Monitoring problemu narkotyków i narkomanii w Polsce

Transkrypt

1 Monitoring problemu narkotyków i narkomanii w Polsce Marta Struzik Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii Spotkanie z przedstawicielami gmin z terenu województwa lubuskiego Zielona Góra, 24 maja 2013 r.

2 Informacje na temat problemu narkotykowego w Europie Sprawozdanie Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) Przegląd zjawiska narkomanii w krajach Europy Sprawozdanie roczne sporządzono na podstawie informacji udostępnionych EMCDDA w postaci sprawozdań krajowych przez państwa członkowskie UE, państwa kandydujące Chorwację i Turcję oraz Norwegię Najnowsze tendencje i reakcje Wybrane zagadnienia (tylko angielska wersja językowa): 1. problem narkotyków w więzieniach, 2. ciąża, rodzina i opieka nad dziećmi a narkotyki, EMCDDA 2012

3 Polityka narkotykowa oparta na dowodach Polityka oparta na dowodach naukowych to podejście, które pomaga podejmowaćświadome decyzje w zakresie kreowanej polityki, programu czy projektu poprzez umieszczenie najlepszych dostępnych dowodów naukowych u podstaw tychże działań versus Polityka oparta na opinii to podejście, które polega w dużej mierze na selektywnym traktowaniu dowodów bądź niezweryfikowanych poglądach osób lub grup, które często inspirowane są treściami o charakterze ideologicznym, uprzedzeniami czy domysłami. Źródło: EMCDDA (2010) Building a national drugs observatory: a joint handbook.. Polska wersja językowa: Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii (2012) Tworzenie Krajowego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii. za Davies, P. (2004) Is evidence based government possible? 4th Annual CampbellCollaboration Colloquium, Washington D.C.

4 Model monitorowania problemu narkotyków i narkomanii Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) Sytuacja narkotykowa pięć podstawowych wskaźników monitorowania EMCDDA: 1. Rozpowszechnienie używania narkotyków w populacji generalnej i w wybranych grupach (np. młodzież) 2. Oszacowanie liczby problemowych użytkowników narkotyków 3. Zgłaszalność do leczenia z powodu problemu narkotyków 4. Zgony w związku z narkotykami 5. Choroby zakaźne związane z narkotykami (HIV, HBV, HCV, itp.)

5 Model monitorowania problemu narkotyków i narkomanii Wdrażane działania ewidencja najlepszych praktyk, zbieranie danych dotyczących profilaktyki narkomanii, redukcji szkód związanych z używaniem narkotyków, leczenia uzależnień od narkotyków i reintegracji społecznej, analiza interwencji w ramach wymiaru sprawiedliwości oraz realizowanych strategii narkotykowych i legislacji. System Wczesnego Ostrzegania o Nowych Narkotykach Inne wskaźniki np. przestępczość narkotykowa, dostępność nielegalnych narkotyków oraz działania wobec nowych substancji psychoaktywnych

6 Monitoring w Polsce Raport Krajowy KBPN Spełnianie obowiązku sprawozdawczego krajowego i międzynarodowego

7 Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii (Reitox Focal Point) instytucja odpowiedzialna za prowadzenie krajowego systemu informacji o narkotykach oraz monitorowanie działań podejmowanych na rzecz przeciwdziałania narkomanii, powołane w 2001 r. na mocy ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, funkcjonuje w ramach Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, bliska współpraca z EMCDDA w ramach krajowych centrów monitorowania sieci Reitox

8 Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii (Reitox Focal Point) współpraca z instytucjami centralnymi, naukowcami oraz samorządem wojewódzkim i lokalnym ważną rolę w krajowym systemie monitorowania pełnią Eksperci Wojewódzcy ds. Informacji o Narkotykach i Narkomanii

9 Rola samorządu lokalnego i wojewódzkiego w Polsce na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii i Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii opracowanie oraz wdrażanie gminnych i wojewódzkich strategii narkotykowych w oparciu o przeprowadzoną diagnozę zjawiska Krajowy Program wyznacza kierunki działań dla samorządów

10 Wybrane wyniki monitorowania krajowego

11 Rozpowszechnienie używania narkotyków wśród młodzieży

12 BADANIA ESPAD Europejski Program Badań Ankietowych w Szkołach ESPAD Badania ankietowe w szkołach dostarczają informacji o rozpowszechnieniu eksperymentalnego i okazjonalnego używania substancji psychoaktywnych ESPAD ogólnopolskie badanie ankietowe zrealizowane w maju czerwcu 1995 r., 1999 r., 2003 r., 2007 r. oraz 2011 r., wiek: lat (III klasy gimnazjum) i lat (II klasy szkół ponadgimnazjalnych)

13 Odsetki uczniów w w wieku lat, którzy używali u poszczególnych środków w chociaż raz w swoim życiu (ESPAD) Leki usp. lub nasenne Konopie Wziewne Amfetamina LSD Kokaina Heroina Ecstasy Sterydy anabol.

14 Odsetki uczniów w w wieku lat, którzy używali u poszczególnych środków w chociaż raz w swoim życiu (ESPAD) ,737, ,8 22,4 20,820, ,817,1 27,9 15,4 10,5 7,9 8,3 6,8 7,8 6,8 5,46,35,6 5,8 4,2 3,5 3,9 4,2 5 3,9 4,0 2,8 2,7 2,7 2,2 2,7 2,63,5 3,2 1,82,42,5 1,7 3,5 0,8 1,2 0,6 0,6 Leki usp. lub nasenne Konopie Wziewne Amfetamina LSD Kokaina Heroina Ecstasy Sterydy anabol.

15 Dopalacze (wyniki ESPAD 2011) lat Słyszało o dopalaczach 93,7% Było w sklepie z dopalaczami 15,3% Zakupiło dopalacze 8,0% lat Słyszało o dopalaczach 94,9% Było w sklepie z dopalaczami 21,6% Zakupiło dopalacze 11,6%

16 Dopalacze używanie (wyniki ESPAD 2011) lat Kiedykolwiek w życiu 10,5% W ciągu ostatnich 12 miesięcy 7,1% W ciągu ostatnich 30 dni 2,5% lat Kiedykolwiek w życiu 15,8% W ciągu ostatnich 12 miesięcy 9,0% W ciągu ostatnich 30 dni 2,2%

17 Rozpowszechnienie używania narkotyków wśród dorosłych

18 Badania w populacji generalnej (General Population Surveys GPS) W 2006 r. i 2010 r. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii przeprowadziło badania obejmujące reprezentatywną grupę mieszkańców naszego kraju w wieku lata. Badania tego typu są realizowane co 4 lata i są zgodne z założeniami Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii.

19 Używanie substancji psychoaktywnych kiedykolwiek w życiu (%) (15 64 lata) 18 17, , ,9 2 2, ,2 3,4 0,2 0,2 0,8 1,2 1,7 1,6 0,2 0,6 0,1 0,2 0,4 Marihuana lub haszysz LSD Amfetamina Grzyby halucynogenne Ecstasy Crack Kokaina Heroina "Kompot" Sterydy anaboliczne Substancje wziewne Źródło: General Population Survey, CINN KBPN.

20 Używanie substancji psychoaktywnych w czasie ostatnich 12 miesięcy (%) (15 64 lata) 10 9, ,7 0,1 0,7 0,7 1,9 0,1 0,6 0,3 1,5 0,7 0 0,1 0,2 0,1 0,1 0,2 0,1 0,7 0,5 Marihuana lub haszysz LSD Amfetamina Grzyby halucynogenne Ecstasy Crack Kokaina Heroina "Kompot" Sterydy anaboliczne Substancje wziewne Źródło: General Population Survey, CINN KBPN.

21 Używanie substancji psychoaktywnych w czasie ostatnich 30 dni (%) (15 64 lata) 6 5 5, ,9 1 0,4 0,4 0,6 0,2 0 0,1 0,5 0,5 0 0,1 0,1 0,3 0,1 0 0 Marihuana lub haszysz LSD Amfetamina Grzyby halucynogenne Ecstasy Crack Kokaina Heroina "Kompot" Sterydy anaboliczne Substancje wziewne Źródło: General Population Survey, CINN KBPN.

22 Używanie substancji psychoaktywnych kiedykolwiek w życiu według płci badanych (15 64 lata) Substancja Mężczyźni Kobiety Jakikolwiek narkotyk 24,5 14,1 Marihuana lub haszysz 22,0 13,0 LSD Amfetamina Ecstasy 3,1 6,5 5,1 0,8 1,8 1, Kokaina/Crack 2,1 0,6 Heroina 0,3 0,2 Substancje wziewne 2,7 0,9 Sterydy anaboliczne 3,1 0,3 Leki uspokajające i nasenne 3,7 6,2 Źródło: General Population Survey, CINN KBPN 2010.

23 Ocena dostępności substancji psychoaktywnych jak trudne byłoby zdobycie każdej z wymienionych substancji (odsetki respondentów suma odpowiedzi dosyćłatwe i bardzo łatwe ) w 2010 (%) (15 64 lata) ,9 24,4 8,1 LSD Grzyby halucynogenne Leki uspokajające i nasenne Marihuana lub haszysz 7,2 8,5 9,7 3,8 4,9 4,2 Ecstasy Amfetamina Crack Kokaina Heroina Sterydy anaboliczne 8,3 4,2 5,2 37,3 32,5 GHB "Kompot" Bimber "Dopalacze" 2010 Źródło: General Population Survey, CINN KBPN 2010.

24 Zgłaszalność do leczenia z powodu problemu narkotyków

25 Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego w latach z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych (liczba pacjentów) Źródło: IPiN (2013)

26 Odsetki pacjentów przyjętych do leczenia z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych w latach , w podziale na grupy wiekowe. 100% 80% 60% 40% 20% % Źródło: IPiN (2012)

27 Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego w latach z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych (ICD 10: F11 F16, F18, F19), liczby osób wg typu substancji Mieszane i inne Substancje wziewne Halucynogeny Inne stymulanty Kokaina Leki uspokajające i nasenne Konopie Opiaty Źródło: IPiN (2012)

28 Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego w 2011 roku z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych (ICD 10: F11 F16, F18, F19), odsetki osób wg typu substancji. konopie 3,0% leki uspokajające i nasenne 13,0% kokaina 0,3% inne stymulanty 3,5% halucynogeny 0,3% opiaty 7,8% wziewne 0,4% mieszane i nieokreślone 71,8% Źródło: IPiN (2013)

29 Przyjęci do lecznictwa stacjonarnego w 2010 r. z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania spowodowanych używaniem substancji psychoaktywnych wg miejsca zamieszkania pacjenta (współczynniki na mieszkańców) DOLNOSLASKIE KUJAWSKO-POMORSKIE LUBELSKIE LUBUSKIE LÓDZKIE MALOPOLSKIE MAZOWIECKIE OPOLSKIE PODKARPACKIE PODLASKIE POMORSKIE SLASKIE SWIETOKRZYSKIE WARMINSKO-MAZURSKIE WIELKOPOLSKIE ZACHODNIOPOMORSKIE 11,9 17,4 16,8 23,7 23,8 32,6 35,2 31,0 27,6 38,7 47,0 47,7 47,5 51,2 37,8 Polska 53,3 53,4 Źródło: Sierosławski, J., Instytut Psychiatrii i Neurologii (2012)

30 Pacjenci z podwójną diagnozą przyjęci do lecznictwa stacjonarnego

31 Pacjenci z podwójną diagnozą wśród wszystkich przyjętych do stacjonarnego lecznictwa psychiatrycznego w latach (odsetki pacjentów) ,6 5,9 6,3 7,6 7,4 7,3 7,4 7,7 7, ,2 3, , Źródło: Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie (2012)

32 Liczba pacjentów z podwójną diagnozą przyjętych do lecznictwa stacjonarnego w latach Źródło: Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie (2012)

33 Odsetki pacjentów z problemem narkotykowym przyjętych do stacjonarnego lecznictwa psychiatrycznego w latach , według diagnozy ICD % 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Zaburzenia osobowości Inne zaburzenia afektywne Inne zaburzenia psychiczne Depresja Zaburzenia lękowe Źródło: Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie (2012)

34 Zakażenia HIV i zachorowania na AIDS

35 Nowe zakażenia HIV w latach iniekcyjne używanie narkotyków (IDU) wszyscy Rok rozpoznania Źródło: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny (Zakład Epidemiologii). 2011

36 Liczba nowych zachorowań na AIDS w latach iniekcyjne używanie narkotyków (IDU) wszyscy Rok rozpoznania Źródło: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny (Zakład Epidemiologii).

37 Liczba nowych zakażeń HIV wśród iniekcyjnych użytkowników narkotyków w 2011 roku (wskaźniki na 100 tyś. mieszk.) zachodniopom wielkopolskie warm-maz świętokrzyskie śląskie pomorskie podlaskie podkarpackie opolskie mazowieckie małopolskie łódzkie lubuskie lubelskie kuj-pom dolnośląskie 0 0 0,06 0,03 0,03 0,09 0,12 0,2 0,17 0,21 0,22 0,19 0,21 0,28 0,33 Źródło: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny (Zakład Epidemiologii). 0,49 woj. lubuskie 5 przypadków, woj. mazowieckie 9, woj. śląskie 13, woj. dolnośląskie - 6

38 Zgony związane z narkotykami

39 Zgony z powodu narkotyków w latach (dane GUS)

40 Liczby zgonów z powodu narkotyków według płci w latach (dane GUS) Kobiety Mężczyźni

41 Wskaźnik zgonów z powodu narkotyków w 2009 r. wg województw, dla Polski 0,64. Zachodniopom Wielkopolskie War-mazurskie Świętokrzyskie Śląskie Pomorskie Podlaskie Podkarpackie Opolskie Mazowieckie Małopolskie Łódzkie Lubuskie Lubelskie Kuj-pomorskie Dolnośląskie 0,08 0,10 0,09 0,10 0,14 0,29 0,44 0,69 0,50 0,63 0,45 0,84 0,87 1,00 1,30 1,40 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 Na podstawie danych GUS.

42 Liczba problemowych użytkowników narkotyków Liczba problemowych użytkowników narkotyków * : * Problemowe używanie narkotyków definiuje się jako regularne używanie nielegalnych substancji psychoaktywnych powodujące poważne problemy, przy czym bierze się tu pod uwagę wszystkie nielegalne substancje The EMCDDA defines problem drug use as intravenous drug use (IDU) or long duration/regular drug use of opiates, cocaine and/or amphetamines. Ecstasy and cannabis are not included in this category. Źródło danych: Oszacowanie przeprowadzone w 2010 r. dla 2009 roku.

43 Szacowana liczba problemowych użytkowników opiatów w 2009 roku (IPiN) WOJEWÓDZTWO Mazowieckie Dolnośląskie Lubuskie Zachodniopomorskie Pomorskie Łódzkie Kujawsko pomorskie Warmińsko mazurskie Podlaskie Śląskie Lubelskie Wielkopolskie Małopolskie Opolskie Świętokrzyskie Podkarpackie ŚRODKOWY PUNKT PRZEDZIAŁU Liczba Wskaźnik na mieszkańców 91,1 65,6 62,8 44,9 38,0 31,6 30,7 30,6 29,2 25,4 24,8 21,7 20,3 16,3 14,6 12,1 Polska: Sierosławski, J. 2012

44 Monitoring problemu narkotykowego Monitorowanie jako wsparcie informacyjne dla prowadzonych działań, Wyniki monitorowania kluczowym elementem przy ewaluacji strategii narkotykowych na każdym szczeblu, Diagnoza i monitorowanie jako podstawa do wdrażania potrzebnych działań Monitoring realizowany na różnych poziomach: krajowym, regionalnym, lokalnym

45 Dziękuję za uwagę!