WORLD INVESTMENT REPORT

Transkrypt

1 WORLD INVESTMENT REPORT Światowy Raport Inwestycyjny 2015 REFORMING INTERNATIONAL INVESTMENT GOVERNANCE REFORMA ZARZĄDZANIA ŚWIATOWYMI INWESTYCJAMI Zbigniew Zimny, Ekspert ONZ Akademia Finansów i Biznesu Vistula z.zimny@vistula@edu.pl Warszawa, 24 czerwca 2015

2 Plan prezentacji Globalne i regionalne tendencje w światowych przepływach BIZ w 2014 roku BIZ w Polsce w 2014 r. na tle krajów regionu Prognoza światowych przepływów BIZ Spory między inwestorami zagranicznymi i rządami krajów przyjmujących BIZ Korporacje transnarodowe i podatki od zysków 2

3 Światowe BIZ ciągle się ślimaczą. Globalne przepływy BIZ spadły w 2014 r. Spadek w krajach rozwiniętych, wzrost w krajach rozwijających się. Napływ BIZ, ogółem i do grup krajów, (Miliardy dolarów) 3

4 KRAJE PRZYJMUJĄCE BIZ: Wśród największych 10 krajów przyjmujących w 2014 roku, 5 to kraje rozwijające się. (Polska jest na 20 miejscu na świecie) Napływ BIZ: top 20, 2014 i 2013 (Miliardy dollarów) 4

5 Regiony w 2014 roku napływ BIZ wzrósł tylko w Azji. W Europie nadal spadał, spadł też w Ameryce Płn i w krajach transformacji Napływ BIZ, wg regionów, (Miliardy dolarów) 5

6 KRAJE GENERUJĄCE BIZ: BIZ z krajów rozwijających się wzrósł i osiągnął w 2014 r. rekordowy 35% udział w światowym odpływie BIZ Kraje rozwijające się: odpływ BIZ i udział w światowym odpływie, (miliardy dolarów i procent) 6

7 KRAJE GENERUJĄCE BIZ w 2014 r.: top 20 (9 z nich to kraje rozwijające się i transformacji) Odpływ BIZ: kraje, top 20, 2014 i 2013 (miliardy dolarów) 7

8 KRYZYS BIZ W UNII EUROPEJSKIEJ (UE) TRWA Przedłużający się kryzys BIZ w Unii Europejskiej to główna przyczyna ślimaczenia się BIZ na świecie i wzrostu roli krajów rozwijających się w napływach i odpływach BIZ. Przed kryzysem w 2007 r. UE była największym regionem generującym i przyjmującym BIZ. W 2014 r. BIZ UE jest ciągle drastycznie niższy niż w 2007 r. w 2014 r. kraje UE zainwestowały za granicą $280 mld, co stanowiło zaledwie 21% poziomu BIZ UE za granicą w 2007 r. w związku z tym kraje UE, które inwestują głównie między sobą (60-65%), otrzymały w 2014 r. $258 mld BIZ, co stanowi 21% poziomu BIZ z 2007 r. W 2014 r. odpływy i napływy BIZ w UE były niższe niż w 2013 r. 8

9 2014 r. był bardzo dobry dla Polski Napływ BIZ był dużo większy niż do innych krajów regionu (i nr. 20 na świecie) również pod względem nowych miejsc pracy (nr. 3 w Europie) Napływ BIZ do nowych krajów UE, 2014, $ mld E&Y: nowe miejsca pracy w ogłoszonych projektach BIZ w Europie w 2014 r., w tysiącach 13,9 31,2 5,9 18,2 15,5 12,6 11,3 10,9 9,8 4 3,2 1,7 1,5 1 0,5 0,5 0,5 8,2 8,0 7,3 7,3 5,7 5,1 5,0 4,9 9

10 PROGNOZY BIZ: są widoki na odbudowę przepływów BIZ, ale do poziomu sprzed kryzysu (2 biliony dolarów) jest jeszcze daleko... Kraje wysoko rozwinięte powinny doświadczyć silnego wzrostu napływu BIZ w 2015 r. Napływ BIZ do krajów rozwijających się utrzyma się na wysokim poziomie, 10

11 Korporacje transnarodowe (KTN) od lat dyponują pokaźnymi zapasami gotówki. Tylko top 100 ma jej 1.2 biliona dolarów. Ale jak skłonić KTN do większego inwestowania? Gotówka w posiadaniu top KTN, (Miliardy dolarów i udział % w aktywach KTN) 11

12 Dwa aktualne zagadnienia z drugiej części Raportu Spory między inwestorami zagranicznymi a rządami KTN i podatki 12

13 Spory między inwestorami zagranicznymi i rządami: 608 od 1987 r, czyli w ciągu 27 lat; 42 nowe spory w 2014 r. Liczba ujawnionych sporów, roczna i skumulowana,

14 Kilka informacji o (znanych) sporach: rządy wygrywają częściej niż inwestorzy, ¼ kończy się polubownie Z 608 sporów w latach , 405 zostało rozstrzygniętych, z czego 144 (36%) na korzyść rządów, a 111 (27%) na korzyść inwestorów (z przyznaniem kompensaty finansowej). 105 sporów (26%) zakończyło się porozumieniem, a 37 zostało zaniechanych z innych lub nieznanych powodów. W 8 przypadkach znaleziono pogwałcenie traktatowe, ale nie zasądzono kar. Wnosząc spory do arbitrażu, inwestorzy najczęściej powołują się na dwustronne umowy inwestycyjne, umowy regionalne (np. NAFTA) czy branżowe (Energy Charter Treaty) oraz na kontrakty. Spory odnoszą się naogół do BIZ w usługach użyteczności publicznej, energii odnawialnej i w branży wydobywczej. W przemyśle przetwówczym są rzadkie. Dotyczą różnych kwestii, np. łamania klauzul kontraktów, cofnięcia lub odmowy zezwoleń lub licencji, dyskryminacji, rzekomego wywłaszczenia, itp

15 Kontekst sporów Liczbę KTN na świecie ocenia się na 100,000, a liczbę ich filii zagranicznych na blisko 900,000. Na tym tle 608 (znanych) sporów w ciągu ponad 25 lat to bardzo niewiele. Spory przyciągnęły uwagę w związku z kilkunastoma przypadkami bardzo dużych kompensat przyznanych inwestorom przez arbitraż międzynarodowy (m.in. w sporze akcjonariuszy zagranicznych kompanii Yukos z rządem rosyjskim). Międzynarodowy system rozstrzygania sporów określony w umowach i oparty w znacznej mierze na konwencji ICSID wymaga reform, ale nie całkowitego odrzucenia, jak postulują niektóre NGOs. Czy chcielibyśmy, aby spór między polskimi inwestorami a np. rządem rosyjskim był rozstrzygany przez sąd rosyjski? 15 15

16 KTN a podatki od zysków Kwestia podatków KTN od zysków jest od kilku lat gorącym tematem międzynarodowym. OECD realizuje szeroko zakrojony program zapobiegania przenoszeniu zysków przez KTN do krajów o niskich lub zerowych podatkach (tzw. program BEPS). Światowy Raport Inwestycyjny zawiera analizę i rekomendacje UNCTAD-u ws. spójnej polityki podatkowej i inwestycyjnej z punktu widzenia krajów rozwijających się. Jedną z przyczyn legalnego unikania podatków przez KTN jest niedostosowanie sformułowanych w czasach Ligi Narodów zasad do aktualnych sposobów prowadzenia biznesu (gdzie jest fabryka Google a?). Inną jest wykorzystywanie przez KTN tzw. centrów inwestycyjnych offshore (offshore investment hubs)

17 30% światowego BIZ przechodzi przez raje podatkowe i kraje JSP (np. Holandia, Luksemburg kraje tzw. jednostek specjalnego przeznaczenia, JSP), przyciągające BIZ ze względów podatkowych, co ułatwia KTN legalne unikanie podatków. 17

18 Kraje rozwinięte i rozwijające się są jednakowo narażone na BIZ poprzez raje podatkowe i kraje JSP, po ok. 30%. Udział BIZ z centrów podatkowo-inwestycyjnych w ogólnym zasobie BIZ, wg. regionów,

19 PODATKI KTN : w 2012 r. filie KTN wniosły do budżetów krajów rozwijających się 730 miliardów dolarów z podatków i innych opłat (10% ogólnych wpływów budżetowych) 19

20 UNCTAD oszacował roczne ubytki podatkowe z tytułu legalnego planowania podatkowego KTN na 100 miliardów dolarów rocznie w krajach rozwijających się i 100 miliardów dolarów w krajach rozwiniętych. Nie obejmują one strat wynikających ze stosowania przez KTN cen transferowych 20

21 Rekomendacje UNCTAD-u ws. spójnej polityki podatkowej i inwestycyjnej. 21