Rury do instalacji wewn trznych woda zimna i ciepła, C.O.

Transkrypt

1 Rury do instalacji wewn trznych woda zimna i ciepła, C.O. Informacje techniczne

2 2 rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O.

3 spis treêci Spis treêci 1. Zastosowanie Systemu HB Plast 5 2. Zakres produkcji 5 3. Zalety Systemu HB Plast 6 4. Wytyczne projektowania i monta u w Systemie HB Plast Wymiarowanie przewodów Opory miejscowe RozszerzalnoÊç liniowa rur PP oraz obliczanie wielkoêci wydłu eƒ Sposoby prowadzenia instalacji Mocowanie rur Przechodzenie przez Êcian i stropy Instrukcja zgrzewania rur i kształtek Systemu HB Plast Pakowanie, przechowywanie i transport Pakowanie Przechowywanie i transport Próba ciênieniowa Tabele i wykresy Izolacje OdpornoÊç chemiczna Systemu HB Plast 29 rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O. 3

4 4 rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O.

5 zastosowanie systemu HB Plast, zakres produkcji 1. Zastosowanie Systemu HB Plast System rur i kształtek polipropylenu typ 3 znajduje zastosowanie głównie do wykonywania instalacji zimnej i ciepłej wody oraz centralnego ogrzewania, innych instalacji sanitarnych w budownictwie przemysłowym i mieszkaniowym, a cz sto tak e w rolnictwie. Ponadto mo e zostaç zastosowany do wykonywania instalacji technologicznych w przemyêle, gdy jest odporny na działanie wielu zwiàzków chemicznych. OdpornoÊç chemicznà Systemu HB Plast przedstawia tabela 10 (strona 29) Trwa oêç instalacji polipropylenowych przedstawiono na wykresie 4 (strona 27). Charakterystyk materiału polipropylenu PP-R typ 3, z którego wykonujemy instalacj przedstawia tabela 2 (strona 19). 2. Zakres produkcji Rury i kształtki Systemu HB Plast produkowane sà w nast pujàcych rozmiarach (rozmiar okreêla zewn trznà Êrednic ): 16, 20, 25, 32, 40, 50, 63, 75, 90 oraz 110 dla ni ej podanych szeregów ciênieniowych rur PP-R: Rury SDR 11 (PN 10) instalacje wody zimnej o temperaturze do 20 C i ciênieniu roboczym do 1,0 MPa Rury SDR 7,4 (PN 16) do wody zimnej o temperaturze do 20 C i ciênieniu do 1,0 MPa, oraz wody ciepłej o temperaturze do 60 C i ciênieniu roboczym do 0,6 MPa Rury SDR 6 (PN 20) do wody zimnej i ciepłej o temperaturze do 60 C i ciênieniu roboczym do 1,0 MPa oraz instalacje centralnego ogrzewania o temperaturze do 80 C i ciênieniu roboczym do 0,6 MPa. Rury SDR 6 (PN 20) stabi (rury polipropylenowe stabilizowane perforowanà wkładkà aluminiowà wzmacniajàcà rur oraz ograniczajàcà jej wydłu alnoêç termicznà) do wody zimnej i ciepłej o temperaturze do 60 C i ciênieniu do 1,0 MPa oraz instalacje centralnego ogrzewania o temperaturze do 80 C i ciênieniu roboczym do 0,6 MPa. Wszystkie kształtki dost pne w ramach Systemu HB Plast posiadajà klas ciênieniowà PN 25, co oznacza, e sà uniwersalne i przeznaczone do współpracy z ka dà z oferowanych klas rur, z rurà stabilizowanà włàcznie. Produkcja kształtek w typoszeregu PN 25 powoduje automatyczne zwi kszenie wytrzymałoêci na ciênienie oraz w znaczàcy sposób wpływa na trwałoêç instalacji. Podwy szenie wytrzymałoêci ciênieniowej do PN 25 jest uzyskiwane przez zwi kszenie gruboêci Êcianek jak równie przez inne zaawansowane rozwiàzania konstrukcyjne samych kształtek oraz zastosowanie bardziej wytrzymałych elementów mosi nych kształtki z gwintami. Istotà zastosowania systemu w klasie PN 25 jest wydłu enie czasu jego eksploatacji, poniewa trwałoêç eksploatacyjna szacowana jest nawet na 100 lat, podczas gdy w przypadku kształtek PN 20 jest to maksymalnie 50 lat. rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O. 5

6 zalety systemu HB Plast 3. Zalety Systemu HB Plast długa ywotnoêç przekraczajàca znacznie 50 lat całkowita odpornoêç na korozj i osadzanie si kamienia kotłowego, niezale nie od stopnia agresywnoêci przepływajàcej wody bardzo du a gładkoêç wewn trznych powierzchni rurociàgów, wynikajàca z niezwykle niskiego współczynnika chropowatoêci polipropylenu typ 3, ma e opory przep ywu blisko 9-cio krotnie mniejszy ci ar w porównaniu z analogicznymi elementami ze stali bardzo złe przewodnictwo cieplne, ponad 175 razy gorsze od stali i 1300 razy gorsze od miedzi du a odpornoêç chemiczna, polipropylen typ 3 jest całkowicie odporny na chemikalia o stopniu kwasowoêci mieszczàcym si w zakresie od 1 do 14 ph wysoka maksymalna temperatura pracy ciàgłej, do 80 C jeden typ po àczeƒ dla wszystkich rur absolutna pewnoêç i szczelnoêç połàczeƒ bardzo łatwy i szybki monta t umienie drgaƒ i ha asów estetyczny wyglàd dobry izolator elektryczny aseptycznoêç przyjazny dla Êrodowiska (mo liwy recykling) brak szkodliwej emisji gazów w wyniku spalania nieprzepuszczalnoêç Êwiat a - brak ryzyka zwiàzanego z rozwojem alg nietoksycznoêç brak zapachu i smaku wysoka odpornoêç na p kni cia pod wp ywem napr eƒ 6 rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O.

7 wytyczne projektowania i monta u w Systemie HB Plast 4. Wytyczne projektowania i monta u w Systemie HB Plast 4.1. Wymiarowanie przewodów. 4. Wytyczne projektowania i montażu i montażu w Systemie w Systemie HB Plast HB Plast Wymiarowanie Wymiarowanie przewodów przewodów Dla wst pnego okreêlenia Êrednicy rur mo emy posłu yç si nast pujàcym wzorem: wstępnego Dla wstępnego określenia określenia średnicy średnicy rur możemy rur możemy posłużyć posłużyć się następującym się następującym wzorem: wzorem: Q1 Q1 Q12 D1=18,8 D1=18,8 V V albo albo D2=35,7 D2=35,7 V 4. Wytyczne projektowania i montażu w Systemie HB Plast gdzie: gdzie: V prędkość V prędkość przepływu przepływu w m/sw m/s gdzie: V - pr dkoêç przepływu w m/s 4.1. Wymiarowanie D1, D2 przewodów D1, wewnętrzna D2 wewnętrzna średnica średnica rur w mm rur w mm Q 1 wielkość Q 1 D1, wielkość przepływu D2 - wewn trzna przepływu w m³/h Êrednica w m³/h rur Dla wstępnego określenia Q 2 wielkość Qśrednicy 2 Qwielkość przepływu rur 1 - wielkoêç przepływu możemy w posłużyć przepływu I/s w I/s się następującym wzorem: w m 3 /h Q 2 - wielkoêç Q1 przepływu w l/s Q1 Prędkość przepływu przepływu musi być musi wstępnie być wstępnie D1=18,8 dobrana dobrana zgodnie V zgodnie z charakterem albo z charakterem przewodu. D2=35,7 przewodu. Można V Można przyjmować przyjmować następujące prędkości prędkości przepływu: przepływu: Pr dkoêç przepływu gdzie: musi podejście byç wst pnie podejście V do prędkość przyborów dobrana przyborów przepływu zgodnie z 1,5 charakterem w m/s 3,0 1,5 m/s 3,0 przewodu. m/s Mo na przyjmowaç nast pujàce piony piony D1, D2 wewnętrzna średnica 1,0 2,5 1,0 rur m/s w 2,5 mmm/s pr dkoêci przepływu: przewody przewody Q 1 rozdzielcze wielkość rozdzielcze przepływu 1,0 w m³/h 2,0 1,0 m/s 2,0 m/s Prędkości te są nieco podejêcie te są nieco większe do przyborów większe niż dopuszcza niż 1,52 Q 2 dopuszcza wielkość 3,0 się m/s dla się przepływu rur dla stalowych. rur stalowych. w I/s Wynika Wynika to z mniejszej to z mniejszej głośności głośności pływu przepływu wody piony w wody rurach 1,0 w rurach PP 2,5 niż m/s PP w rurach niż w rurach stalowych. stalowych. Prędkość przepływu musi być wstępnie dobrana zgodnie z charakterem przewodu. Można przyjmować przewody rozdzielcze 1,0 2,0 m/s Opory następujące Opory miejscowe miejscowe prędkości przepływu: Pr dkoêci te sà nieco wi ksze ni dopuszcza podejście si do dla przyborów rur stalowych. Wynika 1,5 to 3,0 z mniejszej m/s głoênoêci przepływu wody Współczynniki w rurach oporów PP oporów ni miejscowych w rurach miejscowych stalowych. dla stosowanej piony dla stosowanej armatury armatury należy należy przyjmować 1,0 przyjmować 2,5 m/s zgodnie zgodnie z danymi z danymi producenta. W tabeli W 2 tabeli podano 2 podano wartość wartość ξ przewody dla złączek ξ dla złączek rozdzielcze Systemu Systemu HB Plast. HB Oporów Plast. 1,0 2,0 Oporów miejscowych m/s miejscowych innych innych jsc miejsc połączeń Prędkości połączeń (gwintowych, te (gwintowych, są nieco zgrzewanych większe zgrzewanych niż lub dopuszcza kołnierzowych) lub kołnierzowych) się dla rur da stalowych. nie się da dokładnie się dokładnie Wynika określić to określić z ze mniejszej względu względu głośności óżnorodność na różnorodność przepływu ich ich rodzaju i jakość wykonania. W związku z tym zaleca się powiększanie o 3 do 5% 4.2. Opory wody rodzaju w miejscowe rurach i jakość PP wykonania. niż w rurach W związku stalowych. z tym zaleca się powiększanie o 3 do 5% całkowitych obliczonych obliczonych strat ciśnienia. strat ciśnienia. W tabeli W 3 tabeli i 4 podane 3 i 4 podane są straty są ciśnienia straty ciśnienia wody (Z) wody o temperaturze (Z) o temperaturze dla 10 C różnych 4.2. dla różnych obliczeniowych Opory obliczeniowych miejscowe prędkości prędkości przepływu przepływu (V), przy (V), ξ przy =1. Zwraca ξ =1. Zwraca się uwagę, się uwagę, że miejscowe że miejscowe ty ciśnienia straty Współczynniki ciśnienia (Z) oblicza (Z) oporów oblicza się z następującego miejscowych się z następującego dla wzoru: stosowanej wzoru: armatury nale y przyjmowaç zgodnie z danymi producenta. Współczynniki oporów miejscowych dla stosowanej armatury należy przyjmować zgodnie z danymi W tabeli 3 (strona 19) podano wartoêç j dla złàczek Systemu HB Plast. Oporów miejscowych innych miejsc połàczeƒ producenta. W tabeli Z= ξ 2 podano Z= ξ wartość ξ dla złączek Systemu HB Plast. Oporów miejscowych innych miejsc (gwintowych, połączeń zgrzewanych (gwintowych, lub kołnierzowych) zgrzewanych nie lub da kołnierzowych) si dokładnie okreêliç nie da ze się wzgl du dokładnie na ró norodnoêç określić ze względu ich rodzaju na i jakoêç różnorodność gdzie: wykonania. gdzie: ich ξ W rodzaju zwiàzku wg ξ tabeli wg i z jakość tym 3tabeli zaleca wykonania. 3 si powi kszanie W związku o 3% z tym do 5% zaleca całkowitych się powiększanie obliczonych o strat 3 do ciênienia. 5% całkowitych obliczonych strat W tabeli 4 (strona V 20) prędkość podane V prędkość ciśnienia. sà przepływu straty przepływu W tabeli 3 i 4 podane są straty ciśnienia wody (Z) o temperaturze ciênienia wody (Z) o temperaturze 10 C dla ró nych obliczeniowych 10 C dla różnych obliczeniowych pr dkoêci przepływu γ (V), ciężar przy γ j ciężar właściwy prędkości =1. Zwraca właściwy wody przepływu si uwag, wody (V), przy ξ =1. Zwraca się uwagę, że miejscowe straty ciśnienia (Z) oblicza e miejscowe straty ciênienia (Z) oblicza si z nast pujàcego g przyspieszenie g się przyspieszenie z następującego ziemskie ziemskie wzoru: wzoru: Natomiast całkowita całkowita strata strata ciśnienia ciśnienia w Z= ξ instalacji w instalacji jest sumą jest sumą strat wywołanych strat wywołanych oporami oporami tarcia tarcia w rurze w rurze orów i oporów miejscowych: miejscowych: gdzie: p= p= (1 ξ R+Z) wg (1 tabeli R+Z) 3 gdzie: V j prędkość - wg tabeli przepływu Rozszerzalność liniowa liniowa rur PP rur oraz γ V PP ciężar obliczanie oraz - pr dkoêç właściwy obliczanie wielkości przepływu wody wielkości wydłużeń wydłużeń g przyspieszenie - ci ar właêciwy ziemskie wody Rozszerzalność liniowa liniowa rur z PP rur jest z PP znacznie jest znacznie większa większa niż rur niż ze stali rur ze czy stali miedzi. czy miedzi. Dla porównania Dla porównania poniżej poniżej ano podano przykładowe przykładowe współczynniki g - przyêpieszenie ziemskie Natomiast całkowita współczynniki strata rozszerzalności: ciśnienia w instalacji jest sumą strat wywołanych oporami tarcia w rurze la stali dla i 0,012 oporów stali mm/m K; 0,012 miejscowych: mm/m K; la miedzi dla miedzi 0,0165 0,0165 mm/m K; mm/m K; p= (1 R+Z) la polipropylenu dla polipropylenu 0,15 mm/m K. 0,15 mm/m K. rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O. 7 stalacjach W instalacjach 4.3. wykonanych Rozszerzalność wykonanych z polipropylenu z polipropylenu liniowa mamy rur PP mamy więc oraz do obliczanie więc czynienia do czynienia wielkości ze stosunkowo ze wydłużeń stosunkowo dużymi dużymi wydłużeniami wydłużeniami Q1 V

8 wytyczne projektowania i monta u w Systemie HB Plast Natomiast całkowita strata ciênienia w instalacji jest sumà strat wywołanych oporami tarcia w rurze i oporów miejscowych: Dp = SR+ SZ R - opory tarcia w rurze; Z - opory miejscowe Tabela 5 i 6 (strona 21/22) pokazuje straty ciênienia dla wody o temp. 10 C w funkcji wydatku oraz pr dkoêci przep ywu. Dla temperatur innych uwzgl dniamy wspó czynnik temperaturowy wg wykresu 3 (strona 26) 4.3. RozszerzalnoÊç liniowa rur PP oraz obliczanie wielkoêci wydłu eƒ RozszerzalnoÊç liniowa rur z PP jest znacznie Wydłużenia wi ksza liniowe ni rur przewodów stali czy miedzi. Dla porównania poni ej podano przykładowe współczynniki rozszerzalnoêci: dla stali 0,012 mm/m K dla miedzi 0,0165 mm/m K dla polipropylenu 0,15 mm/m K Wydłużenia liniowe przewodów mogą być przejęte przez tzw. odcinki giętkie lub przez kompensatory. Duża elastyczność przewodów polipropylenowych pozwala na przejmowanie wydłużeń liniowych przez tzw. odcinki giętkie. Spełniają one rolę kompensacji. Jest to najekonomiczniejszy sposób kompensacji wydłużeń rurociągów z PP. Długość odcinka giętkiego zależy od wartości wydłużenia termicznego i średnicy przewodu. Dla uproszczenia pomija się trzeci czynnik temperaturę W instalacjach wykonanych z polipropylenu ścianki mamy przewodu, wi c szczególnie do czynienia biorąc pod uwagę fakt, że większość instalacji ze stosunkowo du ymi wydłu eniami przewodów jest montowana (patrz: w temperaturze wykres nr 1 oto- i 2 czenia (5-25 C). Kompensowanie wydłużeń przeprowadza się zawsze pomiędzy dwoma podporami stałymi lub też pomiędzy podporą stałą a zmianą kierunku przebiegu rurociągu. Naturalną kompensację wydłużeń czyli tzw. samokompensację możemy zastosować obliczając minimalną długość zginanego ramienia L s, czyli minimalnej odległości do pierwszego punktu podparcia rurociągu po zmianie kierunku jego przebiegu: - strona 25). Zjawisko to praktycznie nie wyst puje Kompensowanie w instalacjach wydłużeń przepro- tradycyjnych. Problem rozszerzalnoêci nale y podporami wi c rozwiàzaç stałymi lub ju też na pomiędzy etapie projektowania. Poprzez wyznaczenie niezb dnych kompensacji. Wydłu enia liniowe przewodów mogà byç przej te przez tzw. odcinki gi tkie lub przez kompensatory. Du a elastycznoêç przewodów polipropylenowych pozwala na przejmowanie kierunku jego wydłu eƒ przebiegu: liniowych PS 1m 8m L S2 S2 L 1 L S1 S1 L 2 PS L s = C przez tzw. odcinki gi tkie. Jest to najekonomiczniejszy L s = C sposób kompensacji wydłu eƒ rurociàgów z PP. DługoÊç gdzie: odcinka gi tkiego zale y C stała materiałowa polipropylenu od wartoêci wydłu enia termicznego = i 20 Êrednicy zewn trznej rury. d średnica zewnętrzna rury (mm) L wydłużenie temperaturowe odcinka rurociągu w mm, przy czym jak wia- Dla uproszczenia pomija si trzeci czynnik L temperatur wydłużenie temperaturowe Êcianki odcin- przewodu, szczególnie bioràc pod uwag fakt, domo e L= wi kszoêç εt L t, gdzie instalacji L długość jest przewodu w metrach, εt współczynnik montowana w temperaturze otoczenia (5-25 C). rozszerzalności w mm/m K, t różnica pomiędzy temperaturą w czasie Kompensowanie wydłu eƒ przeprowadza si zawsze pomi dzy dwoma podporami stałymi lub te pomi dzy podporà stałà a zmianà montażu i temperaturą pracy w K. Przykład: rura PP PN 20 kierunku przebiegu rurociàgu. Naturalnà d = kompensacj 40 mm wydłu eƒ czyli t = 40 C tzw. samokompensacj mo emy zastosowaç L = 6 m obliczajàc minimalnà z powyższych danych obliczamy długoêç zginanego ramienia Ls, czyli minimalnej L= 0,15 odległoêci 6 40 = 36 do mm pierwszego a z tego wyznaczamy punktu podparcia rurociàgu po zmianie Lkierunku jego przebiegu: s = 20 = 759 mm PS L L S PS LP PP PS Rys. 1 L d 6 PS - podpora sta a PP - podpora przesuwna Rys. 2 8 rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O.

9 wytyczne projektowania i monta u w Systemie HB Plast przewodu w czasie w metrach, monta u εt i współczynnik temperaturà pracy w ºK rozszerzalności w mm/m K, t różnica pomiędzy Minimalne odległości od pionu podpór Przykład: rura PP SDR 6 (PN 20) Minimalne odległości temperaturą od pionu podpór w czasie stałych umieszczonych na odgałęzieniach, i temperaturą oblicza umieszczonych się korzystając pracy na odgałęzie- z w tych K. montażu stałych d = 40 mm t = 40ºC niach, samych oblicza zależności. L się = korzystając 6 m z tych samych zależności. z powy szych danych Przykład: obliczamy: Przykład: rura PP PN 20 PS Przykład: L = 0,15 6 d = d = mm = 32 mm d t 36 = C [mm] t = 40 C L t 60 C a z tego wyznaczamy: 1 = 8 m 1 8 L = 6 ml 2 = 1 m L L Ls = = = 10,15 m 8 60 = 72 mm z powyższych L [mm] L S1 1 = 20 0,15 32 danych = obliczamy mm L= 0,15 L L S1 2 = 20 0, (8+1) 72 = = mm 81 mm L L S2 2 = 20 0,1532 (8+1) 81= = mm81 mm a z tego L Minimalne odległoêci od pionu podpór S2 wyznaczamy = =1018 mm stałych umieszczonych L W celu szybkiego określenia długości s = 20 = 759 mm na odgał zieniach, oblicza si korzystajàc zginanego W z celu tych szybkiego ramienia, samych określenia można zale noêci. skorzystać długości Przykład: czyli tzw. samokompensację możemy zastosować obliczając minimalną długość zginanego ramienia L s, czyli minimalnej odległości do pierwszego punktu podparcia rurociągu po zmianie kierunku jego przebiegu: L s = C gdzie: C gdzie: - stała materiałowa polipropylenu = 20 C stała materiałowa polipropylenu d - Êrednica zewn trzna rury w mm = 20 L d - wydłu enie średnica temperaturowe zewnętrzna rury odcinka (mm) rurociàgu w mm, przy czym jak wiadomo: L wydłużenie L = ;t temperaturowe L t, gdzie L - odcinka rurociągu w mm, przy czym jak wia- L długoêç przewodu w metrach, ;t - współczynnik rozszerzalnoêci w mm/mºk, t - ró nica pomi dzy temperaturà domo L= εt L t, gdzie L długość 6 d = 32 mm t = 60ºC L 1 = 8 m L 2 = 1 m L 1 = 0, = d 72 = 32 [mm] L S1 = = L L 960 = = 2,8 0,15 [mm] m 2,8 50 = 21 mm L L = 0,15 2,8 50 = 21 mm L 2 = 0,15 (8+1) 60 S = = 518 mm 81 [mm] L S2 = = 1018 [mm] zginanego z wykresów ramienia, na końcu. można skorzystać z wykresów W podobny na sposób końcu. oblicza się minimalne W podobny długości sposób ramion oblicza kompensatora się minimalne w kształcie długości litery ramion U. kompensatora w kształcie litery U. Przykład: rura PP PN 20 Przykład: d = 32 mmrura PP PN 20 t = 50 C L t = 2,8 50 C m L S = = 518 mm Do kompensacji wydłużeń termicznych Do można kompensacji także stosować wydłużeń termicznych naciągu można wstępnego także stosować kompensatorów. metodę metodę naciągu wstępnego kompensatorów. PS L L L S L S PS L L LP PP LP L L L S PS L S L S Rys. 3 PS d d Rys. 4 W celu szybkiego okreêlenia długoêci zginanego ramienia, mo na skorzystaç z wykresów 5 i 6 (strona 28). W podobny sposób oblicza si minimalne długoêci ramion kompensatora w kształcie litery U. Przykład: L S L S d = 32 mm t = 50ºC L = 2,8 m L = 0,15 2,8 50 = 21 [mm] Ls = = 518 [mm] L L L L rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O

10 t = 50 C L = 2,8 m L = 0,15 2,8 50 = 21 mm L S = = 518 mm L S LP wytyczne projektowania i monta u w Systemie HB Plast Do kompensacji wydłużeń termicznych można także stosować metodę naciągu wstępnego kompensatorów. d Do kompensacji wydłu eƒ termicznych mo na tak e stosowaç metodà naciàgu wst pnego kompensatorów. PS L S PS PS LP L LP LP L LP 7 Rys. 5 LP LP LP - podpora ślizgowa - podpora LPstała Jest to metoda, przy której podczas korzysta montażu się wtedy z kompensatora zależności: naciąga się go wstępnie o maksymalnie Jest to LP metoda - podpora LP - podpora ślizgowa przy ślizgowa połowę której, podczas monta u kompensatora naciàga si go wst pnie o maksymalnie połow - przewidywanego podpora - podpora stała stała wydłużenia danego odcinka rurociągu. Do obliczania L takich kompensatorów L rys. 1 rys. 1 s = C 2 przewidywanego korzysta się wtedy wydłu enia z zależności: danego odcinka rurociàgu. Do obliczania takich kompensatorów korzysta si wtedy Jest to Jest metoda, metoda, przy której przy której podczas podczas montażu montażu kompensatora kompensatora naciąga naciąga się go się wstępnie go wstępnie o maksymalnie o maksymalnie Ten sposób montażu kompensatorów pozwala na znaczne skrócenie długości zginanych ramion, połowę połowę przewidywanego wydłużenia wydłużenia danego danego odcinka odcinka rurociągu. rurociągu. Do obliczania Do obliczania takich takich kompensatorów a więc w przypadku kompensatora korzysta korzysta się wtedy się wtedy z zależności: z zależności: L U ogólne jego zmniejszenie oraz uzyskanie dużej estetyki wykonania, ponieważ Lwydłużenia s = C rurociągu, 2 po uzyskaniu przez niego temperatury pracy, stają się prawie niezauważalne. L L L s = C L s = C 2 2 Trzeba jednak zaznaczyć, że we wszystkich wymienionych przypadkach ramię kompensacji nie może być ograniczone przez zablokowanie obejmami, wypukłością ścian, belkami stropowymi itp. Ten sposób Ten sposób montażu montażu kompensatorów pozwala pozwala na znaczne znaczne skrócenie skrócenie długości długości zginanych zginanych ramion, ramion, a więc a w więc przypadku w przypadku kompensatora kompensatora U ogólne U ogólne jego zmniejszenie jego zmniejszenie oraz uzyskanie oraz uzyskanie dużej dużej estetyki estetyki wykonanianania, ponieważ ponieważ wydłużenia wydłużenia rurociągu, rurociągu, po uzyskaniu po uzyskaniu przez przez niego niego temperatury temperatury pracy, pracy, stają się stają prawie się prawie niezauważalne. Rurociągi z polipropylenu można wyko Sposoby prowadzenia instalacji Trzeba Trzeba jednak jednak zaznaczyć, zaznaczyć, że we że wszystkich we wszystkich instalować: wymienionych wymienionych przypadkach przypadkach ramię ramię kompensacji kompensacji nie może nie może być ograniczone być ograniczone przez przez zablokowanie zablokowanie obejmami, obejmami, natynkowo; wypukłością wypukłością ścian, ścian, belkami belkami stropowymi stropowymi itp. itp. PP LP w szybach instalacyjnych (kanałach); Sposoby Sposoby prowadzenia prowadzenia instalacji instalacji pod tynkiem (w bruzdach ściennych); w podłodze (stropie). Rurociągi Rurociągi z z polipropylenu można można Natynkowy (swobodny) sposób prowadzenia instalacji konfrontuje projektanta instalować: instalować: natynkowo; natynkowo; z koniecznością LProzwiązania największej PP LP w szybach w szybach instalacyjnych instalacyjnych (kanałach); (kanałach); ilości problemów. Należy bowiem, po pod tynkiem pod tynkiem (w bruzdach (w bruzdach ściennych); ściennych); zapoznaniu się z konfiguracją obiektu, w podłodze w podłodze (stropie). (stropie). gdzie ma być prowadzony montaż, ustalić Natynkowy Natynkowy (swobodny) (swobodny) sposób sposób prowadzenidzenia instalacji instalacji konfrontuje konfrontuje projektanta projektanta LP prowa- taki bieg rurociągu, który będzie wykorzystywał układ budowli do naturalnego z koniecznością z koniecznością rozwiązania rozwiązania największej największej LP LP LP BOJLER PP kompensowania wydłużeń cieplnych. ilości ilości problemów. problemów. Należy Należy bowiem, bowiem, po po Przykład rys. 1. zapoznaniu zapoznaniu się z konfiguracją się z konfiguracją obiektu, obiektu, Należy także ustalić optymalne miejsca przejść przez stropy i ściany, a więc gdzie ma gdzie być ma prowadzony być prowadzony montaż, montaż, ustalić ustalić taki bieg taki rurociągu, bieg rurociągu, który będzie który będzie wykorzystywarzystywał układ układ budowli budowli naturalnego do naturalnego wyko- natynkowo określić punkty stałego i ślizgowego podparcia rurociągu. Przykład rys. 2. w szybach LP LP BOJLER BOJLER PS kompensowania instalacyjnych wydłużeń wydłużeń cieplnych. (kanałach) cieplnych. Nie można też zapomnieć o względach estetycznych geometrii rurociągu. Przykład Przykład rys. 1. rys. 1. LP pod Należy tynkiem Należy także także ustalić (w bruzdach ustalić optymalne optymalne Êciennych) miejsca przejść sca przejść przez przez stropy stropy i ściany, i ściany, a więc a więc miej- Szczególnie w przypadku prowadzenia instalacji w mieszkaniach. Patrz kompensacje, naprężenia wstępne. określić w podłodze określić punkty punkty stałego (stropie) stałego i ślizgowego i ślizgowego podparciparcia rurociągu. rurociągu. Przykład Przykład rys. 2. rys. 2. pod- Prowadzenie rurociągów w szybach Nie można Nie można też zapomnieć też zapomnieć o względach estetycznych dach estetycznych geometrii geometrii rurociągu. rurociągu. o wzglę- instalacyjnych, wymaga od projektanta PP LP rozwiązania mniejszej ilości problemów. Szczególnie Szczególnie w przypadku w przypadku prowadzenia prowadzenia instalacji instalacji w mieszkaniach. w mieszkaniach. Patrz Patrz kompensacjepensacje, naprężenia naprężenia wstępne. wstępne. 8 kom- LP BOJLER Rys. rys. 27 Prowadzenie Prowadzenie rurociągów rurociągów w szybach w szybach instalacyjnych, wymaga wymaga od projektanta od projektanta LP LP rozwiązania rozwiązania rury mniejszej do instalacji mniejszej ilości wewn trznych: problemów. ilości problemów. woda zimna i ciepła, C.O. rys. 2 rys. 2 z zale noêci: PP PS Ten Ten sposób sposób monta u montażu kompensatorów kompensatorów pozwala na pozwala znaczne na skrócenie znaczne długoêci skrócenie zginanych długości ramion, zginanych a wi c w przypadku ramion, a więc w przypadku kompensatora U ogólne jego zmniejszenie oraz uzyskanie dużej estetyki wykonania, ponieważ wydłużenia rurociągu, po uzyskaniu przez niego temperatury pracy, stają się prawie kompensatora U ogólnie jego zmniejszenie oraz uzyskanie du ej estetyki wykonania, poniewa wydłu enia rurociàgu, po niezauważalne. uzyskaniu przez niego temperatury pracy, stajà si prawie niezauwa alne. Trzeba jednak Trzeba zaznaczyć, jednak że zaznaczyç, we wszystkich e wymienionych we wszystkich przypadkach ramię kompensacji nie może wymienionych być ograniczone przypadkach przez zablokowanie rami kompensacji obejmami, nie mo e wypukłością byç ogra- ścian, belkami stropowymi itp. niczone przez zablokowanie obejmami, wypukłoêcià Êcian, belkami 4.4. Sposoby prowadzenia instalacji stropowymi itp. Rurociągi z polipropylenu można instalować: natynkowo; 4.4. Sposoby prowadzenia instalacji w szybach instalacyjnych (kanałach); pod tynkiem (w bruzdach ściennych); Rurociàgi w podłodze z polipropylenu (stropie). mo na instalowaç: Natynkowy (swobodny) sposób prowadzenia instalacji konfrontuje projektanta z koniecznością rozwiązania największej ilości problemów. Należy bowiem, po zapoznaniu się z konfiguracją obiektu, gdzie ma być prowadzony montaż, ustalić taki bieg rurociągu, który będzie wykorzystywał układ budowli do naturalnego kompensowania wydłużeń cieplnych. Przykład rys Należy także ustalić optymalne miej- LP PS - podpora ślizgowa PP - podpora stała rys. 1 LP LP LP LP rys. 1 Jest to metoda, przy której podczas montażu kompensatora naciąga się go wstępnie o maksymalnie PS połowę przewidywanego wydłużenia danego odcinka rurociągu. Rys. 6Do obliczania takich kompensatorów

11 wytyczne projektowania i monta u w Systemie HB Plast Natynkowy (swobodny) sposób prowadzenia instalacji konfrontuje projektanta z koniecznoêcià rozwiàzania najwi kszej iloêci problemów. Nale y bowiem, po zapoznaniu si z konfiguracjà obiektu, gdzie ma byç prowadzony monta, ustaliç taki bieg rurociàgu, który b dzie wykorzystywał układ budowli do naturalnego kompensowania wydłu eƒ cieplnych. Przykład rys. 6. Nale y tak e ustaliç optymalne miejsca przejêç przez stropy i Êciany, a wi c okreêliç miejsca podpór sta ych oraz podpór przesuwnych rurociàgu. Przykład rys. 7 (strona 10). L L S L L S Nie mo na te zapomnieç o wzgl dach estetycznych geometrii rurociàgu. Szczególnie w przypadku prowadzenia instalacji w mieszkaniach. Patrz kompensacje, napr enia wst pne. L L S Prowadzenie rurociàgów w szybach instalacyjnych. Wymaga od projektanta rozwiàzania mniejszej iloêci problemów. Zasłonięty dla oka przewód instalacyjny nie zmusza Zasłonięty dla oka przewód instalacyjny nie zmusza projektanta Zasłoni ty do dla zachowania oka przewód aż tak dużej instalacyjny estetyki nie zmusza projektanta do zachowania a tak du ej estetyki geometrii geometrii rurociągu, jak w projektanta poprzednim do przypadku. zachowania aż tak dużej estetyki rurociàgu, jak w poprzednim geometrii rurociągu, przypadku. jak w poprzednim Patrz przypadku. siatka kolanko Patrz kompensacje. kompensacje. tylko Układanie niewielkim siłom przewodów wynikającym eliminuje pod z problem naprężeń tynkiem wyliczania osio- przykład kompensacji. rys. Dzięki 11, eliminuje problem wyliczania kompensacji. Dzi ki tylko wych, spowodowanych rozszerzalnością tylko niewielkim termiczną siłom wynikającym z naprężeń osio- niewielkim siłom wynikajàcym wych, spowodowanych z napr eƒ rozszerzalnością osiowych, termiczną L przewodu, wydłużenie rurociągu redukowane jest spowodowanych rozszerzalnoêcià S termicznà przewodu, prawie całkowicie występującymi przewodu, oporami wydłużenie tarcia. rurociągu redukowane jest Zasłonięty dla oka przewód instalacyjny nie zmusza projektanta do zachowania aż tak dużej estetyki geometrii rurociągu, jak w poprzednim przypadku. Patrz kompensacje. L L S S L UWAGA: L S L Obliczenie min. śred. otworu dla tego przypadku L - kompensacje str. 8, 9. Układanie przewodów pod tynkiem przykład rys. 4, L eliminuje problem wyliczania kompensacji. Dzięki tylko niewielkim siłom wynikającym z naprężeń osiowych, spowodowanych rozszerzalnością termiczną L S Rys. rys. 3a 8 przewodu, wydłużenie rurociągu redukowane Rys. jest rys. 3b 9 Rys. 10 prawie całkowicie występującymi oporami tarcia. rys. 3c rys. 3a rys. 3b Rabitza Patrz kompensacje. na ścianę UWAGA: Obliczenie min. śred. otworu UWAGA: dla tego przypadku L - kompensacje UWAGA: str. 8, 9. Obliczenie min. śred. minimalnej otworu dla Êrednicy tego przypadku otworu dla tego przypadku L - kompensacje str. 8, 9. Układanie przewodów pod - kompensacje tynkiem przykład str. rys. 8, 9. 4, eliminuje problem wyliczania Układanie kompensacji. przewodów Dzięki pod tynkiem przykład rys. 4, wydłu enie rurociàgu prawie redukowane całkowicie występującymi jest prawie oporami całkowicie tarcia. wyst pujàcymi oporami tarcia. L S rys. 3a rys. 3c rys. 3c podpora stała podpory ślizgowe otulina rurociągu rys. 3b siatka Rabitza siatka Rabitza kolanko na ścianę kolanko na ścianę rys. 4 9 podpora stała podpory ślizgowe otulina rurociągu podpora stała podpory ślizgowe otulina rurociągu rys. 4 9 Rys. rys rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O. 11

12 wytyczne projektowania i monta u w Systemie HB Plast Nale y jednak pami taç aby: umieêciç rur wystarczajàco gł boko w Êcianie; pozostawiç jej pewien luz promieniowy (np. poprzez oplecenie rury tekturà falistà, wełnà mineralnà, piankà poliuretanowà itp.); pozostawiç niewielkà przestrzeƒ na wydłu enie si rury w miejscach zmiany kierunku jej prowadzenia; przymocowaç rur do Êciany; zastosowaç siatk Rabitza lub podobnà dla wzmocnienia warstwy tynku; pokryç bruzd tynkiem o pewnej minimalnej gruboêci. W przypadku małych Êrednic, tj. 16 do 32 mm, gruboêç tynku musi wynosiç odpowiednio od 2,0 do 4,0 cm. Prowadzenie rurociàgu w podłodze (stropie) polega na zalaniu go po prostu betonem (z zastrze eniem, e rura powinna byç opleciona tektur falistà lub otulinà termoizolacyjnà). Warstwa betonu powinna mieç gruboêç co najmniej 4 cm, celem wyeliminowania prawdopodobieƒstwa uszkodzenia rury przez wpływy zewn trzne (naciski) Mocowanie rur Należy jednak pamiętać aby: umieścić rurę wystarczająco głęboko w ścianie; pozostawić jej pewien luz promieniowy (np. poprzez oplecenie rury tekturą falistą, wełną mineralną, pianką poliuretanową itp.); pozostawić niewielką przestrzeń na wydłużenie się rury w miejscach zmiany kierunku jej prowadzenia; przymocować rurę do ściany; zastosować siatkę Rabitza lub podobną dla wzmocnienia warstwy tynku; pokryć bruzdę tynkiem o pewnej minimalnej grubości. W przypadku małych średnic, tj. 16 do 32 mm, grubość tynku musi wynosić odpowiednio od 2,0 do 4,0 cm. Prowadzenie rurociągu w podłodze (stropie) polega na zalaniu go po prostu betonem (z zastrzeżeniem, że rura powinna być opleciona tekturą falistą lub otuliną termoizolacyjną). Warstwa betonu powinna Istotnym elementem przy monta u instalacji z PP jest prawidłowe mocowanie rurociàgów, które powinno zapobiec niekontrolowanemu ruchowi zainstalowanej rury. Na sposób mocowania wpływajà przede wszystkim siły rozszerzalnoêci mieć grubość co najmniej 4 cm, celem wyeliminowania prawdopodobieństwa uszkodzenia rury przez cieplnej przewodu wpływy oraz zewnętrzne ci ar rurociàgu (naciski). wraz z przepływajàcym medium. Sprawdzone w praktyce rozstawy podpór, przy których podczas eksploatacji rurociàgu wyst pujà minimalne wyboczenia przewodów, podane sà na koƒcu Mocowanie rur Dla przewodów pionowych mo na zwi kszyç odległoêci mi dzy podporami o ok. 30% (tabela nr 7, 8 - strona 23). Istotnym elementem przy montażu instalacji z PP jest prawidłowe mocowanie rurociągów, które powinno zapobiec niekontrolowanemu ruchowi zainstalowanej rury. Na sposób mocowania wpływają przede wszystkim siły rozszerzalności cieplnej przewodu oraz ciężar rurociągu wraz z przepływającym medium. Sprawdzone w praktyce rozstawy podpór, przy których podczas eksploatacji rurociągu występują minimalne wyboczenia przewodów, podane są na końcu. Dla przewodów pionowych można zwiększyć 4.6. Przechodzenia przez Êcian i stropy odległości między podporami o ok. 30% (tabela nr 5, 6) Przechodzenie przez ścianę i stropy PrzejÊcia przez Êciany i stropy wykonywane sà najcz Êciej postaci tulei z innej rury z tworzywa sztucznego Przejścia przez ściany i stropy wykonywane są najczęściej w postaci tulei z innej rury z tworzywa sztucznego o większej średnicy. Tuleja ta spełnia jednocześnie rolę podpory ślizgowej. Przykładowe przejście o wi kszej Êrednicy. Tuleja ta spełnia jednoczeênie rol podpory Êlizgowej. przejêcie przez strop pokazane jest na przez strop pokazane jest na rysunku. rysunku. tuleja funkcja strop rura 4.7. Izolacje Rys Polipropylen charakteryzuje się niezwykle niską przewodnością cieplną, co obniża zdecydowanie straty cieplne rur nieizolowanych. Z tego względu można w znacznym stopniu ograniczyć zakres izolowania rurociągów w porównaniu z instalacjami stalowymi czy miedzianymi. rury do Obliczeniową instalacji wewn trznych: grubość izolacji woda cieplnej zimna i dla ciepła, rur przewodowych C.O. z polipropylenu typ 3 podaje tabela 7 na podstawie normy PN-B-02421:2000.

13 instrukcja zgrzewania rur i kształtek Systemu HB Plast 5. Instrukcja zgrzewania rur i kszta tek Systemu HB Plast Łàczenie elementów Systemu HB Plast nale y wykonywaç zgodnie z poni szymi wytycznymi: wyposa yç zgrzewark polifuzyjnà w odpowiednie koƒcówki grzewcze, tak aby ka da koƒcówka całà swà tylnà płaszczyznà przylegała do powierzchni zgrzewarki; podłàczyç zgrzewark do sieci i włàczyç wyłàcznik główny powinny zapaliç si lampka zasilania i termostatu; gdy koƒcówki grzewcze osiàgnà temperatur 260 ± 3 C, dioda termostatu zgaênie i mo na przystàpiç do zgrzewania (zgrzewarki nie nale y wyłàczaç, lampka zasilania powinna si ciàgle Êwieciç) zaznaczyç na rurze gł bokoêç zgrzewania wg podanej tabeli nr 1 (strona 14); wszystkie zanieczyszczenia koƒcówek grzewczych nale y usunàç czystà szmatkà nasàczonà wodnym roztworem alkoholu; w celu wykonania zgrzewu nale y wsuwaç jednoczeênie rur do wn trza jednej koƒcówki grzewczej, a kształtk na trzpieƒ drugiej koƒcówki do wyczuwalnego oporu; według podanej w tabeli wartoêci odliczyç czas grzania od momentu pełnego wsuni cia; równoczeênie zdjàç rur i kształtk z koƒcówek i nie obracajàc wcisnàç rur w kształtk do zaznaczonej gł bokoêci; od tej chwili upływa czas zgrzewania, w którym mo na dokonaç drobnej korekty połàczenia (do 5 odchyłki osiowej); po upływie czasu zgrzewania połàczenie jest ju nieodkształcalne i nale y odczekaç takà iloêç minut jakà podano w tabeli dla czasu ch odzenia. Pełnà wytrzymałoêç zgrzew uzyskuje po około dwóch godzinach. Uwagi do procesu zgrzewania: wszystkie czynnoêci w fazie zgrzewania właêciwego nale y wykonywaç bez wzajemnego obracania rury w stosunku do kształtki i koƒcówek grzewczych; nale y pami taç, e czasy grzania sà ró ne dla elementów o ró nych Êrednicach; w przypadku zgrzewania rur STABI z wkładkà aluminiowà nale y w fazie przygotowania usunàç specjalnym zdzierakiem płaszcz aluminiowy z rury na gł bokoêç zgrzewu; ci cia rur dokonywaç przy pomocy specjalnych no yc do tworzyw sztucznych; nale y u ywaç tylko zgrzewarek przystosowanych do zgrzewania polifuzyjnego; przy pracach w niskich temperaturach otoczenia, z uwagi na szybkie chłodzenie zgrzewanych elementów, czas grzania nale y wydłu yç o około 50%; w przypadku zgrzewania rur z typoszeregu PN 10 czas grzania powinien byç o około 30% krótszy ni czas grzania kształtek podany w tabeli; rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O. 13

14 instrukcja zgrzewania rur i kształtek Systemu HB Plast w przypadku zbyt gł bokiego zestrugania wkładki aluminiowej w rurze STABI, wskutek czego koƒcówka rury wchodzi w gniazdo kamienia grzewczego za luêno, nale y wyregulowaç odpowiednio gł bokoêç ostrza zdzieraka lub koƒcówk rury podgrzewaç dwukrotnie. Pierwsze podgrzanie ma na celu powi kszenie Êrednicy zewn trznej (od kilku do kilkunastu sekund w zale noêci od Êrednicy). Po pierwszym podgrzaniu nale y rur ostudziç i przystàpiç do procesu właêciwego zgrzewania. Tabela 1. Tabela do instrukcji zgrzewania Êrednica zewn trzna rury [mm] gł bokoêç zgrzewania [mm] czas grzania [s] czas zgrzewania [s] czas chłodzenia [min] , , rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O.

15 pakowanie, przechowywanie i transport 6. Pakowanie, przechowywanie i transport 6.1. Pakowanie Rury nale y wiàzaç w równoległe wiàzki, bez krzy owania i pakowaç w r kawy foliowe. Wiàzanie rur powinno byç wykonane przy koƒcach i w połowie długoêci wiàzki. Waga wiàzki nie powinna przekraczaç 30 kg Przechowywanie i transport Rury polipropylenowe nale y przewoziç i składowaç w pozycji poziomej, tak, aby całà swojà długoêcià le ały na twardej i równej powierzchni. Dopuszcza si składowanie rur na podkładach uło onych w małej odległoêci. WysokoÊç sterty rur przy składowaniu nie powinna przekraczaç 1,0 m. Podczas transportu i na miejscu monta u rur nie nale y przeciàgaç tylko przenosiç. W czasie przechowywania i transportu rury powinny byç chronione przed bezpoêrednim działaniem promieni słonecznych i opadów atmosferycznych. Wystarczajàcà ochronà przed promieniowaniem UV jest pozostawienie materiału w fabrycznych opakowaniach transportowych (worki foliowe, kartony). Przy przemieszczaniu i transporcie rur PP-R w temperaturze około 0 C i ni szej nale y zachowaç szczególne Êrodki ostro noêci ze wzgl du na ich podwy szonà kruchoêç w niskich temperaturach.trzeba pami taç, e w niskich temperaturach (poni ej 0 C) polipropylen staje si kruchy i przy silnych uderzeniach mogà nastàpiç mikrop kni cia. Liczba warstw składowania i ładowania rur nie powinna przekroczyç oêmiu wiàzek, natomiast kształtki Systemu HB Plast, pakowane w kartonach, mogà byç ustawiane maksymalnie na wysokoêç szeêciu warstw. Rury i kształtki polipropylenowe mo na przewoziç dowolnymi Êrodkami transportu. rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O. 15

16 próba ciênieniowa 7. Próba ciênieniowa Prób ciênieniowà przeprowadzamy zgodnie z PN-ENV Prób ciênieniowà przeprowadzamy po up ywie 24 godzin od zakoƒczenia ostatniego zgrzewu w instalacji. Armatura i inne elementy na czas próby od àczamy zast pujàc je zaêlepkami lub zaworami odcinajàcymi. Nape nionà instalacj odpowietrzamy. W najni szym punkcie instalacji pod àczamy pomp ciênieniowà oraz manometr. Próba ciênieniowa mo e byç przeprowadzona na dwa sposoby, wed ug procedury testowej A lub B. Instalacj poddajemy dzia aniu ciênieniu 1,5-krotnej wartoêci najwy szego ciênienia roboczego. W okresie 30 minut ciênienie 2-krotnie podnosimy do wartoêci pierwotnej w obu przypadkach. Procedura testowa A 1) W czasie 30 minut dwukrotnie podnosimy ciênienie do wartoêci 1,0x 1,5-krotnej wartoêci najwy szego ciênienia roboczego. 2) Redukujemy ciênienie przez nag e upuszczenie wody z systemu 0,5x do 0,5 wartoêci ciênienia projektowego zgodnie z rysunkiem obok. 3) Zamykamy zawór. Powrót sta ego ciênienia wy szego ni 0,5 wartoêci ciênienia projektowego oznacza prawid owoêç wykonania instalacji. 0 a min 4) Instalacj kontrolujemy przez kolejne 90 minut. Sprawdzamy ewentualne przecieki. JeÊli w czasie 90 min ciênienie obni y si, oznacza to istnienie przecieku w instalacji. 5) Wyniki testu nale y zanotowaç. Procedura testowa B 1) W czasie 30 minut dwukrotnie podnosimy ciênienie do wartoêci 1,5-krotnej wartoêci najwy szego ciênienia roboczego. Po up ywie kolejnych 30 minut sprawdzamy wartoêç ciênienia i kontrolujemy obecnoêç ewentualnych przecieków. Je eli ciênienie obni y o si nie wi cej 0,6 bara przyjmujemy, e system nie ma przecieków. 2) Kontynujemy test bez dalszego pompowania, jeêli po up ywie min 120 minut ciênienie obni y si o wi cej ni 0,2 bara - oznacza to przeciek w instalacji. W przeciwnym wypadku instalacja jest sprawna. 3) Wyniki testu nale y zanotowaç. bar 1,5x bar pompowanie P 1 < 0,6 bar P 2 < 0,2 bar Z przebiegu próby powinien byç sporzàdzony protokó (wzór protoko u na stronie 17). Przeprowadzenie prób ciênieniowych jest niezb dne do uznania ewentualnej reklamacji. 16 rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O.

17 protokół z przeprowadzenia próby ciênieniowej BUDOWA OBIEKT PROTOKÓŁ Z PRZEPROWADZENIA PRÓBY CIÂNIENIOWEJ w dniu CHARAKTERYSTYKA INSTALACJI instalacj wykonano z rur i kształtek PP typu 3 typoszeregu w nast pujàcych iloêciach: Êrednica rurociàgu Ø 16 Ø 20 Ø 25 Ø 32 Ø 40 Ø 50 Ø 63 Ø 75 Ø 90 typoszereg długoêç rurociàgu Ø 110 Najwy szy punkt wypływu zamocowano... m nad manometrem. Aparatura kontrolno-pomiarowa zastosowana do próby: manometr klasy... numer fabryczny... ciênienie robocze bar procedura testowa B ciênienie próby bar ciênienie robocze bar procedura testowa A ciênienie po pierwszych 30 min bar ciênienie po pierwszych 30 min ciênienie po nast pnych 30 min ciênienie po kolejnych 120 min bar bar bar ciênienie po nast pnych 90 min bar rezultat próby wst pnej spadek ciênienia bar (maks. 0,2 bara) Komisja w składzie 1. przedstawiciel inwestora 2. inspektor nadzoru 3. kierownik budowy 4. przedstawiciel wykonawcy 5. przedstawiciel u ytkownika W oparciu o wyniki przeprowadzonej próby ciênieniowej uznaje si instalacj za szczelnà i dopuszcza si jà do eksploatacji. rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O. 17

18 18 rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O.

19 tabele i wykresy 8. Tabele i wykresy Tabela 2. Charakterystyka materiałowa polipropylenu typ 3 własnoêç jednostka miary wartoêç ci ar właêciwy g/cm 3 0,895 Êredni ci ar molekularny współczynnik topliwoêci g/10 min 0,5 zakres temperatury topnienia Tabela Charakterystyka materiałowa polipropylenu C typ Tabela Charakterystyka materiałowa polipropylenu typ własność Tabela 1 Charakterystyka materiałowa jednostka polipropylenu miary typ moduł spr ystoêci podłu nej N/mm 2 wartość 3 własność Tabela Charakterystyka materiałowa jednostka polipropylenu miary typ wartość 800 własność Tabela ciężar właściwy g/cm3 jednostka miary 0,895 wartość Tabela Charakterystyka materiałowa polipropylenu typ ciężar właściwy g/cm3 0,895 wydłu enie do rozerwania własność Tabela Charakterystyka Charakterystyka materiałowa materiałowa polipropylenu średni ciężar molekularny jednostka polipropylenu typ miary typ % wartość Tabela ciężar właściwy 1 Charakterystyka materiałowa g/cm3 polipropylenu typ 0, własność średni ciężar molekularny jednostka miary wartość własność współczynnik średni ciężar właściwy ciężar molekularny topliwości g/10 g/cm3 jednostka miary min 0,5 napr enie przy granicy plastycznoêci współczynnik topliwości g/10 min N/mm ,895 wartość własność Tabela 1 Charakterystyka materiałowa jednostka polipropylenu miary typ wartość 3 własność ciężar właściwy g/cm3 jednostka miary 0,5 wartość 21 zakres współczynnik średni ciężar właściwy ciężar temperatury molekularny topliwości topnienia C g/10 g/cm3 min 140 0, ,895 ciężar właściwy g/cm3 0, własność Tabela zakres średni ciężar temperatury molekularny topnienia C wytrzymałoêç na rozerwanie moduł zakres współczynnik średni ciężar właściwy 1 Charakterystyka materiałowa ciężar temperatury sprężystości molekularny topliwości podłużnej topnienia N/mm2 C g/10 g/cm3 jednostka polipropylenu miary typ min N/mm , ,895 wartość 3 średni ciężar molekularny Tabela moduł współczynnik sprężystości topliwości podłużnej N/mm2 g/10 min 800 0,5 40 wydłużenie moduł zakres współczynnik średni ciężar właściwy ciężar 1 molekularny temperatury sprężystości do topliwości Charakterystyka materiałowa rozerwania podłużnej topnienia % N/mm2 C g/10 g/cm3 polipropylenu min typ , ,895 3 własność współczynnik topliwości g/10 jednostka min miary 0,5 wartość -150 wydłużenie zakres temperatury do rozerwania topnienia % C współczynnik rozszerzalnoêci liniowej moduł zakres współczynnik średni ciężar temperatury molekularny topliwości sprężystości podłużnej topnienia N/mm2 C g/10 min 1/K , własność Tabela 1 Charakterystyka materiałowa jednostka polipropylenu miary typ wartość ,5 przewodnoêç cieplna wytrzymałość wydłużenie moduł zakres temperatury sprężystości do na rozerwania podłużnej topnienia % N/mm2 C W/m K ,24 ciepło właêciwe współczynnik naprężenie średni ciężar przy molekularny rozszerzalności granicy plastyczności liniowej 1/K N/mm2 kj/kg K 1, ,0 stała dielektryczna przewodność współczynnik cielpna rozszerzalności liniowej W/m 1/K K - 0,24 1, ,3 Tabela 3. WartoÊç współczynnika strat miejscowych Współczynnik stała Tabela dielektryczna chropowatości Wartość PP-R wynosi współczynnika ca. 0,007 mm, dla strat porównania miejscowych stal ocynkowana 2,3 stała współczynnik wytrzymałość ca. 0,15 mm. Współczynnik Tabela naprężenie dielektryczna chropowatości przy rozszerzalności granicy rozerwania Wartość plastyczności liniowej współczynnika strat 1/K N/mm2 PP-R wynosi ca. 0,007 mm, dla porównania N/mm2 miejscowych 2,3 1,5 40 stal ocynkowana ca. 0,15 mm. nr opór miejscowy Współczynnik stała ciepło dielektryczna właściwe Tabela 2chropowatości Wartość PP-R wynosi współczynnika ca. 0,007 mm, dla strat porównania kj/kg K miejscowych stal symbol ocynkowana 2,0 symbol graficzny 2,3 ca. 0,15 mm. Współczynnik współ. współczynnik oporu nr przewodność współczynnik opór miejscowypp-r wynosi ca. 0,007 mm, dla porównania stal ocynkowana ca. 0,15 mm. Współczynnik wytrzymałość cielpna rozszerzalności nr Tabela opór chropowatości na rozerwania liniowej W/m 1/K miejscowy Wartość PP-R wynosi współczynnika ca. 0,007 mm, dla strat porównania N/mm2 K 0,24 1,5 miejscowych stal ocynkowana graficzny symbol stała dielektryczna 2,3 ca. 0,15 mm. oporu współ. ciepło graficzny symbol oporu współ. 1 złàczka nr Tabela przewodność Współczynnik współczynnik właściwe 1 cielpna Tabela opór złączka chropowatości rozszerzalności miejscowy Wartość Wartość PP-R liniowej współczynnika strat kj/kg W/m wynosi współczynnika ca. 0,007 mm, dla strat porównania 1/K miejscowych K 2,0 0,24 miejscowych stal ocynkowana 1,5 graficzny ca. 10 0,15-4 mm. oporu 0,25 0,25 stała ciepło nr Tabela 1 opór złączka symbol współ. miejscowy Wartość współczynnika strat miejscowych Tabela przewodność dielektryczna właściwe 2 cielpna Wartość współczynnika strat kj/kg miejscowych K 2,0 W/m K 2,3 0,25 2nr 1 redukcja opór złączka miejscowy graficzny symbol 0,24 oporu współ. o 2 średnice symbol współ. 0,55 0,25 Współczynnik stała opór miejscowy graficzny oporu 2 redukcja o 2 Êrednice ciepło dielektryczna 2a 2nr Tabela 1 właściwe chropowatości PP-R wynosi ca. 0,007 mm, dla porównania stal ocynkowana symbol ca. 0,15 mm. 2 redukcja opór złączka miejscowy o 32 Wartość współ. średnice współczynnika strat kj/kg miejscowych K graficzny oporu 0,85 0,55 0,25 0,55 graficzny symbol 2,0 2,3 oporu współ. Współczynnik 2a redukcja o 3 Êrednice 2a2 nr redukcja opór złączka chropowatości miejscowy o 32 średnice PP-R wynosi ca. 0,007 mm, dla porównania stal ocynkowana 0,85 0,55 0,25 złączka graficzny ca. 0,15 mm. stała dielektryczna oporu 0,25 0,85 3 2a 2 kolano redukcja złączka 90 o 32 symbol 2,3 współ. nr Tabela 2opór miejscowy Wartość średnice współczynnika strat miejscowych 2,0 0,85 0,55 0,25 Współczynnik 1 złączka graficzny oporu 0,25 32a kolano redukcja chropowatości 90 3 średnice PP-R wynosi ca. 0,007 mm, dla porównania stal ocynkowana ca. 0,15 mm. 2,0 0,85 0,55 redukcja średnice 0,55 3 kolano a Tabela 1 2 kolano redukcja złączka45 90 Wartość średnice współczynnika strat miejscowych symbol współ. 0,6 2,0 0,85 0,55 0,25 2,0 42a kolano 45 0,6 0,85 32a 2nr kolano redukcja redukcja opór miejscowy 90 o 2 średnice średnice graficzny oporu 2,0 0,85 0, a trójnik kolano redukcja kolano odpływ 45 3 średnice symbol współ. 90 1,8 0,6 0,85 2nr Tabela 2 redukcja opór miejscowy Wartość współczynnika strat miejscowych o 2 średnice 2,0 0,55 4 kolano 45 5a 54 1 trójnik kolano złączka odpływ graficzny oporu zredukowany 3,6 1,8 0,6 2,0 0,25 32a kolano redukcja 90 o 3 średnice 2,0 0,85 0,6 5 5a 6 6a 7 7a 8 8a trójnik odpływ 6 6a 65a 2 trójnik odpływ zredukowany 6a6 5a5 2a trójnik dopływ 7a 76a trójnik dopływ zredukowany 7a7 6a 5a 6a6 5 naprężenie wydłużenie zakres ciężar właściwy temperatury przy do rozerwania granicy topnienia plastyczności N/mm2 % C g/cm , naprężenie moduł sprężystości przy granicy podłużnej plastyczności N/mm wytrzymałość naprężenie wydłużenie moduł zakres współczynnik temperatury sprężystości topliwości przy do na rozerwania podłużnej topnienia granicy plastyczności % N/mm2 C g/10 min ,5-150 własność moduł średni ciężar właściwy ciężar sprężystości molekularny podłużnej N/mm2 g/cm3 jednostka miary ,895 wartość wytrzymałość naprężenie wydłużenie przy do rozszerzalności rozerwania na granicy plastyczności liniowej 1/K N/mm2 1, wydłużenie współczynnik średni do rozerwania współczynnik naprężenie przy rozszerzalności granicy plastyczności liniowej 1/K 1, przewodność wytrzymałość naprężenie wydłużenie moduł ciężar właściwy ciężar molekularny topliwości g/10 sprężystości przy do rozerwania cielpna granicy podłużnej rozerwania plastyczności W/m N/mm2 % N/mm2 g/cm3 min 0, K 0, ,895 zakres współczynnik temperatury topliwości topnienia C g/10 min 140 0,5-150 przewodność wytrzymałość cielpna W/m K 0,24 40 ciepło przewodność współczynnik wytrzymałość naprężenie wydłużenie przy do właściwe cielpna rozszerzalności na rozerwania granicy rozerwania plastyczności liniowej kj/kg W/m 1/K N/mm2 % K K 2,0 0,24 1, wytrzymałość moduł zakres rozerwania 10-4 ciepło współczynnik wytrzymałość naprężenie współczynnik temperatury sprężystości właściwe przy rozszerzalności topliwości podłużnej topnienia N/mm2 C na granicy rozerwania plastyczności liniowej kj/kg 1/K N/mm2 g/10 min K 2,0 1, , stała ciepło współczynnik wydłużenie moduł dielektryczna właściwe rozszerzalności liniowej kj/kg 1/K K 2,0 2,3 1,5 10 stała przewodność dielektryczna cielpna W/m K 2,3 0,24-4 Współczynnik stała ciepło przewodność współczynnik wytrzymałość zakres temperatury sprężystości do rozerwania podłużnej dielektryczna właściwe chropowatości cielpna rozszerzalności rozerwania topnienia % N/mm2 liniowej 1/K N/mm2 C 800 PP-R wynosi ca. 0,007 mm, dla porównania kj/kg W/m K K stal ocynkowana 2,0 0,24 1, przewodność cielpna W/m K 2,3 0,24 ca. 0,15-4 naprężenie wydłużenie mm. Współczynnik ciepło właściwe chropowatości PP-R wynosi ca. 0,007 mm, dla porównania kj/kg stal ocynkowana 2,0 ca. 0,15 mm. Współczynnik stała ciepło przewodność współczynnik moduł sprężystości przy do rozerwania granicy plastyczności N/mm2 21 dielektryczna właściwe cielpna rozszerzalności podłużnej % liniowej chropowatości PP-R wynosi ca. 0,007 mm, dla porównania kj/kg W/m 1/K N/mm K K stal ocynkowana 2,0 0,24 1, ciepło wytrzymałość naprężenie właściwe przy granicy rozerwania plastyczności kj/kg N/mm2 K 2,0 2, ca. 0,15 mm. stała wydłużenie ciepło przewodność dielektryczna do rozerwania właściwe cielpna % kj/kg W/m K 2,0 2, ,24 trójnik dopływ obustronny 8a 8a8 7a 6a 5a 7a trójnik dopływ obustronny 8a 7a 76 5 zredukowany trójnik dopływ odpływ trójnik odpływ obustronny 8a 8a 87 6 trójnik dopływ trójnik odpływ obustronny 8a 7a 6a zredukowany symbol współ. 5a5 3nr 1 trójnik kolano opór złączka miejscowy odpływ zredukowany 3,6 1,8 0,6 2,0 kolano 45 0,6 5a 5 2 trójnik kolano redukcja odpływ 45 o 2 średnice graficzny oporu 0,25 zredukowany 3,6 1,8 0,6 0, a trójnik kolano dopływ ,3 0,6 2,0 1 redukcja 3 średnice 0,85 trójnik redukcja złączka dopływ odpływ o 2 średnice zredukowany zredukowany 2,6 1,3 3,6 1,8 0,55 0,25 trójnik odpływ 1,8 4 trójnik kolano redukcja dopływ odpływ 45 o 3 średnice zredukowany 2,6 1,3 3,6 1,8 0,6 0,85 5a zredukowany 3,6 6a 5a 53 2 trójnik trójnik kolano redukcja odpływ odpływ 90 o 2 średnice zredukowany 2,6 3,6 1,8 2,0 0, a trójnik dopływ dopływ odpływ obustronny zredukowany 1,3 4,2 3, a trójnik kolano redukcja dopływ odpływ o 3 średnice obustronny zredukowany zredukowany 9,0 4,2 2,6 1,3 1,8 0,6 2,0 0,85 dopływ 1,3 trójnik dopływ odpływ obustronny zredukowany zredukowany 9,0 4,2 2,6 1,3 3,6 4 zredukowany 2,6 7a 6a 3 7 trójnik kolano dopływ dopływ 45 odpływ 90 zredukowany obustronny zredukowany 9,0 2,6 1,3 0,6 1,8 2,0 4,2 8 6a dopływ obustronny 2,2 2,6 87a 65a trójnik odpływ dopływ odpływ zredukowany obustronny zredukowany zredukowany 5,0 2,2 9,0 4,2 1,3 3,6 54 trójnik kolano odpływ 45 1,8 0,6 7 obustronny 4,2 trójnik trójnik dopływ odpływ obustronny zredukowany zredukowany zredukowany 5,0 2,2 9,0 4,2 2,6 3,6 zredukowany 9,0 trójnik trójnik dopływ dopływ obustronny obustronny zredukowany 5,0 9,0 4,2 1,3 1,8 98 7a z przejściem obustronny zredukowany 0,8 2,2 9,0 98a 76a 5a trójnik z odpływ dopływ odpływ przejściem obustronny zredukowany zredukowany 0,8 5,0 2,2 4,2 2,6 3,6 6 trójnik dopływ 1,3 odpływ 2, a8 7a 6a złączka trójnik trójnik z odpływ dopływ dopływ przejściem gwintem obustronny zredukowany bez elementu zredukowany współpracującego 0,4 0,8 5,0 2,2 9,0 2,6 10 złączka z gwintem bez elementu zredukowany współpracującego 0,4 5,0 9 trójnik z odpływ odpływ dopływ przejściem obustronny zredukowany 0,8 5,0 2,2 4,2 1, złączka odpływ przejściem gwintem z bez redukcją elementu bez współpracującego elem. współpracującego 0,85 0,4 5,0 8 trójnik odpływ dopływ obustronny zredukowany zredukowany 2,2 9,0 2, złączka złączka trójnik dopływ gwintem z redukcją bez elem. współpracującego 0,85 kolano przejściowe przejściem obustronny gwintem bez elementu współpracującegoz gwintem 0,4 4,2 przejściem 0, a 10 97a złączka trójnik odpływ z redukcją bez elem. współpracującego 2,2 0,85 12 zewnętrznym kolano przejściowe z dopływ przejściem gwintem obustronny bez elementu zredukowany 5,0 współpracującegoz gwintem 0,4 9, złączka trójnik odpływ dopływ gwintem obustronny bez elementu współpracującego 11 z redukcją bez elem. 0,4 2,2 4,2 10 złączka gwintem bez elementu współpracującego 0,85 0, kolano złączka przejściowe z gwintem zewnętrznym zredukowane 3,5 2,2 13 zewnętrznym z gwintem bez redukcją elementu bez współpracującego elem. współpracującego 0,85 0, złączka trójnik kolano przejściowe odpływ 12 gwintem obustronny bez z redukcją gwintem elementu bez zewnętrznym współpracującego elem. współpracującego zredukowane z gwintem 3,5 0,85 2,2 11 złączka 2, zewnętrznym kolano przejściowe gwintem redukcją z gwintem bez zewnętrznym elem. współpracującego zredukowane gwintem 0, a złączka trójnik odpływ kolano przejściowe z gwintem obustronny z bez bez redukcją elementu zredukowany elementu bez współpracującego współpracującego elem. współpracującego z gwintem 3,5 2,2 0,85 0,4 5,0 9 trójnik z przejściem 9 trójnik z przejêciem 9 zewnętrznym kolano przejściowe bez elementu współpracującego z gwintem 8a 7a trójnik z odpływ dopływ przejściem obustronny zredukowany 0,8 5,0 9,0 0,8 10 złàczka z gwintem bez trójnik 1613 elementu zewnętrznym kolano przejściowe odpływ obustronny bez elementu współpracującego gwintem współpracujàcego 2,2 12 zewnętrznym z gwintem zewnętrznym zredukowane 3,5 2,2 0, złączka kolano zewnętrznym kolano przejściowe gwintem z bez redukcją elementu bez współpracującego elem. współpracującego z gwintem przejściowe gwintem zewnętrznym zredukowane 3,5 2,2 0, a złączka trójnik z odpływ przejściem obustronny zredukowany gwintem bez elementu współpracującego 0,4 5,0 13 kolano zewnętrznym przejściowe gwintem zewnętrznym zredukowane 3,5 13 kolano przejściowe bez gwintem elementu zewnętrznym współpracującego zredukowane z gwintem 3,5 11 złàczka z gwintem z redukcjà bez kolano złączka trójnik zewnętrznym elem. z przejściowe przejściem gwintem współpracujàcego z bez z redukcją gwintem elementu bez zewnętrznym współpracującego elem. współpracującego zredukowane 3,5 2,2 0,85 0,4 0, kolano przejściowe z gwintem zewnętrznym zredukowane z gwintem 3, złączka z gwintem z bez redukcją elementu bez współpracującego elem. współpracującego 2,2 0,85 0,4 16 zewnętrznym kolano przejêciowe bez elementu kolano współpracujàcego przejściowe bez elementu współpracującego z gwintem kolano złączka zewnętrznym przejściowe z gwintem z z redukcją gwintem bez zewnętrznym elem. współpracującego zredukowane 3,5 2,2 0,85 2,2 z gwintem zewn trznym 13 kolano kolano przejściowe przejściowe bez z gwintem elementu zewnętrznym współpracującego zredukowane z gwintem 12 3,5 2,2 16 zewnętrznym 13 kolano przejêciowe z 16 gwintem 13 kolano zewn trznym przejściowe z zredukowane gwintem zewnętrznym zredukowane 3,5 3,5 16 1,8 3,6 1,3 2,6 4,2 9,0 2,2 5,0 rury do instalacji wewn trznych: woda zimna i ciepła, C.O. 19