Opracowanie Waldemar Lib, Wojciech Walat

Transkrypt

1 PROGRAM NAUCZANIA WYCHOWANIA KOMUNIKACYJNEGO DLA KLASY IV SZKO ŁY PODSTAWOWEJ Karta rowerowa moje pierwsze prawo jazdy Opracowanie Waldemar Lib, Wojciech Walat Warszawa 2015

2

3 PROGRAM EDUKACYJNY WYCHOWANIA KOMUNIKACYJNEGO Bezpieczna jazda Karta rowerowa moje pierwsze prawo jazdy Wszyscy jesteśmy uczestnikami ruchu drogowego jako piesi, kierujący oraz pasażerowie pojazdów. Jednak ruch drogowy nie jest niekontrolowanym zjawiskiem, obowiązują w nim reguły i zasady, dzięki którym jesteśmy mniej narażeni na niebezpieczeństwa występujące na drodze, przede wszystkim wypadki. Zasady te powinny być dziecku przekazywane od najmłodszych lat. Należy się spodziewać, że dzięki zdobytej wiedzy najmłodsi będą mniej spontanicznie, a za to bardziej świadomie zachowywać się w ruchu drogowym. Jednym z etapów edukacji komunikacyjnej jest przygotowanie ucznia do egzaminu na kartę rowerową. Ucząc się do egzaminu, dzieci zdobędą wiedzę i umiejętności, które powinny procentować w ich zachowaniach i kulturze również w dorosłym życiu. Edukacja komunikacyjna jest inwestycją, która zarówno dziecku, jak i społeczeństwu bardzo się opłaca. Opracowanie: Waldemar Lib, Wojciech Walat Konsultacje merytoryczne: Marek Konkolewski, Mirosława Świdzińska 1 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 1 02/09/15 18:50

4 Program dopuszczony do użytku szkolnego przez MEN Numer dopuszczenia DKOS /07 Recenzenci programu: prof. dr hab. Józef Półturzycki, Uniwersytet Warszawski dr inż. Mieczysław Rudnicki, Uniwersytet Szczeciński Wydawca: McDonald s Polska 2 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 2 02/09/15 18:50

5 Wprowadzenie Podstawowym zadaniem wychowania komunikacyjnego jest przygotowanie uczniów do kulturalnego i bezpiecznego uczestniczenia w ruchu drogowym. Coroczne statystyki policji pokazują, jak wiele jest do zrobienia w zakresie ograniczania liczby wypadków. Pamiętajmy zatem, że edukacja komunikacyjna jest znakomitą inwestycją, gdyż dzieci, poznając przepisy niezbędne do zdania egzaminu na kartę rowerową, stają się zarówno bardziej świadomymi pieszymi, jak i rowerzystami, a gdy dorosną będą mieć solidne podstawy do tego, by zdać egzamin na kartę motorowerową, zaś po osiągnięciu pełnoletniości na prawo jazdy. Równie ważne jak nauka przepisów ruchu drogowego jest kształtowanie postaw najmłodszych uczestników ruchu drogowego, uświadamianie im, że ruch drogowy niesie ze sobą niebezpieczeństwa. Z powodu niewłaściwych zachowań mogą stać się ofiarami wypadku drogowego, ale także sprawcami cudzego nieszczęścia. Nauka w szkole podstawowej dzieli się na dwa etapy edukacyjne: I etap edukacyjny, obejmujący klasy I III ( edukacja wczesnoszkolna realizowana w formie kształcenia zintegrowanego), oraz II etap edukacyjny, obejmujący klasy IV VI. Treści dotyczące wychowania komunikacyjnego związane z bezpieczną jazdą na rowerze są zawarte w I i II etapie nauczania (szkoła podstawowa), i realizowane na zajęciach technicznych (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Dz.U. 2014, nr 0, poz. 803). W rozporządzeniu tym wiadomości i umiejętności, które uczeń zdobywa w szkole podstawowej, są opisane, zgodnie z ideą europejskich ram kwalifikacji, w języku efektów kształcenia. Cele kształcenia są sformułowane w języku wymagań ogólnych, a treści nauczania oraz oczekiwane umiejętności uczniów w języku wymagań szczegółowych. Zestawienie treści odnoszących się do wychowania komunikacyjnego w wyżej wymienionym rozporządzeniu można znaleźć w dokumentach stanowiących podstawę kształcenia na różnych etapach edukacyjnych. 3 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 3 02/09/15 18:50

6 I ETAP EDUKACYJNY: klasy I III Edukacja wczesnoszkolna, która jest realizowana w formie kształcenia zintegrowanego Cele kształcenia wymagania ogólne Zadaniem szkoły jest rozwijanie samodzielności oraz odpowiedzialności za siebie i najbliższe otoczenie. Treści nauczania wymagania szczegółowe Edukacja społeczna. Uczeń: wie, gdzie można bezpiecznie organizować zabawy, a gdzie nie można i dlaczego; zna zagrożenia ze strony ludzi; potrafi powiadomić dorosłych o wypadku, zagrożeniu, niebezpieczeństwie; zna numery telefonów: pogotowia ratunkowego, straży pożarnej, policji oraz ogólnopolski numer alarmowy 112. Zajęcia techniczne. Uczeń: Dba o bezpieczeństwo własne i innych wie, jak bezpiecznie poruszać się po drogach (w tym na rowerze) i korzystać ze środków komunikacji, wie, jak trzeba zacho wać się w sytuacji wypadku. Wychowanie fizyczne i edukacja zdrowotna. Uczeń: w zakresie sportów całego życia i wypoczynku: jeździ np. na rowerze, wrotkach; przestrzega zasad poruszania się po drogach, potrafi wybrać bezpieczne miejsce do zabaw i gier ruchowych; wie, do kogo zwrócić się o pomoc w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia. Podstawa programowa edukacji wczesnoszkolnej nie jest programem nauczania, według którego nauczyciele planują i realizują proces wychowania i nauczania. Zalecenia zawarte w tym dokumencie są bowiem tylko fundamentem, na którym oparte są autorskie programy nauczania. Muszą one zawierać konkretyzację treści nauczania oraz zaleceń zawartych w podstawie, mogą również rozszerzać zakres tych treści. Programy autorskie powinny być tak szczegółowo i jednoznacznie opracowane, żeby nauczyciel mógł według nich zaplanować, a potem realizować zajęcia ze swymi uczniami w kolejnych miesiącach, tygodniach i dniach każdego roku szkolnego 1. 1 Edyta Gruszczyk-Kolczyńska, Komentarz do Podstawy programowej edukacji wczesnoszkolnej, 4 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 4 02/09/15 18:50

7 II ETAP EDUKACYJNY: klasy IV VI Treści nauczania wymagania szczegółowe Uczeń: potrafi obsługiwać i regulować urządzenia techniczne znajdujące się w domu, szkole i przestrzeni publicznej, z zachowaniem zasad bezpieczeństwa; czyta ze zrozumieniem instrukcje obsługi urządzeń; bezpiecznie uczestniczy w ruchu drogowym jako pieszy, pasażer i rowerzysta. Zalecane warunki i sposób realizacji: Zajęcia techniczne pozwalają przygotować ucznia do uzyskania karty rowerowej. Cytowany wyżej fragment rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół wyraźnie mówi o tym, że dziecko na drugim etapie edukacyjnym powinno zdobyć wiedzę, która umożliwi mu przystąpienie do egzaminu na kartę rowerową. Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. 2011, nr 30, poz. 151) oraz Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 12 kwietnia 2013 r. w sprawie uzyskiwania karty rowerowej (Dz.U. 2013, poz. 512) regulują zasady uzyskiwania tego dokumentu. Przygotowanie do egzaminu oraz sprawdzenie umiejętności powinno odbywać się w szkole podstawowej (dla uczniów, którzy ukończyli 10 lat) oraz w wojewódzkim ośrodku ruchu drogowego lub specjalistycznym ośrodku szkolenia kierowców (dla osób niebędących uczniami szkoły podstawowej). Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami Osoby uprawnione do kierowania pojazdami Art Dokumentem stwierdzającym posiadanie uprawnienia do kierowania: 2) rowerem i wózkiem rowerowym jest karta rowerowa lub prawo jazdy kategorii AM, A1, B1 lub T w przypadku osób, które nie ukończyły 18 lat; Art Wymagany minimalny wiek do kierowania wynosi: 10) 10 lat dla roweru; 11) 17 lat dla roweru wieloosobowego, roweru lub wózka rowerowego przewożących inną osobę; 5 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 5 02/09/15 18:50

8 Rozdział 3 Wydawanie praw jazdy Art Kartę rowerową wydaje nieodpłatnie, za pisemną zgodą rodzica lub opiekuna: 1) dyrektor szkoły uczniowi szkoły podstawowej; 2) dyrektor wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego lub przedsiębiorca prowadzący ośrodek szkolenia kierowców posiadający poświadczenie potwierdzające spełnianie dodatkowych wymagań osobie niewymienionej w pkt Kartę rowerową może uzyskać osoba, która: 1) osiągnęła wymagany minimalny wiek; 2) wykazała się niezbędnymi umiejętnościami odpowiednio podczas zajęć szkolnych, zajęć prowadzonych przez wojewódzki ośrodek ruchu drogowego lub zajęć prowadzonych przez ośrodek szkolenia kierowców posiadający poświadczenie potwierdzające spełnianie dodatkowych wymagań. Art W przypadku utraty lub zniszczenia karty rowerowej wtórnik tego dokumentu wydaje nieodpłatnie podmiot, który wydał kartę rowerową. Rozdział 7 Zajęcia dla osób ubiegających się o wydanie karty rowerowej Art W podstawie programowej kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2 lit. B ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, zawiera się treści umożliwiające przygotowanie ucznia szkoły podstawowej do ubiegania się o wydanie karty rowerowej. 2. Zajęcia dla uczniów przygotowujących się do ubiegania o wydanie karty rowerowej prowadzą nauczyciele posiadający kwalifikacje określone w art. 9 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. 3. Dyrektor szkoły może zawrzeć porozumienie z wojewódzkim ośrodkiem ruchu drogowego lub ośrodkiem szkolenia kierowców posiadającym poświadczenie potwierdzające spełnianie dodatkowych wymagań, o których mowa w art. 31, o nieodpłatnym uczestnictwie uczniów w zajęciach organizowanych przez ten ośrodek dla osób ubiegających się o wydanie karty rowerowej. 4. Zajęcia dla osób ubiegających się o wydanie karty rowerowej, a niebędących uczniami szkoły podstawowej, są prowadzone w wojewódzkim ośrodku ruchu drogowego lub w ośrodku szkolenia kierowców posiadającym poświadczenie potwierdzające spełnianie dodatkowych wymagań, o których mowa w art. 31 ust Koszty uczestnictwa uczniów w zajęciach, o których mowa w ust. 3, są pokrywane ze środków własnych wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego lub ośrodka szkolenia kierowców. Art Minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania określi, w drodze rozporządzenia: 3 Chodzi o egzaminatora zatrudnionego w wojewódzkim ośrodku ruchu drogowego. 6 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 6 02/09/15 18:50

9 1) wymagania oraz sposób organizacji zajęć dla osób niebędących uczniami szkoły podstawowej, ubiegających się o wydanie karty rowerowej; 2) tryb i warunki przeprowadzania egzaminu w zakresie karty rowerowej; 3) kwalifikacje osób prowadzących zajęcia dla osób niebędących uczniami szkoły podstawowej; 4) wzór karty rowerowej. 2. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, uwzględnia się odpowiednio: 1 ) konieczność przygotowania osób uzyskujących kartę rowerową do bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym; 2) potrzebę ujednolicenia wzorów dokumentów; 3) specyfikę ruchu pojazdów jednośladowych, w tym istniejące zagrożenia ze strony innych uczestników ruchu; 4) konieczność zapewnienia odpowiednich kwalifikacji osób prowadzących zajęcia. Rozdział 8 Nadzór nad szkoleniem Art Nadzór nad szkołą, dla której podstawa programowa kształcenia w zawodzie przewiduje uzyskanie umiejętności kierowania pojazdem silnikowym lub podstawa programowa kształcenia ogólnego przewiduje uzyskanie karty rowerowej, sprawuje organ właściwy do wykonywania nadzoru pedagogicznego. Rozdział 9 Sprawdzanie kwalifikacji i przeprowadzanie egzaminów państwowych Art Sprawdzenie niezbędnych umiejętności osoby ubiegającej się o wydanie karty rowerowej odbywa się w ramach zajęć, o których mowa w art. 41. Rozdział 10 Egzaminatorzy i inne osoby dokonujące sprawdzenia kwalifikacji Art Sprawdzenia niezbędnych umiejętności osoby ubiegającej się o kartę rowerową dokonuje: 1) nauczyciel posiadający specjalistyczne przeszkolenie z zakresu ruchu drogowego organizowane nieodpłatnie w wojewódzkim ośrodku ruchu drogowego; 2) policjant lub policjant w stanie spoczynku, posiadający specjalistyczne przeszkolenie z zakresu ruchu drogowego; 3) egzaminator; 4) instruktor. 2. Sprawdzenie umiejętności odbywa się w jednostce prowadzącej zajęcia w obecności nauczyciela, rodzica lub opiekuna. 7 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 7 02/09/15 18:50

10 Rozdział 11 Nadzór nad sprawdzaniem kwalifikacji Art Nadzór nad sprawdzaniem umiejętności osoby ubiegającej się o kartę rowerową sprawuje właściwy organ nadzoru odpowiednio do miejsca, w którym jest ono wykonywane. 2. Przedstawiciel organu nadzoru, o którym mowa w ust. 1, w ramach prowadzonego nadzoru jest obowiązany: 1) rozpatrywać skargi; 2) prowadzić kontrole w zakresie warunków, przebiegu i sposobu sprawdzenia umiejętności; 3) podejmować działania w celu niezwłocznego wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 12 kwietnia 2013 r., Warszawa, dnia 29 kwietnia 2013 r., poz Rozporządzenie określa: 1) wymagania oraz sposób organizacji zajęć dla osób niebędących uczniami szkoły podstawowej, ubiegających się o wydanie karty rowerowej; 2) tryb i warunki przeprowadzania egzaminu w zakresie karty rowerowej; 3) kwalifikacje osób prowadzących zajęcia dla osób niebędących uczniami szkoły podstawowej; 4) wzór karty rowerowej. ( ) 4. Zajęcia prowadzi nauczyciel posiadający specjalistyczne przeszkolenie z zakresu ruchu drogowego organizowane nieodpłatnie w wojewódzkim ośrodku ruchu drogowego, policjant lub policjant w stanie spoczynku, posiadający specjalistyczne przeszkolenie z zakresu ruchu drogowego, egzaminator lub instruktor. ( ) 12. Egzamin przeprowadza się dla: 1) osób szkolonych, które uczestniczyły w zajęciach teoretycznych i praktycznych, 2) uczniów szkoły podstawowej którzy ukończyli wymagany przepisami ustawy wiek. ( ) Egzamin dla uczniów szkoły podstawowej składa się z części: 1) teoretycznej uwzględniającej treści, o których mowa w art. 41 ust. 1 ustawy; 2) praktycznej przeprowadzonej w miejscu wyznaczonym przez dyrektora szkoły podstawowej, umożliwiającym sprawdzenie niezbędnych umiejętności praktycznych. 2. Egzamin dla uczniów szkoły podstawowej przeprowadza się w terminie wyznaczonym przez dyrektora szkoły podstawowej, który określa formę części teoretycznej oraz czas trwania części teoretycznej i części praktycznej egzaminu. 3. Wynik części teoretycznej egzaminu dla uczniów szkoły podstawowej uznaje się za pozytywny, jeżeli osoba zdająca egzamin uzyskała co najmniej 80% punktów możliwych do uzyskania. 4. Wynik części praktycznej egzaminu dla uczniów szkoły podstawowej uznaje się za pozytywny, jeżeli osoba zdająca egzamin prawidłowo wykonała co najmniej 90% manewrów i nie stwarza zagrożenia dla ruchu drogowego. 5. Przepisy 15 ust. 1 3 oraz stosuje się odpowiednio. 22. Po uzyskaniu pozytywnego wyniku egzaminu wydaje się kartę rowerową, której wzór jest określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia. 8 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 8 02/09/15 18:50

11 Całokształt spraw związanych z przygotowaniem uczniów do egzaminu na kartę rowerową oraz wydaniem tego dokumentu ułatwia nauczycielowi korzystanie z tzw. arkusza zaliczeń, na którym można odnotować opanowanie przez dziecko poszczególnych etapów niezbędnych do egzaminu. Przygotowanie dzieci do egzaminów na kartę rowerową stwarza nauczycielowi możliwość modelowania zachowań uczniów w ruchu drogowym, wpływania na ich postawy i podejmowane decyzje, promowanie zachowań związanych z kulturą i tolerancją w stosunku do innych użytkowników dróg. Struktura programu nauczania Minimalna liczba godzin wymagana do realizacji programu min 1. Pieszy i pasażer jako bezpieczny uczestnik ruchu drogowego Proponowane tematy zajęć: 1.1. Pieszy i pasażer w ruchu drogowym. Jakie znaki drogowe powinien znać każdy pieszy? (2 45 min) 1.2. Moja bezpieczna droga do szkoły. Na jakie zagrożenia w ruchu drogowym piesi powinni zwracać szczególną uwagę? (2 45 min) 2. Rower mój bezpieczny pojazd Proponowane tematy zajęć: Rodzaje rowerów i ich obowiązkowe wyposażenie. (1 45 min) Dbam o swój rower obsługa, regulacja i konserwacja. Zagrożenia związane z brakiem obowiązkowego wyposażenia. (1 45 min) 3. Rowerzysta bezpieczny uczestnik ruchu drogowego Proponowane tematy zajęć: 3.1. Jakie znaki drogowe powinien znać każdy rowerzysta? (2 45 min) 3.2. Podstawowe zasady w ruchu drogowym. (2 45 min) 3.3. Kultura bezpiecznej jazdy na rowerze. Doskonalenie techniki jazdy. (2 45 min) 4. Wymagania formalnoprawne umożliwiające zdobycie karty rowerowej Proponowane tematy zajęć: 4.1. Układamy Kodeks rowerzysty. Na podstawie własnych doświadczeń oraz przepisów zawartych w ustawie Prawo o ruchu drogowym (sprawdzian teoretyczny). (2 45 min) 4.2. Ćwiczymy manewry. Wykonywane przez rowerzystę, niezbędne do otrzymania karty rowerowej (sprawdzian praktyczny). (2 45 min) 9 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 9 02/09/15 18:50

12 5. Elementy wiedzy i umiejętności z zakresu pierwszej pomocy Proponowany temat zajęć: 5.1. Wypadki i inne nieprzewidziane zdarzenia na drodze. Jak udzielać pierwszej pomocy? (2 45 min) 1. Pieszy i pasażer jako bezpieczny uczestnik ruchu drogowego Cele dydaktyczne uczeń umie: a) wymienić i opisać rodzaje dróg i ich elementy, a także wskazać, którą częścią drogi powinien poruszać się pieszy; b) bezpiecznie poruszać się pieszo po drodze (chodnikiem, poboczem, jezdnią) oraz prawidłowo stosować elementy odblaskowe; c) podać znaczenie i zakres obowiązywania znaków drogowych ważnych dla pieszych oraz znaków powszechnej informacji dotyczących pasażerów i użytkowników różnych środków komunikacji; d) bezpiecznie przechodzić przez jezdnię; e) bezpiecznie korzystać ze środków transportu jako pasażer; f) zdiagnozować zagrożenia związane z korzystaniem z drogi w charakterze pieszego. Materiał nauczania: a) droga i jej elementy: jezdnia, pas ruchu, pobocze, chodnik; wybrane rodzaje dróg: droga dla rowerów, droga dla pieszych, droga ekspresowa, autostrada; strefa zamieszkania; b) zasady poruszania się pieszych indywidualnie i w grupach po drogach publicznych; rola elementów odblaskowych i sposób ich używania; obowiązkowe używanie elementów odblaskowych przez pieszych (niezależnie od wieku) po zmroku na obszarze niezabudowanym; c) znaki drogowe pionowe istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa pieszych: ostrzegawcze (A-10, A-16, A-17); zakazu (B-41), nakazu (C-16, C-16a); informacyjne (np. D-35, D-36, D-40, D-41), dodatkowe znaki pionowe przed przejazdami kolejowymi (np. G-2); tabliczki informacyjne do znaków drogowych (np. T-14); sygnały świetlne dla pieszych, sygnały nadawane przez policjanta kierującego ruchem; d) rodzaje przejść dla pieszych (z sygnalizacją świetlną, bez sygnalizacji), bezpieczne przechodzenie przez jezdnię po przejściu, zasada szczególnej ostrożności, wpływ drogi hamowania pojazdu na bezpieczeństwo pieszych; e) przechodzenie przez jezdnię w miejscach dozwolonych poza przejściem dla pieszych. f) niebezpieczne sytuacje związane z ruchem drogowym pieszych (chodzenie niewłaściwą stroną drogi, niespodziewane wtargnięcie na jezdnię, wchodzenie na jezdnię spoza przeszkody, niestosowanie elementów odblaskowych, niestosowanie się do przepisów ruchu przez pieszych i kierujących pojazdami). 10 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 10 02/09/15 18:50

13 Procedury osiągania celów: a) zapoznanie z pojęciami: drogi, jezdni, chodnika, pobocza, strefy zamieszkania, strefy ruchu, drogi dla rowerów, drogi dla pieszych, drogi ekspresowej, autostrady; zapoznanie, na których drogach obowiązuje całkowity zakaz poruszania się pieszych, a na których pieszy może poruszać się pod pewnymi warunkami (droga dla rowerów); b) zapoznanie z zasadami poruszania się pieszych po różnych rodzajach dróg: wzdłuż których znajduje się chodnik, brak jest chodnika, lecz jest pobocze, nie ma chodnika i pobocza; zapoznanie, na czym polega działanie elementów odblaskowych, z jakiej odległości o zmroku widoczny jest pieszy posiadający elementy odblaskowe, zapoznanie z obowiązkiem używania elementów odblaskowych przez pieszych (niezależnie od wieku) o zmroku na obszarze niezabudowanym; c) nauczyciel prezentuje wybrane znaki dotyczące bezpieczeństwa pieszych; uczniowie zapamiętują ich znaczenie. Nauczyciel pyta, czy spotykają w swoim otoczeniu te znaki i czy rozumieją, dlaczego zostały umieszczone w danym miejscu. Uczniowie rysują znaki w zeszytach, podpisują; robią modele znaków potrzebnych do przedstawienia przykładowych sytuacji drogowych; d) zapoznanie z zasadami przechodzenia przez jezdnię; nauczyciel podaje najważniejszą zasadę podwójnego upewnienia się, czy z lewej strony nie nadjeżdża pojazd (spójrz w lewo, w prawo, znowu w lewo); uczniowie opisują i demonstrują, jak należy zachowywać się, przechodząc przez jednię; podają przykłady nieprawidłowych i niebezpiecznych zachowań; e) zapoznanie z zasadami przechodzenia poza przejściem dla pieszych; nauczyciel podaje, w jakich miejscach i pod jakimi warunkami jest to dozwolone, jakich zasad powinien przestrzegać wówczas pieszy; f) uczniowie opisują swoją drogę do szkoły: z jakich elementów składa się ich droga, którą częścią drogi poruszają się, idąc do szkoły i dlaczego, czy droga jest jedno- czy dwujezdniowa, jak duży jest na niej ruch pojazdów i jakiego rodzaju, jak pra widłowo należy poruszać się pojedynczo, dwójkami i w grupie, czy wszyscy piesi pra widłowo korzystają z drogi, jakie mogą być konsekwencje nieprawidłowych zachowań pieszych na drodze; uczniowie projektują różne formy elementów odblaskowych naszywanych (lub mocowanych w inny, ale pewny sposób) na odzież oraz mocowanych do tornistrów, dowiadują się, jak prawidłowo należy je nosić. Osiągnięcia uczniów: a) uczeń wie, co to jest droga i z jakich elementów się składa, wie, która część drogi jest dla pojazdów, a która dla pieszych; po których drogach pieszy może się poruszać, a po których nie; b) uczeń dobrze zna zasady korzystania przez pieszych z dróg, zarówno chodnika, pobocza, jak i jezdni; podaje zasady, jakich musi przestrzegać, pokonując drogę do szko ły; uzasadnia, dlaczego należy stosować elementy odblaskowe w warunkach złej widoczności i gdzie je mocować, aby były dobrze widoczne dla innych uczestników ruchu drogowego (kierujących); c) uczeń podaje znaczenie i rysuje wygląd znaków drogowych związanych z bezpieczeństwem pieszych; d) uczeń podaje zasady przechodzenia przez różne rodzaje dróg i w różnych miejscach (na przejściach dla pieszych z sygnalizacją i bez sygnalizacji, a także poza przejściami; demonstruje zachowanie się podczas przechodzenia przez jezdnię; wymienia sytuacje zabraniające przechodzenia przez jezdnię); 11 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 11 02/09/15 18:50

14 e) uczeń potrafi wskazać, w których miejscach można przechodzić przez jezdnię poza przejściem dla pieszych, wie, jak powinien się wówczas zachowywać i jakie muszą być spełnione warunki, aby nie łamać przepisów prawa i przejść bezpiecznie przez jezdnię; f) uczeń podaje zasady wsiadania i wysiadania z pojazdów transportu publicznego oraz samochodów osobowych; podaje zasady korzystania z różnych środków komunikacji (np. samochodu osobowego, tramwaju, zaprzęgu konnego); wie, jakie są zasady bezpiecznej zabawy na deskorolce, hulajnodze itp.; g) uczeń podaje przykłady niebezpiecznych zachowań pieszych w ruchu drogowym, wie, na co piesi powinni zwrócić szczególną uwagę, poruszając się jezdnią i poboczem; a także podczas przechodzenia przez jezdnię. 12 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 12 02/09/15 18:50

15 2. Rower mój bezpieczny pojazd Cele dydaktyczne uczeń umie: a) rozpoznać różne konstrukcje rowerów w zależności od przeznaczenia; b) wymienić i opisać obowiązkowe wyposażenie roweru; uzasadnić potrzebę stosowania oświetlenia w rowerze; c) wykonać podstawowe czynności regulacyjne wpływające na bezpieczeństwo i komfort jazdy; d) zabezpieczyć rower do dłuższego przechowywania w zimie i przygotować go do sezonu letniego. Materiał nauczania: a) krótka historia konstrukcji rowerów; różne rozwiązania konstrukcyjne stosowane obecnie w rowerach w zależności od ich przeznaczenia, przedstawione za pomocą modeli, tablic, zdjęć, filmów, programów komputerowych itp.; b) obowiązkowe wyposażenie roweru mające znaczący wpływ na bezpieczeństwo jazdy: - z przodu jedno światło pozycyjne barwy białej lub żółtej selektywnej; - z tyłu jedno światło odblaskowe barwy czerwonej, o kształcie innym niż trójkąt, oraz jedno światło pozycyjne barwy czerwonej, które może być migające; - co najmniej jeden skutecznie działający hamulec; - dzwonek lub inny sygnał ostrzegawczy o nieprzeraźliwym dźwięku; c) zasady obsługi, regulacji, konserwacji i napraw rowerów (m.in. wymiana i naprawa dętki rowerowej, dbanie o oświetlenie roweru) zawarte w instrukcjach obsługi; d) zasady konserwacji i zabezpieczania mechanizmów przed dłuższym przechowywaniem, zasady przygotowania mechanizmów do użytkowania po dłuższym przechowywaniu. Procedury osiągania celów: a) krótka analiza rozwoju konstrukcji roweru; analiza konstrukcji współczesnych rowerów i ich walorów użytkowych; uczniowie projektują rower swoich marzeń i na miarę potrzeb; b) zapoznanie uczniów z elementami należącymi do obowiązkowego wyposażenia roweru; nauczyciel prezentuje na lekcji rower lub tablicę dydaktyczną z narysowanym rowerem i wyposażeniem obowiązkowym, uczniowie notują w zeszytach informacje podawane przez nauczyciela i uzasadniają, dlaczego elementy te są niezbędne w każdym rowerze; 13 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 13 02/09/15 18:50

16 c) zapoznanie uczniów z podstawowymi czynnościami i zasadami regulacyjno-konserwacyjnymi; uczniowie zapisują w zeszytach czynności i zasady związane z regulacją układów roweru, na podstawie opisu typowych usterek określają ich przyczynę i opisują sposób usunięcia usterki; d) zapoznanie uczniów z zasadami przygotowywania (konserwowania) roweru do przechowywania w okresie zimowym; zapoznanie uczniów z zasadami przygotowania roweru do sezonu letniego po dłuższym przechowywaniu; ucznowie obserwują czynności nauczyciela, notują w zeszycie podawane przez nauczyciela zasady, biorą czynny udział w lekcji, opowiadają, jak dbają o swój rower. Osiągnięcia uczniów: a) uczeń potrafi podać wybrane rozwiązania konstrukcyjne rowerów; potrafi przeanalizować rozwiązania konstrukcyjne współczesnych rowerów i prawidłowo dobrać rower do swoich potrzeb (rower do jazdy rekreacyjnej miejski, treningowy, rower wyścigowy szosowy, do jazdy w terenie górski); b) uczeń potrafi podać i opisać obowiązkowe wyposażenie roweru mające bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo w ruchu drogowym i uzasadnić, dlaczego rower musi być wyposażony w światła oraz inne elementy obowiązkowe; c) uczeń potrafi samodzielnie dokonać przeglądu roweru i zadbać o jego stan techniczny, przygotowując rower do codziennej jazdy; d) uczeń potrafi samodzielnie przygotować rower do przechowywania w okresie zimowym, a także do sezonu letniego. 14 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 14 02/09/15 18:50

17 3. Rowerzysta bezpieczny uczestnik ruchu drogowego Cele dydaktyczne uczeń umie: a) wskazać i omówić zakres obowiązywania wybranych znaków drogowych pionowych i poziomych, istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa rowerzysty; b) rozpoznać i zinterpretować sygnały świetlne i sygnały dawane przez policjanta kierującego ruchem drogowym (lub inną osobę uprawnioną do kierowania ruchem); c) kulturalnie i zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym poruszać się rowerem pojedynczo i w kolumnie po drogach publicznych; d) wymienić argumenty podkreślające pozytywny wpływ jazdy rowerem na zdrowie człowieka i zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska naturalnego; e) sprawnie poruszać się na rowerze i wykonywać wszystkie manewry. Materiał nauczania: a) znaki drogowe pionowe: ostrzegawcze, zakazu, nakazu, informacyjne, uzupełniające, wybrane znaki drogowe poziome, dodatkowe znaki szlaków rowerowych; b) sygnały świetlne; sygnały dawane przez policjanta i inne osoby kierujące ruchem; c) zasady bezpiecznego, zgodnego z prawem o ruchu drogowym, a także kulturalnego poruszania się rowerzystów pojedynczo i w kolumnie po drogach publicznych, poprawa bezpieczeństwa rowerzystów poprzez używanie kasków ochronnych i kamizelek odblaskowych; d) wpływ korzystania z roweru jako środka transportu na poprawę kondycji i samopoczucia człowieka oraz ochronę środowiska naturalnego; e) pokaz (przez nauczyciela lub na filmie) manewrów na rowerowym torze przeszkód, pozwalających na doskonalenie techniki jazdy na rowerze. 15 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 15 02/09/15 18:50

18 Procedury osiągania celów: a) nauczyciel prezentuje i opisuje znaki drogowe istotne dla bezpieczeństwa kierujących rowerami; uczniowie zapamiętują ich znaczenie, rysują je w zeszytach i opisują, robią modele, korzystając z wykonanych modeli, znakują schemat ciągów komunikacyjnych narysowanych na kartonach i przekazanych uczniom przez nauczyciela lub dorysowują znaki (np. na kartonie może być narysowana droga, na której uwzględniono drogę dla rowerów, co najmniej jedno skrzyżowanie, szkołę, przejścia dla pieszych zadaniem uczniów jest naniesienie znaków pionowych, inna grupa nanosi znaki poziome); b) nauczyciel prezentuje uczniom i opisuje sygnały świetlne oraz sygnały i polecenia dawane przez osoby kierujące ruchem drogowym; uczniowie rysują i opisują w zeszytach sygnały świetlne i sygnały dawane przez kierujących ruchem, przeprowadzają na lekcji symulacje kierowania ruchem przez policjanta, poznają zasadę nadrzędności poleceń i sygnałów dawanych przez osoby uprawnione nad sygnałami świetlnymi i znakami drogowymi; c) nauczyciel zapoznaje uczniów z zasadami poruszania się rowerem po drogach, tłumaczy, kiedy rowerzysta może korzystać z jezdni i jakie przepisy go wówczas obowiązują, jak powinien zachowywać się na drodze dla rowerów, dla rowerów i pieszych; opisuje i rysuje na tablicy lub z wykorzystaniem tablic dydaktycznych zasady pra widłowego i bezpiecznego wykonywania manewrów w ruchu drogowym; uczniowie pod kierunkiem nauczyciela symulują manewry wykonywane przez rowerzystów skręcanie, zmianę pasa ruchu, wyprzedzanie, omijanie, włączanie się do ruchu; uczniowie zapisują najważniejsze zasady w zeszycie; rozwiązują przykładowe zadania dotyczące manewrów drogowych, ustalają prawidłową kolejność przejazdu przez skrzyżowania oznakowane i nieoznakowane, symulują w klasie przejazd ro werzystów przez skrzyżowanie, nauczyciel koryguje ewentualne błędy; d) nauczyciel zapoznaje uczniów z kulturalnym i zgodnym z przepisami, a przez to bezpiecznym poruszaniem się rowerzystów po drogach i wydzielonych dla nich szlakach komunikacyjnych, ze zdrowym stylem życia propaguje modę na rower; e) uczniowie doskonalą technikę jazdy na rowerze. Osiągnięcia uczniów: a) uczeń podaje znaczenie wybranych znaków drogowych (ważnych dla bezpieczeństwa rowerzystów), potrafi je narysować; rozpoznaje znaki pionowe i poziome ostrzegawcze, nakazu, zakazu, informacyjne; b) uczeń rozpoznaje i podaje znaczenie sygnałów świetlnych, poprawnie interpretuje kombinacje świecących się strzałek i świateł głównych na sygnalizatorach; poprawnie interpretuje znaki i polecenia dawane przez osoby uprawnione do kierowania ruchem drogowym; wie, na jakie elementy i sytuacje w ruchu drogowym powinien zwracać uwagę i jakie to ma znaczenie dla jego bezpieczeństwa; 16 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 16 02/09/15 18:50

19 c) uczeń podaje zasady obowiązujące w ruchu drogowym i rozumie ich wpływ na bezpieczeństwo swoje i innych uczestników ruchu; potrafi poprawnie włączyć się do ruchu, wykonać manewry skręcania, wymijania, omijania i wyprzedzania; potrafi określić kolejność przejazdu pojazdów przez skrzyżowania oznakowane i nieoznakowane, z sygnalizacją i bez sygnalizacji, wie; jak się zachować na drodze, po której porusza się pojazd uprzywilejowany i szynowy; d) uczeń rozumie znaczenie kulturalnego i bezpiecznego poruszania się po drogach, ścieżkach rowerowych i turystycznych szlakach rowerowych; wie, jak jazda na rowerze wpływa na środowisko naturalne oraz zdrowie i samopoczucie człowieka; e) uczeń potrafi na podstawie prędkości roweru i nawierzchni, po której się porusza, przewidzieć drogę hamowania i zatrzymać się w wyznaczonym miejscu. 17 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 17 02/09/15 18:50

20 18 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 18 02/09/15 18:50

21 4. Wymagania formalnoprawne umożliwiające zdobycie karty rowerowej Cele dydaktyczne aby zdać egzamin na kartę rowerową, uczeń powinien: a) opisać budowę i przeprowadzić konserwację roweru; b) wymienić i wskazać obowiązkowe wyposażenie roweru; c) wykazać się znajomością podstawowych przepisów Kodeksu drogowego dotyczących pieszych i rowerzystów; d) znać prawa i obowiązki rowerzysty; e) opanować technikę jazdy na rowerze, wykonać podstawowe manewry. Materiał nauczania: a) budowa roweru, w tym zasady konserwacji podstawowych układów: jezdnego, napędowego, kierowniczego, hamulcowego i oświetleniowego; b) obowiązkowe wyposażenie roweru i jego ich wpływ na bezpieczeństwo w ruchu drogowym; c) wybrane przepisy Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, w szczególności dotyczące rowerzystów; d) obowiązki rowerzysty jako uczestnika ruchu drogowego: rowerzysta, który ukończył 10. rok życia i nie ma jeszcze 18 lat obowiązany jest do posiadania karty rowerowej i pokazywania jej na żądanie osoby uprawnionej; rower, którym się porusza, powinien posiadać obowiązkowe wyposażenie; w warunkach złej widoczności rowerzysta obowiązany jest włączyć światła pojazdu; rowerzysta obowiązany jest do przestrzegania zasad i przepisów ruchu drogowego oraz udzielenia pierwszej pomocy ofiarom wypadku (np. zawiadomienia o wypadku osoby dorosłej lub służby ratunkowej); e) jazda rowerem i bezpieczne wykonywanie podstawowych manewrów, takich jak: włączanie się do ruchu, omijanie, wymijanie, wyprzedzanie, skręcanie. Procedury osiągania celów uczniowie: a) wypełniają karty ćwiczeń, opisując przedstawione na nich poszczególne układy roweru; podają funkcje, jakie one pełnią, oraz opisują zastosowane rozwiązania konstrukcyjne; 19 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 19 02/09/15 18:50

22 b) sprawdzają w swoich rowerach stan obowiązkowego wyposażenia: oświetlenie i jego skuteczność, hamulce i ich skuteczność; wykonując odpowiednie próby, sprawdzają skuteczność sygnału dźwiękowego; porównują jakość zastosowanych rozwiązań konstrukcyjnych tych układów, np. oświetlenia przy zastosowaniu baterii i diod z oświetleniem zasilanym z prądnicy, wyrażają opinie na temat potrzeby posiadania przez każdego rowerzystę sprawnego oświetlenia; c) wypisują wybrane artykuły z ustawy Prawo o ruchu drogowym, dotyczące bezpiecznego poruszania się rowerzystów po drogach; d) układają Kodeks praw i obowiązków rowerzysty, po wydrukowaniu wklejają go do zeszytów szkolnych lub tworzą z wydruków broszurę; e) jeżdżą rowerem po szkolnym miasteczku ruchu drogowego, ćwicząc podstawowe manewry: ruszanie z miejsca, włączanie się do ruchu, przejeżdżanie przez skrzyżowania oznakowane i nieoznakowane (równorzędne), a także manewry omijania, wymijania, wyprzedzania, skręcania, zawracania; wyjeżdżają bezpieczną trasą na szkolną wycieczkę rowerową i ćwiczą w plenerze umiejętności praktyczne w ruchu drogowym. Osiągnięcia szkolne w zakresie przygotowania do uzyskania karty rowerowej uczeń: a) opisuje podstawowe układy roweru (uzasadnia zastosowane rozwiązania techniczne) oraz podaje ich zalety, wady i funkcje, jakie pełnią; b) ocenia stan techniczny swojego roweru, w tym stan obowiązkowego wyposażenia, potrafi sprawdzić poprawność ustawienia świateł i skuteczność działania hamulców na szkolnym torze jazdy; c) zna przepisy prawa o ruchu drogowym dotyczące zasad ruchu rowerów; d) potrafi ułożyć Kodeks praw i obowiązków rowerzysty; e) umie wykonać podstawowe manewry rowerem: ruszanie z miejsca, włączanie się do ruchu, skręcanie, omijanie, wymijanie, wyprzedzanie, zawracanie; potrafi pokonać skrzyżowanie zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym. 20 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 20 02/09/15 18:50

23 5. Elementy wiedzy i umiejętności z zakresu pierwszej pomocy Cele dydaktyczne uczeń umie: a) udzielić pierwszej pomocy w przypadku stłuczenia, otarcia, skaleczenia, zwichnięcia; b) przekazać informacje w razie kolizji i wypadku drogowego; c) zachować się właściwie, gdy nadjeżdża pojazd uprzywilejowany. Materiał nauczania: a) sposoby postępowania i wykorzystania środków opatrunkowych w przypadku wystąpienia urazów w postaci otarcia, stłuczenia, skaleczenia, zwichnięcia; b) przekazywanie informacji o wypadkach (telefony alarmowe: 999 pogotowie ratunkowe, 998 straż pożarna, 997 policja; 112 telefon alarmowy aktywny w telefonach komórkowych); c) zasady poruszania się pojazdów uprzywilejowanych i przepisy regulujące zachowania kierujących związane z ustąpieniem pierwszeństwa dla pojazdowi uprzywilejowanemu. Procedury osiągania celów uczniowie: a) przeprowadzają ćwiczenia praktyczne w zakładaniu opatrunków na różne części ciała (noga, ręka, głowa) w przypadku różnych urazów, poznają ułożenie osoby poszkodowanej w pozycji bezpiecznej; b) opisują sposób zachowania się w trakcie różnych nieprzewidzianych zdarzeń na drodze oraz wypadków; zapisują w zeszytach najważniejsze numery telefonów alarmowych, wiedzą, jakie informacje należy przekazać podczas rozmowy z osobą obsługującą numer alarmowy; c) analizują sytuacje drogowe, w których mogą pojawić się pojazdy uprzywilejowane, przeprowadzają symulacje w szkolnym miasteczku ruchu drogowego. Osiągnięcia uczniów: a) uczeń zna najważniejsze numery telefonów alarmowych oraz potrafi zachować się w razie wypadku na drodze, przekazać niezbędne informacje; 21 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 21 02/09/15 18:50

24 b) uczeń opisuje i wykonuje manewry w sytuacjach drogowych, w których należy ustąpić pierwszeństwa przejazdu pojazdom uprzywilejowanym; c) uczeń potrafi wykonywać opatrunki w przypadku stłuczenia, otarcia, skaleczenia i zwichnięcia oraz ułożyć osobę poszkodowaną w pozycji ustalonej bezpie cznej. 22 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 22 02/09/15 18:50

25 Propozycje rozwiązań metodycznych Wprowadzenie Każde działanie nauczyciela przebiegające w krótszym bądź dłuższym czasie wymaga wcześniejszego starannego zaplanowania. Każda lekcja lub inna forma zajęć (jednostka tematyczna) musi mieć swoje miejsce w jednostce metodycznej złożonej z logicznego ciągu. Oznacza to, że nie mogą to być lekcje przypadkowe, zestawiane w dowolny sposób. Ich zespół tworzy spójną całość w obrębie danej jednostki metodycznej. Natomiast zespół jednostek metodycznych powinien tworzyć logiczny ciąg semestralnego bądź rocznego planu pracy dydaktycznej. Program edukacyjny wychowania komunikacyjnego dla uczniów szkół podstawowych, Jestem odpowiedzialnym uczestnikiem ruchu drogowego, został opracowany z uwzględnieniem następujących założeń: wychowanie komunikacyjne jest zadaniem szkoły realizowanym przez odpowiednio przygotowanych nauczycieli w ramach zajęć techniki, wychowania fizycznego lub innych przedmiotów szkolnych; w ramach tych zajęć uczniowie opanowują przepisy ruchu drogowego dotyczące pieszych, pasażerów i rowerzystów, aby bezpiecznie i kulturalnie poruszać się po drogach; uczniowie powinni zostać przygotowani do egzaminu na kartę rowerową, aby zdać egzamin po ukończeniu 10. roku życia, już w czwartej klasie szkoły podstawowej; na zajęciach wychowania komunikacyjnego powinny dominować aktywizujące metody nauczania i działania praktyczne uczniów; przedstawione propozycje jednostek metodycznych (jest ich 5) są niezbędnymi modułami zapewniającymi przygotowanie uczniów do bezpiecznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w ruchu drogowym, natomiast zamieszczone projekty dydaktyczne jednostek (tematycznych jest ich 10 w wymiarze 19 godzin lekcyjnych) są propozycjami lekcji i wymagają od nauczyciela przystosowania do konkretnych warunków szkolnych (zaleca się realizację w klasie IV, a w klasach V i VI zajęcia powtórzeniowe i doskonalące bezpieczne i odpowiedzialne uczestnictwo w ruchu drogowym); do poszczególnych jednostek tematycznych dołączono projekty kart ćwiczeń oraz instrukcji dydaktycznych umożliwiających aktywną i samodzielną pracę uczniów; niektóre z nich wprowadzają do procesu uczenia się i nauczania elementy gier dydaktycznych i zabaw. 23 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 23 02/09/15 18:50

26 1. Pieszy i pasażer jako bezpieczny uczestnik ruchu drogowego (4 45 min) Temat 1/1 Jakie znaki drogowe powinien znać każdy pieszy? (konspekt) 1. Imię i nazwisko prowadzącego: Szkoła podstawowa Klasa: Przedmiot: wychowanie komunikacyjne (realizowane w ramach techniki). 5. Czas trwania lekcji: 2 45 min. I. Operacyjne cele instrumentalne 1. Wiadomości 1.1. Wiadomości do zapamiętania uczeń zna: podział znaków drogowych na pionowe i poziome, podział znaków pionowych na ostrzegawcze, zakazu, nakazu i informacyjne występujące w postaci tarcz, tablic z napisami lub symbolami oraz znaki i sygnały świetlne; wybrane znaki i sygnały drogowe pionowe; wybrane znaki drogowe poziome w postaci linii, napisów i symboli umieszczonych na nawierzchni drogi; sygnały świetlne nadawane dla pieszych; postawy policjanta wyrażające określone polecenia (sygnały) Wiadomości do zrozumienia uczeń wyjaśnia: podział znaków na poziome i pionowe; znaczenie wybranych znaków pionowych: znaki ostrzegawcze: A-16 przejście dla pieszych, A-9 przejazd kolejowy z zaporami, A-10 przejazd kolejowy bez zapór, A -17 dzieci, znak zakazu: B-41 zakaz ruchu pieszych, znaki nakazu: C-16 droga dla pieszych, C-16a koniec drogi dla pieszych, znaki informacyjne: D-6 przejście dla pieszych, D-6b przejście dla pieszych, przejazd dla rowerzystów, D-40 strefa zamieszkania; wybrane znaki poziome: P-7a linia krawędziowa przerywana, P-7b linia krawędziowa ciągła, P-10 przejście dla pieszych; znaczenie sygnałów świetlnych dla pieszych (zielony, zielony migający, czerwony); znaczenie postawy policjanta wyrażającej określone polecenia (sygnały). 2. Umiejętności 2.1. Umiejętności intelektualne uczeń rysuje: znak odpowiadający danej grupie znaków, zachowując kształt, proporcje, kolory oraz ikony; prawidłowo oznakowane przejście dla pieszych z sygnalizacją i bez sygnalizacji Umiejętności praktyczne uczeń demonstruje: jak należy nosić elementy odblaskowe (opaski odblaskowe, kamizelki, za- 24 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 24 02/09/15 18:50

27 wieszki itp.), aby były widoczne w światłach nadjeżdżających pojazdów, i uzasadnia, dlaczego należy je nosić. II. Operacyjne cele kierunkowe 1. Działania 1.1. Uczestnictwo w działaniu. Uczeń wykorzystuje przygotowane przez nauczyciela materiały do narysowania znaków drogowych zastosowanych w określonej sytuacji drogowej Podejmowanie działań. Uczeń samodzielnie przygotowuje niezbędne materiały do rozwiązania problemów wynikających z konieczności dostosowania znaków drogowych do określonej sytuacji drogowej. 2. Postawy 2.1. Nastawienie na działanie. Uczeń rozwiązuje kolejne zadania stawiane przez nauczyciela i oczekuje takiej ich liczby, aby opanować znaki drogowe niezbędne (lub przydatne) dla pieszego System działań. Uczeń samodzielnie zbiera przykładowe materiały potrzebne do bezpiecznego poruszania się pieszych po drogach publicznych, np. elementy odblaskowe, takie jak opaski odblaskowe, kamizelki, zawieszki itp. III. Metody i środki działania dydaktycznego 1. Podstawowa strategia dydaktyczna: problemowa. 2. Metody uczenia się i nauczania: metoda sytuacyjna, analiza przypadków. 3. Środki dydaktyczne: prezentacja multimedialna, karty ćwiczeń, pokaz. IV. Struktura i przebieg lekcji Sytuacja dydaktyczna 1. Czynności organizacyjne (5 min) Sprawdzenie obecności, zadań domowych, przygotowanie zeszytów i innych materiałów potrzebnych do lekcji, plansz ze znakami drogowymi, kart ćwiczeń do wypełniania przez uczniów. Sd. 2. Uświadomienie celu lekcji (5 min) Nauczyciel stawia pytania, naprowadzając uczniów na temat lekcji: Do czego są potrzebne znaki drogowe? Co działoby się na drogach, gdyby w ogóle nie było znaków drogowych i sygnalizacji świetlnej? Czy są znaki dotyczące pieszych oraz takie, które są przeznaczone dla kierowców pojazdów? Sd. 3. Kolejne fazy lekcji wynikają z przyjętej problemowej strategii dydaktycznej (70 min) Sd Stworzenie sytuacji problemowej Nauczyciel przedstawia kilka wybranych znaków drogowych dotyczących ruchu 25 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 25 02/09/15 18:50

28 pieszych i pyta uczniów, czy wiedzą co one oznaczają oraz dlaczego są ustawiane (nie podając ich znaczenia, jeśli uczniowie go nie znają); mogą to być przykładowo: D-6 przejście dla pieszych; B-41 zakaz ruchu pieszych; C-16 droga dla pieszych (droga dla pieszych i rowerzystów); D-40 strefa zamieszkania; P-10 przejście dla pieszych ( zebra ); S-5 sygnalizator dla pieszych. Sd Sformułowanie problemu Uczniowie zapisują na tablicy pytania, które mogą posłużyć jako sformułowanie problemu. Przykładowo: Jak wyglądają znaki pionowe a jak poziome? Które znaki drogowe są potrzebne pieszym? Dlaczego znaki drogowe są potrzebne pieszym a nie tylko kierowcom? Czy są znaki drogowe, które zabraniają ruchu pieszym? Sd Poszukiwanie rozwiązań Nauczyciel dzieli klasę na sześć grup. Każda grupa przegląda plansze znaków drogowych rysuje symbole i wypisuje znaczenie tych, które uzna za istotne dla bezpieczeństwa pieszych uczestników ruchu, w tym również te, które dotyczą kierowców, jednak mają wpływ na bezpieczeństwo pieszych; np. A-17 dzieci, A-16 pieszy (można tu wykorzystać przygotowane wcześniej karty ćwiczeń): - grupa I znaki ostrzegawcze; - grupa II znaki zakazu oraz dodatkowe znaki poziome; - grupa III znaki nakazu; - grupa IV znaki informacyjne; - grupa V tabliczki do znaków drogowych; - grupa VI sygnały świetlne, znaki poziome. Sd Wybór najlepszego rozwiązania Uczniowie prezentują wybrane znaki z poszczególnych grup: - grupa I znaki ostrzegawcze: A-9 (przejazd kolejowy z zaporami), A-10 (przejazd kolejowy bez zapór), A-16 (przejście dla pieszych), A-17 (dzieci); - grupa II znak zakazu: B-41 (zakaz ruchu pieszych), dodatkowe znaki pionowe: G-2 (sieć pod napięciem), dodatkowo znaki informacyjne: D-7 (droga ekspresowa), D-9 (autostrada) albowiem po tak oznakowanych drogach obowiązuje zakaz ruchu pieszych i rowerzystów; - grupa III znaki nakazu: C-13 (droga dla pieszych i kierujących rowerami jednośladowymi, C-16 (droga dla pieszych), C-16a (koniec drogi dla pieszych); - grupa IV znaki informacyjne: D-6 (przejście dla pieszych), D-6b (przejście dla pieszych i przejazd dla rowerzystów), D-35 (przejście podziemne dla pieszych), D-36 (przejście naziemne dla pieszych), D-40 (strefa zamieszkania), D-41 (koniec strefy zamieszkania); - grupa V tabliczki do znaków drogowych: T-14 (tabliczka wskazująca miejsce częstych wypadków o charakterze wskazanym na tabliczce), T-27 (tabliczka wskazująca, że przejście dla pieszych jest szczególnie uczęszczane przez dzieci); - grupa VI sygnały świetlne: S-1 (sygnalizator z sygnałami do kierowania ruchem), S-5 (sygnalizator z sygnałami dla pieszych), znak poziomy: P-10 (przejście dla pieszych), D-42 (obszar zabudowany), D-43 (koniec obszaru zabudowanego). 26 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 26 02/09/15 18:50

29 Sd Sprawdzenie przyjętego rozwiązania Nauczyciel przedstawia przykładowe sytuacje drogowe (przygotowane przed lekcją karty ćwiczeń), w których powinny być wykorzystane poszczególne znaki drogowe, a uczniowie rysują je w odpowiednich miejscach i uzasadniają ich umieszczenie. Sd. 4. Podsumowanie lekcji Stosowanie znaków drogowych przyczynia się do zwiększenia bezpieczeństwa pieszych na drogach. Jednak należy pamiętać, że znak drogowy nie chroni pieszego przed wypadkiem. Tylko bezwzględne podporządkowanie się pieszych i innych ucze stników ruchu drogowego przepisom ruchu drogowego, w tym znakom drogowym, czyni drogę do szkoły bezpieczną. Ponadto piesi, korzystając z drogi, zawsze po winni zwracać uwagę na jadące pojazdy i przewidywać rozwój sytuacji, jeśli np. jadący pojazd nie zwalnia przed przejściem dla pieszych, nie wchodzimy na przejście. W czasie złej widoczności piesi powinni stosować elementy odblaskowe niezależnie od pory roku i dnia. V. Uwagi o realizacji jednostki tematycznej (lekcji) Przed lekcją należy przygotować tablice zawierające zestawienia znaków drogowych z poszczególnych grup. Należy również przygotować karty ćwiczeń, na których będą umieszczone szkice sytuacji drogowych, w jakich mogą znaleźć się piesi. Tablice znaków drogowych dla pieszych oraz znaków dla kierujących związanych z bezpieczeństwem pieszych (Karta ćwiczeń do jednostki tematycznej 1/1) Znaki ostrzegawcze (grupa I) A-9 Przejazd kolejowy z zaporami A-10 Przejazd kolejowy bez zapór A-16 Przejście dla pieszych Znaki informacyjne (grupa II) D-6 Przejście dla pieszych D-6b Przejście dla pieszych i przejazd dla rowerzystów D-35 Przejście podziemne dla pieszych D-36 Przejście nadziemne dla pieszych D-40 Strefa zamieszkania D-41 Koniec strefy zamieszkania D-7 Droga ekspresowa D-9 Autostrada 27 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 27 02/09/15 18:50

30 Znaki zakazu oraz dodatkowe znaki pionowe (grupa III) Znak zakazu B-41 Zakaz ruchu pieszych Dodatkowe znaki pionowe G-2 Sieć pod napięciem Tabliczki do znaków drogowych (grupa IV) T-14 Tabliczka wskazująca miejsce częstych wypadków o charakterze wskazanym na tabliczce T-27 Tabliczka wskazująca, że przejście dla pieszych jest szczególnie uczęszczane przez dzieci Znaki nakazu (grupa V) C-16 Droga dla pieszych C-16/C-13 Droga przeznaczona dla pieszych i kierujących rowerami jednośladowymi C-16a Koniec drogi dla pieszych Sygnały świetlne, znak poziomy (grupa IV) S-1 Sygnalizator z sygnałami do kierowania ruchem S-5 Sygnalizator z sygnałami dla pieszych P-10 Przejście dla pieszych (pasy) 28 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 28 02/09/15 18:50

31 Temat 1/2 Moja bezpieczna droga do szkoły. Na jakie zagrożenia w ruchu drogowym piesi powinni zwracać szczególną uwagę? Opracowujemy Kodeks pieszego i Kodeks pasażera (konspekt) 1. Imię i nazwisko prowadzącego: Szkoła podstawowa Klasa: Przedmiot: wychowanie komunikacyjne (realizowane w ramach techniki). 5. Czas trwania lekcji: 2 45 min. I. Operacyjne cele instrumentalne 1. Wiadomości 1.1. Wiadomości do zapamiętania uczeń zna: przepisy dotyczące zachowania się pieszych na drogach: przechodzenie przez jezdnię tylko w wyznaczonych miejscach, poruszanie się lewym poboczem lub lewym skrajem drogi w przypadku braku chodników; przechodzenie pieszych przez jezdnię w sytuacji, gdy brak jest przejścia dla pieszych; przepisy przeznaczone dla pasażerów publicznych środków transportu: używanie pasów bezpieczeństwa, jeśli pojazdy są w nie wyposażone, wysiadanie tylko na prawą stronę drogi Wiadomości do zrozumienia uczeń wyjaśnia: znaczenie przestrzegania zasad poruszania się pieszych po drogach publicznych; znaczenie zasad korzystania ze środków transportu publicznego. 2. Umiejętności 2.1. Umiejętności intelektualne uczeń rysuje: swoją drogę z domu do szkoły z zastosowaniem wszystkich napotkanych po drodze oznaczeń pionowych i poziomych, wskazuje, które miejsca mogą być dla pieszych niebezpieczne i wyjaśnia dlaczego Umiejętności praktyczne uczeń proponuje: uzupełnienie istniejących znaków na swojej drodze do szkoły, tak aby poprawiło to bezpieczeństwo pieszych w ruchu drogowym. II. Operacyjne cele kierunkowe 1. Działania 1.1. Uczestnictwo w działaniu. Uczeń wykorzystuje przygotowane pod bezpośrednią opieką nauczyciela materiały do narysowania drogi z domu do szkoły lub innej znanej mu drogi wraz z oznakowaniem Podejmowanie działań. Uczeń przygotowuje opis drogi z domu do szkoły (lub innej drogi), zwracając uwagę na miejsca niebezpieczne, np. ruchliwe skrzyżowania, odcinek drogi bez chodnika i inne. 29 WW+WL_ _MCD_ksiazka_ V9.indd 29 02/09/15 18:50