dokonuje się tam, gdzie ludzie przewidują ograniczenia związane ze skończonością Planety i niezależnym od człowieka rytmem
|
|
- Bożena Kot
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 OKL Jak zapewni rozw j zr wnowa ony teren w.qxd :42 Page 1 Zrównoważony rozwój dokonuje się tam, gdzie ludzie przewidują ograniczenia związane ze skończonością Planety i niezależnym od człowieka rytmem przyrody. Jest strategią osiągania godnego życia w ramach tego, co jest fizycznie i biologicznie możliwe. Polega ona na integrowaniu działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych warunkujących życie biologiczne na Ziemi, a jej celem jest zagwarantowanie możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności, zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. Dekada Edukacji na rzecz Zrównoważonego Rozwoju została ogłoszona przez Organizację Narodów Zjednoczonych 1 marca 2005 r., a do promowania i koordynowania działań podejmowanych w jej ramach wyznaczono UNESCO. Głównym celem Dekady jest integracja zasad, wartości i praktyk zrównoważonego rozwoju we wszystkich dziedzinach edukacji i oświaty. Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju ma prowadzić do respektowania godności ludzkiej, poszanowania różnorodności, ochrony środowiska naturalnego i zasobów naszej planety, a jej wdrażanie ma służyć zmianie zachowań na takie, które będą tworzyć bardziej zrównoważoną przyszłość, polegającą na: integralności przyrodniczej, żywotności gospodarczej i aktywności społecznej dla potrzeb obecnego pokolenia i przyszłych pokoleń. Ważne linki: ul. Nabielaka 15 lok. 1, Warszawa, Poland tel. (+48-22) , -03, -04 fax (+48-22) ine@ine-isd.org.pl
2 Wydawca: Instytut na rzecz Ekorozwoju ul. Nabielaka 15 lok. 1, Warszawa tel , -03, -04, faks Instytucje i osoby pragnące wesprzeć działalność na rzecz ekorozwoju mogą dokonywać wpłat na konto: Bank PeKaO SA, II Oddział w Warszawie Wpłaty w PLN: Instytut na rzecz Ekorozwoju (InE) jest pozarządową organizacją typu think-tank powstałą w 1990 r. z inicjatywy kilku członków Polskiego Klubu Ekologicznego. InE zajmuje się promowaniem i wdrażaniem zasad oraz rozwiązań służących zrównoważonemu rozwojowi Polski, dążąc do jej proekologicznej restrukturyzacji. W swojej działalności kieruje się misją: budowania pozytywnych relacji między rozwojem społecznym i gospodarczym a ochroną środowiska oraz występowania w interesie obecnego i przyszłych pokoleń. Instytut na rzecz Ekorozwoju współpracuje z krajowym i europejskim ruchem pozarządowym. Współdziała z organizacjami z nowych krajów członkowskich UE. Instytut ma doświadczenie w tworzeniu strategii ekorozwoju wspólnie ze społecznościami lokalnymi ich samorządami i partnerami społecznymi, ekologicznymi i partnerami z otoczenia biznesu. Opracowania InE wykorzystują parlamentarzyści, administracja rządowa i samorządowa, naukowcy, studenci i uczniowie. Redakcja językowa: Ewa Sulejczak Projekt graficzny: Agnieszka Natalia Bury DTP: CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa Copyright by Instytut na rzecz Ekorozwoju, Warszawa 2009 ISBN EAN Wydrukowano na papierze ekologicznym
3 Instytut na rzecz Ekorozwoju Jak zapewnić rozwój zrównoważony terenów zurbanizowanych? Metropolie Zapis debaty społecznej Warszawa, 12 listopada 2008 r. Nadzór merytoryczny: Krzysztof Kamieniecki Koordynacja: Jolanta Kamieniecka Współpraca: Franciszek Jackl Zeszyt nr 3 serii: Innowacyjne myślenie kluczem do zrównoważonego rozwoju, z projektu: Eko-Herkules. Program aktywnej edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju dofinansowanego ze środków: Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Warszawa 2009
4 SPIS TREŚCI Wprowadzenie Krzysztof Kamieniecki Zrównoważony rozwój obszarów miejskich Metropolie Joost P. van Iersel Zarządzanie metropoliami głos urbanisty Olgierd Dziekoński Zielone metropolie punkt widzenia przyrodnika Barbara Szulczewska Uwarunkowania transportowe zrównoważonego rozwoju metropolii Jan Friedberg Społeczny i obywatelski wymiar rozwoju metropolii Jakub Wygnański Omówienie dyskusji Krzysztof Kamieniecki Impresje z debaty Krzysztof Kamieniecki Informacja o projekcie Eko-Herkules
5 WPROWADZENIE Krzysztof Kamieniecki 1 Innowacyjność jest dziś synonimem nowoczesności w każdej skali od firmy poprzez regiony i państwa do grup państw, takich jak Unia Europejska. Wszyscy poszukują nowych rozwiązań, które przyczyniłyby się do uzyskania przewagi konkurencyjnej na rynku i tym samym podniosły poziom rozwoju gospodarczego i społecznego, a zatem zapewniły wysoką jakość życia. W tych poszukiwaniach aspekt środowiskowy (ekologiczny) jest zdecydowanie słabo akcentowany, czasem wręcz ignorowany; zrównoważony rozwój wymaga tymczasem, by był, jako eko-innowacyjność, równoprawny z innymi. Obejmuje on sfery produktów, technologii i organizacji oraz zachowań konsumentów, prowadząc do wzrostu jakości życia przy malejącym zużyciu zasobów naturalnych i coraz mniejszym zanieczyszczeniu. Mając to na uwadze, Instytut na rzecz Ekorozwoju (InE) podjął się organizacji w ramach szerokiego Programu aktywnej edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju pod nazwą Eko-Herkules 2 czterech debat, w których eko-innowacyjność została skonfrontowana z rozwojem energetyki, transportu oraz układów przestrzennych: terenów zurbanizowanych i terenów otwartych. Wymienione cztery dziedziny stały się tematami czterech debat, kolejno w Lublinie, Łodzi, Warszawie i Poznaniu. Każdą z nich rozpoczynał referat eksperta merytoryczne tło debaty naświetlający zachodzące procesy i zjawiska, prezentujący wybrane problemy w dziedzinie stanowiącej przedmiot debaty. Zadaniem trzech kolejnych ekspertów w panelu było ustosunkowanie się do przedstawionych tez z gospodarczego, społecznego i przyrodniczego punktu widzenia. Po tym odbywała się otwarta dyskusja z udziałem przedstawicieli pozarządowych organizacji ekologicznych i społecznych, środowisk naukowych i akademickich, studentów, administracji publicznej, instytucji finansowych, związków zawodowych, przedsiębiorców, polityków krajowych i działających na forum Unii Europejskiej oraz dziennikarzy. Debaty gromadziły osoby zainteresowane ogólną problematyką zrównoważonego rozwoju lub wybranymi zagadnieniami, istotnymi z punktu widzenia wdrażania jego zasad. Wystąpienia ekspertów i podsumowanie dyskusji publikowane są w poszczególnych zeszytach edukacyjnych w serii Innowacyjne podejście do zrównoważonego rozwoju. Upowszechnianie wyników debat służy osiągnięciu następujących celów edukacyjnych: zachęceniu do postrzegania i rozwiązywania problemów rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska w sposób całościowy, zintegrowany, a nie wybiórczy; 1 Współzałożyciel i wiceprezes Fundacji Instytut na rzecz Ekorozwoju. Członek Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (ang. EESC). 2 Informacja o Programie Eko-Herkules w załączniku. 3
6 dostarczaniu wiedzy na temat innowacyjnych rozwiązań służących zrównoważonemu rozwojowi w energetyce, transporcie, na terenach zurbanizowanych i otwartych; informowaniu o stanowiskach i argumentacji różnych grup społecznych w odniesieniu do wymienionych zagadnień. Niniejsza publikacja jest zapisem debaty poświęconej terenom zurbanizowanym. Obyła się ona 12 listopada 2008 r. w Warszawie. Partnerem w jej zorganizowaniu była Unia Metropolii Polskich. Wzięło w niej udział ponad 60 osób zainteresowanych współczesnymi problemami zarządzania metropoliami. By pokazać ich szerszy kontekst, zdecydowano się na zaprezentowanie europejskich doświadczeń w zakresie budowania strategii rozwoju metropolii. Głównym prelegentem był Joost van Iersel, który przybliżył uczestnikom spotkania stanowisko, jakie na temat obszarów metropolii zajmuje Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny. Ważnym komentarzem podzielił się z uczestnikami także Minister Olgierd Dziekoński. W części panelowej wzięli udział uznani eksperci: Barbara Szulczewska, Jan Friedberg i Jakub Wygnański. Z materiałów wyjściowych i przygotowań merytorycznych InE wyłoniono zakres debaty, ograniczając go do zagadnień rozprzestrzeniania się miast, transportu i wzmocnienia społeczeństwa obywatelskiego. A zatem: Czy, tworząc metropolie, wzmocnimy instrumenty zapobiegające rozlewaniu się miast? Czy metropolie stwarzają nowe możliwości ograniczania potrzeb transportowych, czy je generują? A jeśli tak, to czy dysponujemy instrumentami (takimi jak np. planowanie regionalne) umożliwiającymi kontrolowanie rozwoju transportu w obszarach metropolitalnych? Czy oczekiwany w obszarach metropolitalnych wyższy poziom zarządzania i integracji zmienia sytuację lokalnych jeśli można tak je nazwać społeczności, mających swoje potrzeby i lokalne problemy? Problemy wybrane przez Instytut nie są wyjątkowe; można powiedzieć, że stanowią zestaw standardowy. Ale trzeba dodać, że ich rozwiązywanie natrafia na zasadnicze przeszkody lub inaczej osiągnięcia nie nadążają za rosnącą skalą koniecznych zmian. Metropoliom nadaje się dziś wyjątkowe znaczenie. W nich upatruje się możliwość rozwiązywania zasadniczych problemów rozwoju. Oczekuje się (i wydaje się to zasadne), że infrastruktura, jaką posiadają i tworzą metropolie może odegrać pierwszoplanową rolę w kształtowaniu społeczeństwa wiedzy, zdolnego do rozwiązywania problemów globalnych ku pożytkowi obecnych i przyszłych pokoleń. Jeżeli tak jest, to tym samym rozwój metropolii ekologiczny, gospodarczy i społeczny musi tak przebiegać, by następowała trwała poprawa warunków ich funkcjonowania. Jak się wydaje, zrównoważony rozwój wskazuje właśnie taki kierunek zarządzania metropoliami. Pytanie, czy z niego skorzystamy... 4
7 Niniejsza publikacja zawiera: wprowadzenie, wystąpienia prelegenta i panelistów oraz podsumowanie dyskusji ogólną impresję na temat jej wyników. Teksty w niej zamieszczone mają charakter autorski i nie muszą wyrażać stanowiska Instytutu na rzecz Ekorozwoju. Przygotowanie i przeprowadzenie debat oraz opublikowanie ich wyników było możliwe dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, któremu tą drogą Instytut na rzecz Ekorozwoju serdecznie dziękuje. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ OBSZARÓW MIEJSKICH METROPOLIE Joost P. van Iersel 3 I. Metropolie jako zjawisko dynamiczne 1. Zacząłem zajmować się metropoliami już w 2004 r., kiedy po raz pierwszy Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny 4 zainteresował się tym zagadnieniem. Dlaczego to uczyniłem? Po pierwsze, wcześniej byłem prezesem Izby Handlowej Hagi, należącej do holenderskiej metropolii o nazwie Randstad. Po drugie, dziwiło mnie to, że Komisja i Rada poświęcały uwagę tylko regionom o niższym poziomie rozwoju, a nie regionom rozwiniętym. Dziwiło mnie również, że EKES nigdy wcześniej nie dyskutował o tej kwestii. Uważano, że jest to problem, którym powinien zająć się Komitet Regionów. 2. Pierwszy dokument EKES dotyczący metropolii został przyjęty w 2004 r., a drugi w 2007 r. oba jednomyślnie. W dokumentach tych EKES domagał się: przeprowadzenia dogłębnych analiz metropolii w skali europejskiej jako laboratoriów gospodarki światowej, tzn. ich stanu i rozwoju, jasnych i ciemnych stron oraz ich zamierzeń; dokonania analizy roli metropolii w zakresie konkurencyjności Europy, polityki zrównoważonego rozwoju oraz społecznej spójności i uspołecznienia osób wykluczonych; 3 Przewodniczący Komitetu Konsultacyjnego Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego ds. przemian w przemyśle. Z wykształcenia prawnik, w latach członek izby niższej Parlamentu Holenderskiego, następnie wieloletni prezes Izby Gospodarczej w Hadze. Od jesieni 2002 r. członek Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. Autor licznych artykułów z dziedziny ekonomii politycznej i na temat Europy. 4 Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) komitet konsultacyjny instytucji Unii Europejskiej, składający się z 344 członków ze wszystkich państw członkowskich. Tworzą go trzy grupy: pracownicy, związki zawodowe i przedstawiciele interesów różnych. Poproszony o to i niepoproszony, doradza w sprawie wszystkich możliwych zagadnień związanych z integracją europejską. 5
8 przyjęcia przez Komisję proaktywnej roli w tej dziedzinie, do czego powinna ją zachęcać Rada; przyjęcia przez Komisję ogólnego podejścia do wielkich miast i miast-regionów; rozpoczęcia gromadzenia przez Unię Europejską wiarygodnych danych, których w wielu dziedzinach brakowało. 3. Innymi słowy, EKES zwrócił szczególną uwagę na dynamiczny proces ewolucyjny, którym jest rozwój wielkich miast jako ośrodków przyciągających firmy, osoby o wysokich kwalifikacjach, młodych ludzi, uczelnie, zorientowane na przyszłość i kreatywne gałęzie przemysłu oraz sieci międzynarodowe. Jednocześnie w wielu przypadkach dostrzegamy brak stabilnego planowania rozwoju miast, dzielnice wielkich miast znajdujące się w złej sytuacji obok źle zorganizowanego budownictwa mieszkaniowego, brak nowoczesnej infrastruktury i transportu publicznego, robotników niewykwalifikowanych (często pochodzących spoza Europy), przestępczość i potencjalne cele ataku terrorystów. 4. Szczególnym przypadkiem w tym zakresie są często złe relacje między miastami i gminami w obrębie metropolii oraz mająca kluczowe znaczenie relacja między terenami zurbanizowanymi a obszarami wiejskimi. 5. Tradycyjny pogląd głosi, że UE charakteryzuje podział na jej bogate części, tworzące tzw. banan, rozciągający się od Birmingham i Hamburga na północy do Mediolanu i Barcelony na południu oraz pozostałe obszary, znacznie mniej bogate lub ubogie. Zgodnie z tym tradycyjnym poglądem, świetlaną przyszłość będą miały przede wszystkim stolice. 6. W rzeczywistości nie wszystko w obrębie banana jest tak świetne, jak wygląda na pierwszy rzut oka, a z drugiej strony w pozostałych częściach Unii Europejskiej tworzą się obiecujące ośrodki rozwojowe. Innymi słowy, tradycyjny pogląd ma charakter statyczny, natomiast rzeczywistość jest dynamiczna. Moim zdaniem, na powstawanie metropolii i regionów sieciowych w znacznym stopniu wpływa aktualny rozwój sytuacji, obejmujący aspekty o najważniejszym znaczeniu, zwłaszcza postęp technologiczny i globalizację (to one prowadzą do wzrostu mobilności, wzrostu wymiany w Europie i na całym świecie oraz do tworzenia się wszelkiego rodzaju sieci), a także coraz większe ambicje regionów dotyczące dzielenia się czynnikami tworzącymi bogactwo. 7. Regiony te niekoniecznie należą do obszarów banana, ani też do elitarnego klubu stolic. Oprócz takich regionów, jak Londyn, Paryż, Lyon, Frankfurt, Monachium i holenderski Randstad, widzimy Kopenhagę, Malmö, Wielki Sztokholm, Wielki Dublin, Wiedeń z Bratysławą, Madryt, Bilbao, Warszawę, Gdańsk, regiony wokół Łodzi i Krakowa, Śląsk i wiele innych. 8. Zmiany sytuacji zostały zauważone. To zadziwiające, jak szybko kwestia miast staje się priorytetem w Europie. Strategia Lizbońska nadała decydujący kształt nowej koncepcji znaczenia dużych miast. Odzwierciedla to ogólną atrakcyjność dużych miast: w wielu krajach na ogół wciąż się rozwijają, a niektóre rozwijają się szybko. 6
9 9. Zgodnie z ogólnoświatową tendencją wzrostu metropolii i rozwoju łączących je sieci, we wszystkich państwach członkowskich toczy się dyskusja nad zagadnieniami dotyczącymi wielkich miast i miast-regionów. W niektórych z nich analizuje się politykę metropolizacji, mimo że jej realizację utrudnia wiele przeszkód. Najbardziej zaawansowany jest model niemiecki. Po dziesięciu latach krajowych badań i dyskusji nad przyszłą mapą Niemiec, w 2004 r. rząd i kraje związkowe uzgodniły listę jedenastu regionów metropolitarnych (Metropolregionen), które określono jako dominujące strefy wpływów gospodarczych. Te jedenaście metropolii-regionów składa się zarówno z istniejących, jak i planowanych metropolitalnych regionów sieciowych. 10. Dyskusja o metropoliach trwa też we Francji. Tam (ale również gdzie indziej, np. w Polsce) uznaje się, że określana przez państwo polityka wobec miast i regionów jest wyłącznym lub głównym czynnikiem hamującym ich rozwój i niszczącym ich ukryty potencjał. W dzisiejszych czasach zdolność do reagowania na ogólnoświatowe warunki, wyzwania i możliwości wymaga wykorzystania korzyści, jakie pod względem potencjału gospodarczego zapewnia wzajemna bliskość obszarów. 11. W Polsce dyskusja nad ewentualnym przyjęciem ustawy o metropoliach wskazuje, że temat jest traktowany poważnie. Dyskusja natrafia na przeszkody, ale należy pamiętać, że we wszystkich krajach pracownikom administracji i politykom na różnych szczeblach jest trudno zaakceptować związane z tą kwestią podejścia i rozwiązania. Dotychczasowe praktyki administracyjne i polityczne są głęboko zakorzenione w tradycji i wszędzie są mało elastyczne. I odwrotnie: pozytywne przykłady pokazują, że ukryty potencjał można łatwo wykorzystać poprzez dostosowanie się struktur rządowych do nowej sytuacji. 12. Oprócz większego zainteresowania ze strony rządów, widoczna staje się większa aktywność samych miast i metropolii. W Brukseli ma swoje reprezentacje ponad 100 regionów. Wiele miast-regionów prezentuje światu zewnętrznemu swój najbardziej uwodzicielski wizerunek, zwiększający ich atrakcyjność dla inwestorów zagranicznych. Publikują broszury opisujące ich pozycję pośród siostrzanych miast i na ogół przedstawiają siebie jako najlepsze i najbardziej atrakcyjne 13. Biorąc to wszystko pod uwagę, stan dyskusji na poziomie krajowym i unijnym można opisać w następujący sposób: miasta, miasta-regiony i metropolie nabierają priorytetowego znaczenia, w niektórych krajach bardziej niż w innych; decentralizacja jest powszechnie akceptowana jako cel polityki; rentowny rozwój powinien być skutkiem podejścia zarówno odgórnego (krajowego), jak i oddolnego; większość krajów boryka się tymczasem z zarządzaniem ; przeważnie ma ono charakter odgórny, rzadko oddolny; rządy starają się zdefiniować metropolie oraz określić parametry ich odniesienia do programów i polityk; 7
10 jest to długotrwały proces: dominują podejścia sektorowe i brakuje ogólnego podejścia łączącego bardzo różnorodne aspekty; warto wspomnieć, że agencje, instytuty badawcze i wydziały uniwersyteckie na poziomie krajowym i unijnym są najbardziej aktywne w tym zakresie; przykładem takiej aktywności jest najnowsza publikacja Polskiej Akademii Nauk 5 ; nie stworzono polityki UE dotyczącej metropolii: Komisja podchodzi do zagadnienia z dużymi oporami, a i Rada nie przejawia wielkiej gotowości; obie czynią tak ze względu na zasadę pomocniczości; debata w UE nabiera natomiast intensywności, np. debaty dotyczące Karty Lipskiej i Agendy Terytorialnej; istnieją więc odpowiednie ramy, ale często mają one wciąż zbyt abstrakcyjny charakter; Agenda Lizbońska jest pozytywnym czynnikiem sprawczym, tworzącym impulsy ułatwiające zobaczenie metropolii we właściwej perspektywie. II. Rozwiązywanie bieżących problemów w sposób odgórny lub oddolny 14. Tymczasem w dalszym ciągu trwają działania autonomiczne. Widoczna jest skłonność do samodzielnej realizacji bardziej zdecentralizowanych. Chociaż jest to długotrwały proces, to jednak w Europie przechodzimy od struktury odrębnych państw narodowych do Europy tworzonej przez wzajemnie powiązane regiony. W realizacji celu, jakim jest Europa Regionów, musi nastąpić integracja podejścia i polityki odgórnej z oddolną. 15. We wrześniu 2007 r. EKES opracował opinię W kierunku zrównoważonego rozwoju środowiska miejskiego: wyzwania i możliwości, o którą wystąpiła prezydencja francuska. W tym dokumencie omówiono trzy główne zagadnienia. Po pierwsze: należy pogłębić i rozszerzyć europejską debatę dotyczącą silnych i zrównoważonych miast, miast-regionów i metropolii. EKES zaleca powołanie unijnej grupy wysokiego szczebla ds. zrównoważonego rozwoju miast. Poprzez określenie przyszłego programu i wykazu istotnych zagadnień taka grupa może przyczynić się do wzrostu efektywności i lepszego ukierunkowania debaty europejskiej. Po drugie: najlepszym punktem odniesienia dla miast i metropolii jest Strategia Lizbońska. Dlaczego? Agenda Lizbońska jest niezaprzeczalnie potrzebnym ogólnym podejściem do spraw konkurencyjności, zrównoważonego rozwoju oraz spójności społecznej i włączenia do społeczeństwa osób wykluczonych, gdyż tworzy zintegrowane ramy, w których w zwykły sposób można rozwiązywać wszystkie możliwe zagadnienia związane z dobrobytem i bogaceniem się miast w przyszłości. W coraz większym stopniu zorientowane na przyszłość projekty urbanistyczne i planistyczne są i muszą być opracowy- 5 Marszał T. (red.), Rola polskich aglomeracji wobec wyzwań Strategii Lizbońskiej. Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Studia, t. CXX. Warszawa
11 wane w sposób integrujący aspekty terytorialne, ekologiczne, gospodarcze i społeczne. Agenda Lizbońska jest doskonałym instrumentem realizacji tego holistycznego podejścia. Po trzecie: trudny problem zarządzania jest, być może, kwestią najtrudniejszą do rozwiązania, ponieważ decentralizacja oznacza oddanie władzy przez szczebel krajowy, podział kompetencji, włączenie zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, a również przyznanie, że dzięki umożliwieniu swobodnego działania sił zdecentralizowanych można uruchomić ogromny, ukryty i nowy potencjał z korzyścią dla samych regionów oraz krajów i całej Europy. Takie dobre zarządzanie będzie sprzyjać bieżącym działaniom autonomicznym. 16. Przykłady z różnych krajów dowodzą, że efektywna polityka wobec miast nigdy nie może ograniczać się do odgórnych podejść, celów i planów. Sprawna struktura tworzona przez miasta, miasta-regiony, metropolie i regiony sieciowe powinna być rezultatem zrównoważonej kombinacji odgórnych i oddolnych podejść, polityk i ambicji. Moim zadaniem, zakłada to radykalną decentralizację kompetencji i odpowiedzialności, co w wielu krajach europejskich jest czymś niezwykłym z powodów historycznych. I znów: problem ten występuje nie tylko w Polsce. Decentralizacja powinna prowadzić do odpowiedzialności lokalnej, co ma kluczowe znaczenie dla przyszłości. 17. Przyglądając się bliżej udanym działaniom, dostrzegamy, że najbardziej aktywne i postępowe miasta są często tymi, których sytuacja była wcześniej bardzo zła. Są to np. Lille, Birmingham, Liverpool, Bilbao. Są to XIX-wieczne miasta przemysłowe, które doszły do końca swojego cyklu życia w latach70. ubiegłego wieku. Dane historyczne pokazują, że podobnie jak sektory przemysłowe każde z miast ma swój cykl życia. Miasta stanęły przed dylematem: dostosować się lub podupaść. Wszystkie z nich (wiele więcej niż cztery wymienione) wybrały radykalne dostosowanie. W pierwszej fazie oznaczało to ogromny wzrost bezrobocia, restrukturyzację oraz poważne wyzwania społeczne i gospodarcze, ale również planowanie lepszej przyszłości. 18. W poszczególnych przypadkach inicjatywę podejmowały przeważnie władze lokalne. Mają one zawsze kluczowe znaczenie. Długofalowe przedsięwzięcia mogą być podejmowane i kontynuowane tylko na podstawie lokalnej wizji i lokalnego przywództwa, a ponadto wymagają tworzenia coraz większych możliwości dla inwestycji prywatnych i współpracy ze zorganizowanym społeczeństwem obywatelskim. 19. Władze lokalne, które często uosabia burmistrz, zaczęły realizować plany restrukturyzacji, nie tylko zrywając z przeszłością, lecz jednocześnie tworząc nowe perspektywy poprzez duże inwestycje budowlane, np. całkowitą przebudowę centrum miasta albo przyciągnięcie zupełnie nowej działalności gospodarczej różnego rodzaju. Wspólnym mianownikiem jest stworzenie społeczeństwa opartego na usługach, np. Birmingham jako centrum konferencyjnego, Lille jako wę- 9
12 zła kolejowego dla szybkich pociągów, a Bilbao jako ośrodka sztuki (ze słynnym muzeum Guggenheima). 20. Jeszcze raz podkreślmy: kluczowe znaczenie mają władze lokalne, potrzebują jednak uznania na poziomie krajowym, a często na początku krajowego wsparcia finansowego oraz odpowiedniej polityki krajowej, zwiększającej ich możliwości stania się ośrodkami regionalnymi. Przykładem ilustrującym ten proces jest Bilbao. W latach80. XX w. władze miasta Bilbao, które wyczerpało swoje możliwości, podjęły decyzję o zasadniczej zmianie kierunku działań. Z inicjatywą wystąpił dyrektor wydziału prac publicznych. Jego plan był programem modernizacji. Z centrum miasta całkowicie usunięto przestarzałe zakłady przemysłowe. Całkiem niespodziewanie Fundacja Guggenheima z Nowego Jorku zaproponowała miastu możliwość stworzenia drugiego swojego muzeum w Bilbao. Na ten projekt zgodziły się władze miasta i Kraju Basków oraz rząd w Madrycie. Następnie Bilbao zdołało wykorzystać stworzone możliwości: powstanie Muzeum Guggenheima stanowiło bardzo dobry punkt wyjścia dla radykalnej modernizacji regionu, tworzenia nowoczesnych miejsc pracy, zorientowanych na przyszłość prywatnych inwestycji, a także poprawy jakości życia. Inicjator przedsięwzięcia został tymczasem wybrany zastępcą burmistrza. Po dwudziestu latach wciąż kieruje nieustanną modernizacją Bilbao. 21. Z tego przykładu (i innych) wynikają następujące wnioski: Inicjatywę restrukturyzacji i modernizacji powinny podjąć wadze lokalne. Plany muszą być zaakceptowane na poziomie regionalnym i krajowym, muszą je wspierać odpowiednia polityka i ewentualnie środki finansowe. Proces muszą zapoczątkować starannie przemyślane, duże inwestycje podkreślające charakter miasta lub metropolii. Proces wymaga długookresowego zarządzania i zdecydowanej kontynuacji, bo tylko pod takim warunkiem zaangażują się prywatni inwestorzy. Oprócz działań władz, niezbędny jest wkład zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego. 22. Prywatni inwestorzy i społeczeństwo obywatelskie muszą być uznani za pełnoprawnych partnerów. Nie powinniśmy uważać miast-regionów i metropolii za małe państwa. Nawet takie małe państwo, jak Luksemburg, stanowi państwową jednostkę polityczną, z rządem, państwowym procesem legislacyjnym, odrębnym systemem sądowniczym itd. Wielkie miasta, np. Londyn, Paryż, Warszawa, Amsterdam, są zupełnie innymi tworami. Są to jednostki funkcjonalne, które jednocześnie mają charakter fizyczny ze względu na swoją specyfikę, bliskość i widoczność w codziennym życiu oraz ich ambicje. 23. Te okoliczności wyznaczają zorganizowanemu społeczeństwu obywatelskiemu rolę inną niż obecna na poziomie krajowym lub międzynarodowym. Jest ona wyrazem specyficznych cech społeczeństwa, umiejętności i kompetencji, a przez to także jego pełnego prawa do udziału w rozwoju metropolii jako strony zaintere- 10
13 sowanej. Długofalowy program i spójność działań mogą zapewnić zaangażowanie wszystkich tych podmiotów, w ten sposób pogłębiając i rozszerzając zakres polityki przewidywanej do realizacji. Wśród zainteresowanych podmiotów publicznych i prywatnych oraz specjalistów działających w miastach należy wymienić: regionalnych partnerów społecznych, izby handlowe i inne kluby biznesu, szkoły i ośrodki szkoleniowe, szkoły wyższe, inwestorów (m.in. prywatnych), firmy, specjalistów ds. ekologii, urbanistów, instytucje służby zdrowia, organizacje kulturalne, architektów i artystów. Kiedy wszystkie te podmioty zgodnie współpracują we wspólnych ramach i w jednym duchu, wtedy spełnione są psychologiczne i materialne warunki sukcesu. III. Trudna dziedzina zarządzania 24. W dziedzinie zarządzania identyfikuje się następujące bariery: niechęć rządu do decentralizacji uprawnień i podzielenia się władzą; zamieszanie i nieporozumienia w krajach, w których za sprawy miast odpowiada więcej niż jedno ministerstwo; istniejące administracyjne bariery na poziomie regionalnym i lokalnym, które często wywodzą się z bardzo dawnych czasów i w ogóle nie spełniają wymagań nowoczesnych społeczeństw sieciowych; w rezultacie często bardzo skomplikowane struktury interesów, politycznych manewrów i manipulacji, utrudniające stosowanie we wspólnym interesie racjonalnych rozwiązań i skutecznych platform negocjacji; przeciwstawne stanowiska między miastami w jednej metropolii lub regionie sieciowym oraz przeciwstawne stanowiska między miastami a obszarami wiejskimi; brak spójnego podejścia do partnerstwa publiczno-publicznego lub publiczno-prywatnego w odniesieniu do programów miejskich, decydujących programów inwestycyjnych i kreatywnych rozwiązań; częsty brak przejrzystości i umocowania prawnego. 25. Ponownie należy wspomnieć, że jak wskazuje praktyka przywództwo, długofalowa wizja i spójność stanowią na ogół podstawowe warunki udanego wprowadzania zmian i ciągłego rozwoju miast i metropolii. 26. Nie mogę omówić szczegółowo relacji między bardzo zróżnicowanymi aspektami rozwoju miast, na które wpływa Agenda Lizbońska. Należy zdawać sobie sprawę, że konkurencyjność, zrównoważony rozwój oraz spójność społeczna i włączenie do społeczeństwa osób wykluczonych to trzy dziedziny wpływające na: dziedziny o mniej lub bardziej technicznym charakterze, np. infrastrukturę i systemy transportu, budownictwo mieszkaniowe, branże przemysłu przetwórczego, inwestycje w ogóle, wzajemne oddziaływania technologii i rynku oraz technologii i polityki publicznej, rewitalizację centrów miast i nowy cel, którym jest zmniejszenie zakresu niekontrolowanego rozprzestrzeniania się miast; 11
14 od niedawna bardzo ważne dziedziny, jak np. energetyka i klimat, wpływające bezpośrednio na zarządzanie wielkimi miastami i metropoliami; dziedziny nietechniczne, jak: polityka dotycząca rynku pracy, edukacja na wszystkich poziomach, migracje, zatrudnienie pracowników o niskich kwalifikacjach i bezpieczeństwo. 27. Istotne jest to, że wszystkie te czynniki w zasadzie współwystępują i są ze sobą wzajemnie powiązane. Jeśli uwzględni się to, mogą stworzyć efektywną podstawę wizji i ciągłego programowania. 28. Jak zaznaczono wcześniej, rola Komisji i Rady w odniesieniu do wielkich miast, miast-regionów i metropolii wciąż nie jest jednoznaczna, ponieważ w dalszym ciągu w Traktacie o UE nie ma postanowień dotyczących rozwoju przestrzennego oraz wynikających z zasady pomocniczości. Być może to się zmieni, kiedy wejdzie w życie nowy Traktat Lizboński. Tak czy inaczej, zdaniem EKES, które uwzględnia to, że ponad 80% ludności UE mieszka w miastach, a ponad 50% w miastach-regionach i metropoliach, zagadnieniem tym należy zająć się we właściwy sposób na poziomie UE. Leży to w interesie obywateli i jest korzystne dla tworzenia lepszych warunków życia. 29. Od niedawna Rada, jak się wydaje, przychylniej podchodzi do tej idei. Współpracujemy w tej dziedzinie z Parlamentem Europejskim i Komitetem Regionów. W obu tych instytucjach temat staje się priorytetowy. Należy też pamiętać o działaniach reprezentacji wielu miast i metropolii w Brukseli. 30. Oczywiście każdy przypadek jest wyjątkowy, ale uporządkowana dyskusja nad rozwojem metropoli na poziomie UE i przyznanie Komisji mandatu na jego spójną analizę stworzy klimat sprzyjający pozytywnej ocenie tego nowego cyklu współistnienia we wspólnocie w XXI w. Bardzo pomocne mogą być standardy odniesienia i przejrzyste najlepsze praktyki w skali europejskiej. Można wybrać właściwe rozwiązania. Bez wątpienia, owocne będzie zintegrowane podejście i zastosowanie otwartej metody koordynacji. 31. Podkreślamy potrzebę przyjęcia wspólnie uzgodnionego przez Dyrekcje Generalne Komisji podejścia wobec miast i metropolii. Zaproponowanie holistycznej metodologii również powinno zachęcić rządy krajowe do jej zastosowania wobec miast na poziomie krajowym jest to żądanie często kierowane przez miasta do rządów i UE. 32. Bez wątpienia, również bardziej uporządkowana dyskusja na poziomie UE może ułatwić wprowadzanie Agendy Lizbońskiej na szczeblu regionalnym i metropolitalnym. 33. Prawdopodobnie Agenda wpłynie korzystnie także na prowadzoną w państwach członkowskich UE debatę na temat zarządzania. 34. Metropolie i powstawanie Europy Regionów są zagadnieniami fascynującymi. Procesy te odzwierciedlają dynamiczną ewolucję obecnego świata. Błędem byłoby dopuszczenie do tego, aby wielkie miasta i metropolie po prostu rozwijały się ży- 12
Paweł Sałek Sekretarz Stanu, Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Klimatycznej, Ministerstwo Środowiska
PLANOWANIE PRZESTRZENNE AGLOMERACJI DUŻYCH MIAST DLA ŁAGODZENIA ZMIAN KLIMATU W KONTEKŚCIE ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Paweł Sałek Sekretarz Stanu, Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Klimatycznej, Ministerstwo
Bardziej szczegółowo2020 dokąd zmierzamy, czyli o największych wyzwaniach rozwoju
2020 dokąd zmierzamy, czyli o największych wyzwaniach rozwoju Jarosław Pawłowski Podsekretarz Stanu Ministerstwo Rozwoju Regionalnego I Forum Gospodarcze Podregionu Nadwiślańskiego 22 października 2010
Bardziej szczegółowoPlan zagospodarowania przestrzennego województwa stanowi podstawowe narzędzie dla prowadzenia polityki przestrzennej w jego obszarze.
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa stanowi podstawowe narzędzie dla prowadzenia polityki przestrzennej w jego obszarze. Jej prowadzenie służy realizacji celu publicznego, jakim jest ochrona
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI na lata
ZINTEGROWANE DZIAŁANIA NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU OBSZARÓW MIEJSKICH POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020
Bardziej szczegółowoRysunek 1. Miejsce SRT w systemie zintegrowanych strategii rozwoju kraju
STRESZCZENIE STRATEGII ROZWOJU TRANSPORTU Miejsce i rola Strategii Rozwoju Transportu Strategia Rozwoju Transportu (SRT) jest średniookresowym dokumentem planistycznym, który zgodnie z ustawą z dnia 6
Bardziej szczegółowoDostęp p do informacji naukowej i jej rozpowszechnianie w kontekście konkurencyjności ci oraz innowacyjności
Dostęp p do informacji naukowej i jej rozpowszechnianie w kontekście konkurencyjności ci oraz innowacyjności ci Unii Europejskiej dr hab. Diana Pietruch-Reizes, prof. ŚWSZ w Katowicach IX Krajowe FORUM
Bardziej szczegółowoBogusław Kotarba. Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska
Bogusław Kotarba Współpraca transgraniczna w świetle założeń umowy partnerstwa Polska Unia Europejska 2014-2020 Europejska współpraca terytorialna (EWT) EWT stanowi jeden z dwóch celów polityki spójności
Bardziej szczegółowoDziałania Rządu na rzecz CSR w Polsce. Zespół do spraw Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw
Działania Rządu na rzecz CSR w Polsce 2 Trendy yglobalne Globalizacja Zmiany demograficzne Zmiany klimatu WYZWANIE: Konieczność budowania trwałych podstaw wzrostu umożliwiających realizację aspiracji rozwojowych
Bardziej szczegółowoSystem programowania strategicznego w Polsce
System programowania strategicznego w Polsce Dr Piotr Żuber Dyrektor Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa, listopad 2007 r. 1 Podstawowe zalety programowania
Bardziej szczegółowoKARTA PRZESTRZENI PUBLICZNEJ! przyjęta przez III Kongres Urbanistyki Polskiej Towarzystwa Urbanistów Polskich i Związku Miast Polskich
KARTA PRZESTRZENI PUBLICZNEJ! przyjęta przez III Kongres Urbanistyki Polskiej Towarzystwa Urbanistów Polskich i Związku Miast Polskich Czym jest KARTA? Karta jest wyrazem troski o przestrzeń publiczną
Bardziej szczegółowoRozwój instytucjonalny polskich partnerstw lokalnych wzmacniających obszary funkcjonalne na tle doświadczeń zagranicznych
Rozwój instytucjonalny polskich partnerstw lokalnych wzmacniających obszary funkcjonalne na tle doświadczeń zagranicznych Jacek F. Nowak Katedra Ekonomiki Przestrzennej i Środowiskowej UEP Związek Miast
Bardziej szczegółowoPOWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI
Załącznik 3. do Strategii #Warszawa2030 POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI Projekt do uzgodnień 31 stycznia 2018 r. Realizacja Strategii #Warszawa2030 jest współzależna z realizacją dokumentów strategicznych
Bardziej szczegółowoAktywne formy kreowania współpracy
Projekt nr... Kształtowanie sieci współpracy na rzecz bezpieczeństwa energetycznego Dolnego Śląska ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ekonomiczno społecznych Aktywne formy kreowania współpracy Dr inż.
Bardziej szczegółowoKONFERENCJA Infrastruktura wiejska drogą do sukcesu gospodarczego regionów
KONFERENCJA Infrastruktura wiejska drogą do sukcesu gospodarczego regionów Panel W zgodzie z naturą i kulturą czyli jak skutecznie wspierać rozwój infrastruktury na wsi? Warszawa, 28 października 2010
Bardziej szczegółowoStrategia Zintegrowanego Rozwoju Łodzi 2020+
Strategia Zintegrowanego Rozwoju Łodzi 2020+ Strategia Zintegrowanego rozwoju Łodzi 2020+ będzie: odpowiedzią na długookresowe wyzwania rozwojowe, narzędziem planowania działań i inwestycji miejskich,
Bardziej szczegółowoaktualnych strategii rozwoju kraju Dr Joanna Maćkowiak Pandera Pełnomocnik ds. Europejskich Ministerstwo Środowiska
Główne założenia aktualnych strategii rozwoju kraju Dr Joanna Maćkowiak Pandera Pełnomocnik ds. Europejskich Ministerstwo Środowiska Planowanie rozwoju Raport Polska 2030 -opracowany przez ZespółDoradców
Bardziej szczegółowo9635/17 ds/ppa/mak 1 DGE 1C
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 24 maja 2017 r. (OR. en) 9635/17 WYNIK PRAC Od: Sekretariat Generalny Rady Data: 24 maja 2017 r. Do: Nr poprz. dok.: Dotyczy: Delegacje CULT 76 RELEX 457 DEVGEN 118 COMPET
Bardziej szczegółowoTURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r.
PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI DO 2020 ROKU Warszawa, 17 września 2015 r. Strategia Europa 2020 Program Rozwoju Turystyki do 2020 roku, a dokumenty strategiczne Polski Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju
Bardziej szczegółowoSYSTEM ZARZĄDZANIA ROZWOJEM POLSKI NOWY MODEL. Spała, dnia 19 października 2017 r.
SYSTEM ZARZĄDZANIA ROZWOJEM POLSKI NOWY MODEL 1 Spała, dnia 19 października 2017 r. SYSTEM ZARZĄDZANIA ROZWOJEM KRAJU PLANOWANIE ZINTEGROWANE ZINTEGROWANY SYSTEM PLANOWANIA ROZWOJU NA POZIOMIE KRAJOWYM
Bardziej szczegółowoMetropolia warszawska 2.0
Metropolia warszawska 2.0 Konwencja Metropolitalna 27 maja 2017 r. Rozwój współpracy w Obszarze Metropolitalnym Warszawy Metropolia warszawska 2.0 Plan prezentacji: Uwarunkowania współpracy metropolitalnej
Bardziej szczegółowoJoanna Kopczyńska Departament Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
Joanna Kopczyńska Departament Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 1 22 grudnia 2014 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie, przyjęta przez Radę
Bardziej szczegółowo14399/5/08 REV 5 (pl) ppa/zm 1 DG I - 2B LIMITE PL
14399/5/08 REV 5 (pl) ppa/zm 1 DG I - 2B LIMITE PL Konkluzje Rady na temat architektury: udział kultury w zrównoważonym rozwoju RADA UNII EUROPEJSKIEJ, 1. POWOŁUJĄC SIĘ na Traktat ustanawiający Wspólnotę
Bardziej szczegółowoWydział Programowania Rozwoju i Funduszy Europejskich Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego. Katowice, 2 grudzień 2004
KSZTAŁTOWANIE I REALIZACJA POLITYKI ENERGETYCZNEJ NA POZIOMIE WOJEWÓDZTWA STAN OBECNY, PRIORYTETY NA PRZYSZŁOŚĆ W KONTEKŚCIE PROWADZONEJ AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA. Wydział Programowania
Bardziej szczegółowoPartnerstwo międzysektorowe
Partnerstwo międzysektorowe Krzysztof Kwatera Trener FAOW Przykłady wyrażeń ze słowem partnerstwo Partnerstwo Publiczno-Prywatne Związki partnerskie Partnerstwo dla Pokoju Partnerstwo Gmin Partnerskie
Bardziej szczegółowoRada Unii Europejskiej Bruksela, 5 kwietnia 2017 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 5 kwietnia 2017 r. (OR. en) 7935/17 CULT 34 RELEX 290 DEVGEN 54 COMPET 236 ENFOCUSTOM 92 EDUC 131 COHOM 46 NOTA Od: Do: Nr poprz. dok.: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady
Bardziej szczegółowoMazowieckie Biuro Planowania Regionalnego Projekt Założeń aktualizacji Strategii rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 r. Innowacyjne Mazowsze
Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego Projekt Założeń aktualizacji Strategii rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 r. Innowacyjne Mazowsze dr Elżbieta Kozubek Dyrektor Mazowieckiego Biura Planowania
Bardziej szczegółowoRola zrównoważonych planów mobilności miejskiej (SUMP) w procesie budowy infrastruktury transportowej (projekt ENDURANCE) Dr Krzysztof Buczkowski
Rola zrównoważonych planów mobilności miejskiej (SUMP) w procesie budowy infrastruktury transportowej (projekt ENDURANCE) Dr Krzysztof Buczkowski SIEĆ CIFAL CIFAL Płock to jedno z 10 centrów międzynarodowej
Bardziej szczegółowoPODSTAWY PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO. Co to jest? A tak naprawdę?
PODSTAWY PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO mgr Anna Bernaciak Co to jest? całokształt działań zmierzających do zapewnienia prawidłowego rozwoju poszczególnych obszarów kraju, sztuka organizowania przestrzeni na
Bardziej szczegółowoPartnerstwo: Forma zarządzania RPO WP Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT).
Partnerstwo: Forma zarządzania RPO WP 2014-2020. Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT). Michał Glaser Dyrektor Biura Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego Gdańsk, 12 marca 2015 r. Wprowadzenie: współczesne
Bardziej szczegółowoROZWOJ MIEJSKI. Standardy unijne i propozycje modelowe
ROZWOJ MIEJSKI Standardy unijne i propozycje modelowe UNIA EUROPEJSKA UNIJNA POLITYKA SPOJNOSCI UNIJNA POLITYKA ROZWOJU MIAST ZROWNOWAZONY ROZWOJ Ochrona terenów przed ekstensywną zabudową (rozlewanie
Bardziej szczegółowoZielona Góra, 7 lipca 2014 r.
Zielona Góra, 7 lipca 2014 r. Wymiar terytorialny: Województwo Lubuskie, podobnie jak pozostałe regiony w Polsce, realizuje nową politykę regionalną z wykorzystaniem tzw. terytorialnego podejścia do prowadzenia
Bardziej szczegółowoPlanowanie przestrzenne w aglomeracji poznańskiej
Łukasz Mikuła Centrum Badań Metropolitalnych UAM Rada Miasta Poznania Planowanie przestrzenne w aglomeracji poznańskiej Polskie Metropolie - Dokonania i Kierunki Rozwoju Poznań 19-20.04.2012 Rozwój aglomeracji
Bardziej szczegółowoPOLITYKA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO A ZJAWISKO URBAN SPRAWL
POLITYKA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO A ZJAWISKO URBAN SPRAWL Magdalena Belof Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu Urban sprawl jako zagroŝenie dla zrównowaŝonego rozwoju Sopot 3-4 czerwca 2011 r.
Bardziej szczegółowoAKTUALIZACJA STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA
AKTUALIZACJA STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO NA LATA 2000-2020 REGIONALNE FORUM ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO 27 czerwca 2008 r. Katowice AKTUALIZACJA STRATEGII PRZESŁANKI AKTUALIZACJI STRATEGII
Bardziej szczegółowoEuropejski Fundusz Społeczny
Europejski Fundusz Społeczny (EFS) jest głównym narzędziem finansowym Unii Europejskiej, wspierającym zatrudnienie w państwach członkowskich oraz promującym spójność gospodarczą i społeczną. Wydatki EFS
Bardziej szczegółowoDzielnice czyli MIASTO naszych marzeñ Czy wymarzone DZIELNICE będą automatycznie tworzyć nasze wymarzone MIASTO?
Ewa Heczko-Hyłowa dr inż. arch./ Sieć Team Europe przy Komisji Europejskiej Dzielnice czyli MIASTO naszych marzeñ Czy wymarzone DZIELNICE będą automatycznie tworzyć nasze wymarzone MIASTO? Cele konferencji:
Bardziej szczegółowoZałożenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działania na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji
Założenia Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej oraz działania na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji 2 Plan prezentacji 1. Kontekst transformacji niskoemisyjnej 2. Przykładowe wyzwania
Bardziej szczegółowoPartnerstwa strategiczne w dziedzinie szkolnictwa wyższego ogólna charakterystyka. Małgorzata Członkowska-Naumiuk
Partnerstwa strategiczne w dziedzinie szkolnictwa wyższego ogólna charakterystyka Małgorzata Członkowska-Naumiuk Plan prezentacji Partnerstwo strategiczne cechy formalne projektu Projekty dotyczące jednego
Bardziej szczegółowoAndrzej Miszczuk. Strategie województw - stare i nowe ujęcie
Andrzej Miszczuk Strategie województw - stare i nowe ujęcie (na przykładzie województwa podkarpackiego) 24.01.2013 Doświadczenia samorządów województw związane z opracowywaniem - w okresie przedakcesyjnym
Bardziej szczegółowoI Spotkanie Rady Strategii Rozwoju Tczewa przy Prezydencie Miasta Tczewa Luty, 2009
I Spotkanie Rady Strategii Rozwoju Tczewa przy Prezydencie Miasta Tczewa Luty, 2009 Strategią rozwoju nazywa się rozmaite sposoby oddziaływania w celu pobudzenia wzrostu gospodarczego Strategia rozwoju
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI na lata
ZINTEGROWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020 w październiku 2011 roku Niniejszy
Bardziej szczegółowoWyznaczanie granic miejskich obszarów funkcjonalnych a zasięg działania rzeczywistych partnerstw między-samorządowych
Wyznaczanie granic miejskich obszarów funkcjonalnych a zasięg działania rzeczywistych partnerstw między-samorządowych Jacek F. Nowak Katedra Ekonomiki Przestrzennej i Środowiskowej UEP Związek Miast Polskich
Bardziej szczegółowoKluczowe elementy i cechy programu rewitalizacji
Kluczowe elementy i cechy programu rewitalizacji Spotkanie edukacyjne KOMPLEKSOWA REWITALIZACJA OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM Toruń, 15 września 2016 r. Andrzej Brzozowy //
Bardziej szczegółowoMiejskie obszary funkcjonalne w polityce Samorządu. Łukasz Urbanek Departament Rozwoju Regionalnego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego
Miejskie obszary funkcjonalne w polityce Samorządu Województwa Dolnośląskiego Łukasz Urbanek Departament Rozwoju Regionalnego Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 1 Plan prezentacji 1. Obszary
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI NA LATA 2014-2020
ZINTEGROWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE POLITYKA SPÓJNOŚCI NA LATA 2014-2020 W grudniu 2013 r. Rada Unii Europejskiej formalnie zatwierdziła nowe przepisy i ustawodawstwo dotyczące kolejnej rundy inwestycji
Bardziej szczegółowoKonsultacje społeczne
Konsultacje społeczne Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2011-2020 10 maja 2011 r. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego Prezentacja drugiego celu operacyjnego: zwiększenie partycypacji społecznej
Bardziej szczegółowoWspółpraca dla Strategii Rozwoju Krakowa 2030
Współpraca dla Strategii Rozwoju Krakowa 2030 Nowocześnie zarządzana metropolia Warsztaty 26.09.2016 Resume Ekspert: prof. Ewa Okoń-Horodyńska Moderator: Tomasz Bukalski Niniejszy dokument stanowi podsumowanie
Bardziej szczegółowoProjekt dofinansowany ze środków Unii Europejskiej oraz Funduszu Europejskiego Pomoc Techniczna
Projekt dofinansowany ze środków Unii Europejskiej oraz Funduszu Europejskiego Pomoc Techniczna 2014-2020 Rewitalizacja jest zbiorem kompleksowych działań, prowadzonych na rzecz lokalnej społeczności,
Bardziej szczegółowoWsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej
Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej Iwona Wendel Podsekretarz Stanu Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Warszawa, 22 maja 2014
Bardziej szczegółowoDokumenty strategiczne w pozyskiwaniu środków. z UE. Barbara Pędzich-Ciach. ekspertka: prowadząca: Dorota Kostowska
Dokumenty strategiczne w pozyskiwaniu środków ekspertka: z UE. Barbara Pędzich-Ciach prowadząca: Dorota Kostowska Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc
Bardziej szczegółowoRegion i jego rozwój w warunkach globalizacji
Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Jacek Chądzyński Aleksandra Nowakowska Zbigniew Przygodzki faktycznie żyjemy w dziwacznym kręgu, którego środek jest wszędzie, a obwód nigdzie (albo może na
Bardziej szczegółowoReforma polityki spójności po 2013 r.
Reforma polityki spójności po 2013 r. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa, kwiecień 2009 r. 1 wprowadzenie 2 Debata wspólnotowa Kontekst debaty 4 raport kohezyjny przegląd budżetu UE i polityk wspólnotowych
Bardziej szczegółowoUwaga Propozycja modyfikacji PROGNOZY
Załącznik nr 2 do Podsumowania do Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020 przyjętej uchwałą Sejmiku Województwa Pomorskiego nr 458/XXII/12 z dnia 24.09.2012 r. Sposób i zakres uwzględnienia opinii
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY ROZWÓJ PRZEWORSKO- DYNOWSKIEGO OBSZARU WSPARCIA
ZINTEGROWANY ROZWÓJ PRZEWORSKO- DYNOWSKIEGO OBSZARU WSPARCIA projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna
Bardziej szczegółowoJakie nowe elementy wniosłaby ona do obecnego podejścia do spójności gospodarczej i społecznej w formie, którą praktykuje się w Unii Europejskiej?
Artur Prażniewski Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego 1. Definicja Spójność terytorialna przynosi coraz to nowe zagadnienia oraz stawia istniejące problemy w nowym świetle.
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR R SENATU UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU z dnia 25 lutego 2016 r.
UCHWAŁA NR R.0000.26.2016 U UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU z dnia 25 lutego 2016 r. w sprawie zatwierdzenia efektów kształcenia dla kierunku studiów Gospodarka przestrzenna (drugiego stopnia o
Bardziej szczegółowoBydgoski Pakt dla Kultury
Bydgoski Pakt dla Kultury Bydgoski Pakt dla Kultury zawarty pomiędzy: władzami miasta Bydgoszczy reprezentowanymi przez Prezydenta Miasta Bydgoszczy Rafała Bruskiego Przewodniczącego Rady Miasta Bydgoszczy
Bardziej szczegółowoZASADY, TRYB I HARMONOGRAM OPRACOWANIA AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO ŚLĄSKIE 2020.
Załącznik do uchwały Sejmiku Województwa Śląskiego ZASADY, TRYB I HARMONOGRAM OPRACOWANIA AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO ŚLĄSKIE 2020. 1. Podstawy aktualizacji strategii. Aktualizacja
Bardziej szczegółowoRynek a władza publiczna; kształtowanie przestrzeni miasta Nowa polityka miejska-implikacje dla strategii rozwoju Krakowa 2030
Rynek a władza publiczna; kształtowanie przestrzeni miasta Nowa polityka miejska-implikacje dla strategii rozwoju Krakowa 2030 Olgierd Dziekoński Kraków 22.02.2016 1 Rynek wobec przestrzeni miasta; ustawa
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SPÓJNOŚCI NA LATA 2014 2020
ZINTEGROWANE DZIAŁANIA NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU OBSZARÓW MIEJSKICH POLITYKA SPÓJNOŚCI NA LATA 2014 2020 W grudniu 2013 r. Rada Unii Europejskiej formalnie przyjęła nowe zasady i przepisy dotyczące
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA PROGRAMOWE STRATEGII ROZWOJU OBSZARÓW ŚLĄSKIEGO DO ROKU 2030 WIEJSKICH WOJEWÓDZTWA
ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE STRATEGII ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO DO ROKU 2030 dr Krzysztof Wrana Doradca strategiczny ds. Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich Województwa Śląskiego do roku
Bardziej szczegółowoPrzeprowadzono I etap konsultacji z jednostkami samorządu terytorialnego. Uzgodniono z Wojewodą Śląskim i Wojewódzkim Państwowym Inspektorem
Przeprowadzono I etap konsultacji z jednostkami samorządu terytorialnego. Uzgodniono z Wojewodą Śląskim i Wojewódzkim Państwowym Inspektorem Sanitarnym zakres i stopień szczegółowości Prognozy Oddziaływania
Bardziej szczegółowoSTRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY KWIDZYN NA LATA PROJEKT
STRATEGIA ROZWOJU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO GMINY KWIDZYN NA LATA 2014-2020 PROJEKT Opracowano: dr inż. Marcin Duda Kwidzyn 2014 Spis treści Wprowadzenie... 4 Metodologia prac... 5 Harmonogram prac...
Bardziej szczegółowoLokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Lubsko na lata Marek Karłowski Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o.
Lokalny Program Rewitalizacji dla Gminy Lubsko na lata 2017 2023 Marek Karłowski Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. REWITALIZACJA - definicja Rewitalizacja to wyprowadzanie ze stanu kryzysowego obszarów
Bardziej szczegółowoProgram Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Cel główny: Rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa Cele szczegółowe: zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw, wzrost konkurencyjności
Bardziej szczegółowoSpotkanie Partnerów projektu. Biuro GOM, 10 kwietnia 2013 r.
Spotkanie Partnerów projektu Zintegrowana Miejsce i data prezentacji Strategia Rozwoju Metropolii Biuro GOM, 10 kwietnia 2013 r. Dlaczego potrzebna jest strategia? Dostosowanie do wymogów UE w nowej perspektywie
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. Tomasz Kaczmarek
Prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek Integracja terytorialna Obszar funkcjonalny Poznania Integracja instytucjonalna Samorządy 3 szczebli, instytucje, organizacje działające na obszarze Metropolii Koncepcja
Bardziej szczegółowoKonferencja zamykająca pod honorowym patronatem Marszałka Województwa Śląskiego Adama Matusiewicza Główny Instytut Górnictwa, Katowice, 19.09.2011 r.
Foresight technologiczny rozwoju sektora usług publicznych w Górnośląskim Obszarze Metropolitalnym Konferencja zamykająca pod honorowym patronatem Marszałka Województwa Śląskiego Adama Matusiewicza Główny
Bardziej szczegółowoSystem zarządzania rozwojem Polski. Rada Modernizacji, Toruń
System zarządzania rozwojem Polski Rada Modernizacji, Toruń 12.12.2017 Projekty strategiczne SOR Kierunki interwencji Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju System zarządzania rozwojem Polski Obszar
Bardziej szczegółowoKomunikacja społeczna w tworzeniu i funkcjonowaniu obszarów Natura 2000
Komunikacja społeczna w tworzeniu i funkcjonowaniu obszarów Natura 2000 Anna Batorczak a.batorczak@uw.edu.pl Konferencja realizowana jest w ramach projektu pn. Natura 2000 naszą szansą dofinansowanego
Bardziej szczegółowoSTRATEGIA ROZWOJU KRAKOWA projekt
STRATEGIA ROZWOJU KRAKOWA 2030 projekt Strategia Rozwoju Krakowa 2030 (projekt) wizja i misja Nowa Wizja rozwoju Krakowa Kraków nowoczesna metropolia tętniąca kulturą, otwarta, bogata, bezpieczna i przyjazna,
Bardziej szczegółowoCzęść IV. System realizacji Strategii.
Część IV. System realizacji Strategii. Strategia jest dokumentem ponadkadencyjnym, określającym cele, kierunki i priorytety działań na kilka lat oraz wymagającym ciągłej pracy nad wprowadzaniem zmian i
Bardziej szczegółowoZintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi w Metropolii Poznań
Zintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi w Metropolii Poznań Prof. UAM dr hab. Renata Graf Zakład Hydrologii I Gospodarki Wodnej, Instytut Geografii Fizycznej I Kształtowania Środowiska Przyrodniczego,
Bardziej szczegółowoREGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA
REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA 2007-2013 STRUKTURA DOKUMENTU 2 1. Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej województwa lubelskiego, 2. Strategia realizacji Regionalnego Programu
Bardziej szczegółowoINTERREG IVC CELE I PRIORYTETY
INTERREG IVC CELE I PRIORYTETY Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Departament Polityki Regionalnej W prezentacji przedstawione zostaną: Cele programu Interreg IVC Priorytety programu Typy działań
Bardziej szczegółowoPlanowanie przestrzenne jako instrument ochrony środowiska. Aspekty prawne
Planowanie przestrzenne jako instrument ochrony środowiska. Aspekty prawne Kraków 27 stycznia 2010 r. Źródła prawa Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (2003); Ustawa o ochronie przyrody
Bardziej szczegółowoNauka, Biznes, Innowacje Klaster Interdyscyplinarne Partnerstwo na rzecz Innowacyjnego Rozwoju Transportu i Infrastruktury
Nauka, Biznes, Innowacje Klaster Interdyscyplinarne Partnerstwo na rzecz Innowacyjnego Rozwoju Transportu i Infrastruktury Anna Dąbrowska Fundacja Centrum Analiz Transportowych i Infrastrukturalnych Warszawa,
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA
EUROPEJSKA WSPÓŁPRACA TERYTORIALNA Europejska współpraca terytorialna to instrument polityki spójności służący rozwiązywaniu problemów wykraczających poza granice państw oraz wspólnemu rozwijaniu potencjału
Bardziej szczegółowoBydgoski Pakt dla Kultury
Bydgoski Pakt dla Kultury Bydgoski Pakt dla Kultury zawarty pomiędzy: władzami miasta Bydgoszczy reprezentowanymi przez Prezydenta Miasta Bydgoszczy Rafała Bruskiego Przewodniczącego Rady Miasta Bydgoszczy
Bardziej szczegółowoNiniejsza prezentacja jest materiałem merytorycznym powstałym w ramach projektu Fundusze Europejskie dla Organizacji Pozarządowych w Polsce
Niniejsza prezentacja jest materiałem merytorycznym powstałym w ramach projektu Fundusze Europejskie dla Organizacji Pozarządowych w Polsce Beneficjent: Towarzystwo Amicus Celem projektu jest też upowszechnienie
Bardziej szczegółowoZałożenia funkcjonowania ZIT w ramach RPO Lubuskie Zielona Góra, 12 września 2013 r.
Założenia funkcjonowania ZIT w ramach RPO Lubuskie 2020 Zielona Góra, 12 września 2013 r. Wymiar terytorialny w perspektywie finansowej UE 2014-2020 Nowym podejściem Komisji Europejskiej do polityki rozwoju,
Bardziej szczegółowo- w ramach projektu Razem Blisko Krakowa zintegrowany rozwój podkrakowskiego obszaru funkcjonalnego
Opracowanie dokumentów planistycznych o charakterze strategicznym i operacyjnym oraz dokumentów wdrożeniowych dla podkrakowskiego obszaru funkcjonalnego Blisko Krakowa - w ramach projektu Razem Blisko
Bardziej szczegółowoRuch komitetów obywatelskich 1989-1990
Ruch komitetów obywatelskich 1989-1990 Charakter Małopolskiego Komitetu Obywatelskiego Siedzą w środkowym rzędzie: prof. Jerzy Mikułowski Pomorski późniejszy rektor AE, prof. Aleksander Koj ówczesny rektor
Bardziej szczegółowoZarządzanie środowiskiem przyrodniczym
Strategia Ochrony Przyrody y Województwa Śląskiego g na lata 2011 2030 Zarządzanie środowiskiem przyrodniczym Sesja warsztatowa Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Katowice, 11.10.2010 Leszek Trząski
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE KRA JOBRAZEM W MIEŚCIE INTELIGENTNYM
Warmińsko Mazurskie Forum Drogowe 25.09.2018 Ryn ZARZĄDZANIE KRA JOBRAZEM W MIEŚCIE INTELIGENTNYM Szymon Ciupa KIM JESTEM? 12 letnie doświadczenie w realizacji projektów z zakresu geoinformacji, smart
Bardziej szczegółowoAkademia Metropolitalna Rewitalizacja obszarów zdegradowanych
Akademia Metropolitalna 27.11.2014 Rewitalizacja obszarów zdegradowanych dr inż. Przemysław Ciesiółka Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytet im. A. Mickiewicza
Bardziej szczegółowoStrategia Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce
Strategia Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce Dokumenty List od Premiera Czasy, w których żyjemy, to czasy komputerów, telefonów komórkowych, SMSów, czatów, Internetu i serwisów społecznościowych.
Bardziej szczegółowoPLANOWANIE STRATEGICZNE W WOJEWÓDZTWIE WARMIŃSKO- MAZURSKIM TRZECIE OTWARCIE OLSZTYN, 13 GRUDNIA 2011
PLANOWANIE STRATEGICZNE W WOJEWÓDZTWIE WARMIŃSKO- MAZURSKIM TRZECIE OTWARCIE OLSZTYN, 13 GRUDNIA 2011 Aktualizować, czy pisać od nowa? zmiany w otoczeniu regulacyjnym + zmiany w sferze realnej Aktualizacja
Bardziej szczegółowoStrategia zarządzania kapitałem ludzkim Biznes społecznie odpowiedzialny (CSR)
Strategia zarządzania kapitałem ludzkim Biznes społecznie odpowiedzialny (CSR) To koncepcja, według, której firmy dobrowolnie prowadzą działalność uwzględniającą interesy społeczne i ochronę środowiska,
Bardziej szczegółowoInstrumenty finansowania w okresie programowania 2014-2020. Przemysław Jura Prezes Zarządu Instytut Nauk Ekonomicznych i Społecznych
Instrumenty finansowania w okresie programowania 2014-2020 Przemysław Jura Prezes Zarządu Instytut Nauk Ekonomicznych i Społecznych Invest Expo, Katowice, 08.12.2014 Fundusze Europejskie 2014-2020 innowacje
Bardziej szczegółowoINFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA ORAZ PLANOWANIE STRATEGICZNE I PRZESTRZENNE W RELACJACH POLSKO-CZESKICH
INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA ORAZ PLANOWANIE STRATEGICZNE I PRZESTRZENNE W RELACJACH POLSKO-CZESKICH budowanie spójności i zrównoważonego rozwoju Europy Środkowej PANEL 2 POLSKA I CZESKA PERCEPCJA POTRZEB
Bardziej szczegółowoUZASADNIENIE. 2. Sposób realizacji wymogów wynikających z art. 1 ust. 2-4 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:
UZASADNIENIE 1. Wstęp Niniejsze uzasadnienie dotyczy rozwiązań przyjętych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy Swarzędz obejmującego wieś Łowęcin, część północną obrębu Jasin i część
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia II stopnia Kierunek Gospodarka Przestrzenna
Studia II stopnia Kierunek Gospodarka Przestrzenna Przedmioty kierunkowe prowadzą pracownicy Katedr: Katedry Gospodarki Przestrzennej i Administracji Samorządowej Katedry Gospodarki Regionalnej Katedry
Bardziej szczegółowoCEL STRATEGICZNY I. ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I STABILNEGO RYNKU PRACY. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój na lata 2014-2020:
NAZWA CELU FINANSOWANIE Cel I.1. Wspieranie aktywności i przedsiębiorczości mieszkańców CEL STRATEGICZNY I. ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I STABILNEGO RYNKU PRACY Oś I. Osoby młode na rynku pracy: 1. Poprawa
Bardziej szczegółowozwiększenie potencjału rozwojowego terenów wiejskich, poprzez odwoływanie się do inicjatyw lokalnych, promowanie w dziedzinie lokalnego rozwoju oraz
INICJAT YWA LEADER INICJATYWA LEADER 1. HISTORIA LEADERA. Od wielu lat działania Unii Europejskiej oraz jej poszczególnych członków koncentrują się na wspieraniu wielofunkcyjnego rozwoju rolnictwa i wsi.
Bardziej szczegółowoPolityka ekologiczna na szczeblu europejskim. Tomasz Poskrobko
Polityka ekologiczna na szczeblu europejskim Tomasz Poskrobko Etapy rozwoju PE w UE Traktat rzymski tworzący EWG (1957) Strategia lizbońska (1999) Strategia z Goteborga (2001) Środowiskowe plany działania
Bardziej szczegółowoseminarium Sporządzanie planów ochrony obszarów Natura 2000 i angażowanie społeczności lokalnych w działania związane z ochroną środowiska
seminarium Sporządzanie planów ochrony obszarów Natura 2000 i angażowanie społeczności lokalnych w działania związane z ochroną środowiska Białowieża, 7 października 2010 roku Dorota Ławreszuk Koordynator
Bardziej szczegółowoRola Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej w programowaniu i monitorowaniu rozwoju województwa
Rola Mazowieckiego Systemu Informacji Przestrzennej w programowaniu i monitorowaniu rozwoju województwa KRZYSZTOF MĄCZEWSKI ANETA STANIEWSKA BIURO GEODETY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA
Bardziej szczegółowoRegionalne i inteligentne specjalizacje jako podstawa kreowania polityki rozwoju
Regionalne i inteligentne specjalizacje jako podstawa kreowania polityki rozwoju Marek Orszewski Dyrektor Wydziału Rozwoju Regionalnego UMWZ Europa 2020 Unia Europejska wyznaczyła wizję społecznej gospodarki
Bardziej szczegółowoPartycypacja w procesie tworzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Kraków, r.
Partycypacja w procesie tworzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Kraków, 12.01.2016 r. Definicja PARTYCYPACJA PUBLICZNA udział mieszkańców w definiowaniu i rozwiązywaniu problemów lokalnych
Bardziej szczegółowo