PROTOKÓŁ KONTROLI. Banku Spółdzielczego w Kielcach ul. Złota Nr Kielce zwanego w dalszym ciągu Bankiem

Transkrypt

1 PROTOKÓŁ KONTROLI Banku Spółdzielczego w Kielcach ul. Złota Nr Kielce zwanego w dalszym ciągu Bankiem Kontrolę przeprowadził kontroler z NajwyŜszej Izby Kontroli Delegatura w Kielcach: Andrzej Kamiński - główny specjalista kontroli państwowej, na podstawie upowaŝnienia nr z dnia 18 maja 2007 r., w okresie od 21 maja 2007 r. do 19 lipca 2007 r. z przerwą w dniach 24, 25 maja, 1,12,15, 18, 20, 21,26, 27, 29 czerwca, 2,6,12,18 lipca 2007 r. Prezesem Zarządu Banku jest od dnia 12 maja 1995 r. Matejkiewicz Stanisław. Zastępcą Prezesa Zarządu Banku jest od 10 grudnia 1998 r. Pawłowski Władysław. Przedmiotem kontroli było Wykorzystanie środków publicznych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na dopłaty do oprocentowania bankowych kredytów inwestycyjnych na rzecz rolnictwa. Ilekroć w niniejszym protokole uŝyto określenie: - ustawa o NIK oznacza to ustawę z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli (j. t. Dz. U. z 2001 r. nr 85, poz. 937 ze zm.), - rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji oraz sposobów ich realizacji oznacza to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1996 r. w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sposobów ich realizacji (Dz.U. z 1996 r. nr 16 poz. 82 ze zm.): W toku kontroli ustalono, co następuje: 1.Organizacja i funkcjonowanie banku. Stosowanie przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Agencję) dopłat stanowiących część oprocentowania naleŝnego Bankowi do kredytów inwestycyjnych na rzecz rolnictwa reguluje umowa nr 36/WR/IK/02 zawarta w dniu 10 czerwca 2002 r. z Bankiem Polskiej Spółdzielczości S.A. w Warszawie (BPS S.A.), to jest Bankiem Zrzeszającym. Umowa została zawarta na podstawie umowy nr 35/ZWR-IK/01 z 6 maja 2002 r., jaką Bank Zrzeszający zawarł z Agencją. W umowie określono następujące zagadnienia 1. Przedmiot umowy rodzaje udzielanych kredytów objętych dopłatą do oprocentowania.

2 2 2. Cele, zasady i warunki kredytowania wysokości oprocentowania kredytów oraz wysokość dopłat do oprocentowania. 3. Zasady i tryb stosowania dopłat do oprocentowania kredytów limity dopłat do oprocentowania kredytów, zapotrzebowania zbiorcze na dopłaty, sprawozdania z udzielanych kredytów, warunki stosowania dopłat i ich zwrotu. 4. Uprawnienia i obowiązki banku kredytującego kontrola prawidłowości wykorzystania udzielonych kredytów, monitorowanie przedsięwzięcia objętego kredytem, ustanowienie zabezpieczenia spłat, prowadzenia ewidencji danych, składanie zapotrzebowań, dane zawarte w umowie kredytowej, przekazywanie danych z wykorzystaniem oprogramowania SI*Bank*KI. 5. Postanowienia końcowe i przejściowe zasady prowadzenia kontroli w Banku przez Bank Zrzeszający i Agencję. Integralną część umowy stanowią załączniki 1/1-27. Załącznik 1/1 stanowi Zasady udzielania kredytów inwestycyjnych z dopłatą Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do oprocentowania oraz Wykaz działalności w zakresie rolnictwa, przetwórstwa rolno-spoŝywczego, usług dla rolnictwa oraz działów specjalnych produkcji rolnej wspomaganych przez Agencję w postaci dopłat do oprocentowania wprowadzone Zarządzeniem nr 54/2003 Prezesa Agencji z 5 sierpnia 2003 r., następnie nowelizowane zarządzeniami z 27 kwietnia 2004 r., 28 grudnia 2004 r., 22 czerwca 2005 r. oraz 31 lipca 2006 r. W czasie do końca okresu objętego kontrolą umowa została zmieniana w formie 11 aneksów oraz 25 razy w bezaneksowo. Zmian umowy dokonywano przewaŝnie na skutek zmian wprowadzanych przez Prezesa Agencji w trybie stosowania dopłat do oprocentowania kredytów inwestycyjnych. Ostatniej zmiany umowy w okresie objętym kontrolą dokonano 3 kwietnia 2007 r. Treść umowy wypełniała wymogi określone w 8 ust 3 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych kierunków działań Agencji oraz sposobów ich realizacji, który stanowi, Ŝe umowy zawierane przez Agencję z bankami powinny określać w szczególności: warunki kredytowania, tryb przyjmowania i opracowywania wniosków kredytowych, terminy powiadamiania o limicie dopłat, sposób i terminy zgłaszania zapotrzebowania i rozliczania dopłat, sposób ustalania cen rynkowych, o których mowa w 11 ust. 4 pkt 2 lit. b), sposób przeprowadzania przez Agencję i bank kontroli realizacji umów kredytowych objętych dopłatami, warunki zwrotu Agencji dopłat w razie udzielenia lub wykorzystania kredytu niezgodnie z przepisami niniejszego rozporządzenia albo naruszenia

3 3 przez kredytobiorcę warunków umowy kredytowej, warunki zwrotu Agencji dopłat w razie sprzedaŝy, bez zgody banku, gruntów i gospodarstw rolnych albo innych obiektów i urządzeń nabytych za kredyt objęty dopłatami Agencji, jeŝeli ich sprzedaŝ nastąpiła w ciągu pięciu lat od dnia nabycia. Bank posiada regulamin kredytowania opracowany w 2005 r., który stosowany jest do wszystkich udzielanych kredytów, w tym kredytów inwestycyjnych na działalność gospodarczą i rolniczą. Nie wprowadzono odrębnego regulaminu kredytów preferencyjnych. W regulaminie ujęte są wszystkie istotne postanowienia, które określono w umowie z 10 czerwca 2002 r. zawartej z Bankiem Zrzeszającym. Bank posiada instrukcję kredytowania dla wszystkich rodzajów udzielanych kredytów. W części dotyczącej kredytów na działalność rolniczą, w 10 kredyty preferencyjne ustalono: 1. Przy udzielaniu przez Bank kredytów preferencyjnych z dopłatami do oprocentowania lub dofinansowaniem do kapitału ze środków: własnych, innych instytucji finansowych stosuje się postanowienia umów zawartych z Bankiem Zrzeszającym, z zastrzeŝeniem ust. 2.niniejszego paragrafu. 2. W przypadku gdy zasady (w tym dotyczące oceny zdolności kredytowej) warunki i tryb udzielania kredytów nie są uregulowane w umowach, o których mowa w ust. 1. stosuje się postanowienia Regulaminu działalności kredytowej Banku Spółdzielczego w Kielcach oraz odpowiednie postanowienia instrukcji. 3. Wzór rejestru wniosków i umów kredytowych stanowi załącznik nr KaŜdy biznes plan dostarczony przez kredytobiorcę wymaga weryfikacji przez pracownika kredytowego. W strukturze organizacyjnej Banku nie wyodrębniono stanowiska (działu) odpowiedzialnego za realizację kredytów inwestycyjnych z dopłatami Agencji do oprocentowania. Odpowiedzialność za realizację kredytów została odnotowana w zakresach obowiązków 37 pracownikom Banku, z tego 5 osobom w Centrali oraz 32 osobom w Oddziałach Banku dla których zadania te stanowią część przydzielonych obowiązków słuŝbowych. Zarząd Banku uchwałą nr 118/2005 z dnia 3 sierpnia 2005 r. w sprawie udzielenia pełnomocnictw określił osoby odpowiedzialne podejmujące decyzje o przyznawaniu kredytów. W okresie objętym kontrolą uchwała była 18 krotnie aktualizowana. Uchwałą nr 9/II/2007 z dnia 28 lutego 2007 r. Zarząd Banku wprowadził jednolity tekst uchwał w sprawie udzielania pełnomocnictw.

4 4 W uchwale upowaŝniono członków Zarządu i pełnomocników do podejmowania decyzji kredytowych i windykacyjnych bez opinii Komitetu Kredytowego: a) jednoosobowo do kwoty zł, b) dwuosobowo w Centrali do kwoty tys. zł, 13 Oddziałach Banku do zł, 6 Oddziałach banku do zł. Decyzje kredytowe i windykacyjne powyŝej ww. kwot podejmowane są przez Zarząd lub Radę Nadzorczą i Zarząd po wcześniejszym zaopiniowaniu przez Komitet Kredytowy. Natomiast w stosunku do członków Zarządu i osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku, przez Radę Nadzorczą zgodnie z zasadami określonymi Regulaminem pracy Zarządu i Regulaminem udzielania usług kredytowych członkom organów samorządowych oraz osobom zajmującym stanowiska kierownicze w Banku. 2. Dostępność do kredytów inwestycyjnych. Bank prezentował oferty kredytowe w środkach masowego przekazu TVP, Targach Kielce i reklamie wizualnej w swoich Oddziałach w formie ulotek i ogłoszeń reklamowych. Prowadzono takŝe działalność polegającą na udziale w imprezach o charakterze lokalnym, takich jak: targi spółdzielcze, doŝynki, wystawy zwierząt hodowlanych, Dni poszczególnych miejscowości województwa świętokrzyskiego. W latach 2004 do 30 kwietnia 2007 r. Bank promował swoje produkty, w tym równieŝ kredyty preferencyjne z dopłatami Agencji w 41 imprezach o charakterze lokalnym. Marketing wystawienniczy Banku obejmował prezentację pełnej oferty usług i produktów finansowych skierowanych dla rolników, małych i średnich przedsiębiorców oraz klientów indywidualnych. W Banku prowadzona jest ewidencja wpływających wniosków o przyznanie kredytu inwestycyjnego z dopłatami do oprocentowania, odrębnie w Centrali oraz w Oddziałach. W okresie objętym kontrolą nie było negatywnie rozpatrzonych wniosków o udzielenie kredytów. W jednym przypadku wnioskodawca zrezygnował z udzielenia kredytu przed podjęciem decyzji kredytowej. Naczelnik Wydziału Kredytów wyjaśnił, Ŝe w wyniku prowadzonej wszelkiego rodzaju akcji promocyjnych kredytów preferencyjnych Bank przed złoŝeniem przez Kredytobiorcę dokumentacji kredytowej prowadził wstępnie rozmowy co do warunków, które potencjalny kredytobiorca winien spełnić, tzn. cel kredytu, sposób rozliczania kredytu, forma zabezpieczenia itp. Rozmowy wstępne były prowadzone w tym celu aby Kredytobiorca był świadomy warunków jakie musi spełnić do uzyskania kredytu, jak równieŝ nie ponosił zbędnych kosztów związanych z przygotowaniem dokumentacji kredytowej, przykładowo

5 5 kosztownej wyceny nieruchomości dla ustanowienia hipotecznego zabezpieczenia kredytu, kosztu opracowania planu przedsięwzięcia itp. Niektórzy, bardzo nieliczni potencjalni Kredytobiorcy po tego rodzaju rozmowach nie wracali do banku i nie składali wniosku kredytowego Skargi na działalność banku w zakresie udzielania kredytów inwestycyjnych dla rolnictwa. W okresie objętym kontrolą do Banku nie wpłynęły skargi dotyczące udzielanych kredytów inwestycyjnych dla rolnictwa. 3. Wielkość i struktura udzielonych kredytów inwestycyjnych oraz dopłat do oprocentowania tych kredytów. W okresie objętym kontrolą Bank udzielił następujących kredytów inwestycyjnych na rzecz rolnictwa oraz uzyskał dopłaty do oprocentowania tych kredytów. 1. Wielkość przyznanych kredytów inwestycyjnych w poszczególnych liniach kredytowych w rozbiciu na poszczególne lata przedstawia poniŝsza tabela. Lp. Linia kredytowa 1. IP (inwestycje podstawowe) 2. BR (branŝowe) 3. KZ (na zakup gruntów) 4. MR (dla młodych rolników) 5. Pozostałe linie kredytowe Liczba kredytów przyznanych 2004 r r r r. Wartość kredytów przyznanych (w tys. zł) r r r r Razem Kwoty wykazane w tabeli są zgodne z danymi znajdującymi się w systemie SI-BANK*KI Pozostałe linie kredytowe dotyczą poszczególnych latach: 2004 r. kredytu na zakup nieruchomości przeznaczonych na utworzenie lub urządzenie gospodarstwa rolnego w rozumieniu ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. Nr 64, poz. 592) (GR), 2005 r. kredytu na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych, w zakresie nowych technologii produkcji w rolnictwie (NT),

6 r. dwóch kredytów o symbolu (GR) oraz pięciu kredytów na wznowienie produkcji w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej znajdujących się na obszarach dotkniętych klęskami losowymi (KL), 2007 r. jednego kredytu o symbolu (GR) oraz 6 kredytów o symbolu (KL). 2. Wielkość przyznanych kredytów inwestycyjnych w poszczególnych liniach kredytowych w całym okresie objętym kontrolą przedstawiono w poniŝszej tabeli L.p. Linia kredytowa Liczba kredytów Przyznanych Wartość kredytów przyznanych (w tys. zł.) Średnia wartość kredytu (w tys. zł) 1. IP (inwestycyjne podstawowe) 2. BR (branŝowe) 3. KZ (na zakup gruntów) 4. MR (dla młodych rolników) 5. Pozostałe linie kredytowe dotyczą: Razem W poszczególnych liniach kredytowych największe kwoty przyznanych kredytów IP: Unowocześniania technologii produkcji pieczywa 816 tys. zł oraz poprawy struktury obszarowej gospodarstwa rolnego 312 tys. zł. BR: Modernizacji i rozbudowy zakładu przetwórstwa mięsnego 500 tys. zł oraz chowu u hodowli bydła mlecznego, dostosowanie budynku inwentarskiego do wymogów sanitarno weterynaryjnych UE 107 tys. zł. KZ: Zakupu nieruchomości rolnej 425,7 tys. zł, zakupu gruntów rolnych 227 tys. zł. MR: Budowy budynku inwentarskiego oraz zakupu rzeczowych środków obrotowych na uruchomienie pierwszego cyklu produkcyjnego 395,9 tys. zł, oraz budowy przechowalni owoców 300 tys. zł. Pozostałe linie kredytowe: NT - prowadzenie nowych technologii w hodowli krów 270 tys. zł oraz GR powiększenie gospodarstwa rolnego pod uprawę kukurydzy oraz pszenicy jarej 101 tys. zł. 3. Dopłaty ARiMR do oprocentowania kredytów inwestycyjnych. L.p. Linia kredytowa Kwoty dopłat ARiMR do oprocentowania kredytów inwestycyjnych (w tys. zł)

7 7 1. IP (inwestycyjne podstawowe) 2. BR (branŝowe) 3. KZ (na zakup gruntów) 4. MR (dla młodych rolników 5. Pozostałe linie kredytowe 2004 r r r. Do r. Łącznie ( r.) Razem: Dane zawarte w tabeli są zgodne ze znajdującymi się w systemie księgowym banku (EuroBankNet). Dane wykazane w powyŝszych tabelach zgodne są takŝe z wykazywanymi w: miesięcznych sprawozdaniach z nowoudzielonych kredytów (od nr 42 do nr 73) obejmujących okres od 1 stycznia 2004 roku do 30 kwietnia 2007 r. miesięcznych zapotrzebowaniach na dopłaty ze środków ARiMR do oprocentowania kredytów inwestycyjnych (w poszczególnych liniach od 1 stycznia 2004 r. do 30 kwietnia 2007 r. 4.Przestrzeganie procedur i warunków obowiązujących przy udzielaniu kredytów preferencyjnych. Szczegółowymi badaniami kontrolnymi objęto 44 kredyty inwestycyjne o najwyŝszych kwotach objęte dopłatami Agencji według struktury podanej w poniŝszym zestawieniu. Linia kredytowa Ilość kredytów wyznaczonych do kontroli 2004 r r r. do Ogółem 2007 r. Inwestycje podstawowe (IP) Na zakup gruntów (KZ) Młody Rolnik (MR) Pozostałe linie Razem w latach Kwota objętych badaniem umów kredytowych wynosiła tys. zł i stanowiła 40,5% kwoty przydzielonych kredytów w latach r., z tego kredytów w liniach: IP tys. zł (44,3%), KZ 1557 tys. zł. (33,0%), MR tys. zł (28,4%), Pozostałe (GR, NT, BR) 978 tys. zł (82,5%). Stosownie do ustaleń zawartych w 9 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowych kierunków działania Agencji oraz sposobów ich realizacji, oraz 9 ust.3 pkt 5 Umowy z dnia 10 czerwca 2002 r. zawartej z Bankiem Zrzeszającym (zwanej dalej Umową z Bankiem Zrzeszającym), we wszystkich przypadkach kredytobiorcy do

8 8 wniosków kredytowych dołączali plany przedsięwzięcia. Plany przedsięwzięć oprócz danych o wielkości wnioskowanego kredytu, inwestorze planowanej inwestycji, zawierały równieŝ plany finansowe, tj. przychody i koszty w latach kredytowania, plany płynności finansowej, bilanse majątkowe itp. Wykazywane wartości nieruchomości wynikały z aktualnych operatów szacunkowych sporządzonych przez rzeczoznawców majątkowych. Plany przedsięwzięć były pozytywnie zaopiniowane przez Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach. Daty zawarcia umowy kredytowej nie przekraczały 3 miesięcznego okresu czasu od daty opinii o planie przedsięwzięcia inwestycyjnego. Bank kaŝdorazowo informował WODR o udzieleniu kredytu preferencyjnego, którego dotyczyła dana opinia. Zawarte w 42 umowach kredytowych kwoty kredytów stanowiły od 61,8% do 80% nakładów inwestycyjnych na gospodarstwo rolne, lub nakładów na realizację w gospodarstwach rolnych przedsięwzięć. Natomiast w 2 umowach kredytowych dotyczących nakładów inwestycyjnych w przetwórstwie rolno spoŝywczym, kredyty stanowiły 51,6 % odnośnie inwestycji dotyczącej modernizacji i rozbudowy zakładu Przetwórstwa Mięsnego oraz 69,95 % odnośnie inwestycji polegającej na udoskonaleniu produkcji pieczywa. PowyŜsze było zgodne z 10 ust. 1 cytowanego wyŝej rozporządzenia Rady Ministrów. Z 19 badanych umów kredytowych z linii MR w 6 przypadkach kredytobiorcami były pojedyncze osoby, których wiek w chwili zawarcia umowy kredytowej wynosił od 27 do 39 lat. Natomiast w 13 przypadkach kredytobiorcami były małŝeństwa, z tego w 6 przypadkach jedno z małŝonków nie ukończyło 40 lat natomiast w pozostałych 7 przypadkach obydwoje z małŝonków nie ukończyli 40 lat. Wiek osób poniŝej 40 lat wynosił od 26 do 39 lat. Wiek kredytobiorców linii kredytowej MR wypełniał warunki określone w 11 pkt. 3 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów. We wszystkich umowach kredytowych, zgodnie z 10 pkt 6 Umowy z Bankiem Zrzeszającym określono wysokość wkładu własnego. Uruchomienie kredytu w kaŝdym przypadku uwarunkowano między innymi zaangaŝowaniem na realizację przedsięwzięcia inwestycyjnego własnych środków. Środki własne występowały w postaci materiałów zgromadzonych przez kredytobiorcę na potrzeby inwestycji lub środków pienięŝnych. Z rozliczeń poszczególnych zadań inwestycyjnych oraz dokumentów bankowych, tj. wyciągów bankowych i przelewów wynika, Ŝe środki własne kredytobiorcy angaŝowali na potrzeby kredytowanej inwestycji najpóźniej w dniu uruchomienia kredytu bankowego.

9 9 W 16 umowach kredytowych ustalono, Ŝe kredyt zostanie uruchamiany w transzach, z tego: 5 umów w 2 transzach, 9 umów w 3 transzach, po jednej umowie w 4 i 5 transzach. Uruchamianie środków kolejnej transzy następowało po udokumentowaniu wydatków finansowych z poprzedniej transzy fakturami. Przeprowadzane były równieŝ kontrole zaawansowania budowy obiektów. Zmiana terminu wypłaty transzy kredytu regulowana była aneksem do umowy o kredyt preferencyjny. Kredyty oprocentowano oraz dopłaty stosowano zgodnie z zasadami określonymi w 11 rozporządzenia Rady Ministrów. Kredyty oprocentowano według zmiennej stopy procentowej obowiązującej w okresach, za które naliczane są odsetki i wynoszącej 1,30 stopy redyskontowej weksli przyjmowanych od banków do redyskonta przez Narodowy Bank Polski w stosunku rocznym. W umowach kredytowych wysokość dopłat do oprocentowania ustalano w zaleŝności od linii kredytowej i tak: linia IP, dopłaty do oprocentowania kredytu wynoszą połowę oprocentowania. Kredytobiorca płaci odsetki w wysokości nie mniejszej niŝ 3% i nie większej od 20%, linia KZ, dopłaty do oprocentowania kredytu nie mogą przekraczać kwoty odsetek naliczonej w wysokości 1,05% stopy redyskontowej weksli przyjmowanych od banków. Kredytobiorca płaci oprocentowanie kredytu w wysokości stanowiącej róŝnicę pomiędzy oprocentowaniem kredytu, a wysokością zastosowanych dopłat, nie niŝszej niŝ 1,2 % w skali roku, linia MR, dopłaty do oprocentowania kredytu nie mogą przekraczać kwoty odsetek naliczonej w wysokości 1,05% stopy redyskontowej weksli przyjmowanych od banków. Kredytobiorca płaci oprocentowanie kredytu w wysokości stanowiącej róŝnicę pomiędzy oprocentowaniem kredytu, a wysokością zastosowanych dopłat, nie niŝszej niŝ 1,2 % w stosunku rocznym, linia BR, dopłaty do oprocentowania kredytu nie mogą przekraczać 0,75% oprocentowania kredytu. Kredytobiorca płaci oprocentowanie w wysokości stanowiącej róŝnicę pomiędzy oprocentowaniem kredytu, a wysokością zastosowanych dopłat, nie niŝszej niŝ 2 % w skali roku, linia NT, dopłaty do oprocentowania kredytu nie mogą przekraczać 1,10 stopy redyskontowej weksli przyjmowanych od banków. Kredytobiorca płaci oprocentowanie w wysokości stanowiącej róŝnicę pomiędzy oprocentowaniem kredytu, a wysokością zastosowanych dopłat, nie niŝszej niŝ 1 % w skali roku,

10 10 linia GR, dopłaty do oprocentowania kredytu nie mogą przekraczać kwoty odsetek naliczonej w wysokości 1,05% stopy redyskontowej weksli przyjmowanych od banków. Kredytobiorca płaci oprocentowanie kredytu w wysokości stanowiącej róŝnicę pomiędzy oprocentowaniem kredytu, a wysokością zastosowanych dopłat, nie niŝszej niŝ 1,2 % w stosunku rocznym. Zgodnie z 9 ust. 3 pkt 3 Umowy z Bankiem Zrzeszającym ustanawiano prawne zabezpieczenia spłaty kredytu i kwot udzielanych przez Agencję dopłat wraz z odsetkami ustawowymi. Kredyty preferencyjne zabezpieczano poprzez ustanawianie hipotek na nieruchomościach. Stosowano równieŝ dodatkowe zabezpieczenia kredytów w postaci: przewłaszczenia maszyn, cesji polis ubezpieczeniowych, weksli in blanco, pełnomocnictwa dla banku do dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku kredytobiorcy, poręczenia wg prawa cywilnego. W kaŝdym przypadku kwoty zabezpieczeń przekraczały wielkości udzielonego kredytu. Wartość zastawianych nieruchomości przyjmowano na podstawie operatów szacunkowych sporządzanych przez biegłych rzeczoznawców. Na podstawie aktów notarialnych stwierdzono, Ŝe kredytobiorcy nie dokonywali zakupu gruntów sfinansowanych kredytami preferencyjnymi od osób z nimi spokrewnionych. Wszystkie kredyty preferencyjne na zakup gruntów zabezpieczane były między innymi poprzez ustanowienie hipotek na nieruchomości będącej przedmiotem kredytowania. W sprawie ewentualnej sprzedaŝy tych gruntów przez kredytobiorców Zastępca Prezesa Zarządu Władysław Pawłowski wyjaśnił, Ŝe przypadku zbycia części nieruchomości zgodnie z art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1989 r. o księgach wieczystych i hipotece (j.t Dz.U. z 2001 r. nr 124 poz ze zm.) powstaje hipoteka łączna o wpisie której Bank jest zawiadamiany przez Sąd. W przypadku zbycia całości nieruchomości Bank jako wierzyciel hipoteczny, tj. uczestnik postępowania wieczystoksięgowego winien być poinformowany o zmianie właściciela. Bank nie otrzymał Ŝadnych informacji z Sądu o zmianie właściciela gruntów zakupionych z kredytów objętych kontrolą. 5. Realizacja przez kredytobiorców umów kredytowych. Kontrola wewnętrzna legalności wykorzystywania przez kredytobiorców przyznanych kredytów inwestycyjnych. Całkowicie zrealizowano 42 kredyty na ogólną kwotę zł. Do chwili zakończenia kontroli częściowo zrealizowano umowę nr 1/IP/2007/IP z dnia 28 marca 2007 r. z PSS SPOŁEM na kwotę zł. W dniu 24 maja 2007 r. wykorzystano pierwszą transzę kredytu w kwocie zł, na zakup dwóch maszyn.

11 11 Nie zrealizowano umowy 13/KZ/07/01/KZ z dnia 27 kwietnia 2007 r. z W.M. na kwotę zł. W dniu 18 maja 2007 r. kredytobiorca zrezygnował z kredytu poniewaŝ kontrahent podniósł cenę gruntu i transakcja stała się nieopłacalna. Pozostałe kredyty zostały zrealizowane w kwotach zgodnych z ustalonymi w umowach kredytowych. Łączna kwota dopłat zapłaconych przez Agencję do 30 kwietnia 2007 r. dotyczących badanych kredytów wyniosła ,11 zł. Zgodnie z 3 pkt 1 i 2 Umowy z Bankiem Zrzeszającym Bank kontrolował prawidłowość wykorzystania udzielonych kredytów oraz monitorował przedsięwzięcia objęte kredytem. Z 42 zrealizowanych kredytów w 40 przypadkach przedsięwzięcia inwestycyjne całkowicie zostały zakończone. Zgodność wydatkowanych kredytów z przeznaczeniem kredytu określonym w umowach kredytowych udokumentowana jest w 22 przypadkach przez akty notarialne zakupu nieruchomości oraz w 18 przypadkach poprzez kserokopie faktur, znajdujących się w komplecie w aktach kredytowych. Inspektorzy Banku przeprowadzali kontrole w gospodarstwach kredytobiorców, mające na celu sprawdzenie zgodności stanu zaawansowania prowadzonych inwestycji w porównaniu z przedstawionymi fakturami. Dwa przedsięwzięcia znajdują się w trakcie realizacji z tego: - Umowa kredytowa nr 14/MR/06/01/MR z dnia 6 grudnia 2006 r. z Z.D. na kwotę zł. Przedsięwzięcie dotyczy budowy przechowalni owoców. Kredyt uruchomiono w 3 transzach do chwili zakończenia kontroli został rozliczony udział własny oraz I i II transza kredytu fakturami za materiały i roboty budowlane. - Umowa kredytowa nr1mr/07/01/mr z dnia 1 marca 2007 r. z U.M. na kwotę zł. Przeznaczenie kredytu budowa obory. Kredyt uruchomiono w 2 transzach. Przedsięwzięcie znajduje się w trakcie realizacji. Bank monitorował przedsięwzięcia objęte kredytem. Inspektorzy Banku przeprowadzali kontrole przed udzieleniem kredytu, które miały przewaŝnie na celu sprawdzenie zgodności danych wyszczególnionych w biznes planach ze stanem faktycznym. W aktach kredytowych znajdują się protokoły z przeprowadzonych kontroli w okresie kredytowania, z których wynika, ze kaŝde przedsięwzięcie kredytowane było w ubiegłych latach przynajmniej raz w roku kontrolowane. Do 30 kwietnia br. skontrolowano 12 kredytobiorców.

12 12 Z dokumentacji pokontrolnej wynika, Ŝe kontrole wewnętrzne prowadzone u kredytobiorców nie wykazywały nieprawidłowości. Kredytobiorcy coroczne przedstawiają bankowi kalkulacje przychodów i kosztów oraz rachunek wyników, przedstawiający ich aktualną sytuację finansową. W dniu 3 lipca 2007 r. kontrolujący w obecności Naczelnika Wydziału Kredytów Banku oraz kredytobiorców dokonał oględzin gruntów rolnych i nieruchomości dwóch losowo wybranych kredytobiorców, u których jeszcze nie przeprowadzono kontroli w 2007 r. - W. Z. M., nr umowy kredytowej 4/KZ/2006 na kwotę zł oraz 5/IP/2006 na kwotę zł. W wyniku oględzin ustalono, Ŝe na zakupionych gruntach o powierzchni 60 ha uprawiana jest kukurydza, która znajduje się w fazie kwitnienia. Pozostałe grunty o powierzchni 48 ha stanowią łąki, znajdujące się w dolinie rzeki Nidy. Według informacji kredytobiorcy wiosną 2008 r. na tych gruntach zostanie posadzona wierzba krzewiasta. Termin załoŝenia plantacji ustalono w związku z obowiązującymi od tego czasu przepisami w myśl których do tego typu przedsięwzięcia stosowane będą dopłaty. T.D., nr umowy kredytowej 1/MR/2004 na kwotę zł. W wyniku oględzin ustalono, Ŝe struktura zasiewów w dniu kontroli przedstawiała się następująco: wierzba krzewiasta 80 ha, jęczmień jary 67ha, rzepak ozimy 55 ha, kukurydza 70 ha. W budynku ustawiony jest ciąg technologiczny maszyn do produkcji brykietów z wierzby. W obydwu skontrolowanych gospodarstwach zagospodarowanie nieruchomości było zgodne z określonymi w umowach kredytowych Kredytobiorcy terminowo regulowali raty kredytów preferencyjnych oraz odsetki od kredytów. Nie wystąpiła konieczność egzekucji naleŝności. 6. Kontrole zewnętrzne W okresie objętym kontrolą w Banku nie były przeprowadzane kontrole zewnętrzne w zakresie udzielania kredytów inwestycyjnych objętych dopłatami do oprocentowania. Kontrolujący poinformował Dyrektora Banku o przysługującym mu prawie: zgłoszenia przed podpisaniem protokołu kontroli, w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego protokołu kontroli, pisemnych, umotywowanych zastrzeŝeń co do ustaleń zawartych w protokole kontroli (art. 55 ust. 1 i 2 ustawy o NIK); odmowy podpisania niniejszego protokołu kontroli, z jednoczesnym obowiązkiem złoŝenia na tę okoliczność, w terminie 7 dni, wyjaśnień dotyczących przyczyn odmowy podpisania protokołu kontroli (art. 57 ust. 1 ustawy o NIK) w przypadku zgłoszenia

13 13 zastrzeŝeń, termin 7 dni - zgodnie z art. 57 ust. 2 ustawy o NIK - biegnie od dnia otrzymania ostatecznej uchwały w sprawie ich rozpatrzenia; złoŝenia z własnej inicjatywy na piśmie dodatkowych wyjaśnień co do przyczyn i okoliczności powstania nieprawidłowości opisanych w niniejszym protokole kontroli, w terminie uzgodnionym z kontrolerem (art. 59 ust. 2 ustawy o NIK). O przeprowadzeniu kontroli dokonano wpisu do rejestru ewidencji kontroli Banku pod pozycją 94. Kielce, dnia r. Kontrolujący Gł. Specjalista k.p. Andrzej Kamiński Kielce, dnia r. Prezes Zarządu Banku W dniu r. jeden egzemplarz protokołu kontroli wręczono Prezesowi Zarządu Banku Matejkiewiczowi Stanisławowi.