pod patronatem KNP PAN

Transkrypt

1 Zakład Pedagogiki Szkolnej, Wydział Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytetu Zielonogórskiego Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie oraz Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie mają zaszczyt zaprosić do udziału w ogólnopolskiej konferencji naukowej CODZIENNOŚĆ SZKOŁY TEORIA BADANIA PRAKTYKA pod patronatem KNP PAN Miejsce konferencji: ZAKOPANE Termin: 4 6 czerwca 2013 r.

2 Komitet Naukowy: Prof. dr hab. Joanna Madalińska-Michalak (UŁ) Prof. zw. dr hab. Bożena Muchacka (UP) Prof. dr hab. Renata Nowakowska-Siuta (ChAT) Prof. dr hab. Inetta Nowosad (UZ) Prof. dr hab. Beata Przyborowska (UMK) Prof. dr hab. Zofia Szarota (UP) Prof. dr hab. Jolanta Szempruch (UJK) Prof. zw. dr hab. Andrzej Radziewicz-Winnicki (UZ) Prof. zw. dr hab. Mirosław Szymański (APS) Udział w konferencji potwierdzili zaproszeni członkowie KNP PAN: Prof. zw. dr hab. Bogusław Śliwerski Prof. zw. dr hab. Maria Dudzikowa przewodniczący KNP PAN Prof. zw. dr hab. Stefan M. Kwiatkowski wiceprzewodnicząca KNP PAN wiceprzewodniczący KNP PAN Sekretarze konferencji: Dr Ewa Bochno (UZ) Dr Joanna M. Łukasik (UP)

3 Wprowadzenie Rzeczywistość życia codziennego jest przyjmowana bez zastrzeżeń jako rzeczywistość. Nie wymaga dodatkowych weryfikacji wykraczających ponad czy poza swoją obecność. Po prostu tam jest jako oczywista i nieodparta sfera faktów. (Berger, Luckmann) Spotkanie różnych środowisk akademickich wokół problematyki codzienności szkoły wynika z potencjału, jaki tkwi w codziennych warunkach życia oraz w codziennych doświadczeniach jej głównych podmiotów. P.L. Berger i T. Luckmann w swojej pracy Społeczne tworzenie rzeczywistości podkreślają, iż rzeczywistość życia codziennego, jawi się jako rzeczywistość par excellence, co upoważnia nas do przyznania jej miana rzeczywistości podstawowej. Niezaprzeczalna wartość życia codziennego tkwi w tym, że nie tylko uwidacznia się w subiektywnym postępowaniu jej podmiotów, ale przede wszystkim, w tym, że jest światem, który powstaje w ich myślach i działaniach i dzięki nim trwa jako świat rzeczywisty. Dlatego też warto doświadczenia poddawać refleksji, by nie przemknęły niezauważone w przestrzeni szkoły. Można też przyjąć, że podmioty szkolnego życia istnieją dzięki codzienności. Codzienność jest zawsze czyjaś, lub przez coś się uobecnia oraz ma swoje konsekwencje w strukturze czasu. Oznacza to, że nie tylko narzuca gotowe sekwencje na porządek każdego dnia, ale również odciska się na indywidualnej biografii. W rozważaniach o szkolnej codzienności istotna jest również jej drobiazgowość ( wymiar drobny ), co w konsekwencji pozwala badaczom uwypuklać wartość orientacji na to, co może, co ma lub powinno być, lub zdarzyć się za sprawą naszego działania. W odczuciu organizatorów, zatrzymanie się nad codziennością szkoły, nauczyciela i ucznia jest okazją do tego by podjąć próbę jej oglądu jako rzeczywistość uporządkowaną, której zjawiska ujęte są we wzory narzucające się postrzeganiu, a które jednak są niezależne od tego, czy są postrzegane. Codzienność stwarza możliwość wejścia w intersubiektywny świat podmiotów szkolnej rzeczywistości. Pozwala na doświadczanie jej w wymiarze osobowym, na zrozumienie, że jest ona zorganizowana wokół tutaj mojego ciała oraz teraz mojej teraźniejszości, ale również w przeszłości (Berger i Luckmann mówią o

4 doświadczaniu jej w różnych stopniach bliskości i oddalenia, zarówno w sensie przestrzennym, jak i czasowym). Świadomość ta jest podstawą do indywidualnego ukierunkowania na rzeczywistość życia codziennego i postrzegania jej jako życia z innymi, w obecności innych, w każdym miejscu, czasie i przestrzeni, jako rutyny i powtarzalności, a także tego co wyłamuje się z automatyzmów i nawyków. Codzienność toczy się nieustannie przypisana jest życiu od narodzin po jego kres. Również istnienie szkoły przebiega w codziennym doświadczeniu, pośród czynności zwykłych i tych wyjątkowych. Szkoła oraz świat życia społecznego stanowią przestrzeń, w której można zaobserwować to co stałe i zmienne, nowe i nieznane w odniesieniu do relacji podmiotów oraz procesów w kontekście rozwoju i zmiany. Jak podkreśla M. Dudzikowa, to szkoła jest soczewką skupiającą w sobie procesy i mechanizmy zachodzące w poszczególnych sferach życia codziennego, a jednocześnie bezpośrednio lub pośrednio oddziaływuje na nie (2010, s. 9). Istotne zatem jest poddawanie analizie doświadczeń podmiotów szkolnej rzeczywistości w naturalnym biegu codziennego dnia. Poznanie sensu doświadczeń i nadawanych im znaczeń oraz refleksja nad tym, że być może to, w czym uczestniczymy, nie jest wcale mało ważne i wyznacza kierunek rozwoju i zmiany. I. Cele konferencji: Przedyskutowanie walorów kategorii codzienności i jej zastosowania do analiz obszarów edukacji Rozpoznanie potencjału w szkolnej codzienności Diagnoza szkolnej codzienności przez pryzmat jej uczestników Określenie jak codzienność kształtuje jakość funkcjonowania instytucji edukacyjnych Poznanie i propagowanie nowoczesnej myśli naukowej w zakresie codzienności szkoły, nauczyciela, ucznia w całożyciowym procesie rozwoju człowieka oraz instytucji edukacyjnych (każdego szczebla kształcenia i wychowania) jako wytworu sposobów myślenia i interakcji wszystkich podmiotów procesu edukacji.

5 II. Proponowane obszary problemowe konferencji Łączymy nadzieję na wymianę myśli, poglądów, wyników badań oraz doświadczeń wokół następujących obszarów: 1. Życie codzienne szkoły w warunkach zmiany 2. Nauczyciel w przestrzeni szkolnej codzienności 3. Uczeń w sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych 4. Podmioty edukacji w kreowaniu szkolnej codzienności Problematykę codzienności szkoły można analizować przynajmniej z kilku perspektyw, jak: Czas i/lub miejsce. Czas ten który płynie, ze względu na długość trwania w różnych odcinkach oraz umiejscowienie w jego biegu, odnosi się do codziennych doświadczeń toczących się w przeszłości, teraźniejszości oraz w perspektywie przyszłości (Berger, Luckmann). Miejsce jako przestrzeń instytucji edukacyjnych oraz poza nimi; lokalizacja decyduje o treści i charakterze codziennych doświadczeń (Sztompka). Świadomość i/lub bezrefleksyjność. Codzienność może być poddawana refleksji (Berger, Luckmann) lub zwyczajnie toczyć się, a jej doświadczenia nie są w pełni przez podmioty uświadamiane, po prostu są (Sztompka), a często przez to, że są bywają niezauważalne (Brach Czaina). Wymiar osobisty i/lub wymiar instytucjonalny codzienność odbierana i postrzegana indywidualnie, przez pryzmat własnych, jednostkowych, prywatnych, wewnętrznych doświadczeń, nacechowana emocjonalnie (Berger, Luckmann) ma wymiar osobisty. Poza tym całość zdarzeń, procesów, doświadczeń, w których uczestniczą podmioty edukacyjne może przybierać wymiar instytucjonalny wówczas nadaje kształt, sens, charakter instytucji i niejednokrotnie określa cel jej rozwoju. Poza tym codzienność w perspektywie instytucjonalnej przebiega zawsze w obecności innych, z innymi, a w szkole być może dla innych? Rutynowość i/lub innowacyjność. Życie codzienne często przebiega według określonego schematu, według pewnych automatyzmów, powtarzanych czynności, przybiera w pewnym sensie formy rytualne wykonywane według pewnego przyjętego często bezrefleksyjnie realizowanego scenariusza (Sztompka, Brach Czaina). Ponadto codzienność to również wszelkie doświadczenia i zdarzenia nowe, jeszcze nie rozpoznane, mogące się powtórzyć lub nie, które jednak z różną siłą modyfikują dotychczasowy porządek.

6 Wyodrębnione perspektywy mają charakter roboczy a wskazane w nich kategorie, w analizie codzienności szkolnego życia, są płynne i mogą być przyjmowane łącznie lub oddzielnie, by lepiej wyeksponować szczególne zjawisko. Tym samym mogą okazać się użyteczne w porządkowaniu prezentacji wywodu lub inspirować do oglądu rzeczywistości szkolnej w jej wielowymiarowym i przestrzennym aspekcie.