Gospodarstwa opiekuńcze w Borach Tucholskich a doświadczenia holenderskie

Transkrypt

1 Gospodarstwa opiekuńcze w Borach Tucholskich a doświadczenia holenderskie

2 Wydawca: Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Minikowo tel ISBN: Gospodarstwa opiekuńcze w Borach Tucholskich a doświadczenia holenderskie Opracowanie: Aleksandra Bielińska, Michał Bucholz, Aleksandra Gajos, Justyna Lesiewicz, Ryszard Kamiński, Arnika Kimber-Kubiak, Kees Manintveld, Iwona Piesik, Caroline Snoeij van Middelkoop, Anna Toby Opracowanie graficzne, skład: Jarosław Domiński Gospodarstwa opiekuńcze w Borach Tucholskich a doświadczenia holenderskie Druk: Maktech, ul. Niecała 4, Bydgoszcz Publikacja bezpłatna Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Minikowo, 2014 Człowiek - najlepsza inwestycja

3 Wstęp spis treści: Wstęp Gospodarstwa opiekuńcze jako element rolnictwa społecznego...5 Ryszard Kamiński Część I Gospodarstwa Opiekuńcze w Holandii 1. System funkcjonowania gospodarstw opiekuńczych... 8 Kees Manintveld, Caroline Snoeij van Middelkoop 2. Dobre praktyki gospodarstw opiekuńczych w Holandii Arnika Kimber-Kubiak Część II Gospodarstwa Opiekuńcze w Borach Tucholskich 1. System pomocy społecznej w Borach Tucholskich Anna Toby 2. Modele gospodarstw opiekuńczych według grup docelowych...35 Anna Toby 3. Zakładanie gospodarstwa opiekuńczego Indywidualny Plan Utworzenia Gospodarstwa Opiekuńczego Aleksandra Bielińska 4. Bory Tucholskie dla seniora Michał Bucholz 5. Oferta turystyczna i opiekuńcza gospodarstw uczestniczących w projekcie Iwona Piesik, Aleksandra Gajos Rolnictwo społeczne Gospodarstwa opiekuńcze jako element rolnictwa społecznego Rolnictwo społeczne jest w Polsce terminem mało znanym i trudno znaleźć bezpośrednie odniesienia do literatury lub przykłady praktycznej działalności. Tymczasem jak czytamy w Opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 1 z 2013 roku, jest to coraz bardziej rozwijające się w Europie innowacyjne podejście łączące dwie koncepcje: rolnictwo wielofunkcyjne i usługi społeczne opiekę zdrowotną na poziomie lokalnym. W ramach produkcji rolnej przyczynia się do poprawy samopoczucia i integracji społecznej osób o szczególnych potrzebach. Termin rolnictwo społeczne obejmuje szereg działań określanych jako rolnictwo dla zdrowia farming for health, rolnictwo opiekuńcze care farming, zielona opieka green care albo też zielone terapie green therapies. Określenia te odnoszą się do różnych działań w obszarze opieki, reintegracji społecznej, szkolenia oraz rehabilitacji społecznej i zawodowej osób w trudnym położeniu oraz szkolenia osób o szczególnych potrzebach. Podejmowanie takich działań przyczynia się do lepszego samopoczucia osób w trudnej sytuacji, poprawiając ich stan zdrowia i włączenie społeczne. Niekiedy działania takie poprzez kontakt z naturą i działalnością produkcyjną przyczyniają się do poprawy uczenia się, podnoszą samoocenę i ułatwiają uczestnictwo w życiu społecznym. wsparcie publiczne związane z projektami na rzecz rynku pracy Ryszard Kamiński Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Zgodnie ze wspomnianą w Opinii EKES 2 definicją Rolnictwo społeczne to zespół działań wykorzystujących zasoby rolne, zarówno roślinne, jak i zwierzęce, aby wytworzyć świadczenia społeczne, na obszarach wiejskich lub podmiejskich, takie jak rehabilitacja, terapia, chronione miejsca pracy, uczenie się przez całe życie i inne działania przyczyniające się do integracji społecznej. W takim ujęciu chodzi między innymi o stworzenie, w ramach gospodarstwa rolnego, warunków umożliwiających osobom o szczególnych potrzebach uczestnictwo w codziennych zajęciach w gospodarstwie, aby zapewnić rozwój i postępy tych osób oraz poprawić ich samopoczucie. Rolnictwo społeczne przyjmuje najczęściej następujące formy/obszary działań: zajęcia reedukacyjne i terapeutyczne, integracja w świecie pracy i włączenie społeczne, działania pedagogiczne, usługi opiekuńcze. Analizując systemy rolnictwa społecznego w Europie, Jan Hassink (2009) 3 wskazuje na zróżnicowanie podejścia w poszczególnych państwach. Działania prywatne (związane z rolnictwem) ze wsparciem środków publicznych Część III Podsumowanie 1. Podsumowanie działań w komponencie ponadnarodowym Justyna Lesiewicz organizacje charytatywne Stowarzyszenia (Włochy, Francja) Spółdzielnie socjalne (Włochy) Gospodarstwa rolne (Flandria) 2. Projekt NOWY ZAWÓD NOWA SZANSA dla rolników i mieszkańców wsi Kujaw i Pomorza Elwira Zakrzewska wsparcie ze środków publicznych Fundusze publiczne (w zakresie ochrony zdrowia/opieki społecznej/ sektora edukacji) Instytucje publiczne (Niemcy, Słowenia, Irlandia) Spółdzielnie socjalne (Włochy), Gospodarstwa rolne (Holandia) Gospodarstwa rolne (Włochy) Sprzedaż produktów żywnościowych (handel etyczny i sprzedaż bezpośrednia) Różne uregulowania w zakresie funkcjonowania rolnictwa społecznego w Europie (źródło projekt So Far ) 5

4 Wstęp W Holandii, która stała się punktem odniesienia dla działań omawianego w tej publikacji projektu, dominuje model realizacji funkcji opiekuńczych na bazie gospodarstwa rolnego. Podobne mechanizmy popularne są we Flandrii flamandzkiej części Belgii. Instytucje publiczne oraz instytucje służby zdrowia w rolnictwie społecznym dominują w Niemczech, Francji i Irlandii. We Włoszech istnieją zarówno gospodarstwa prywatne, jak i bardzo rozpowszechnione spółdzielnie socjalne, i dlatego tamten system często określany jest mianem mieszanego. W Holandii rolnictwo społeczne najbliższe jest systemowi służby zdrowia, we Włoszech i Francji jest powiązane przede wszystkim z sektorem społecznym i sektorem opieki, a w Niemczech, Anglii (i całym Zjednoczonym Królestwie) oraz Irlandii i Słowenii można je usytuować między sektorem społecznym, a sektorem zdrowia. Z punktu widzenia finansowania we Włoszech i Francji dominują projekty publiczne i akcje charytatywne realizowane przez stowarzyszenia i spółdzielnie socjalne (głównie we Włoszech). W Holandii, gdzie dominują gospodarstwa rolne, finansowanie pochodzi ze środków publicznych, przeznaczonych dla sektora ochrony zdrowia oraz sektora opieki. W Niemczech, Irlandii lub Słowenii finansowanie rolnictwa społecznego jest realizowane przez instytucje publiczne, finansowane z publicznych środków na opiekę zdrowotną albo edukację (Hassing 2009). Zmiany na wsi i potrzeba reorientacji zawodowej Potrzeba reorientacji zawodowej rolników i członków ich rodzin wynika ze zmian w strukturze społeczno-gospodarczej obszarów wiejskich. Powszechnie zauważalny rozwój nowoczesnych technologii produkcji rolniczej wspierany przez dotacje unijne przyczynił się jednocześnie do znacznego zróżnicowania sytuacji gospodarstw rolnych. Praca we własnym gospodarstwie rolnym przestaje być wystarczającym źródłem dochodu dla większości rolników i członków rodzin rolniczych. Jak wynika z założeń Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich 4 działalność rolnicza jest w Polsce głównym źródłem utrzymania jedynie dla niespełna 27% gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego. Na obszarach wiejskich w Polsce mieszka prawie 15 milionów ludzi (38,2%), bardziej istotny jest jednak fakt, że 27% Polaków w wieku produkcyjnym związanych jest z rolnictwem, chociaż tylko 18% się z niego utrzymuje. Na wsi mieszka milion bezrobotnych w rodzinach nierolniczych, kolejny milion to: bezrobotni w rodzinach rolniczych (około 150 tys.) oraz około 850 tysięcy osób tworzących tzw. bezrobocie ukryte. Dalsze zwiększanie efektywności rolnictwa doprowadzi do wzrostu liczby bezrobotnych o kolejne kilkaset tysięcy do miliona osób. Z każdym rokiem mniej aktualna wydaje się być tradycyjna definicja wsi profesora Szczepańskiego (1983) 5, według której wieś jest to miejsce produkcji żywności, gdzie warsztat pracy jest zintegrowany z gospodarstwem domowym, a rezultaty działalności w większym stopniu uzależnione są od sił przyrody. Dla wsi tradycyjnej ważne były aspekty kulturowe i związki pomiędzy wykonywaną pracą i stylem życia. Przyszłość polskiej wsi związana jest z koniecznością znalezienia różnych ścieżek rozwojowych dla różnych grup mieszkańców. Z pewnością dla nieco mniej niż połowy mieszkańców przez następnych kilka, kilkanaście lat, rolnictwo będzie stanowiło ważne źródło dochodu. Jednak ci rolnicy, którzy chcą utrzymywać się wyłącznie lub w dominującej większości z produkcji rolnej, muszą dokonać niezbędnych modernizacji i inwestycji. Wielu z nich będzie musiało szukać dodatkowych źródeł dochodu w sferze alternatywnej produkcji pozarolniczej lub usług. Znacząca grupa mieszkańców wsi, w tym wielu członków rodzin rolniczych, będzie musiało znaleźć zupełnie nowe źródło dochodu. Zgodnie z założeniami europejskiego modelu wsi i rolnictwa, pozarolniczy rozwój oznacza promowanie wsi jako dobrego miejsca do życia (funkcji mieszkaniowej), miejsca wypoczynku i turystyki, ochrony naturalnego środowiska, krajobrazu, kultywowania tradycji i tożsamości kulturowej oraz świadczenia innych usług. Poważnym wyzwaniem dla polskiej wsi jest znalezienie sposobów takiej mobilizacji mieszkańców, aby w przyszłości znaleźli oni dla siebie odpowiednie miejsce. Niemcy, Irlandia Ochrona zdrowia Organizacje społeczne Słowenia, Włochy, Francja Holandia Niemcy, Irlandia Rolnictwo Ukierunkowanie rolnictwa społecznego w Europie (źródło projekt So Far ) W ostatnich latach coraz częściej szczególnie w państwach starej Unii Europejskiej jako jedną z alternatyw dla klasycznego rolnictwa podaje się rolnictwo społeczne. Zainteresowanie tego typu aktywnością wynika z coraz lepszego zrozumienia roli, jaką rolnictwo i zasoby obszarów wiejskich mogą odegrać w poprawie kondycji społecznej, fizycznej i psychicznej obywateli. Jednocześnie, rolnictwo społeczne stanowi dla rolników szansę na dostarczanie nowych usług, a tym samym poszerzenie i zróżnicowanie ich działalności oraz wielofunkcyjnej roli w społeczeństwie. Taka integracja działań o charakterze rolniczym i społecznym może również zapewnić rolnikom dodatkowe źródła dochodów i poprawić wizerunek rolnictwa w oczach opinii publicznej. Zarówno w Europie Zachodniej, jak i Polsce nie bez znaczenia są też czynniki demograficzne. Jak podaje Piotr Błędowski 6 w latach udział osób w wieku 75 lat i więcej wzrósł z 1,6% do 6,5%, natomiast w 2035 roku odsetek ten osiągnie wartość 12,3%. Według prognoz GUS, w 2030 r. ogółem aż 53,3% gospodarstw jednoosobowych będzie prowadzonych przez osoby w wieku co najmniej 65 lat, w tym 17,3% przez osoby w wieku 80 i więcej lat (GUS 2010). Oznacza to, że samotnie w swoich gospodarstwach domowych pozostawać będzie odpowiednio tys. osób w wieku 65 i więcej lat, w tym 887 tys. osób w wieku 80 lat i więcej. Opisane wyżej zmiany prędzej czy później wymuszą konieczność powstawania nowych rozwiązań radzenia sobie ze starzejącym się społeczeństwem. Wykorzystanie nowych funkcji rolnictwa, jak rolnictwo społeczne, przyczyni się z jednej strony do rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich w innowacyjnych kierunkach, a z drugiej pozwoli rozwiązać problemy związane z opieką oraz wyłączeniem społecznym osób starszych i niepełnosprawnych. Komponent międzynarodowy projektu Nowy Zawód Nowa Szansa Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego podjął działania na rzecz reorientacji zawodowej rolników i członków ich rodzin w roku W latach prawie 5000 osób objętych zostało doradztwem z zakresu reorientacji zawodowej w ramach projektu. Ponad osób ukończyło specjalistyczne kursy zawodowe potwierdzające nieformalne kompetencje i dające szansę zaistnienia na rynku pracy. Około 27% uczestników kursów podjęło różne formy aktywności pozarolniczej. W 2014 roku KPODR w Minikowie w ramach projektu współpracy międzynarodowej przystąpiono do przygotowania koncepcji tworzenia gospodarstw opiekuńczych w Borach Tucholskich, w oparciu o doświadczenia holenderskie. Stała się ona próbą przełożenia rozwiązań obecnie funkcjonujących w Europie oraz wypracowania modelu dla regionu kujawsko-pomorskiego. Szczegółowe informacje o pierwszych doświadczeniach projektu zostały opisane w kolejnych rozdziałach niniejszego wydawnictwa. Gospodarstwa opiekuńcze w Borach Tucholskich stanowią eksperyment i bazę dla tworzenia innych rozwiązań wdrażania rolnictwa społecznego w Polsce. Bibliografia: 1 Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie: Rolnictwo społeczne: zielone usługi terapeutyczno-opiekuńcze oraz polityka społeczna i zdrowotna, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej (2013/C 44/07). 2 Jak wyżej op.cit 1. 3 Jan Hassing Social farming across Europe, Overview [in:] Di Iacovo, F.; O Connor, D. (Hrsg.) (2009): Supporting Policies for Social Farming in Europe. Progressing Multifunctionality in Responsive Rural Areas. SoFar project: Supporting EU agricultural policies. Arsia, Florenz (Italy). 4 Kierunki Rozwoju Obszarów Wiejskich założenia do Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich. 5 J. Szczepański, Treść stosunków zachodzących miedzy wsią i miastem, [w:] Wieś i Rolnictwo, 1983, nr 3. 6 Piotr Błędowski (red.) (2012) Raport na temat sytuacji osób starszych w Polsce, Instytut Pracy i praw Socjalnych Warszawa. 6 7

5 Część I Gospodarstwa Opiekuńcze w Holandii Zielony kontekst historyczny W drugiej połowie dziewiętnastego wieku ludzi niepełnosprawnych intelektualnie i ruchowo oraz osoby z problemami psychicznymi umieszczano w instytutach opiekuńczych, znajdujących się na terenach zielonych otaczających większe i mniejsze miasta. Głównym powodem tego typu działań było uniknięcie konfrontacji z mieszkańcami, ponieważ wtedy ludzi niepełnosprawnych uważano za wyrzutki społeczeństwa i poddawano ich stałemu leczeniu. Ponadto pielęgniarki, lekarze i psychiatrzy zauważyli, że naturalne otoczenie działa na takich pacjentów uspakajająco. Powszechnym zjawiskiem w tych instytutach było założenie jednego lub większej liczby gospodarstw produkujących podstawową żywność, co pomagało obniżyć koszty ich funkcjonowania. W tamtych czasach społeczeństwo nie wydawało dużo pieniędzy na opiekę, a instytuty te miały bardzo ograniczone środki finansowe. Tam gdzie było to wskazane pacjenci mogli brać udział w pracach rolniczych. Oprócz wyraźnych korzyści finansowych zaobserwowano, że wykonywana praca wpływa korzystnie na pacjentów. W rolnictwie bio-dynamicznym gospodarstwo uważano za organizm spełniający w społeczeństwie różne funkcje. Ponadto, oprócz podstawowego zadania, jakim było dostarczanie żywności wysokiej jakości, gospodarstwo bio-dynamiczne miało spełniać także rolę społeczną i kulturową. W wyniku tego wiele gospodarstw bio- -dynamicznych oferowało ludziom wymagającym opieki perspektywę pracy. Z biegiem lat doprowadziło to do bardziej holistycznego podejścia do kwestii rozwoju osobistego klientów wymagających opieki, które opierało się na konsekwentnej kombinacji aktywnego zaangażowania w pracę, kontaktów społecznych i terapii artystycznej. W latach siedemdziesiątych stało się jasne, że rośnie liczba gospodarstw konwencjonalnych, które by przetrwać, muszą zdywersyfikować działalność rolniczą. Rolnicy zaczęli zajmować się turystyką wiejską (otwierając kempingi w swoich gospodarstwach), przetwarzaniem i sprzedażą wyprodukowanej przez siebie żywności oraz prowadzeniem gospodarstw opiekuńczych. Jednakże gospodarstwa opiekuńcze rozwijały się wolno pod względem ilościowym. W roku 1998 w Holandii było tylko Część I Gospodarstwa Opiekuńcze w Holandii 1. System funkcjonowania gospodarstw opiekuńczych Kees Manintveld ekspert holenderski, EQ FAIR; Caroline Snoeij van Middelkoop właścicielka gospodarstwa opiekuńczego `t Paradijs 98 aktywnych gospodarstw. W połowie lat dziewięćdziesiątych fundamentalnie zmienił się system finansowania systemu opieki, co miało wpływ na rozwój gospodarstw opiekuńczych w kolejnych latach. Pomysły Korporacji Niezależnego Życia (CIL zainspirowały wiele osób w Europie, zwłaszcza w Holandii, do podjęcia podobnych inicjatyw. Podstawowa polityka CIL zakłada wyposażenie osoby niepełnosprawnej w środki pozwalające jej jak najlepiej funkcjonować w swojej niepełnosprawności, tj. zapewnić jej zindywidualizowaną opiekę (van Haaster, Janssen, van Wijnen, 2012). W Holandii doprowadziło to do powstania w roku 1995 pojęcia Budżetu Osobistego (PGB). Zapewniał on fundusze dla osób, które zostały wcześniej zaakceptowane przez Centrum Wskazań do Opieki (CIZ). Opieka została dokładnie dopasowana do osobistych potrzeb i warunków życiowych. Od tego momentu klienci objęci opieką zaczęli szukać ofert poza klasycznymi organizacjami. Ich celem poszukiwań stały się także gospodarstwa. Liczba gospodarstw opiekuńczych w Europie nie jest dokładnie znana. Poniższa tabela (z roku 2011) przedstawia dane dotyczące występowania ich w ośmiu krajach w roku Widać wyraźnie, że Holandia była krajem przodującym w liczbie tego typu gospodarstw: W Holandii do końca roku 2013 następował wzrost liczby gospodarstw. Znanych było prawie 1200 gospodarstw opiekuńczych, z czego 728 było członkami Federacji Gospodarstw Opiekuńczych. Obecnie szacuje się, że w Holandii jest około 1400 gospodarstw opiekuńczych. Gospodarstwa opiekuńcze w Europie Holandia Włochy Francja Norwegia Flandria Hiszpania Niemcy Wielka Brytania Opieka Gospodarstwa opiekuńcze w Holandii Rodzaje opieki Obecnie w Holandii gospodarstwa opiekuńcze świadczą różne usługi opiekuńcze w zależności od potrzeb. Poniższa lista przedstawia różne grupy docelowe: Osoby niepełnosprawne psychicznie. Osoby z ograniczeniami ruchowymi. Osoby starsze niepełnosprawne psychicznie/ fizycznie. Osoby z uszkodzeniem mózgu powstałym po porodzie np. w skutek wypadku lub choroby takiej jak demencja (Alzheimer). Osoby z problemami psychicznymi. Reintegracja (byłych) więżniów. Reintegracja osób uzależnionych (np. narkotyki, alkohol). Osoby cierpiące na autyzm. Opieka nad dziećmi (przed i po godzinach pracy szkoły). Trudna młodzież. Osoby długotrwale bezrobotne. Osoby wypalone zawodowo. Osoby poszukujące azylu. Dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych Gospodarstwa opiekuńcze zazwyczaj kierują swoje usługi do jednej lub kilku grup docelowych. Zależy to głównie od doświadczeń, zainteresowań i możliwości rodziny prowadzącej gospodarstwo oraz specyfiki gospodarstwa rolnego. Korzyści wynikające z działania gospodarstwa opiekuńczego Korzyści z opieki świadczonej w gospodarstwie są różnorodne (Sempik, Hine and Wilcox, 2010). Można je podsumować w następujący sposób: Gospodarstwo opiekuńcze może zapewnić zielone i spokojne otoczenie. To umożliwia wielu klientom życie w spokoju. Praca związana z opieką nad roślinami i zwierzętami stwarza poczucie odpowiedzialności za inne stworzenia. To pomaga także czuć się bardziej odpowiedzialnym za samego siebie. Istotnym efektem takich działań może być podniesienie samooceny. Ze względu na obecność czynników będących poza kontrolą człowieka, takich jak klimat czy jakość gleby, pobyt w gospodarstwie może pomóc zaakceptować życie takim, jakie ono jest. To może przyczynić się do zachowania spokoju umysłu. Podstawowe wartości życiowe, wyznawane przez gospodarza i jego rodzinę, determinują charakter świadczonej opieki na tym opiera się zaufanie klienta, który poprzez współpracę z nimi buduje wiarę w siebie. Poza nastawieniem na naturę gospodarstwo jest także przedsięwzięciem, które wymaga przemyślanych działań, aby mogło przetrwać w sensie ekonomicznym. Takie podejście stymuluje realistyczny pogląd na życie. Czas trwania i częstotliwość opieki zapewnianej przez gospodarstwo może się bardzo różnić. Istnieją cztery formy opieki: Pobyt czasowy Pobyt ciągły Bez zakwaterowania w gospodarstwie Pobyt krótki, opieka dzienna. Pobyt długi, opieka dzienna. Z zakwaterowaniem w gospodarstwie Pobyt krótki, opieka 24h. Pobyt długi, opieka 24h. Stosunkowo niewiele gospodarstw opiekuńczych w Holandii oferuje opiekę całodobową. Warunki w tego typu gospodarstwach są bardzo rygorystyczne i często wymagają większych nakładów inwestycyjnych. W Holandii istnieją wszystkie kombinacje rodzajów i form opieki, związanych z grupami docelowymi oraz pobytem. Zarządzanie jakością Kryteria jakościowe Ogólnie rzecz biorąc w Holandii opieka jest mocno zorientowana na klienta. Jakość wszystkich działań w ramach świadczonej opieki zależy od potrzeb klienta. Z tego względu ważne jest, aby gospodarz znał odpowiedzi na podstawowe pytania (przedstawione poniżej), by móc nawiązać bezpośrednią i pośrednią relację z klientem: 1. Jakiego typu opieki potrzebuje klient? Przez kogo została określona forma opieki: przez klienta, wykwalifikowaną osobę czy instytut, a może członka rodziny lub przyjaciela? 2. Jakiego typu opieka byłaby pożyteczna i możliwa do zaoferowania w gospodarstwie? Ważne jest zdefiniowanie konkretnych celów dotyczących opieki i czynności związanych z opieką, w których może on uczestniczyć i jakie można mu zaoferować. 3. W jaki sposób zapewnione jest bezpieczeństwo klienta w ramach świadczonej opieki? Poza ogólną oceną ryzyka związanego z opieką nad klientami 8 9

6 Część I Gospodarstwa Opiekuńcze w Holandii w gospodarstwie opiekuńczym przydatna może być indywidualna ocena ryzyka dla każdego klienta biorąc pod uwagę jego charakterystykę. Bezpieczeństwo dotyczy nie tylko kwestii fizycznych ale również emocjonalnych, psychicznych i duchowych. 4. W zależności od wymaganej opieki mogą być potrzebne odpowiednie kompetencje poświadczone certyfikatem. Nie ma konieczności aby sam rolnik, czy jego rodzina spełniała tego typu kwalifikacje. Zapewnienie wykwalifikowanej opieki może być również zorganizowane poprzez wykwalifikowany personel zewnętrzny lub poprzez umowę współpracy z instytutem opiekuńczym, na przykład z nauczycielem specjalizującym się w pedagogice specjalnej, który może zapewnić specjalne wsparcie dla klienta (dorosłego lub dziecka). 5. Każde gospodarstwo opiekuńcze musi mieć swoją wizję opieki świadczonej klientom. Pomimo tego, że plan ten powinien odzwierciedlać własny pogląd na temat funkcjonowania gospodarstwa ważne jest, by klient miał zapewnione co najmniej podstawowe możliwości wolnego wyboru, powinno się respektować jego decyzje i sam powinien mieć udział w ich podejmowaniu przynajmniej w zakresie zajęć w których będzie brał udział. To oznacza, że klient bierze udział w planowaniu swojej opieki, będąc współtwórcą tego planu 6. Gospodarswtwo opiekuńcze będąc usługodawcą powinno zdefiniować sposób w jaki chce sprawdzać zadowolenie klientów. Jest to niezbędny element prowadzonej działalności, który przyczyni się do podnoszenia jakości świadczonych usług. Gospodarstwo opiekuńcze musi mieć konkretne procedury w celu dokonania pomiaru oraz zapewnienia klientom możliwości składania skarg a następnie ich rozpatrywania. Chociaż nie jest to element, który decyduje o jakości świadczonej opieki to jednak gospodarstwo opiekuńcze musi działać zgodnie z prawem, które go dotyczy. To zapewnia właściwą i bezpieczną podstawę do świadczenia opieki klientowi. Istotnym elementem jest ubezpieczenie zarówno klienta jak i gospodarstwa opiekuńczego na wypadek jakichkolwiek szkód, czy wypadków. Prawidłowa relacja pomiędzy wymaganą opieką a opieką oferowaną jest kluczem do odnoszenia sukcesu przez gospodarstwo opiekuńcze. Gospodarz musi wiedzieć w jaki sposób przygotować ofertę w zakresie opieki dla konkretnego klienta w odpowiedzi na jego zapytanie, nawet wtedy kiedy jest ono określone w sposób ogólny. Certyfikacja Rolnicy mogą otrzymać certyfikację w przypadku kiedy spełnią kryteria ustanowione przez Federację Rolnictwa i Opieki. Gospodarze posiadający certyfikat, Kwaliteit laat je zien, np: Ty pokazujesz Jakość, spełniają wymagania zapisane w ustawach o: Instytutach opiekuńczych. Warunkach pracy (ARBO). Prawach do składania skarg. Ochronie danych. Uczestnictwa (współokreślania) w opiece dla klientów. Celem systemu jakości jest umożliwienie dokonania pomiaru jakości w gospodarstwie i przeprowadzenie tego w sposób przejrzysty. Proces certyfikacji określony przez Federację obejmuje następujące elementy: 1. Zainteresowany gospodarz formułuje swoją własną metodę badania jakości i sukcesywnie wypełnia dokument dotyczący Jakości:: 2. Federacja sprawdza i rejestruje gospodarstwo opiekuńcze. 3. Gospodarstwo opiekuńcze może prowadzić praktykę przez rok. 4. Po upływie roku gospodarstwo opiekuńcze dostarcza raport do Federacji. 5. Następnie, niezależny kontroler odwiedza gospodarstwo i dostarcza raport oceny do Federacji. 6. W przypadku oceny pozytywnej wydawana jest certyfikacja. 7. Gospodarstwo opiekuńcze co roku dostarcza do Federacji raport o określonym formacie. 8. Certyfikacja ważna jest przez okres trzech lat po upływie którego dokonywana jest niezależna ocena gospodarstwa przez niezależnego kontrolera. 9. W przypadku oceny pozytywnej certyfikacja ulega odnowieniu. W przypadku oceny negatywnej gospodarstwo ma możliwość naprawy sytuacji. W przypadku kiedy niedociągnięcia nie zostaną naprawione gospodarstwo traci certyfikację. Do końca roku 2013 spośród 728 członków federacji, 611 gospodarstw (71%) działało wykorzystując system jakości opracowany przez Federację. 435 gospodarstw (60%) posiadało certyfikat Kwaliteit laat je zien. Dodatkowo 19 gospodarstw posiadało certyfikat HKZ (Jaarverslag Federatie Landbouw en Zorg 2013, Annual report Federation of Care Farms (Raport roczny Federacji Gospodarstw Opiekuńczych 2013). Finansowanie opieki W Holandii wyróżnia się pięć źródeł finansowania opieki: 1. AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten; Ustawa ogólna o szczególnych kosztach związanych ze zdrowiem). 2. PGB. 3. Umowy podwykonawcze z innymi instytutami opiekuńczymi. 4. Programy specjalne zawierające ubezpieczenie. 5. Płatność dokonywana prywatnie. AWBZ AWBZ jest systemem ogólnym w Holandii, dotyczącym finansowania opieki długoterminowej dla osób starszych, przewlekle chorych i osób niepełnosprawnych. Dzięki niemu ludzie nie ponoszą wysokich kosztów w przypadku, kiedy potrzebują drogiej usługi pielęgniarskiej, opieki lub leczenia. Po uzgodnieniu z odpowiednimi instytucjami opieka w gospodarstwie opiekuńczym może być zorganizowana i opłacana przez niniejszy system. W takiej sytuacji gospodarstwo musi być uznane przez instytut AWBZ (spełniać określone kryteria dotyczące jakości) lub intensywnie współpracować z autoryzowanym instytutem AWBZ. System ten działa w oparciu o ustalone ceny za standardowe formy świadczonej opieki. Jest to łatwy i stabilny sposób zapewniania dochodu gospodarstwom opiekuńczym. PGB System PGB (tzw. prywatny budżet) zapewnia podopiecznemu opiekę wynikającą z jego potrzeb. Koszty naliczone przez gospodarstwo opiekuńcze mogą być w takiej sytuacji opłacone z prywatnego budżetu. Z punktu widzenia podopiecznego jest to najbardziej elastyczna forma płatności. Podopieczny ma możliwość wyboru rodzaju opieki, w ramach określonego limitu prywatnego budżetu. Może wybrać najbardziej pożądaną przez siebie formę opieki; w zakresie rodzaju i miejsca opieki, częstotliwości i czasu jej trwania. Od stycznia 2015 podopieczni nie będą mogli ubiegać się o dofinansowanie w ramach systemu PGB. Zamiast tego, w większości przypadków, będą świadczone małe formy opieki, które nie kwalifikują się do programu AWBZ i będą opłacane przez gminy. W Holandii oczekuje się na rezultaty takiej fundamentalnej reorientacji systemu opieki. Wiele osób jest sceptycznie nastawionych do kompetencji gmin w zakresie prawidłowego oceniania wymaganej opieki oraz zapewnienia koniecznego finansowania. Fakt, że opieka może być organizowana w gospodarstwach należących do tej samej społeczności (wszystko zostaje w gminie) może także stymulować gminy do rozwoju tego systemu.. Umowy podwykonawcze z innymi instytutami opiekuńczymi Gospodarstwo opiekuńcze może podpisać umowę podwykonawczą z oficjalnie autoryzowanym instytutem opiekuńczym w zakresie realizacji części planu opiekuńczego dla danego podopiecznego. W zależności od potrzebnej opieki i dostępnych kompetencji danego gospodarstwa opiekuńczego można zapewnić dodatkowe wsparcie, ze strony instytutu opiekuńczego (np. w przypadku podopiecznych z poważnymi problemami). Programy specjalne zawierające ubezpieczenie Specyficzne rodzaje opieki mogą być opłacane przez programy specjalne. Często dotyczy to programów skupiających się na włączeniu społecznym i/lub sprawach związanych z rynkiem pracy (np. byli więźniowie, byli narkomani, osoby długotrwale bezrobotne, wypaleni zawodowo). W takich przypadkach opłata za opiekę, w tym opiekę w gospodarstwie opiekuńczym, może być dokonywana przez pracodawców, firmy ubezpieczenia zdrowotnego lub specjalne programy rządowe, i mogą one dotyczyć osób indywidualnych lub grup osób. W większości sytuacji opieka stanowi część programu opiekuńczego, skierowanego na indywidualne potrzeby i korzyści podopiecznego. Czasami przynosi to także korzyści dla ogółu, np. w przypadku reintegracji ze społeczeństwem. Płatność dokonywana prywatnie Tylko w wyjątkowych przypadkach podopieczni płacą za opiekę sami. Często dotyczy to pobytu krótkoterminowego i opieki dziennej. Coraz więcej osób widzi korzyści, jakie przynoszą gospodarstwa opiekuńcze i chce zapłacić za prywatną formę opieki. Gdy o taką formę opieki poprosi grupa koszt opieki nad jedną osobą może być niższy, niż w przypadku opieki indywidualnej. Struktura wspierająca W Holandii wyróżnia się trzy elementy struktury wspierającej gospodarstwa opiekuńcze: Stowarzyszenie gospodarstw opiekuńczych. Budowanie potencjału. Dopasowanie oferty do wymagań indywidualnego podopiecznego. Stowarzyszenie gospodarstw opiekuńczych Nazwa gospodarstwo opiekuńcze nie jest zastrzeżona. W ciągu ostatnich lat pomimo tego, iż wielu rolników skorzystało na rozpowszechnieniu się gospodarstw opiekuńczych, nie byli oni zainteresowani zrzeszeniem się. Obecnie niewiele ponad połowa holenderskich właścicieli gospodarstw opiekuńczych należy do stowarzyszenia gospodarstw opiekuńczych. Rolnicy ci są członkami jednej z piętnastu organizacji regionalnych, które pokrywają mniej więcej granice geograficzne (np. całą prowincję lub jej konkretne części). W większości przypadków, zgodnie ze statusem prawnym, stanowią stowarzyszenia lub, w kilku przypadkach, organizacje prywatne. Rolą takich stowarzyszeń regionalnych jest zrzeszenie rolników na danym poziomie regionalnym. Stowarzyszenia regionalne tworzą Federację Rolnictwa i Opieki, która jest organizacją sektora państwowego wspierającego Rolnictwo i Opiekę. Federacja, ustalając wymogi i wprowadzając standardy tej działalności, wpływa na podniesienie jakości i profesjonalny poziom świadczonych usług. Łączy sektory rolnictwa i opieki, mobilizuje je do współpracy oraz jest inicjatorem nowych przedsięwzięć, inicjatyw służących rozwojowi w przyszłości (cytat z Głównymi zadaniami federacji są: Koordynacja spraw na szczeblu krajowym np. reorientacja w sektorze opieki wraz ze wszystkimi zainteresowanymi grupami. Wsparcie właścicieli gospodarstw opiekuńczych w funkcjonowaniu (np. kwestiach finansowych, przepisach prawnych, ubezpieczeniach, jakości)