MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Departament Rybołówstwa Warszawa, ul. Wspólna 30, tel. 22/ , fax.

Transkrypt

1 MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Departament Rybołówstwa Warszawa, ul. Wspólna 30, tel. 22/ , fax. 22/ RYBrb/am/076/2846/15 Warszawa, Pani Małgorzata Chinc Pan Sylwester Kramek Stowarzyszenie Rybaków Łodziowych Mierzeja adres do korespondencji: stowarzyszenierybakowmierzeja@wp.pl W odpowiedzi na list otwarty skierowany do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz zgłoszone postulaty środowiska rybackiego głównie przedstawicieli floty przybrzeżnej uprzejmie przedstawiam poniższe informacje, a równocześnie zwracam się o ich przekazanie zainteresowanym rybakom i armatorom. Ad. 1. Wprowadzenie tymczasowego zaprzestania działalności połowowej dla statków rybackich prowadzących połowy sprzętem stawnym, hakami oraz innym sprzętem biernym, z wyłączeniem statków używających narzędzi połowowych ciągnionych. Tymczasowe zaprzestanie działalności połowowej jest jednym z szeregu działań przewidzianych w przepisach rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 508/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylającego rozporządzenia Rady (WE) nr 2328/2003, (WE) nr 861/2006, (WE) nr 1198/2006 i (WE) nr 791/2007 oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1255/2011, które ma znaleźć zastosowanie w Polsce. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzi intensywne prace w celu jak najszybszego wdrożenia Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze (PO RYBY ), którego projekt został oficjalnie przekazany Komisji Europejskiej do zatwierdzenia. Pomoc finansowa dla rybołówstwa przybrzeżnego nie ogranicza się jednak jedynie do tymczasowego zaprzestania działalności połowowej. Prekomitet Monitorujący Program Operacyjny Rybactwo i Morze przygotował uchwały dotyczące kryteriów wyboru szeregu operacji do dofinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR). Fundusz stwarza możliwości wsparcia rybołówstwa morskiego w ramach perspektywy finansowej , ale należy pamiętać, że również nakłada na rybaków określone obowiązki.

2 Na realizację priorytetu pierwszego, adresowanego przede wszystkim do rybaków morskich przewiduje się środki finansowe w kwocie ok. 191 mln euro, czyli ok. 800 mln zł. Jest to znacząca kwota środków finansowych pochodząca z budżetu krajowego i EFMR, która może w kolejnych latach wesprzeć trwającą modernizację polskiej floty morskiej, infrastruktury portowej oraz dywersyfikację działalności rybackiej. Dodatkowo, należy zauważyć, że projekty uchwał przygotowane zostały przy czynnym udziale rybaków przybrzeżnych, którym umożliwiono przedstawienie swoich argumentów. Uchwały te w znacznym stopniu preferują rybołówstwo przybrzeżne i zostały przyjęte w dniu 26 czerwca 2015 r. przez Prekomitet Monitorujący PO RYBY Oznacza to, że składane wcześniej deklaracje MRiRW zostały zrealizowane. Są to uchwały z zakresu: zmniejszania oddziaływania rybołówstwa na środowisko morskie (art. 38), na to działanie zarezerwowano ok. 10 mln zł; innowacji związanych z ochroną żywych zasobów morza (art. 39), na to działanie zarezerwowano ok. 10 mln zł, ochrony i odbudowy morskiej różnorodności biologicznej zbieranie utraconych narzędzi połowowych i innych odpadów morskich (art. 40 ust. 1 lit a), na to działanie zarezerwowano ok. 30 mln zł, różnicowania i nowych form dochodów (art. 30), na to działanie zarezerwowano ok. 60 mln zł, wartości dodanej, jakości produktów i wykorzystywania niechcianych połowów (art. 42), na to działanie zarezerwowano ok. 104 mln zł, efektywności energetycznej i łagodzenia skutków zmiany klimatu - wymiana lub modernizacja głównych lub dodatkowych silników (art. 41 ust. 2), na to działanie zarezerwowano ok. 8 mln zł. Zaprojektowane kryteria wyboru operacji w ramach wymienionych projektów uchwał zostały opracowane w sposób preferencyjny w odniesieniu do rybołówstwa przybrzeżnego i dowodzą, iż Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi wychodzi naprzeciw oczekiwaniom tego segmentu floty. System preferencji zaprojektowany dla floty przybrzeżnej w ramach Programu Operacyjnego Rybactwo i Morze pozwoli skierować do tego segmentu floty ok. 210 mln zł. Jednocześnie informuję, że wstrzymano prace nad uchwałą dotyczącą kryteriów wyboru operacji w ramach tymczasowego zaprzestania działalności połowowej do czasu wyjaśnienia z Komisją Europejską wątpliwości powstałych w toku prac nad tą uchwałą. W tym miejscu należy zaznaczyć, że Departament Rybołówstwa wystąpił ze stosownym pismem z dnia 18 czerwca 2015 r. do KE, w którym przekazał dodatkowe argumenty za objęciem segmentu floty rybołówstwa przybrzeżnego programem tymczasowego zaprzestania połowów. Natomiast podczas obrad Prekomitetu w dniu 26 czerwca 2015 r. umożliwiono środowisku rybaków przybrzeżnych przedstawienie argumentów bezpośrednio przedstawicielom KE. Należy mieć nadzieję, że wspólny wysiłek polskiej administracji rybackiej oraz środowiska rybackiego, zwłaszcza łodziowego, pozwoli zrozumieć KE złożoność sytuacji tego segmentu polskiej floty rybackiej. str. 2

3 Dodatkowo, należy zaznaczyć, że flota rybołówstwa przybrzeżnego będzie miała również inne możliwości skorzystania ze wsparcia finansowego w ramach PO RYBY można tu wskazać na takie działania jak: z zakresu zdrowia i bezpieczeństwa na statkach rybackich, na które przeznaczono kwotę ok. 36 mln zł, czy z zakresu innowacji, gdzie alokowane zostało kolejne 30 mln zł. Ad. 2. Wprowadzenie ochrony w strefie 6 Mm od brzegu oraz wprowadzenie zakazu trałowania sprzętem ciągnionym. Obecnie w resorcie prowadzone są prace nad projektem rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wymiarów i okresów ochronnych oraz szczegółowych warunków wykonywania rybołówstwa komercyjnego. Wyłoniono podmiot naukowo-dydaktyczny, który przygotuje ekspertyzę naukową w zakresie rekomendacji odnośnie środków technicznych, jakie powinny zostać w ww. projekcie rozporządzenia wprowadzone, celem zrównoważonego wykonywania rybołówstwa komercyjnego. Zatem, projektowane przepisy będą dotyczyć szeregu kwestii związanych z wymiarami i okresami ochronnymi oraz kompleksowo uregulują warunki wykonywania rybołówstwa komercyjnego. Celem nowych regulacji będzie poprawa gospodarowania żywymi zasobami morza. W ostatnich latach, z uwagi na malejące zasoby ryb w polskich obszarach morskich, administracja rybacka kilkakrotnie podejmowała dialog ze środowiskiem naukowym i rybackim w zakresie zmian, jakie powinny zostać wdrożone w prawie krajowym. Dotyczy to m. in. zakazu trałowania przez jednostki rybackie sprzętem ciągnionym w strefie 6 Mm. Od wielu organizacji rybackich z całego wybrzeża wpłynęły do administracji rybackiej bardzo zróżnicowane stanowiska w tej sprawie. Mimo tego prace nad projektem rozporządzenia są prowadzone i zostanie on niebawem przekazany środowisku rybackiemu do konsultacji publicznych. Ad. 3. Przywrócenie rent restrukturyzacyjnych dla rybaków, tak jak w poprzednim programie PO RYBY Działanie polegające na wypłacie rent restrukturyzacyjnych nie jest przewidziane w przepisach rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 508/2014 z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego ( ). W związku z tym w perspektywie finansowej nie jest możliwe zastosowanie dla rybaków rent restrukturyzacyjnych, które były przyznawane w ramach środka 1.5 Rekompensaty społecznogospodarcze w celu zarządzania krajową flotą rybacką w ramach Programu Operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarach rybackich Brak możliwości kontynuacji działań w zakresie rent strukturalnych potwierdziła również Komisja Europejska na spotkaniu Prekomitetu Monitorującego PO RYBY w dniu 26 czerwca br. Należy dodać, że rent restrukturyzacyjnych na nowy okres finansowy nie przewidują również przepisy dotyczące osób prowadzących działalność rolniczą. str. 3

4 Ad. 4. Zmiana opłacanego świadczenia z ZUS na KRUS. Wykonywanie rybołówstwa komercyjnego jest działalnością gospodarczą, w związku z czym objęte jest ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. W związku z powyższym objęcie armatorów statków rybackich przepisami ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników byłoby związane z koniecznością zmiany tego aktu prawnego, bowiem za rolnika uważa się pełnoletnią osobę fizyczną, zamieszkującą i prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osobę, która przeznaczyła grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego do zalesienia. W granicach tej definicji nie mieszczą się rybacy prowadzący połowy na obszarach nie będących ich gospodarstwem rolnym, zatem nie mogą w chwili obecnej zostać objęci ubezpieczeniem KRUS. Ad. 5. Wprowadzenie odszkodowań za zamykanie akwenów przez Marynarkę Wojenną. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w nawiązaniu do otrzymywanych od rybaków informacji o uciążliwości ustanawianych stref zamkniętych dla wykonywania rybołówstwa, kilkakrotnie podejmowało próby wyjaśnienia przedmiotowej kwestii z właściwym w tej sprawie Ministerstwem Obrony Narodowej. Nie do pominięcia jest bowiem fakt, iż MRiRW, jako organ administracji publicznej, nie uczestniczy w procesie ustalania stref morskich podlegających zamknięciu z uwagi na potrzeby obronności lub bezpieczeństwa państwa, w związku z czym w celu wyjaśnienia niniejszej sprawy niezbędnym jest dyskusja z MON. Mając na uwadze, iż nawet czasowe uniemożliwienie wykonywania rybołówstwa komercyjnego, które stanowi nierzadko główne źródło utrzymania rodzin i powoduje, że sytuacja lokalnej społeczności rybaków staje się trudna, ponownie wystąpiono do MON z propozycją zorganizowania spotkania w celu znalezienia rozwiązań, które nie będą tak uciążliwe jak obecne. Ad. 6. Wprowadzenie odszkodowań za zniszczony sprzęt połowowy i połowy przez kormorany, foki, czaple oraz inne chronione ptactwo. System rekompensat za szkody wyrządzane przez foki i ssaki morskie w sprzęcie połowowym jest jednym z działań przewidzianych w nowej perspektywie finansowej, podobnie jak wymienione w pkt 1 niniejszego pisma tymczasowe zaprzestanie działalności połowowej. Jednakże mając na względzie konieczność prawidłowego ustalenia kryteriów, jakie będą brane pod uwagę przy wyborze ww. systemu wypłaty rekompensat, niezbędnym jest ustalenie szczegółów z Komisją Europejską, do której zwrócono się ze stosownym str. 4

5 zapytaniem. Prace Prekomitetu Monitorującego nad uchwałą w tym zakresie zostaną podjęte w późniejszym terminie, po uzyskaniu odpowiedzi od KE. Ad. 7. Wycofanie dokumentów pierwszej sprzedaży dla gatunków nielimitowanych. Obowiązek sporządzania dokumentów pierwszej sprzedaży leży po stronie podmiotu skupującego produkty rybołówstwa i wynika wprost z przepisów UE. Obowiązek ten nie może zatem zostać zmieniony przepisami prawa krajowego. W celu zapewnienia przestrzegania przepisów Wspólnej Polityki Rybołówstwa ustanowiony został, rozporządzeniem Rady (WE) nr 1224/2009 z dnia 20 listopada 2009 r., wspólnotowy system kontroli. Wskazuje on jednoznacznie, jakie działania muszą być wykonane po wyładunku złowionych ryb. Zgodnie z art. 59 ww. rozporządzenia, państwa członkowskie mają obowiązek zapewnienia aby wszystkie produkty rybołówstwa były wprowadzane do pierwszej sprzedaży przez nabywców zarejestrowanych w rejestrze skupujących produkty rybołówstwa. To właśnie skupujący, a nie rybacy, mają obowiązek wystawienia dokumentu sprzedaży, który zawiera m.in. dane umożliwiające identyfikację produktu. Obowiązek identyfikacji produktów rybołówstwa wynika z art. 58 ww. rozporządzenia i obejmuje wszystkie produkty rybołówstwa, zarówno z gatunków limitowanych, jak i nielimitowanych. Tym samym dokument ten, jeszcze przed wprowadzeniem ryb do sprzedaży detalicznej, zapewnia przekazanie konsumentom obowiązkowej informacji dotyczącej gatunku, pochodzenia ryb, obszaru połowowego, a także daty połowu. Jest to istotne z punktu widzenia identyfikowalności produktów rybołówstwa oraz bezpieczeństwa żywności. Ad. 8. Przyznawania limitów połowowych zgodnie z art. 17 rozporządzenia PE i Rady z dnia 11 grudnia 2013r. w sprawie Wspólnej Polityki Rybołówstwa oraz powrót do wymiaru ochronnego dorsza 38 cm. Państwa członkowskie, w tym Polska, zobowiązane są do realizacji postanowień zawartych w rozporządzeniu PE i Rady z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie Wspólnej Polityki Rybołówstwa, m.in. w zakresie art. 17 tego rozporządzenia, który wprowadza kryteria, jakie powinny być stosowane przez państwa członkowskie przy rozdzielaniu uprawnień do połowów. Polska realizuje powyższe postanowienia poprzez stosowanie przejrzystych i obiektywnych kryteriów, właśnie o charakterze środowiskowym, społecznym i ekonomicznym. Kryteria, które powinny być stosowane, mogą obejmować między innymi wpływ połowów na środowisko, historię zgodności, wkład w lokalną gospodarkę i historyczne poziomy połowów. Należy zauważyć, że podczas negocjacji wysokości kwot połowowych na dany rok, Polska bierze pod uwagę doradztwo naukowe ICES, które zawiera przede wszystkim aspekty środowiskowe zarządzania rybołówstwem. W trakcie negocjacji kwot połowowych oraz w późniejszym podziale tych kwot pomiędzy polskich rybaków, administracja rybacka dodatkowo bierze pod uwagę aspekty społeczne i ekonomiczne, jak np. wyodrębnianie wspólnej kwoty połowowej dla najmniejszej floty, czy utrzymanie działalności przez dotychczas poławiające dany gatunek statki. W najbliższym czasie str. 5

6 planowane jest rozpoczęcie konsultacji z sektorem rybackim w tej sprawie i w zależności od ich wyniku niewykluczone są zmiany zasad podziału od 2016 roku. Natomiast obecny wymiar ochronny dorsza, wynika wprost z przepisów unijnych i nie może zostać zmieniony przepisami prawa krajowego. Wymiar ten obowiązywać będzie przez 3 lata, tj. do roku 2017, zgodnie z tzw. Planem odrzutowym - aktem delegowanym przyjętym przez Komisję Europejską. Należy jednak mieć na uwadze prace nad projektem wieloletniego planu zarządzania zasobami dorsza, śledzia i szprota w Morzu Bałtyckim, w ramach którego będzie możliwość zmiany wymiaru ochronnego dorsza, jeśli stan stada na to pozwoli. W związku z powyższym wprowadzony środek jest tymczasowy i mając na względzie poprawę stanu środowiska (wlew słonej wody z Morza Północnego) i dobrą sytuację stad pelagicznych, spodziewana jest poprawa jakości stada dorsza wschodniego w kolejnych latach. W przyszłości może to być przesłanką do podniesienia wymiaru ochronnego dorsza. Dodatkowo, należy zauważyć, że najnowsze doradztwo naukowe ICES dla dorsza stada wschodniego wykazuje, że zmniejszył się rozmiar dorsza przystępującego do tarła (ok. 30 cm) oraz nastąpiło zwiększenie biomasy ryb pomiędzy 30 a 38 cm, natomiast znacznie zmalała biomasa dorsza dużego. Powrót do wymiaru ochronnego 38 cm spowodowałby znaczny wzrost niechcianych połowów w rybołówstwie dorszowym. Należy pamiętać, że w połowach dorsza istnieje obowiązek wyładunku wszystkich połowów, a ryby poniżej wymiaru ochronnego muszą być wyładowane, zaraportowane i odliczone od kwoty. Powrót do wymiaru ochronnego 38 cm spowodować mógłby dalszy spadek rentowności połowów dorsza, ponieważ zwiększenie wymiaru ochronnego spowodowałoby wzrost wielkości połowów niewymiarowych dorszy i umożliwiłoby sprzedaż większej ilości złowionych ryb na spożycie przez ludzi, a ryby te najprawdopodobniej zostałyby przeznaczone na cele niekonsumpcyjne. Ad. 9. Stworzenia systemu reprezentatywności poszczególnych segmentów floty bałtyckiej do prac związanych z podziałem środków UE oraz limitów połowowych. Odnośnie prac związanych z podziałem środków UE, Prekomitet Monitorujący PO RYBY został powołany zarządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi nr 33 z dnia 8 grudnia 2014 r. i będzie funkcjonował do czasu utworzenia właściwego Komitetu Monitorującego PO RYBY Docelowy Komitet będzie musiał zatwierdzić przyjęte przez Prekomitet propozycje kryteriów wyboru operacji do dofinansowania z Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego. W skład obecnego Prekomitetu wchodzą w równych częściach przedstawiciele administracji rybackiej, instytucji naukowych i środowiska rybackiego. Jednocześnie w obradach Prekomitetu udział brali również zaproszeni przedstawiciele środowiska rybackiego, zwłaszcza floty przybrzeżnej i zalewowej, niebędący członkami tego ciała. Ich opinie zostały wysłuchane i w szeregu ustaleń uwzględnione. W tym miejscu należy zauważyć, że przy tworzeniu właściwego Komitetu Monitorującego PO RYBY zostanie skierowana propozycja wytypowania przez środowisko rybaków przybrzeżnych swojego przedstawiciela do prac tego komitetu. str. 6

7 Odnośnie prac związanych z podziałem kwot połowowych, w latach działał, jako ciało doradcze ministra właściwego do spraw rybołówstwa Zespół do spraw opracowania propozycji zasad zarządzania ogólnymi kwotami połowowymi na Morzu Bałtyckim. Zadaniem Zespołu było wypracowanie rekomendacji w zakresie podziału ogólnych kwot połowowych poszczególnych gatunków organizmów morskich na Morzu Bałtyckim. Dzięki pracy Zespołu przygotowane zostało rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie sposobu i warunków wykorzystania ogólnej kwoty połowowej. Obecnie Zespół nie kontynuuje swojej działalności, ale środowisko rybackie będzie miało znaczący głos przy tworzeniu nowych uregulowań w zakresie podziału ogólnych kwot połowowych. Wszystkie projektowane akty prawne, stosownie do postanowień uchwały nr 190 z dnia 29 października 2013 r. Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. poz. 979) podlegają szerokim konsultacjom publicznym ze wszystkim podmiotami zainteresowanymi, w tym z organizacjami producentów ryb, stowarzyszeniami rybackimi, organizacjami społecznozawodowymi rybaków oraz organizacjami ekologicznymi. Wszystkie przedkładane uwagi są równie wnikliwie analizowane, niezależnie od ilości członków organizacji, od której pochodzą. Jednak ze względu na rozbieżne stanowiska zgłaszane w ramach ww. konsultacji, nie jest możliwe uwzględnienie ich wszystkich. Na przykład, przy dokonywaniu podziału ogólnych kwot połowowych, minister właściwy do spraw rybołówstwa musi kierować się ogólnym interesem wszystkich armatorów statków rybackich i szukać rozwiązań kompromisowych, które będą możliwe do zaakceptowania przez przedstawicieli poszczególnych segmentów floty rybackiej. Stowarzyszenia, związki i inne organizacje zrzeszają różną liczbę armatorów, w związku z tym nie można jedynie na tej podstawie ustalić reprezentatywności, zwłaszcza, że zrzeszeni armatorzy posiadają różne statki rybackie, tj. o diametralnie różnych parametrach. Niemniej jednak administracja rybacka pozostaje otwarta na propozycje uregulowań będących wspólnym i jednolitym głosem całego środowiska rybackiego. Na zakończenie pragnę poinformować, że podtrzymuję propozycję zorganizowania spotkania z Państwa przedstawicielami. Proponuję, aby spotkanie to odbyło się po otrzymaniu stanowiska Komisji Europejskiej - wyjaśniającego nurtujące problemy i wątpliwości. Do wiadomości: 1. Pani Ewa Kopacz Prezes Rady Ministrów; 2. Pan Ryszard Stachurski Wojewoda Pomorski. str. 7