SPRAWOZDANIE OKRĘGOWEGO INSPEKTORA PRACY Z DZIAŁALNOŚCI OKRĘGOWEGO INSPEKTORATU PRACY W LUBLINIE W 2007 ROKU

Transkrypt

1 SPRAWOZDANIE OKRĘGOWEGO INSPEKTORA PRACY Z DZIAŁALNOŚCI OKRĘGOWEGO INSPEKTORATU PRACY W LUBLINIE W 2007 ROKU LUBLIN, 2008

2 I. WPROWADZENIE. 1. Państwowa Inspekcja Pracy zakres działalności i uprawnienia. Państwowa Inspekcja Pracy jest organem nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy. Organizację, zadania i uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy do r. określała ustawa z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, a od r. nowa ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy z dnia 13 kwietnia 2007 r. (Dz. U. Nr 89, poz. 589). Zarówno pod rządami ustawy z dnia 6 marca 1981 r., jak i ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. Państwowa Inspekcja Pracy podlega Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej. Nadzór nad Państwową Inspekcją Pracy w zakresie ustalonym w ustawie sprawuje Rada Ochrony Pracy. Państwowa Inspekcja Pracy jako organ nadzoru i kontroli czuwa nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a od r. również przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej w zakresie określonym w ustawie. Państwową Inspekcję Pracy tworzą: Główny Inspektorat Pracy, Główny Inspektor Pracy, 16 okręgowych inspektoratów pracy i działający w ramach terytorialnej właściwości inspektorzy pracy. Nadzorem i kontrolą Państwowej Inspekcji Pracy objęci są pracodawcy oraz inne podmioty, na rzecz których świadczona jest praca przez osoby fizyczne (bez względu na podstawę świadczenia tej pracy), w tym osoby samozatrudniające się. Państwowa Inspekcja Pracy w zakresie swojego działania współdziała ze związkami zawodowymi, organizacjami pracodawców, organami samorządu załogi oraz ze społeczną inspekcją pracy. Do zadań Państwowej Inspekcji Pracy należy w szczególności: 1) nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych; 2) kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i innych urządzeń technicznych oraz technologii; 3) kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, wykonywania działalności oraz kontrola przestrzegania obowiązku: a) informowania powiatowych urzędów pracy o zatrudnieniu bezrobotnego lub powierzenia mu wykonywania innej pracy zarobkowej, b) informowania powiatowych urzędów pracy przez bezrobotnych o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności, c) opłacania składek na Fundusz Pracy, d) dokonania wpisu do rejestru agencji zatrudnienia działalności, której prowadzenie jest uzależnione od uzyskania wpisu do tego rejestru, e) prowadzenia agencji zatrudnienia zgodnie z warunkami określonymi w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, 4) kontrola legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców; 5) uczestnictwo w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych obiektów budowlanych albo ich części w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach;

3 6) kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu pod względem spełniania przez nie wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, określonych w odrębnych przepisach; 7) podejmowanie działań polegających na zapobieganiu i eliminowaniu zagrożeń w środowisku pracy, a w szczególności: a) badanie i analizowanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom, b) analizowanie przyczyn chorób zawodowych oraz kontrola stosowania środków zapobiegających tym chorobom, c) inicjowanie prac badawczych w dziedzinie przestrzegania prawa pracy, a w szczególności bezpieczeństwa i higieny pracy, d) inicjowanie przedsięwzięć w sprawach ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym, e) udzielanie porad i informacji technicznych służących eliminowaniu zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników, a także porad i informacji w zakresie przestrzegania prawa pracy, 8) współdziałanie z organami ochrony środowiska w zakresie kontroli przestrzegania przez pracodawców przepisów o przeciwdziałaniu zagrożeniom dla środowiska; 9) opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu prawa pracy; 10) prawo wnoszenia powództw, a za zgodą osoby zainteresowanej uczestnictwo w postępowaniu przed sądem pracy, w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy; 11) współpraca z urzędami państw członkowskich Unii Europejskiej odpowiedzialnymi za nadzór nad warunkami pracy i zatrudnieniem pracowników, polegająca na: a) udzielaniu informacji o warunkach zatrudnienia pracowników skierowanych do wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej na określony czas przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, b) informowaniu o stwierdzonych wykroczeniach przeciwko prawom pracowników skierowanych do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na określony czas przez pracodawcę mającego siedzibę w państwie będącym członkiem Unii Europejskiej, c) wskazywaniu organu nadzoru nad rynkiem pracy właściwego do udzielania żądanej informacji ze względu na zakres jego działania, 12) ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w Kodeksie pracy, wykroczeń, o których mowa w art ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz z późn. zm.), a także innych wykroczeń, gdy ustawy tak stanowią oraz udział w postępowaniu w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego przed sądem pracy. W celu realizacji zadań organy Państwowej Inspekcji Pracy zostały wyposażone w uprawnienia przeprowadzania czynności kontrolnych oraz stosowania środków prawnych w przypadku stwierdzenia u pracodawcy naruszeń przepisów prawa pracy, tj.: 1) nakazanie usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie w przypadku, gdy naruszenie dotyczy przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy; 2) nakazanie: wstrzymania prac lub działalności, gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących te prace lub prowadzących działalność; skierowania do innych prac pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych albo pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy przy pracach niebezpiecznych, jeżeli pracownicy ci lub osoby nie posiadają odpowiednich kwalifikacji; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu; 3) nakazanie wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji, gdy ich eksploatacja powoduje bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu; 4) zakazanie wykonywania pracy lub prowadzenia działalności w miejscach, w których stan warunków pracy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu;

4 5) nakazanie, w przypadku stwierdzenia, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża życiu lub zdrowiu pracowników lub osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą; zaprzestanie prowadzenia działalności bądź działalności określonego rodzaju; 6) nakazanie ustalenia, w określonym terminie, okoliczności i przyczyn wypadku; 7) nakazanie pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu; 8) skierowanie wystąpienia, w razie stwierdzenia innych naruszeń niż wymienione w pkt 1-7, o ich usunięcie, a także o wyciągnięcie konsekwencji w stosunku do osób winnych. 2. Struktura organizacyjna OIP i stan osobowy. Okręgowy Inspektorat Pracy w Lublinie obejmuje swoją właściwością miejscową województwo lubelskie. W OIP działają 3 oddziały z siedzibami w Białej Podlaskiej, Chełmie i Zamościu. Pracą Okręgowego Inspektoratu Pracy kieruje Okręgowy Inspektor Pracy. Swoje zadania wykonuje przy pomocy zastępców. W ramach Okręgowego Inspektoratu Pracy działa: pion nadzoru, który w 2007 r. składał się z 7 zespołów samodzielnych stanowisk ds. kontroli i nadzoru, sekcji prewencji oraz sekcji analiz, pion prawny, który składał się z sekcji prawnej i sekcji organizacji. Okręgowemu Inspektorowi Pracy podlega bezpośrednio sekcja finansowoksięgowa, którą kieruje gł. księgowa. Przy Okręgowym Inspektorze Pracy w Lublinie działa Rada ds. Bezpieczeństwa Pracy w Budownictwie oraz Komisja ds. BHP w Rolnictwie jako organy opiniodawcze. W Okręgowym Inspektoracie Pracy w Lublinie w roku sprawozdawczym zatrudnionych było 121 pracowników, w tym Okręgowy Inspektor Pracy, 2 Zastępców OIP, Gł. Księgowa i 3 księgowe, 57 inspektorów pracy sprawujących nadzór i kontrolę, 18 kandydatów na podinspektora pracy, 23 pracowników merytorycznych wspomagających działalność podstawową oraz prowadzących obsługę prawną w zakresie udzielania porad prawnych, przyjmowania skarg i sporządzania opinii, a także 16 pracowników administracji. Stan osobowy Okręgowego Inspektoratu Pracy Lp. Czynności służbowe Stan osobowy 1. Ogółem, w tym: Stanowiska kierownicze poza Gł. Księgową Pracownicy wykonujący czynności kontrolne, w tym: nadinspektorzy pracy, st. inspektorzy pracy specjaliści, 57 st. inspektorzy pracy, inspektorzy pracy 4. Kandydaci na podinspektora pracy Pracownicy merytoryczni (obsługa prawna i organizacyjna kontroli) Służby finansowe 4 7. Pracownicy administracyjni i obsługi 16

5 Stan zatrudnienia w 2007 r. wzrósł w stosunku do lat ubiegłych w związku z nałożeniem nowych zadań (legalności zatrudnienia) i przejęciem w trybie ustawowym pracowników Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego. 3. Program działania OIP na rok W roku sprawozdawczym program działania Okręgowego Inspektoratu Pracy w Lublinie oparty był na Programie działania PIP na lata , a także szczegółowym planie na rok Przyjęte w nim ustalenia były rezultatem dyskusji i analiz przeprowadzonych w poszczególnych jednostkach organizacyjnych PIP, a następnie na szczeblu centralnym. Harmonogram obejmował wnioski i propozycje zgłoszone wewnątrz PIP oraz sugestie tematyczne przedstawione przez ministerstwa i urzędy centralne, organa nadzoru i kontroli warunków pracy, stowarzyszenia, związki zawodowe, organizacje pracodawców, ośrodki naukowo-badawcze. Działania kontrolno-nadzorcze w 2007 r. koncentrowały się w szczególności w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy na branżach i konkretnych zakładach pracy, w których występowało największe nasilenie zagrożeń zawodowych, w tym w zakładach, w których występowała największa ilość wypadków przy pracy. W obszarze praworządności stosunków pracy szczególną wagę miały przeciwdziałania nieprawidłowościom naruszającym elementarne zasady państwa prawa i przynoszącym dotkliwe skutki dla codziennej egzystencji wielu pracowników i ich rodzin. W związku z wejściem w życie w 2007 r. nowej ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy zakres zadań urzędu uległ znacznemu rozszerzeniu. Nowe zadania PIP objęły w szczególności kontrolę legalności zatrudnienia, wykonywania innej pracy zarobkowej czy wykonywania działalności, w tym również przez cudzoziemców, prowadzenia agencji zatrudnienia zgodnie z przepisami o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W roku 2007 rozpoczęto realizację kolejnego programu działań długofalowych ( ). Działania PIP mają przede wszystkim na względzie cywilizowanie stosunków pracy poprzez eliminowanie patologii niewypłacania wynagrodzeń, pracy na czarno i zatrudniania w godzinach nadliczbowych bez jakiejkolwiek rekompensaty. W dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy szczególnie niepokoi zły stan użytkowanych maszyn i urządzeń technicznych, ponadto wielu pracodawców nie dopełniło jeszcze wymogów przepisów określających minimalne wymagania bezpieczeństwa przy użytkowaniu maszyn i urządzeń technicznych, mimo że termin dostosowania upłynął 1 stycznia 2006 r. Realizacja priorytetowych zadań prowadzona jest w formie długofalowych kontroli w latach , wspieranych przedsięwzięciami doradczo-kontrolnymi obejmującymi następujące grupy zagadnień: I. Przestrzeganie przepisów prawa pracy przy wypłacie wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy. II. Przestrzeganie przepisów dotyczących czasu pracy. Kontrole przeprowadzane będą w zakładach różnych branż, w tym w kolejnych latach obejmą problematykę czasu pracy w bankach, transporcie drogowym, towarzystwach ubezpieczeniowych, służbie zdrowia. III. Przestrzeganie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. Kontrolami objęte będą zwłaszcza te branże, w których eksploatacja maszyn wiąże się ze szczególnie dużymi zagrożeniami. IV. Wzmożony nadzór w zakładach charakteryzujących się największym nasileniem zagrożeń wypadkowych.

6 Kontrolami przewidzianymi do realizacji na rok 2007 (w ramach planu rocznego) objęte zostały zagadnienia charakteryzujące się największą skalą naruszeń prawa lub występowaniem problemów wymagających skoordynowania działań urzędu w skali kraju. W obszarze bezpieczeństwa pracy kontrole ukierunkowano na likwidację zagrożeń: związanych ze stosowaniem substancji i preparatów chemicznych; przy wykonywaniu robót budowlanych; przy usuwaniu azbestu z obiektów budowlanych i przemysłowych; w gospodarstwach rolnych; przy produkcji napojów (spirytusowych, piwowarskich, gazowanych); w zmechanizowanym transporcie wewnątrzzakładowym; przy budowie oraz remontach mostów i dróg; na stacjach autogazu; przy pozyskiwaniu drewna i innych pracach z zakresu gospodarki leśnej; w transporcie materiałów niebezpiecznych; przy zbiórce i transporcie odpadów komunalnych (z uwzględnieniem narażenia pracowników na działanie czynników biologicznych). W ramach realizacji ogólnoeuropejskiej kampanii poświęconej problematyce zagrożeń zawodowych dot. układu mięśniowo-szkieletowego prowadzone były kontrole wykonywania ręcznych prac transportowych w budownictwie, placówkach ochrony zdrowia oraz w sklepach wielkopowierzchniowych. Prowadzono również kontrole ukierunkowane na ocenę spełniania wymagań zasadniczych dotyczących maszyn i urządzeń rolniczych oraz pakujących, a także odzieży i obuwia ochronnego. Szczególną uwagę zwracano na zagadnienia związane z występowaniem w miejscu pracy hałasu i drgań mechanicznych. Kontrolami objęto również zakłady, w których nagminnie łamano prawa pracowników, tj. naruszane były przepisy o czasie pracy (w tym zatrudnianie w godzinach nadliczbowych czy bez zapewnienia należnego odpoczynku, m.in. w grupach zawodowych kierowców czy pracowników banków), nie przestrzegano obowiązku wypłacania wynagrodzeń, co jest ujęte także w programie długofalowym. Kontrole prawnej ochrony pracy dotyczyły także m.in.: przestrzegania przepisów dot. zatrudniania pracowników (w tym pracowników tymczasowych oraz zatrudnionych przy pracach sezonowych); przestrzegania przepisów o urlopach wypoczynkowych; wykonywania przez pracodawców orzeczeń sądów pracy. Kontynuowano nadal kompleksowe kontrole w placówkach handlu detalicznego zwłaszcza w sklepach wielkopowierzchniowych. Przeprowadzono także kontrole zakładów różnych branż, w których kontrolowano przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w odniesieniu do młodych pracowników, tj. w wieku do lat 26. Jednym z warunków uzyskania wyraźnej poprawy stanu ochrony pracy było systematyczne i konsekwentne sprawdzanie stopnia realizacji przez pracodawców środków prawnych zalecanych w czasie poprzednich kontroli. Kontrole sprawdzające stanowiły znaczącą część działalności inspekcyjnej, zwłaszcza w przypadku wydania decyzji dot. likwidacji zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi. Istotną część zadań inspekcji stanowiły działania wynikające bezpośrednio z zapisów ustawowych. Były to zwłaszcza zadania związane z: badaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (corocznie inspektorzy badają wszystkie zgłoszone wypadki śmiertelne, ciężkie i zbiorowe, a także część lżejszych); oceną zgodności wykonania obiektu z projektem budowlanym; W ramach działalności inspekcyjnej sprawdzano także przestrzeganie przepisów dotyczących: profilaktycznych badań lekarskich; szkoleń w dziedzinie bhp; funkcjonowania służby bhp;

7 oceny ryzyka zawodowego. Inspektorzy pracy zwracali też uwagę na roboty wykonywane w miejscach ogólnodostępnych, w celu eliminowania zagrożeń o charakterze publicznym. Bardzo ważnym społecznie aspektem działalności PIP było rozpatrywanie skarg pracowniczych oraz poradnictwo prawne, o czym świadczą dane liczbowe. Skargi niejednokrotnie dotyczą szczególnie rażących naruszeń prawa. Doprowadzenie do wyraźnej poprawy stanu ochrony pracy uwarunkowane jest również ścisłym współdziałaniem wszystkich organów i instytucji zajmujących się tą problematyką. W roku 2007 dążono do dalszego rozwijania i doskonalenia współpracy z organami władzy, jednostkami samorządu terytorialnego wszystkich szczebli, organami nadzoru nad warunkami pracy, organizacjami pracodawców i pracowników, placówkami naukowo-badawczymi, środkami masowego przekazu. Istotną część aktywności Państwowej Inspekcji Pracy stanowiły działania prewencyjne, w tym obejmujące promocję ochrony pracy. Zadania te realizowano przy współudziale partnerów społecznych, tj. związków zawodowych, organizacji pracodawców, samorządów lokalnych i organizacji społecznych. Zgodnie ze standardami obowiązującymi inspekcje krajów członkowskich Unii Europejskiej, rozwijano pozakontrolne formy działań, które polegały głównie na przekazywaniu pracodawcom podstawowej wiedzy pozwalającej zidentyfikować, oszacować i eliminować zagrożenia zawodowe, a więc poznać zasady zarządzania bezpieczeństwem pracy. Państwowa Inspekcja Pracy w dalszym ciągu podejmowała działania służące wspieraniu partnerskich relacji między pracownikami i pracodawcami oraz reprezentującymi ich organizacjami.

8 II. DZIAŁALNOŚC KONTROLNA I PREWENCYJNA W 2007 R. - INFORMACJE OGÓLNE. 1. Działalność kontrolna. W 2007 r. inspektorzy pracy przeprowadzili ogółem kontroli. W wyniku działalności kontrolnej skontrolowano podmiotów gospodarczych, w których pracowało osób. Działalność kontrolna w 2007 r liczba kontroli liczba skontrolowanych podmiotów Dane liczbowe dotyczące przeprowadzonych kontroli ze względu na liczbę zatrudnionych. Kontrole ze względu na liczbę zatrudnionych 30% 13% 5% 52% kontroli w zakładach o zatrudnieniu 9 osób kontrole w zakładach zatrudnieniu osób 508 kontroli w zakładach o zatrudnieniu osób 207 kontroli w zakładach o zatrudnieniu powyżej 250 osób

9 Zestawienie liczbowe kontroli wykonanych w 2007 r. ze względu na strukturę skontrolowanych podmiotów. Struktura skontrolowanych podmiotów Edukacja Rolnictwo Działalność usługowa Hotele i restauracje Ochrona zdrowia Transport i składowanie Obsługa nieruchomości Pozostałe Budownictwo Przetwórstwo przemysłowe 827 Handel i naprawy Liczba kontroli Z powyższych zestawień wynika, iż najwięcej kontroli na terenie OIP Lublin przeprowadzono w zakładach o zatrudnieniu do 9 pracowników w sekcji gospodarki narodowej sklasyfikowanej w handlu i naprawach oraz w przetwórstwie przemysłowym. * Dane statystyczne z działalności OIP w Lublinie wg liczby pracujących w kontrolowanych zakładach w 2007 r. ujęto w załącznikach nr 1 i nr 2 do niniejszego sprawozdania. 2. Decyzje inspektorów pracy wydane w wyniku kontroli.

10 W 2007 r. inspektorzy pracy wydali ogółem decyzji nakazowych, w tym decyzji dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz 62 decyzje płacowe. Zakres przedmiotowy decyzji decyzje płacowe zaplecze higieniczno-sanitarne ocena ryzyka zawodowego transport wewnątrzzakładowy magazynowanie i składowanie wentylacja, ogrzewanie, oświetlenie inne zagadnienia zagrożenia czynnikami szkodliwymi obiekty i pomieszczenia pracy urządzenia i instalacje energetyczne procesy technologiczne maszyny i urządzenia techniczne przygotowanie do pracy Liczba decyzji Powyższe zestawienie wskazuje, że najwięcej nieprawidłowości w 2007 r., inspektorzy pracy stwierdzili w zakresie przygotowania pracowników do pracy, w tym brak wymaganych badań lekarskich i szkoleń z bezpieczeństwa i higieny pracy oraz nieinformowanie pracowników o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą. Decyzje dotyczące wstrzymania prac Inspektorzy pracy w 2007 r. wydali 574 decyzje dotyczące wstrzymania prac stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników. Najczęściej nieprawidłowości stwarzające bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników dotyczyły: użytkowania maszyn i urządzeń technicznych bez wymaganych osłon i zabezpieczeń 266, niewłaściwej organizacji procesów technologicznych 231, prowadzenia eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych w sposób zagrażający bezpieczeństwu obsługi 12, braku wyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej 22, niewłaściwej organizacji transportu wewnątrzzakładowego 33, inne - 10.

11 Decyzje dotyczące wstrzymania prac Maszyny i urządzenia bez osłon i zabezpieczeń Niepraw idłow y proces produkcyjny Instalacje i urządzenia elektryczne Brak środków ochrony indyw idualnej Organizacja transportu zakładow ego Inne Decyzje skierowania do innych prac W 2007 r. inspektorzy pracy wydali ogółem 231 decyzji skierowania 458 pracowników do innych prac z uwagi na brak wymaganych uprawnień i kwalifikacji oraz zagrożenia czynnikami środowiska pracy. Nieprawidłowości, które spowodowały wydanie przez inspektorów pracy decyzji skierowania do innych prac to: brak wymaganych uprawnień i kwalifikacji, w tym dodatkowych uprawnień kwalifikacyjnych do eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych, uprawnień do kierowania środkami transportu wewnątrzzakładowego, oraz do prowadzenia prac spawalniczych - ogółem 122, zagrożenia czynnikami środowiska pracy - 88, zatrudnianie kobiet przy pracach wzbronionych 5, procesy technologiczne 11, inne Decyzje dotyczące skierowania do innych prac Brak upraw nień i kw alifikacji Zagrożenia czynnikami środow iska Zatrudnianie kobiet przy pracach w zbronionych Procesy technologiczne Inne

12 3. Realizacja decyzji inspektorów pracy. Na ogólną liczbę decyzji wydanych na piśmie, inspektorzy pracy w 2007 r. sprawdzili wykonanie decyzji nakazowych. Stwierdzono niewykonanie 357 decyzji, co stanowi 5,3% decyzji sprawdzonych. W zależności od wielkości zatrudnienia niewykonanie decyzji nakazowych kształtowało się następująco: Realizacja decyzji zatrudnienie 250 i powyżej Liczba decyzji sprawdzonych liczba decyzji niewykonanych liczba decyzji 4. Decyzje dotyczące zaprzestania działalności. W roku 2007 Okręgowy Inspektor Pracy w Lublinie wydał ogółem pięć decyzji nakazujących zaprzestania działalności przez zakład pracy lub jego część bądź zaprzestania działalności określonego rodzaju. 1/ Decyzja zaprzestania działalności związanej z prowadzeniem zakładu produkcji opakowań drewnianych w Młynkach. W zakładzie pracowało 5 osób, a podstawową działalnością firmy była produkcja opakowań drewnianych na urządzeniach, które nie spełniały wymagań minimalnych w zakresie bhp w pomieszczeniach bez oświetlenia, wentylacji, ogrzewania i bez zaplecza higieniczno sanitarnego. 2/ Decyzja zaprzestania prowadzenia działalności związanej z obróbką kamienia w pomieszczeniach zlokalizowanych w budynkach w Mętowie. Pracodawca zatrudniał 4 pracowników, a przedmiotem działalności firmy była obróbka kamienia naturalnego w Mętowie oraz prowadzenie sklepu z kominkami i akcesoriami w Lublinie, a także usługi związane z budową i montażem kominków u klientów. 3/ Decyzja zaprzestania prowadzenia działalności w lokalu gastronomicznym w Lublinie. W zakładzie usługowo-gastronomicznym pracowało 11 osób, którym nie zapewniono bezpiecznych warunków pracy m.in. z uwagi na brak odpowiedniej powierzchni (wolnej podłogi) do pracy dla pracowników przy urządzeniach kuchennych z gorącymi

13 płynami w bezpośrednim sąsiedztwie palników, brak odpowiedniej szerokości przejść pomiędzy urządzeniami technicznymi przy przenoszeniu surowców do kuchni i posiłków na salę (szerokość korytarza 0,35m). 4/ Decyzja zaprzestania prowadzenia działalności związanej z produkcją i usługami w tartaku zlokalizowanym w Majdanie Kasztelańskim. W zakładzie pracowało 5 osób, a prowadzona działalność to obróbka drewna w tartaku w Majdanie Kasztelańskim oraz transport międzynarodowy samochodami ciężarowymi. 5/ Decyzja zaprzestania prowadzenia działalności związanej z kompaktowaniem surowców wtórnych w obiekcie zlokalizowanym w Jarosławcu. W zakładzie pracowały 3 osoby, a przedmiotem działania zakładu był m.in. skup makulatury i opakowań z tworzyw sztucznych. Podjęte działania spowodowały wstrzymanie prowadzenia prac, które stwarzały zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników. Przy braku właściwych działań pracodawcy w związku z licznymi decyzjami wydawanymi po przeprowadzonych kontrolach, skutecznym sposobem wyeliminowania zagrożeń było wydanie decyzji Okręgowego Inspektora Pracy o zaprzestaniu działalności określonego rodzaju. Wizytacje prowadzone przez inspektorów pracy po wydaniu decyzji OIP, potwierdziły zaprzestanie działalności w tych zakładach. 5. Wystąpienia i wnioski inspektorów pracy. W okresie sprawozdawczym, inspektorzy pracy skierowali do pracodawców wystąpień zawierających wnioski dotyczące poprawy praworządności w stosunkach pracy oraz zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy. W tym z zakresu prawnej ochrony pracy skierowano wniosków, z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy wnioski. Wnioski wystąpień inspektorów pracy 26% wnioski prawnej ochrony pracy wnioski bhp 74% Problematyka wystąpień z zakresu prawnej ochrony pracy obejmowała najczęściej zagadnienia dotyczące: stosunku pracy, wynagrodzeń za pracę i innych świadczeń pieniężnych, czasu pracy, urlopów wypoczynkowych i świadczeń socjalnych z zfśs.

14 Zakres przedmiotowy wniosków w wystąpieniach z zakresu prawnej ochrony pracy inne społeczna inspekcja pracy rodzicielstwo pracownicy młodociani fundusz socjalny legalność zatrudnienia urlopy pracownicze wynagrodzenie za pracę 1347 czas pracy 2207 nawiązywanie i rozwiązywanie stosunku pracy liczba wniosków 6. Postępowanie w sprawach o wykroczenia przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową. W 2007 r. po przeprowadzeniu kontroli inspektorzy pracy ujawnili wykroczenia przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową. W porównaniu z rokiem 2006 liczba ujawnionych wykroczeń zwiększyła się o 9,77%. Struktura stosowanych środków prawnych za wykroczenia Ilości stosowanych środków prawnych mandaty karne wnioski do sądu środki wychowawcze

15 Struktura wykroczeń z art. 283 Kp Ogółem wykroczeń. Struktura wykroczeń z art. 283 Kp transport 40 urządzenia i instalacje energetyczne 46 niewykonaniu decyzji inspektora pracy czynniki szkodliwe i uciążliwe oraz środki ochrony indywidualnej maszyny i urządzenia techniczne 265 stanowiska pracy i procesy technologiczne 279 przygotowanie pracowników do pracy liczba wykroczeń Struktura wykroczeń z art. 281 Kp Ogółem 667 wykroczeń. Struktura wykroczeń z art. 281 Kp rodzicielstwo młodociani stosunek pracy 150 czas pracy liczba wykroczeń

16 Struktura wykroczeń z art. 282 Kp Ogółem 523 wykroczenia Struktura wykroczeń z art. 282 Kp nie wydanie świadectwa pracy 29 urlop wypoczynkowy 106 wynagrodzenie za pracę liczba wykroczeń Po wejściu w życie nowej ustawy z dnia r. o Państwowej Inspekcji Pracy, w okresie od r. do r., ujawniono 173 wykroczenia określone w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Ujawnione wykroczenia najczęściej polegały na nie powiadomieniu przez pracodawcę właściwego powiatowego urzędu pracy o zatrudnieniu osoby zarejestrowanej jako bezrobotna 72 wykroczenia, nie opłaceniu składki na Fundusz Pracy w terminie 23 wykroczenia, niedopełnieniu obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy 19 wykroczeń. Ponadto ujawniono 9 wykroczeń określonych w ustawie z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, które polegały najczęściej na nie przekazaniu w terminie odpisu na konto funduszu (5 wykroczeń) oraz na nie utworzeniu funduszu (2 wykroczenia). Nie stwierdzono wykroczeń przeciwko ustawie z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy. Struktura wykroczeń ze względu na liczbę zatrudnionych do 9 pracowników 10 do 49 pracowników od 50 do 249 pracowników 250 i więcej pracowników

17 W odniesieniu do PKD najwięcej wykroczeń stwierdzono: w handlu i usługach 900 przypadków, tj. 30,58%; w budownictwie 720 przypadków, tj. 24,46% oraz w przetwórstwie przemysłowym 641 przypadków, tj. 21,78%. Struktura wykroczeń ze względu na sprawców Ogółem sprawcami wykroczeń było 1457 osób. Struktura wykroczeń ze względu na sprawców pracodawcy 211 osoby działające w imieniu pracodawcy osoby kierujące pracownikami 1051 inne W związku z ujawnionymi wykroczeniami inspektorzy pracy skierowali w okresie sprawozdawczym 181 wniosków o ukaranie do sądów grodzkich, tj. o 134 wnioski więcej aniżeli w 2006 r. Gwałtowny wzrost liczby wniosków o ukaranie wynika w znacznej mierze z przejęcia przez Państwową Inspekcję Pracy zadań w zakresie ścigania wykroczeń, o których mowa w art ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Do dnia 31 grudnia 2007 r. zapadły orzeczenia w przedmiocie 145 wniosków, w tym w przedmiocie 127 wniosków skierowanych w 2007 r. oraz 18 skierowanych w roku Spośród orzeczeń dotyczących wniosków skierowanych w 2007 r. w 114 przypadkach wydano wyroki nakazowe orzekające kary grzywny o łącznej wysokości zł. W odniesieniu do 11 wyroków nakazowych orzekających kary grzywny o łącznej wysokości zł, po rozpatrzeniu sprzeciwów sąd w 3 przypadkach umorzył postępowanie, w jednym odstąpił od wymierzania kary, a w pozostałych 7 zasądził grzywny o łącznej wysokości zł. W 2 wyrokach nakazowych sąd na podstawie art kkw zastosował nadzwyczajne złagodzenie kary wymierzając obwinionym karę łagodniejszego rodzaju od przewidzianej przepisami prawa materialnego. W 10 przypadkach wymierzone zostały kary grzywny w postępowaniu zwyczajnym na łączną kwotę zł, zaś w jednym orzeczono karę nagany.

18 7. Zawiadomienia prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oraz współpraca PIP z prokuraturą i sądami. W 2007 r. złożono 44 zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Zakres przedmiotowy powiadomień prokuratury nieumyślne spowodowanie śmierci człowieka wyłudzenie opłaty za specjalistyczne szkolenie pracowników z zakresu bhp niewykonanie wyroku sądu niewypłacenie wynagrodzenia za pracę 3 niezgłoszenie do ubezpieczenia społecznego odmowa sporządzenia dokumentacji z wypadku przy pracy 3 3 poświadczenie nieprawdy narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia utrudnianie działalności inspektora pracy złośliwe i uporczywe naruszanie praw pracowniczych 17 liczba powiadomień W wyniku zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa: - wszczęto 39 postępowań przygotowawczych, - w 5 przypadkach nie upłynął termin do powiadomienia o wszczęciu lub o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego, - na dzień r. umorzono 18 postępowań przygotowawczych, - wniesiono 6 zażaleń na postanowienia o umorzeniu postępowania; sąd w 2 przypadkach utrzymał w mocy postanowienia, w pozostałych 4 przypadkach nie zapadły rozstrzygnięcia, - skierowano 8 aktów oskarżenia do sądu, w tym 4 na podstawie powiadomień z 2007 r. i 4 na podstawie powiadomień z roku 2006; postępowania sądowe w toku.

19 Współpraca PIP z prokuraturą i sądami W ramach współpracy: - Przeprowadzono 2 kontrole na wniosek prokuratury. - Na wniosek policji i prokuratury udostępniono dokumentację z 67 kontroli, w tym 45 przypadków dotyczyło wypadków przy pracy. - Na wniosek sądu udostępniono 24 protokoły z kontroli. - Inspektorzy pracy 56 razy stawiali się na wezwania sądów i prokuratury w związku z prowadzonymi postępowaniami. - Zorganizowano 1 wspólne szkolenie inspektorów pracy oraz prokuratorów. 8. Rozpatrywanie skarg i wniosków. W 2007 r. do Okręgowego Inspektoratu Pracy w Lublinie wpłynęło 951 skarg i wniosków, w wyniku których przeprowadzono 760 kontroli. Do dnia r. w toku rozpatrywania pozostawało 80 skarg. Ponadto 43 skargi zostały przekazane do innych OIP zgodnie z właściwością terytorialną, 5 skarg przekazano do innych instytucji, 25 skarg wycofano przed podjęciem działań przez inspektora pracy, a w 38 przypadkach udzielono odpowiedzi bez przeprowadzania kontroli. W 951 skargach i wnioskach podniesiono łącznie nieprawidłowości. Zakres przedmiotowy nieprawidłowości w skargach i wnioskach rodzicielstwo maszyny i urządzenia magazynowanie zakładowy fundusz socjalny urlopy wypoczynkowe inne dot. bhp szkolenia bhp i badania profilaktyczne czas pracy 278 stosunek pracy 361 wynagrodzenia za pracę 555

20 Na podstawie ustaleń kontroli w odniesieniu do 760 skarg można stwierdzić, że: skarg było zasadnych, skarg było częściowo zasadnych, skarg było bezzasadnych, - w 82 przypadkach trudno było określić zasadność przedmiotu skargi. Struktura zasadności badanych skarg skargi zasadne skargi częściow o zasadne skargi bezzasadne pozostałe 185 Analogicznie jak w latach ubiegłych główne naruszenia przepisów prawa pracy podnoszone w skargach i potwierdzone w trakcie kontroli dotyczyły wynagrodzeń i innych świadczeń pieniężnych wynikających ze stosunku pracy, nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy oraz czasu pracy np.: - w ATRIUM Sp. z o.o. w Zamościu nie wypłacono wynagrodzeń za pracę: - za miesiąc lipiec 2006 r pracownikom o łącznej kwocie ,97 zł, - za miesiąc kwiecień 2006 r. - 6 pracownikom o łącznej kwocie 4.216,80 zł, - za miesiąc maj 2006 r pracownikom o łącznej kwocie ,85 zł, - za miesiąc czerwiec 2006 r pracownikom o łącznej kwocie ,50 zł. - w UNIDEX Sp. z o.o. w Lublinie stwierdzono niewypłacenie na rzecz 30 pracowników diet należnych z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju w wysokości euro. - w Spółdzielni Rolniczo-Handlowej w Uścimowie pracodawca nie zapewniał pracownikom przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym oraz nie udzielał dni wolnych za pracę w niedzielę. Przykładowo jeden z pracowników w 2006 r. przepracował 47 dni wolnych z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, 12 niedziel, za które nie otrzymał dni wolnych. Wykonywanie pracy w dni wolne i niedziele powodowało także nie zapewnienie 35-godzinnego tygodniowego odpoczynku.

21 Nie zmieniła się także struktura naruszeń prawa pracy. Największa liczba skarg związana była z wypłatami zaległego lub zaniżaniem wynagrodzenia za pracę, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, nagród jubileuszowych, ekwiwalentów, odpraw pieniężnych. Druga co do liczebności grupa skarg związana była ze stosunkiem pracy, w szczególności z naruszaniem przepisów kodeksu pracy regulujących zawieranie umów o pracę, rozwiązywanie umów o pracę, wydawanie i treść świadectw pracy. Inne naruszenia przepisów dotyczyły warunków pracy, Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, sporządzania dokumentacji powypadkowej, odzieży i obuwia roboczego, nierównego traktowania w zatrudnieniu, mobbingu. W zakresie wynagrodzeń i świadczeń pieniężnych przyczyny nieprawidłowości związane były najczęściej z trudną sytuacją ekonomiczną pracodawców. Wystąpiły też przypadki nieprzestrzegania przepisów płacowych z uwagi na ich nieznajomość lub nieprawidłową interpretację. Tym niemniej w wielu przypadkach pracodawcy świadomie nie wypłacali należnych świadczeń, przerzucając część ciężaru prowadzenia działalności na pracowników. W zakresie naruszeń przepisów dotyczących stosunku pracy najczęściej stwierdzano brak potwierdzenia na piśmie rodzaju i warunków umowy oraz nie wydanie świadectwa pracy. Przyczyną mogła być nieznajomość przepisów prawa, chęć zaoszczędzenia na składkach na ubezpieczenie społeczne, a także konflikty z pracodawcą, który czasami świadomie odkładał w czasie wydanie świadectwa pracy. Odnośnie przepisów o czasie pracy stwierdzić należy, iż naruszenia związane były głównie z brakiem stosownej wiedzy pracodawców o regulacjach prawnych w tym zakresie oraz skomplikowaną materią obowiązujących przepisów. Problem ten występuje zwłaszcza u pracodawców, którzy zatrudniają małą liczbę pracowników i sami zajmują się sprawami kadrowymi. Z drugiej jednak strony utrwala się praktyka nieprowadzenia lub nierzetelnego prowadzenia ewidencji czasu pracy. Trudno jej zapobiec, ponieważ pracownicy, chcąc pozostać w zatrudnieniu, godzą się na takie zachowania. Naruszenia są trudne do udowodnienia w sytuacji, gdy brak jest ewidencji lub pracodawcy poświadczają w niej nieprawdę co do faktycznego czasu pracy. W tym przypadku co do zasady, działania pracodawców są celowe i zmierzają do uzyskania wymiernych korzyści finansowych. Największą ilość kontroli przeprowadzono u pracodawców zatrudniających do 50 pracowników. Biorąc pod uwagę formę własności największą liczbą kontroli objęto przedsiębiorców prywatnych. Podsumowując, należy stwierdzić, że w porównaniu do ubiegłego roku liczba skarg utrzymuje się na tym samym poziomie. Zmieniły się natomiast proporcje skarg złożonych przez pracowników i byłych pracowników. Zwiększająca się liczba skarg składanych przez byłych pracowników wskazuje na ich obawy przed konsekwencjami ze strony pracodawców.

22 9. Rejestracja zakładowych układów zbiorowych pracy. W roku 2007 do Okręgowego Inspektoratu Pracy w Lublinie wpłynęło 129 wniosków z zakresu rejestracji zakładowych układów zbiorowych pracy. Struktura wniosków z zakresu rejestracji zuzp rozwiązanie organizacji związkowej porozumienie o stosowaniu uzp 2 2 zmiana nazwy lub adresu pracodawcy 3 rozwiązanie układu za porozumieniem stron 3 wypowiedzenie układu nowe układy zbiorowe pracy odstąpienie od stosowania zuzp protokoły dodatkowe do układów

23 liczba wniosków Zarejestrowano: 4 - zakładowe układy zbiorowe pracy (w tym 1 na podstawie wniosku z 2006 r.), 1 - porozumienie o stosowaniu układu na podstawie art Kp, 99 - protokołów dodatkowych (w tym 4 na podstawie wniosków z 2006 r.), 19 - informacji. Organ rejestrujący odmówił rozpatrzenia 13 wniosków, w tym: 3 - o rejestrację, 5 - o rejestrację porozumienia o stosowaniu uzp, 8 - o rejestrację protokołu dodatkowego, 1 - o rejestrację informacji o rozwiązaniu układu. Podstawą odmowy rozpatrzenia wniosku o rejestrację układu było nie dołączenie pełnomocnictw dla osób zawierających układ ze strony związków zawodowych oraz brak dokumentów, o których mowa w 2 ust. 3 pkt 4-6 rozporządzenia. W przypadkach odmowy rozpatrzenia wniosków o rejestrację protokołów dodatkowych przyczynami były: brak pełnomocnictw, nie określenie stron, brak informacji o spełnieniu przez strony warunków wymaganych do zawarcia protokołu dodatkowego, nie podawanie zakresu obowiązywania, w tym liczby pracowników, dołączenie kopii protokołów lub niewystarczającej liczby egzemplarzy. Przyczyną odmowy rozpatrzenia wniosku o rejestrację informacji o rozwiązaniu zuzp było nie dołączenie przez wnioskodawcę dokumentu będącego porozumieniem stron o rozwiązaniu układu. Na dzień r. w Okręgowym Inspektoracie Pracy w Lublinie obowiązywało 383 zuzp, w tym 4 wypowiedziane oraz obowiązywało 5 porozumień o stosowaniu układu zawartych na podstawie art Kp. Ponadto stosowano 55 zuzp, w tym: 51 po rozwiązaniu układu oraz 4 po rozwiązaniu organizacji związkowej (art Kp). 10. Spory zbiorowe. Do Okręgowego Inspektoratu Pracy w Lublinie w roku 2007 wpłynęło 121 powiadomień od pracodawców o powstaniu sporu zbiorowego.

24 Struktura sporów zbiorowych ze względu na gałąź gospodarki narodowej Przetwórstwo przemysłowe 1 Transport lądowy 1 Transport kolejowy 1 Administracja publiczna 1 Budownictwo 2 Górnictwo 2 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną 3 Ochrona zdrowia 29 Edukacja Struktura przedmiotowa zgłaszanych sporów innych, nie objętych definicją sporu zbiorowego warunków płacy warunków pracy świadczeń socjalnych praw i wolności związkowych

25 Spośród wszystkich żądań zgłoszonych w 121 sporach zbiorowych tylko w 4 przypadkach przedmiot żądań pokrywał się z zakresem działania inspekcji pracy, tj.: - żądanie przekazania na konto ZFŚS zaległych należności, - wyrównania dysproporcji płacowych pracowników zatrudnionych w tej samej grupie zawodowej, - żądanie wycofania wprowadzonego niezgodnie z przepisami regulaminu pracy, - żądanie wypłaty na podstawie przepisów zuzp ekwiwalentu za energię elektryczną. W każdym ze 121 zgłoszonych sporów zbiorowych były wysuwane żądania nie objęte zakresem działania PIP, tj.: - podwyżki wynagrodzeń lub zmian w strukturze składników wynagrodzeń 131żądań, - wprowadzenia dla lekarzy 14-dniowego płatnego urlopu szkoleniowego 13 żądań, - zaliczenie czasu dyżuru medycznego do czasu pracy 5 żądań, - zawarcie pakietu socjalnego w zakresie gwarancji zatrudnienia 3 żądania, - zawarcia umowy o prowadzeniu wspólnej działalności socjalnej ( Lubzel S.A. i Lubzel Dystrybucja Sp. z o.o.). Ponadto w każdym sporze zbiorowym zgłoszonym przez szkoły (81) było stawiane żądanie zaprzestania naruszania praw i wolności związkowych, bez wskazania na czym takie ewentualne naruszenia polegały. Do Okręgowego Inspektoratu Pracy w Lublinie wpłynęło tylko 10 powiadomień o podpisaniu porozumienia o zakończeniu sporu zbiorowego. Generalnie pracodawcy nie informują o dalszych etapach rozpoczętego sporu zbiorowego ani o ostatecznym zakończeniu sporu.

26 III. BADANIE OKOLICZNOŚCI I PRZYCZYN WYPADKÓW PRZY PRACY. W roku 2007 inspektorzy pracy zbadali okoliczności i przyczyny 143 wypadków zgłoszonych lub ujawnionych w trakcie czynności służbowych, w tym 8 wypadków osób zatrudnionych na innej podstawie niż umowy o pracę. Badaniem objęto 29 wypadków śmiertelnych, 25 wypadków ciężkich i 20 zbiorowych oraz inne wypadki charakterystyczne dla poszczególnych branż gospodarki narodowej, które mogły spowodować takie skutki. Porównanie liczby wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych zbadanych w OIP Lublin w latach licz ba wy pa dk ów śmiertelne ciężkie zbiorowe lata Porównanie liczby wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych zaistniałych w OIP Lublin w latach liczb a wyp adkó w lata śmiertelne ciężkie zbiorowe

27 Struktura przyczyn wypadków przy pracy objętych badaniem Niewłaściwa organizacja stanowiska pracy 21 Brak lub niewłaściwe posługiwanie się czynnikiem materialnym Niewłaściwe samowolne zachowanie się pracownika Wady konstrukcyjne lub niewłaściwe rozwiązania konstrukcyjne 61 Niewłaściwa ogólna organizacja pracy 82 Nieprawidłowe zachowanie się pracownika liczba wypadków Poszkodowani w wypadkach wg wieku Powyżej 60 lat 3 Do 19 lat 3 Od 30 do 39 lat 27 Od 50 do 59 lat 37 Od 20 do 29 lat 38 Od 40 do 49 lat liczba poszkodowanych

28 Poszkodowani w wypadkach wg stażu pracy Od 30 do 39 lat 6 Od 20 do 29 lat 11 Od 10 do 19 lat 24 Od 4 do 9 lat 24 Do 3 lat liczba poszkodowanych Z powyższego wynika, iż najczęściej wypadkom przy pracy ulegali pracownicy w wieku lat o stażu pracy na zajmowanym stanowisku do 3 lat, w wyniku nieprawidłowego zachowania się wynikającego z braku znajomości istniejących zagrożeń. Wypadki śmiertelne W roku 2007 znacznie zmalała liczba wypadków śmiertelnych związanych z ruchem drogowym, zarówno w ujęciu bezwzględnym jak i proporcjonalnie do liczby wypadków w latach ubiegłych. Uwzględniając okoliczności zdarzeń można wyodrębnić kilka ich grup, przy których najczęściej dochodziło do wypadków: 6 wypadków związanych było z upadkiem z wysokości, 5 wypadków komunikacyjnych, 3 wypadki zaistniałe podczas prowadzeniu robót związanych z pozyskiwaniem drewna.

29 Struktura wydarzeń, które spowodowały wypadki śmiertelne badane w 2007 r.: Pochwycenie lub odrzucenie osoby 1 Poślizgnięcie się, potknięcie się, upadek osoby - na tym samym poziomie Uszkodzenie, rozerwanie tworzące odłamku (drewna, szkła) Przelew, wyciek, sączenie się, przepływ, rozbryzgiwanie Utrata kontroli nad narzędziem 1 Utrata kontroli nad maszyną 1 Utrata kontroli nad środkami transportu 5 Upadek z wysokości 5 Ześlizgnięcie się, upadek, załamanie się czynnika 6 Inne liczba wypadków Wypadki ciężkie Zaistniałe w roku 2006 wypadki ciężkie to głownie upadki z wysokości i urazy palców: 6 wypadków to upadki z wysokości, 5 wypadków to urazy palców dłoni (zmiażdżenie, ucięcie) w zakładach o różnym profilu działalności przy obsłudze maszyn i urządzeń, 3 wypadki komunikacyjne.

30 Struktura wydarzeń, które spowodowały wypadki ciężkie badane w 2007 r.: Odchylenie związane z elektrycznością Obecność poszkodowanego lub osoby trzeciej w strefie Utrata kontroli nad obiektem Poślizgnięcie się, potknięcie się, upadek osoby na tym samym poziomie Pochwycenie lub odrzucenie osoby Uszkodzenie, rozerwanie tworzące odłamku (drewna, szkła) 2 2 Utrata kontroli nad maszyną 3 Utrata kontroli nad środkami transportu 3 Ześlizgnięcie się, upadek, załamanie się czynnika 4 Upadek z wysokości liczba wypadków Wypadki zbiorowe Zaistniałe w roku 2007 wypadki zbiorowe to przede wszystkim wypadki komunikacyjne (13 wypadków). Zbiorowe wypadki przy pracy na terenie Okręgowego Inspektoratu Pracy w Lublinie zaistniałe w 2007 r. to przede wszystkim wypadki drogowe, które stanowiły ponad 66% wszystkich zbadanych zbiorowych wypadków przy pracy. Trzy zdarzenia spośród wypadków zbiorowych spowodowane były poparzeniami. jeden zatruciem. Pozostałe dwa wypadki to przewrócenie się zaprzęgu konnego podczas treningowego ujeżdżania koni i pobicie sanitariuszy przez agresywnego pacjenta.

31 Analiza okoliczności i przyczyn wszystkich badanych wypadków Porównując statystyki wypadków przy pracy zgłoszonych (ujawnionych) w roku 2007 z wypadkami z 2006 r. można zauważyć bardzo niepokojący, znaczący wzrost liczby wypadków we wszystkich grupach (ciężkie, śmiertelne i zbiorowe). Niezależnie od wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych badano również okoliczności i przyczyny wypadków charakterystycznych dla poszczególnych branż. Inspektorzy pracy badali ich przyczyny ze względu na możliwe potencjalnie poważne skutki lub z powodu możliwości powtórzenia się ich w przyszłości. Najwięcej z badanych wypadków (prawie 18%) wydarzyło się podczas wykonywania prac na wysokości, następnie podczas kierowania środkami transportu (ok. 12%) i przy obsłudze maszyn (ponad 9%). Wśród wszystkich wypadków badanych przez inspektorów pracy duża ich liczba związana była bezpośrednio z pracami budowlanymi. We wszystkich wypadkach zbadanych w 2007 roku obrażenia odniosło ogółem 166 osób, z czego: 30 poszkodowanych w wyniku wypadków spowodowanych utratą kontroli nad środkami transportu. 12 poszkodowanych w wyniku wypadków przy pracach budowlanych. W 2007 r. nastąpił znaczny skok, w stosunku do lat ubiegłych, liczby wypadków przy pracy, przy których poszkodowani byli pracownicy o małym stażu pracy w zakładzie. W zbadanych wypadkach przy pracy poszkodowani o stażu pracy nie dłuższym niż 3 lata stanowili prawie 60%. Świadczy to o istotnym wpływie niedostatecznego doświadczenia zawodowego na prawdopodobieństwo zaistnienia wypadku. Liczba wypadków ciężkich i zbiorowych zaistniałych w zakładach pracy na terenie województwa lubelskiego wykazuje od kilku lat tendencję wzrostową. Wzrost liczby wypadków dotyczy zakładów pracy z różnych dziedzin gospodarki. W dalszym ciągu duża liczba wypadków związana jest z budownictwem. Przyczyną takiej sytuacji może być dalszy wzrost liczby pracowników zatrudnianych na budowach, wynikający z ożywienia działalności w sferze budownictwa drogowego i ogólnego. Utrzymuje się również duży odsetek wypadków drogowych wśród wypadków śmiertelnych i ciężkich. Natomiast znacząco wzrosła liczba tych zdarzeń wśród wypadków zbiorowych. Duży wzrost we wszystkich grupach wypadków jest w znacznym stopniu spowodowany zatrudnianiem coraz słabiej przygotowanych do pracy pracowników z uwagi na wyjazd wielu pracowników do pracy w innych krajach oraz zwiększonym zapotrzebowaniem na ich usługi ze strony rozwijającej się gospodarki. Podstawowe przyczyny zaistniałych wypadków to przyczyny najczęściej leżące po stronie poszkodowanego i mające swoje źródło w niskiej kulturze bezpieczeństwa pracy. Z analizy tych przyczyn i okoliczności zdarzeń wypadkowych wynika, że w dużym stopniu na nieprawidłowe zachowania pracowników ma wpływ brak lub słaba jakość prowadzonych szkoleń bhp. W szczególności instruktaże stanowiskowe prowadzone są często bardzo powierzchownie, a ich tematyka nie zawsze jest adekwatna do występujących zagrożeń. Szkolenia nie zapewniają pracownikom nabycia umiejętności bezpiecznego wykonywania pracy. Powyższe wnioski wynikają również z ogromnego odsetka zaistniałych wypadków wśród pracowników o krótkim stażu pracy. W obecnej sytuacji na rynku pracy wskazane byłoby wypracowanie przez inspekcję pracy najskuteczniejszych metod oceny prawidłowości prowadzenia szkoleń wstępnych