Justyna Markitoń Magdalena Mikołajczak Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych, Uniwersytet Szczeciński, Polska

Transkrypt

1

2 Poza granice tradycyjnej niepełnosprawności studenci Biura ds. Osób Niepełnosprawnych US Działalność BON US od 2007 roku Justyna Markitoń Magdalena Mikołajczak Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych, Uniwersytet Szczeciński, Polska UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI BIURO ds. OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH ul. Kordeckiego Szczecin tel./fax

3 Przykłady definicji niepełnosprawności stosowane przez nauczycieli akademickich: Definicja niepełnosprawności oraz osoby niepełnosprawnej uwzględniająca trudności i ograniczenia w normalnym życiu, a także wymóg świadczeń pomocy brzmi następująco: "Przez niepełnosprawność rozumie się bowiem wszelkie ograniczenia lub brak - wynikający z ograniczeń - zdolności wykonywania jakiejś czynności w sposób lub w zakresie uważanym za normalny dla człowieka [...] Natomiast za osobę niepełnosprawną uważa się człowieka nie mogącego samodzielnie, częściowo lub całkowicie zapewnić sobie możliwości normalnego życia, indywidualnego lub społecznego, na skutek wrodzonego lub nabytego upośledzenia sprawności fizycznych lub psychicznych".

4 Uczelnia a niepełnosprawni studenci Specjalne udogodnienia dla studentów niepełnosprawnych: elastyczne programy studiów, powoływanie pełnomocników czy biur do spraw osób niepełnosprawnych, powoływanie akademickich biur karier, służących pomocą w kwestii wchodzenia na rynek pracy, wyposażanie pracowni dydaktycznych w specjalistyczny sprzęt, ułatwiający naukę, zapewnienie pomocy asystentów osób niepełnosprawnych i tłumaczy języka migowego w trakcie pobytu na uczelni, oferowanie pomocy materialnej (stypendia specjalne).

5 Wsparcie dla studentów niepełnosprawnych ma gwarancje formalne SZCZEGÓŁOWE ZASADY z dnia 29 marca 2012 r. w sprawie wprowadzania i stosowania rozwiązań alternatywnych wobec studentów niepełnosprawnych załącznik do uchwały nr 23/2012 Senatu Uniwersytetu Szczecińskiego REGULAMIN STUDIÓW UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO 5 1. Organy Uczelni zobowiązane są do podejmowania działań zmierzających do zapewnienia równych szans realizacji programu kształcenia przez studentów niepełnosprawnych, uwzględniając stopień i charakter niepełnosprawności oraz specyfikę danego kierunku. 2. Szczegółowe sposoby zapewnienia studentowi niepełnosprawnemu uczestnictwa w ofercie dydaktycznej Uczelni regulują odrębne przepisy Uczelni. 3. Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych wspiera studentów niepełnosprawnych.

6 Podejście Uniwersytetu Szczecińskiego: Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych udziela wsparcia każdej osobie, która wykazuje negatywne skutki swojej niepełnosprawności/choroby w procesie dydaktycznym Inne formy wsparcia dla studentów niepełnosprawnych 1. Konsultacje informacyjne w Biurze ds. Osób Niepełnosprawnych US 2. Punkt Pomocy Psychologicznej Uniwersytetu Szczecińskiego

7 Studenci niepełnosprawni w Uniwersytecie Szczecińskim mogą liczyć na: pomoc w pozyskiwaniu funduszy z PFRON pomoc w uzyskaniu dofinansowania z MOPR poprzez realizację programu Aktywny Samorząd, stypendiów specjalnych fundowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, pomoc asystentów dydaktycznych, zajęcia w salach dydaktycznych wyposażonych w specjalistyczny sprzęt, ułatwiający naukę niepełnosprawnych studentom, alternatywną formę zaliczania egzaminów.

8 Przykłady proponowanych usług dla studentów niepełnosprawnych Uniwersytet Szczeciński: Dostępność budynków Uniwersytetu Szczecińskiego Dostępność zasobów informacyjnych o Internet o Zasoby biblioteczne i bazy artykułów o Powiększalniki optyczne w czytelniach o Stanowiska komputerowe dla osób niewidomych i słabo widzących w czytelniach o Pracownia komputerowa Likwidacja barier architektonicznych Stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych PUNKT POMOCY PSYCHOLOGICZNEJ US

9 Niepełnosprawni studenci statystyka Liczba niepełnosprawnych studentów i doktorantów na polskich uczelniach wyższych stale wzrasta. W roku akademickim 2011/2012 było ich ponad 30 tys. na 1 mln 700 tys. wszystkich studentów informacja podsekretarza stanu w MNiSW dra hab. Jacka Gulińskiego. Przy malejącej ogólnej liczbie studentów liczba studentów niepełnosprawnych rośnie. W roku akademickim 2011/2012 było ich ponad 30 tys. na ponad 1 mln 700 tys. wszystkich studentów Na ponad 40 tys. doktorantów w roku akademickim 2011/ to osoby niepełnosprawne, co stanowi 1,69 proc. wszystkich doktorantów. Na zwiększającą się liczbę studentów niepełnosprawnych wpływ miało np. zniesienie powszechnych egzaminów wstępnych na studia i większe możliwości realizacji zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem technik kształcenia na odległość. Znaczenie mają też nowe inwestycje realizowane m.in. z funduszy europejskich, które uwzględniają potrzeby osób niepełnosprawnych. Dzięki temu uczelnie zyskują odpowiednią infrastrukturę, która wspomaga i wspiera studentów niepełnosprawnych

10 W ramach ostatniej reformy szkolnictwa wyższego w 2011 roku MNiSW wprowadziło zmiany, które miały ułatwić osobom niepełnosprawnym dostęp do szkolnictwa wyższego. Stworzenie osobom niepełnosprawnym warunków do pełnego udziału w procesie kształcenia i badaniach naukowych ustanowiono jednym z podstawowych zadań uczelni. Uczelnie musiały znowelizować regulaminy studiów. W wyniku reformy minister nauki nie musi już zatwierdzać poszczególnych regulaminów, ale analizuje wprowadzane nimi zmiany. Uczelnie ustalają np. wysokość i tryb przyznawania stypendiów specjalnych dla osób niepełnosprawnych. Oczywiście nie są one szokująco wysokie, ale dotyczą szerokiego grona osób. Otrzymało je prawie 28 tys. studentów i doktorantów. W roku akademickim 2011/2012 średnie miesięczne stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych wynosiło nieco ponad 240 zł. Przez ostatnich kilka lat warunki uczestnictwa studentów i doktorantów z niepełnosprawnością w procesie kształcenia zmieniły się diametralnie, aczkolwiek mamy jeszcze wiele do zrobienia zarówno w zakresie finansowania jak i organizacji studiów

11 Niepełnosprawni studenci rodzaje dysfunkcji 6,8% 8,1% dysfunkcje wzroku dysfunkcje słuchu 57,7% 27,4% dysfunkcje narządów ruchu inne dysfunkcje Wykres 1. Rodzaje dysfunkcji występujące u studentów niepełnosprawnych (dane za rok akademicki 2011/2012) Opracowanie własne na podstawie raportu Głównego Urzędu Statystycznego: Szkoły wyższe i ich finanse w 2011/12r.

12 Liczba studentów niepełnosprawnych wraz z podziałem procentowym 571 Wydziały wartość procentowa% , ,5 0, WFIL WH WKFiPZ WMF WNEiZ WNoZ WNP WPiA WTEO WZiEU ZWAJ ZWEW ZWSEG Wydziały wartość procentowa% 9 27,6 1,5 0,8 15 2,8 2, ,5 3,8 2 4, ,8 2, ,5 3,8 2 4,2 Wszysc y Wykres 2. Liczba studentów niepełnosprawnych kształcących się w Uniwersytecie Szczecińskim statystyka za marzec 2013 r.

13 Asystent dydaktyczny studenta niepełnosprawnego BON US zatrudnia około 30 asystentów dydaktycznych Pod stałą opieką asystentów jest ponad 30 studentów studiujących w systemie stacjonarnym, wieczorowym bądź zaocznym Istnieje grupa studentów, którzy nie wymagają na co dzień pomocy dydaktycznej asystenta, ale zgłaszają się o takie wsparcie 2-3 razy w miesiącu. Jest to podyktowane specyfiką wymagań na konkretnym kierunku. Niekiedy jest to tylko pomoc w Bibliotece, w przygotowywaniu bądź opracowywaniu materiałów im niezbędnych do nauki. Najczęściej są to studenci z niepełnosprawnością 05-R,10-N (15 osób), 04- O (w tym 4 studentów niewidomych oraz studenci ze znaczną wadą wzroku). Do tej grupy należą także studenci z orzeczeniem 02-P ( korzystający jednocześnie z Punktu Pomocy Psychologicznej US około 8 osób)

14 Na zatłoczonych korytarzach US spotkania z tymi niezwykłymi [niepełnosprawnymi] ludźmi nie są niczym niezwykłym i nie należą do rzadkości. Pokonując stopnie schodów, student pełnosprawny mija się z niepełnosprawnym i obaj pozdrawiają się serdecznie. ( ) Student niewidomy czy niesłyszący ma tu takie same prawa, jak studenci w pełni zdrowi. (Źródło: Gazeta.edu.pl)

15 Wykłady nagrywa na dyktafon. W domu nagrania zrzuca na komputer, następnie odtwarza je w ten sposób się uczy. Pierwszy semestr zaliczyła bez żadnych problemów. Odpowiadała ustnie. Do rozwiązania miała takie same testy, co inni studenci. Wykładowcy czytali pytanie, następnie podawali możliwe odpowiedzi. Roksana miała wskazać prawidłową. (Źródło: Gazeta.edu.pl)

16 Charakterystyka Asystenta Wykształcenie wyższe / licencjat Dydaktycznego: Ukończony kierunek studiów pokrewny z kierunkiem na którym studiuje student potrzebujący wsparcia Doświadczenie w pracy z osobą niepełnosprawną Znajomość alternatywnych form wsparcia Odpowiedzialność, dyspozycyjność Inne : wiek, płeć, brak przeciwwskazań do pracy

17 Zatrudnienie asystentów dydaktycznych w Uniwersytecie Szczecińskim: Umowa zlecenie zawierana na czas roku akademickiego. Obecnie w Uniwersytecie Szczecińskim pracuje 30 asystentów. Asystenci dydaktyczni: Doradztwo i wsparcie dydaktyczno - edukacyjne dla studentów niepełnosprawnych Uniwersytetu Szczecińskiego. Asystowanie podczas pozostałych czynności związanych z procesem kształcenia, których celem jest zwiększenie efektywności funkcjonowania studenta w środowisku akademickim. Przygotowanie materiałów dydaktycznych w alternatywnych formach zapisu oraz sporządzanie notatek i sprawozdań z odbytych / realizowanych programów i modułów kształcenia. Asystenci tyflodydaktyczni: Przygotowanie materiałów edukacyjnych z uwzględnieniem specyficznych potrzeb osób z dysfunkcją narządu wzroku. Umożliwienie korzystania z najważniejszych materiałów dydaktycznych (podręczniki, konspekty w brajlu lub w wersji elektronicznej Pomoc w korzystaniu ze sprzętu specjalistycznego tj.: (słowniki dźwiękowe, komputery z syntezatorem mowy, linijka brajlowska, drukarki brajlowskie.

18 c.d. Asystenci transportowi: Pomoc techniczna studentom niepełnosprawnym podczas poruszania się po terenie budynku Wydziału jak i po innych obiektach należących do Uczelni. Pomoc podczas dojazdu/dojścia na Uczelnię z miejsca zamieszkania i z powrotem. Pomoc podczas dojścia do biblioteki i czytelni,pomoc podczas odbioru książek zamawianych w bibliotece i czytelni Inne czynności techniczne, dydaktyczne świadczone niepełnosprawnym studentom w podczas całego toku studiów.

19 Finansowanie działalności Biura ds. Osób Niepełnosprawnych US Od 2007 roku Władze Uczelni wyższych zostały zobowiązane do powołania funkcji Pełnomocnika Rektora ds. Osób Niepełnosprawnych W 2007 roku Uczelnia otrzymała dotację na kształcenie i rehabilitację leczniczą studentów niepełnosprawnych Od 2011 roku po nowelizacji ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym z dnia 27 lipca 2005 r. Uczelnie zobowiązane są stworzyć studentom i doktorantom będącym osobami niepełnosprawnymi warunków do pełnego udziału w procesie kształcenia Od 2012 roku Uczelnie publiczne i niepubliczne otrzymują z MNiSW dotację, którą mogą przeznaczyć na finansowanie kosztów związanych z wyrównaniem warunków kształcenia niepełnosprawnych studentów i doktorantów.

20 Na co uczelnia może przeznaczyć dotację? wynagrodzenie tłumaczy języka migowego kursy języka migowego dla pracowników uczelni wynagrodzenie uczelnianych asystentów studentów i doktorantów niepełnosprawnych szkolenia umożliwiające orientację przestrzenną na terenie uczelni studentom i doktorantom niepełnosprawnym szkolenia podnoszące świadomość związaną z niepełnosprawnością i obecnością osób niepełnosprawnych w uczelni zakup wyposażenia do uczelnianej wypożyczalni sprzętu dla niepełnosprawnych organizację zajęć wychowania fizycznego dostosowanych do potrzeb studentów niepełnosprawnych; zakup literatury specjalistycznej i naukowej, z której mogą korzystać niepełnosprawni studenci i doktoranci

21