Ogłoszenie o konsultacjach

Transkrypt

1 Ogłoszenie o konsultacjach Wprowadzenie Zgodnie z traktatami UE polityka handlowa jest przedmiotem decyzji na szczeblu UE. Co tydzień przedstawiciele rządów państw członkowskich UE spotykają się z Komisją Europejską w celu wyznaczenia kierunku unijnej polityki handlowej z krajami spoza UE. Potem Komisja prowadzi negocjacje w imieniu UE. Od 2009 r., jak wynika z traktatu lizbońskiego, bezpośrednie inwestycje zagraniczne również stanowią część polityki handlowej UE. Dlatego Komisja negocjuje również, pod kierownictwem państw członkowskich oraz Parlamentu Europejskiego, unijne umowy inwestycyjne z krajami spoza UE. Cel konsultacji W czerwcu 2013 r. Rada zwróciła się do Komisji o rozpoczęcie negocjacji w sprawie umowy o wolnym handlu ze Stanami Zjednoczonymi. Przyjęta również wytyczne, które określają treść negocjacji. Już w maju 2013 r. znaczna większość w Parlamencie Europejskim z zadowoleniem przyjęła zbliżający się początek negocjacji. 1 W wytycznych tych rządy uzgodniły, że UE powinna dążyć do uwzględnienia w proponowanej umowie postanowień dotyczących ochrony inwestycji i systemu rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem (ISDS). Negocjacje w sprawie tej umowy transatlantyckiego partnerstwa handlowo-inwestycyjnego (TTIP) rozpoczęto w lipcu 2013 r. Z uwagi na duże zainteresowanie opinii publicznej tą sprawą Komisja Europejska prowadzi konsultacje społeczne w UE na temat możliwego podejścia do ochrony inwestycji i ISDS, które obejmuje innowacyjne elementy przedstawione poniżej i które UE zamierza wykorzystać jako podstawę do negocjacji dotyczących TTIP. Interesuje nas przede wszystkim, czy proponowane przez UE podejście do TTIP zapewnia właściwą równowagę między koniecznością ochrony inwestorów a zagwarantowaniem prawa i zdolności UE do regulacji w interesie publicznym. Treść Umowy o ochronie inwestycji tworzą ramy prawne zachęcające do inwestycji, gdyż gwarantują inwestorom, że rządy będą przestrzegać określonych podstawowych zasad traktowania. Umowy te ustanawiają pewne podstawowe obowiązki stron w odniesieniu do inwestycji zagranicznych, takie jak: 1 Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 23 maja 2013 r. w sprawie negocjacji UE dotyczących handlu i inwestycji ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki. 1

2 obowiązek powstrzymywania się od dyskryminacji; obowiązek zapewnienia sprawiedliwego i równego traktowania lub zakaz bezpośredniego lub pośredniego wywłaszczenia bez rekompensaty. W przypadku domniemanego naruszenia tych obowiązków przez państwo, inwestorzy zagraniczni mają prawo do wniesienia roszczenia do międzynarodowego sądu arbitrażowego za pośrednictwem specjalnego mechanizmu: rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem. W takich przypadkach inwestorzy musieliby wykazać, że zakwestionowane środki spowodowały u nich poważne szkody, a wtedy państwo przyjmujące musiałoby zapewnić im za nie odpowiednią rekompensatę. Od lat 50. XX w. do dziś państwa członkowskie UE zawarły ponad 1400 dwustronnych umów inwestycyjnych z wieloma państwami trzecimi, w tym państwami OECD (grupa 34 najbardziej rozwiniętych gospodarek na świecie). Te dwustronne umowy inwestycyjne zawarte przez państwa członkowskie stanowią ogólnie około połowę wszystkich dwustronnych umów inwestycyjnych na całym świecie. Wszystkie takie umowy zawierają w dużej mierze podobne postanowienia dotyczące ochrony inwestycji i rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem. Inwestorzy z UE są największą na świecie grupą użytkowników systemu rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem. W negocjacjach z USA Komisja dąży do zapewnienia inwestorom z UE wysokiego poziomu ochrony, przy jednoczesnym zagwarantowaniu prawa do regulacji, które jest niezbędne do osiągania celów dobra publicznego UE i jej państw członkowskich. Ten podwójny cel Komisja określiła już w komunikacie z 2010 r. W kierunku kompleksowej europejskiej polityki dotyczącej inwestycji międzynarodowych 2. Rada i Parlament Europejski poparły ten programowy dokument jako unijną podstawę negocjacji. 3 4 Komisja proponuje w ramach TTIP innowacyjne podejście do ochrony inwestycji i rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem. Podejście to opiera się na wnioskach wyciągniętych z doświadczeń zdobytych w ramach aktualnie obowiązujących umów inwestycyjnych i dotychczasowego funkcjonowania systemu arbitrażu w sporach między inwestorem a państwem. Uwzględnia ono obawy i niedociągnięcia, którym poświęcano wiele uwagi w publicznych dyskusjach na temat ochrony inwestycji i rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem. 2 COM (2010) 343 final. 3 Konkluzje z posiedzenia Rady do Spraw Zagranicznych, Luksemburg, 25 października 2010 r. 4 Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie przyszłej polityki inwestycyjnej UE, 22 marca 2011 r. 2

3 Komisja opracowuje aktualnie nowe i innowacyjne podejście odpowiadające na te obawy za pomocą dwóch rodzajów działań: a) Wyjaśnienie i ulepszenie zasad dotyczących ochrony inwestycji, tak by prawo do regulacji nie zostało podważone Jako podstawowa zasada i wyraźnie potwierdzenie prawa Stron do regulacji i realizacji uzasadnionych celów polityki publicznej. Gdy państwo działa w sposób niedyskryminacyjny w celu ochrony interesu publicznego, musi być zagwarantowane, że podejmowane przez nie środki nie będą traktowane jako równoważne z wywłaszczeniem. Za wywłaszczenie nie można uznać utraty zysków inwestora ani przymusowych licencji wydanych zgodnie z przepisami WTO w celu zagwarantowania dostępu do leków. Obowiązek zapewnienia sprawiedliwego i równego traktowania jest ściśle zdefiniowany w oparciu o listę działań mogących stanowić naruszenie: oczywista stronniczość, odmowa ochrony prawnej, nadużycia, takie jak wymuszanie, przymuszanie lub nękanie. Podobnie jak w innych unijnych umowach o wolnym handlu, w TTIP Strony miałyby możliwość przyjmowania i egzekwowania środków ostrożnościowych tj. środków zapobiegawczych podejmowanych przez państwo w celu zapewnienia stabilności systemu finansowego. Tzw. firmy-wydmuszki nie będą chronione. Za inwestorów można by uznawać tylko firmy, które prowadzą działalność gospodarczą na istotną skalę na terytorium jednej ze Stron umowy. b) Stworzenie nowoczesnego, przejrzystego i efektywnego systemu rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem Zapobieganie ryzyku nadużywania systemu poprzez umożliwienie szybkiego oddalenia bezzasadnych roszczeń i zapobieganie zgłaszaniu przez inwestorów wielokrotnych roszczeń jednocześnie do różnych sądów. Ponadto, strona przegrywająca będzie ponosić koszty co bardzo skutecznie będzie zniechęcać do wnoszenia roszczeń błahych, bezzasadnych lub taktycznych. Zwiększenie przejrzystości systemu arbitrażu UE odgrywa wiodącą rolę w ulepszeniu zasad Organizacji Narodów Zjednoczonych w zakresie przejrzystości postępowań dotyczących inwestycji międzynarodowych. W rezultacie Komisja Narodów Zjednoczonych do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego (UNCITRAL) zatwierdziła nowe zasady, które wkrótce zostaną przyjęte przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Te nowe zasady zostaną przedstawione i 3

4 wynegocjowane w ramach umowy handlowej między UE i USA. W ramach TTIP dostępne publicznie będą wszystkie dokumenty systemu rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem, przesłuchania będą jawne, tak aby zainteresowane osoby trzecie jak organizacje pozarządowe miały możliwość przedstawiania opinii w danej sprawie. W ten sposób zostanie zagwarantowane, że obawy opinii publicznej zostaną wysłuchane. Zapobieganie konfliktom interesów lub stronniczości arbitrów za pomocą kodeksu postępowania ze szczególnymi i wiążącymi obowiązkami arbitrów, m.in. w dziedzinie konfliktu interesów i etyki, a także zasad umożliwiających egzekwowanie tych obowiązków. Zapewnienie większej spójności i kontroli za pośrednictwem organu apelacyjnego poddającego weryfikacji orzeczenia sądu arbitrażowego. Pomogłoby to zagwarantować spójność interpretacji umów. Sprawowanie kontroli nad umową poprzez umożliwienie Stronom uzgodnienia interpretacji jej postanowień. Taka interpretacja byłaby wiążąca dla sądu arbitrażowego i kierowaliby się nią arbitrzy wydający decyzje. Strony umowy mogłyby również interweniować w postępowaniach rozstrzygających spór między inwestorem a państwem i przedstawiać swoją opinię na temat tego, w jaki sposób dana umowa powinna być stosowana. Zagwarantowanie, że system rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem będzie miał zastosowanie jedynie do naruszeń postanowień o ochronie inwestycji, a nie do innych części umowy TTIP, takich jak dostęp do rynku lub przepisy wykonawcze. Te udoskonalenia pozwolą zwiększyć równowagę między prawem inwestorów do ochrony a prawem państw do regulacji. Przy uwzględnieniu tych elementów polityki publicznej proponowane podejście TTIP do inwestycji i do rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem różni się bardzo od podejścia proponowanego w istniejących umowach inwestycyjnych i pozwoli wyeliminować ewidentne niedoskonałości tych umów. Informacje ogólne o ochronie inwestycji i rozstrzyganiu sporów między inwestorem a państwem w TTIP Dobrobyt Europy w dużym stopniu zależy od inwestycji zagranicznych, wewnętrznych i zewnętrznych. Dotychczas państwa członkowskie UE zawarły około dwustronnych umów inwestycyjnych w sprawie ochrony inwestycji. Praktycznie wszystkie takie umowy obejmują system rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem. 4

5 Dwustronne umowy inwestycyjne z USA zawarło obecnie tylko dziewięć państw członkowskich UE. Oznacza to, że niektórzy inwestorzy z UE w USA są traktowani inaczej niż reszta inwestorów z Unii, oraz że amerykańscy inwestorzy mają w niektórych państwach członkowskich więcej praw niż w pozostałych. Ponadto Stany Zjednoczone zawarły dużą liczbę umów uwzględniających ochronę inwestycji i rozstrzyganie sporów między inwestorem a państwem, albo są w trakcie negocjowania takich umów z wieloma ważnymi podmiotami gospodarczymi na świecie. Inwestorzy z tych wszystkich krajów konkurują zarówno na rynku amerykańskim, jak i międzynarodowym z inwestorami z UE. Dlatego ważne jest zapewnienie równego i sprawiedliwego traktowania inwestorów europejskich w Stanach Zjednoczonych. Łączny światowy napływ inwestycji zagranicznych do UE i USA wynosi 40%, co daje tym regionom pozycję zdecydowanie największych na świecie rynków dla inwestorów zagranicznych. Równocześnie są one największym źródłem inwestycji, o czym świadczy 47% całkowitych wychodzących przepływów inwestycyjnych. UE i USA są dla siebie nawzajem największym partnerem inwestycyjnym: w UE 39% inwestycji zagranicznych pochodzi z USA, a w USA odsetek europejskich inwestycji wynosi 41%. Ten dwukierunkowy przepływ inwestycji stanowi podstawę dla milionów miejsc pracy w UE i w USA i to nie tylko w firmach, w których inwestycje są dokonywane, lecz także w firmach będących dostawcami podzespołów i usług, w tym w wielu małych i średnich przedsiębiorstwach. Zważywszy na wzajemne intensywne stosunki inwestycyjne, UE i USA mają wyjątkową pozycję, by wspólnie opracować nowoczesne zasady dotyczące inwestowania. Zasady te powinny przede wszystkim tworzyć ramy wspierające inwestycje i równocześnie gwarantować zagranicznym inwestorom równe traktowanie przez rządy. Jednocześnie nie można pozwolić, aby zasady dotyczące inwestowania ograniczały prawo Unii Europejskiej albo jej państw członkowskich do prowadzenia polityki w interesie publicznym w takich dziedzinach, jak zdrowie, bezpieczeństwo, ochrona konsumentów lub środowisko. TTIP miałoby formę traktatu międzynarodowego. Ani w USA, ani w UE nie jest możliwe bezpośrednie egzekwowanie przez sądy krajowe międzynarodowych traktatów handlowych. Dlatego też zasady TTIP dotyczące ochrony inwestycji nie stanowią części zasad egzekwowalnych na poziomie krajowym, chyba że transponowanoby je specjalnie do prawa USA na poziomie federalnym. Oznaczałoby to na przykład, że zobowiązania do równego traktowania inwestorów zagranicznych nie mogłyby egzekwować sądy krajowe. Struktura konsultacji 5

6 1. W odniesieniu do każdego pytania zamieszczono informacje wyjaśniające, opis podejścia stosowanego w większości umów inwestycyjnych, opis celów UE w zakresie TTIP oraz teksty referencyjne. Teksty te pokazują sposób, w jaki potraktowano dany problem w większości umów inwestycyjnych oraz w rozdziale umowy gospodarczo-handlowej dotyczącym inwestycji zawartej między UE a Kanadą (CETA).Tekst źródłowy opracowany w ramach negocjacji CETA jest dostępny tylko w wersji angielskiej, ponieważ w tym języku był on negocjowany, i ponieważ w ten sposób można uniknąć ewentualnej błędnej interpretacji ze względu na różnice wynikające z przekładu tekstu. 2. Po części wprowadzającej następuje konkretne pytanie, na które należy odpowiedzieć, odnoszące się do opisu planowanego podejścia i do wyjaśnień. 3. Na końcu kwestionariusza przewidziano miejsce na dodanie przez Państwa ewentualnych uwag. Po zakończeniu konsultacji Komisja omówi ich wyniki z Radą, Parlamentem Europejskim i zainteresowanymi stronami oraz rozważy z nimi stanowisko, jakie UE ma zająć w odniesieniu do rozdziału TTIP dotyczącego inwestycji. Następnie Komisja opublikuje w internecie sprawozdanie z wyników tych konsultacji. Jak wziąć udział w konsultacjach? Link do konsultacji online Ze względu na długość formularza zdecydowanie zalecamy najpierw wydrukować te informacje oraz kwestionariusz i przygotować odpowiedzi offline, a następnie wkleić je do kwestionariusza online. Ze względów technicznych nie jest możliwe zapisywanie odpowiedzi w kwestionariuszu oraz częściowe wypełnianie go w różnych odstępach czasu. Na udzielenie odpowiedzi w kwestionariuszu mają Państwo 90 minut - tyle bowiem trwa jedna sesja konsultacyjna w internecie. Co się stanie z odpowiedziami? Nadesłane odpowiedzi wraz z nazwiskiem autora zostaną opublikowane w internecie, chyba że ich autor sprzeciwi się publikacji danych osobowych, motywując to tym, że taka publikacja mogłaby zaszkodzić jego uzasadnionym interesom. W takim przypadku odpowiedzi mogą zostać opublikowane anonimowo. Wszelkie zastrzeżenia dotyczące publikacji danych osobowych należy kierować do działu odpowiedzialnego za konsultacje ( Trade-TTIP-Investment-protection-and- ISDS@ec.europa.eu ). Można też zaznaczyć odpowiednią kratkę w kwestionariuszu (pytanie 1.1.) 6

7 Państwa wkład w te konsultacje jest ważny, gdyż pomoże Komisji opracować dokument negocjacyjny, który będzie jak najlepiej odpowiadać ogólnym interesom UE. Czekamy na Państwa opinie i konkretne propozycje co do sposobu, w jaki moglibyśmy ulepszyć nasze podejście negocjacyjne wobec USA. Z góry dziękujemy za współpracę. Termin przekazywania odpowiedzi wynosi trzy miesiące od dnia uruchomienia konsultacji we wszystkich językach urzędowych UE. Informacje o końcowym terminie przesłania odpowiedzi zostaną podane na stronie internetowej konsultacji. Więcej informacji o polityce inwestycyjnej UE można znaleźć tutaj 7