Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie

Transkrypt

1 Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie Journal of Modern Science JoMS DOI /JoMS.issn ISSN Kwartalnik Quarterly October 4/27/ December j o m s w s g e e d u p l

2 Adr e s / Ad d r e s s Z e s p ó ł r e d a k c y j n y / Ed i t o r i a l t e a m Re d a k t o r n a c z e l n a / Ed i t o r-in-ch i e f Wyższa Szkoła Go s p o d a r k i Eu ro re g i o n a l n e j im. Al c i d e De Gasperi dr hab. Magdalena Sitek, prof. WSGE dr Małgorzata Such-Pyrgiel dr Tadeusz Graca m g r Au re l i a Łu c z y ń s k a mgr Elżbieta Jamróz mgr Urszula Kraszewska dr Paweł Chodak dr Zygmunt Domański w Jó z e f o w i e, Po l s k a / Al c i d e De Gasperi University of Euroregional Economy in Józefów, Poland Zastępca redaktora naczelnego / Deputy Editor Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie, Polska / Alcide De Gasperi University of Euroregional Economy in Józefów, Poland Zastępca redaktora naczelnego / Deputy Editor Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie, Polska / Alcide De Gasperi University of Euroregional Economy in Józefów, Poland redaktor językowy (język angielski) / English language editor Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie, Polska / Alcide De Gasperi University of Euroregional Economy in Józefów, Poland r e d a k t o r j ę z y k o w y (język w ł o s k i) / It a l i a n l a n g u a g e e d i t o r Wyższa Szkoła Go s p o d a r k i Eu ro re g i o n a l n e j im. Al c i d e De Gasperi w Jó z e f o w i e, Po l s k a / Al c i d e De Gasperi University o f Euroregional Economy in Józefów, Poland Sekretarz Redakcji / Assistant Editor Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie, Polska / Alcide De Gasperi University of Euroregional Economy in Józefów, Poland r e daktor tematyczny / Subject Editor Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie, Polska / Alcide De Gasperi University of Euroregional Economy in Józefów, Poland redaktor tematyczny /Subject Editor Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie, Polska / Alcide De Gasperi University of Euroregional Economy in Józefów, Poland Adres redakcji / Edytorial office Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie Józefów, ul. Sienkiewicza 4 tel./fax (+48) wydawnictwo@wsge.edu.pl Adres do przesyłania artykułów / Address for Submission Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie, ul. Sienkiewicza 4, Józefów, Polska / Alcide De Gasperi University of Euroregional Economy, ul. Sienkiewicza 4, Józefów, Poland Urszula Kraszewska: tel. (+48) int. 12; wydawnictwo@wsge.edu.pl j o m s w s g e e d u p l

3 Prof. dr hab. Bronisław Sitek [Przewodniczący / Chairman] University of Social Sciences and Humanities in Warsaw, Poland Prof. dr hab. Peter Terem [Zastępca Przewodniczącego / Deputy Chairman] Matej Bel University Banská Bystrica, Slovakia Prof. Cadgas Hakan Aladag Hacettepe University, Turkey Prof. Jaime Bonnet University of Valencia, Spain Prof. dr hab. Marek Chmaj University of Social Sciences and Humanities in Warsaw, Poland Prof. dr hab. Leon Tadeusz Dyczewski OFM Conv The John Paul II Catholic University of Lublin, Poland Prof. dr hab. Edward Erazmus Alcide De Gasperi University of Euroregional Economy in Józefów, Poland Assoc. Prof. PhD. Ioan Ganfalean 1 Decembrie 1918 University in Alba Iulia, Romania Prof. dr hab. Małgorzata Gersdorf University of Warsaw, Poland Prof. Dr. Sabri Gökmen Karamanoğlu Mehmetbey University, Turkey Prof. Ksenofon Krisafi University of Tirana, Albania Prof. Cristina Hermida del Llano King Juan Carlos University in Madrid, Spain Prof. dr hab. Andrzej Misiuk University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Poland Prof. JUDr. Stanislav Mráz, CSc. Matej Bel University Banská Bystrica, Slovakia Prof. Silvestre Bello Rodriguez University of Las Palmas de Gran Canaria, Spain Prof. Paulo Aldo Rossi University of Genoa, Italy Prof. dr hab. Victoria Serzhanova University of Rzeszów, Poland Prof. dr hab. Ligita Simanskiene Klaipėda University, Lithuania Prof. Laura Tafaro University of Bari Aldo Moro, Italy Lect. PhD. Miruna Mihaela Tudorascu 1 Decembrie 1918 University in Alba Iulia, Romania Prof. Ufuc Yolcu Hacettepe University, Turkey Prof. dr hab. Svetlana Zapara Sumy State University, Ukraine Ks. prof. dr hab. Sławomir Zaręba Cardinal Stefan Wyszynski University in Warsaw, Poland Prof. dr hab. inż. Jerzy Zawisza Społeczna Akademia Nauk, Poland Dr Wiesław Breński University of Warmia and Mazury in Olsztyn, Poland R a d a Na u k o w a / Sc i e n t i f i c Co m m i t t e e j o m s w s g e e d u p l

4 Korekta / Proofreading: Monika Rychalska Projekt okładki / Cover: mgr Miłosz Ukleja Skład, łamanie / Typesetting, type-matter: Jadwiga Popowska Nakład / Circulation 150 egzemplarzy / copies Druk i oprawa / Printing and binding INTER-BOOK Paulina i Grzegorz Indrzejczyk S.C. Wiejca Kampinos Wydawca / Publisher Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie Józefów, ul. Sienkiewicza 4 Urszula Kraszewska Tel./fax (+48) wydawnictwo@wsge.edu.pl Copyright by Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie. All Rights Reserved / Wszelkie prawa zastrze one. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji bez zgody wydawcy zabronione. Journal of Modern Science jest indeksowany w następujących bazach / Journal of Modern Science is indexed in the following databases: Google Scholar Index Copernicus Journals Master List Polish Ministry of Science and Higher Education list of Scientific journals Ulrich sweb Arianta Research Bible j o m s w s g e e d u p l

5 Dorota Łażewska Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie tales.ratio@wp.pl Journal of Modern Science tom 4/27/2015, s II Kongres Dydaktyki Polonistycznej Edukacja polonistyczna jako zobowiązanie. Powszechność i elitarność polonistyki Uniwersytet Śląski Katowice r. W dniach od 18 do 21 listopada 2015 r. na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach odbył się II Kongres Dydaktyki Polonistycznej Edukacja polonistyczna jako zobowiązanie. Powszechność i elitarność polonistyki. Kongres został zorganizowany przez Uniwersytet Śląski (Katedra Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej UŚ, Instytut Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego UŚ, Instytut Języka Polskiego UŚ) oraz Komitet Językoznawstwa PAN i Komitet Nauk o Literaturze PAN. W kongresie udział wzięli przedstawiciele takich uczelni i instytucji, jak: Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Opolski, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytet Rzeszowski, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Gdański, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Uniwersytet w Białymstoku, 531

6 Dorota Łażewska Polski Uniwersytet na Obczyźnie w Londynie, Biblioteka Narodowa w Warszawie, Instytut Badań Literackich PAN, Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie, Okręgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocławiu, Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Dąbrowie Tarnowskiej, Zespół Szkół Huty im. Tadeusza Sendzimira, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie oraz Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie k./otwocka. Integralnym elementem programu kongresu było sprawozdanie prof. UJ dr hab. Anny Janus-Sitarz z realizacji postulatów zgłoszonych na I Kongresie Dydaktyki Polonistycznej Polonistyka dziś kształcenie dla jutra. Diagnozy i perspektywy, który odbył się na Uniwersytecie Jagiellońskim w 2013 roku. Szczegółowa problematyka tegorocznego kongresu została zaś zaprezentowana w trakcie paneli dyskusyjnych, sesji plenarnych oraz podczas 24 sekcji tematycznych, których tytuły wskazywały na istotne wyzwania i powinności współczesnej edukacji polonistycznej. Tematem paneli dyskusyjnych były: Edukacja polonistyczna jako zobowiązanie (prowadzenie: prof. dr hab. Tadeusz Zgółka, uczestnicy: prof. dr hab. Małgorzata Karwatowska, dr hab. prof. UKW Agnieszka Rypel, prof. dr hab. Aldona Skudrzyk, prof. dr hab. Bogusław Skowronek, prof. dr hab. Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska); Egzamin zewnętrzny z języka polskiego a kształcenie językowe w szkole (prowadzenie: dr hab. prof. UP Jolanta Nocoń, uczestnicy: dr hab. Kordian Bakuła, dr Adam Brożek, dr Joanna Dobkowska, mgr Marzena Olędzka, mgr Michał Ratajczak); Polonistyka w świecie różnic kulturowych, czyli polonistyka powszechna i elitarna (prowadzenie: dr hab. prof. UŚ Ryszard Koziołek, uczestnicy: prof. dr hab. Grażyna Borkowska, prof. dr hab. Ryszard Nycz, prof. dr hab. Krzysztof Kłosiński, prof. dr hab. Jolanta Tambor); Płynne granice polonistyki komparatystyka szkolna i uniwersytecka (prowadzenie: prof. dr hab. Lidia Wiśniewska, uczestnicy: prof. dr hab. Teresa Kostkiewiczowa, prof. dr hab. Tadeusz Sławek, dr hab. prof. UJ Andrzej Hejmej, dr Anna Slósarz) oraz Myślenie polonistyczne, myślenie matematyczne dwugłos o współdziałaniu dyscyplin podstawowych prowadzone przez prof. dr. hab. Jerzego Kijowskiego z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN oraz prof. UKSW dr. hab. Tomasza Chachul- 532

7 II Kongres Dydaktyki Polonistycznej Edukacja polonistyczna jako... skiego, a także panel dyskusyjny Uchodźcy studenci i uczniowie. Wyzwania dla uniwersytetu i dla szkoły. Zgodnie z zamiarem organizatorów II Kongresu Dydaktyki Polonistycznej w centrum uwagi jego uczestników znalazły się problemy edukacji humanistycznej, aksjologicznej i estetycznej w kontekście przemian społeczno-cywilizacyjno-kulturowych oraz dialogu rozumianego jako nadrzędna kategoria (po)rozumienia we współczesnym świecie 1. Lustrzanym odbiciem owych przemian jest dydaktyka polonistyczna, gdyż szkolna klasa stanowi swoisty ekran kultury, na którym, jak w soczewce, ogniskują się różnorodne wątki myślowe wyznaczające sposoby czytania oraz interpretacji tekstu literackiego. Współczesnym wzorcem myślenia i postępowania jest zaś dekonstrukcja kształtująca swoistą kulturę intelektualną społeczeństwa XXI wieku 2. Jeżeli zatem nad kształtem współczesnej formacji intelektualnej pracuje dekonstrukcja, to można przypuszczać, iż jej wpływy sięgają również do klasy szkolnej. Świadczy o tym zjawisko ustępowania idei dydaktyki tradycyjnej zmierzającej do odkrycia prawdy dzieła na rzecz dydaktyki dekonstrukcyjnej blokującej proces uchwycenia i przyswojenia prawdy dzieła. Stąd wywodzi się zasadność poruszenia tematu dekonstrukcji na kongresie dydaktyki polonistycznej. Temat ten został podjęty w referacie Dekonstrukcja tekstów literackich. Filozoficzne zaplecze dydaktyki polonistycznej (dr Dorota Łażewska, Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie k./otwocka). Referat był elementem sesji tematycznej Przekraczanie granic tradycyjnej polonistyki szkolnej (prowadzenie: prof. UJ, dr hab. Anna Janus-Sitarz), ponieważ sposoby dekonstrukcyjnego czytania tekstu można zaliczyć do strategii rozsadzających ramy tradycyjnej dydaktyki. W tym sensie dekonstrukcja stanowi jej filozoficzne zaplecze. Dekonstrukcja przekracza, burzy i przemieszcza granice struktur logocentrycznych. Tę rolę dekonstrukcji wielokrotnie akcentował Jacques Derrida, którego dekonstrukcja jest oryginalnym projektem twórczo modyfikowanym przez wielu innych współczesnych filozofów. Celem owej destabilizacji jest raczej odkrywanie niezrozumienia tekstu poprzez wydobywanie tzw. nieroztrzygalników, a nie dążenie do jego zrozumienia i wydobycia na jaw prawdy dzieła. Zestawiając dekonstrukcję z dogmatyzmem i nihilizmem, 533

8 Dorota Łażewska można zauważyć, iż mianownikiem obu tych postaw myślowych jest pewność co do istnienia lub nieistnienia prawdy. Dekonstrukcja wzbudza zaś poczucie niepewności, w którą wprowadzają takie specyficzne dla tego sposobu myślenia strategie, jak dysseminacja i suplementacja. Niepewność jest zaś czymś nienaturalnym dla rozumu będącego przecież władzą poznawczą, której naturalnym sposobem funkcjonowania jest nabywanie informacji oraz ich rozumienie. Niniejszy referat nie tylko nawiązywał do strategii przekraczającej granice (czyli do dekonstrukcji), lecz również sam przekroczył granice swoistego zakazu panującego w przestrzeni współczesnej dydaktyki polonistycznej. Zakaz ten dotyczy otwartego sławienia rzeczy wzniosłych i szlachetnych, do których należy kategoria rozumnej natury człowieka, czyli godność osoby ludzkiej oraz aspirowanie do obiektywności. Podobną granicę przekroczył Zbigniew Herbert w wierszu Pan Cogito o cnocie. Poeta ten pochwalił bowiem coś tak nieprzyzwoicie wzniosłego, jak cnota 3. Formą przekraczania dozwolonych granic jest również ukazywanie dekonstrukcji jako swoistego zagrożenia dla rozumnej natury ludzkiej. Wątek przekraczania granic był również obecny w dialogu pomiędzy uczestnikami panelu Płynne granice polonistyki komparatystyka szkolna i uniwersytecka. Komparatystyka jest przecież zabiegiem poznawczym, który pozwala zestawiać idee i zjawiska (w diachronii i w synchronii) występujące nie tylko w obszarze jednej dziedziny wiedzy. Komparatystyka wyprowadza bowiem poza granice różnych dziedzin, pozwalając na ich porównywanie. W tym procesie destabilizacji granic niemałą rolę odgrywa dekonstrukcja, na co zwrócił uwagę prof. Tadeusz Sławek. Z kolei prof. Jerzy Kijowski wyjaśnił sposób współdziałania myślenia matematycznego i polonistycznego. Matematyka i polonistyka nie stanowią przecież dwóch odrębnych dziedzin wiedzy. Myślenie matematyczne i polonistyczne tworzą swoistą jedność, na którą nauczyciel powinien zwrócić uwagę uczniów. I tak, na przykład matematyka i fizyka to nie tylko bezmyślne operowanie wzorami. Algorytm służy bowiem pewnemu rozumowaniu. Wzór można zatem zamienić na tekst. I odwrotnie. W związku z tym można wybrać niewielką liczbę klasycznych rozumowań i przeprowadzić uczniów/studentów po tej drodze, aby na jej 534

9 II Kongres Dydaktyki Polonistycznej Edukacja polonistyczna jako... końcu ukazać owo rozumowanie, lecz zapisane już w postaci wzoru matematycznego. Związki pomiędzy polonistyką a przedmiotami ścisłymi: matematyczno-przyrodniczymi, logiką, informatyką czy technikami behawioralnymi zostały poddane analizie już w odrębnej sesji tematycznej (prowadzenie: prof. Tomasz Chachulski). Szczególną grupą konferencyjnych wykładów były wystąpienia poświęcone problematyce zafascynowania uczniów szkolną lekturą. Do tego celu miałyby służyć między innymi nauczanie retoryki, wykorzystanie gier dydaktycznych, wiedzy z neurobiologii oraz ekranu jako narzędzia służącego do czytania i pisania, sięganie po uczniowskie listy bestsellerów i odwoływanie się do uczniowskich motywacji czytelniczych, posługiwanie się metodą projektu, projektem Laboratorium teatralne i metodą warsztatów literackich. Do innych propozycji ożywiających proces dydaktyki polonistycznej można zaliczyć pomysł prof. Ryszarda Waksmunda opracowania antropologii dzieciństwa, wydobycie alfabetu kultury z literatury dla dzieci, pracę z regułami konwersacyjnymi Herberta P. Grice a oraz polonistyczny projekt edukacyjny związany z twórczością Hansa Christiana Andersena. Nie mniejszą rolę w polonistyce szkolnej odgrywa kontakt ze sztuką (muzyką, muzeum, filmem). Miejscem poszukiwań wsparcia dla dydaktyki polonistycznej jest też świat cyfrowy i jego możliwości. Urozmaiceniem i wzbogaceniem sesji i paneli dyskusyjnych były warsztaty dla nauczycieli: Informacyjne narzędzia wspierania pracy polonisty wraz ze zwiedzaniem gmachu Centrum Informacji Naukowej i Biblioteki Akademickiej Uniwersytetu Śląskiego, Neurodydaktyka doktora Kaczmarzyka, Technologia informacyjno-komunikacyjna w pracy polonisty. Od Padletu do blogów oraz Interpretacja tekstu kultury w szkole. Kongres dydaktyki polonistycznej był nie tylko miejscem naukowych obrad, lecz również wydarzeń artystycznych i kulturalnych. I tak, uczestnicy kongresu spotkali się z krytykami literackimi i pisarzami Ingą Iwasiów, Tadeuszem Kijonką i Markiem Bieńczykiem oraz wysłuchali koncertu muzyki skandynawskich kompozytorów w Narodowej Orkiestrze Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Natomiast w Teatrze Śląskim im. S. Wyspiańskiego w Katowicach toczyły się Nocne Polonistów Rozmowy oraz odbył 535

10 Dorota Łażewska się koncert Kawiarenki Literackiej. W ostatnim dniu kongresu można było zaś zwiedzić stare katowickie dzielnice Giszowiec i Nikiszowiec. References 1 (dostęp: ) 2 Welsch, W. (1998), Nasza postmodernistyczna moderna, tłum. R. Kubicki, A. Zeidle- -Janiszewska, Oficyna Naukowa, Warszawa, s Barańczak S., Cnota, nadzieja, ironia (Zbigniew Herbert, Pan Cogito o cnocie), w: S. Barańczak, Tablica z Macondo. Osiemnaście prób wytłumaczenia po co i dlaczego się pisze, Aneks, Londyn 1990, s