PL 2009/ECFIN/033 PL PL

Transkrypt

1 PL 2009/ECFIN/033 PL PL

2 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia KOM(2010)69 wersja ostateczna SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY W SPRAWIE DZIAŁALNOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ W 2008 R. W ZAKRESIE ZACIĄGANIA I UDZIELANIA POŻYCZEK PL 1 PL

3 SPIS TREŚCI 1. Wstęp Działalność Unii Europejskiej w zakresie udzielania pożyczek Opis Instrument wsparcia bilansu płatniczego Pomoc makrofinansowa Instrument Euratom Działalność Unii Europejskiej w zakresie zaciągania pożyczek Opis Pomoc na wsparcie bilansu płatniczego Pomoc makrofinansowa Euratom Europejski Bank Inwestycyjny operacje udzielania pożyczek poza granicami Wspólnoty Działalność pożyczkowa EBI Opis Wielkość zatwierdzonych operacji Wpływ działalności pożyczkowej EBI na budżet UE Działalność EBI w zakresie zaciągania pożyczek PL 2 PL

4 1. WSTĘP Decyzje Rady ustanawiające różne instrumenty pożyczkowe Unii Europejskiej nakładają na Komisję wymóg corocznego informowania Rady i Parlamentu Europejskiego o wykorzystaniu tych instrumentów. Aby spełnić powyższe wymogi informacyjne, w niniejszym sprawozdaniu przedstawiono opis operacji udzielania pożyczek dla każdego z omawianych regionów. W niniejszym sprawozdaniu krótko podsumowano działalność w zakresie udzielania i zaciągania pożyczek mających na celu wsparcie bilansu płatniczego państw członkowskich spoza strefy euro oraz pomoc makrofinansową udzieloną państwom trzecim przez Wspólnotę i gwarancje związane z pożyczkami wspólnotowymi. W sprawozdaniu znajdują się dodatkowo informacje na temat działalności w zakresie udzielania i zaciągania pożyczek w ramach Euratomu. Aby dopełnić obrazu działalności pożyczkowej, odnośne decyzje Rady 1 dotyczące działalności pożyczkowej EBI poza obszarem Wspólnoty nakładają na Komisję obowiązek corocznego informowania Rady i Parlamentu o sytuacji w zakresie operacji finansowania (pożyczek i gwarancji kredytowych) gwarantowanych z budżetu Unii i realizowanych przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) w państwach ubiegających się o członkostwo, krajach basenu Morza Śródziemnego, w Europie Wschodniej, na Południowym Kaukazie, w Rosji, Azji, Ameryce Łacińskiej i w Republice Południowej Afryki. 1 Decyzja Rady 97/256/WE zmieniona decyzjami Rady 98/348/WE oraz 98/729/WE, obejmująca okres od do (zwana Mandatem Ogólnym na lata ), oraz decyzja Rady 2000/24/WE zastąpiona decyzją Rady 2008/580/WE z dnia 23 czerwca 2008 r. (wersja skodyfikowana), obejmująca okres od do (zwana Mandatem Ogólnym na lata ). Decyzja Rady 1999/786/WE (Działania w zakresie odbudowy i odnowy w następstwie trzęsienia ziemi w Turcji (TERRA) stanowi przedłużenie mandatów ogólnych. Decyzja Rady 2001/777/WE stworzyła ponadto specjalny program pożyczkowy w odniesieniu do wybranych projektów ochrony środowiska w rosyjskiej części basenu Morza Bałtyckiego w ramach wymiaru północnego. Decyzja 2005/48/WE ustanowiła odrębny mandat dotyczący określonych typów projektów w Rosji i zachodnich państwach członkowskich WNP (Ukraina, Mołdawia i Białoruś). Wreszcie, decyzja Rady 2006/1016/WE, zastąpiona decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady 633/2009/WE, ustanowiła nowy mandat ogólny obejmujący okres od do (zwany Mandatem Ogólnym na lata ). PL 3 PL

5 2. DZIAŁALNOŚĆ UNII EUROPEJSKIEJ W ZAKRESIE UDZIELANIA POŻYCZEK 2.1. Opis Komisja udziela wsparcia finansowego dla państw nieczłonkowskich oraz państw członkowskich spoza strefy euro w oparciu o różne podstawy prawne, w zależności od obszaru geograficznego i celu takiego wsparcia. Operacje finansowe, którymi Komisja zarządza na mocy różnych decyzji Rady, przyjmują zazwyczaj formę pożyczek dwustronnych (pomoc makrofinansowa dla państw nieczłonkowskich lub pomoc na wsparcie bilansu płatniczego państw członkowskich spoza strefy euro). Komisja pomaga w ten sposób danemu państwu przywrócić równowagę makroekonomiczną. Instrument umożliwiający udzielanie pożyczek w ramach Euratomu służy do prowadzenia operacji finansowania w państwach członkowskich i niektórych państwach nieczłonkowskich (Armenia, Rosja i Ukraina). Wypłata każdej pożyczki w ramach pomocy makrofinansowej, pożyczki mającej na celu wsparcie bilansu płatniczego lub pożyczki Euratom jest oparta o operacje równoległe ang. back-to-back. Innymi słowy należne kwoty (odsetki i/lub kwota główna), waluta oraz terminy spłat pożyczki odpowiadają należnym kwotom, walucie i terminom spłat przedmiotowej transakcji udzielenia pożyczki. PL 4 PL

6 Tabela 1: Wypłaty pożyczek w ramach pomocy makrofinansowej, pożyczek Euratom dla państw nieczłonkowskich i pożyczek mających na celu wsparcie bilansu płatniczego dla państw członkowskich spoza strefy euro mln EUR Razem Rumunia Razem państwa objęte procesem rozszerzenia (państwa członkowskie od dnia 1 stycznia 2007 r.) Albania (1) 9 9 Bośnia i Hercegowina (2) FYROM (3) Serbia i Czarnogóra (4) Tadżykistan (6) Liban (7) 0 Razem pomoc makrofinansowa Euratom (8) Pomoc na wsparcie bilansu płatniczego (9) Suma całkowita (1) W 2005 r. na rzecz Albanii wypłacono dotację w kwocie 3 mln EUR, a w 2006 r. kolejną dotację w kwocie 13 mln EUR. (2) W 2000 r. wypłacie pożyczki towarzyszyły wypłaty dotacji w kwocie 10 mln EUR. W 2001 r. wypłacono kolejną dotację w kwocie 15 mln EUR, a w 2003 r. w kwocie 25 mln EUR. W 2005 r. w formie dotacji wypłacono 15 mln EUR. (3) Była Jugosłowiańska Republika Macedonii. W 2001 r. wypłacono dotację w kwocie 10 mln EUR, w 2002 r. dotację w kwocie 10 mln EUR i w 2003 r. kolejną dotację w kwocie 18 mln EUR. (4) Na rzecz Serbii i Czarnogóry w 2002 r. wypłacono dotację w kwocie 115 mln EUR, w 2003 r. dotację w kwocie 35 mln EUR, w 2004 r. dotację w kwocie 10 mln EUR i w 2005 r. kolejną dotację w kwocie 25 mln EUR. (5) W 2001 r. w formie wsparcia budżetowego wypłacono 35 mln EUR na rzecz Kosowa i 13 mln EUR na rzecz Czarnogóry. W tym samym roku na rzecz Kosowa wypłacono kolejną dotację w kwocie 15 mln EUR, a w 2002 r. następną w kwocie 15 mln EUR. (6) Tadżykistan: pożyczce tej towarzyszyła wypłata dotacji na łączną kwotę 14 mln EUR. W 2003 r. wypłacono kolejną dotację w kwocie 7 mln EUR (mimo że decyzję podjęto w 2002 r.), a w latach 2005 i 2006 kolejne dotacje w tej samej wysokości. (7) Pomoc makrofinansowa dla Libanu w formie pożyczek w wysokości 50 mln EUR. W czerwcu 2009 r. miała miejsce jedna wypłata w kwocie 25 mln EUR. W grudniu 2008 r. wypłacono pierwszą transzę dotacji w wysokości 15 mln EUR. (8) Łącznie z Bułgarią i Rumunią (państwami członkowskimi od dnia 1 stycznia 2007 r.). (9) W dniu 2 grudnia 2008 r. podniesiono pułap kwoty pożyczek przyznawanych państwom członkowskim spoza strefy euro w ramach pomocy makrofinansowej z 12 do 25 mld EUR. W dniu 18 maja 2009 r. pułap ten podniesiono do 50 mld EUR. Inne wypłaty dotacji w latach : Wyjątkowa pomoc finansowa. Wypłaty dotacji dla Armenii i Gruzji wyniosły łącznie odpowiednio 8 mln EUR i 10 mln EUR w 1998 r. oraz 4 mln EUR i 9 mln EUR w 1999 r. W 2001 r. Gruzji przyznano kolejną dotację w kwocie 6 mln EUR. W 2002 r. Armenii wypłacono dotację w kwocie 11 mln EUR. W 2004 r. wypłacono kolejne dotacje w wysokości 5,5 mln EUR dla Armenii i 6,5 mln EUR dla Gruzji. W 2005 r. Armenii wypłacono dotację w kwocie 1,5 mln EUR. W 2006 r. Gruzja otrzymała dwie dotacje po 11 mln EUR każda. W 2008 r. Republice Mołdowy wypłacono w dwóch transzach dotację w kwocie 25 mln EUR. PL 5 PL

7 2.2. Instrument wsparcia bilansu płatniczego W działalności Wspólnoty Europejskiej w zakresie udzielania (i zaciągania) pożyczek w 2008 r. ważnym wydarzeniem było wprowadzenie wsparcia bilansów płatniczych dla państw członkowskich spoza strefy euro. Poniżej krótko przedstawiono najważniejsze właściwości instrumentu wsparcia bilansów płatniczych, kluczowe działania w 2008 r. oraz zmiany przewidywane w nadchodzących latach. Wsparcie bilansu płatniczego przybiera formę udzielanych przez Komisję pożyczek średnioterminowych, zazwyczaj udzielanych w powiązaniu ze wsparciem finansowym ze strony MFW i innych pożyczkodawców instytucjonalnych, np. EBI, EBOR, Bank Światowy, lub dwustronnym wsparciem ze strony państw członkowskich. Instrument ten ma charakter wyjątkowy i jest uruchamiany na zasadach określanych w poszczególnych przypadkach. Potencjalnymi beneficjentami są państwa członkowskie spoza strefy euro 2 borykające się z poważnymi trudnościami w zakresie bilansu płatniczego. Wsparcie ma charakter makroekonomiczny (tzn. nie jest powiązane z konkretnym przeznaczeniem funduszy, jak ma to miejsce w przypadku wspierania projektów). Jego wypłata uzależniona jest od spełnienia warunków dotyczących polityki gospodarczej, a jego celem jest zmniejszenie zapotrzebowania na finansowanie zewnętrzne państw członkowskich będących jego odbiorcami oraz ustabilizowanie prawidłowego funkcjonowania bilansu płatniczego. Przedmiotowe warunki w zakresie polityki uzgadniane są przez Komisję (po konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym) i dane państwo członkowskie w protokole ustaleń podpisywanym przed realizacją umów pożyczki. Wsparcie stanowi podstawę wdrażania środków dostosowawczych ukierunkowanych na rozwiązanie zaistniałych trudności. Weryfikacja realizacji przedmiotowych środków będzie warunkiem wstępnym wypłaty każdej z transz pożyczki. Instrument powstał w 1975 r. 3, a w ciągu następujących dwudziestu lat Wspólnota przeprowadziła szereg operacji mających na celu wsparcie bilansu płatniczego państw członkowskich znajdujących się w obliczu poważnych zagrożeń lub trudności finansowych. Środki na udzielane w ramach tych operacji pożyczki pochodziły z pożyczek zaciąganych. W związku ze wzrostem liczby kwalifikujących się państw członkowskich w wyniku rozszerzenia oraz ze skalą międzynarodowego kryzysu finansowego konieczne stało się uruchomienie instrumentu wsparcia bilansu płatniczego i podwyższenie jego pułapu w grudniu 2008 r. 4 z 12 mld EUR do 25 mld EUR w celu sprostania potencjalnym potrzebom Państwa członkowskie, w których do dnia 1 października 2009 r. nie wprowadzono euro, to: Bułgaria, Republika Czeska, Dania, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Szwecja, Węgry i Zjednoczone Królestwo. Rozporządzenie Rady (EWG) nr 397/75 z dnia 17 lutego 1975 r. ustanawiające nowy mechanizm, znany jako mechanizm pożyczkowy Wspólnoty, w celu pomocy niektórym państwom WE w przezwyciężaniu czasowej nierównowagi na rachunku obrotów bieżących wywołanej przez pierwszy kryzys naftowy. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1360/2008 z dnia 2 grudnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 332/2002 ustanawiające instrument średnioterminowej pomocy finansowej dla bilansów płatniczych państw członkowskich. PL 6 PL

8 W maju 2009 r. 5 podjęto decyzję o kolejnym podwyższeniu pułapu łącznej kwoty pożyczek do 50 mld EUR w celu utrzymania zdolności do szybkiej odpowiedzi na ewentualne przyszłe wnioski o wsparcie bilansu płatniczego. W 2008 r. instrument ponownie uruchomiono do pomocy państwom członkowskim spoza strefy euro w przezwyciężaniu trudności w zrównoważeniu bilansów płatniczych związanych z kryzysem finansowym. W dniu 4 listopada 2008 r 6. Rada podjęła decyzję w sprawie udzielenia Węgrom średnioterminowej pomocy finansowej w wysokości 6,5 mld EUR w ramach instrumentu wsparcia bilansu płatniczego dla państw członkowskich spoza strefy euro. Wsparcie finansowe ze strony UE miało przywrócić zaufanie inwestorów w okresie poważnego zagrożenia Węgier trudnościami w zakresie bilansu na rachunku obrotów bieżących w wyniku wzrostu niestabilności i nieprzewidywalności na międzynarodowych rynkach finansowych oraz poważnych zakłóceń sytuacji w zakresie finansowania przez większą część ostatniego kwartału 2008 r. Planowano wypłatę 6,5 mld EUR pożyczki w czterech transzach. W dniu 9 grudnia 2008 r. wypłacono pierwszą transzę w wysokości 2 mld EUR.Wypłatę salda planowano na rok lub 2010, w zależności od stopniowego spełnienia warunków dotyczących polityki gospodarczej. Przewiduje się, że pod względem wielkości pomoc na wsparcie bilansu płatniczego będzie w przyszłości stanowić znaczną część działalności pożyczkowej UE. W 2009 r. Rada podjęła decyzje o udzieleniu pomocy w formie instrumentu wsparcia bilansu płatniczego dwóm kolejnym państwom: 3,1 mld EUR dla Łotwy (decyzja Rady 2009/290/WE z dnia 20 stycznia 2009 r.), oraz 5 mld EUR dla Rumunii (decyzja Rady 2009/459/WE z dnia 6 maja 2009 r.) Pomoc makrofinansowa Szczegółowe informacje w sprawie operacji pomocy makrofinansowej można znaleźć w dorocznym sprawozdaniu Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie realizacji pomocy makrofinansowej dla państw trzecich 8. Najważniejsze właściwości pomocy makrofinansowej, kluczowe działania w 2008 r. oraz przewidywane w nadchodzących latach zmiany można podsumować w następujący sposób: Pomoc makrofinansowa w postaci pożyczek i/lub dotacji służy wspieraniu procesów reform politycznych i gospodarczych w krajach będących beneficjentami i realizowana jest wspólnie z instytucjami Bretton Woods. Zasadniczymi elementami wspólnotowej pomocy makrofinansowej są: jej wyjątkowy charakter, jej komplementarność z finansowaniem udzielanym przez międzynarodowe instytucje finansowe oraz uzależnienie jej od spełnienia określonych warunków makroekonomicznych. Tę dostosowaną do potrzeb poszczególnych krajów pomoc wspólnotową wykorzystywano w ścisłej współpracy z Międzynarodowym Rozporządzenie Rady (WE) nr 431/2009 z dnia 18 maja 2009 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 332/2002 ustanawiające instrument średnioterminowej pomocy finansowej dla bilansów płatniczych państw członkowskich. Decyzja Rady 2009/102/WE z dnia 4 listopada 2008 r. Dwie dodatkowe transze w wysokości 2 mld EUR i 1,5 mld EUR wypłacono odpowiednio w marcu i lipcu 2009 r. Dotychczas niepublikowane w odniesieniu do roku Sprawozdanie za 2007 r. można znaleźć pod nr COM/2008/520. PL 7 PL

9 Funduszem Walutowym (MFW) i Bankiem Światowym do wsparcia szeregu państw trzecich, zmierzając do stabilizacji ich sytuacji finansowej i stworzenia struktur gospodarki rynkowej. Pożyczki w ramach pomocy makrofinansowej wypłaca się na ogół w wielu transzach, po realizacji poszczególnych etapów określonych w warunkach makroekonomicznych. Każdą wypłatę poprzedza zaciągnięcie pożyczki przez Komisję. W przypadku niewywiązywania się państwa korzystającego z pomocy ze zobowiązań do spłaty zadłużenia Komisja może uruchomić Fundusz Gwarancyjny dla działań zewnętrznych 9, dzięki czemu spłata zaciągniętej przez Komisję pożyczki nie jest zagrożona. Kwoty w formie dotacji i pożyczek wypłacone w ramach tego instrumentu od 2001 r. wymieniono w tabeli 1 powyżej. W 2008 r. najważniejsze działania w zakresie pomocy makrofinansowej obejmowały negocjacje z właściwymi organami i dotyczyły następujących spraw: Warunków wsparcia dla Libanu (protokół ustaleń i umowę pożyczki podpisano odpowiednio w dniu 18 i 19 grudnia 2008 r.). Program pomocy makrofinansowej dla Libanu obejmuje dotację w wysokości 30 mln EUR oraz pożyczkę w wysokości 50 mln EUR, przy czym każda z nich ma być wypłacona w dwóch transzach. Pierwszą transzę pożyczki (25 mln EUR) wypłacono na początku czerwca 2009 r., zaś wypłatę drugiej zaplanowano na 2010 r. (z zastrzeżeniem spełnienia przewidzianych warunków pomocy). Uregulowania prawnego podziału pożyczek przyznanych w ramach pomocy makrofinansowej na rzecz byłej Federalnej Republice Jugosławii między Serbię i Czarnogórę. W dniu 2 października 2008 r. Rada przyjęła decyzję 2008/784/WE ustanawiającą odrębną odpowiedzialność Czarnogóry i zmniejszającą proporcjonalnie odpowiedzialność Serbii w odniesieniu do pożyczek długoterminowych przyznanych przez Wspólnotę Federacji Serbii i Czarnogóry (byłej Federalnej Republice Jugosławii FRJ) zgodnie z decyzjami Rady 2001/549/WE i 2002/882/WE 10, która upoważnia Komisję do podpisania z władzami Czarnogóry odrębnej umowy pożyczki. Decyzja ta jest wynikiem uzyskania niepodległości przez Czarnogórę w czerwcu 2006 r., a także porozumienia osiągniętego przez Serbię i Czarnogórę w lipcu 2006 r. co do podziału zadłużenia zagranicznego między te dwa państwa. Decyzja ta nie prowadzi do powstania nowych zobowiązań dla Wspólnoty i nie ma wpływu na jej budżet. Zobowiązania bieżące Serbii zostaną dostosowane po zawarciu i wejściu w życie oddzielnej umowy pożyczki z Czarnogórą (spodziewanych przed końcem 2009 r.). W 2008 r. Komisja zakończyła realizację uchwalonego przez Radę w dniu 16 kwietnia 2007 r. programu pomocy makrofinansowej dla Mołdawii na łączną kwotę 45 mln EUR. Druga i trzecia transza dotacji, wynoszące odpowiednio 10 i 15 mln EUR, zostały wypłacone w czerwcu i grudniu 2008 r. Program ten stanowił część pakietu finansowego stanowiącego wsparcie porozumienia rządu z MFW w ramach programu ograniczania ubóstwa i wspierania wzrostu gospodarczego (ang. Poverty Reduction and Growth Facility, PRGF), realizowanego w okresie od maja 2006 r. do maja 2009 r Zobacz rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 480/2009. Dz.U. L 269 z , s. 8. PL 8 PL

10 W grudniu 2008 r. Komisja wypłaciła pierwszą transzę dotacji w wysokości 15 mln EUR w ramach programu pomocy makrofinansowej dla Libanu przyjętego w dniu 10 grudnia 2007 r. W 2008 r. nie wypłacono żadnych pożyczek w ramach pomocy makrofinansowej. Pomoc makrofinansowa skupia się na regionach sąsiadujących z UE, takich jak Bałkany Zachodnie i Kaukaz. W regionach tych skutki panującego kryzysu gospodarczego i finansowego były szczególnie dotkliwe. W związku z tym szereg państw ubiegających się o członkostwo oraz państw sąsiadujących zwrócił się do Komisji z formalnymi lub nieformalnymi prośbami o pomoc makrofinansową i w 2009 r. Wspólnota podejmowała intensywne działania, aby sprostać zapotrzebowaniu na tego rodzaju wsparcie. Trudno przewidzieć, jak długo będzie utrzymywać się tak duże zapotrzebowanie, niemniej będzie ono miało związek z powrotem do normalności w państwach bardziej rozwiniętych gospodarczo Instrument Euratom Pożyczki w ramach Euratomu mogą być wykorzystywane do finansowania projektów w państwach członkowskich (decyzja Rady 77/270/Euratom) lub w niektórych państwach trzecich (Rosji, Ukrainie i Armenii) (decyzja Rady 94/179/Euratom). Pożyczki te stanowią działalność pozabudżetową, którą Komisja finansuje dzięki pożyczkom zaciąganym na rynku finansowym. W 1990 r. Rada ustaliła pułap zadłużenia na 4 mld EUR, z czego zobowiązania podjęto na około 3,4 mld EUR. W 2002 r. Komisja przedstawiła wniosek o podwyższenie pułapu zadłużenia z 4 do 6 mld EUR, co do którego nie osiągnięto jeszcze porozumienia w Radzie. W 2008 r. działania Euratom skoncentrowane były na drugiej wypłacie (22 mln USD) w ramach projektu K2R4. W dniu 29 września 2004 r. Komisja zatwierdziła pożyczkę na łączną kwotę stanowiącą równowartość w EUR kwoty 83 mln USD, z przeznaczeniem na finansowanie programu poprawy systemu bezpieczeństwa ukraińskich reaktorów jądrowych, znanych jako reaktor nr 2 w Chmielnickim oraz reaktor nr 4 w Równem. Pożyczka została uruchomiona w dniu 7 lipca 2006 r. po sprawdzeniu, że spełniono wszystkie warunki wstępne umowy pożyczki. W dniu 15 marca 2007 r. wypłacono pierwszą transzę w wysokości 39 mln EUR. W dniu 6 października 2008 r., po odpowiedniej operacji zaciągnięcia pożyczki, wypłacono drugą transzę w wysokości 22 mln USD (równowartość 15,2 mln EUR). W 2009 r. działalność w zakresie udzielania i zaciągania pożyczek miała objąć wypłatę trzeciej i ostatniej transzy 11 w ramach umowy pożyczki na realizację projektu K2R4 (10,3 mln USD) na Ukrainie. 3. DZIAŁALNOŚĆ UNII EUROPEJSKIEJ W ZAKRESIE ZACIĄGANIA POŻYCZEK 3.1. Opis W celu sfinansowania działalności w zakresie udzielania pożyczek, określonej w decyzjach Rady, Komisja została upoważniona do zaciągania pożyczek na rynku kapitałowym w imieniu jednej ze Wspólnot (WE, Euratom). Mechanizm operacji zaciągania i udzielania pożyczek każdego z instrumentów (pomocy na wsparcie bilansu płatniczego, pomocy 11 Ostatnią transzę wypłacono w październiku 2009 r. PL 9 PL

11 makrofinansowej i pożyczek Euratom) jest określony w odpowiedniej podstawie prawnej. Operacje zaciągania i udzielania pożyczek są realizowane jako operacje równoległe, dzięki czemu budżet UE nie jest obciążony żadnymi stopami procentowymi ani ryzykiem walutowym Pomoc na wsparcie bilansu płatniczego W ramach pomocy na wsparcie bilansu płatniczego w listopadzie 2008 r. WE zobowiązała się do udzielenia Republice Węgier pożyczki w wysokości 6,5 mld EUR. Pierwsza transza w wysokości 2 mld EUR, wypłacona w dniu 9 grudnia 2008 r., została sfinansowana przez emisję 3-letnich obligacji. Ta emisja obligacji była udanym powrotem WE jako eminenta na rynek obligacji referencyjnych denominowanych w euro. Obligacje te spotkały się z bardzo dobrym przyjęciem na rynku. W związku z bardzo dużym zainteresowaniem inwestorów szybko doszło do nadsubskrypcji. W ostatecznym podziale reprezentowane były wszystkie główne grupy inwestorów, w tym banki centralne, fundusze inwestycyjne, departamenty skarbowe banków i zakłady ubezpieczeń. Cena obligacji była bliska najlepszym stawkom w tej grupie referencyjnej (Sovereign Supranational Agency Sector, SSA), podobnie jak w przypadku eminentów takich jak EBI, KfW oraz SFEF. PL 10 PL

12 Wyniki na rynku wtórnym były bardzo zadowalające i potwierdziły silną pozycję WE jako eminenta obligacji referencyjnych. Pozycję tę umocniły dalsze emisje obligacji referencyjnych w 2009 r. w oparciu o podstawę stworzoną przez emisję z 2008 r Pomoc makrofinansowa W 2008 r. nie udzielano wsparcia w ramach pomocy makrofinansowej Euratom W 2008 r. kwotę dla Euratomu podniesiono do 22 mln USD. Tabela 2: Wielkość operacji zaciągania pożyczek w podziale na instrumenty finansowe w latach mln EUR Pomoc makrofinansowa Euratom Pomoc na wsparcie bilansu płatniczego Razem Więcej informacji na ten temat obligacji WE można znaleźć na stronie: PL 11 PL

13 Tabela 3: Całkowita wartość pożyczek zaciągniętych przez Unię Europejską kwoty należne na zakończenie każdego okresu w latach (1) Traktat EWWiS Euratom Pomoc na wsparcie bilansu płatniczego Pomoc makrofinansowa mln EUR Razem Unia Europejska (1) Zastosowano kursy wymiany z dnia 31 grudnia danego roku. Początkowa kwota zaciągniętej pożyczki, z uwzględnieniem spłat sumy głównej, przypadków anulowania oraz zmian kursu wymiany. 4. EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY OPERACJE UDZIELANIA POŻYCZEK POZA GRANICAMI WSPÓLNOTY 4.1. Działalność pożyczkowa EBI Opis EBI udziela pożyczek ze środków własnych w formie bezpośredniego finansowania poszczególnych projektów lub też globalnych pożyczek udzielanych pośrednikom finansowym, którzy następnie przeznaczają te fundusze na rzecz lokalnych projektów o mniejszej skali. Niektóre z pożyczek udzielanych przez EBI poza granicami Wspólnoty korzystają z gwarancji budżetu Unii Europejskiej. Niniejsze sprawozdanie koncentruje się na takich pożyczkach, chyba że zaznaczono inaczej. Na mocy obowiązującego mandatu zewnętrznego EBI może również udzielać gwarancji kredytowych. W ramach wewnętrznych instrumentów zarządzania ryzykiem 13 oraz w przypadkach zarządzania środkami Wspólnoty lub państw członkowskich (np. w krajach basenu Morza Śródziemnego i krajach AKP) EBI korzysta z szerszego zakresu instrumentów finansowych (obejmujących w niektórych przypadkach udziały kapitałowe). Operacje EBI przeprowadzane na mocy mandatu zewnętrznego zostaną opisane w oddzielnym sprawozdaniu. 13 W lipcu 2009 r. Rada Gubernatorów zatwierdziła zmiany do instrumentu przedakcesyjnego EBI i II śródziemnomorskiego instrumentu partnerstwa EBI w celu umożliwienia pośrednich inwestycji kapitałowych w fundusze infrastrukturalne. PL 12 PL

14 Wielkość zatwierdzonych operacji W 2008 r. łączna wartość zatwierdzonych przez EBI operacji wzrosła o 20 % i wyniosła 57,6 mld EUR, z czego 51,5 mld EUR przypada na operacje w państwach członkowskich, a 6,1 mld EUR na operacje w państwach partnerskich. Pożyczki EBI w państwach trzecich w 2008 r. podsumowanie mln EUR Budżet UE i środki EFR (1) Środki własne w ramach gwarancji Wspólnoty / państw członkowskich Środki własne w ramach wewnętrznych instrumentów zarządzania ryzykiem EBI RAZEM Państwa ubiegające się o członkostwo (Mandat ) Państwa sąsiadujące i partnerskie (Mandat ) Azja i Ameryka Łacińska (Mandat ) RPA (Mandat ) Państwa AKP oraz kraje i terytoria zamorskie (2) Razem (1) Przyznawane i zarządzane przez EBI ze środków budżetowych WE lub Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR). (2) Państwa Afryki, Karaibów i Pacyfiku / kraje i terytoria zamorskie Wpływ działalności pożyczkowej EBI na budżet UE 14 EBI zajmuje się finansowaniem projektów zarówno w obrębie UE, jak i poza nią, z częściową gwarancją budżetową UE. Działalność pożyczkowa ma wpływ na budżet UE wówczas, gdy towarzyszą jej wspólnotowe gwarancje, dopłaty do oprocentowania lub specjalne warunki porównywalne z operacjami obciążonymi ryzykiem dla pożyczkodawcy. 14 W sprawie wpływu gwarancji udzielanych EBI oraz bezpośredniego ryzyka UE w związku z udzielaniem pożyczek zob. sprawozdanie w sprawie gwarancji pokrytych z budżetu stan na dzień 31 grudnia 2008 r., COM (2009) 398. PL 13 PL

15 W dniu 19 grudnia 2006 r. Rada udzieliła gwarancji wspólnotowej dla EBI na pokrycie strat poniesionych w związku z pożyczkami i gwarancjami udzielonymi na zabezpieczenie pożyczek na potrzeby projektów poza granicami Wspólnoty (decyzja Rady 2006/1016/WE 15, zastąpiona decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 633/2009/WE z dnia 13 lipca 2009 r. 16 ). Gwarancja wspólnotowa jest ograniczona do 65 % łącznej kwoty wypłaconych kredytów i udzielonych gwarancji, pomniejszonej o kwoty zwrócone i powiększonej o wszelkie związane z nimi koszty. Maksymalny pułap dla operacji finansowania prowadzonych przez EBI w ramach tego mandatu w latach wynosi mln EUR i składa się na niego pułap podstawowy w wysokości mln EUR oraz upoważnienie fakultatywne na kwotę mln EUR, o którego uruchomieniu mogą zdecydować Rada i Parlament Europejski w oparciu o wyniki przeglądu śródokresowego w 2010 r Działalność EBI w zakresie zaciągania pożyczek W ramach programu finansowania na 2008 r. EBI zebrał kwotę 59,5 mld EUR. Oznacza to znaczy wzrost (+9 %) w stosunku do 2007 r. (54,7 mld EUR). Wzrost ten nastąpił w 2008 r. w trudnych warunkach finansowania, które przejawiały się niestabilnością i nieprzewidywalnością rynku finansowego oraz poważnymi zakłóceniami warunków finansowania od połowy października. W związku z tym utrzymywało się zainteresowanie większymi transakcjami z wykorzystaniem łatwo zbywalnych aktywów i niski poziom popytu na emisje strukturalne Dz.U. L 414 z , s. 95. Dz.U. L 190 z , s. 1. PL 14 PL