Sprawozdanie Głównego Inspektora Pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2009 roku. Warszawa, Spis treści I.

Transkrypt

1 Sprawozdanie Głównego Inspektora Pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2009 roku. Warszawa, 2010 Spis treści I. WPROWADZENIE 11 II. DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA I PREWENCYJNA INFORMACJE OGÓLNE 15 1 Kontrole Decyzje inspektorów pracy Decyzje nakazujące zaprzestanie prowadzenia działalności Decyzje dotyczące wypłaty wynagrodzenia lub innego świadczenia Odwołania od decyzji organów Państwowej Inspekcji Pracy Skargi na decyzje organów Państwowej Inspekcji Pracy 21 7 Informacja dotycząca prowadzenia egzekucji administracyjnej Wystąpienia inspektorów pracy Wykroczenia przeciwko prawom pracownika Zawiadomienia prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa Skargi i wnioski Porady prawne i techniczne Rejestracja zakładowych układów zbiorowych pracy Spory zbiorowe Wydawanie zezwoleń na wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dzieci Kontrola zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym Orzeczenia o dopuszczeniu statków Ŝeglugi śródlądowej do eksploatacji Sprawdzanie poprawności informacji składanych do ZUS zawierających dane do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe (ZUS-IWA) Wnioski do ZUS o podwyŝszenie składki na ubezpieczenie wypadkowe Pisma o charakterze informacyjno-prewencyjnym Współpraca z urzędami państw członkowskich UE i wypełnianie roli instytucji łącznikowej 33 III. ANALIZOWANIE OKOLICZNOŚCI I PRZYCZYN WYPADKÓW PRZY PRACY 35 IV. WYNIKI KONTROLI UJĘTYCH W PROGRAMIE DZIAŁAŃ DŁUGOFALOWYCH NA LATA (III ETAP REALIZACJI) Wynagrodzenia i inne świadczenia ze stosunku pracy Czas pracy 47 A. Czas pracy w transporcie drogowym 47 B. Czas pracy w transporcie szynowym 49 C. Czas pracy w transporcie lotniczym 51 D. Czas pracy w transporcie morskim 52

2 E. Czas pracy w zakładach róŝnych branŝ Zakłady eksploatujące obrabiarki do metali spełnianie minimalnych wymagań dla maszyn i urządzeń WzmoŜony nadzór nad zakładami charakteryzującymi się największym nasileniem zagroŝeń zawodowych 57 V. WYNIKI KONTROLI UJĘTYCH W PLANIE ROCZNYM 61 1 Tereny budów Bhp przy budowie i remoncie dróg i mostów Zakłady górnictwa podziemnego Podmioty gospodarcze świadczące usługi na rzecz kopalń Bezpieczeństwo pracy w samochodowych warsztatach mechanicznych i lakierniczych, ze szczególnym uwzględnieniem przestrzegania przepisów dotyczących chemikaliów, w tym rozporządzenia REACH Laboratoria diagnostyczne w zakładach opieki zdrowotnej 75 7 Nadzór rynku maszyn, urządzeń i środków ochrony indywidualnej Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy Placówki handlu detalicznego (w tym wielkopowierzchniowe) 83 A. Prawna ochrona pracy 83 B. Bezpieczeństwo i higiena pracy Legalność zatrudnienia 90 A. Kontrole legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej obywateli polskich 90 B. Kontrole legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców 99 C. Agencje zatrudnienia 107 VI. EFEKTY DZIAŁALNOŚCI KONTROLNEJ 111 VII. DZIAŁALNOŚĆ PREWENCYJNA ORAZ PROMOCJA OCHRONY PRACY Kampania informacyjna Bezpieczeństwo pracy w budownictwie upadki i poślizgnięcia" Kampania informacyjno-kontrolna EURO Ochrona pracy w rolnictwie indywidualnym Program prewencyjny: Zapobieganie zagroŝeniom czynnikami Chemicznymi w małych zakładach Kampania informacyjno-promocyjna Ocena Ryzyka Zawodowego" Spełnianie minimalnych wymagań technicznych przez uŝytkowane maszyny Program prewencyjny Zdobądź dyplom Państwowej Inspekcji Pracy" Zapobieganie negatywnym skutkom przeciąŝenia psychicznego i stresu w miejscu pracy Program edukacyjny Kultura bezpieczeństwa" Podsumowanie kampanii Ręczne przemieszczanie cięŝarów" Konkursy, nagrody Głównego Inspektora Pracy, udział w targach, działalność wydawnicza i szkoleniowa 129 VIII. WSPÓŁPRACA KRAJOWA I MIĘDZYNARODOWA 133

3 IX. OCENA ROZWIĄZAŃ PRAWNYCH ORAZ WNIOSKI LEGISLACYJNE Ocena rozwiązań prawnych Wnioski legislacyjne Opiniowanie aktów prawnych 150 X. ZAGROśENIA ZAWODOWE W UJĘCIU STATYSTYCZNYM Wypadki przy pracy Zatrudnieni w warunkach zagroŝenia Choroby zawodowe Wypadki przy pracy i choroby zawodowe w rolnictwie indywidualnym 159 XI. PODSUMOWANIE I WNIOSKI 161 Spis wykresów Wykres 1 Przeprowadzone kontrole (w tys.) 17 Wykres 2. Średni czas trwania jednej kontroli (w dniach) 17 Wykres 3. Struktura przeprowadzonych kontroli (wg branŝ) 17 Wykres 4. Struktura przeprowadzonych kontroli (wg wielkości zatrudnienia)17 Wykres 5. Rodzaje decyzji dot. bhp (w tys.) 18 Wykres 6. Zakres przedmiotowy decyzji dot. bhp (w tys.) 18 Wykres 7 Decyzje OIP nakazujące zaprzestanie działalności zakładu bądź działalności określonego rodzaju (wg wielkości zatrudnienia) 19 Wykres 8. Zakres przedmiotowy wniosków wystąpieniach (w tys.) 22 Wykres 9. Zakres przedmiotowy wykroczeń przeciwko prawom pracownika (w tys.) 22 Wykres 10. Struktura zastosowanych sankcji w związku ze stwierdzonymi wykroczeniami 23 Wykres 11 Sankcje zastosowane wobec sprawców wykroczeń 23 Wykres 12. Średnia wysokość grzywien (w złotych) 24 Wykres 13. Zakres przedmiotowy zawiadomień prokuratury 24 Wykres 14 Zgłoszone skargi pracownicze (w tys.) 25 Wykres 15. Podmioty zgłaszające skargi 25 Wykres 16. Struktura przedmiotowa zgłaszanych skarg 26 Wykres 17 Udzielone porady (w tys.) 26 Wykres 18. Podmioty zgłaszające się po porady 26 Wykres 19. Struktura przedmiotowa udzielonych porad 27 Wykres 20. Struktura przedmiotowa zgłaszanych Ŝądań 29 Wykres 21 Kontrole obiektów przejmowanych do uŝytkowania (w tys.) 31 Wykres 22. Wnioski do ZUS o podwyŝszenie składki na ubezpieczenie wypadkowe 32 Wykres 23. Wymiana informacji z urzędami państw członkowskich UE 34 Wykres 24. Struktura poszkodowanych w zbadanych przez PIP wypadkach wg staŝu pracy 38 Wykres 25. Poszkodowani w zbadanych przez PIP wypadkach śmiertelnych wg wykonywanych zawodów 38 Wykres 26. Poszkodowani w zbadanych przez PIP wypadkach wg miejsca wypadku 39 Wykres 27 Poszkodowani w zbadanych przez PIP wypadkach wg wydarzeń stanowiących odchylenie od normalnego przebiegu procesów pracy 39

4 Wykres 28. Przyczyny zbadanych przez PIP wypadków 40 Wykres 29. Naruszenia przepisów o wypłacie wynagrodzeń i innych świadczeń (% pracodawców naruszających przepisy) 45 Wykres 30. Struktura decyzji nakazujących wypłatę świadczeń 46 Wykres 31 Struktura wniosków w wystąpieniach dot. wypłaty świadczeń 46 Wykres 32. Struktura skontrolowanych zakładów wg rodzaju i obszaru wykonywanej działalności 47 Wykres 33. Struktura skontrolowanych zakładów wg posiadanego taboru 47 Wykres 34. Czas pracy w transporcie drogowym naruszenia przepisów 48 Wykres 35. Prowadzenie pojazdu, odpoczynki i przerwy naruszenia przepisów 48 Wykres 36. Czas pracy w transporcie szynowym naruszenia przepisów 50 Wykres 37 Czas pracy w transporcie morskim (Ŝegluga w odległości przekraczającej 12 mil morskich od brzegu morskiego RP) naruszenia przepisów 52 Wykres 38. Czas pracy w transporcie morskim (Ŝegluga w odległości nieprzekraczającej 12 mil morskich od brzegu morskiego RP) naruszenia przepisów 52 Wykres 39. Czas pracy w zakładach róŝnych branŝ naruszenia przepisów 53 Wykres 40. Obrabiarki do metali naruszenia przepisów 55 Wykres 41. Zakłady objęte wzmoŝonym nadzorem w latach według branŝ 57 Wykres 42. Zakłady charakteryzujące się największym nasileniem zagroŝeń zawodowych naruszenia przepisów 59 Wykres 43. Bhp na terenach budów naruszenia przepisów 63 Wykres 44. Budowa i remonty dróg i mostów naruszenia przepisów 66 Wykres 45. Zakłady górnictwa podziemnego naruszenia przepisów 68 Wykres 46. Podmioty gospodarcze świadczące usługi na rzecz kopalń naruszenia przepisów 70 Wykres 47. Samochodowe warsztaty mechaniczne i lakiernicze naruszenia przepisów 72 Wykres 48. Eksploatacja podnośników samochodowych naruszenia przepisów 74 Wykres 49. Bezpieczeństwo pracowników zoz zatrudnionych w naraŝeniu na szkodliwe czynniki biologiczne i chemiczne naruszenia przepisów 75 Wykres 50. Szkolenie w dziedzinie bhp naruszenia przepisów 81 Wykres 51 Organizacja szkoleń okresowych w dziedzinie bhp naruszenia przepisów 82 Wykres 52. Placówki wielkopowierzchniowe naruszenia przepisów z zakresu praworządności w stosunkach pracy 84 Wykres 53. Mniejsze placówki handlu detalicznego naruszenia przepisów z zakresu praworządności w stosunkach pracy 85 Wykres 54. Placówki wielkopowierzchniowe naruszenia przepisów z zakresu bhp 87 Wykres 55. Mniejsze placówki handlu detalicznego naruszenia przepisów z zakresu bhp 89 Wykres 56. Kontrole legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej naruszenia przepisów 90 Wykres 57. Podmioty, w których ujawniono nielegalne zatrudnienie lub nielegalną inną pracę zarobkową wg sekcji PKD 92

5 Wykres 58. Bezrobotni, którzy wbrew obowiązkowi nie zawiadomili właściwego powiatowego urzędu pracy o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności wg sekcji PKD 93 Wykres 59. Zakres przedmiotowy wniosków w wystąpieniach kontrole legalności zatrudnienia 94 Wykres 60. Zakres przedmiotowy wykroczeń kontrole legalności zatrudnienia 95 Wykres 61. Liczba ujawnionych cudzoziemców, którzy nielegalnie wykonywali pracę w Polsce według sekcji PKD 102 Wykres 62. Legalność zatrudnienia cudzoziemców naruszenia przepisów 103 Wykres 63. Zatrudnianie i wykonywanie pracy przez cudzoziemców naruszenia przepisów 104 Wykres 64. Agencje zatrudnienia naruszenia przepisów 108 Wykres 65. Zawieranie pisemnych umów między agencją zatrudnienia a osobą kierowaną do pracy za granicą naruszenia przepisów 109 Wykres 66. Struktura wieku robotników budowlanych, którzy zetknęli się z przekazem kampanii medialnej (na podstawie badania OBOP-TNS na grupie 400 respondentów) 118 Wykres 67. Odsetek ciągników, przyczep, maszyn i urządzeń stosowanych w rolnictwie, które nie spełniały wymagań dot. bezpiecznej pracy podczas ich uŝytkowania 121 Wykres 68. Poszkodowani w wypadkach przy pracy 153 Wykres 69. Poszkodowani w wypadkach ogółem (wskaźnik na pracujących) 153 Wykres 70. Poszkodowani w wypadkach śmiertelnych (wskaźnik na pracujących) 154 Wykres 71. Poszkodowani w wypadkach cięŝkich (wskaźnik na pracujących) 154 Wykres 72. Zatrudnieni w warunkach zagroŝenia (wskaźnik na zatrudnionych) 156 Wykres 73. Struktura zagroŝeń czynnikami środowiska pracy (osobozagroŝenia) 157 Wykres 74. Choroby zawodowe (współczynnik zapadalności na 100 tys. pracujących) 158 Wykres 75. Wypadki przy pracy rolniczej (liczba wypadków na ubezpieczonych rolników) 160 Spis zdjęć Zdjęcie 1. Billboard kampanii budowlanej 117 Zdjęcie 2. Okładki publikacji PIP dotyczące budownictwa 118 Zdjęcie 3. Apel Głównego Inspektora Pracy do Rolników 123 Zdjęcie 4. Okładka publikacji PIP dot. zagroŝeń chemicznych 124 Zdjęcie 5. Przykład dostosowania maszyny do minimalnych wymagań dot. bhp 126 Zdjęcie 6. Dyplom PIP 127 Zdjęcie 7. Okładka publikacji PIP dot. stresu 128 Zdjęcie 8. Sesja plenarna seminarium podsumowującego kampanię Ręczne przemieszczanie cięŝarów" 129 Zdjęcie 9. Ośrodek Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy im. prof. Jana Rosnera we Wrocławiu 131

6 Spis map Mapa 1. Struktura terytorialna Państwowej Inspekcji Pracy 11 Mapa 2. Odsetek podmiotów, w których ujawniono nielegalne zatrudnienie lub nielegalną inną pracę zarobkową 91 Mapa 3. Liczba ujawnionych cudzoziemców, którzy nielegalnie wykonywali pracę w Polsce 101 Mapa 4. Poszkodowani w wypadkach ogółem wg województw (wskaźnik częstości wypadków na pracujących) 155 Mapa 5. Poszkodowani w wypadkach śmiertelnych wg województw (wskaźnik częstości wypadków na pracujących) 155 Mapa 6. Zatrudnieni w warunkach zagroŝenia wg województw (wskaźnik na zatrudnionych) 157 Mapa 7. Choroby zawodowe (współczynnik zapadalności na 100 tys. pracujących) 159 Spis załączników Załącznik 1 A. Stan osobowy Państwowej Inspekcji Pracy i Ośrodka Szkolenia PIP we Wrocławiu w 2009 r. 171 Załącznik 1 B. Struktura wieku, wykształcenia oraz staŝ pracy pracowników PIP 171 Załącznik 2. Przepisy ochrony pracy 172 Załącznik 2 A. Podstawy prawne działania Państwowej Inspekcji Pracy w 2009 r. 172 Załącznik 2 B. Przepisy nowo ustanowione w 2009 r. 177 Załącznik 2 C. Zmiany w obowiązujących przepisach wprowadzone w 2009 r. 181 Załącznik З А. Dane statystyczne z działalności kontrolno-nadzorczej Państwowej Inspekcji Pracy w 2009 r. (wg sekcji gospodarki narodowej PKD) 186 Załącznik 3 B. Dane statystyczne z działalności kontrolno-nadzorczej Państwowej Inspekcji Pracy w 2009 r. (wg wielkości zatrudnienia) 187 Załącznik 3 C. Dane statystyczne z działalności kontrolno-nadzorczej Państwowej Inspekcji Pracy w 2009 r. (wg form własności) 188 Załącznik 4 A. Dane statystyczne z działalności kontrolno-nadzorczej Państwowej Inspekcji Pracy w 2009 r. (wg sekcji gospodarki narodowej PKD) 189 Załącznik 4 B. Dane statystyczne z działalności kontrolno-nadzorczej Państwowej Inspekcji Pracy w 2009 r. (wg wielkości zatrudnienia) 190 Załącznik 4 C. Dane statystyczne z działalności kontrolno-nadzorczej Państwowej Inspekcji Pracy w 2009 r. (wg form własności) 191 Załącznik 5 A. Poszkodowani w wypadkach przy pracy w sekcjach gospodarki narodowej 192 Załącznik 5 B. Poszkodowani w wypadkach przy pracy w województwach 194 Załącznik 6. Zatrudnieni w warunkach zagroŝenia według sekcji i działów PKD 196 Załącznik 7. Choroby zawodowe w Polsce według jednostek chorobowych 198 Załącznik 8. Podmioty gospodarcze działające w Polsce w roku 2009 według PKD 199 oprac. BPK