direct budownictwo aplikacje rozwiązania wyroby 1/2013

Transkrypt

1 direct budownictwo aplikacje rozwiązania wyroby 1/2013 własne rozwiązania na własnym podwórku / 20 The Squaire leżący wieżowiec / 12 więcej dali w sieci / 8 Wykonawstwo z certyfikatem WAGO / 11

2 TREŚCI SPIS TREŚCI WSTĘP PURO hotel przyszłości dla młodych duchem W Centrum Nowych Technologii nie mogło zabraknąć WAGO Więcej DALI w sieci WAGO do pieczenia chleba Wykonawstwo z certyfikatem WAGO The Squaire leżący wieżowiec LON w module Mały zasilacz w modułowej obudowie WINSTA skrzynka do sterowania żaluzjami Cztery asy w ręku instalacyjne złączki WAGO WAGO własne rozwiązania na własnym podwórku Kompleksowy program złączek listwowych do rozdzielnic budynkowych strona 4 strona 6 strona 8 strona 10 strona 11 strona 12 strona 16 strona 18 strona 18 strona 19 strona 20 strona 23 Oddajemy w Państwa ręce pierwszy numer nowego cyklu WAGOdirect budownictwio poświęcony prezentacji rozwiązań WAGO dla tej branży. Wśród wielu przedstawionych propozycji najwięcej miejsca przeznaczyliśmy na aplikacje związane z automatyką budynkową. Automatyzacja budynków, głównie ze względu na koszty inwestycyjne, często traktowana jest przez inwestorów jako zbędny i ekstrawagancki dodatek. Dzisiaj jednak nowoczesne projekty bez automatyki nie spełnią ani oczekiwań użytkowników, ani standardów stawianych przez budownictwo zrównoważone. Wraz z rozwojem zielonego budownictwa coraz większe znaczenia na polskim rynku nabierają certyfikaty LEED, BREEM lub DGNB. Służą one nie tylko podniesieniu prestiżu inwestycji, ale przede wszystkim dają gwarancję budownictwa energooszczędnego i przyjaznego środowisku. Na łamach tego biuletynu prezentujemy różne aspekty związane z automatyką budynkową: począwszy od samej idei automatyzacji, poprzez propozycje rozwiązań sprzętowych i funkcjonalnych WAGO, aż po omówienie opracowanych na naszym systemie gotowych aplikacjach budynkowych. Warto zwrócić uwagę na różnorodność argumentów, jakimi posługują się inwestorzy i użytkownicy, a więc ci, którzy z efektów zastosowania automatyki korzystają na co dzień. Dla projektantów i wykonawców mamy proste podpowiedzi, jak wydajnie i efektywnie korzystać z zaprezentowanych rozwiązań sprzętowych. Pomysły na aplikacje i zrealizowane systemy przedstawione zostały w kilku artykułach referencyjnych. Warto zapoznać się z nowymi standardami, jakie w przyszłości będą obowiązywać w nowoczesnych hotelach na przykładzie PURO we Wrocławiu czy możliwościami integracji różnorodnych systemów technicznych w ramach BMS w gigantycznym biurowcu i galerii SQUARE we Frankfurcie. Wszystkie przedstawione obiekty pokazują nie tylko zalety rozwiązań WAGO, ale również kompetencje i umiejętności naszych partnerów, z którymi współpracujemy w ramach inwestycji budynkowych. Nasze wspólne doświadczenia pozwolą na realizację Państwa marzeń o komfortowym, niezawodnym, prestiżowym i energooszczędnym budynku. My naprawdę wiemy jak to zrobić! Mam nadzieję, że lektura artykułów przekona Państwa nie tylko o słuszności inwestowania w automatykę budynkową, ale również o tym, że warto to zrobić na komponentach WAGO. Wojciech Leciński menedżer ds. techniki budynkowej WAGO ELWAG 2 direct budownictwo 3

3 HOTEL PRZYSZŁOŚCI DLA MŁODYCH DUCHEM PURO W starej, historycznej części Wrocławia powstał nowoczesny i najbardziej zautomatyzowany hotel w Polsce. Dzięki zastosowaniu nowych technologii goście mają zapewniony komfort, wygodę i niezapomniane wrażenia, a administrator pełną kontrolę nad poszczególnymi układami i możliwość zdalnego zarządzania. Automatyka z WAGO W każdym z pokoi znajduje się skrzynka rozdzielcza do zarządzania funkcjami. Kiedy inwestor zaproponował mi przygotowanie projektu nowoczesnego i inteligentnego budynku, pomyślałem o WAGO, mówi Dariusz Stolarczyk, integrator, przedstawiciel firmy ihms Integrator Systemów z Białegostoku. O wyborze zdecydowały bardzo dobre doświadczenia z wcześniejszych realizacji i bogata oferta firmy w zakresie automatyki i złącz krosowych. Modułowość systemu, cena oraz obecność WAGO na polskim rynku okazały się z kolei atutami w rozmowach z inwestorem. Nad wszystkimi instalacjami w budynku kontrolę sprawuje zintegrowany system BMS, wykorzystujący komponenty systemu automatyki WAGO, w skład którego wchodzą programowalne sterowniki oraz moduły wejść/wyjść cyfrowych i analogowych z serii 750. Każdy ze 102 pokoi hotelowych posiada dedykowany tylko dla niego sterownik WAGO, służący m.in. do komunikacji z panelem dotykowym i sterowaniem funkcjami w pokoju. Stanowi on odrębną i samodzielną wyspę w ramach całego systemu automatyki i nawet w przypadku braku komunikacji z pozostałymi sterownikami, wszystko w pokoju działa, a goście nie odczuwają żadnego dyskomfortu. Sterowniki WAGO wykorzystane są również w 14 rozdzielnicach elektrycznych w pozostałych częściach obiektu do sterowania i monitorowania oświetleniem w korytarzach, salach konferencyjnych, lobby i na elewacji oraz komunikacją z centralami wentylacyjnymi, klimakonwektorami, agregatami wody lodowej i urządzeniami nagłośnienia hotelowego. Na uwagę zasługuje sposób wykonania instalacji elektrycznych w obiekcie przez wrocławską firmę LUMEN. W szafach zastosowano złączki listwowe TOPJOB S, zasilacze EPSITRON, przekaźniki i system wtykowy WINSTA. Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwa jest szybka i bezkolizyjna wymiana skrzynek sterowniczych. W przypadku awarii wymienia się nie poszczególne elementy, ale całą skrzynkę, a ponowne uruchomienie układu sterowania trwa zaledwie kilka minut. Jolanta Zasławska, WAGO ELWAG Zdjęcia: hotel PURO, WAGO ELWAG PURO jest hotelem przyszłości dla osób młodych duchem, poszukujących rozwiązań innych niż tradycyjne, mówi z dumą dyrektor PURO Hotel Łukasz Piekarski. Od początku przyświecała nam idea stworzenia inteligentnych, miejskich hoteli wyróżniających się wysokim komfortem przy rozsądnej cenie za pokój. W związku z tym ograniczono obszary generujące koszty jak basen, SPA czy restaurację, które klient bez problemu może znaleźć na zewnątrz. W zamian zaoferowano wysokiej jakości wyposażenie pokoi (np. 40-calowy telewizor LED) oraz nowoczesne rozwiązania automatyki. Według potrzeb i nastroju W każdym ze 102 pokoi znajduje się wielofunkcyjny panel dotykowy z oprogramowaniem NetVizLite, pozwalający na ustawienia parametrów zgodnie z indywidualnymi potrzebami i nastrojem gości. Za pomocą panelu można wybrać rodzaj, natężenie czy barwę oświetlenia, ustawić temperaturę w pokoju lub ogrzewanie podłogowe w łazience, a nawet wymeldować się z hotelu. Goście mają dostęp do bezprzewodowego Internetu oraz bezpłatnych połączeń telefonicznych. Przy każdym łóżku znajduje się konsola do przyłączenia własnego sprzętu, np. laptopa, aparatu fotograficznego lub MP3. Nowoczesność to również oszczędność Zastosowanie nowoczesnych technologii pozwala również na optymalizację kosztów w trakcie eksploatacji, mówi Łukasz Piekarski. Hotel nie ma tradycyjnej recepcji, co pozwala na redukcje kosztów osobowych. Goście rezerwują pobyt przez Internet, a po przybyciu do hotelu meldują się i otrzymują kartę dostępu w check-in kioskach zlokalizowanych w głównym lobby. W każdej strefie umieszczone są czujki ruchu, których uruchomienie powoduje automatyczne zapalenie się światła. Z kolei w pokojach zainstalowane są czujniki obecności, wyłączające wszystkie urządzenia w czasie, gdy nikogo w nich nie ma. PURO KRAKÓW Sprawdzone komponenty automatyki budynkowej WAGO zastosowano również w nowo powstałym hotelu PURO w Krakowie. Aktualne parametry każdego ze 102 pokoi hotelowych zwizualizowane są na monitorze operatora. Szybka i bezproblemowa wymiana skrzynki rozdzielczej w pokoju dzięki systemowi wielowtyków WINSTA Sterowanie wszystkimi funkcjami pomieszczenia dzięki WAGO-I/O-SYSTEM 4 direct budownictwo 5

4 W Centrum Nowych Technologii nie mogło zabraknąć WAGO HVAC. W przypadku tak skomplikowanej wentylacji i klimatyzacji, z jaką mamy do czynienia w Centrum Nowych Technologii możliwość dowolnej konfiguracji komponentów WAGO pozwoliła w pełni zrealizować wszystkie wymagania stawiane przez projektantów instalacji sanitarnych. W całym kompleksie zaprojektowano 20 układów wentylacyjnych połączonych dodatkowo z lokalnymi układami przeznaczonymi do doregulowania parametrów poszczególnych pomieszczeń. Programowalne i elastyczne sterowniki WAGO potrafią scalić, odpowiednio przetworzyć i w zdalny sposób zarządzać informacjami pozyskanymi z czujników i przetworników, tłumaczy Daniel Szewczuk, inżynier z Działu Rynku Budowlanego WAGO ELWAG. Na Instalacja bazuje na sterownikach sieciowych WAGO oraz modułach I/O. Politechnika Śląska w Gliwicach wzbogaciła się o nowoczesne Naukowo-Dydaktyczne Centrum Nowych Technologii. Nowy obiekt będzie służył do celów dydaktycznych, naukowych i badawczych trzech jednostek uczelni: Instytutu Fizyki, Wydziału Mechanicznego Technologicznego i Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki. Cały kompleks składa się z 2 brył połączonych przeszklonym dziedzińcem. W wyższej, siedmiokondygnacyjnej części zaprojektowano pomieszczenia dydaktyczno-naukowe, a w niższej, trzykondygnacyjnej zaplecze laboratoryjne. Ponieważ już sama nazwa Centrum Nowych Technologii zobowiązuje, obiekt zaprojektowano i wybudowano wykorzystując najnowsze technologie, m.in. system odzysku energii, zasilania w energię ekologiczną pozyskiwaną z ogniw fotowoltaicznych oraz energię cieplną z kolektorów słonecznych. Odpowiedni komfort pracy ma zapewnić zaawansowany system HVAC. Klimatyzacja i wentylacja działają w sposób zaplanowany, utrzymując optymalne parametry w poszczególnych pomieszczeniach. Puste pokoje i sale w nocy ogrzewane są tylko w takim stopniu, w jakim jest to niezbędne, a wentylacja włącza się wtedy, gdy spada jakość powietrza. Automatyzacja systemu HVAC pozwala na obniżenie kosztów obsługi i konserwacji, gdyż system kontroluje stan urządzeń i wiele funkcji wykonuje za człowieka. WAGO idealne do automatyki BMS Nad rozbudowaną instalacją wentylacyjno-klimatyzacyjna czuwa system automatyki budynkowej WAGO, bazujący na programowalnych sterownikach sieciowych WAGO oraz modułach I/O. WAGO idealnie nadaje się do automatyki BMS, mówi Mateusz Milkowski, programista z firmy Procom System, przygotowującej projekt systemu Możliwość dowolnej konfiguracji komponentów WAGO Modyfikacja aplikacji sterującej bez przerywania pracy systemu Programowalne sterowniki Wago potrafią scalać, przetwarzać i zdalnie zarządzać informacjami. W całym kompleksie zaprojektowano 20 układów wentylacyjnych z centralą ulokowaną na dachu. podstawie uzyskanych danych sterownik przesyła informacje do centrali wentylacyjnej, uruchamiając odpowiednie urządzenia. Wszystkie kontrolery zostały połączone magistralą komunikacyjną, tworząc sieć Ethernet, co umożliwiło wizualizację pracy całego systemu i ewentualnych zagrożeń na monitorze komputera. Dzięki takiej strukturze system klimatyzacji i wentylacji tworzy spójny układ, a regulacja poszczególnych węzłów jest przejrzysta i efektywna. System elastyczny i łatwy w rozbudowie Atutem rozwiązań WAGO jest elastyczność i możliwość rozbudowy, mówi Mateusz Milkowski. Przy zmianie aranżacji pomieszczenia lub przebudowie bez problemu można zmienić konfigurację systemu i dopasować go do nowych warunków. Jest to możliwe dzięki elastycznej budowie węzłów WAGO. Do realizacji projektu instalacji HVAC wykorzystano moduły wejść/wyjść dwustanowych i analogowych równolegle z modułami komunikacji sieciowej MODBUS Klimatyzacja i wentylacja dzłają w sposób zaplanowany, utrzymując optymalne parametry w pomieszczeniach. oraz MP-BUS. Każdorazowa modyfikacja aplikacji sterującej w działającym już sterowniku może być wprowadzana bez restartowania urządzeń, a co za tym idzie nie wymaga przerywania pracy całego systemu. Programowanie przy wsparciu WAGO Mateusz Milkowski podkreśla, że ogromną zaletą WAGO jest duża liczba gotowych rozwiązań w postaci bibliotek. Programy dotyczące sterowania systemami HVAC oprócz zagadnień związanych z obsługą, sterowaniem i monitorowaniem konkretnych urządzeń, zawierają również krótki opis zasad tworzenia własnej aplikacji. Dzięki gotowym bibliotekom programiści mogą ograniczyć nakład pracy i zaoszczędzić czas. Poza tym w trakcie całego etapu projektowania i realizacji można liczyć na wsparcie inżynierów z Działu Rynku Budowlanego i Działu Wsparcia Technicznego WAGO ELWAG. Jolanta Zasławska, WAGO ELWAG 6 direct budownictwo 7

5 DALI W SIECI WIĘCEJ Na targach Light & Building WAGO zaprezentowało swój nowy moduł DALI; wyrób o numerze katalogowym oferuje więcej funkcji niż jego poprzednik, powinien zatem odnieść taki sam, a nawet większy sukces na rynku. Konfigurator DALI dostępny jest jako samodzielne oprogramowanie pod Windows lub w ramach oprogramowania WAGO-I/O-CHECK W aplikacjach efektywnej instalacji oświetleniowej w budynkach publicznych nie sposób pominąć technologii DALI. I nie bez racji, bowiem ten protokół sterowania oferuje wiele korzyści przy integracji technicznych opraw oświetleniowych z instalacją budynkową. DALI ostatnio bardzo się rozwija a wraz z nim oferta modułów WAGO przeznaczona dla tego standardu. Obok nowych funkcjonalności, takich jak tryb easy, moduły te wspierają także integrację czujników poprzez sieć DALI. Gdy przed siedmiu laty pojawił się pierwszy moduł I/O DALI , spodziewano się naturalnie sukcesu. Ale że słupki sprzedaży zareagują aż takim wzrostem, było chyba w 2004 roku trudne do przewidzenia: dziś rocznie na całym świecie kilka tysięcy balastów DALI podłączanych jest do systemów sterowania na bazie WAGO. Aby utrzymać ten trend, firma przedstawiła na targach Light & Building następną generację modułów I/O DALI. ruchu. To, że po stronie obiektowej nie trzeba już instalować dwóch i więcej sieci, znacznie obniża czas montażu na budowie oraz koszt instalacji. Możliwość podłączenia czujników do sieci DALI oferował wprawdzie już poprzedni moduł, jednak liczba czujników była ograniczona do ośmiu, a wartości były sczytywane cyklicznie. Teraz jest inaczej: w nowym module można do 64 adresów czujników przypisać 64 adresy opraw oświetleniowych. Tym samym zostały zaimplementowane funkcje, które mają być ujęte w normie IEC Wprawdzie w momencie wchodzenia nowego modułu na rynek norma ta nie była jeszcze uaktualniona, ale dostępny był już firmware do nowego modułu DALI, który otwierał mu drzwi do wszystkich przyszłych aplikacji. Czujniki i oświetlenie w jednej sieci obiektowej Nowoczesny interfejs użytkownika Możliwość aktualizacji firmware u Nowy interfejs, nowe funkcje Zmianą, którą użytkownik najwyraźniej dostrzeże na pierwszy rzut oka, jest interfejs, noszący wszystkie cechy nowoczesnego oprogramowania i umożliwiający szybkie uruchomienie systemu. Łatwą i przyjazną obsługę wspiera oferowany przez WAGO tryb easy. Pozwala on na załączanie w ramach zaadresowanej sieci różnych funkcji przełączania, ściemniania i zarządzania scenami świetlnych zarówno w przypadku pojedynczych urządzeń, jak i ich grup. Dzięki temu użytkownik może realizować sterowanie oprawami DALI bez konieczności programowania. Moduł ma szerokość 12 mm i zasilany jest przez moduł zasilający. Ponieważ do jednego sterownika można podłączyć kilka modułów DALI, WAGO opracowało dla dodatkowe praktyczne rozwiązanie: aby uniknąć potrzeby umieszczania dla każdego pojedynczego modułu DALI osobnego modułu zasilającego, w ofercie znalazł się specjalny zewnętrzny zasilacz 230 V na szynę TS 35. Przy jego pomocy można zasilać nawet pięć modułów równocześnie. Stefan Keggenhoff, WAGO Jedna sieć, dwa światy Dzięki modułowi WAGO zaimplementowało szereg nowych funkcji. Do najważniejszych technicznych zmian należy bez wątpienia możliwość równoczesnego podłączenia balastów i czujników na przykład natężenia oświetlenia i obecności do jednej i tej samej sieci. Ostatnio WAGO wprowadziło również do swojej oferty multiczujniki (multisensory) przeznaczone do sieci DALI. Urządzenia te mają dwie funkcjonalności pomiar natężenia oświetlenia i detekcja Moduł DALI multimaster z odłączalnym oprzewodowaniem 8 direct budownictwo 9

6 WAGO do pieczenia chleba Aby powstał dobry chleb, nie wystarczy wyszkolona kadra, sprawdzona receptura czy specjalistyczny park maszynowy, ale również utrzymanie odpowiednich, stałych parametrów powietrza w poszczególnych pomieszczeniach. W tym obszarze doskonale sprawdzają się programowalne sterowniki WAGO z serii 750. i sterując palnikami kotłów. Odpowiadają również za sterowanie ogrzewaniem podłogowym i grzejnikami: centralnie na poziomie kotłowni i strefowo na poziomie grzejników. Niewątpliwą zaletą piekarni jest możliwość odzysku ciepła z pieców piekarniczych. W Piekarni Familijnej istnieje możliwość odzysku ciepła z 6 źródeł, tłumaczy Artur Musiała. Ciepło odzyskane w procesie rekuperacji jest magazynowane w zbiornikach, a następnie wykorzystywane zarówno w systemie grzewczym, jak i produkcyjnym Latem nadmiar ciepła przetwarzany jest na chłód przy pomocy adsorberów i wykorzystywany do schładzania pomieszczeń. Sterowniki WAGO zaprogramowane są tak, aby ciepło z odzysku wykorzystywane było w pierwszej kolejności, a kocioł włączał się dopiero po zużyciu dodatkowego źródła ciepła. Odzysk ciepła w piekarni to zarówno korzyść ekonomiczna, jak i świadome działanie na rzecz ochrony środowiska poprzez zmniejszenie emisji spalin do atmosfery. Sterowniki do wielu zastosowań W nowoczesnym przedsiębiorstwie istotnym aspektem jest również odpowiednie zarządzanie oświetleniem. Układ re- obiektu, wyjaśnia Artur Musiała. Udogodnieniem eksploatacyjnym jest możliwość sterowania oknami poprzez siłowniki. Po otrzymaniu sygnału ze stacji pogodowej sterowniki automatycznie otwierają lub zamykają okna (np. w czasie deszczu). Jest to niezwykle wygodne rozwiązanie, ponieważ okna w pomieszczeniach znajdują się na dużej wysokości. Możliwości sterowników WAGO wykorzystane zostały również do sterowania instalacjami ciepłej wody użytkowej (m.in. na potrzeby produkcji i mycia) oraz do nadzoru nad instalacją chłodu technologicznego, czyli kontrolą parametrów zimnej wody wykorzystywanej w procesie produkcji. Media kontrolowane Skuteczne opomiarowanie i zarządzanie mediami stanowi podstawę do optymalizacji kosztów funkcjonowania obiektu, szczególnie, gdy pracuje on w systemie wielozmianowym, przez większość czasu w tygodniu. System rozproszonych sterowników WAGO w sposób ciągły monitoruje i rejestruje zużycie energii elektrycznej, oleju opałowego, wody, ścieków oraz sprężonego powietrza. To duże ułatwienie dla zarządcy. Może on na bieżąco kontrolować stan instalacji poszczegól- Wykonawstwo z certyfikatem W obiekcie wykorzystano ponad 20 sterowników programowalnych WAGO połączonych magistralą komunikacyjną sieci Ethernet. Piekarnia Familijna w Kuźnicy Czeszyckiej działa już ponad 20 lat. Z małego, rodzinnego zakładu, zatrudniającego początkowo 5 osób rozwinęła się w dużą, nowoczesną firmę. Obecnie pracuje tam około 300 osób. Poświęcamy się tworzeniu jakości na najwyższym poziomie, deklarują właściciele piekarni. Wypieki powstają w oparciu o sprawdzone receptury przy wykorzystaniu naturalnych składników, a jakość wymagana i kontrolowana jest na każdym etapie produkcji. Nie jest łatwo zarządzać przedsiębiorstwem z branży spożywczej. Trzeba sprostać rosnącym i stale zmieniającym się oczekiwaniom klientów, spełnić surowe wymagania sanitarne dotyczące jakości wyrobu, procesu produkcji oraz całej infrastruktury. Dlatego zdecydowano się na modernizację parku maszynowego, co wymusiło również rozbudowę całego obiektu. Odpowiednia temperatura i suche powietrze Wymagania dotyczące jakości powietrza powodują, że wentylacja w firmie produkującej żywność to jedna z naj- 10 istotniejszych instalacji infrastruktury technicznej. Konieczne jest utrzymanie nie tylko odpowiedniej temperatury i wilgotności, ale również odpowiedniego układu ciśnień, by wymusić ruch powietrza pomiędzy pomieszczeniami we właściwym kierunku. W piekarni wykorzystano ponad 20 sterowników programowalnych WAGO z serii 750 połączonych magistralą komunikacyjną sieci Ethernet. Sterowniki WAGO pozwoliły nam na zrealizowanie skomplikowanych algorytmów i stworzenie odpowiednich powiązań pomiędzy poszczególnymi instalacjami rozrzuconymi po całym obiekcie, co było konieczne przy tak rozbudowanej wentylacji, mówi Artur Musiała, dyrektor techniczny firmy Metro-Term, która projektowała i wdrażała automatykę. Zadaniem wentylacji mechanicznej jest zapewnienie odpowiedniej jakości powietrza, zgodnie z surowymi wymogami normy sanitarnej. Podobnie jest z temperaturą. Sterowanie ogrzewaniem musi być dostosowane do wymagań każdego pomieszczenia, począwszy od magazynów technicznych, poprzez hale produkcyjne, na dziale spedycji skończywszy. Sterowniki WAGO zarządzają 5 kotłowniami zlokalizowanymi na terenie piekarni, kontrolując temperaturę dla poszczególnych obiegów Tytuł WAGO Solution Provider zarezerwowany jest dla najlepszych! Do programu zapraszamy sprawdzone na rynku firmy projektowe i integratorskie. Partner WSP doskonale zna wyroby WAGO i potrafi je zastosować w konkretnych rozwiązaniach, dysponuje odpowiednimi narzędziami do programowania, konfiguracji i uruchamiania systemów automatyki, ale przede wszystkim ma duże doświadczenie w realizacji różnych inwestycji budowlanych lub przemysłowych. WAGO nie pozostawia partnerów samych sobie. Na każdym etapie udzielamy firmom współpracującym w ramach WSP wsparcia technicznego i marketingowego. Cyklicznie organizowane są szkolenia i warsztaty, które sta- WAGO nowią również forum wymiany doświadczeń i know-how. Nasi partnerzy mają najaktualniejszą wiedzę o wyrobach WAGO, pierwszeństwo w dostępie do informacji, nowości sprzętowych i oprogramowania. Program WSP funkcjonuje zaledwie trzy lata, a w jego efekcie powstało już kilka interesujących realizacji, o których piszemy na łamach WAGOdirect budownictwo. Na uwagę zasługuje aplikacja kompleksowej automatyki w hotelu PURO we Wrocławiu. Nowatorskie i nowoczesne podejście do tematu z dziedziny obsługi klienta zyskało akceptację inwestora i już zostało powielone w kolejnym obiekcie tej sieci hotelowej. Druga aplikacja to przykład wykorzystania najnowszej generacji systemów sterowania gulacji oświetlenia ma spełniać wymogi norm i zmniejszyć koszty zużycia energii elektrycznej. Jest to możliwe dzięki programowalnym sterownikom WAGO oraz modułom wejść i wyjść, współpracującym z czujnikami ruchu. Światło zapala się automatycznie po otrzymaniu sygnału obecności w pomieszczeniu i utrzymuje odpowiedni, zadany poziom natężenia. Nadzór nad oświetleniem można sprawować z poziomu BMS lub rozdzielni. Zastosowanie sterowników WAGO pozwoliło stworzyć zintegrowany system dla części technicznej i produkcyjnej do automatyki obiektu o specjalnych wymaganiach, jakie niewątpliwie stawiane są przed nowoczesną piekarnią. Zadanie nie było łatwe. Integrator musiał zaprojektować i wykonać układy, które nie tylko miały sterować wentylacją i ogrzewaniem oraz technologią, ale także znacząco wpłynąć na poprawę jakości wytwarzanego produktu końcowego (pieczywa) oraz, poprzez bieżący monitoring i zarządzanie mediami, optymalizować koszty pracy zakładu. Paweł Frankowski koordynator programu WAGO Solution Provider nych mediów i reagować w przypadku awarii lub nieprawidłowej pracy urządzeń. Poza tym wszystkie parametry są rejestrowane, archiwizowane i mogą być udostępniane w postaci bilansów, raportów i sumarycznych zestawień. Wiedza ta pozwala m.in. na wybór odpowiednich taryf (np. w zakładzie energetycznym) i tym samym zmniejszenie kosztów. Jolanta Zasławska, WAGO ELWAG Metro-Term sp. z o.o., Wrocław partner WAGO w programie WSP direct budownictwo 11

7 The Squaire leżący wieżowiec Jednym z najbardziej spektakularnych budynków, jaki powstał w ostatnich latach w Europie, jest bez wątpienia The Squaire na lotnisku we Frankfurcie. Na zaledwie dziewięciu piętrach uzyskano m² powierzchni użytkowej, gdyż budynek ma 660 m długości, 65 m szerokości, czyli więcej niż dworzec ICE na tym samym lotnisku. W instalacjach niskonapięciowych i BMS budynku zastosowano komponenty systemu automatyki budynkowej WAGO i prefabrykowaną instalację elektryczną WINSTA. fot. Christian Gahl Prace nad projektem największego w Europie biurowca rozpoczęły się w 2000 roku. Koncepcja zakładała stworzenie kompleksowej infrastruktury miejskiej pod dachem tak zwane New Work City. Powierzchnie biurowe przewidziano dla 7000 pracowników. Jednak oprócz biur w The Squaire znalazły się także punkty usługowe, niezbędne w codziennym życiu: centrum medyczne, klub fitness, przedszkole, sklepy, kawiarnie, restauracje i dwa hotele. Kolejnym atutem są dogodne połączenia komunikacyjne. Tuż za progiem znajduje się jedno z największych lotnisk w Europie i przebiegają najważniejsze autostrady, ekspresy Inter City odjeżdżają praktycznie z piwnicy, a dla zmotoryzowanych przewidziano wystarczającą liczbę miejsc parkingowych. Ten jedyny w swoim rodzaju obiekt wymagał oczywiście niestandardowych rozwiązań w zakresie techniki budynkowej, w tym automatyki i sterowania. Inwestorzy oczekiwali szczególnie elastycznych systemów automatyzacji pomieszczeń, aby można było dowolnie modyfikować powierzchnie biurowe, bez ingerencji w instalację elektryczną i oprogramowanie aplikacyjne. Firma Hermos AG, której generalny wykonawca YIT powierzył realizację systemu automatyki i sterowania, opracowała kompleksowe rozwiązanie, obejmujące zarówno automatyzację całego budynku, jak i poszczególnych pomieszczeń. System o otwartej architekturze i dużej elastyczności System sterowania, zgodnie z architekturą budynku, podzielono na sześć stref, biegnących wzdłuż jego osi; dla każdej z nich przewidziano osobny serwer. Serwery te, wraz z nadrzędnym centralnym serwerem połączono w jedną sieć. Dzięki temu możliwe jest wydzielenie kompletnych obszarów budynku, przy zachowaniu możliwości technicznej obsługi i monitorowania całego obiektu. Na centralnym serwerze umieszczono oprogramowanie aplikacyjne FIS#ApplicationServer firmy Hermos, które w połączeniu z oprogramowaniem wizualizacyjnym FIS#Graph umożliwia obsługę, sterowanie i wizualizację wszystkich urządzeń i układów w budynku. Zastosowany moduł FIS#Facility pozwala na integrację urządzeń różnych producentów, zastosowanych w różnych instalacjach technicznych budynku, na neutralnej platformie z jednolitym interfejsem użytkownika. Struktura master-slave Przy poszczególnych serwerach pierścieniem światłowodowym połączono switche na poszczególnych piętrach. Do każdego switcha podłączono kilka rozdzielnic systemowych, wyposażonych w sterownik WAGO. Decyzja o zastosowaniu WAGO zapadła przede wszystkich dlatego, że 12 direct budownictwo 13

8 w ramach WAGO-IO-SYSTEM dostępne są wszystkie możliwe interfejsy i protokoły, tłumaczy Christian Kuhles, który jako kierownik projektu z firmy Hermos odpowiedzialny był za konfigurację i uruchomienie całego systemu. W rozdzielnicach do sterownika dołączono różnego typu moduły funkcyjne, sterujące poszczególnymi urządzeniami lub podsystemami, jak na przykład oświetleniem czy żaluzjami, oraz moduły do rozszerzenia wewnętrznej magistrali K-Bus sterownika. Co 15 m połączono siedem takich rozdzielnic tak zwanych slave ów w jedną grupę zarządzaną z jednego sterownika. W ten sposób za pomocą jednego mastera można zautomatyzować odcinek o długości ponad 100 m. Rozdzielnice systemowe zaprojektowane zostały według jednolitego standardu. Standaryzowanie przynosi wymierne korzyści przy produkcji i testowaniu podzespołów, mówi kierownik projektu Stephan Thaufelder. Poprzez moduły w rozdzielnicach kontroler WAGO steruje ogrzewaniem, klimatyzacją i żaluzjami w poszczególnych pomieszczeniach. To samo dotyczy urządzeń umieszczonych w centralnych systemach technicznych budynku pomp, zaworów, falowników do wentylatorów, oświetlenia zewnętrznego, centrali wytwarzania ciepła i chłodu. Do tego dochodzą różne podsystemy, jak MODBUS RTU, DALI, MP-Bus czy KNX. Także oprzewodowanie rozdzielnic systemowych podlegało standardom: poszczególne komponenty podłączane są do rozdzielnic konfekcjonowanymi przewodami systemu WINSTA z oferty WAGO. Pracownik musi tylko zamontować gotową i przetestowaną na warsztacie rozdzielnicę i podłączyć do niej przewody zakończone wielowtykami, zachwala Stephan Thaufelder. Squaire to jeden z najnowocześniejszych budynków w Europie. Automatyczne generowanie oprogramowania Przy tworzeniu oprogramowania aplikacyjnego firma Hermos również narzuciła sobie standard. Lista funkcji, zgodnie z wytyczną VDI 3814 z tabelą zmiennych służy jako podstawa do generowania oprogramowania dla głównych układów. Opracowaliśmy skrypt, który wczytuje listę funkcji i generuje z niej kod programu, wyjaśnia Christian Kuhles. Jest on potem importowany do CoDeSys-a i kompilowany. Następnie wgrywa się gotowy program do sterownika WAGO, gdzie realizowane są wszystkie funkcje do obsługi poszczególnych urządzeń i wizualizacji ich stanu. Należy jedynie ustawić wymagane parametry układu sterowania, jak na przykład regulacji temperatury. Dzięki takiemu sposobowi tworzenia aplikacji skracamy czas programowania przy tak dużym projekcie nawet o 80%, dodaje Christian Kuhles. Oprogramowanie aplikacyjne, wykorzystane do automatyki pomieszczeń, jest we wszystkich obszarach budynku jednakowe. Integrator może je w łatwy sposób konfigurować. Obsługa oświetlenia, ogrzewania i zaciemniania odbywa się poprzez przełączniki radiowe, pracujące na standardzie EnOcean. Technologia EnOcean sprawdza się wszędzie tam, gdzie przewidywana jest modyfikacja przestrzeni biurowej. Urządzenia EnOcean można montować ponownie w nowo utworzonych pomieszczeniach, w dowolnym miejscu. Następnie należy skonfigurować w programie przyporządkowanie urządzeń i podział pomieszczeń wystarczy do tego parę kliknięć myszką. fot. Gaby Sommer Standaryzowane rozdzielnice systemowe, przetestowane uprzednio w warsztacie, ułatwiają uruchamianie systemów w miejscu montażu. Standaryzacja zapewnia szybki rozruch Ten obiekt o nieprzeciętnych wymiarach postawił przed nami szczególne wymagania, mówi Christian Kuhles o swoich doświadczeniach. Instalacja i uruchamianie systemu automatyki budynku musiała w poszczególnych obszarach być przeprowadzona bardzo szybko. Można było tego dokonać tylko przy pomocy ustandaryzowanych rozwiązań sprzętowych oraz automatycznemu generowaniu części oprogramowania. System automatyki budynkowej WAGO okazał się idealną propozycją, aby szybko i bezproblemowo połączyć wszystkie komponenty w jedną sieć. Martin Hardenfels, WAGO Kontroler steruje wszystkimi komponentami systemu automatyki budynku i pojedynczych pomieszczeń. fot. HERMOS W budynku wykorzystano siedem serwerów, ponad 900 sterowników WAGO i tysiące modułów I/O. Komponenty podłączone zostały do rozdzielnic konfekcjonowanymi przewodami systemu WINSTA. 14 direct budownictwo 15

9 LON w module Nowy moduł LON, dostępny w ramach WAGO-I/O-SYSTEM 750, pozwala na bardziej elastyczne podłączanie urządzeń obiektowych LON do sieci obiektowej. Przy wyborze optymalnego systemu dla automatyki budynkowej nie ma z reguły jednego uniwersalnego rozwiązania. Zbyt różne są zadania do zrealizowania na obiekcie, zbyt dużo indywidualnych wymagań dotyczących sterowania i zarządzania. Skutkiem tego są rozwiązania opracowywane specjalnie pod kątem konkretnego obiektu, składające się z wielu systemów i podsieci. Ich bezproblemową integrację wspiera moduł LON WAGO. Technologia LON powstała przed z górą dwiema dekadami, a od 2008 roku została ustandaryzowana jako ISO/IEC Do tego czasu programowalne sterowniki sieciowe LON WAGO sprawdziły się w licznych renomowanych projektach. Nowoczesna automatyka budynkowa nie oznacza jednak komunikacji między urządzeniami obiektowymi a systemem sterowania w ramach jednego typu sieci. W ciągu ostatnich lat wymagania określane w projektach bardzo się zmieniły, a stale rozwijające się technologie otworzyły projektantom i integratorom systemów drogę do opracowywania rozwiązań skrojonych na miarę. Tam gdzie wcześniej realizowano aplikacje wyłącznie na bazie LON, teraz stosuje się nierzadko systemy mieszane, w których po stronie sterowania i zarządzania pojawia się BACnet lub inne sieci obiektowe. Na obiekcie natomiast nadal króluje protokół LON, a wraz z nim wymóg integrowania urządzeń w jednej zbiorczej aplikacji. W ramach WAGO-I/O-SYSTEM 750 dostępny jest od kwietnia ubiegłego roku moduł LON FTT, umożliwiający szybkie i łatwe podłączanie do systemu sterowania urządzeń LON bazujących na technice dwuprzewodowej. W praktyce stosowane są dwa scenariusze. Wykorzystanie istniejących urządzeń na obiekcie Pierwszy z nich dotyczy projektów modernizacji lub rozbudowy układów HVAC, które po latach wymagają wymiany przestarzałych urządzeń. Normy dotyczące oszczędności energii określają ścisły związek między automatyzacją pomieszczeń a sterowaniem HVAC. Nie oznacza to obowiązku całkowitej wymiany urządzeń, lecz zwiększenia ich funkcjonalności, a tym samym optymalizacji zużycia energii i jej zarządzania. Tę możliwość dają swobodnie programowalne aplikacje w nadrzędnych sterownikach WAGO, które z kolei można dodatkowo podłączyć do nadrzędnego protokołu sterowania na przykład BACnet. Do nowego modułu LON można podłączać funkcjonujące już na obiekcie czujniki i elementy wykonawcze. Nie trzeba także wymieniać widocznych w pomieszczeniu urządzeń LON, które w pierwotnym projekcie wykonane były zgodnie z wzornictwem wymaganym przez klienta. Już sam ten fakt pozwala ograniczyć koszty modernizacji. Zwłaszcza w budynkach biurowych o dużej liczbie pomieszczeń wykorzystanie istniejących urządzeń jest nie tylko pożądane, a dla projektanta wręcz staje się wymogiem. Nieograniczony wybór producentów Drugi scenariusz, przy którym trudno zrezygnować z udziału LON na obiekcie: czołowi producenci oferują urządzenia grzewcze i klimatyzacyjne, wyposażone w interfejs LON. Dzięki nowemu modułowi WAGO można je teraz bez problemu podłączyć do dowolnej sieci obiektowej. Użytkownik ma dwie możliwości: może poprzez plug-in do środowiska CoDeSys zdefiniować interfejs do ustawiania zmiennych sieciowych, wgrać do modułu i zintegrować z systemem zarządzającym siecią; obok pojedynczych zmiennych sieciowych ma do wyboru również obiekty zgodne z Lonmark. Może także skorzystać z oferowanych przez WAGO gotowych bloków funkcyjnych, opracowanych specjalnie dla aplikacji modernizacji, które wymagają uwzględnienia istnieją- cych struktur sieciowych LON i ponownego wykorzystania pojedynczych czujników i elementów wykonawczych, oraz dla zastosowań seryjnych, w których kilka urządzeń LON wykorzystywanych jest zawsze w tej samej konfiguracji. Korzystając z tych bloków można odczytywać i zapisywać wartości urządzeń LON. W ten sposób można, przy niewielkim nakładzie i bez pomocy oprogramowania do zarządzania siecią, tworzyć także specyficzne aplikacje dostosowane do potrzeb klienta czy projektu. Efektywna realizacja projektów Nowy moduł LON to nowe możliwości integracji z WAGO-I/O-SYSTEM 750, a tym samym ze wspieranymi protokołami BACnet IP, KNX IP i Modbus TCP. Bogatszy, w porównaniu ze sterownikiem LON , interfejs oraz możliwość obsługi zmiennych sieciowych, ustawień konfiguracyjnych i obiektów Lonmark pozwala na realizację nowoczesnych projektów, zoptymalizowanych pod względem kosztów i możliwości zarządzania. Konfigurator LON Konfigurator LON jest integralną częścią zgodnego z IEC środowiska programistycznego WAGO-I/O-PRO. Przy pomocy tego oprogramowania narzędziowego można zaprojektować interfejs modułu LON do sieci Lonworks i zintegrować go jako projekt WAGO-I/O-PRO. Obok typów standardowych zmiennych sieciowych (SNVTs) i właściwości konfiguracyjnych (SCPTs) wspierane są także zdefiniowane przez użytkownika typy (UNVTs/UCPTs) oraz profile funkcyjne Lonmark. W celu ułatwienia obsługi, w aplikacji IEC automatycznie generowane są bloki funkcyjne zgodne z IEC Służą one jako reprezentacja interfejsu sieciowego LON w aplikacji IEC. Przy uruchomieniu systemu sterowania zarówno interfejs zmiennych sieciowych, jak i dane konfiguracyjne wczytywane są automatycznie do modułu. Konfigurację offline w oprogramowaniu do zarządzania siecią umożliwia External Interface File (XIF). Stefan Keggenhoff, WAGO 16 direct budownictwo 17

10 EPSITRON COMPACT Power Mały zasilacz w modułowej obudowie Cztery asy w ręku złączki instalacyjne WAGO Warunki techniczne budynku bądź otoczenie przemysłowe często narzucają głębokość komponentów instalacji. Dlatego norma DIN dokładnie określa wymiary urządzeń przeznaczonych do zabudowy w rozdzielniach instalacyjnych oraz miejsca liczników. Zasilacze z rodziny COMPACT Power spełniają te wymagania nie tylko pod względem wysokości (55 mm od górnej krawędzi szyny), lecz także szerokości i profilu obudowy. Niewielkie, a pomimo to wydajne zasilacze xx o wyjściowych napięciach nominalnych 12 V i 24 V DC są dostępne w klasach mocy 30 W, 60 W i 100 W. Odpowiadają one klasie ochronności II, dysponują szerokim zakresem napięć wejściowych, co pozwala na zastosowanie w różnych sieciach zasilających. Umieszczony z przodu wskaźnik sygnalizacji pracy, niewymagający konserwacji zacisk CAGE CLAMP, możliwość ustawienia napięcia wyjściowego, praca na stałym poziomie napięcia przy przeciążeniu oraz możliwość montażu do góry nogami to tylko niektóre z ich zalet. W ten sposób rozproszone układy sterowania mogą być zasilane z płaskich rozdzielni systemowych lub paneli sterowania. Jednoznaczna sygnalizacja Wszystkie zasilacze COMPACT Power są wyposażone we wskaźnik pracy w postaci zielonej LED, sygnalizujący obecność napięcia wyjściowego. Pozwala to rozpoznać stan pracy urządzenia już na pierwszy rzut oka. WINSTA Skrzynka do sterowania żaluzjami Skrzynka do sterowania żaluzjami WINSTA jest rozproszoną, samodzielną jednostką sterującą do sterowania czterema silnikami ochrony przeciwsłonecznej, obsługiwaną konwencjonalnymi przyciskami. Za pomocą mikroprzełącznika DIP ustawia się sposób grupowania wyjść oraz czas otwierania/zamykania i tryb pracy lamel/żaluzji. Funkcje żaluzji Funkcję żaluzji wykorzystuje się w zewnętrznych lub wewnętrznych osłonach chroniących prywatność, których poszczególne profile są ze sobą połączone, np. w klasycznych roletach. Funkcja lameli Funkcję lameli wykorzystuje się w zewnętrznych i wewnętrznych osłonach chroniących prywatność, których lamelki ustawia się w poziomie w celu regulacji ilości przenikającego światła (np. w klasycznych osłonach przeciwsłonecznych). Wydajność Aby sprostać zadaniu zasilania obciążeń elektronicznych z udziałem pojemnościowym, na przykład rozproszonych układów sterowania lub paneli sterowania, zasilacze COMPACT Power mają charakterystykę liniową prądu stałego i dostarczają 1,1-krotność wyjściowego prądu nominalnego na czas przeciążenia. Przy zwarciach niskoomowych napięcie wyjściowe jest redukowane, a następnie wzrasta automatycznie aż do momentu likwidacji zwarcia. Większa tolerancja Zasilacze COMPACT Power cechuje szeroki zakres napięcia wejściowego V AC, co pozwala na ich eksploatację w różnych sieciach zasilających Europy, Ameryki i Azji bez konieczności przestawiania i wprowadzania dodatkowych nastaw. Ponadto o wiele wyższa jest tolerancja na wahania napięcia w sieci zasilającej, co pozytywnie wpływa na bezpieczeństwo eksploatacji. Funkcja centralna Jeden impuls (trwający co najmniej przez sekundę) przy wejściu centralnym powoduje, że wszystkie osłony są przestawianie do wybranego położenia krańcowego. Połączenie skrzynek w ramach sieci pozwala na poszerzenie zakresu funkcjonalności. Żaluzjami ze wszystkich podłączonych do sieci skrzynek można sterować centralnie przesuwać do dolnego i górnego położenia krańcowego przy użyciu przewodu sterowniczego 24 V. Funkcję włącza się za pomocą stacji pogodowej, centralnego przycisku lub zegara sterującego. Alternatywnie skrzynki można połączyć za pomocą magistrali szeregowej interfejsu RS-485: w tym układzie nadrzędny układ sterowania ma dostęp do 16 podłączonych skrzynek żaluzji na segment magistrali. Tryb ten pozwala na uruchamianie zarówno pojedynczych kanałów skrzynek żaluzji, jak również grup złożonych z kilku skrzynek. WAGO od lat specjalizuje się w dostarczaniu elementów połączeniowych do instalacji budynkowych. Ich wspólną cechą jest szybkość montażu, pewność połączenia i bezpieczeństwo obsługi. W skład oferty wchodzą uniwersalne złączki do wielu zastosowań, złączki do puszek instalacyjnych oraz MICRO, a także złączki oświetleniowe. Ekonomiczne i bezpieczne Złączki oświetleniowe WAGO z serii 224 to idealne rozwiązanie do szybkiego i łatwego łączenia przewodów giętkich ze sztywnymi. Stosuje się je głównie do podłączania opraw oświetleniowych, ale sprawdzają się również w napędach żaluzji, rolet i markiz, wentylatorach okiennych i łazienkowych, urządzeniach grzewczych czy pompach. Złączki oświetleniowe mają wiele niespotykanych do tej pory walorów. Są ekonomiczne ze względu na szybki i bezpośredni montaż przewodów: od strony instalacji poprzez wetknięcie, a od strony oprawy oświetleniowej poprzez ściśnięcie złączki. Przy napięciu znamionowym 400 V i prądzie nominalnym 24 A, złączki z serii 224 spełniają wszystkie wymagania w zakresie obciążalności prądowej podłączonego przekroju przewodu 2,5 mm². Uniwersalne do wielu zastosowań Nie bez kozery mówi się o serii 222 złączki uniwersalne, bo można wręcz mnożyć przykłady ich zastosowań: od podłączania opraw oświetleniowych, żyrandoli i lampek choinkowych, przez instalację nagłaśniającą, ogrzewanie podłogowe, kuchenkę elektryczną, sterowanie bramami aż po podłączanie maszyn i urządzeń czy pomp zanurzeniowych. Pojawienie się na rynku uniwersalnych złączek instalacyjnych WAGO z zaciskiem CAGE CLAMP stanowi kamień milowy w technologii wykonywania instalacjach budynkowych. Nareszcie stało się możliwe podłączenie przewodów giętkich bez zarabiania końcówek. Po prostu otwiera się zacisk poprzez odchylenie dźwigni i wprowadza przewód, a następnie opuszcza dźwignię, powodując zakleszczenie przewodu. Dzięki sile docisku sprężyny powstaje pewne i trwałe połączenie. Przy użyciu złączek z serii 222 można bez problemu łączyć przewody jednodrutowe o przekroju 2,5 mm² z linkowymi o przekroju 0,5 mm²! Małe złączki o dużych możliwościach Złączki z serii 2273 są o ponad 50% mniejsze niż sprawdzone miliardy razy złączki WAGO z serii 273. A to oznacza przede wszystkim sporą oszczędność miejsca w puszce instalacyjnej. Niewątpliwym atutem jest również możliwość tworzenia dowolnych kombinacji przewodów o przekrojach od 0,5 do 2,5 mm², prąd nominalny do 24 A oraz wyraźne rozróżnienie kolorystyczne ułatwiające szybką identyfikację. Przezroczysta obudowa umożliwia kontrolę wzrokową prawidłowego ułożenia przewodów. Wizjer do kontroli ochrony przed dotykiem pozwala sprawdzić, czy przewody zostały prawidłowo odizolowane. Niezawodne do małych przekrojów Złączki instalacyjne MICRO z serii 243 służą do podłączania urządzeń teleinformatycznych, np. alarmów, telefonów czy domofonów. Dzięki zaciskowi zakleszczającemu PUSH WIRE można szybko i łatwo połączyć przewody o niewielkich przekrojach (0,4 0,8 mm). Odizolowane końcówki przewodów jednodrutowych należy po prostu wetknąć do otworu, bez użycia narzędzi. Mimo prostoty montażu instalacja gwarantuje najwyższą jakość połączeń i nawet po latach jest w pełni sprawna. Atutem złączek MICRO jest możliwość mechanicznego zespalania złączek oraz mostkowanie za pomocą mostków drutowych. Powstałe w ten sposób moduły zajmują mniej miejsca w puszce, a jednocześnie zwiększają liczbę możliwych do podłączenia przewodów. 18 direct budownictwo 19

11 wago własne rozwiązania na własnym podwórku Firma WAGO, znana na świecie z technicznych innowacji, planując rozbudowę i modernizację siedziby swojej spółki we Wrocławiu postawiła na własne, sprawdzone komponenty. Do zrealizowania systemu automatyki wykorzystano rozwiązania, bazujące na rodzinie sterowników programowalnych WAGO. W szafach rozdzielczych zastosowano złączki listwowe TOPJOB S, a instalacje elektryczne wykonano za pomocą systemu prefabrykowanych wiązek przewodów WINSTA. Wraz z rozwojem firmy, a szczególnie produkcji, konieczna stała się rozbudowa zakładu. WAGO ELWAG zainwestowało około 24 mln zł w rozbudowę i modernizację siedziby spółki we Wrocławiu. W sumie firma zyskała ponad 5 tys. m 2 powierzchni użytkowej. Powstał nowoczesny, 5-kondygnacyjny obiekt, w którym znajdują się 3 hale produkcyjne każda o powierzchni 830 m 2, część biurowo-socjalna wraz z kantyną oraz zautomatyzowany magazyn wysokiego składowania. Wszystkie pomieszczenia są klimatyzowane i posiadają nowoczesne systemy sterowania ogrzewaniem i oświetleniem. W celu poprawy warunków pracy zmodernizowano również dotychczasowe obiekty (w sumie 2,7 tys. m 2 ) pomieszczenia biurowe i hale zostały odnowione, a istniejąca automatyka adaptowana na potrzeby nowo stworzonego systemu BMS. Głównym celem wdrożenia systemu BMS w WAGO ELWAG było umożliwienie efektywnego nadzoru nad bezpieczeństwem budynku oraz uzyskanie kontroli nad kosztami eksploatacji. W związku z tym rozbudowano opomiarowanie mediów energetycznych. Wiele uwagi poświęcono też automatycznemu lub harmonogramowemu dopasowaniu parametrów pracy instalacji (ogrzewanie/oświetlenie) do aktualnego sposobu wykorzystania pomieszczeń. W systemie BMS zbierane są wszystkich niezbędne parametry pracy instalacji. Możliwość swobodnego programowania ste- rowników WAGO pozwoli na optymalizację algorytmów pracy, a także uwzględnienie w zarządzaniu budynkiem parametrów, które dopiero w przyszłości mogą okazać się istotne. Zastosowany nowoczesny system wizualizacji ASIX zapewnia interfejs użytkownika (wgląd do stanu pracy poszczególnych urządzeń oraz możliwość ich sterowania), a ponadto udostępnia rozbudowane narzędzia do archiwizacji danych i ich raportowania. Modularność i nieograniczone możliwości rozbudowy Automatyka budynkowa integruje na jednolitej platformie sprzętowo-programowej wszystkie kluczowe instalacje budynkowe oświetlenie w standardzie DALI, ogrzewanie, klimatyzację, wentylację, opomiarowanie mediów oraz spójny system alarmowania o zagrożeniach technicznych i naruszeniach stref kontrolowanego dostępu, wyjaśnia Bogusław Wandzel, dyrektor Działu Wsparcia Technicznego WAGO ELWAG. Uruchomienie tak złożonego systemu w tak krótkim czasie było możliwe dzięki rozbudowanym bibliotekom gotowych rozwiązań programowych, bazujących na środowisku CODESYS oraz modularnym rozwiązaniom sprzętowym sterowników WAGO. Projekt automatyki przygotowała i wdrożyła firma Asseco przy współpracy z Działem Wsparcia Technicznego WAGO ELWAG. Zainstalowaliśmy 28 sterowników WAGO zarządzających poszczególnymi obszarami obiektu, mówi Michał Surmacz, automatyk z firmy Asseco. Modularność systemu pozwoliła na podłączenie do jednego sterownika wielu modułów wejść i wyjść oraz modułów komunikacyjnych, odpowiedzialnych za różne podsystemy, jak oświetlenie, klimatyzacja czy ogrzewanie. Takie rozwiązanie ułatwia dostęp do wszystkich instalacji zarządzanych w ramach BMS, przy zachowaniu przejrzystej struktury całego systemu. Czujniki i elementy wykonawcze oraz podsieci obiektowe (np. LON, Modbus czy DALI) z danego obszaru połączone są z odpowiedzialnym za ten obszar sterownikiem, realizującym algorytm sterowania. Zaletą systemu automatyki budynkowej WAGO jest możliwość zmiany w dowolnym momencie konfiguracji systemu i dodanie nowych funkcjonalności. Instalacje pod kontrolą Oświetlenie wewnętrzne jest monitorowane i sterowane zgodnie z zadaną wartością, odpowiednią dla komfortu pracowników. Światło włącza się automatycznie po otrzymaniu sygnału o obecności osoby w pokoju czy holu. Natężenie oświetlenia dopasowuje się do zmiennych warunków zewnętrznych. Oświetlenie zewnętrzne działa zgodnie z określonymi harmonogramami załącza się wtedy, gdy wartość natężenia światła dziennego spada poniżej wartości wprowadzonej w systemie SCADA. Temperatura w pomieszczeniach ustawiona jest tak, aby zapewnić komfort pracy użytkownikom i oszczędność zarządcy budynku. Ogrzewanie jest sterowane automatycznie, co pozwala utrzymać temperaturę na odpowiednim do pracy poziomie, tłumaczy Krzysztof Gnoiński, inżynier ds. utrzymania ruchu w WAGO ELWAG. Kotłownie włączają się według ustalonych harmonogramów dziennych i miesięcznych. Nikt nie musi już pamiętać o skręceniu kaloryferów w nocy, podczas weekendu czy świąt temperatura w pomieszczeniach obniża się automatycznie. Co ważne, po otwarciu okna ogrzewanie lub klimatyzacja wyłączają się samoczynnie. Udogodnieniem jest to, iż pracownicy mogą indywidualnie regulować temperaturę w pomieszczeniach biurowych zależnie od własnych preferencji. Swobodne programowanie sterowników WAGO pozwoliło zrealizować w ramach BMS oryginalny, inteligentny system bezpieczeństwa budynku. Obejmuje on sygnalizację włamań i naruszeń przejść kontrolnych (SSWiN) oraz ostrzeżenia przed zagrożeniami technicznymi i pożarowymi. 20 direct budownictwo 21

12 W nowoczesnym, automatycznym magazyn wysokiego składowania wykorzystano sterowniki WAGO w węzłach sieci PROFIBUS/ PROFIsafe do akwizycji sygnałów automatyki zarówno standardowych, jak również odpowiedzialnych za bezpieczeństwo pracy ludzi. Wizualizacja ułatwia zarządzanie Nadzór nad BMS realizowany jest poprzez oprogramowanie wizualizacyjne ASIX, tłumaczy Bogusław Wandzel. Wspólnie z firmą Askom wypracowaliśmy narzędzia automatyzujące tworzenie wizualizacji ASIX dla środowiska sterowników WAGO. Administrator systemu na ekranie monitora może śledzić stan pracy poszczególnych urządzeń (w tym również stan instalacji elektrycznych, wind, kontroli dostępu i systemu ppoż.) oraz uzyskać informacje o ewentualnych zagrożeniach czy awariach. Przy tak dużej powierzchni, na której funkcjonuje 9 centrali wentylacyjnych to ogromne ułatwienie. Administrator bez problemu może zlokalizować ewentualne usterki. Poza tym wszystkie parametry pracy są rejestrowane i archiwizowane, z możliwością tworzenia raportów i sumarycznych zestawień, co w rezultacie wpływa na optymalizację procesów i kosztów funkcjonowania obiektu. Jolanta Zasławska, WAGO ELWAG TOPJOB S Kompleksowy program złączek listwowych do rozdzielnic budynkowych Każdy kto miał do czynienia z oprzewodowywaniem, serwisowaniem oraz pomiarami w rozdzielnicach budynkowych, wie ile problemów stwarza podłączenie przewodów instalacyjnych bezpośrednio do aparatów czy szyn zbiorczych PE i N, rozlokowanych w różnych częściach rozdzielnicy. Układający przewody w budynku zostawia zazwyczaj dłuższy zapas przewodów, czasami nawet dwumetrowy, gdyż na etapie tworzenia instalacji nie zna dokładnej topografii rozdzielnicy. Monter oprzewodowujący rozdzielnicę musi podłączyć dosyć długie, sztywne przewody jednodrutowe do aparatów i szyn zbiorczych. Te operacje na pewno nie należą do przyjemnych. Dodatkowo pojedyncze żyły przewodów podłączone w różnych miejscach rozdzielnicy mocno ograniczają przejrzystość oprzewodowania, co nie ułatwia identyfikacji poszczególnych przewodów, np. w przypadku pomiaru rezystancji izolacji kolejnych obwodów oraz identyfikacji doziemień po zadziałaniu zbiorczego wyłącznika różnicowoprądowego. Niewygodne jest również stosowanie zacisków gwintowych, które wymagają okresowej kontroli, polegającej na dokręcaniu luźnych styków, aby uniknąć ewentualnej awarii. Także odkręcanie poszczególnych przewodów neutralnych podczas pomiaru rezystancji izolacji jest bardzo pracochłonne. Biorąc pod uwagę wszystkie te utrudnienia WAGO opracowało kompleksowy program złączek przeznaczony do rozdzielnic budynkowych. Instalacyjne złączki piętrowe TOPJOB S to najmniejsze dostępne na rynku złączki do rozdzielnic budynkowych. Dzięki kompaktowym wymiarom w szafie pozostaje o 30% więcej miejsca niż przy zastosowaniu konwencjonalnych złączek listwowych. Wtykowy montaż przewodów jednodrutowych oraz linkowych zakończonych tulejką bez użycia narzędzi skraca czas oprzewodowania obwodów zasilających i zmniejsza koszty, a jednolita technika łączeniowa we wszystkich typach złączek ogranicza do minimum błędy w obsłudze. Jakość styku nie zależy od staranności czy umiejętności montera. Sprężyna zapewnia stałą, powtarzalną za każdym razem siłę docisku przewodu do szyny prądowej. Nie ma zatem problemu źle dokręconej śruby i zbyt luźnych zacisków. Połączenie sprężynowe nie wymaga serwisowania w trakcie eksploatacji. Atutem jest również jednolita architektura wszystkich złączek, pozwalająca na tworzenie spójnych listew. Niewielkie wymiary i optymalne nachylenie płaszczyzny podłączania przewodów zapewniają szybki i łatwy montaż nawet w małej rozdzielnicy. W skład oferty WAGO wchodzą instalacyjne złączki piętrowe z rozłączeniem potencjału N z serii 2003 i 2005 oraz złączki zasilające i rozłączalne N z serii Piętrowe złączki instalacyjne są zgodne z wymogami normy dotyczącymi rozłączania potencjału N bez wypinania przewodu z zacisku podczas pomiaru rezystancji izolacji. Norma ta określa, że przy przewodach o przekrojach poniżej 10 mm 2 musi istnieć możliwość prostego pomiaru rezystancji izolacji wszystkich przewodów pojedynczego obwodu prądowego względem ziemi, bez odłączania przewodu neutralnego. Zapewnia to prosty łącznik suwakowy lub nożowy rozłączający tor neutralny złączki. Piętrowe złączki instalacyjne umożliwiają podłączenie wszystkich typów przewodów stosowanych w budownictwie, o przekrojach od 0,2 mm 2 do nawet 35 mm 2. Złączki TOPJOB S mogą być obciążone prądem nominalnym największego możliwego do podłączenia przewodu. I tak np. przy złączce 2,5 mm 2 o prądzie nominalnym 24 A przy zastosowaniu przewodu 4 mm 2 bez tulejki obciążalność złączki wynosi aż 32 A! Duże prądy nominalne umożliwiają liczne zastosowania i bezpieczną eksploatację. Wszystkie potencjały obwodu prądowego znajdują się w jednej złączce o standardowej szerokości. Dzięki integracji potencjałów L, N i PE w jednej obudowie złączki zyskuje się przejrzysty układ połączeń w rozdzielnicy, co maksymalnie ogranicza błędy łączeniowe i operacje pomiarowe, a przewody dochodzące do rozdzielnicy mogą być dość krótkie. Dodatkowym elementem zapewniającym bezpieczeństwo użytkowania jest miedziana szyna zbiorcza o wymiarach 10x3 mm, umożliwiająca przepływ prądu powrotnego rzędu 140 A sumarycznie ze wszystkich obwodów, zabezpieczonych jednym wyłącznikiem różnicowoprądowym. Zastosowanie łączników suwakowych pozwala na szybkie i proste rozłączanie obwodów N. Suwaki dzięki dużej powierzchni styku z szyną kompensują mniejszą siłę docisku w porównaniu do sprężyny, zapewniając zawsze optymalny styk. Możliwość rozłączania torów prądowych pojedynczych złączek ułatwia również identyfikację doziemionego obwodu podczas zadziałania zbiorczego zabezpieczenia różnicowoprądowego. Złączki listwowe WAGO do rozdzielnic budynkowych to porządek w szafie, bezpieczeństwo podczas rozruchu i eksploatacji, łatwość pomiarów oraz szybka identyfikacja awarii. Henryk Ziegler, WAGO ELWAG Modularność systemu WAGO pozwoliła na podłączenie do jednego sterownika wielu modułów I/O i komunikacyjnych, odpowiedzialnych za różne podsystemy. 22 direct budownictwo 23

13 WAGO ELWAG sp. z o.o. ul. Piękna 58a Wrocław telefon: fax: wago.elwag@wago.com Biuro handlowe ul. Powązkowska Warszawa telefon: fax: WAGOdirect budownictwo 1/2013 Odpowiedzialny za treść: Wojciech Urbanek / WAGOdirect budownictwo PL 1/2013 Wykorzystanie zawartych w biuletynie informacji technicznych jest możliwe bezpłatnie, z powołaniem na źródło.