IV SA/Po 712/18 - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu LEX nr Wyrok

Transkrypt

1 IV SA/Po 712/18 - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu LEX nr Wyrok Skład orzekający Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 5 grudnia 2018 r. IV SA/Po 712/18 UZASADNIENIE Przewodniczący: Sędzia WSA Izabela Bąk-Marciniak (spr.). Sędziowie WSA: Maciej Busz Józef Maleszewski. Sentencja Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 listopada 2018 r. przy udziale R. O. sprawy ze skargi I. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia (...) czerwca 2018 r. nr (...) w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Burmistrza P. z dnia 29 listopada 2017 r. nr (...). Uzasadnienie faktyczne Decyzją z dnia 29 listopada 2017 r., nr (...) Burmistrz P. odmówił I. P. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawną matką W. P. W uzasadnieniu wydanej decyzji organ I instancji wskazał, że zgodnie z art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm., dalej jako "u.ś.r."), świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: 1) nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub 2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia. Jak wskazał organ pierwsze orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji W. P. uzyskała na podstawie wyroku z dnia 4 lutego 2015 r., sygn. akt III AUa (...), którym Sąd Apelacyjny w P. uznał Ją za niezdolną do samodzielnej egzystencji od dnia złożenia wniosku, tj. 17 grudnia 2012 r. na okres 2 lat. W. P. miała wówczas 60 lat. Burmistrz P. zauważył co prawda, że Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji, w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności. Jednocześnie jednak organ I instancji wskazał, że ww. wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie został wykonany i wymaga przeprowadzenia działań legislacyjnych. Jak wyjaśnił Burmistrz P., kryterium wiekowe, o którym mowa w

2 ww. art. 17 ust. 1b ustawy, w obecnym stanie prawnym zostało zachowane. Zdaniem organu I instancji wskazany wyrok nie kreuje podstawy do formułowania roszczeń opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność powstała po okresie dzieciństwa. Odwołanie od powyższej decyzji wniosła I. P. zarzucając zastosowanie art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, który został przez Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K (...) uznany za niekonstytucyjny w części, w jakiej różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną ze względu na datę powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki. Odwołująca wskazała na wynikający z art. 190 ust. 1 Konstytucji ostateczny i powszechny charakter orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Strona zarzuciła naruszenie art. 7 Konstytucji i art. 6 k.p.a. I. P. powołała się również na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 16 marca 2016 r., sygn. akt IV SA/Po (...) wydany w następstwie wniesienia przez Nią skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego utrzymującą w mocy decyzję Burmistrza P. w sprawie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego i dokonaną tam ocenę zastosowania przepisów: art. 17 ust. Ib oraz art. 17 ust. 1 pkt 5 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych. Odwołująca wyjaśniła, że jej ojciec nie jest w stanie sprawować opieki nad żoną, gdyż jest poważnie chory-leczy się psychiatrycznie. Strona zarzuciła naruszenie art. 80 k.p.a. w związku z nieuwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy jak i dokumentów dołączonych do wniosku. Decyzją z dnia 14 czerwca 2018 r., Nr (...) Samorządowe Kolegium Odwoławcze uchyliło zaskarżoną decyzję w całości i w tym zakresie orzekło co do istoty sprawy odmawiając I. P. przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia SKO w pełni podzieliło pogląd prezentowany w orzecznictwie, zgodnie z którym nie jest dopuszczalne oparcie decyzji odmawiającej przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na tej części przepisu art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, która została uznana za niezgodną z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP (por. wyroki NSA z dnia 6 lipca 2016 r., sygn. akt I OSK 223/16, z dnia 2 sierpnia 2016 r., sygn. akt I OSK 923/16; z dnia 7 września 2016 r., sygn. akt I OSK 755/16, z dnia 21 października 2016 r. sygn. akt I OSK 1853/16, z dnia 4 listopada 2016 r., sygn. akt I OSK 1578/16 i z dnia 10 listopada 2016 r., sygn. akt I OSK 1512/16, dostępne w CBOSA). Zasadnie zatem zarzuciła Odwołująca, że organ I instancji nie uwzględnił przy wydawaniu zaskarżonej decyzji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K 38/13. W ocenie Kolegium nie jest uzasadnione powołanie się przez organ I instancji na fragment uzasadnienia ww. wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 października 2014 r., w którym Trybunał stwierdził, że możliwe jest odmienne kształtowanie reguł wypłacania świadczeń sprawujących opiekę nad niepełnosprawnymi dziećmi oraz nad niepełnosprawnymi dorosłymi, a także powoływanie się na brak działań legislacyjnych odnośnie ww. przepisu, bowiem rozstrzygnięcie zawierające stwierdzenie niekonstytucyjności części przepisu w wyroku zakresowym wywołuje domniemanie niekonstytucyjności tej zakwestionowanej części. Kolegium analizując przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego wskazało jednak na treść art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o świadczeniach rodzinnych, w

3 myśl którego świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. I. P. w piśmie z dnia 29 września 2017 r. złożonym wraz z wnioskiem o świadczenie pielęgnacyjne oświadczyła, że jest osobą uprawnioną do specjalnego zasiłku opiekuńczego na mocy decyzji MGOPS z dnia 6 września 2017 r. Zdaniem Kolegium w tej sytuacji brak jest możliwości przyznania świadczenia pielęgnacyjnego dla I. P. Przytoczony przepis art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b u.ś.r. jednoznacznie wyklucza uzyskanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w sytuacji posiadania uprawnienia do specjalnego zasiłku opiekuńczego. W ocenie Kolegium bez wpływu na rozstrzygnięcie sprawy pozostaje deklarowana przez Stronę chęć rezygnacji ze specjalnego zasiłku dla opiekuna dopiero w momencie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Istotnie, przepis art. 27 ust. 5 ww. ustawy stanowi, że w przypadku zbiegu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów - przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną - także w przypadku gdy świadczenia te przysługują w związku z opieką nad różnymi osobami. Jednakże, zdaniem Kolegium przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego w przypadku zbiegu uprawnień, możliwe jest jedynie po wcześniejszej rezygnacji z innego świadczenia (np. specjalnego zasiłku opiekuńczego). Sama deklaracja Odwołującej o rezygnacji ze specjalnego zasiłku opiekuńczego w momencie przyznania świadczenia pielęgnacyjnego - w świetle jednoznacznej treści art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b ww. ustawy - nie jest wystarczająca do przyznania wnioskowanego świadczenia. Prawidłowość przedstawionego stanowiska potwierdza chociażby charakter świadczenia pielęgnacyjnego, które jest ustalane "na wniosek", po spełnieniu warunków ustawowych. W decyzji przyznającej świadczenie pielęgnacyjne konieczne jest wskazanie miesiąca, od którego świadczenie to przysługuje. Co do zasady, prawo to ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami (art. 24 ust. 2 ww. ustawy). W przedmiotowej sprawie ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego począwszy od miesiąca września 2017 r. (wpływ wniosku do organu I instancji w dniu 29 września 2017 r.) nie jest możliwe z uwagi na uprawnienie Strony do specjalnego zasiłku opiekuńczego. Jednocześnie nie jest możliwe wydanie decyzji ustalającej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego pod warunkiem rezygnacji ze specjalnego zasiłku opiekuńczego, czy też przyznającej to świadczenie od momentu ustania (wygaśnięcia) uprawnienia do specjalnego zasiłku opiekuńczego. SKO zwróciło uwagę na wadliwość uzasadnienia decyzji organu I instancji. Treść znajdująca się na stronie 3 decyzji (wiersze 1 i 2 od góry) nie stanowi kontynuacji wywodu przedstawionego na poprzedniej stronie. Co więcej, trudno odkodować intencję autora, co do treści, która miała znaleźć się na stronie 3 decyzji. W ocenie organu odwoławczego tak sporządzone uzasadnienie decyzji stanowi naruszenie art pkt 6 i 3 k.p.a. (co do uzasadnienia faktycznego decyzji), art. 8 k.p.a. (zasada pogłębiania zaufania uczestników postępowania do władzy publicznej) oraz art. 11 k.p.a. (zasada wyjaśniania). Wobec wadliwości uzasadnienia decyzji organu I instancji oraz wobec oparcia

4 rozstrzygnięcia na niekonstytucyjnym art. 17 ust. 1b ww. ustawy, Kolegium, działając na podstawie art pkt 2 k.p.a., postanowiło uchylić zaskarżoną decyzję w całości i jednocześnie orzekając co do istoty sprawy odmówić przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na wystąpienie przesłanki negatywnej w postaci uprawienia Strony do specjalnego zasiłku opiekuńczego. W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Skarżąca wniosła o uchylenie decyzji II instancji. Skarżąca powołując się na art. 27 ust. 5 u.ś.r podkreśliła, że składając wniosek oświadczyła, że zrezygnuje z prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego jeśli zostanie jej przyznane świadczenie pielęgnacyjne. Następnie wskazała, że składając wniosek o świadczenie pielęgnacyjne nie mogła zrezygnować z prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego, ponieważ utraciłaby ubezpieczenie na siebie i syna, który choruje na wiotkość krtani. Skarżąca nie wiedziała jak długo będzie czekać na decyzje MOPS i SKO, a na ten czas pozbawiłaby się dochodu w wysokości (...) zł. Zdaniem Skarżącej SKO pozbawiło ją prawa wyboru świadczenia, a to narusza art. 27 ust. 5 ustawy. W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie. W dniu 15 listopada 2018 r. wstąpił do sprawy R. O., który w piśmie z dnia 8 listopada 2018 r. wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w zakresie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Wskazał na naruszenie prawa materialnego tj. art. 17 ust. 5 pkt 1 lit.b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) poprzez przyjęcie, że pobieranie przez skarżącą specjalnego zasiłku opiekuńczego stanowi negatywne kryterium do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego,; naruszenie art. 27 ust. 5 u.ś.r. poprzez uznanie, że w sytuacji skarżącej nie nastąpił zbieg prawa do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego, co z kolei uniemożliwiło skarżącej dokonanie wyboru jednego ze świadczeń opiekuńczych i przesądza o niemożności uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego. Nadto wskazał, na naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 77, 7, 80 k.p.a. oraz art. 8 i 9 k.p.a. Uzasadnienie prawne Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Skarga jest zasadna. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2188, z późn. zm.) sądy administracyjne są właściwe do badania zgodności z prawem zaskarżonych aktów administracyjnych, przy czym Sąd nie może opierać tej kontroli na kryterium słuszności lub sprawiedliwości społecznej. Decyzja administracyjna jest zgodna z prawem, jeżeli jest zgodna z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa materialnego i przepisami prawa procesowego. Uchylenie decyzji administracyjnej, względnie stwierdzenie jej nieważności przez Sąd, następuje tylko w przypadku stwierdzenia istnienia istotnych wad w postępowaniu lub naruszenia przepisów prawa materialnego, mającego wpływ na wynik sprawy - art. 145 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1302, z późn. zm.) zwanej: p.p.s.a. Zakres kontroli Sądu wyznacza art. 134 p.p.s.a. stanowiący, iż sąd orzeka w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

5 Przedmiotem oceny Sądu było rozstrzygnięcie dotyczące odmowy przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad niepełnosprawną matką. Materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia stanowiły przepisy ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. oświadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.) zwanej dalej u.ś.r lub ustawą. Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje innym osobom (niż wskazane w pkt 1-3), na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. W myśl art. 17 ust. 1b ustawy, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: nie później niż do ukończenia 18. roku życia albo w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia. Jak słusznie uznało Kolegium w zaskarżonej decyzji, nie do zaakceptowania była jednak ocena dokonana w niniejszej sprawie przez organ pierwszej instancji na podstawie tego przepisu. W tym zakresie Sąd w pełni podziela stanowisko Kolegium, uwzględniające wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K 38/13 (Dz. U. poz. 1443), którym orzeczono o niekonstytucyjności wprowadzenia do ustawy o świadczeniach rodzinnych kryterium wieku powstania niepełnosprawności, jako przesłanki uzależniającej uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego, zarówno co do jego skutków, jak i kluczowego znaczenia w okolicznościach niniejszej sprawy. Z tego powodu, rozpoznając niniejszą sprawę, organy zobowiązane były uwzględnić wskazany wyrok, którym Trybunał Konstytucyjny uznał przepis art. 17 ust. 1b ustawy za niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną ze względu na datę powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki. Dostrzec trzeba, że wyrok Trybunału wszedł w życie w dniu ogłoszenia, tj. w dniu 23 października 2014 r. Nie doprowadził wprawdzie do wyeliminowania niekonstytucyjnej normy z porządku prawnego, jednak jego treść wiąże wszystkich - w myśl art. 190 ust. 1 Konstytucji RP - i stanowi dla organów administracji oraz sądów administracyjnych istotną wskazówkę interpretacyjną. Ma on wpływ na sytuację prawną skarżącej i dlatego organy administracji rozstrzygające o prawie skarżącej do świadczenia pielęgnacyjnego miały obowiązek procedować w oparciu o przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych z wyłączeniem tej części przepisu art. 17 ust. 1b ustawy, która z dniem 23 października 2014 r. została ostatecznie uznana za niekonstytucyjną. Orzecznictwo sądów administracyjnych, aprobujące zaprezentowane stanowisko jest stosunkowo jednolite (por. wyrok WSA w

6 Gliwicach z dnia 25 kwietnia 2017 r., sygn. akt IV SA/GL 5/17 i powołane tam orzeczenia; wyroki WSA w Opolu z dnia 6 października 2016 r., sygn. akt II SA/Op 370/16, z dnia 24 kwietnia 2018 r., sygn. akt II SA/Op 34/18 i z dnia 10 maja 2018 r., sygn. akt II SA/Op 138/18; wyroki NSA z 7 września 2016 r., sygn. akt I OSK 755/16, z dnia 14 grudnia 2016 r., sygn. akt I OSK 1614/16; wszystkie orzeczenia dostępne na stronie internetowej Centralnej Bazy Orzeczeń Sądów Administracyjnych - W konsekwencji, zgodzić się należy z oceną Kolegium, że brak było podstaw do odmowy przyznania skarżącej wnioskowanego świadczenia pielęgnacyjnego z tego powodu, że nie został spełniony jeden z warunków określonych w art. 17 ust. 1b ustawy. W okolicznościach faktycznych sprawy Sąd nie podziela jednak stanowiska organu odwoławczego, co do wskazanej w zaskarżonej decyzji materialno-prawnej podstawy odmowy przyznania wnioskowanego świadczenia, zaistniałej w związku z posiadaniem przez skarżącą ustalonego prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego. Zauważyć przyjdzie, że wprawdzie powołany w tym zakresie przez Kolegium przepis art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy stanowi, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli opiekun osoby niepełnosprawnej ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, niemniej jednak przepis ten nie może być interpretowany w oderwaniu od treści art. 27 ust. 5 ustawy, zgodnie z którym w przypadku zbiegu uprawnień m.in. do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługuje jedno z tych świadczeń, wybrane przez osobę uprawnioną. Niewątpliwie celem tych regulacji jest uniemożliwienie osobom uprawnionym równoczesnego pobierania tych świadczeń, co nie wyklucza jednak możliwości przyznania innego świadczenia (zmiany) w przypadku spełniania warunkujących go przesłanek. Oznacza to prawo wyboru przez osobę wnioskującą świadczenia korzystniejszego, co uzależnione jest od wcześniejszej rezygnacji z dotychczas pobieranego (por. wyrok WSA w Opolu z dnia 24 kwietnia 2018 r., sygn. akt II SA/Op 34/18, wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 27 lutego 2018 r., sygn. akt IV SA/Wr 6/18, dostępne na W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy istotne znaczenie ma fakt, że Skarżąca składając wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego złożyła oświadczenie, z którego jednoznacznie wynika, że w przypadku przyznania jej prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, zrezygnuje ze specjalnego zasiłku opiekuńczego. Pomimo takiego oświadczenia organy obydwu instancji pominęły regułę z art. 27 ust. 5 ustawy, a organ odwoławczy dodatkowo uznał, że wystąpiła negatywna przesłanka do przyznania tego świadczenia zawarta w art. 17 ust. 5 pkt 1b ustawy. Tym samym, jako nieuprawnioną i naruszającą art. 27 ust. 5 ustawy oraz art. 7, art i art. 80 k.p.a. uznać należy odmowę przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na pobieranie specjalnego zasiłku opiekuńczego. W tym miejscu przyjdzie wskazać, ze ustawa o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów została uchwalona na skutek niekonstytucyjnego wygaszenia przez ustawodawcę decyzji przyznających świadczenia pielęgnacyjne. To, że w następstwie kolejnych zmian art. 17 doszło do sytuacji, że określona grupa osób spełnia warunki do uzyskania i jednego i drugiego świadczenia różniącego się znacznie wysokością (aktualnie zasiłek dla opiekuna

7 wynosi (...) zł, zaś świadczenie pielęgnacyjne (...) zł i to ostatnie podlega waloryzacji) nie może pozbawiać jej prawa wyboru z którego z nich skorzystać. Dostrzegł to również ustawodawca, wskazując w art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, że w przypadku zbiegu uprawnień m.in. do świadczenia pielęgnacyjnego i zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów przysługuje jedno z tych świadczeń "wybrane przez osobę uprawnioną". Dlatego też przepis art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o świadczeniach rodzinnych należy wykładać w ten sposób, że wprawdzie istotnie jak twierdzi organ wyklucza on możliwość pobierania dwóch świadczeń jednocześnie, jednakże nie uniemożliwia wyboru przez uprawnionego świadczenia także wówczas gdy jedno z nich jest już przyznane wcześniejszą decyzją. I aby ten wybór, o którym mowa w art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych, zagwarantować stronie, to nie zachodzi konieczność rezygnacji z przyznanego już świadczenia przed otrzymaniem zapewnienia organu, że drugie z tych świadczeń rzeczywiście zostanie przyznane. Wymaganie organu, aby strona w pierwszej kolejności zrezygnowała z przyznanego jej decyzją świadczenia przed zbadaniem czy spełnia pozostałe warunki do otrzymania świadczenia wybranego i korzystniejszego dla niej stawia ją w dość trudnej sytuacji, wprowadza stan niepewności i zrozumiałą obawę co do tego czy uzyska wybrane ze świadczeń w miejsce już otrzymywanego. Mało tego, na czas oczekiwania na wydanie decyzji w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego pozbawia skarżącą stałego dochodu w wysokości (...) zł. Podkreślić trzeba, że w państwie prawa nie do przyjęcia jest sytuacja, w której osoba spełniająca warunki do uzyskania jednocześnie kilku różnych świadczeń z pomocy społecznej, otrzymuje świadczenie mniej korzystne zwłaszcza, gdy tak jak w niniejszej sprawie, strona mogła dokonać wyboru i wyraźnie oświadczyła, że wybiera świadczenie bardziej korzystne (patrz wyrok WSA w Opolu z dnia 20 września 2018 r., sygn. akt II SA/Op 302/18, LEX nr ). Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, zgodnie z którym art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b u.ś.r. wyklucza możliwość pobierania dwóch świadczeń jednocześnie, jednakże nie uniemożliwia wyboru przez uprawnionego świadczenia także wówczas gdy jedno z nich jest już przyznane wcześniejszą decyzją. (wyrok NSA z dnia z dnia 13 lipca 2018 r., sygn. I OSK 235/18, LEX nr ). Przepis art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b u.ś.r. nie może wykluczać prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osobie, której to prawo odebrano regulacją niekonstytucyjną, "przymuszając" niejako do ubiegania się o świadczenie mniej korzystne (zasiłek dla opiekuna), którego uzyskanie jest z kolei przesłanką uniemożliwiającą powrót do uzyskiwania świadczenia poprzedniego-świadczenia pielęgnacyjnego (por. wyrok NSA z dnia 21 lutego 2018 r., sygn. I OSK 2758/17, LEX nr ). W konsekwencji uznać też należy, że fakt uzyskiwania przez skarżącą specjalnego zasiłku opiekuńczego, w świetle Jej oświadczenia o rezygnacji z tego świadczenia na rzecz prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, nie mógł stanowić w okolicznościach przedmiotowej sprawy przeszkody do przyznania tego korzystniejszego świadczenia. Dostrzec trzeba, że organ pierwszej instancji nie uwzględnił oświadczenia strony o wyborze świadczenia pielęgnacyjnego wobec błędnego zastosowania przepisu art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy w

8 zw. z art. 27 ust. 5 ustawy. Organ drugiej instancji z kolei dostrzegając tę wadliwość nadal nie uwzględnił złożonego oświadczenia. Takie działanie spowodowało, że naruszone zostało prawo skarżącej do dokonania wyboru świadczenia. Nie ma przy tym znaczenia, że organ pierwszej instancji odmówił skarżącej przyznania przedmiotowego świadczenia z uwagi na brak spełnienia warunku, o którym mowa w art. 17 ust. 1b ustawy, a nie z uwagi na zaistnienie negatywnej przesłanki z ust. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy. Ocena organu pierwszej instancji w tym zakresie była bowiem nieprawidłowa i została dokonana z naruszeniem art. 17 ust. 1b ustawy w zw. z wyrokiem TK z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K 38/13. Fakt dokonania nieprawidłowej oceny nie może natomiast stanowić uzasadnienia dla będących jej konsekwencją kolejnych, nieprawidłowych działań organu odwoławczego, naruszających przepisy prawa. Skarżąca miała prawo oczekiwać od organów, że te podejmą działania zmierzające do rozważenia przyznania jej drugiego korzystniejszego świadczenia. Z drugiej natomiast strony organy nie mogły wymagać od skarżącej, aby ta w celu naprawienia wadliwych działań organu zrezygnowała z przysługujących jej uprawnień, w tym z pobierania przyznanego specjalnego zasiłku opiekuńczego, stanowiącego jedno z podstawowych źródeł dochodów. Uwzględniając powyższe, na podstawie art pkt 1 lit. a i c w związku z art. 135 p.p.s.a., Sąd orzekł o uchyleniu zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzję organu pierwszej instancji. Uchylenie decyzji organu pierwszej instancji podyktowane było tym, że rozpoznanie niniejszej sprawy zgodnie z przepisami prawa wymaga podjęcia dodatkowych działań, które wykraczają poza granice niniejszej sprawy i zakres postępowania odwoławczego. Ponownie rozpoznając sprawę organ pierwszej instancji powinien dokonać merytorycznego rozpoznania wniosku skarżącej o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego badając, czy ustalony w sprawie stan faktyczny wypełnia dyspozycję normy prawnej wynikającej z art. 17 ustawy. Zobowiązany jednak będzie uwzględnić powyższą ocenę i pominąć tę część normy art. 17 ust. 1b ustawy, którą Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K 38/13, uznał za niezgodną z Konstytucją RP. Następnie w przypadku spełnienia przesłanek do przyznania przedmiotowego świadczenia, uwzględni oświadczenie skarżącej o jej wyborze. W tym celu zobowiązany będzie podjąć z urzędu takie działania, które będą zmierzały do tego, aby dokonany przez skarżącą wybór świadczenia został urzeczywistniony. Uwzględni, że w świetle tego wyboru fakt uzyskiwania przez skarżącą specjalnego zasiłku opiekuńczego nie może być przeszkodą do przyznania jej świadczenia pielęgnacyjnego. Podkreślenia wymaga, że w przypadku zbiegu uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego celem działań organu może być wyeliminowanie z obiegu prawnego rozstrzygnięcia przyznającego na ten sam okres specjalny zasiłek opiekuńczy (np. poprzez wygaszenie decyzji wydanej w tym przedmiocie), a następnie przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad matką zgodnie ze złożonym wnioskiem. Organ powinien jednak zwrócić uwagę na treść przepisu art. 24 ust. 2 ustawy, zgodnie z którym prawo do świadczeń rodzinnych ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami, do końca okresu zasiłkowego.