ERGONOMIA Cz. 1. Podstawy

Transkrypt

1 ERGONOMIA Cz. 1 Podstawy

2 PODSTAWY ERGONOMII Definicje Ergonomia zajmuje się związkami zachodzącymi pomiędzy człowiekiem a jego zajęciem, sprzętem i otoczeniem (materialnym) w najszerszym znaczeniu, włączając w to pracę, wypoczynek, sytuacje w domu i podróży (Międzynarodowe Stowarzyszenie Ergonomiczne IEA - International Ergonomics Association) Wiedza charakteryzująca możliwości człowieka, potrzebna do prawidłowego projektowania narzędzi, maszyn, systemów pracy i środowiska, zapewniająca bezpieczną i efektywną pracę (Chapanis) Bezpieczeństwo Pracy i Ergonomia, red. D. Koradecka, CIOP-PIB 2

3 PODSTAWY ERGONOMII Definicje Przedmiot ergonomii to cała analiza i kształtowanie współzależności wszystkich elementów składowych systemu pracy, aktywności zawodowej człowieka, organizacji i środków pracy oraz produktu. Ergonomia jest dziedzina nauki i praktyki, której celem jest kształtowanie działalności człowieka w tym przede wszystkim pracy odpowiednio do jego fizjologicznych i psychologicznych właściwości 3

4 HISTORIA ERGONOMII Wojciech Bogumił Jastrzębowski w 1857 r. czasopismo Przyroda i Przemysł, artykuł Rys ergonomii, czyli nauki o Pracy opartej na prawach zaczerpniętych z Nauki Przyrody : nazwiskiem Ergonomia wziętym od wyrazów greckich (ergon= praca, nomos= prawa naturalne) oznaczamy Naukę o Pracy, czyli o używaniu nadanych człowiekowi od Stwórcy sił i zdolności. F. W. Taylor 1908 r. badania na temat zależności między wielkością łopat, masą ładunku, siłą mięśniową robotnika a wydajnością pracy z tym narzędziem. Tayloryzm system pracy potokowej. II wojna światowa amerykański przemysł zbrojeniowy. Human factor, antropotechnika, psychologia inżynieryjna ergonomia (1949 Naukowe Towarzystwo Ergonomiczne) 4

5 ZADANIA ERGONOMII Ergonomiczna optymalizacja warunków pracy: stosowana we wszystkich gałęziach przemysłu, handlu, komunikacji, w pracy biurowej, w gospodarstwie domowym; ma przede wszystkim przesłanki humanistyczne; produkcja i produkt powinny być kształtowane dla człowieka jako środek do osiągania jego celów (w tym: lepszej jakości życia); człowiek jest najbardziej kruchym i nieprzewidywalnym elementem systemu pracy. 5

6 KIERUNKI DZIAŁANIA ERGONOMII Ergonomia koncepcyjna: projektowanie narzędzi, urządzeń, maszyn, a nawet całego obiektu przemysłowego, aby spełniał on podstawowe wymagania ergonomii Ergonomia korekcyjna: analiza istniejących stanowisk pracy z punktu widzenia ich dostosowania do pracownika oraz formułowanie zaleceń ukierunkowanych na polepszenie warunków pracy, zmniejszenie istniejących obciążeń oraz zwiększenie wydajności i jakości pracy 6

7 KIERUNKI DZIAŁANIA ERGONOMII Zakres analizy i oceny w ramach przygotowania wniosków korekcyjnych, wymaga całościowego ujęcia poszczególnych elementów systemu pracy: sposobu i efektywności systemu komunikacji między pracownikami (wzrok i słuch); podział zadań (pracownik a maszyna, np. komputer); analiza wysiłku i pozycji przy pracy; ocena dostosowania narzędzi i parametrów środowiska pracy do zadania (oświetlenie, hałas, mikroklimat); ocena organizacji, podziału pracy i odpowiedzialności według kompetencji pracowników. 7

8 ZADANIA ERGONOMII Ergonomiczna optymalizacja warunków pracy: stosowana we wszystkich gałęziach przemysłu, handlu, komunikacji, w pracy biurowej, w gospodarstwie domowym; ma przede wszystkim przesłanki humanistyczne; produkcja i produkt powinny być kształtowane dla człowieka jako środek do osiągania jego celów (w tym: lepszej jakości życia); człowiek jest najbardziej kruchym i nieprzewidywalnym elementem systemu pracy. 8

9 METODY I NARZĘDZIA W ERGONOMII Metoda - kompleksowa analiza i ocena materialnych i psychospołecznych warunków pracy; Narzędzia: 1. Listy kontrolne (pierwsze dotyczą głównie nadzoru nad warunkami pracy i oceny stanu zdrowia pracujących): Lista Dortmundzka (G. Burger, 1964 r.) listy dotyczące analizy pracy w Polsce: A. Hansen (1963), H. Kirschner i P. Krasucki (1968, 1970), A. Ogiński (1968), J. Gierasimiuk (1984). 2. Programy symulacyjne 3. Dyrektywy i normy Metoda - partycypacyjny system organizacji poprawy warunków pracy 9

10 UKŁAD CZŁOWIEK MASZYNA ŚRODOWISKO 10

11 UKŁAD CZŁOWIEK MASZYNA - ŚRODOWISKO Antropometria Projektowanie koncepcyjne przygotowanie zmiany Projektowanie ergonomiczne projektowanie układu człowiek obiekt techniczny Diagnoza stwierdzenie określonego stanu rzeczy w danym czasie Diagnoza ergonomiczna diagnoza, której przedmiotem są relacje w układzie człowiek obiekt techniczny versus Diagnoza w naukach o człowieku Diagnoza w odniesieniu do obiektów technicznych 11

12 DIAGNOZA ERGONOMICZNA DE układu człowiek maszyna obejmuje: Narzędzia ręczne (obciążenie energetyczne mięśni, napięcia statyczne mięśni, naciski powierzchniowe na skórze, pochodzące od części chwytowych lub występujące w miejscach styku, oddziaływanie drgań mechanicznych i hałasu) Stanowiska pracy ( ) Maszyny ( ) Systemy informacyjne ( ) 12

13 Ergonomia ma na celu humanizowanie pracy przez takie organizowanie układu: człowiek maszyna warunki otoczenia, aby praca wykonywana była przy możliwie niskim koszcie biologicznym i najbardziej efektywnie 13

14 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 14