PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

Transkrypt

1 WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY WYDZIAŁ LEKARSKI PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY DLA STUDENTÓW I ROKU Rok akademicki 2019/2020

2 SPIS TREŚCI 1. WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO 3 2. SKŁAD SAMORZĄDU STUDENTÓW WYDZIAŁU LEKARSKIEGO 4 3. PODZIAŁ ROKU AKADEMICKIEGO 2019/ PLAN STUDIÓW NA ROK AKADEMICKI 2019/ ANATOMIA PRAWIDŁOWA 7 6. HISTOLOGIA Z EMBRIOLOGIĄ PIERWSZA POMOC I ELEMENTY PIELĘGNIARSTWA STATYSTYKA I INFORMATYKA MEDYCZNA BIOFIZYKA ETYKA LEKARSKA Z ELEMENTAMI FILOZOFII PSYCHOLOGIA MEDYCZNA HISTORIA MEDYCYNY PODSTAWY BIOLOGII MOLEKULARNEJ PROPEDEUTYKA MEDYCYNY UZALEŻNIEŃ JĘZYK ŁACIŃSKI W MEDYCYNIE JĘZYK OBCY W MEDYCYNIE JĘZYK POLSKI W MEDYCYNIE (dla obcokrajowców) PRZYSPOSOBIENIE BIBLIOTECZNE BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY WYCHOWANIE FIZYCZNE PRAKTYKI 91 2

3 WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO Rektor Warszawskiego Uniwersytetu Medzcynego - prof. dr hab. n. med. Mirosław Wielgoś Prorektor ds. Studenckich i Kształcenia - prof. dr hab. n. med. Barbara Górnicka Prorektor ds. Nauki i Transferu Technologii - dr hab. n. farm.. Jadwiga Turło Prorektor ds. Klinicznych i Inwestycji - prof. dr hab. n. med. Wojciech Braksator Prorektor ds. Personalnych i Organizacyjnych - prof. dr hab. n. med. Piotr Małkowski Prorektor ds. Umiędzynarodowienia, Promocji i Rozwoju - prof. dr hab. n. med. Lidia Rudnicka WŁADZE WYDZIAŁU LEKARSKIEGO Dziekan Wydziału Lekarskiego - prof. dr hab. n. med. Marcin Wojnar Prodziekan ds. studenckich I-II roku - dr hab. n. med. Daniel Młocicki Prodziekan ds. studenckich III-IV roku - prof. dr hab. n. med. Małgorzata Olszewska Prodziekan ds. studenckich V-VI roku - prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Sawicki Prodziekan ds. Integracji i Rozwoju - prof. dr hab. n. med. Marcin Grabowski Prodziekan ds. studenckich English Division - dr hab. n. med. Marek Postuła 3

4 Warszawski Uniwersytet Medyczny SAMORZĄD STUDENTÓW ul. Oczki 5, pok Warszawa SKŁAD SAMORZĄDU STUDENTÓW WYDZIAŁU LEKARSKIEGO 4

5 PODZIAŁ ROKU AKADEMICKIEGO 2019/2020 SEMESTR ZIMOWY zajęcia dydaktyczne 12 tygodni wakacje zimowe zajęcia dydaktyczne 3 tygodnie sesja egzaminacyjna zimowa przerwa semestralna sesja poprawkowa SEMESTR LETNI zajęcia dydaktyczne 8 tygodni wakacje wiosenne zajęcia dydaktyczne 1 tydzień przerwa wiosenna zajęcia dydaktyczne 6 tygodni sesja egzaminacyjna letnia wakacje letnie sesja poprawkowa wakacje letnie 5

6 Plan studiów na rok akademicki 2019/2020 Wydział Lekarski, kierunek lekarski, studia 6 letnie stacjonarne i niestacjonarne - I rok Nazwa przedmiotu (1 - semestr zimowy, 2 - semestr letni) Forma zaliczenia Punkty ECTS Wymiar godzin w tym: wyk. sem. ćw. prak. Kod Jednostki Jednostka dydaktyczna prowadząca zajęcia Anatomia prawidłowa /1, 2/ egzamin M12 Zakład Anatomii Prawidłowej i Klinicznej Histologia z embriologią /1, 2/ egzamin Pierwsza pomoc i elementy pielęgniarstwa /1, 2/ zaliczenie M15 1M17 1MC1 1MC2 1MC3 Katedra i Zakład Histologii i Embriologii Zakład Transplantologii i Centralny Bank Tkanek I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii II Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Dziecięcej Statystyka i informatyka medyczna /1, 2/ zaliczenie MF Zakład Informatyki Medycznej i Telemedycyny Biofizyka /1/ zaliczenie NZME Zakład Biofizyki i Fizjologii Człowieka Etyka lekarska z elementami filozofii /1/ zaliczenie MC Zakład Etyki Lekarskiej i Medycyny Paliatywnej Psychologia medyczna /1/ zaliczenie MB Zakład Psychologii i Komunikacji Medycznej Historia medycyny /1, 2/ zaliczenie ME Zakład Historii Medycyny Podstawy biologii molekularnej /2/ zaliczenie M14 Zakład Biologii Ogólnej i Parazytologii Propedeutyka medycyny uzależnień /2 / zaliczenie WJ 2WC 2M7 Katedra i Klinika Psychiatryczna II Klinika Psychiatryczna Klinika Psychiatrii Wieku Rozwojowego Język łaciński w medycynie /1,2/ zaliczenie S1 Studium Języków Obcych Język obcy w medycynie /1, 2/ zaliczenie S1 Studium Języków Obcych Język polski w medycynie (dla obcokrajowców) / 1,2/ zaliczenie S1 Studium Języków Obcych Bezpieczeństwo i higiena pracy /1/ zaliczenie 2 2 1M33 Zakład Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego 2 2 AB Dział Ochrony Pracy i Środowiska Przysposobienie biblioteczne /1/ zaliczenie 2 2 BIBG Biblioteka Główna Wychowanie fizyczne / 1,2/ zaliczenie S3 Studium Wychowania Fizycznego i Sportu Zajęcia fakultatywne /1, 2/ zaliczenie Praktyki zawodowe /2/ zaliczenie

7 ANATOMIA PRAWIDŁOWA 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia: Wydział Lekarski Rok akademicki: 2019/2020 Lekarski, zaawansowany, jednolite studia magisterskie, stacjonarny, nauki medyczne Nazwa modułu/przedmiotu: Kod przedmiotu: Jednostka/i prowadząca/e kształcenie: Kierownik jednostki/jednostek: Anatomia prawidłowa Zakład Anatomii Prawidłowej i Klinicznej Chałubińskiego 5 Tel./fax anatomy@wum.edu.pl Prof. dr hab. Bogdan Ciszek Rok studiów: 1 Semestr studiów: Typ modułu/przedmiotu: Osoby prowadzące: 1, 2 (zimowy, letni) podstawowy Pracownicy Zakładu Anatomii Prawidłowej i Klinicznej CB WUM w roku akademickim 2018/2019 Erasmus TAK/NIE: Osoba odpowiedzialna za sylabus: dr n. med. Mateusz Polaczek Liczba punktów ECTS: Cele kształcenia C1. znać mianownictwo anatomiczne polskie, łacińskie i angielskie C2. nazwać, opisać budowę, topografię i rozwój wszystkich struktur wypreparowanych w prosektorium, C3. znać czynność tkanek i narządów w warunkach prawidłowych oraz zależność pomiędzy budową i czynnością narządu, C4. umieć zidentyfikować i określić właściwą nazwę prawidłowej struktury anatomicznej na zdjęciach rentgenowskich, obrazach USG, TK, MR i endoskopowych, C5. przeprowadzić analizę ruchów wykonywanych w poszczególnych stawach C6. opisać podstawy anatomiczne uszkodzenia nerwów i ośrodków nerwowych, C7. znać stosunki topograficzne narządów, zmienność ich budowy, odmiany i wyciągać z tego własne wnioski, C8. umieć określić granice narządów i rzuty ważnych elementów (np. zastawek serca) na powierzchnię ciała, W toku kształcenia w Zakładzie Anatomii Prawidłowej i Klinicznej podnoszone są kwestie szacunku wobec chorego, jego cierpienia i śmierci, szacunku wobec szczątków ludzkich. W trakcie wykładu inauguracyjnego studenci poprzez powstanie i minutę ciszy czczą pamięć donatorów - osób które ofiarowały swoje ciała na potrzeby nauczania w Zakładzie Anatomii Prawidłowej i Klinicznej Treść nauczania obejmuje zagadnienia omawiane na wykładach i poznawane praktycznie na ćwiczeniach w sali prosektoryjnej z użyciem modeli i preparatów, zapoznanie studentów z ogólną budową ciała ludzkiego. Obowiązuje posługiwanie się mianownictwem anatomicznym w języku polskim, łacińskim i angielskim. 7

8 Zajęcia polegają na zaznajamianiu się poszczególnymi elementami organizmu człowieka, z ich kształtem, budową, położeniem oraz zrozumieniu ich wzajemnej zależności. Na drodze analizy dochodzimy do syntezy ciała ludzkiego, szczególnie do znajomości jego budowy. Zajęcia odbywają się w kilkunastosobowych grupach z asystentem prowadzącym daną grupę (nawiązanie do zasady mistrz-uczeń). W trakcie zajęć nacisk kładziony jest na interaktywne omówienie materiału i praktyczną weryfikację poznanych struktur anatomicznych na zwłokach. Program klasycznego nauczania anatomicznego jest wzbogacany o szereg elementów anatomii klinicznej i zaznajomienie z metodami badań przyżyciowych jak: endoskopowe badania przewodu pokarmowego (ezofagoskopia, gastrofiberoskopia), dróg oddechowych (rynoskopia, laryngoskopia, bronchoskopia), dróg moczowych (cystoskopia), gałki ocznej (oftalmoskopia) jak również poprzez badania radiologiczne (bronchografia, arteriografia, flebografia, limfografia) oraz przez stosowanie takich metod jak: ultrasonografia, radiologia klasyczna, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny. Wykłady są wzbogacane obrazami radiologicznymi, USG, CT, MR oraz obrazami uzyskanymi za pomocą niektórych technik endoskopowych. W tym celu Zakład prowadzi współpracę z wieloma Zakładami i Klinikami. Wykłady i ćwiczenia są również wzbogacane metodami wizualnymi przez wykorzystanie filmów, nagrań i animacji. Zdobyta w ten sposób wiedza pozwala ocenić różnicę między obrazem prawidłowym i patologicznym przy zastosowaniu różnych metod, w tym głównie badań przyżyciowych. 3. Wymagania wstępne Znajomość podstawowych zagadnień z zakresu chemii i fizyki oraz wiadomości z zakresu anatomii człowieka i zwierząt na poziomie kursu biologii; biegła znajomość języka polskiego. 4. Przedmiotowe efekty kształcenia W zakresie wiedzy absolwent: A.W1. zna mianownictwo anatomiczne, histologiczne i embriologiczne w języku polskim i angielskim; A.W2. zna budowę ciała ludzkiego w podejściu topograficznym (kończyna górna i dolna, klatka piersiowa, brzuch, miednica, grzbiet, szyja, głowa) oraz czynnościowym (układ kostno-stawowy, układ mięśniowy, układ krążenia, układ oddechowy, układ pokarmowy, układ moczowy, układy płciowe, układ nerwowy i narządy zmysłów, powłoka wspólna); A.W3. opisuje stosunki topograficzne między poszczególnymi narządami; W zakresie umiejętności absolwent: A.U3. wyjaśnia anatomiczne podstawy badania przedmiotowego; A.U4. wnioskuje o relacjach między strukturami anatomicznymi na podstawie przyżyciowych badań diagnostycznych, w szczególności z zakresu radiologii (zdjęcia przeglądowe, badania z użyciem środków kontrastowych, tomografia komputerowa oraz magnetyczny rezonans jądrowy); A.U5. posługuje się w mowie i w piśmie mianownictwem anatomicznym, histologicznym oraz embriologicznym. W zakresie kompetencji absolwent: B.U10 obsługuje proste przyrządy pomiarowe oraz ocenia dokładność wykonywanych pomiarów Lista efektów kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia Treść przedmiotowego efektu kształcenia W.1 zna mianownictwo anatomiczne w języku polskim, łacińskim i angielskim; W.2 zna budowę ciała ludzkiego w podejściu topograficznym (kończyna górna i dolna, klatka piersiowa, brzuch, miednica, grzbiet, szyja, głowa) oraz czynnościowym (układ kostno-stawowy, układ mięśniowy, układ krążenia, układ oddechowy, układ pokarmowy, układ moczowy, układy płciowe, układ nerwowy i narządy zmysłów, powłoka wspólna); W.3 zna topografie narządów, naczyń i nerwów oraz ich rzuty na powierzchnie ciała W.4 zna miejsca obmacywania tętna, pni nerwowych, narządów wewnętrznych grup mięśniowych, kości i stawów W.5 zna obrazy struktur anatomicznych na preparacie oraz w ikonografii anatomiczno medycznej Odniesienie do efektu kierunkowego (numer) AW1 AW2 AW3 AW2,AW3 AW2,AW3 AW1,AW2,AW3 8

9 W.6 zna podstawy prowadzenia badań naukowych w zakresie AW1,AW2,AW3 anatomii W.7 zna etapy rozwoju osobniczego najważniejszych narządów i układów AW2 U.1 wyjaśnia anatomiczne podstawy badania AU3 przedmiotowego; U.2 wnioskuje o relacjach między strukturami AU4 anatomicznymi na podstawie przyżyciowych badań diagnostycznych, w szczególności z zakresu radiologii (zdjęcia przeglądowe, badania z użyciem środków kontrastowych, tomografia komputerowa oraz magnetyczny rezonans jądrowy); U.3 posługuje się w mowie i piśmie mianownictwem AU5 anatomicznym; U.4 rozumie i posługuje się obrazami struktur anatomicznych AU3,AU4 uzyskanymi z preparatów, badań obrazowych i przedstawionych w ikonografii anatomiczno-medycznej U.5 analizuje biomechanikę stawów AU3,AU5 U.7 potrafi znaleźć miejsca obmacywania tętna na ciele ludzkim, miejsca powierzchownego przebiegu pni nerwowych i typowe punkty kostne U.8 rozpoznaje podstawowe struktury anatomiczne, których praktyczna znajomość stanowi niezbędny składnik umiejętności lekarza (lista punktów bazowych) na preparatach i modelach anatomicznych w co najmniej 90% U.9 rozpoznaje pozostałe struktury anatomiczne na preparatach modelach i w obrazach USG, TK, MR, RTG, w co najmniej 65% U.10 potrafi zaplanować proste badanie naukowe w zakresie anatomii AU3,AU5 AU3,AU5 AU3,AU5 AU3,AU5 5. Formy prowadzonych zajęć Forma Liczba godzin Liczba grup Minimalna liczba osób w grupie Wykład 40 CAŁY ROK CAŁY ROK Seminarium Ćwiczenia Tematy zajęć i treści kształcenia Ćwiczenia odbywają się w Zakładzie Anatomii Prawidłowej i Klinicznej w salach do ćwiczeń prosektoryjnych. Wykłady są wzbogacane obrazami radiologicznymi, USG, CT, MR oraz obrazami uzyskanymi za pomocą niektórych technik endoskopowych. W tym celu Zakład prowadzi współpracę z wieloma Zakładami i Klinikami. Wykłady i ćwiczenia są również wzbogacane metodami wizualnymi przez wykorzystanie filmów, nagrań i animacji. Wykłady i ćwiczenia Program może ulegać niewielkiej modyfikacji w zależności od układu kalendarza. Szczegółowy program wykładów i ćwiczeń zostanie podany na początku roku. PROGRAM WYKŁADÓW OSTEOLOGIA W1,2 Anatomia - przedmiot i rola w nauce i praktyce lekarskiej. Ogólna budowa organizmu ludzkiego AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 9

10 W3 Onto- i filogeneza kręgosłupa, anatomia czynnościowa oraz mechanika kręgosłupa i klatki piersiowej AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 W4 Budowa stawów i ich mechanika. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W5 Połączenia między dołami i jamami czaszki AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W6 Anatomia kości i ich połączeń w badaniach obrazowych (rtg, CT, MRI). AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY W7 Zadania i podział układu nerwowego. Rozwój osobniczy OUN. Podział ontogenetyczny i kliniczny mózgowia. Neuron, synapsa, łuk odruchowy. Budowa rdzenia kręgowego. Nerw rdzeniowy. Układ komorowy. Krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 W8 Swoiste drogi i ośrodki czuciowe. Zespoły uszkodzenia rdzenia kręgowego. Drogi czuciowe nieswoiste układ siatkowaty (wprowadzenie). AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W9 Podział czynnościowy jąder wzgórza. Kora mózgu. Ośrodki korowe. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W10 Układ rąbkowy. Podwzgórze. Przysadka mózgowa. Układ autonomiczny. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W11 Ośrodki i drogi układu piramidowego objawy uszkodzenia drogi piramidowej. Móżdżek. Układ siatkowaty podsumowanie. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W12 Współczesne obrazowanie anatomii czynnościowej OUN. Anatomia praktyczna OUN w obrazach rtg, MRI, CT. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W13 Wybrane zagadnienia z antropogenezy. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 GŁOWA I SZYJA W14 Anatomia palpacyjna, Mięśnie szyi. Wybrane zagadnienia z topografii szyi trójkąty szyi. Przestrzenie międzypowięziowe. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W15 Powrózek naczyniowo-nerwowy szyi. Układ tętniczy, żylny i chłonny szyi. Tarczyca i przytarczyce. Krtań topografia, budowa, unaczynienie, unerwienie. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W16 Nerw twarzowy objawy porażenia centralnego i obwodowego. Nerw trójdzielny. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W17 Jama ustna zęby, język, podniebienie. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W18 W19 W20 W21 Układ autonomiczny głowy i szyi. Zwoje szyjne pnia współczulnego. Zwoje nerwów czaszkowych. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 Narząd wzroku. Narząd przedsionkowo-ślimakowy. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 Rozwój głowy i szyi. Wady rozwojowe. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 Anatomia radiologiczna głowy i szyi. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 KLATKA PIERSIOWA i GRZBIET W22 Grzbiet - anatomia topograficzna i czynnościowa. Linie orientacyjne tułowia. Pojęcie klatki i jamy piersiowej. Mięśnie klatki piersiowej i grzbietu, topografia. Naczynia i węzły chłonne ściany klp. Wady wrodzone i nabyte ściany klp. Sutek. Drogi odpływu chłonki z sutka. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 W23 Rozwój i zaburzenia rozwojowe tchawicy i płuc. Płuca i opłucna: budowa i topografia, mechanika oddychania. Śródpiersie: ograniczenia, podział, zawartość i topografia. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W24 Unaczynienie, unerwienie i topografia serca. Czynność serca. Ogólna budowa serca. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W25 Metody obrazowania serca (ECHO). AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W26 Rozwój serca. Wady rozwojowe serca i dużych naczyń. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 W27 Obrazowanie struktur klatki piersiowej - rtg, CT. Anatomiczne podstawy badania fizykalnego klatki piersiowej i brzucha. Odmienności w badaniu pediatrycznym. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 JAMA BRZUSZNA, PRZESTRZEŃ ZAOTRZEWNOWA, NARZĄDY MOCZOWO-PŁCIOWE I DNO MIEDNICY W28 Pojęcie brzuch a jama brzuszna. Ściany jamy brzusznej. Miejsca zmniejszonej oporności tych ścian. Przepukliny (kanał pachwinowy i udowy). AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W29 Wybrane zagadnienia z budowy i topografii wątroby, dróg żółciowych wewnątrz i zewnątrz wątrobowych. Trzustka - wybrane zagadnienia z budowy i topografii. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W30 Rozwój i najczęściej spotykane wady układu pokarmowego i otrzewnej. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 10

11 W31 Unaczynienie narządów jamy brzusznej. Układ żyły wrotnej. Krążenie oboczne. Naczynia i węzły chłonne jamy brzusznej. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W32 Przestrzeń zaotrzewnowa i jej zawartość. Układ moczowy. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W33 Układ rozrodczy męski i żeński. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W34 Wybrane zagadnienia z rozwoju układu moczowego i rozrodczego. Wady rozwojowe AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 W35 Jama brzuszna, przestrzeń zaotrzewnowa oraz narządy miednicy w odrazach rtg, TK, MR i USG. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 KOŃCZYNA GÓRNA i KOŃCZYNA DOLNA W36 Wybrane zagadnienia praktyczne z anatomii układu mięśniowo-szkieletowego kończyny górnej. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 W37 Objawy uszkodzenia nerwów i naczyń kończyny górnej. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 W38 Anatomia dużych stawów - ramiennego, biodrowego i kolanowego - aspekty kliniczne: artroskopia, endoprotezoplastyka. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 W39 Topografia obręczy kończyny dolnej, uda, goleni i stopy. Unaczynienie i unerwienie kończyny dolnej mechanizm odpływu krwi żylnej, objawy porażenia nerwów AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 W40 Anatomia radiologiczna kończyn. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 PROGRAM ĆWICZEŃ OSTEOLOGIA C1 Kręgi szyjne, piersiowe, lędźwiowe, kość krzyżowa. Kręgosłup jako całość. Połączenia kręgów. Żebra, mostek. Połączenia żeber z kręgosłupem i mostkiem. Klatka piersiowa jako całość. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C2 Obojczyk i łopatka. Kość ramienna, promieniowa i łokciowa. Kości ręki. Połączenia w obrębie kończyny górnej. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C3 Kość miedniczna. Kość udowa, rzepka, kość piszczelowa i strzałkowa. Kości stopy. Miednica jako całość. Połączenia w obrębie kończyny dolnej. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C4 Czaszka: kość potyliczna, ciemieniowa, czołowa, klinowa i sitowa. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C5 Kość skroniowa, szczęka, kość podniebienna, jarzmowa, łzowa, nosowa, małżowina nosowa dolna, lemiesz żuchwa, kość gnykowa. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C6 Czaszka jako całość: ściany, doły i jamy czaszki. Połączenia kości czaszki. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C7 Anatomia kości i stawów w badaniach obrazowych rtg, CT, MRI. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C8 Repetytorium tematyczne. ZALICZENIE OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY C9 Podział mózgowia powierzchnia zewnętrzna (z pominięciem szczegółowego opisu powierzchni półkul). Opony mózgowia i rdzenia kręgowego. Naczynia OUN (główne pnie tętnicze, koło tętnicze mózgu, zatoki opony twardej, ż. szyjna wewnętrzna). Powierzchnia zewnętrzna i przekroje rdzenia kręgowego. Krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 C10 Kresomózgowie półkula mózgu, powierzchnie półkuli, brzegi, szczelina międzypółkulowa, podział na płaty, bieguny, bruzdy i zakręty. Kresomózgowie środkowe : ciało modzelowate, sklepienie, spoidło przednie, przegroda przezroczysta. Komora boczna części, rogi, ograniczenia, splot naczyniówkowy. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 C11 Międzymózgowie budowa zewnętrzna. Podwzgórze. Wzgórzomózgowie. Otwór międzykomorowy. Komora trzecia. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 C12 Pień mózgu powierzchnia grzbietowa i podstawna. Miejsca wyjścia nerwów czaszkowych. Móżdżek. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 C13 Anatomia przekrojów przekrój pośrodkowy mózgu. Jądra podkorowe. Istota biała półkul, komora boczna, pokrywa śródmózgowia, nakrywka, odnogi mózgu, komora czwarta. Unaczynienie poszczególnych części OUN. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 C14 Lokalizacja czynnościowa w korze mózgu. Płat węchowy, płat limbiczny. Twór i układ siatkowaty. Lokalizacja jąder nerwów czaszkowych. Drogi wstępujące i zstępujące. Drogi rdzenia kręgowego. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C15 Anatomia radiologiczna OUN (CT, MRI, angiografia). AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C16 Repetytorium tematyczne. ZALICZENIE GŁOWA I SZYJA C17 Skóra, budowa, przydatki skóry. Granice i okolice szyi. Mięśnie szyi: mostkowo-obojczykowo-sutkowy, nadgnykowe, podgnykowe, pochyłe. Trójkąty szyi. Powięź szyi. Przestrzenie międzypowięziowe szyi. Mięsień szeroki szyi. Splot szyjny. Żyły szyi. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C18 Gruczoł tarczowy. Gruczoły przytarczyczne. Pęczek naczyniowo-nerwowy szyi. Tętnica szyjna wspólna. 11

12 C19 C20 C21 C22 C23 C24 C25 Krtań i tchawica topografia, budowa, unaczynienie, unerwienie. Gałęzie początkowego odcinka t. szyjnej zewnętrznej: t. tarczowa górna, t. językowa, t. twarzowa. Odcinek szyjny n. błędnego. Nerw. dodatkowy. Zwoje szyjne pnia współczulnego. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 Mięśnie wyrazowe twarzy. T. twarzowa odcinek główny. Nerw twarzowy topografia, gałęzie, objawy porażenia centralnego i obwodowego. Ślinianka przyuszna. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 Dół podskroniowy ograniczenia, zawartość. Tętnica szczękowa. Mięśnie żucia. Jama nosowa zatoki przynosowe, miejsca ujść. Nerw węchowy. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 Nerw trójdzielny. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 Jama ustna ściany, zęby, dziąsła. Zwarcie, zgryz. Język budowa, czynność, unaczynienie, unerwienie. Nerw podjęzykowy objawy porażenia. Podniebienie podział, budowa, unaczynienie, unerwienie. Cieśń gardzieli. Migdałki podniebienne. Nerw językowo-gardłowy. Gardło położenie, topografia, budowa, unaczynienie, unerwienie. Podział jamy gardła. Przestrzeń przygardłowa. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 Opona twarda mózgowia uwidocznienie po odpiłowaniu sklepienia czaszki, zatoki opony twardej. Wyjścia nn. czaszkowych w obrębie dołów czaszki. Mięśnie gałki ocznej. Unerwienie mięśni gałki ocznej objawy porażenia. Narząd łzowy. Uwidocznienie zawartości oczodołu po odpreparowaniu ściany górnej. Anatomia warstwowa głowy i szyi. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 Narząd wzroku. Budowa gałki ocznej. Narząd przedsionkowo-ślimakowy. Ucho zewnętrzne. Ucho środkowe ograniczenia i zawartość jamy bębenkowej. Kość skroniowa. Ucho wewnętrzne błędnik kostny, błędnik błoniasty. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 Repetytorium tematyczne. ZALICZENIE KLATKA PIERSIOWA i GRZBIET C26 Dostępne badaniu punkty kostne, linie topograficzne na tułowiu. Okolice grzbietu. Mięśnie piersioworamienne, powierzchowne mięśnie grzbietu - przyczepy, przebieg, topografia, czynność, unaczynienie, unerwienie, objawy porażenia. Jama pachowa, jej ściany i zawartość. Korzenie, pęczki i nerwy splotu ramiennego w jamie pachowej. Tętnice, żyły i węzły chłonne jamy pachowej, ich gałęzie, dopływy, przebieg i zespolenia. Naczynia i nerwy ścian klp - naczynia i nerwy międzyżebrowe, naczynia piersiowe wewnętrzne, ich gałęzie, zakres unaczynienia i unerwienia. Budowa i zawartość przestrzeni międzyżebrowej. Gruczoł sutkowy- położenie, budowa, unaczynienie krwionośne i chłonne, unerwienie. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C27 Gałęzie grzbietowe nerwów rdzeniowych - przebieg, zakres, unerwienia. Powięź powierzchowna grzbietu, powięź karkowa, powięź piersiowo-lędźwiowa. Trójkąt lędźwiowy, przestrzeń czworoboczna lędźwi. Mięsień prostownik grzbietu - jego poszczególne części, przyczepy, przebieg, czynność, unerwienie. Powięź piersiowo-lędźwiowa i jej znaczenie. Unerwienie skóry karku i potylicy. Nerwy potyliczne większy, mniejszy i trzeci - przebieg, zakres unerwienia. Mięśnie podpotyliczne - przyczepy, przebieg, czynność, unerwienie. Trójkąt podpotyliczny. Kanał kręgowy. Nakłucie lędźwiowe podstawy anatomiczne. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C28 Jama klp, jej podział. Opłucna - podział, przebieg, unaczynienie, unerwienie. Tchawica i oskrzela główne. Płuca położenie, topografia, budowa, czynność, unaczynienie, unerwienie. Korzeń płuca. Pojęcie segmentu płucnego. Segmenty płuca prawego i lewego. Grasica. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C29 Serce kształt, wielkość, położenie. Szczegółowe ukształtowanie i budowa ścian poszczególnych części serca. Unaczynienie tętnicze i żylne serca. Unerwienie serca (splot sercowy powierzchowny i głęboki). Rzut sylwetki serca i rzuty zastawek na przednią ścianę klp. Osierdzie. Wielkie naczynia wychodzące i wchodzące do serca (aorta, pień płucny, żyły płucne, żyła główna górna i dolna), ich przebieg i topografia. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 C30 Przełyk - położenie, topografia, budowa, unaczynienie. Aorta - podział, topografia poszczególnych części, gałęzie aorty, ich przebieg (pień ramienno-głowowy, tt. szyjne wspólne i podobojczykowe, tt. międzyżebrowe tylne, tt. przeponowe). Nerw błędny, odcinek piersiowy przebieg, topografia, gałęzie. Pień współczulny - odcinek piersiowy położenie, gałęzie, zakres unerwienia. Przewód piersiowy - początek, topografia, ujście, czynność. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 C31 Śródpiersie - jego podział i zawartość poszczególnych jego części. Przepona przyczepy, unaczynienie, unerwienie, czynność. Otwory przepony - miejsca zmniejszonej odporności, przepukliny przeponowe. Nerw przeponowy przebieg, gałęzie, zakres unerwienia, objawy porażenia. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 C32 Narządy klatki piersiowej w badaniach obrazowych rtg, TK, MRI. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C33 Repetytorium tematyczne. ZALICZENIE 12

13 JAMA BRZUSZNA, PRZESTRZEŃ ZAOTRZEWNOWA, NARZĄDY MOCZOWO-PŁCIOWE I DNO MIEDNICY C34 Podział topograficzny przedniej ściany brzucha - okolice. Unaczynienie i unerwienie ścian brzucha ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia żył podskórnych dla krążenia obocznego żylnego. Mięśnie przedniej ściany brzucha (mm: skośne, poprzeczny, prosty), mm czworoboczny lędźwi ich przyczepy, czynność, unerwienie. Budowa i znaczenie ścian jamy brzusznej. Kanał pachwinowy i kanał udowy. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C35 Powierzchnia wewnętrzna przedniej ściany jamy brzusznej. Naczynia nabrzuszne górne i dolne, ich znaczenia dla krążenia obocznego (tętniczego). Pojęcie przestrzeni zaotrzewnowej. Narządy leżące w tej przestrzeni. Mięśnie tylnej ściany brzucha: czworoboczny lędźwi, lędźwiowy większy i mniejszy, biodrowy - ich przyczepy, topografia, czynność. Splot lędźwiowy jego korzenie, położenie, gałęzie splotu do ściany brzucha. Nerwy splotu lędźwiowego - ich odcinki wewnątrzbrzuszne. Stosunki ogólne otrzewnej i narządów jamy brzusznej. Otrzewna ścienna i trzewna. Pojęcie narządu zewnątrz - i wewnątrz otrzewnowego. Podział jamy otrzewnej. Więzadła i zachyłki otrzewnej. Sieć większa i mniejsza. Otwór sieciowy. Krezka jelita. Podział części brzusznej przewodu pokarmowego. Położenie poszczególnych narządów w jamie brzusznej. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C36 Pień trzewny - położenie, gałęzie, ich przebieg i zakres unaczynienia oraz połączenia między nimi. Żołądek - kształt, położenie, topografia, budowa ścian, unaczynienie, unerwienie, czynność. Jelito cienkie podział, położenie, budowa ścian. Dwunastnica dokładna topografia, ukształtowanie powierzchni wewnętrznej, unaczynienie, unerwienie, czynność. Jelito czcze i kręte - różnica w budowie ściany. Tętnica krezkowa górna położenie, gałęzie, ich przebieg, zakres unaczynienia. Unerwienie żołądka i jelita cienkiego. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C37 Jelito grube - podział, topografia poszczególnych części jelita grubego, unaczynienie i unerwienie. Ujście krętniczo-kątnicze. Wyrostek robaczkowy - położenie, budowa, znaczenie. Wątroba - kształt, położenie, topografia, ukształtowanie powierzchni, budowa (płaty, zraziki anatomiczne i czynnościowe) unaczynienie odżywcze i czynnościowe, czynność. Pęcherzyk żółciowy, przewody wątrobowe i przewód żółciowy wspólny - położenie, topografia, czynność unaczynienie i unerwienie. Tętnica krezkowa dolna- odejście, gałęzie ich przebieg i zakres unaczynienia, zespolenia. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C38 Trzustka - położenie, topografia, budowa, unaczynienie, unerwienie, czynność. Przewód trzustkowy - warianty połączenia z przewodem żółciowym wspólnym i ujścia do dwunastnicy. Śledziona - położenie, topografia, budowa, unaczynienie i unerwienie. Żyła krezkowa górna i żyła krezkowa dolna - dopływy, przebieg, ujście. Żyła wrotna. Krążenie wrotne. Drogi krążenia obocznego żylnego w przypadku przeszkody w przepływie krwi przez żyłę wrotną. Krążenie płodowe. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C39 Aorta brzuszna, jej topografia, gałęzie. Żyła główna dolna - topografia, dopływy. Tętnica biodrowa wewnętrzna przebieg, gałęzie ścienne i trzewne, ich przebieg i zespolenia na obwodzie (również z gałęziami tętnicy biodrowej zewnętrznej). Znaczenie tych zespoleń dla krążenia obocznego w górnej części kończyny dolnej. Część lędźwiowa i krzyżowa pnia współczulnego. Splot aortowy brzuszny i sploty pochodne. Splot podbrzuszny górny i dolny. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C40 Nerki - położenie, topografia, budowa, unaczynienie, unerwienie, czynność. Osłonki nerek, ich znaczenie. Nadnercza - położenie, topografia, budowa, unaczynienie, unerwienie, czynność. Moczowód przebieg, topografia (u mężczyzny i u kobiety), budowa, unaczynienie, unerwienie, czynność. Pęcherz moczowy - położenie, topografia, unaczynienie i unerwienie, budowa ściany, trójkąt pęcherzowy. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C41 Narządy płciowe męskie. Gruczoł krokowy - położenie, topografia. Budowa, unaczynienie, unerwienie, czynność. Jądro - położenie, budowa, unaczynienie, unerwienie, czynność. Nasieniowód - przebieg, topografia, budowa, unaczynienie, unerwienie. Bańka nasieniowodu. Pęcherzyki nasienne. Powrózek nasienny - elementy składowe, osłonki powrózka, jego przebieg wewnątrz- i zewnątrzbrzuszny. Prącie położenie, budowa, unaczynienie, unerwienie, czynność. Cewka moczowa męska - położenie, topografia, unaczynienie, unerwienie. Moszna budowa, czynność. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C42 Powtórzenie budowy miednicy. Części kostne, więzadła, płaszczyzny i wymiary miednicy. Narządy płciowe wewnętrzne żeńskie. Więzadło szerokie, więzadła jajnika i macicy. Jajnik położenie, topografia, budowa, unaczynienie, unerwienie, czynność (cykl jajnikowy). Jajowód - przebieg, topografia, budowa, unaczynienie, unerwienie, czynność. Macica położenie prawidłowe, odmiany położenia, topografia, budowa, unaczynienie, unerwienie, czynność (cykl miesięczny). Omaciczne i przymaciczne. Pochwa położenie, topografia, budowa, unaczynienie i unerwienie. Cewka moczowa żeńska - przebieg, topografia. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C43 Dno miednicy. Krocze i okolica kroczowa. Przepona miednicy i przepona moczowo-płciowa - elementy 13

14 C44 mięśniowe i powięziowe. Przestrzenie międzypowięziowe miednicy i ich znaczenie. Kanał zasłonowy. Dół kulszowo-odbytniczy i kanał sromowy. Tętnica sromowa wewnętrzna przebieg, gałęzie, zespolenia. Nerw sromowy - przebieg, gałęzie, zakres unerwienia, objawy porażenia. Podstawy anatomiczne jamy brzusznej i miednicy w CT, NMR, USG AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 Repetytorium tematyczne. ZALICZENIE KOŃCZYNA GÓRNA C45 Splot ramienny, tętnica pachowa. Okolice kończyny górnej. Mięśnie obręczy kończyny górnej - przyczepy, przebieg, unerwienie, unaczynienie, czynność, objawy porażenia. Nerwy splotu ramiennego dla mięśni obręczy - przebieg, zakres unerwienia. Otwory pachowe - przyśrodkowy i boczny. Powięź ramienia, przegrody międzymięśniowe. Nerwy i żyły podskórne ramienia. Mięśnie ramienia przyczepy, przebieg, czynność, unerwienie, objawy porażenia. Tętnica ramienna i żyły ramienne przebieg, gałęzie, zakres unaczynienia, zespolenia. Pęczek naczyniowo-nerwowy ramienia. Nerw pachowy i nerw mięśniowo-skórny - przebieg, gałęzie, zakres unerwienia, objawy porażenia. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4, AU5 C46 Mięśnie przedramienia, grupa przednia, boczna i tylna przyczepy, przebieg, czynność, unerwienie, objawy porażenia. Dół łokciowy ograniczenia, zawartość. Tętnice przedramienia: promieniowa i łokciowa przebieg, gałęzie, zespolenia. Sieć tętnicza łokciowa i nadgarstkowa, ich znaczenie dla krążenia obocznego. Nerw pośrodkowy, nerw łokciowy i nerw promieniowy przebieg, gałęzie, zakres unerwienia. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C47 Troczek prostowników i zginaczy ręki. Kanał nadgarstka, jego zawartość. Rozcięgno dłoniowe, jego znaczenie. Nerwy skórne dłoni i grzbietu ręki. Sieć żylna ręki. Mięśnie kłębu i kłębiku oraz mięśnie środkowe ręki - przyczepy, przebieg, czynność, unerwienie, objawy porażenia. Końcowe odcinki tętnicy promieniowej i łokciowej w obrębie ręki. Łuki dłoniowe: powierzchowny i głęboki, gałęzie odchodzące od łuków. Pochewki ścięgien mięśni zginaczy i prostowników oraz ich znaczenie. Końcowe odcinki nerwów: pośrodkowego i łokciowego dla mięśni ręki. Objawy porażenia nerwów ruchowych kończyny górnej w jej różnych częściach. Miejsca powierzchownego przebiegu naczyń tętniczych i żylnych na kończynie górnej (miejsca wyczuwania tętna i wkłuwania się do naczyń) Miejsca powierzchownego przebiegu dużych pni nerwowych na kończynie górnej (miejsca badania palpacyjnego pni nerwowych, miejsca znieczuleń przewodowych). AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C48 Repetytorium tematyczne. ZALICZENIE C49 C50 C51 SPRAWDZIAN ROCZNY - Egzamin praktyczny próbny KOŃCZYNA DOLNA Splot krzyżowy - korzenie splotu i jego gałęzie. Powtórzenie: kości, stawy i więzadła kończyny dolnej, splot lędźwiowy. Kształty zewnętrzne i okolice kończyny dolnej. Oś konstrukcyjna. Powięź szeroka i powięź pośladkowa, przegrody międzymięśniowe uda. Żyły podskórne i nerwy skórne uda. Węzły chłonne pachwinowe. Rozstęp mięśni i rozstęp naczyń. Kanał udowy. Rozwór odpiszczelowy. Mięśnie obręczy kończyny dolnej - przyczepy, przebieg, czynność, unerwienie, objawy porażenia. Mięśnie uda - grupa przednia, przyśrodkowa i tylna - przyczepy, przebieg, czynność, unerwienie, objawy porażenia. Trójkąt udowy, kanał przywodzicieli. Tętnica i żyła udowa - przebieg, topografia, gałęzie i dopływy, zespolenia. Nerw udowy i nerw zasłonowy - przebieg, gałęzie, zakres unerwienia. Naczynia zasłonowe - przebieg, gałęzie, zespolenia, zakres unaczynienia. Nerwy i naczynia pośladkowe górne i dolne - przebieg, gałęzie, zespolenia, zakres unerwienia i unaczynienia. Otwór nad- i podgruszkowy. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 Powięź goleni, przegrody międzymięśniowe goleni. Troczek zginaczy, troczki prostowników i mięśni strzałkowych. Nerwy skórne i żyły podskórne goleni. Mięśnie goleni - grupa przednia, boczna i tylna - przyczepy, przebieg, czynność, unaczynienie i unerwienie, objawy porażenia. Dół podkolanowy - ograniczenia, zawartość, topografia przebiegających tam naczyń i nerwów. Nerw kulszowy - przebieg, topografia, gałęzie. Nerw piszczelowy i nerwy strzałkowe - przebieg na goleni, gałęzie, zakres unerwienia. Tętnica podkolanowa i jej gałęzie. Tętnica piszczelowa przednia i tylna - przebieg, gałęzie, zakres unaczynienia. Sieć tętnicza kolana. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 C52 Kanał kostki przyśrodkowej. Troczek zginaczy, troczki prostowników i mm. strzałkowych. Pochewki ścięgniste mięśni długich biegnących z goleni na stopę. Prostownik palców krótki i długi - przebieg ścięgien na grzbiecie stopy. Rozcięgno podeszwowe. Krótkie mięśnie stopy (mm. palucha i palca V, mm. wyniosłości pośredniej) - przyczepy, przebieg, czynność, unerwienie. Końcowe odcinki nerwów strzałkowych i nerwy podeszwowe (od nerwu piszczelowego) - ich przebieg, gałęzie skórne i 14

15 C53 C54 mięśniowe, zakres unerwienia. Końcowe odcinki tętnicy piszczelowej przedniej i tylnej: łuki tętnicze podeszwowy i grzbietowy, ich znaczenie, gałęzie od nich odchodzące. Objawy porażenia nerwów kończyny dolnej po ich uszkodzeniu na różnych poziomach. Miejsca powierzchownego przebiegu naczyń tętniczych i naczyń żylnych kończyny dolnej - miejsca wyczuwania tętna i miejsca wkłuwania się do naczyń. Miejsca powierzchownego przebiegu dużych pni nerwowych na kończynie dolnej. AW1,AW2,AW3,AU3,AU4,AU5 Repetytorium tematyczne. ZALICZENIE ZALICZENIE ZALEGŁOŚCI 7. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia Aby w pełni wykorzystać czas ćwiczeń student obowiązany jest przychodzić na zajęcia przygotowany teoretycznie z aktualnego materiału oraz obowiązuje znajomość materiału ze wszystkich poprzednio odbytych ćwiczeń. Kartkówki W celu weryfikacji przygotowania studentów na każdych ćwiczeniach zdają oni krótki sprawdzian pisemny. W przypadku zaliczenia wszystkich kartkówek z danego preparatu student otrzymuje dodatkowe 5 pkt do kolokwium teoretycznego z danego działu. Kolokwium program ćwiczeń jest podzielony na tzw. preparaty: 1.Osteologia. (Cykl osteologii kończy się kolokwium ustno-praktycznym (przy preparacie). drugi termin - poprawkowy - ma miejsce w ciągu jednego z kolejnych dwóch ćwiczeń. Termin trzeci (w przypadku nie zaliczenia dwóch poprzednich terminów) może mieć miejsce w drugiej połowie maja lub czerwcu przed sesją letnią po zakończeniu kursu anatomii. Pozostałe cykle tematyczne kończą się kolokwiami teoretycznymi (test) oraz praktycznymi (szpilki): 2.Ośrodkowy układ nerwowy. 3.Głowa i szyja. 4.Klatka piersiowa i grzbiet. 5.Jama brzuszna, przestrzeń zaotrzewnowa, narządy moczowo-płciowe i dno miednicy. 6.Kończyna górna. 7.Kończyna dolna. Kolokwium teoretyczne z modułów 2, 3, 4 oraz 5 składa się z 36 pytań - 1min na pytanie, można uzyskać 36 pkt. Kolokwium teoretyczne z modułów 6 i 7 składa się z 18 pytań - 1min na pytanie, można uzyskać 18 pkt. Tym samym ze wszystkich kolokwiów teoretycznych można uzyskać 180 pkt w ciągu roku akademickiego (4x po 36 pkt + 2x po 18 pkt) oraz 35 pkt. dodatkowych za sprawdziany ćwiczeniowe. W trakcie każdego kolokwium praktycznego należy rozpoznać 18 struktur oznaczonych wskaźnikami z numerem (szpilka). Czas na rozpoznanie 30 sek. Pierwsze 6 to struktury podstawowe punkty bazowe: można uzyskać 0 lub 2pkt a do zaliczenia kolokwium należy rozpoznać 5 z nich tzn. uzyskać 10 pkt. Pozostałe szpilki oceniane są na 0, 1 lub 2 pkt. Maksymalna liczba punktów za kolokwium praktyczne to 36 pkt. Uzyskanie co najmniej 10 pkt z części bazowej stanowi warunek niezbędny do zaliczenia pozostałych punktów. Wynik z części bazowej poniżej 10 pkt oznacza że tylko te punkty są zaliczone, a dalsza część nie jest oceniana. Liczba zdobytych punktów z kolokwium z Kończyny górnej oraz z kolokwium z Kończyny dolnej mnożona jest przez współczynnik 0,5. W sumie w ciągu roku akademickiego można uzyskać 180 pkt. (4x po 36 pkt + 2x po 18 pkt). Szczegółowe zasady zdawania części praktycznej patrz strona www Zakładu: anatomia.wum.edu.pl. Kolokwium odbywa się dla wszystkich studentów danego rzutu na początku ćwiczeń. Z chwilą rozpoczęcia kolokwium brak wstępu na sale prosektoryjną. Osoby spóźnione tracą termin. Do zaliczenia kursu anatomii i dopuszczenia do egzaminu niezbędne jest zaliczenie łącznie: - zdanie kolokwium z osteologii w I lub II terminie; - zaliczenie w każdym semestrze 60% sprawdzianów na ćwiczeniach; - zdobycie z pozostałych kolokwiów łącznie 117 pkt za kolokwia teoretyczne i 117 pkt za kolokwia praktyczne. Osoby, które w pierwszym albo w drugim semestrze zaliczyły mniej niż 60% sprawdzianów przygotowania studenta do ćwiczeń podchodzą na koniec drugiego semestru do dopuszczającego kolokwium testowego z całości materiału. Osoby, które uzyskały mniej niż 117 pkt. za kolokwia teoretyczne testowe podchodzą na koniec drugiego semestru do dopuszczającego kolokwium testowego z całości materiału. 15

16 Poziom zaliczenia teoretycznego kolokwiów dopuszczających 65%. Osoby, które uzyskały mniej niż 117 pkt za kolokwia praktyczne podchodzą w końcu maja do dopuszczającego kolokwium praktycznego z całości materiału. Warunek zaliczenia to: zaliczenie pkt. bazowych i uzyskanie w łącznej punktacji co najmniej 65%. Dopuszczające kolokwia teoretyczne i praktyczne odbywają się po zakończeniu kursu anatomii jest to termin ostateczny. Sprawdzian roczny - egzamin praktyczny próbny Pod koniec kursu anatomii organizowany jest próby egzamin praktyczny służący powtórzeniu i utrwaleniu zdobytej w trakcie ćwiczeń wiedzy. Udział w sprawdzianie jest obowiązkowy, uzyskany wynik nie wpływa na zaliczenie ćwiczeń. Nie spełnienie powyższych warunków oznacza nie zaliczenie roku i niedopuszczenie do egzaminu. Symbol przedmiotowego Symbole form Sposoby weryfikacji efektu Kryterium zaliczenia efektu prowadzonych zajęć kształcenia kształcenia zaliczenie kartkówek na 60% W1. W6. Wykłady i ćwiczenia W1 W40 C1 - C54 Obserwacja pracy studenta na ćwiczeniach Kartkówka na każdym ćw., zaliczenie cyklu tematycznego w formie praktycznej (szpilki) i pisemnej (test) zaliczenie Osteologii jest ustne na ocenę Egzamin praktyczny i testowy Egzamin 65% Przedmiot kończy się egzaminem na ocenę. Uzyskanie 65% poprawnych odpowiedzi zaliczenie kartkówek na 60% U1. U10. Wykłady i ćwiczenia W1 W40 C1 - C54 Obserwacja pracy studenta na ćwiczeniach Kartkówka na każdym ćw., zaliczenie cyklu tematycznego w formie praktycznej (szpilki) i pisemnej (test) zaliczenie Osteologii jest ustne na ocenę Egzamin praktyczny i testowy Egzamin 65% Przedmiot kończy się egzaminem na ocenę. Uzyskanie 65% poprawnych odpowiedzi PRZYKŁADOWE METODY WERYFIKACJI EFEKTÓW KSZTAŁCENIA w zakresie wiedzy: Egzamin ustny (niestandaryzowany, standaryzowany, tradycyjny, problemowy); Egzamin pisemny student generuje / rozpoznaje odpowiedź (esej, raport; krótkie strukturyzowane pytania /SSQ/; test wielokrotnego wyboru /MCQ/; test wielokrotnej odpowiedzi /MRQ/; test dopasowania; test T/N; test uzupełniania odpowiedzi) w zakresie umiejętności: Egzamin praktyczny; Obiektywny Strukturyzowany Egzamin Kliniczny /OSCE/; Mini- CEX (mini clinical examination) ; Realizacja zleconego zadania; Projekt, prezentacja w zakresie kompetencji społecznych: Esej refleksyjny; Przedłużona obserwacja przez opiekuna / nauczyciela prowadzącego; Ocena 360 (opinie nauczycieli, kolegów/koleżanek, pacjentów, innych współpracowników); Samoocena ( w tym portfolio 8. Kryteria oceniania Forma zaliczenia przedmiotu: Warunkiem zaliczenia ćwiczeń, semestru, roku i dopuszczenie do egzaminu z Anatomii jest czynny udział w wykładach i ćwiczeniach oraz uzyskanie zaliczenia z każdego tematu ćwiczeń (60% sprawdzianów na ćwiczeniach) 16

17 i kolokwiów. Zaliczenie wszystkich sprawdzianów z danego cyklu pozwala na zdobycie dodatkowych 5 pkt. do kolokwium teoretycznego. Egzamin praktyczny i testowy obejmuje cały materiał ćwiczeniowy i wykładowy. Egzamin z Anatomii odbywa się w sesji letniej i składa się z części praktycznej i teoretycznej - testowej. Warunkiem zdania egzaminu jest pozytywne zaliczenie obu części. Nie zaliczenie jednej części praktycznej lub teoretycznej oznacza ocenę niedostateczną z całości egzaminu. Egzamin praktyczny Egzamin praktyczny polega na rozpoznaniu 60 struktur anatomicznych (wraz ze stroną) z czego pierwsze 20 to tzw. struktury bazowe (lista ok. 300 struktur bazowych jest podana w sylabusie i na stronie internetowej Zakładu), są to najważniejsze struktury anatomiczne, brak ich znajomości uniemożliwia zaliczenie egzaminu. Rozpoznanie struktury bazowej jest oceniane na 0 pkt lub 2 pkt. Pozostałe struktury w części pozabazowej oceniane są odpowiednio na 0 pkt lub 1 pkt lub 2 pkt. Warunkiem zaliczenia egzaminu praktycznego jest uzyskanie minimum 36 pkt za struktury bazowe oraz minimum 76 pkt. z całości egzaminu, brak uzyskania wymaganej liczby punktów bazowych jest traktowane jako nie zaliczenie części praktycznej i tym samym całości egzaminu. Egzamin testowy Egzamin teoretyczny testowy składa się ze 120 pytań, aby go zaliczyć należy odpowiedzieć na 76 pytań. Metody weryfikacji efektów uwzględniają: zakres materiału, wymagania i sposoby oceny określone w Sylabusie oraz ogólne zasady zaliczeń zawarte w Regulaminie Studiów. W celu obiektywnego potwierdzenia wiedzy i umiejętności należy uwzględnić odpowiednie stopniowanie wynikające z określonych kryteriów oceny Suma punktów z egzaminu praktycznego i testowego. ocena 2,0 (ndst) 3,0 (dost) 3,5 (ddb) 4,0 (db) 4,5 (pdb) 5,0 (bdb) kryteria Brak osiągnięć zakładanych efektów kształcenia, stopień opanowania mniejszy Osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia, z pominięciem niektórych aspektów lub z poważnymi nieścisłościami, stopień opanowania wiedzy Osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia, z pominięciem niektórych aspektów lub z poważnymi nieścisłościami, stopień opanowania wiedzy Osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia, z pominięciem niektórych aspektów lub z poważnymi nieścisłościami, stopień opanowania wiedzy Osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia, z pominięciem niektórych aspektów lub z poważnymi nieścisłościami, stopień opanowania wiedzy Osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia, z pominięciem niektórych aspektów lub z poważnymi nieścisłościami, stopień opanowania wiedzy Metody weryfikacji efektów kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych: oceniane są na podstawie obserwacji studenta na zajęciach, analizując aktywność i zaangażowanie na zajęciach UWAGA! Sam fakt posiadania przy sobie (nie mówiąc już o używaniu) z jakichkolwiek pomocy naukowych oraz środków łączności (TELEFON KOMÓRKOWY, SMARTFON) oraz wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych wyposażonych w aparat fotograficzny i/lub kamerę. Utrwalanie treści testu w całości lub jego części poprzez przepisywanie i/lub fotografowanie podczas trwania testu jest surowo zabronione. Stanowi dostateczną podstawę do unieważnienia danej formy sprawdzianu wiedzy i przyznania studentowi zerowej liczby punktów 9. Literatura 17

18 LITERATURA ZALECANA do wyboru 1/ Anatomia Człowieka podręcznik dla studentów W.Woźniak 2/Anatomia Człowieka W.Sylwanowicz (red.sokołowska Pituchowa) PZWL 3/ Anatomia Człowieka A.Bochenek M.Reicher T I-V PZWL (wybrane rozdziały) 4/ Anatomia Ośrodkowego Układu Nerwowego dla Studentów H.Dobaczewska 5/ Anatomia Kliniczna Głowy i Szyi R.Aleksandrowicz, B.Ciszek PZWL 6/ Zarys Anatomii Człowieka A.Krechowiecki, F.Czerwiński PZWL 7/ Mianownictwo Anatomiczne R.Aleksandrowicz PZWL 8/ Mała Anatomia Kliniczna B.Ciszek, K.Krasucki, R.Aleksandrowicz PZWL ATLASY KLASYCZNE - przykłady 1/ Sobotta Atlas Anatomii Człowieka T I-II dowolne wydanie 2/ Kiss Atlas Anatomii dowolne wydanie 3/ Bertollini Atlas Anatomii dowolne wydanie 4/ Sinielnikow Atlas Anatomii dowolne wydanie 5/ Petra Kopf-Meier dowolne wydanie 6/ Prometeusz dowolne wydanie LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA przykładowe propozycje 1/ Anatomia Topograficzna i Stosowana W. Łasiński T I-III PZWL 2/ Anatomia Prawidłowa Człowieka T.Marciniak RU ZSP AM Wrocław 3/ Anatomia Czynnościowa Ośrodkowego Układu Nerwowego B.Gołąb PZWL 4/ Anatomia Głowy dla Stomatologów W.Łasiński PZWL 5/ Anatomia tom I i II - Lippert Urban & Partner 6/ Anatomia Człowieka A.Bochenek M.Reicher T I-V PZWL 7/ dostępne na rynku słowniki mian anatomicznych (np. Terminologia Anatomica) ATLASY FOTOGRAFICZNE - przykłady 1/ Kolorowy Atlas Anatomii Człowieka Mc.Minn i wsp. dowolne wydanie 2/ Anatomia Człowieka Rohen,Yokochi dowolne wydanie 3/ Atlas Anatomii Vajda 10. Kalkulacja punktów ECTS Forma aktywności Liczba godzin Liczba punktów ECTS Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim: Wykład Seminarium Ćwiczenia Samodzielna praca studenta (przykładowe formy pracy): Przygotowanie studenta do zajęć ,4 Przygotowanie studenta do zaliczeń 90 3 Samokształcenie. Przygotowanie referatu Razem Informacje dodatkowe 18

19 Na terenie Zakładu działa Studenckie Naukowe Koło Anatomiczne. W Kole pracują sekcje: neuroanatomiczna, anatomii klinicznej płodu i układu sercowo-naczyniowego, anatomii narządu ruchu Członkiem koła może zostać student, który zdał egzamin z anatomii z wynikiem pozytywnym. Tym samym student odbywający kurs anatomii przewidziany programem studiów nie może być członkiem koła lub jeśli był nim wcześniej musi zawiesić członkostwo do czasu zdania egzaminu w celu uniknięcia konfliktu interesów W drugim semestrze roku akademickiego rozpoczną się fakultatywne wykłady poświęcone Anatomii Klinicznej (wtorek 17:00-18:30). Są to monograficzne wykłady przeznaczone dla studentów wszystkich lat studiów oraz specjalizujących się lekarzy. W drugim semestrze rozgrywany jest turniej wiedzy anatomicznej Scapula Aurea dla studentów I roku wydziałów lekarskich i wydziału lekarsko-dentystycznego. Troje zwycięzców zostaje zwolnionych z egzaminu z anatomii z oceną celującą. Wyłoniona w toku konkursu reprezentacja uczelni bierze udział w Ogólnopolskim Konkursie Wiedzy Anatomicznej Scapula Aurea. Punkty bazowe (2018/2019) Zasady zdawania egzaminu praktycznego i kolokwiów (liczba stanowisk odnosi się do egzaminu ) 1. Na każdym z trzydziestu stanowisk należy rozpoznać dwa punkty oznaczone szpilkami. 2. Czas na 1 stanowisko 60 sek. 3. Preparatów nie wolno dotykać przemieszczać i odwracać albowiem następna zdająca osoba nie będzie miała szansy na rozwiązanie sprawdzianu. 4. Maksymalna ocena za jedną szpilkę 2 pkt. Przykładowe warianty oceny szpilka wbita w t. tarczową górną lewą o a. thyroidea sup. sin. 2p. o a. thyroidea sup. dx. 1p. o a. thyroidea sup. 1p o t. tarczowa górna lewa 1p. o t. tarczowa górna prawa 0p. o t. tarczowa górna 0p. o a. thyroidea 0p. o lewa lub sin. 0p 5. Uwaga! Prawidłowe rozpoznanie struktury pojedynczej w sposób sugerujący jej parzystość lub zwielokrotnienie = 0p. np. trachea dx. Falx cerebri sin. Tentorium cerebelli sup. 6. Pierwsze 20 szpilek będzie wbite w punkty bazowe czyli podstawowe struktury anatomiczne których praktyczna znajomość odróżnia wiedzę lekarza od wiedzy przedstawicieli innych zawodów medycznych. Tutaj ocena będzie tylko na 2pkt albo na 0pkt bez wariantów pośrednich. Np.: przy oznaczenie lewej t.szyjnej wspólnej jedyną pozytywna odpowiedź to: o a.carotis communis sin. 2p. o a.carotis communis dx. 0p o a.carotis communis 0p. o a.carotis 0p. o t.szyjna wspólna lewa 0p. o t.szyjna wspólna prawa 0p. o t.szyjna wspólna 0p. o t.szyjna 0p W grupie dwudziestu punktów bazowych można popełnić 2 błędy. Większa liczba błędów powoduje automatyczne niezaliczenie i praca nie jest dalej sprawdzana. Oznacza to, że aby zaliczyć egzamin należy uzyskać w tej części 36 pkt. Punkty bazowe I semestru OSTEOLOGIA I ARTROLOGIA 19

20 CRANIUM 1. Otwory i kanały zawierające nerwy czaszkowe oraz o canalis caroticus, o meatus acusticus externus, o canalis nasolacrimalis, o fossa hypophysialis, o protuberantia occipitalis externa, o sulcus sinus sagitalis sup. o sulcus sinus trsv. o sulcus sinus sigmoidei. o alveolus dentalis Nie trzeba podawać nazwy kości, w której przebiega kanał, ale trzeba podać stronę 2. Kości czaszki o Os frontale o Os ethmoidale o Os temporale o Os sphenoidale o Os parietale o Os occipitale o Maxilla o Os zygomaticum o Os palatinum o Os nasale o Mandibula COLUMNA VERTEBRALIS 1. części kręgu (corpus, arcus, processus spinosus) i nazwa własna (atlas, axis, prominens) lub odcinek np. processus spinosus vertebrae cervicalis 2. dens axis 3. os sacrum, facies auricularis 4. os coccygis 5. promontorium 6. discus intervertebralis THORAX 1. costa + strona 2. costa prima 3. sternum MEMBRUM SUPERIUS 1. Scapula: angulus inf., cavitas glenoidalis, 2. Clavicula 3. Humerus: caput, collum chirurgicum, epicondyli 4. Radius 5. Ulna 6. Kości nadgarstka (umieć rozróżnić bez podania strony) 7. Kości śródręcza ( rozpoznać os metacarpi bez strony i numeru) 8. Paliczki ( rozpoznać paliczek bez strony i numeru + phalanx distalis) 6, 7, 8 jeśli na szkielecie zmontowanym należy, podać stronę MEMBRUM INFERIUS 1. Os coxae : crista iliaca, fossa iliaca, acetabulum, os pubis, tuber ischiadicum 2. Femur: caput, collum, trochanter maior et condylus medialis et lateralis 3. Patella (bez strony) 4. Tibia: malleolus medialis 5. Fibula: malleolus lateralis 6. Kości stępu ( umieć rozróżnić bez podania strony) 7. Kości śródstopia (jak kości śródręcza) 8. Paliczki (jak w k. górnej) 6, 7, 8 jeśli na szkielecie zmontowanym należy, podać stronę 20

21 SYSTEMA NERVOSUM CENTRALE 1. a. basilaris 2. a. carotis interna 3. medulla oblongata 4. pyramis medullae oblongatae 5. pons 6. radix n. trigemini 7. ventriculus IV 8. vermis cerebelli 9. hemispherium cerebelli 10. tonsilla cerebelli 11. mesencephalon 12. aqueductus mesencephali 13. crus cerebri 14. thalamus 15. corpus pineale 16. ventriculus tertius 17. corpus mamillare 18. chiasma opticum 19. nucleus caudatus 20. nucleus lentiformis 21.capsula interna 22.ventriculus lateralis 23.plexus choroideus 24.hipocampus 25.septum pellucidum 26.corpus callosum 27.insula 28.lobus temporalis 29.lobus frontalis 30.lobus occipitalis 31.lobus parietalis 32.sulcus lateralis 33.sulcus centralis 34.fissura longitudinalis cerebri 35.Tractus olfactorius 36.bulbus olfactorius 37.medulla spinalis 38.hypophysis cerebri COLLUM 1. m. sternocleidomastoideus 2. a. carotis communis 3. a. carotis interna 4. a. carotis externa 5. v. iugularis interna et externa 6. trachea 7. glandula thyroidea 8. os hyoideum 9. prominentia laryngis 10. epiglottis 11. plica vocalis CAPUT 1. a. facialis 2. glandula parotis 3. labium superius 4. labium inferius 5. rima oris 6. palpebra sup. 7. palpebra inf. 8. nasus externus 9. mentum 10. m. maseter 11. m. temporalis 12. gingiva 13. lingua 14. palatum durum 15. palatum molle 16. uvula 17. tonsilla paltina 18. tonsilla pharyngea 19. ostium pharyngeum tubae auditivae 20. sinus maxillaris 12.cartilago thyroidea 13.m. digastricus 14.n. hypoglossus 15.glandula submandibularis 16.a. subclavia 17.v. subclavia 18.plexus brachialis 19.n. vagus 20.n. phrenicus 21.m. scalenus ant. 21.sinus frontalis 22.sinus sphenoidalis 23.concha nasalis inf. 24.concha nasalis media 25.ganglion trigeminale 26.n. alveolaris inf. 27.n.lingualis 28.a. maxillaris 29.a. temporalis spf. 30.falx cerebri 31.tentorium cerebelli 32.sinus sagitalis sup 33.sinus transv. 34.sinus sigmoideus 35.n. opticus 36.bulbus oculi 37.cavum tympani 38.auris interna 21

22 Punkty bazowe II semestru THORAX, DORSUM 1. a. axillaris 2. m. pectoralis maior 3. m. latissimus dorsi 4. n. ulnaris, 5. n. medianus 6. n.musculocutaneus 7. n. radialis 8. n. axillaris 9. m. intercostalis ext. 10. m. intercostalis int. 11. a. thoracica interna 12. n. intercostalis 13. pleura parietalis 14. truncus sympathicus 15. esophagus 16. trachea 17. n. vagus 18. n. phrenicus 19. v. brachiocephalica 20. v. cava sup. 21. v. cava inf. 22. v. azygos 23. ductus thoracicus 24. aorta ascendens 25. arcus aortae 26. truncus brachiocephalicus 27. a. carotis communis dx et sin 28. a. subclavia sin et dx. 29. aorta descendens 30. truncus pulmonalis 31.a. pulmonalis 32.bronchus principalis dex.,/ sin. 33.vena pulmonalis sup 34.vena pulmonalis inf 35.apex pulmonis 36.lobus superior pulmonis 37.lobus medius pulmonis dx. 38.lobus inferior pulmonis 39.apex cordis 40.atrium sin. 41.auricula sin. 42.atrium dx. 43.auricula dx 44.m. papillaris (określić której komory) 45.valva aortae 46.valva trunci pulmonalis 47.valva bicuspidalis 48.valva tricuspidalis 49.septum interventriculare 50.fossa ovalis 51.ventriculus sinister 52.ventriculus dexter 53.a. coronaria sin 54.a. coronaria dx 55.sinus coronarius 56.diaphragma 57.m. erector spinae 58.m. trapesius 59.m. serratus ant. ABDOMEN, SPATIUM RETROPERITONEALE ET ORGANA UROGENITALIA 1. funiculus spermaticus 41.vesica fellea 2. umbilicus 42.m. psoas maior 3. m. rectus abdominis 43.m. iliacus 4. linea alba 44.n. femoralis 5. lig. inguinale 45.n. obturatorius 6. m. obl. ext. abdominis 46.a. iliaca communis, externa et 7. peritoneum parietale interna 8. omentum maius 47.v. iliaca communis, externa et 9. ventriculus interna 10. cardia ventriculi 11. fundus ventriculi 12. curvatura ventriculi minor et maior 13. pylorus 14. bulbus duodeni 15. duodenum 16. mesenterium 17. jejunum 48.a. v. renalis 49.ren 50.pelvis renalis 51.glandula suprarenalis 52.ureter 53.vesica urinaria 54.truncus symphaticus 55.nodi lymphatici lumbales 18. ileum 19. caecum 20. apendix vermiformis 21. colon ascendens 22

23 22. colon transversum 23. colon descsendens 24. colon sigmoideum 25. rectum 26. lien 27. pancreas 28. lig hepatoduodenale 29. ductus choledochus 30. vena portae 31. lobus sinister 32. lobus dexter 33. lobus caudatus 34. lobus quadratus 35. ligamentum teres hepatis 36. aorta 37. v. cava inf 38. truncus celiacus 39. a et v. mesenterica sup. 40. a. et v. mesenterica inf 56.excavatio rectouterina 57.uterus 58.vagina 59.tuba uterina 60.ovarium 61.lig. latum uteri 62.testis 63.epidydymis 64.ductus deferens 65.prostata 66.urethra masculina 67.corpus cavernosum penis 68.glans penis 69.scrotum 70.urethra feminina 71.Labium maius pudendi 72.labium minus pudendi 73.clitoris 74.anus 75.m. levator ani MEMBRUM SUPERIUS 1. m. subscapularis 2. m. infraspinatus 3. m. supraspinatus 4. m. deltoideus 5. m. biceps brachii 6. m. triceps brachii 7. m. brachioradialis 8. m. flexor carpi radialis 9. m. flexor carpi ulnaris 10. m. flexor digitorum spf. 11. m. flexor digitorum prof. 12. m. extensor digitorum communis 13. thenar 14. hypothenar MEMBRUM INFERIUS 1. m. iliacus 2. m. psoas maior 3. m. gluteus maximus 4. m. gluteus medius 5. m. gluteus minimus 6. m. quadriceps femoris 7. m. sartorius 8. m.adductor magnus 9. tractus iliotibialis 10. m. gastrocnemius 11. m. soleus 12. tendo Achilli 13. m. tibialis ant 14. a. v. femoralis 15.a. axillaris 16.a. brachialis 17.a. radialis 18.a. ulnaris 19.v. basilica 20.v. cephalica 21.n. medianus 22.n. radialis 23.n. ulnaris 24.n. musculocutaneus 25.unguis (okreslic którego palca) 15.a. v. poplitea 16.a. tibialis ant. / post. 17.v. saphena magna 18.n. ischiadicus 19.n. femoralis 20.n. tibialis 21.n. peroneus communis 22.lig. patellae 23.lig. cruciatum genus (określić ant., post.) 24.unguis (okreslic którego palca) Punkt bazowy może pojawić się w dalszej części sprawdzianu i wtedy należy opisać go szerzej aby uzyskać maksymalną ocenę np. punkt bazowy ulna sin. w dalszej części sprawdzianu należy uwzględnić w jaką część kości łokciowej wbito szpilkę np. tuberositas ulnae sin. 23

24 HISTOLOGIA Z EMBRIOLOGIĄ 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia: WYDZIAŁ LEKARSKI LEKARSKI jednolite magisterskie Rok akademicki: 2019/2020 Nazwa modułu/ przedmiotu: Kod przedmiotu: Jednostka/i prowadzące kształcenie: Kierownik jednostki/jednostek: HISTOLOGIA Z EMBRIOLOGIĄ Katedra i Zakład Histologii i Embriologii Zakład Transplantologii i Centralny Bank Tkanek CENTRUM BIOSTRUKTURY ul. Chałubińskiego WARSZAWA STRONA INTERNETOWA: tel/fax Prof. dr hab. Jacek Malejczyk Rok studiów: 1 Semestr studiów: 1 i 2 Typ modułu/przedmiotu: Osoby prowadzące: Podstawowy 1. dr Olga Aniołek 2. lek. Barbara Bikowska-Opalach 3. dr Łukasz Biały 4. mgr Agnieszka Czajkowska 5. dr hab. Ryszard Galus 6. dr hab. Tomasz Grzela 7. dr Grzegorz Gut 8. lek. Agata Hevelke 9. lek. Łukasz Hutnik 10. dr hab. Anna Hyc 11. dr hab. Anna Iwan 12. dr hab. Izabela Janiuk 13. dr Ewa Jankowska Steifer 14. dr hab. Jarosław Jóźwiak 15. dr hab. Artur Kamiński 16. dr Marek Kujawa 17. dr Małgorzata Litwiniuk 18. prof. dr. hab. Jacek Malejczyk 19. prof. dr. hab. Gayane Martirosian 20. prof. Stanisław Moskalewski 21. dr hab. Izabela Młynarczuk-Biały 22. dr Justyna Niderla-Bielińska 23. mgr Joanna Olkowska-Truchanowicz 24. dr hab. Dorota Radomska-Leśniewska 24

25 Erasmus TAK/NIE: Osoba odpowiedzialna za sylabus: Tak 25. lek. Monika Siedlecka 26. dr hab. Piotr Skopiński 27. lek. Martyna Smolińska 28. lek. Alicja Sztokfisz-Ignasiak 29. dr Aneta Ścieżyńska 30. dr hab. Dariusz Śladowski 31. dr Izabela Uhrynowska-Tyszkiewicz 32. prof. dr hab. Paweł Włodarski Prof. Jacek Malejczyk Liczba punktów ECTS: Cele kształcenia Celem nauczania Histologii z Embriologią i Cytologią jest zapoznanie studentów kierunku lekarskiego z budową komórek, tkanek i narządów oraz powiązaniami budowy komórek i tkanek z pełnionymi przez nie funkcjami. Stanowi to podstawę do późniejszego nauczania biochemii, fizjologii i histopatologii. Program zawiera molekularne aspekty oddziaływań międzykomórkowych i uwzględnia podstawy fizjologii wybranych narządów. W czasie zajęć z embriologii człowieka, omawiane są wczesne stadia rozwojowe zarodka oraz proces formowania się listków zarodkowych i powstawania pierwotnych tkanek i narządów. 3. Wymagania wstępne Wiedza z zakresu biologii, chemii na poziomie liceum ogólnokształcącego. 4. Przedmiotowe efekty kształcenia Symbol przedmiotoweg o efektu kształcenia Lista efektów kształcenia Treść przedmiotowego efektu kształcenia Odniesienie do efektu kierunkowego Symbol tworzony przez osobę wypełniającą sylabus (Kategoria: W- wiedza, U-umiejętności, K-kompetencje) W1 Efekty kształcenia określają co student powinien wiedzieć, rozumieć i być zdolny wykonać po zakończeniu zajęć. Efekty kształcenia wynikają z celów danego przedmiotu. Osiągnięcie każdego z efektów powinno być zweryfikowane, aby student uzyskał zaliczenie. Zna mianownictwo anatomiczne, histologiczne i embriologiczne w języku polskim i angielskim Numer kierunkowego efektu kształcenia zawarty w Rozporządzeniu Ministra Nauki bądź Uchwały Senatu WUM właściwego kierunku studiów A.W1. W2 W3 Zna podstawowe struktury komórkowe i ich specjalizacje funkcjonalne Zna mikroarchitekturę tkanek, macierzy pozakomórkowej oraz narządów A.W4. A.W5. W4 W5 Zna stadia rozwoju zarodka ludzkiego, budowę i czynność błon płodowych i łożyska oraz etapy rozwoju poszczególnych narządów Zna enzymy biorące udział w trawieniu, mechanizm wytwarzania kwasu solnego w żołądku, rolę żółci, przebieg wchłaniania produktów A.W6. B.W18. 25

26 trawienia oraz zaburzenia z nimi związane W6 Zna przebieg i regulację funkcji rozrodczych u kobiet i mężczyzn B.W27. U1 U2 U3 K1 Obsługuje mikroskop optyczny także w zakresie korzystania z immersji Rozpoznaje w obrazach z mikroskopu optycznego lub elektronowego struktury histologiczne odpowiadające narządom, tkankom, komórkom i strukturom komórkowym, dokonuje opisu i interpretuje ich budowę oraz relacje między budową i funkcją Posługuje się w mowie i piśmie mianownictwem anatomicznym, histologicznym oraz embriologicznym. Posiada świadomość własnych ograniczeń i umiejętność stałego dokształcania się A.U1. A.U2. A.U5. K.S4 5. Formy prowadzonych zajęć Formy Liczba godzin Liczba grup Wykład (w tym e-learning) Minimalna liczba osób w grupie 10 1 Liczba studentów 1 roku Seminarium Ćwiczenia Tematy zajęć i treści kształcenia Wykłady (W): W1. Mechanizmy hematopoezy, implikacje kliniczne A.W1; A.W4; A.U5; K.S4 W2. Włókno mięśniowe w zdrowiu i chorobie, czyli dlaczego Herkules łeb hydrze urwał A.W1; A.W4; A.U5; K.S4 W3. Omówienie zależności hormonalnych - podwzgórze - przysadka - jajnik - macica. Powstawanie owocytów i plemników, cykl menstruacyjny A.W1; A.W4; A.W6; A.U5; B. W27; K.S4 W4. Zapłodnienie komórki jajowej, rozwój zarodka do stadium blastocysty A.W1; A.W6; A.U5; B. W27; K.S4 W5. Implantacja, regulacja implantacji przez czynniki wzrostu i różnicowania, naturalna utrata ciąży, immunologiczne bariery zapłodnienia, nieprawidłowe miejsca implantacji, rozwój zarodka przedsomitarnego, pęcherzyk żółtkowy pierwotny A.W1; A.W6; A.U5; B. W27; K.S4 W6. Rozwój trofoblastu i kosmówki, pęcherzyk żółtkowy ostateczny, powstawanie cewy nerwowej i grzebienia nerwowego, różnicowanie się mezodermy, tworzenie naczyń krwionośnych, powstawanie fałdu głowowego i ogonowego oraz fałdów bocznych, różnicowanie się endodermy, łuki i kieszonki gardłowe, wędrówki komórek, tworzenie chimer A.W1; A.W6; A.U5; B. W27; K.S4 W7. Powstawanie jamy owodni i łożyska, różnicowanie się doczesnej, pępowina, krążenie płodowe, regulacja objętości płynu owodniowego, bliźnięta, powstawanie wad rozwojowych A.W1; A.W6; A.U5; B. W27; K.S4 W8. Odbudowa i degradacja tkanek łącznych A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 W9. Angiogeneza - implikacje terapeutyczne A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 W10. Wyzwania współczesnej medycyny A.W1; A.W4; A.U2; A.U5; K.S4 Seminaria(S po 1 godzinie) i ćwiczenia (c po 2 godziny): S1. Mikroskop, technika histologiczna A.W1; A.W4; A.U1; A.U5; K.S4 C1. Różnorodne typy komórek. Zasady pracy z mikroskopem świetlnym A.W1; A.W4; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S2. Mikroskop elektronowy. Przedziały komórkowe i ich funkcje A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C2. Ultrastruktura organelli cytoplazmatycznych A.W1; A.W4; A.W5; A.U2; A.U5; K.S4 S3.Ultrastruktura jądra komórki A.W1; A.W5; A.U5; K.S4 C3. Podział komórki A.W1; A.W4; A.U2; A.U5; K.S4 S4. Specjalistyczne struktury powierzchni nabłonka A.W1; A.W4; A.U5; K.S4 C4. Tkanka nabłonkowa, gruczoły budowa histologiczna A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S5. Rodzaje tkanki łącznej właściwej. Funkcje tkanki łącznej właściwej i tkanki tłuszczowej A.W1; A.W4; A.W5; 26

27 A.U5; K.S4 C5. Tkanka łączna właściwa budowa histologiczna A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S6. Rodzaje i funkcje tkanki chrzęstnej i tkanki kostnej A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C6. Budowa tkanki chrzęstnej i tkanki kostnej A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S7. Rozwój różnych rodzajów tkanki kostnej przebudowa kości A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C7. Powstawanie kości A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S8. Organizacja i funkcje obwodowego układu nerwowego A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C8. Tkanka nerwowa. Budowa histologiczna A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S9. Organizacja i funkcje tkanki mięśniowej A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C9. Tkanka mięśniowa budowa histologiczna A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S10. Szpik i wytwarzanie komórek krwi A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C10. Ocena morfologii komórek krwi i szpiku A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S11. Układ krążenia, budowa i funkcja komórek śródbłonka A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C11. Struktura histologiczna naczyń krwionośnych i limfatycznych A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S12. Omówienie i demonstracja preparatów histologicznych histologia ogólna A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C12. Poprawianie niezaliczonych tematów ćwiczeń (wejściówek). Dopuszczenie do kolokwium semestralnego. Przedkolokwialne pokazy preparatów histologicznych histologia ogólna A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S13. Omówienie i demonstracje preparatów histologicznych histologia ogólna A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C13. Przedkolokwialne pokazy preparatów histologicznych histologia ogólna A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S14. Funkcje gruczołów wydzielania wewnętrznego A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; B.W27; K.S4 C14. Budowa histologiczna gruczołów wydzielniczych A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; B.W27; K.S4 S15. Powstawanie komórek rozrodczych żeńskich A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; B.W27; K.S4 C15. Budowa histologiczna żeńskiego układu płciowego A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; B.W27; K.S4 S16. Powstawanie komórek rozrodczych męskich A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; B.W27; K.S4 C16. Budowa męskiego układu płciowego A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; B.W27; K.S4 S17. Mechanizmy embriogenezy A.W1; A.W4; A.W5; A.W6; A.U5; B.W27; K.S4 C17. Budowa zarodka, błon płodowych i łożyska A.W1; A.W4; A.W5; A.W6; A.U1; A.U2; A.U5; B.W27; K.S4 S18. Układ chłonny typy komórek i ich funkcje A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C18. Budowa histologiczna i funkcje narządów limfatycznych A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S19. Funkcje struktur jamy ustnej; rozwój zęba A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C19. Układ pokarmowy (1) - budowa zęba, ślinianek i błon śluzowych jamy ustnej A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S20. Gruczoły żołądka i jelit - budowa i funkcja A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; B.W18; K.S4 C20. Układ pokarmowy (2) budowa histologiczna poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; B.W18; K.S4 S21. Funkcje wątroby i trzustki A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; B.W18; K.S4 C21. Układ pokarmowy (3) - budowa histologiczna gruczołów układu pokarmowego. Tkanka limfatyczna układu pokarmowego A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; B.W18; K.S4 S22. Funkcje poszczególnych odcinków układu oddechowego A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C22. Budowa histologiczna układu oddechowego A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S23. Funkcje nerek A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C23. Budowa histologiczna układu moczowego A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S24. Funkcje skóry, rozwój gruczołu mlekowego A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C24. Budowa histologiczna skóry i jej przydatków A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S25. Budowa oka, funkcje siatkówki A.W1; A.W4; A.W5; A.U5; K.S4 C25. Budowa histologiczna centralnego układu nerwowego i narządów zmysłów A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S26. Poprawianie niezaliczonych tematów ćwiczeń (wejściówek). Dopuszczenie do kolokwium semestralnego. Omówienie i demonstracje preparatów histologicznych histologia szczegółowa A.W1; A.W4; A.W5; A.W6; A.U5; B.W27; K.S4 C26. Przedkolokwialne pokazy preparatów histologicznych histologia szczegółowa A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S27. Omówienie i demonstracje preparatów histologicznych histologia szczegółowa A.W1; A.W4; A.W5; A.W6; A.U5; B.W27; K.S4 C27. Przedkolokwialne pokazy preparatów histologicznych histologia szczegółowa A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S28. Omówienie i demonstracje preparatów histologicznych przed Egzaminem z Histologii i Embriologii A.W1; A.W4; A.W5; A.W6; A.U5; B.W27; K.S4 27

28 C28. Przedegzaminacyjne pokazy preparatów histologicznych A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S29. Omówienie i demonstracje preparatów histologicznych przed Egzaminem z Histologii i Embriologii A.W1; A.W4; A.W5; A.W6; A.U5; B.W27; K.S4 C29. Przedegzaminacyjne pokazy preparatów histologicznych A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 S30. Omówienie i demonstracje preparatów histologicznych przed Egzaminem z Histologii i Embriologii A.W1; A.W4; A.W5; A.W6; A.U5; B.W27; K.S4 C30. Przedegzaminacyjne pokazy preparatów histologicznych A.W1; A.W4; A.W5; A.U1; A.U2; A.U5; K.S4 7. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia Symbol przedmiotow ego efektu kształcenia W1 W6, U1 U3 K1 Symbole form prowadzonych zajęć Wykłady / Seminaria / Ćwiczenia Wykłady / Seminaria / Ćwiczenia 8. Kryteria oceniania Sposoby weryfikacji efektu kształcenia Sprawdzian cząstkowy, kolokwia Obserwacja zachowania studenta podczas zajęć, rozmowa, pozytywna opinia prowadzącego Forma zaliczenia przedmiotu: Egzamin II-stopniowy: praktyczny i testowy Kryterium zaliczenia Minimum 60% prawidłowych odpowiedzi Posługiwanie się opisanymi kompetencjami, ocena pracy całorocznej przez asystenta. ocena kryteria 9. Literatura 2,0 (ndst) Do 59% - ocena niedostateczna nie zalicza przedmiotu 3,0 (dost.) 60 68% 3,5 (ddb) 69 76% 4,0 (db) 77 84% 4,5 (pdb) 85 92% 5,0 (bdb) % 1. Histologia Sawicki W., Malejczyk J. PZWL, Warszawa, ostatnie wydanie 2. Langman Embriologia T.W. Sadler wyd. XIII polskie wydanie pod red. J. Malejczyk, M. Kujawa, Urban & Partner, Wrocław Embriologia i wady wrodzone. Od zapłodnienia do urodzenia Moore K.L., Persaud T.V.N, Torchia M.G., Elsevier Saunders, Wrocław, Wheather. Histologia. Podręcznik i atlas Young B., Lowe J.S., Stevens A., Heath J.W. Tłumaczenie polskie pod red. J. Malejczyka, Elsevier Urban & Partner, Wrocław Histologia A. Stevensand, J Lowe 6. Anatomia mikroskopowa zwierząt domowych i człowieka J. Kuryszko, J Zarzycki 7. Embriologia Bartel H., PZWL, Warszawa, Histologia K. Ostrowski 9. Molekularne podstawy rozrodczości człowieka i innych ssaków M. Kurpisz wyd. Termedia 10.Kalkulacja punktów ECTS Forma aktywności Liczba godzin Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim: Liczba punktów ECTS 28

29 Wykład 10 Seminarium 30 Ćwiczenia 60 3 Samodzielna praca studenta (przykładowe formy pracy): Przygotowanie studenta do zajęć Przygotowanie do zaliczeń 75 3 Inne, (jakie?) 11.Informacje dodatkowe Razem Przy Katedrze i Zakładzie Histologii i Embriologii działają trzy koła studenckie: 1. SKN - Opiekunami Koła są dr Izabela Młynarczuk-Biały i dr hab. Ryszard Galus http: //histologia.wum.edu.pl - Studenckie Koło Naukowe 2. SKN Inżynierii Tkankowej - Opiekunem Koła jest Prof. dr hab. Małgorzata Lewandowska-Szumieł mszumiel@wum.edu.pl 3. Studenckie Koło Naukowe NEMO - Opiekunem Koła jest dr hab. Jarosław Jóźwiak. Regulamin zajęć z Histologii i Embriologii dla studentów kierunku lekarskiego 2019/2020 Organizacja zajęć 1. Nauczanie Histologii i Embriologii odbywa się w formie ćwiczeń, seminariów i wykładów. 2. Obecność na ćwiczeniach i seminariach jest obowiązkowa. Spóźnienia przekraczające 15 minut będą traktowane jak nieobecność. 3. Ćwiczenia rozpoczynają się objaśnieniami, które są obowiązkową częścią ćwiczeń. 4. Studenci przystępują do zajęć przygotowani merytorycznie. Zakres materiału objętego ćwiczeniem jest podany w Programie zajęć. Przygotowanie studentów do zajęć jest sprawdzane przez asystenta. 5. W trakcie ćwiczeń studenci omawiają z asystentem zagadnienia objęte tematem ćwiczenia oraz oglądają preparaty mikroskopowe, schematy i elektronogramy. Obrazy tkanek i narządów oglądanych pod mikroskopem należy narysować i opisać (legenda do rysunku) w zeszycie. Mikroskopy są rozmieszczone na stołach, lub wypożyczane pod zastaw legitymacji studenckiej. Po zakończeniu oglądania preparatów należy wyłączyć oświetlenie mikroskopu i przykryć mikroskop pokrowcem. Wynoszenie z sal ćwiczeniowych preparatów, elektronogramów, mikroskopów lub ich części jest zabronione. 6. W okresie przedkolokwialnym i przedegzaminacyjnym każda grupa studencka może wypożyczyć komplet preparatów demonstracyjnych. Zestawy można wielokrotnie wymieniać. Przed oddaniem/wymianą zestawu, należy uporządkować preparaty wg załączonej listy. Za zgubienie lub zniszczenie preparatów studenci ponoszą odpowiedzialność finansową. Zaliczenie wejściówek 1. Aby uzyskać zaliczenie ćwiczeń student musi uzyskać minimum 60% całkowitej liczby punktów ze wszystkich wejściówek z zajęć, z określonego działu (histologia ogólna, embriologia, histologia szczegółowa). 2. Jeżeli student nie osiągnął z wejściówek 60%, to musi zaliczyć wszystkie wejściówki z tematów, gdzie nie osiągnął 60% punktów. Nieuzyskanie minimum 60% punktów z każdej, z poprawianych wejściówek skutkuje niedopuszczeniem do kolokwium/egzaminu. 3. Asystenci po zakończeniu semestru zobowiązani są do przekazania informacji o studentach kwalifikujących się do dodatkowego zaliczenia wejściówki oraz podania tematu niezaliczonego ćwiczenia. Zaliczenie zajęć 1. Warunkiem zaliczenia semestru jest udział w ćwiczeniach i seminariach oraz zaliczenie wszystkich ćwiczeń. 2. Warunkiem zaliczenia ćwiczenia jest uzyskanie pozytywnej oceny ze znajomości materiału przewidzianego 29

30 na dane ćwiczenie oraz wykonanie rysunków preparatów i ich poprawne opisanie. 3. Dni, w których wyznaczono terminy ćwiczeń i kolokwiów są dniami zajęć obowiązkowych. 4. Dopuszcza się nieobecność na 2 ćwiczeniach w semestrze. Ze względu na charakter ćwiczeń oraz organizację zajęć nie ma możliwości odrabiania nieobecności. Nieobecność na 3 zajęciach, powoduje niezaliczenie semestru i niedopuszczenie do kolokwium bez względu na powód nieobecności. Zaliczenie 1. Terminy kolokwiów są uzgadniane z Radą Pedagogiczną i nie podlegają zmianie. 2. Warunkiem dopuszczenia do kolokwium jest udział w ćwiczeniach i seminariach oraz zaliczenie wszystkich ćwiczeń. 3. Kolokwia z histologii ogólnej i szczegółowej złożone są z części praktycznej i teoretycznej. 4. Kolokwium z embriologii nie ma części praktycznej. 5. Kolokwia organizowane dla całego kursu w pierwszym i drugim terminie mają formę testów. Pozostałe odbywają się w formie ustalanej przez Kierownika Katedry. 6. Testy kolokwialne są złożone z 50 pytań. 7. Kryteria zaliczenia kolokwium ustalane są przez Kierownika Katedry po przeprowadzeniu testu, przy czym zakłada się, że wymagane jest co najmniej 60% prawidłowych odpowiedzi w teście. 8. Wszelkie zastrzeżenia lub nieprawidłowości dotyczące przebiegu kolokwium lub egzaminu pisemnego student powinien zgłosić w formie pisemnej członkom Zespołu Egzaminacyjnego bezpośrednio po zakończeniu kolokwium lub egzaminu. ( Regulamin Egzaminów Pisemnych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, pkt 16.) 9. Każde kolokwium można zdawać dwukrotnie. W przypadku niezaliczenia w obu terminach studentom przysługuje prawo do zdawania w trzecim terminie. 10. Część praktyczną kolokwium należy zaliczyć przed wyznaczonym terminem poprawkowym kolokwium testowego. Jeżeli student nie zaliczy części praktycznej kolokwium, nie będzie dopuszczony do dalszych terminów kolokwium testowego. 11. Studenci mogą sprawdzać swoje karty pytań i odpowiedzi tylko przez 3 dni robocze od ogłoszenia wyników. Tylko studenci, którym brakuje do zaliczenia maksymalnie 2 punktów, mogą sprawdzać swoje karty pytań i odpowiedzi. Egzamin końcowy 1. Egzamin z przedmiotu obejmuje treści objęte programem ćwiczeń, seminariów i wykładów. 2. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zdanie wszystkich kolokwiów przewidzianych programem. 3. Terminy egzaminów są uzgadniane z Radą Pedagogiczną i nie podlegają zmianie. 4. Egzamin składa się z dwóch niezależnych części: praktycznej i teoretycznej. 5. Niezaliczenie części praktycznej lub teoretycznej skutkuje oceną niedostateczną z egzaminu. 6. Kierownik Katedry może wyrazić zgodę na zdawanie egzaminu w formie ustnej studentom, którzy uzyskali z kolokwiów średnią nie niższą niż 4½. O taką zgodę student powinien wystąpić do Kierownika Katedry na piśmie (formularz podania dostępny na stronie internetowej Katedry). 7. W przypadku nieobecności na egzaminie lub kolokwium spowodowanej przyczynami zdrowotnymi, student zobowiązany jest dostarczyć zwolnienie lekarskie w ciągu trzech dni roboczych od dnia wyznaczonego egzaminu, pod rygorem wpisania oceny niedostatecznej. 8. W razie niezaliczenia egzaminu poprawkowego, na wniosek studenta Dziekan może wyznaczyć egzamin komisyjny. Egzamin praktyczny Egzamin praktyczny polega na rozpoznaniu 10 preparatów histologicznych. Minimalna liczba rozpoznanych preparatów wynosi 6. Za każdy dodatkowo rozpoznany preparat student uzyskuje 1 punkt, a w przypadku rozpoznania 10 preparatów - 5 punktów. Studenci, którzy nie zaliczyli w pierwszym terminie części praktycznej egzaminu przystępują do testu, którego pozytywny wynik będzie traktowany, jako wynik egzaminu poprawkowego (student zdaje wówczas ponownie jedynie egzamin praktyczny). Studenci, którzy zaliczyli w pierwszym terminie część praktyczną egzaminu, a nie zdali testu, nie muszą przystępować ponownie do egzaminu praktycznego w drugim terminie egzaminu (student zdaje wówczas ponownie jedynie egzamin teoretyczny). Egzamin teoretyczny Część teoretyczna egzaminu odbywa się w formie testu złożonego ze 100 pytań z zakresu histologii ogólnej i szczegółowej oraz z embriologii. Test zawiera pytania z działu wiedzy ogólnolekarskiej (histologii ogólnej, szczegółowej i embriologii), oraz pytania z histologii struktur jamy ustnej. Kryteria zaliczenia egzaminu ustalane są przez Kierownika Katedry po przeprowadzeniu testu, przy czym zakłada się, że wymagane jest, co najmniej 60% prawidłowych odpowiedzi w teście. Wszelkie zastrzeżenia lub nieprawidłowości dotyczące przebiegu egzaminu pisemnego student powinien 30

31 zgłosić w formie pisemnej członkom Zespołu Egzaminacyjnego bezpośrednio po zakończeniu egzaminu. ( Regulamin Egzaminów Pisemnych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, pkt 16.) Ocena końcowa 1. Ocena z egzaminu jest wystawiana na podstawie wyników obu części egzaminu. Na ocenę końcową składają się punkty uzyskane z obu części egzaminu. 2. Punkty z egzaminu praktycznego są doliczane tylko studentom, którzy spełnili kryteria zaliczenia testu. 3. Punkty z egzaminu praktycznego są doliczane studentom tylko raz. W sesji poprawkowej punkty z egzaminu praktycznego nie są przyznawane. Stanowisko Katedry w sprawie ściągania na egzaminach i kolokwiach Ściąganie na egzaminach i kolokwiach jest naruszeniem zasad etyki oraz Regulaminu Studiów WUM. Osoby aktywnie i biernie uczestniczące w tym procederze będą karane usunięciem z egzaminu, z oceną niedostateczną. Dodatkowo Katedra wdroży postępowanie dyscyplinarne wobec osób ściągających. Osoby aktywnie ściągające to osoby, które odpisują wyniki od innych studentów, bądź korzystające w czasie egzaminu z niedozwolonych notatek lub urządzeń elektronicznych służących do komunikowania się lub do przechowywania danych. Wnoszenie takich urządzeń na zaliczenia i egzaminy jest zabronione. Poprzez bierny udział w ściąganiu rozumie się ułatwianie odpisywania własnych odpowiedzi innym uczestnikom egzaminu. Student jest zobowiązany dochować należytej staranności, aby uniemożliwić innym odpisywanie swoich odpowiedzi. Kierownik Katedry obliguje Studentów i Egzaminatorów do ścisłego przestrzegania tych zasad. Stanowisko Katedry w sprawie formy zaliczenia przedmiotu Studenci, dla których język polski jest językiem obcym podlegają takim samym kryteriom oceny, co studenci polskojęzyczni i zdają kolokwia i egzamin w formie testu. 31

32 PIERWSZA POMOC I ELEMENTY PIELĘGNIARSTWA 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia: Wydział Lekarski Kierunek Lekarski Studia jednolite stacjonarne i niestacjonarne wieczorowe Rok akademicki: 2019/2020 Nazwa modułu/przedmiotu: Kod przedmiotu: Jednostka/i prowadząca/e kształcenie: Kierownik jednostki/jednostek: Rok studiów Semestr studiów Pierwsza pomoc i elementy pielęgniarstwa I Klinika Anestezjologii Intensywnej Terapii SK Dzieciątka Jezus ul Lindleya Warszawa II Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii CSK Banacha 1a Warszawa Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Dziecięcej SP Dziecięcy Szpital Kliniczny WUM Żwirki i Wigury 63A Warszawa dr hab. n. med. Janusz Trzebicki, dr hab. n. med. P. Andruszkiewicz dr hab. n. med. Izabela Pągowska-Klimek I I lub II Typ modułu/przedmiotu Osoby prowadzące Erasmus TAK/NIE Osoba odpowiedzialna za sylabus Liczba punktów ECTS: 3 2. Cele kształcenia podstawowy dr hab. n. med. P. Andruszkiewicz, dr hab. n. med. Izabela Pągowska-Klimek, dr hab. n. med. J. Trzebicki, dr n.med. Karolina Dobrońska, dr n.med. Lidia Jureczko, dr n.med. Małgorzata Mierzewska-Schmidt, dr n. med. Grzegorz Niewinski, lek. A. Baranowski, lek. M. Barwijuk, lek. A. Gruźlewska, lek. K. Jakubowska, lek. J. Kalbowiak, lek. P. Łącki, lek. Jan Pluta, lek. W. Romaniuk, lek. M. Rykowski, lek. P. Sawicki, lek. A. Święch- Zarzycka, lek. Łukasz Wróblewski. tak dr n. med. L. Jureczko, dr n. med. K. Dobrońska , jureczko@gmail.com, karolinadobronska@wum.edu.pl 32

33 C1. Nauczenie studentów prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej według aktualnych wytycznych C2. Zapoznanie studentów z metodami oceny podstawowych funkcji życiowych człowieka w stanie zagrożenia życia C3. Nauczenie studentów rozpoznawania sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu człowieka C4. Zapoznanie studentów z podstawowymi czynnościami pielęgniarskimi w opiece domowej i szpitalnej 3. Wymagania wstępne Znajomość aktualnych wytycznych resuscytacji Europejskiej Rady Resuscytacji Przedmiotowe efekty kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia W1 Lista efektów kształcenia Treść przedmiotowego efektu kształcenia Poznanie aktualne wytyczne resuscytacji krążeniowooddechowej noworodków, dzieci i dorosłych; Odniesienie do efektu kierunkowego (numer) F.W7. W2 U1 Zna objawy najczęściej występujących ostrych zatruć, w tym alkoholami, narkotykami i innymi substancjami psychoaktywnymi, metalami ciężkimi oraz wybranymi grupami leków. Ocenia stan ogólny, stan przytomności i świadomości pacjenta; C.W44. E.U7. U2 Rozpoznaje stany bezpośredniego zagrożenia życia E.U14. U3 U4 U5 U6 Rozpoznaje stan po spożyciu alkoholu, narkotyków i innych używek Wykonuje podstawowe procedury i zabiegi lekarskie, w tym: a) pomiar temperatury ciała, pomiar tętna, nieinwazyjny pomiar ciśnienia tętniczego, b) monitorowanie parametrów życiowych przy pomocy kardiomonitora, pulsoksymetrię, c) badanie spirometryczne, leczenie tlenem, wentylację wspomaganą i zastępczą, d) wprowadzenie rurki ustno-gardłowej, e) wstrzyknięcia dożylne, domięśniowe i podskórne, kaniulację żył obwodowych, pobieranie obwodowej krwi żylnej, pobieranie posiewów krwi, pobieranie krwi tętniczej, pobieranie arterializowanej krwi włośniczkowej, f) pobieranie wymazów z nosa, gardła i skóry, nakłucie jamy opłucnowej, g) cewnikowanie pęcherza moczowego u kobiet i mężczyzn, zgłębnikowanie żołądka, płukanie żołądka, enemę, h) standardowy elektrokardiogram spoczynkowy wraz z interpretacją, kardiowersję elektryczną i defibrylację serca, i) proste testy paskowe i pomiar stężenia glukozy we krwi; Wdraża podstawowe postępowanie lecznicze w ostrych zatruciach; Postępuje właściwie w przypadku urazów (zakłada opatrunek lub unieruchomienie, zaopatruje i zszywa ranę); E.U15. E.U29. E.U33. E.U36. U7 Zakłada wkłucie obwodowe F.U.5. 33

34 U8 Wykonuje doraźne unieruchomienie kończyny, wybiera rodzaj unieruchomienia konieczny do zastosowania w typowych sytuacjach klinicznych oraz kontroluje poprawność ukrwienia kończyny po założeniu opatrunku unieruchamiającego; F.U8. U9 Zaopatruje krwawienie zewnętrzne F.U.9. U10 U11 K1 Wykonuje podstawowe zabiegi resuscytacyjne z użyciem automatycznego defibrylatora zewnętrznego i inne czynności ratunkowe oraz udziela pierwszej pomocy Ocenia stan chorego nieprzytomnego zgodnie z obowiązującymi międzynarodowymi skalami punktowymi; Posiada świadomość własnych ograniczeń i umiejętność stałego dokształcania się F.U.10. F.U21. K.S4. 5. Formy prowadzonych zajęć Forma Liczba godzin Liczba grup Minimalna liczba osób w grupie Wykład (e-zajęcia) 15 wszystkie c. kurs Seminarium Ćwiczenia (w tym CSM) 24 (21 CSM) Tematy zajęć i treści kształcenia Zajęcia w Klinikach: 9h (3h ćwiczeń, 6h seminariów) /W1, U1, U2, K1 1) C1/S1 Wprowadzenie Bezpieczeństwo ratownika, ryzyko zakażenia. Łańcuch przeżycia. Badanie ABCD. Wyposażenie podstawowe apteczki 2) C2/S2 Działanie systemu ratownictwa, transport pacjenta, pracownie diagnostyczne, SOR, OIT (wyprawa po szpitalu szlakiem pacjenta urazowego ) 3) C3/S3 Repetytorium na przypadkach, zaliczenie (test 15 pytań) Centrum symulacji: 21h ćwiczeń /W1,U1,U2,U3,U4,U5, U6,U7,U8,U9,U10,U11,K1 4) BLS + AED dziecko i dorosły (Uwaga: student, nieprzygotowany teoretycznie do zajęć nie zostanie do nich dopuszczony) 5) Zaliczenie BLS + AED. Postępowanie z pacjentem po urazie, stany zagrożenia życia. 6) Czynności pielęgniarskie (wstrzyknięcia podskórne, domięśniowe, dożylne, podawanie płynów w infuzji, pomiar ciśnienia, tętna, podłączenie kardiomonitora, wykonanie EKG). Wykłady w ramach e-learningu: 15h / W1W2,U1,U2,U3,U4,U5,U6,U7,U8,U9,U10,U11 W1. Przygotowanie do ćwiczeń w centrum symulacji: 1) Kaniulacja naczyń 2) Transport pacjenta w stanie zagrożenia życia 3) Wprowadzenie do zajęć symulacyjnych W2. Pacjent nieprzytomny W3. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne. Zastosowanie AED. W4. BLS u dziecka. Stany zagrożenia życia u dzieci. W5. Pierwsza pomoc w zatruciach W6. Nagłe zatrzymanie krążenia w sytuacjach szczególnych W7. Oddechowe i krążeniowe stany zagrożenia życia W8. Metaboliczne i neurologiczne stany zagrożenia życia 34

35 W9. Monitorowanie W10. Historia resuscytacji. Etyczne i prawne zagadnienia związane z udzielaniem pomocy. 7. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia Symbole form prowadzonych zajęć W1, U1, K1 W, S, C 8. Kryteria oceniania Sposoby weryfikacji efektu kształcenia Realizacja e-wykładów Sprawdzian umiejętności praktycznych i teoretycznych. Obecność na zajęciach Kryterium zaliczenia Aktywny udział we wszystkich seminariach i ćwiczeniach. Zaliczenie wykładów w formie e-learningu Samodzielne poprowadzenie resuscytacji krążeniowo oddechowej na poziomie BLS Rozwiązanie testu 15 pytań Forma zaliczenia przedmiotu: ocena kryteria 2,0 (ndst) Niezaliczenie e-wykładów i/lub nieumiejętność przeprowadzenie BLS i/lub 0-7 pkt z testu 3,0 (dost) Zaliczenie e-wykładów, prawidłowe przeprowadzenie BLS oraz 8-9 pkt z testu 3,5 (ddb) Zaliczenie e-wykładów, prawidłowe przeprowadzenie BLS oraz 10 pkt z testu 4,0 (db) Zaliczenie e-wykładów, prawidłowe przeprowadzenie BLS oraz pkt z testu 4,5 (pdb) Zaliczenie e-wykładów, prawidłowe przeprowadzenie BLS oraz 13 pkt z testu 5,0 (bdb) Zaliczenie e-wykładów, prawidłowe przeprowadzenie BLS oraz pkt z testu 9. Literatura Literatura obowiązkowa: Wytyczne Resucytcji Kalkulacja punktów ECTS Forma aktywności Liczba godzin Liczba punktów ECTS Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim: Wykład (e-zajęcia) Seminarium Ćwiczenia Samodzielna praca studenta (przykładowe formy pracy): Przygotowanie studenta do zajęć Przygotowanie studenta do zaliczeń Inne (jakie?) 35

36 11. Informacje dodatkowe Razem 75 3 Przed przystąpieniem do zajęć praktycznych w centrum symulacji konieczne jest zaliczenie e-wykładów Przed 1 zajęciami: W1, W2, W3, W4, Przed 2 zajęciami: W5, W6, W7, W8 Przed 3 zajęciami: W9, W10 Student nieprzygotowany do ćwiczeń może zostać do nich niedopuszczony. Wykłady realizowane są w formie e-learningu. e-learning.wum.edu.pl Należy zalogować się na Platformę WUM jak do usługi SSL-WUM. Identyfikator (s0 + nr indeksu): s0xxxxx Hasło: takie samo jak do usługi SSL-WUM W przypadku nieobecności na zajęciach, konieczne jest odrobienie ich z inną grupą, wszelkie problemy związane z tą kwestią należy zgłosić Kierownikowi Kliniki. Zaliczenie przedmiotu i wpis do indeksu odbywają się w Klinice Anestezjologii i Intensywnej Terapii Dziecięcej SP Dziecięcy Szpital Kliniczny WUM Żwirki i Wigury 63A Warszawa

37 STATYSTYKA I INFORMATYKA MEDYCZNA 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne): Wydział Lekarski Kierunek Lekarski, jednolite studia magisterskie, studia 6 letnie stacjonarne i niestacjonarne Rok akademicki: 2019/2020 Nazwa modułu/przedmiotu: Kod przedmiotu Jednostka/i prowadząca/e kształcenie: Kierownik jednostki/jednostek: Rok studiów (rok, na którym realizowany jest przedmiot): Semestr studiów (semestr, na którym realizowany jest przedmiot): Typ modułu/przedmiotu (podstawowy, kierunkowy, fakultatywny): Osoby prowadzące (imiona, nazwiska oraz stopnie naukowe wszystkich wykładowców prowadzących przedmiot): Erasmus TAK/NIE (czy przedmiot dostępny jest dla studentów w ramach programu Erasmus): Osoba odpowiedzialna za sylabus (osoba, do której należy zgłaszać uwagi dotyczące sylabusa): Statystyka i informatyka medyczna Zakład Informatyki Medycznej i Telemedycyny ul. Banacha 1a, Warszawa, CSK blok E, II piętro Tel. (+48) zimt@wum.edu.pl dr n. med. Andrzej Cacko I I i II Podstawowy dr n. med. Andrzej Cacko, dr hab. n. med. Wojciech Glinkowski, mgr inż. Bartosz Kaczyński, dr n. med. Maria Karlińska, mgr Krzysztof Krasuski, lek Joanna Michalik, mgr Maciej Monkiewicz, dr n. med. Janusz Sierdziński, lek. Mateusz Struś, mgr inż. Emanuel Tataj, NIE dr n. med. Andrzej Cacko andrzej.cacko@wum.edu.pl Liczba punktów ECTS: 2 2. Cele kształcenia Przedmiot prowadzony jest w dwóch modułach: telemedycyny i biostatystyki. W toku kształcenia w Zakładzie Informatyki Medycznej i Telemedycyny następuje przygotowanie studenta do wykonywania zawodu medycznego w dobie informatyzacji opieki zdrowotnej i medycyny opartej na dowodach naukowych (Evidence Based Medicine, 37

38 EBM). Tematyka zajęć przybliża nowe specjalności i kierunki medyczne: informatykę medyczną, informatykę kliniczną, telemedycynę, ezdrowie, mzdrowie, rzeczywistość wirtualną oraz bioinformatykę. Podczas realizacji przedmiotu student zapoznaje się z podstawami biostatystyki, bazami danych, w tym bibliografii, aplikacjami umożliwiającymi prowadzenie badań naukowych oraz przykładowymi programami przydatnymi w praktyce zawodowej. Treści nauczania przekazywane są w formie blended-learning na wykładach, seminariach oraz stosowane praktycznie - na ćwiczeniach z asystentem, przy komputerze lub na tablecie. W trakcie zajęć wykorzystywane są dane kliniczne zgromadzone w Zakładzie podczas analiz statystycznych oraz przykłady obrazów medycznych. 3. Wymagania wstępne Informatyka na poziomie szkoły średniej. 4. Przedmiotowe efekty kształcenia Lista efektów kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia W1 W2 W3 U1 U2 U3 K1 Treść przedmiotowego efektu kształcenia Zna podstawowe metody informatyczne i biostatystyczne wykorzystywane w medycynie, w tym medyczne bazy danych, arkusze kalkulacyjne i podstawy grafiki komputerowej Zna podstawowe metody analizy statystycznej wykorzystywane w badaniach populacyjnych i diagnostycznych. Zna możliwości współczesnej telemedycyny jako narzędzia wspomagania pracy lekarza Korzysta z baz danych, w tym internetowych i wyszukuje potrzebną informację za pomocą dostępnych narzędzi Dobiera odpowiedni test statystyczny, przeprowadza podstawowe analizy statystyczne oraz posługuje się odpowiednimi metodami przedstawiania wyników Obsługuje proste przyrządy pomiarowe oraz ocenia dokładność wykonywanych pomiarów Kieruje się dobrem chorego, stawiając je na pierwszym miejscu, Odniesienie do efektu kierunkowego (numer) B.W31 B.W32 B.W33 B.U11 B.U12 B.U10 K.S2 K2 Przestrzega tajemnicy lekarskiej i praw pacjenta K.S3 K3 Posiada świadomość własnych ograniczeń i umiejętność stałego dokształcania się K.S4 5. Formy prowadzonych zajęć Forma Liczba godzin Liczba grup Minimalna liczba osób w grupie Wykład (e-zajęcia) 4 cały kurs 38

39 Seminarium (e-zajęcia) Ćwiczenia Tematy zajęć i treści kształcenia Przedmiot został podzielony na dwa moduły: Informatyka kliniczna i telemedycyna oraz Biostatystyka w praktyce klinicznej. Zajęcia rozpoczynają się od ćwiczeń z asystentami w siedzibie Zakładu. Dokładny plan dla poszczególnych grup ogłaszany jest przez Dziekanat. Wykłady e-learningowe publikowane są na Platformie ewum w trakcie trwania modułu Informatyka kliniczna i telemedycyna. Moduł Biostatystyka w praktyce klinicznej rozpoczyna się od seminariów e-learningowych publikowanych na Platformie ewum w ustalonych terminach dla grup studenckich odbywających ćwiczenia. Moduł: Informatyka kliniczna i telemedycyna W1 - Wykład 1. Telemedycyna stan prawny i faktyczny. W1, W3, U1, U3, K1, K2, K3. W2 - Wykład 2. Wyrób medyczny. Oprogramowanie jako wyrób medyczny. Wybór narzędzi w praktyce zawodowej lekarza. W1, W3, U1, U3, K1, K2, K3. W3 - Wykład 3. Elektroniczna dokumentacja medyczna. W1, W3, U1, U3, K1, K2, K3. W4 - Wykład 4. Systemy wspomagania decyzji. W1, W3, U1, U3, K1, K2, K3. C1 - Ćwiczenie 1. Internet medyczny. Internetowe bazy bibliograficzne wyszukiwanie informacji medycznych i metodologia oceny wiarygodności informacji. Evidence-based medicine. W1, W3, U1, U2, U3, K1, K2, K3. C2 - Ćwiczenie 2. Obrazowanie medyczne właściwości formatu DICOM. Program do analizy i przetwarzania obrazów medycznych. Podstawy edycji obrazu - omówienie podstawowych formatów, metody kompresji i ich właściwości. Dane obrazowe w medycynie przykłady. W1, W3, U1, U3, K1, K2, K3. C3 - Ćwiczenie 3. mzdrowie, ezdrowie. Nowe techniki w medycynie. Telemedycyna jako narzędzie rozwiazywania problemów ochrony zdrowia. Przykłady rozwiązań praktycznych. W1, W3, U1, U3, K1, K2, K3 Moduł: Biostatystyka w praktyce klinicznej S1 Seminarium 1. Wprowadzenie do biostatystyki. Zasady prowadzenia badań naukowych - metody statystyczne. Planowanie badania naukowego algorytm postępowania. Podstawowe pojęcia i miary statystyczne. W1, W2, U1, U2, U3, K1, K2, K3. S2 Seminarium 2. Wprowadzenie do biostatystyki. Omówienie wybranych testów statystycznych wybór testu ze względu na rodzaj zmiennych. Analiza opisowa i weryfikacja hipotez. Interpretacji wyników analizy statystycznej. Wybrane techniki analizy statystycznej. W1, W2, U1, U2, U3, K1, K2, K3. C4 - Ćwiczenie 4. Budowa baz danych. Przygotowanie i przetwarzanie danych do obliczeń statystycznych. Czytelność danych. Wykorzystanie arkusza kalkulacyjnego jako prostej medycznej bazy danych, omówienie funkcji programu. W1, W2, U1, U2, U3, K1, K2, K3. C5 - Ćwiczenie 5. Statystyki opisowe. Ocena rozkładu zmiennej. Ćwiczenia na wybranych przykładach praktycznych. Zapoznanie się z narzędziami do planowania analiz statystycznych, prezentacji (wizualizacji) danych. W1, W2, U1, U2, U3, K1, K2, K3. C6 - Ćwiczenie 6. Program do analizy statystycznej zajęcia praktyczne. Weryfikacja hipotez. Zastosowanie testów parametrycznych i nieparametrycznych. Ćwiczenia na przykładowych danych klinicznych. W1, W2, U1, U2, U3, K1, K2, K3. C7 Ćwiczenie 7. Program do analizy statystycznej zajęcia praktyczne. Analiza regresji.. Ćwiczenia na przykładowych danych klinicznych. Omówienie wybranych przykładów piśmiennictwa. W1, W2, U1, U2, U3, K1, K2, K3. C8 Ćwiczenie 8. Ocena stanu zdrowia populacji - analiza wybranych wskaźników i danych z baz WHO. Zaliczenie. W1, W2, U1, U2, U3, K1, K2, K3. 7. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia 39

40 Symbol przedmiotowego efektu kształcenia W1-3, U1-3 K1-K3 Symbole form prowadzonych zajęć W1-W4 S1-S2 C1-C8 8. Kryteria oceniania Sposoby weryfikacji efektu kształcenia Zaliczenie e-zajęć: pytania testowe i zadania praktyczne. Ćwiczenia z asystentem: aktywność i realizacja tematu. Test elektroniczny (końcowy) pytania dotyczące materiału ćwiczeń oraz e-zajęć. Kryterium zaliczenia Zaliczenie e-zajęć uzyskanie co najmniej 51% punktów. Kontrola wykonania zadania przez prowadzącego. Test końcowy uzyskanie co najmniej 51% punktów, tylko 3 dostępne próby. Forma zaliczenia przedmiotu: Ocena zostanie wystawiona na podstawie sumy punktów uzyskanych w trakcie e-zajęć i na teście końcowym. Regulamin zajęć: 1) Zajęcia prowadzone przez Zakład Informatyki Medycznej i Telemedycyny są obowiązkowe, z wyjątkiem zajęć fakultatywnych. 2) Studentom przysługuje prawo do jednej nieusprawiedliwionej nieobecności w cyklu zajęć. Większa liczba nieusprawiedliwionych nieobecności skutkuje brakiem zaliczenia przedmiotu. 3) W przypadku nieobecności nieusprawiedliwionej, student nie ma możliwości odrabiania zajęć. 4) W przypadku nieobecności usprawiedliwionej zwolnieniem lekarskim lub aktywnością w organach samorządowych Uczelni student jest zobowiązany do odrobienia zajęć w formie uzgodnionej z osobą prowadzącą zajęcia. Należy zgłosić się do osoby prowadzącej zajęcia bezpośrednio po ustaniu przyczyny nieobecności. 5) Spóźnienie na zajęcia traktowane jest jak nieobecność. 6) Podania dotyczące przepisania zaliczeń i ocen zajęć przyjmowane są przy dwa pierwsze tygodnie semestru. Do podań należy załączyć sylabus przedmiotu, z którego ma zostać przepisane zaliczenie lub ocena. 7) Zaliczenie przedmiotu odbywa się według schematu zawartego w sylabusie. ocena kryteria 2,0 (ndst) 3,0 (dost) Więcej niż 1 nieobecność na ćwiczeniach z asystentem Poniżej lub równo 50% punktów z co najmniej jednego zaliczenia (e-zajęcia lub test końcowy) 51 60% punktów, przy czym zarówno z zaliczenia e-zajęć, jak i zadania praktycznego student musi otrzymać co najmniej 51% punktów 9. Literatura 3,5 (ddb) 61 70% punktów, warunek jw. 4,0 (db) 71 80% punktów, warunek jw. 4,5 (pdb) 81 90% punktów 5,0 (bdb) % punktów Literatura obowiązkowa: Materiały dydaktyczne (e-zajęcia) opublikowane na Platformie WUM. Andrzej Stanisz - Przystępny kurs statystyki z zastosowaniem STATISTICA PL na przykładach z medycyny TOM I TOM II. StatSoft Polska, Kraków Literatura uzupełniająca: Wprowadzenie do Excela. Janusz Sierdziński. Materiały uzupełniające opublikowane na Platformie WUM. Wiesława Regel. Podstawy statystyki w Excelu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

41 10. Kalkulacja punktów ECTS Forma aktywności Liczba godzin Liczba punktów ECTS Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim (w tym zajęcia e-learningowe): Wykład 4 0,15 Seminarium 6 0,21 Ćwiczenia 24 0,88 Samodzielna praca studenta: Przygotowanie studenta do zajęć 8 0,29 Przygotowanie studenta do zaliczeń 8 0,29 Przygotowanie do zajęć e-learningowych 5 0, Informacje dodatkowe Razem 55 2,0 Pierwsze ćwiczenia odbywają się w siedzibie Uczelni. Terminy wykładów, seminariów oraz ćwiczeń dla poszczególnych grup podane są w planie zajęć. Na pierwszych ćwiczeniach studenci otrzymają informacje dotyczące e-zajęć. Na platformę WUM (e-learning.wum.edu.pl) studenci logują się jak do usługi SSL-WUM, wpisują swój identyfikator (s0+ nr indeksu): s0xxxxx i podają hasło takie samo, jak do usługi SSL-WUM. Uprzejmie prosimy, aby każdy student sprawdził przed zajęciami, czy może się zalogować na Platformę WUM. W razie problemów proszę kontaktować się z działem IT WUM (it.wum.edu.pl). Zaliczenie (test końcowy) przeprowadzany jest na ostatnich zajęciach w siedzibie Zakładu. Przy Zakładzie działa Studenckie Koło Naukowe Informatyki Medycznej i Telemedycyny opiekun: Emanuel Tataj (kontakt: emanuel.tataj@wum.edu.pl) 41

42 BIOFIZYKA 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne): Wydział Lekarski lekarski, studia 6 letnie jednolite, profil ogólnoakademicki, stacjonarne i niestacjonarne Rok akademicki: 2019/2020 Nazwa modułu/przedmiotu: Kod przedmiotu(z systemu Pensum): Jednostka/i prowadząca/e kształcenie: Kierownik jednostki/jednostek: Rok studiów (rok, na którym realizowany jest przedmiot): Semestr studiów (semestr, na którym realizowany jest przedmiot): Typ modułu/przedmiotu (podstawowy, kierunkowy, fakultatywny): Osoby prowadzące (imiona, nazwiska oraz stopnie naukowe wszystkich wykładowców prowadzących przedmiot): Erasmus TAK/NIE (czy przedmiot dostępny jest dla studentów w ramach programu Erasmus): Osoba odpowiedzialna za sylabus (osoba, do której należy zgłaszać uwagi dotyczące sylabusa): Biofizyka Zakład Biofizyki i Fizjologii Człowieka Wydział Nauki o Zdrowiu WUM Adres: ul. Chałubińskiego Warszawa Telefony: Fax: Prof. dr hab. Jacek Przybylski I I podstawowy Prof. Jacek Przybylski, dr Piotr Jeleń, dr Agnieszka Malinowska, mgr Tomasz Siedlecki, dr Maria Sobol, dr Wojciech Baran Nie Dr Maria Sobol Zakład Biofizyki i Fizjologii Człowieka Wydział Nauki o Zdrowiu WUM Adres: ul. Chałubińskiego Warszawa Telefony: Fax: maria.sobol@wum.edu.pl Liczba punktów ECTS: 3 2. Cele kształcenia 42

43 1. Przekazanie studentom pewnego zasobu wiedzy teoretycznej i praktycznej pozwalającej na zrozumienie fizycznych podstaw procesów życiowych zachodzących w organizmie oraz metod fizycznych stosowanych w medycynie. 2. Poznanie fizycznej struktury układów biologicznych, fizyczna interpretacja ich funkcji 3. Poznanie fizycznych podstaw metod diagnostycznych 4. Poznanie jakie mechanizmy oddziaływania czynników fizycznych na organizmy żywe są wykorzystywane w celach terapeutycznych 6. Znajomość czynników fizycznych oddziaływujących na człowieka w jego środowisku 3. Wymagania wstępne Wiedza z matematyki i fizyki na poziomie szkoły średniej. Ponadto obowiązuje samodzielne opracowanie zagadnień do ćwiczeń oraz przygotowanie się do seminariów na podstawie dostępnych instrukcji dotyczących omawianych zagadnień. 4. Przedmiotowe efekty kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia W1 W2 W3 W4 W5 U1 U2 U3 5. Formy prowadzonych zajęć Lista efektów kształcenia Treść przedmiotowego efektu kształcenia zna prawa fizyczne opisujące przepływ płynów oraz czynniki wpływające na opór naczyniowy przepływu krwi zna naturalne i sztuczne źródła promieniowania jonizującego oraz jego oddziaływanie z materią zna fizykochemiczne i molekularne podstawy działania narządów zmysłów zna fizyczne podstawy nieinwazyjnych metod obrazowania zna fizyczne podstawy wybranych technik terapeutycznych, w tym ultradźwięków i naświetlań wykorzystuje znajomość praw fizyki do wyjaśnienia wpływu czynników zewnętrznych, takich jak temperatura, przyspieszenie, ciśnienie, pole elektromagnetyczne oraz promieniowanie jonizujące, na organizm i jego elementy ocenia szkodliwość dawki promieniowania jonizującego i stosuje się do zasad ochrony radiologicznej obsługuje proste przyrządy pomiarowe oraz ocenia dokładność wykonywanych pomiarów Forma Liczba godzin Liczba grup Odniesienie do efektu kierunkowego (numer) B.W5 B.W6 B.W7 B.W8 B.W9 B.U1 B.U2 B.U10 Minimalna liczba osób w grupie Wykład 4 Wszystkie grupy Seminarium Ćwiczenia Tematy zajęć i treści kształcenia W1 Fale akustyczne wprowadzenie. (W4, W5) Wykłady 43

44 W2- Współczesne techniki terapeutyczne. Ochrona radiologiczna (W2, W5, U1, U2) Seminaria S1- Elementy termodynamiki. Właściwości błon biologicznych. Transport przez błony biologiczne. Zjawiska bioelektryczne w błonach: potencjał równowagi, spoczynkowy i czynnościowy. (U1) S2- Biofizyka układu krążenia ( podstawy fizyczne przepływów, prawa fizyczne płynów doskonałych i rzeczywistych, własności cieczy lepkość i napięcie powierzchniowe, układ tętniczy i żylny, opór naczyniowy przepływu, przepływ laminarny, burzliwy i pulsacyjny). (W1) S3- Elektryczna czynność serca.(u3) S4 - Biofizyka układu oddechowego ( ciśnienie parcjalne gazów oddechowych w powietrzu atmosferycznym i w pęcherzykach płucnych, mechanika oddychania, spirometria). (W1, U1, U3) S5- Metody obrazowania w medycynie (CT, PET, SPECT, MRI). ( W4) Ćwiczenia C1- Fale akustyczne ( budowa układu słuchowego percepcja i analiza bodźców słuchowych, fizyczne cechy dźwięku, audiometria tonalna ( przewodnictwo powietrzne i kostne, niedosłuch przewodzeniowy), próby stroikowe). (W3, U3) C2- Fizyka ultradźwięków ( wytwarzanie i detekcja fal w ultrasonografii, artefakty). ( W4, W5, U3) C3-Ultrasonografia dopplerowska ( nowe techniki ultrasonograficzne). (W1, W4, W5, U3) C4- Układ optyczny oka (powstawanie obrazów w oku ludzkim, akomodacja oka, starczowzroczność, wady wzroku i ich korygowanie, powiększenie okularowe). (W3, U3, K1) C5- Promieniowanie rentgenowskie podstawy fizyczne ( prawo absorpcji, widmo ciągłe i dyskretne, analiza zdjęć rentgenowskich). (W2, W5, U1, U2, U3, K1) 7. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia Symbole form prowadzonych zajęć Sposoby weryfikacji efektu kształcenia Kryterium zaliczenia W1 S2, S4, C3 Rozmowa W2 W3 W4 W5 U1 U2 U3 L1, L2, C5 C1, C4 S5, C2, C3 L2, C2, C3, C5 C5, S1, L1, L2 C5, L2 C1-C5, S3 Rozmowa/ Kartkówka składająca się z 5pytań Rozmowa/ Kartkówka składająca się z 5 pytań Rozmowa/ Kartkówka składająca się z 5 pytań Rozmowa/ Kartkówka składająca się z 5 pytań Rozmowa/Kartkówka składająca się z 5 pytań Rozmowa/Kartkówka składająca się z 5 pytań Rozmowa/Kartkówka składająca się z 5 pytań Wykonanie ćwiczenia i napisanie sprawozdania Test końcowy Wykonanie ćwiczenia i napisanie sprawozdania Test końcowy Wykonanie ćwiczenia i napisanie sprawozdania. Test końcowy Wykonanie ćwiczenia i napisanie sprawozdania. Test końcowy Wykonanie ćwiczenia i napisanie sprawozdania Test końcowy Wykonanie ćwiczenia i napisanie sprawozdania. Test końcowy Wykonanie ćwiczenia i napisanie sprawozdania, Test końcowy Wykonanie ćwiczenia i napisanie sprawozdania, Test końcowy 8. Kryteria oceniania 44

45 Forma zaliczenia przedmiotu: kolokwium pisemne - czas trwania zaliczenia: 90 minut, kolokwium pisemne (60 pytań - testowe), ocenianie pytańkażde pytanie oceniane w skali od 0-1 punktów, dobra odp. 1p, zła odp. 0 p, minimalna suma uzyskana to 0 punktów, maksymalna liczba punktów 60 punktów 9. Literatura ocena 2,0 (ndst) ,0 (dost) ,5 (ddb) 4,0 (db) 4,5 (pdb) 5,0 (bdb) Literatura obowiązkowa: Biofizyka pod red F. Jaroszyka, PZWL 2014, Biofizyka 500 pytań testowych, P.Jeleń, M.Sobol, J.Zieliński PZWL 2015 Literatura uzupełniająca: Wybrane zagadnienia z biofizyki pod red S. Miękisza, A. Hendricha, Wrocław 1998 Podstawy biofizyki pod red. prof. Pilawskiego 10. Kalkulacja punktów ECTS kryteria Forma aktywności Liczba godzin Liczba punktów ECTS Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim: Wykład Seminarium Ćwiczenia Samodzielna praca studenta (przykładowe formy pracy):w tym polu opisujemy nakład samodzielnej pracy przeciętnego studenta konieczny aby zaliczyć przedmiot. W kalkulacji należy uwzględnić m.in. konieczność przygotowania się do zajęć, wykonania pracy domowych, przygotowania się do zaliczeń itp. Przygotowanie studenta do zajęć Przygotowanie studenta do zaliczeń Przygotowanie do testu końcowego Informacje dodatkowe Regulamin Razem 75 3 Ćwiczenia 1. Ćwiczenia laboratoryjne studenci wykonują w grupach minimum 10-cio osobowych 2. Obecność na ćwiczeniach jest obowiązkowa. Każda nieobecność musi być usprawiedliwiona, a ćwiczenie 45

46 należy odrobić w terminie ustalonym z osobą odpowiedzialną za dydaktykę dla IWL. Usprawiedliwieniem może być zwolnienie lekarskie, bądź zaświadczenie o zaistnieniu wypadku losowego. 3. Warunkiem zaliczenia każdego ćwiczenia jest zaliczenie części praktycznej ( wykonanie ćwiczenia) oraz napisanie sprawozdania z ćwiczenia. 4. Obecność na seminariach jest obowiązkowa. Warunkiem zaliczenia seminarium jest czynny udział w zajęciach. 5. Warunkiem dopuszczenia do kolokwium końcowego jest zaliczenie kartkówki z podstawowych wzorów z fizyki dotyczących zagadnień omawianych na ćwiczeniach i seminariach. 6. Studenci, którzy nie zaliczyli ćwiczeń laboratoryjnych lub seminariów są niedopuszczeni do zaliczenia przedmiotu 7. Podczas każdych ćwiczeń laboratoryjnych studenci mogą uzyskać maksymalnie 3 punkty za bardzo dobre przygotowanie teoretyczne do zajęć. Podczas zajęć laboratoryjnych przeprowadzana jest kartkówka składająca się z 5 pytań. Za poprawne udzielenie odpowiedzi na 5 pytań student uzyskuje 2punkty, na 4 pytania 2 punkt, na 3 pytania 1 punkt. Na 2 i miej pytań student nie uzyskuje punktów. Punkty uzyskane podczas kartkówek dotyczących ćwiczeń są dodawane do punktów uzyskanych podczas kolokwium końcowego i nie podnoszą progu zaliczenia kolokwium. Kolokwium ( ocena podsumowująca) 1. Kolokwium składa się z 60 pytań testowych jednokrotnego wyboru. 2. Każde pytanie zawiera 4 odpowiedzi. Za zaznaczenie prawidłowej odpowiedzi student uzyskuje 1 punkt. Maksymalna liczba punktów z kolokwium Pytania dotyczą materiału ćwiczeniowego, seminariów i wykładów. Warunkiem zaliczenia kolokwium jest uzyskanie 60% punktów. Studenci, którzy nie uzyskają wystarczającej liczby punktów podczas pierwszego kolokwium, mają prawo przystąpić do kolokwium poprawkowego. Nie zaliczenie kolokwium w pierwszym terminie i w terminie poprawkowym równoznaczne jest z niezaliczeniem przedmiotu. 46

47 ETYKA LEKARSKA Z ELEMENTAMI FILOZOFII Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne): WYDZIAŁ LEKARSKI Lekarski, profil ogólnoakademicki, studia 6-letnie jednolite, stacjonarne/niestacjonarne Rok akademicki: 2019/2020 Nazwa modułu/przedmiotu: Kod przedmiotu (z systemu Pensum): Jednostka/i prowadząca/e kształcenie: Kierownik jednostki/jednostek: Rok studiów (rok, na którym realizowany jest przedmiot): Semestr studiów (semestr, na którym realizowany jest przedmiot): Typ modułu/przedmiotu (podstawowy, kierunkowy, fakultatywny): Osoby prowadzące (imiona, nazwiska oraz stopnie naukowe wszystkich wykładowców prowadzących przedmiot): Erasmus TAK/NIE (czy przedmiot dostępny jest dla studentów w ramach programu Erasmus): Osoba odpowiedzialna za sylabus (osoba, do której należy zgłaszać uwagi dotyczące sylabusa): Etyka lekarska z elementami filozofii Zakład Etyki Lekarskiej i Medycyny Paliatywnej Prof. dr hab. n. med. Tomasz Pasierski Zakład Etyki Lekarskiej i Medycyny Paliatywnej Ul. Litewska 14/ Warszawa Tel zakład-bioetyki@wum.edu.pl I I podstawowy Prof. dr hab. n. med. Tomasz Pasierski, dr Alicja Domańska, dr Natalia Szejko Tak Prof. dr hab. n. med. Tomasz Pasierski Liczba punktów ECTS: 2 Cele kształcenia 1. Wykłady: zapoznanie studentów z filozoficznymi aspektami nauki, teoretyczno-filozoficznymi podstawami etyki medycznej oraz podstawowymi pojęciami, standardami i regulacjami właściwymi dla etyki lekarskiej. 2. Seminaria: rozwinięcie umiejętności niezbędnych do analizy problemów etycznych, docenienie etycznych aspektów medycyny dla praktyki zawodowej, oraz umiejętności stosowania obowiązujących regulacji etycznych i prawnych 47