P/08/154 LLO /08 P a n Włodzimierz FISIAK Marszałek Województwa Łódzkiego

Transkrypt

1 [tekst ujednolicony wystąpienia pokontrolnego z uwzględnieniem zmian wprowadzonych uchwałą Komisji Odwoławczej w NajwyŜszej Izbie Kontroli Delegaturze w Łodzi z dnia 14 lipca 2008 r.] Łódź, dnia 26 czerwca 2008 r Łódź, ul. Kilińskiego 210 tel fax NAJWYśSZA IZBA KONTROLI DELEGATURA W ŁODZI DYREKTOR JANUSZ MAJ P/08/154 LLO /08 P a n Włodzimierz FISIAK Marszałek Województwa Łódzkiego WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Łodzi przeprowadziła kontrolę w Urzędzie Marszałkowskim w Łodzi, zwanym dalej Urzędem, w zakresie egzekwowania opłat za korzystanie ze środowiska przez fermy zwierząt gospodarskich w latach W związku z kontrolą, której wyniki przedstawione zostały w protokóle kontroli podpisanym w dniu 2 czerwca 2008 r. - NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Łodzi, stosownie do art. 60 ustawy o NIK, przekazuje Panu Marszałkowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia działania Urzędu w zakresie egzekwowania opłat za korzystanie ze środowiska przez fermy zwierząt gospodarskich, mimo stwierdzonych nieprawidłowości. 1. Kontrola wykazała, Ŝe prowadzona przez Urząd elektroniczna baza danych o podmiotach korzystających ze środowiska, według stanu na dzień 31 grudnia 2007 r., zawierała m.in. dane 53 podmiotów prowadzących chów i hodowlę zwierząt, z tego 46 hodowców drobiu, 1 t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701

2 2 5 hodowców trzody chlewnej oraz 2 hodowców ryb. Mimo, iŝ w analizowanym okresie liczba zarejestrowanych w tej bazie hodowców zwierząt wzrosła (na początku 2004 r. było ich 18), to jednak ewidencją nie objęto wszystkich ferm, zobowiązanych do przedkładania marszałkowi województwa stosownych informacji o korzystaniu ze środowiska i wysokości naleŝnych z tego tytułu opłat. Z informacji uzyskanych w toku kontroli w Łódzkim Urzędzie Wojewódzkim, w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Łodzi oraz w Wojewódzkim Inspektoracie Weterynarii w Łodzi wynika, Ŝe 49 podmiotów zajmujących się chowem i hodowlą zwierząt nie przekazywało do Urzędu danych o warunkach korzystania ze środowiska w zakresie gospodarki wodno-ściekowej (w tym 29 hodowców ryb, 1 hodowca ślimaków, 19 ferm drobiu), a 42 podmioty nie przekazały danych dotyczących emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza (w tym 37 hodowców drobiu, 3 hodowców trzody, 2 hodowców baŝantów). Dopiero w trakcie niniejszej kontroli Urząd skierował do wszystkich tych podmiotów wezwania do przekazania stosownych informacji o warunkach korzystania ze środowiska. W ocenie NIK, dane te wskazują, iŝ Urząd nie posiadał pełnego rozeznania w zakresie liczby ferm zwierząt gospodarskich z terenu województwa łódzkiego, zobowiązanych do przedkładania wymaganych informacji. W celu pozyskania tych danych podjęte zostały następujące działania: we wrześniu 2007 r. Urząd zwrócił się do jednostek samorządowych województwa łódzkiego z propozycją nawiązania współpracy umoŝliwiającej weryfikację podmiotów korzystających ze środowiska oraz o przekazanie aktualnej listy przedsiębiorców zarejestrowanych w ewidencji działalności gospodarczej (analizie zostały poddane materiały nadesłane z 60% gmin i 50% starostw), w styczniu 2008 r. wystąpiono do Urzędu Statystycznego w Łodzi i Łódzkiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o przekazanie informacji dotyczących pogłowia zwierząt i lokalizacji gospodarstw wielkotowarowych, a w marcu 2008 r. do Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii w Łodzi o udostępnienie informacji o wynikach kontroli przeprowadzonych w wielkoprzemysłowych fermach trzody chlewnej. 2. W latach właściciele ferm zwierząt gospodarskich przekazali do Urzędu łącznie 273 wykazy z informacjami o warunkach korzystania ze środowiska. Analiza kontrolna 40 z tych wykazów wykazała, Ŝe tylko 10 z nich (25%) wpłynęło w terminie określonym w art. 286 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony

3 3 środowiska 2, tj. do końca miesiąca następującego po upływie kaŝdego okresu rozliczeniowego. Dla pozostałych 30 wykazów (75%) termin ten został przekroczony od 1 dnia do 32 miesięcy. Przekazywane wykazy nie zawierały części wymaganych danych. I tak: w 3 przypadkach brak było informacji o zakresie korzystania ze środowiska a w 12 wykazach brakowało wpisu kwoty opłaty lub ustalono nieprawidłową jej wysokość. W odniesieniu do 8 wykazów, w których Urząd dopatrzył się nieprawidłowości (brak ustalonej opłaty), wystąpiono do składających je podmiotów o dokonanie stosownych korekt, przy czym w 6 przypadkach czynności tej dokonano juŝ po rozpoczęciu kontroli NIK. Weryfikację danych zawartych w wykazach jak wykazała kontrola NIK wykonywali pracownicy Wydziału Opłat za Korzystanie ze Środowiska Urzędu. Spośród 40 wykazów objętych kontrolą, na bieŝąco zweryfikowano 29 (72,5%), natomiast czynności związane z weryfikacją pozostałych 11 wykazów (27,5%) trwały od 2 do 37 miesięcy. Przyczynami takiego stanu rzeczy wg wyjaśnień zastępcy dyrektora Departamentu Rolnictwa i Ochrony Środowiska oraz wyjaśnień złoŝonych po zakończeniu kontroli przez Marszałka Województwa Łódzkiego były: konieczność podejmowania działań wyjaśniających i sprawdzających z powodu błędnie sporządzonych wykazów, wątpliwości związane z interpretacją niejasnych przepisów, a takŝe duŝa liczba podmiotów korzystających ze środowiska. Uwzględniając zasadność powyŝszych przyczyn, NIK wskazuje jednak na niską skuteczność i długotrwałość podejmowanych czynności wyjaśniających, brak w tym zakresie określonych procedur postępowania, a takŝe nie wykorzystywanie uprawnień, przysługujących marszałkowi województwa na podstawie art. 288 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska, do wydawania decyzji na podstawie własnych ustaleń. NIK zauwaŝa, Ŝe od terminowej weryfikacji wykazów jest uzaleŝnione dotrzymanie przez Urząd terminu przekazania opłat na rachunki poszczególnych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. W tym zakresie przepisy art. 402 ust.1 ustawy Prawo ochrony środowiska nakładały obowiązek redystrybucji opłat w terminie do końca następnego miesiąca po ich wpływie na rachunek zarządu województwa. W wyniku długotrwałej weryfikacji 3 badanych opłat na łączną kwotę zł, środki te przekazano na poszczególne fundusze dopiero po upływie od 12 do 26 miesięcy od ich wpływu na rachunek Urzędu. 2 j.t. Dz. U. z 2006r. Nr 129, poz. 902

4 4 Weryfikacja danych zawartych w wykazach przedkładanych przez właścicieli ferm zwierząt gospodarskich wg wyjaśnień zastępcy dyrektora ww. departamentu polegała m.in. na sprawdzeniu: poprawności wyliczeń (działania rachunkowe), zastosowanych stawek i wskaźników emisji oraz na porównaniu wykazu bieŝącego z wykazami z poprzednich okresów rozliczeniowych, a takŝe w przypadkach budzących wątpliwości przeanalizowaniu danych zawartych w wykazie z wydanym pozwoleniem. Z analizy kontrolnej 6 wykazów wynikało, Ŝe podane w nich informacje (np. dotyczące znacznej ilości pobranej wody m 3 przy jednoczesnym braku emisji zanieczyszczeń z hodowli) uzasadniały zdaniem NIK konieczność sprawdzenia rzetelności danych przedstawionych w tych dokumentach. NIK negatywnie ocenia niepodjęcie przez Urząd takich działań, co wyjaśniono m.in. prowadzeniem analizy celu zuŝycia wykazanego poboru wody, a nie jej ilości. 3. W toku kontroli stwierdzono, Ŝe Urząd nie w pełni korzystał z przysługującego marszałkowi województwa uprawnienia (określonego w art. 288 ust. 1 ww. ustawy) i nie wymierzał w drodze decyzji opłat, w związku z nieprzedłoŝeniem przez hodowców zwierząt wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska. W analizowanym okresie wydano 18 decyzji określających wysokość opłat na łączną kwotę zł i wysokość zaległości z tytułu nienaliczenia lub nieuregulowania opłat, na łączną kwotę zł. W badanych 7 decyzjach na kwotę zł, wysokość opłat została określona zgodnie z obowiązującymi stawkami, w oparciu o dane przedstawione w wykazach. Zwłoka w wydaniu 2 decyzji (295 oraz 119 dni od daty złoŝenia wykazów) była w ocenie NIK uzasadniona wznowieniem weryfikacji i przebiegiem postępowania administracyjnego w tych sprawach. 4. W badanym okresie, naleŝne Urzędowi od właścicieli ferm zwierząt gospodarskich opłaty wyniosły łącznie zł, z tego z tytułu prowadzenia produkcji drobiu zł i z produkcji trzody chlewnej zł. W terminie uregulowane zostały naleŝności na łączną kwotę zł (tj. 59,2% naleŝności). Wysokość nieterminowo wniesionych opłat wraz z naleŝnymi odsetkami za zwłokę (naliczane automatycznie przez system komputerowy) wyniosła zł. Kontrola NIK stwierdziła, Ŝe wymierzone w 2 analizowanych decyzjach opłaty w wysokości zł zostały wniesione ze zwłoką wynoszącą 203 dni, a Urząd nie podjął działań windykacyjnych w tym zakresie. Wskazywanie jako przyczynę trudności kadrowe w Wydziale Ewidencji i Windykacji NaleŜności za Korzystanie ze Środowiska, nie

5 5 znajdują w ocenie NIK uzasadnienia, gdyŝ Urząd nie w pełni wykorzystał na ten cel (zwiększenie zatrudnienia osób w tej komórce) środków pochodzących z 10% wpływów z opłat wymierzanych przez marszałka województwa w drodze decyzji. Na koniec 2007 r. pozostała z tego tytułu niewykorzystana kwota w wysokości ,55 zł. W okresie objętym kontrolą stan zaległości w opłatach za korzystanie ze środowiska z tytułu prowadzenia ferm zwierząt gospodarskich wzrósł z kwoty zł (stan na 1 stycznia 2004 r.) do zł na koniec 2007 r. (12 dłuŝników), z tego zaległości na kwotę zł były objęte postępowaniem odwoławczym i wnioskami o umorzenie, a kwota zł windykacją. Bez upomnień i tytułów wykonawczych na koniec 2007 r. pozostawały zaległości z 5 opłat w łącznej wysokości zł. Do zaległości tych upomnienia zostały wystawione dopiero w czasie kontroli NIK, a zwłokę w tym działaniu, wynoszącą od 4 do 30 miesięcy po złoŝeniu wykazów, uzasadniano przedłuŝającym się przebiegiem czynności weryfikacyjnych. 5. W badanym okresie Urząd negatywnie rozpatrzył 2 wnioski hodowców o umorzenie opłat podwyŝszonych. Natomiast w jednym przypadku właścicielom fermy drobiu umorzono zaległości w opłatach podstawowych w łącznej wysokości zł wraz z odsetkami na kwotę 871 zł. Zaległości te wynikały z wykazów przedłoŝonych w lipcu 2007 r. na wezwanie Urzędu i dotyczyły 5 okresów rozliczeniowych (od 1 kw r. do 2 p r.). NIK negatywnie ocenia przy tym działania Urzędu dotyczące przeprowadzanego w omawianej sprawie postępowania sprawdzającego co do rzetelności prawidłowego dokumentowania sytuacji majątkowej i finansowej wnioskodawców. Wnioskodawcy w tym czasie (lata ) ponieśli nakłady inwestycyjne na prowadzonej fermie drobiu, w wysokości zł. Natomiast Urząd, jako waŝny interes wnioskodawców, uzasadniający udzielenie przedmiotowej ulgi, uznał argument spadku cen skupu drobiu poniŝej kosztów produkcji, który nie został jednak udokumentowany Ŝadnym dowodem w aktach sprawy. W ocenie NIK, wyjaśnienie dyrektora departamentu wskazujące, Ŝe przy weryfikacji wniosku wykorzystano dane z internetu o sytuacji na rynku drobiarskim w 2006 r., nie moŝe być uwzględnione, gdyŝ w tym zakresie w aktach sprawy nie było stosownej adnotacji, wymaganej przepisem art. 72 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego 3. 3 j.t. Dz. U. z 2000r. Nr 98, poz. 1071

6 6 6. Kontrola redystrybucji badanych 15 opłat w łącznej wysokości zł wykazała prawidłowość podziału 14 z tych opłat na kwotę zł pomiędzy właściwe fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej. W jednym przypadku opłata w wysokości zł (2,7% kwoty analizowanej) za pobór wody została przekazana funduszowi gminy niezgodnie z lokalizacją ujęcia wody. Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku opłat w łącznej wysokości zł wniesionych przez ten sam podmiot za 8 poprzednich okresów rozliczeniowych. Ponadto, opłaty za wodę w wysokości zł oraz zł uiszczone przez ten podmiot za 2 inne okresy rozliczeniowe pozostawały nierozliczone na rachunku redystrybucyjnym przez okres odpowiednio 14 i 7 miesięcy, co było niezgodne z powołanym wcześniej przepisem art. 402 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska. Przyczyną powyŝszych nieprawidłowości wg wyjaśnień dyrektora Departamentu Rolnictwa i Ochrony Środowiska Urzędu było nieprecyzyjne określenie lokalizacji ujęcia wody, co zdaniem NIK nie usprawiedliwia nierzetelnego podziału opłat przez Urząd i opieszałości w ustaleniu faktycznego miejsca korzystania ze środowiska. Przedstawiając Panu Marszałkowi powyŝsze oceny i uwagi NajwyŜsza Izba Kontroli wnosi o podjęcie działań w celu: 1) bieŝącej aktualizacji bazy danych zapewniającej ustalenie wszystkich podmiotów zobowiązanych do składania informacji o warunkach korzystania ze środowiska, w tym prowadzących fermy zwierząt gospodarskich, 2) opracowania procedur postępowania (dotyczących wszystkich sposobów korzystania ze środowiska) w zakresie weryfikacji przedkładanych wykazów, 3) zapewnienia systematycznej kontroli terminowości uiszczania opłat i podejmowania działań windykacyjnych bez zbędnej zwłoki; 4) rzetelnego prowadzenia postępowań w sprawach o udzielenie ulg w opłatach za korzystanie ze środowiska, 5) skorygowania nieprawidłowej redystrybucji opłat za wodę oraz dokonanie podziału opłat nierozliczonych opłat z tego tytułu, 6) wyegzekwowania obowiązku złoŝenia wykazów oraz wniesienia ewentualnych opłat za korzystanie ze środowiska od podmiotów, do których w toku kontroli wysłano wezwania o nadesłanie informacji. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Łodzi, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, prosi Pana Marszałka o przedstawienie w terminie 15 dni od daty otrzymania

7 7 niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków, bądź o działaniach podjętych w celu realizacji wniosków lub przyczynach niepodjęcia takich działań. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego przysługuje Panu Marszałkowi prawo zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Delegatury NIK w Łodzi umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen, uwag i wniosków zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji o której wyŝej mowa, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. (-) DYREKTOR DELEGATURY NajwyŜszej Izby Kontroli w Łodzi Janusz MAJ Za zgodność z dokumentami zawartymi w aktach kontroli LLO /08