Polska na zielono. Człowiek najlepsza inwestycja. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Transkrypt

1 Polska na zielono Człowiek najlepsza inwestycja Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2

3 Już prawie 20 lat jednym z najgorętszych tematów w dyskusji światowej, krajowej, i coraz częściej firmowej są skutki zmian klimatycznych. I jak mantra powraca wówczas pytanie: jak zapewnić trwały rozwój przedsiębiorstwa przy coraz bardziej restrykcyjnych przepisach środowiskowych i wymogach związanych z energooszczędnością. W ten sposób tematyka związana z ochroną środowiska na stałe weszła do publicznej debaty. O potrzebie podejmowania działań proekologicznych mówi się w mediach i na spotkaniach wszystkich szczebli począwszy od posiedzeń rad gmin, a na unijnych szczytach skończywszy. W konsekwencji biznes ten duży, ale i coraz częściej ten mniejszy zainteresował się działaniami proekologicznymi. Z jednej strony, przedsiębiorców zmusiło do tego prawo i coraz bardziej restrykcyjne przepisy. Z drugiej początkowo moda, a teraz konieczność: troska o stan środowiska naturalnego stała się elementem składowym społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR), zgodnie z którym przedsiębiorstwa chcą dbać o swoje otoczenie, uwzględniając interesy społeczeństwa i środowiska. Konieczność spełnienia określonych prawem wymogów (a także oczekiwań kontrahentów i konsumentów) w zakresie minimalizowania negatywnego wpływu na środowisko prowadzi nieuchronne do zmiany sposobu prowadzenia działalności gospodarczej dotyczy to także firm małych i średnich. One również powinny rozważyć wprowadzenie zasad tak zwanej zrównoważonej produkcji, czyli wytwarzać towary i usługi w taki sposób, aby ograniczać presję na środowisko, podejmować działania energooszczędne oraz zapewniać bezpieczeństwo i godziwe warunku pracy dla pracowników. Obecnie działania polskich przedsiębiorstw z sektora MSP w zakresie zrównoważonej produkcji ograniczają się na ogół do spełnienia wymogów prawnych lub wprowadzania rozwiązań podstawowych, mniej kosztochłonnych. Pokazują to wyniki przeprowadzonego w 2011 roku badania PARP Wzorce zrównoważonej produkcji (WZP) w działalności przedsiębiorstw propozycja rozwiązań systemowych wspierających wdrażanie WZP w MSP [Badanie zostało zrealizowane na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości przez SMG/KRC Media Poland (badania jakościowe, analiza danych ilościowych i przygotowanie raportu końcowego) oraz Centrum Badań Marketingowych INDICATOR (badania ilościowe na reprezentatywnej próbie małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, N=1003) od września 2010 do października 2011 r.].

4 Według nich tylko 57,7% przedsiębiorstw sektora MSP w ciągu ostatnich 5 lat podejmowało różnego rodzaju działania prośrodowiskowe ograniczające lub likwidujące negatywny wpływ prowadzonej przez nie aktywności biznesowej na środowisko naturalne. Badania wskazały na następujące działania stosowane przez małych i średnich przedsiębiorców: zmianę rutynowych praktyk w przedsiębiorstwie (np. oszczędne korzystanie z urządzeń elektrycznych, segregację odpadów, itd.), wymianę infrastruktury (modernizację lub zakup nowych urządzeń), świadome wykorzystywanie produktów przyjaznych dla środowiska, wprowadzenie rozwiązań technologicznych i technologii, które przyczyniają się do zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko naturalne (np. przez eliminację szkodliwych procesów), wprowadzenie ekoprojektowania, tzn. zidentyfikowanie aspektów środowiskowych związanych z produktem i uwzględnienie ich już na etapie powstawania projektu. Jest także pewna grupa przedsiębiorców, którzy prowadzą działania bardziej ambitne, takie jak wdrożenie systemów zarządzania środowiskowego (np. ISO 14001/EMAS), uczestnictwo w sieciach współpracy lub projektach mających na celu wprowadzenie w przedsiębiorstwach rozwiązań ekologicznych (np. w ramach Klubu Czystego Biznesu), czy też uzyskanie prawa do sygnowania swych produktów i usług ekoznakami. Zdaniem przedsiębiorców, wdrożone działania proekologiczne nie tylko niwelują lub ograniczają negatywne oddziaływania firmy na środowisko naturalne, ale przede wszystkim poprawiają wizerunek firmy, często zmniejszają koszty prowadzenia działalności oraz wpływają na wzrost świadomości ekologicznej pracowników. Istotne znaczenie ma działalność przedsiębiorców, dla których troska o środowisko naturalne jest wartością na trwałe wpisaną w misję firmy i sposób postępowania. Podejmują oni działania proekologiczne nawet w sytuacji, gdy skutkuje to zwiększeniem kosztów prowadzonej działalności i nie przekłada się w bezpośredni sposób na zyski. W procesie tym firmy z branży ICT nie pozostają w tyle. Menedżerowie i inżynierowie z branży ICT uświadomili sobie bowiem, że do pewnego momentu nowoczesność teleinformatyki nie szła w parze z oszczędnością. Przykładowo, rosnąca z roku na rok w ekspresowym tempie wydajność sprzętowa wiązała się z ogromnym poborem energii elektrycznej.

5 Obecnie firmy teleinformatyczne odgrywają istotną rolę w redukcji emisji dwutlenku węgla. I to na skalę globalną. Branża ICT może ułatwić przejście na gospodarkę proekologiczną, głównie przez zwiększenie efektywności wykorzystywania zasobów teleinformatycznych całej gospodarki. Według danych firmy Ericsson, branża ICT odpowiada za około 2 procent światowej emisji dwutlenku węgla, ale może skompensować znaczną część pozostałych 98 procent powstałych w rezultacie działań innych branż [doroczny raport na temat zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialności społecznej firmy Ericsson za rok 2011]. W broszurze tej pokazujemy różne sposoby wykorzystania technologii ICT w celu zazielenienia firmy, ale nie tylko. Znalazło się także miejsce na przedstawienie dobrych praktyk i wynikających z nich korzyści w innych obszarach działalności biznesowej. Zapraszamy do przyjrzenia się temu, co robią inni, by przekonać się, że inwestowanie w zielone naprawdę się opłaca. Poniżej można poznać następujące kategorie praktyk ekologicznych stosowanych w biznesie i wynikające z nich korzyści: m.in.: 1. Zielona informatyka programiści i inżynierowie dla planety 2. Zielone Biuro siła codziennych nawyków 3. Zielony Sklep działalność usługowa też może być EKO 4. Edukacja ekologiczna czyli razem jesteśmy skuteczniejsi 5. Turystyka na zielono, czyli certyfikat Czysta Turystyka 6. Siła przykładu, czyli jak dla wspólnej korzyści mobilizować inne przedsiębiorstwa do odpowiedzialności ekologicznej i społecznej 7. Konsument lubi zielone konkurencyjność ekologicznych produktów i usług

6 1. Zielona Informatyka programiści dla planety Komputery i rozwiązania informatyczne są obecne nieustannie w życiu przedsiębiorstw i ich pracowników. Odpowiednie ich wykorzystanie może być źródłem zarówno dużych oszczędności finansowych, jak i wyrazem proekologicznych wartości. Zielona informatyka (Green IT) polega na takim projektowaniu systemów informatycznych, by ich eksploatacja miała jak najmniejszy niekorzystny wpływ na środowisko i jednocześnie wspomagała inne aspekty proekologicznej strategii przedsiębiorstw. Zielona informatyka to także codzienne praktyki korzystania z systemów IT. Są one istotne z bardzo prostego powodu: każdego dnia wszyscy korzystamy z usług branży IT w buirach, zakładach pracy, szkołach, domach, centrach handlowych. Co ma wspólnego programowanie z ochroną środowiska? Jak się okazuje bardzo dużo. Dobrym przykładem jest chociażby elektroniczny obieg dokumentów, który wprowadziło u siebie już wiele firm. System polega na tym, że dokument w postaci papierowej za pomocą skanera umieszcza się w wirtualnej przestrzeni. W efekcie na tym samym dokumencie pracować może jednocześnie parę osób. Nie trzeba więc drukować ton papierów, a przy okazji wzrasta wydajność pracy, gdyż dostęp do potrzebnych dokumentów jest zautomatyzowany.

7 AB S.A. Dobrym przykładem są praktyki jednego z większych w Polsce i Europie dystrybutorów sprzętu informatycznego, który wprowadził u siebie następujące rozwiązania: komputery dobierane są tak, by ich energochłonność była jak najniższa codziennie pod koniec dnia roboczego pracownicy dostają mailem przypomnienia o wyłączeniu urządzeń elektrycznych i listew zasilających, każdego dnia wieczorem podczas obchodu pracownik ochrony sprawdza, czy sprzęt jest wyłączony (nie dotyczy to serwerowni i działu IT), w wielu miejscach na korytarzach są zamontowane czasowe wyłączniki światła, sterowana elektronicznie kotłownia zużywa minimalną ilość gazu, rozliczenia z klientami za pomocą e-faktur ograniczają zużycie papieru. Warto pamiętać też o kilku innych czynnościach, które nie zostały wymienione, jak na przykład: odpowiednie dostosowanie wielkości monitora do potrzeb użytkownika, im większy, tym więcej zużywa energii; korzystanie z usług hostingowych zamiast nabywania i utrzymywania serwerów w celu prowadzenia serwisu WWW; używanie urządzeń zasilających, które ograniczają marnowanie energii. Firma AB S.A. to pierwszy dystrybutor IT i elektroniki użytkowej na polskim rynku, który wdrożył System Ekozarządzania i Audytu w Przedsiębiorstwie (EMAS). Firma weszła tym samym poza zakres podstawowych wymogów prawnych, aby osiągać jak najlepsze wyniki prowadzonych działań prośrodowiskowych, dołączając do elitarnego grona organizacji, które traktują aspekty środowiskowe na równi z innymi elementami prowadzonej działalności. Zintegrowany System Zarządzania wdrożony w AB S.A. jest zgodny z wymaganiami norm ISO 9001:2008 oraz ISO 14001:2005 obejmujący: montaż, sprzedaż, dystrybucję i serwis komputerów i serwerów, oprogramowania, elektroniki użytkowej i telefonii komórkowej oraz konfekcjonowanie materiałów eksploatacyjnych do drukarek. Na system składają się poszczególne komórki organizacyjne począwszy od pierwszego kontaktu z klientem, poprzez przyjęcie zamówienia, jego realizację, serwis oraz powtórne wykorzystanie lub unieszkodliwienie odpadu. Wdrożenie systemu EMAS to nie tylko ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko. Sprawny system zarządzania środowiskowego znacząco przyczynia się do obniżenia kosztów działalności, np. związanych z utylizacją odpadów, zmniejszeniem zużycia energii, wody, wpływając jednocześnie na wzrost konkurencyjności. To także usprawnione zarządzanie ryzykiem zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia awarii oraz poprawa bezpieczeństwa pracy.

8 Energooszczędne centra danych Inżynierowie i menedżerowie z branży ICT mogą poszczycić się wieloma racjonalizatorskimi pomysłami, które pozwalają na zmniejszenie zużycia energii w centrum przetwarzania danych. Niektóre z tych działań proekologicznych cechuje ogromna prostota, inne wymagają nakładów finansowych. W przypadku klimatyzacji zielona technologia, obniżająca zużycie energii, jest określana terminem free cooling, czyli chłodzeniem za darmo. Centrum Danych ATMAN firmy ATM S.A. W 2011 roku ATM S.A., spółka z branży ICT, uruchomiła serwerownię w ramach Centrum teleinformatycznego Atman-Grochowska. Głównymi odbiorcami usług są operatorzy telekomunikacyjni, media tradycyjne i portale internetowe oraz firmy z sektora finansowego, handlowego i przemysłowego. Obiekt ten, zaprojektowany w zgodzie z międzynarodowym standardem Tier III DataCenter, składa się z dwóch poziomów: serwerowni oraz bloku energetycznego. W projekcie zastosowano najnowocześniejsze techniki chłodzenia precyzyjnego, w tym: proekologiczny system wykorzystujący w sprzyjających warunkach przedmuch powietrza bezpośrednio z zewnątrz budynku (Direct Free Cooling), energooszczędny system wody lodowej, umożliwiający zastosowanie powietrza zewnętrznego do chłodzenia chłodziwa przy użyciu drycoolerów (Dynamic Free Cooling) oraz tradycyjne techniki bezpośredniego odparowania w oparciu o sprężarki freonowe. W powyższym przypadku poniesiono znaczne nakłady inwestycyjne, aby wprowadzić najnowocześniejsze z możliwych rozwiązania technologiczne. Efekt związany z free coolingiem można uzyskać jednak już przy mniejszych kosztach. Obniżenie zużycia energii potrzebnej do schłodzenia centrum danych można osiągnąć na przykład, gdy do chłodzenia wykorzystamy wymienniki oddające ciepło do wody, jeśli centrum danych zlokalizowane jest nad rzeką lub innym zbiornikiem wodnym. Koniecznie należy jednak w tym przypadku właściwie obliczyć zyski ciepła tak, aby nie oddziaływać negatywnie na środowisko naturalne. Inna metoda oszczędzania zużycia energii polega na chłodzeniu serwerów wodą o podwyższonej temperaturze. Woda dostarczana do serwerów może mieć temperaturę powyżej 40 o C, co sprawia, że ten sposób free-coolingu można stosować cały rok, wykluczając koniezczność włączania wysokoenergetycznie chłonnych sprężarek nawet w upalne dni.

9 Ślad węglowy informatyka mierzy nasz wkład w globalną emisję CO 2 Zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko przyjęło się podawać w przeliczeniu na emisję dwutlenku węgla (CO 2 ), co może brzmieć nieco abstrakcyjnie. Nowoczesne technologie informatyczne oferują programy, dzięki którym można obliczyć ślad węglowy firmy, produktu czy nawet własny; lub też ocenić produkt, uwzględniając nie tylko zanieczyszczenia ujęte w modelu śladu węglowego, ale również warunki, jakie panują w fabryce, gdzie został wyprodukowany czy też wpływ działalności tej fabryki na życie ludzi mieszkających w jej najbliższym sąsiedztwie. Kalkulator CO 2 jest dostępny bezpłatnie w Internecie. Warto obliczyć własny ślad węglowy i poznać swoje nawyki, które mają największy udział w powstawaniu dwutlenku węgla. Przykładem kalkulatora obejmującego możliwie wiele czynników jest program GoodGuide, natomiast do najpopularniejszych narzędzi tego typu w Polsce zalicza się, np. Menadżer Środowiska lub kalkulator CO 2 sporządzony przez Fundację Aeris Futuro.

10 2. Zielone biuro siła codziennych nawyków Nauka podstawowych praktyk proekologicznych. W roli nauczycieli Lafarge Polska i NFOŚiGW. Proste rozwiązania prośrodowiskowe można stosować w ramach codziennej rutyny pracowniczej. Z reguły nie są one ani męczące ani kosztowne i polegają jedynie na prostych nawykach. A mimo to odgrywają podstawową rolę w ochronie środowiska. Firma Lafarge Polska uzyskała certyfikat Zielone Biuro. Przyznaje go Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, potwierdzając proekologiczną działalność ubiegającej się o tytuł firmy, między innymi w zakresie zmniejszenia zużycia wody, energii elektrycznej i papieru. Premiowana jest także racjonalna gospodarka surowcami i segregacja odpadów. W sumie chodzi o proste nawyki i zachowania, które nie wymagają większego wysiłku. Wystarczy zmiana biurowej rutyny. 10 Lafarge Polska Zielone Biuro w wydaniu Lafarge to między innymi: wykorzystywanie kubłów umożliwiających segregację odpadów oraz kosze na makulaturę, urządzenie magazynku na artykuły biurowe do ponownego wykorzystania. W efekcie zmniejsza się liczba zbędnych zamówień, a więc konieczność składowania niepotrzebnych materiałów, mobilizacja pracowników za pomocą konkursu. Polegał on na wymyślaniu haseł zachęcających do zachowań proekologicznych, co wymagało dodatkowo zrozumienia potrzeby tych czynności, promocja proekologicznej postawy poprzez kampanię, której jednym z elementów był konkurs dla studentów architektury, instytucjonalizacja projektu Zielonego Biura przez powołanie menedżera zarządzającego. Jego zadaniem jest skuteczne wcielanie założeń projektu w życie, co polega m.in. na zwracaniu uwagi nawet na takie detale, jak niezgaszone światło w trakcie wyjścia na lunch. Zadanie polegające na przypominaniu i zwracaniu uwagi, wydaje się błahe, ale jest bardzo istotne w trakcie nabierania niezbędnych nawyków, działania edukacyjne: cykl spotkań Eko-kawa, promujący ekologię w biurze i przedstawiający pracownikom ideę Zielonego Biura.

11 Naukę podstawowych praktyk proekologicznych możemy czerpać z wielu źródeł. Dobre praktyki wypracowane przez dużą instytucję państwową można także z łatwością przeszczepić na własny grunt. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej instytucja przyjazna środowisku Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) jest głównym ogniwem polskiego systemu finansowania ochrony środowiska i gospodarki wodnej. W biurze NFOŚiGW konsekwentnie wprowadzane są przedsięwzięcia proekologiczne w ramach pakietu Eco-biuro realizowanego w oparciu o dokument Polityka środowiskowa Narodowego Funduszu. W ramach projektu Eco-biuro podjęto inicjatywy mające na celu ograniczenie negatywnego wpływu instytucji na środowisko: głównie poprzez zmniejszenie zużycia energii elektrycznej i cieplnej oraz wody, a także ograniczenia ilości wykorzystywanych materiałów biurowych, a w konsekwencji powstałych odpadów. Energia: Zmniejszenie zużycia energii poprzez zainstalowanie na dachu budynku kolektorów słonecznych służących do podgrzewania ciepłej wody użytkowej, Przy każdym włączniku światła (lampy reagują na ruch) umieszczono plakietkę przypominającą o oszczędzaniu energii, a przy każdym kranie o oszczędzaniu wody, Prowadzony jest stały monitoring zużycia energii elektrycznej i cieplnej, papieru i wody oraz wytwarzanych ścieków i odpadów, 11

12 Wdrożono system telepracy (bez konieczności podróżowania z miejsca zamieszkania do biura) i korzystanie z rowerów (dla rowerzystów przygotowane jest pełne zaplecze socjalne), Wśród pracowników promowany jest car-pooling i transport publiczny, Opracowano audyt energetyczny budynków wraz z analizą zużycia energii, Wdrożono 5-letni program minimalizacji zużycia energii. 12 Zużycie papieru i materiałów biurowych: Wszystkie wydawnictwa (książki, broszury, ulotki) drukowane są na papierze ekologicznym, tzn. posiadającym certyfikat FSC, PEFC lub wyprodukowanym z makulatury, Zmniejszono zużycie papieru poprzez wprowadzenie elektronicznego systemu obiegu dokumentów; wprowadzenie czytników kart do urządzeń drukujących, automatyczny druk dwustronny, ograniczenie liczby drukarek w pokojach, Z biurowców NFOŚiGW odbierane są posegregowane odpady, kierowane do dalszego wykorzystania, Zwiększono ilość odzyskiwanych materiałów poprzez umieszczenie na każdym piętrze pojemników do segregacji odpadów (plastik, szkło, odpady organiczne, baterie), umieszczenie w każdym pokoju pojemnika na zużyty papier, do ponownego przetworzenia.

13 3. Zielony Sklep: działalność usługowa też może być EKO Certyfikat Zielony Sklep to pierwszy w Polsce standard ekologiczny przeznaczony dla podmiotów branży handlowo-usługowej, które posiadają punkty sprzedaży detalicznej. Powstał w wyniku współpracy firmy Tchibo Warszawa i organizacji pozarządowej Fundacja Partnerstwo dla Środowiska. W procesie tworzenia tego standardu uwzględniono siedem obszarów odpowiedzialności biznesu: środowisko, uczciwe praktyki operacyjne, ład korporacyjny, prawa człowieka, praktyki z zakresu pracy, zagadnienia konsumenckie, zagadnienia społeczne i rozwój społeczności lokalnej. Ale kluczową dziedziną, którą obejmuje standard Zielony Sklep jest obszar ochrony zasobów środowiska naturalnego: zapobieganie zanieczyszczeniom, zrównoważone wykorzystywanie zasobów, przeciwdziałanie zmianom klimatu oraz ochrona środowiska, bioróżnorodności i naturalnych siedlisk. 13 Eko-usługi: TCHIBO Warszawa na zielono Certyfikat Zielony Sklep dla sklepów Tchibo stanowi potwierdzenie, że firma prowadzi działania w kierunku minimalizacji negatywnego wpływu firmy na środowisko. Ale dzięki certyfikacji Tchibo odniosło także korzyści biznesowe: Uporządkowanie procesów i wypracowanie działań doskonalących w krótkiej i długiej perspektywie. Wzrost zaangażowania pracowników w działania proekologiczne firmy. Udział w tworzeniu standardów odpowiedzialnego biznesu dla punktów sprzedaży detalicznej. Korzyści ekonomiczne wynikające z mniejszego zużycia surowców, materiałów. Budowanie przewagi konkurencyjnej firmy. Inne działania prośrodowiskowe: Zielone Biuro: monitorowanie, minimalizacja zużycia zasobów, usprawnienia procesowe w obszarze administracji. Program jest realizowany w trybie ciągłym od 2010 r.

14 Przykładowe efekty: zmniejszenie zużycia papieru o 35% (2011), butelek plastikowych o 73% (2011), wprowadzenie recyklingowanej papeterii biurowej (2012). Zielony Tydzień: edukacja i budowa zaangażowania wśród pracowników. Program nastawiony na budowę oddolnego zaangażowania w działania proekologiczne firmy oraz inicjowanie usprawnień procesów w przedsiębiorstwie. Efektywność programu jest mierzona poziomem zaangażowania. Przykładowe wskaźniki w roku 2012: poziom zaangażowania pracowników 40%; ponad 250 przeszkolonych pracowników; 60 pomysłów na usprawnienie procesów biznesowych w zakresie zmniejszenia zużycia wody, energii i usprawnienia gospodarki odpadami. 14

15 4. Edukacja ekologiczna czyli razem jesteśmy skuteczniejsi Edukacja ekologiczna pracowników jest o tyle ważna, że bez zaangażowania całego zespołu niewiele da się zmienić. Tylko współpraca pozwoli na sukcesywne postępy w oszczędnym gospodarowaniu wodą, papierem, minimalizację wytwarzanych odpadów. Bez odpowiedniej komunikacji odnośnie podejmowanych inicjatyw prawie niemożliwe jest zainteresowanie i zaangażowanie pracowników do włączenia się w podejmowane działania. Sposobów na zaangażowanie się pracowników w działania proekologiczne jest wiele. Ważne jest zachowanie przy tym kilku zasad: zachęcającego, pozytywnego tonu przekazu, stosowania systemu nagród (a nie kar) za przestrzeganie ekologicznych wytycznych, jasnych kryteriów dotyczących działań, np. zbiórki czy konsekwencji zużywania energii, zliczania emisji. Warto postawić nacisk na regularność szkoleń i komunikatów. Lekki język i dowcip dadzą pożądane efekty. Świetnie sprawdzają się humorystyczne tabliczki namawiające do oszczędzania papieru czy segregacji odpadów. Organizowanie Eko-eventów wydarzeń takich, jak Dzień bez samochodu czy Ekologiczny piknik, pozwala włączyć także rodziny pracowników w działania dla lepszego świata. Potwierdzeniem dobrze przeprowadzonej akcji edukacji ekologicznej będzie pojawianie się prośrodowiskowych inicjatyw oddolnych wśród pracowników. 15 Carlsberg Polska SA Wirtualny pracownik CLEANERMAN ma za zadanie nadzorować całość prac związanych z działaniami na rzecz Zielonego Biura. Pracownicy mogą zobaczyć jego zabawną postać w każdym miejscu biura, w którym zapala się czerwona lampka ochrony środowiska. CLEANERMAN nakłania pracowników do dwustronnych wydruków dokumentów, segregacji śmieci, wyłączania po pracy oświetlenia czy klimatyzacji; wysyła im także mailem Eko-felietony. Otworzył nawet w pomieszczeniach kuchennych firmy Zielony Ogródek z ziołami, zachęcając pracowników do ekologicznej konsumpcji i wzbogacania swojej diety.

16 5. Turystyka na zielono, czyli certyfikat Czysta Turystyka 16 Turystykę charakteryzuje kilka specyficznych cech, istotnych dla jej relacji ze środowiskiem, w tym z klimatem, którego ochronie ma służyć stosowanie systemów efektywnego gospodarowania energią. Warto zauważyć, że to jedyny obszar gospodarki, w którym produkt (w tym przypadku usługa) jest konsumowany w miejscu jego wytworzenia. Inne cechy turystyki, to bezpośrednie korzystanie z przyrody i zasobów środowiska geograficznego. Jakość powietrza atmosferycznego, stan środowiska to walory mające policzalną wartość. Polski rynek turystyczny dynamicznie się rozwija, a czystość i wrażliwość ekologiczna w tej dziedzinie jest wyjątkowo istotna ze względów wizerunkowych i promocyjnych. Warto przyjrzeć się rozwiązaniom zmierzającym do spełnienia standardów certyfikatu Czysta Turystyka, zwłaszcza, że wiele z nich można zastosować także w firmach działających w innych branżach. Certyfikat Czysta Turystyka jest przyznawany hotelom, hostelom, pensjonatom i domom gościnnym, które przez wdrożenie oszczędnych i przyjaznych środowisku rozwiązań, chcą obniżyć koszty eksploatacji, podnieść jakość oferowanych usług i zwiększyć swoją konkurencyjność. Kryteria certyfikatu obejmują: wdrożenie polityki środowiskowej, efektywne zarządzanie energią elektryczną i cieplną, obowiązek monitorowania emisji CO 2, oszczędne zarządzanie wodą, ograniczenie produkcji odpadów i świadome postępowanie z tymi, które powstały, posiadanie sprawnego systemu wentylacyjnego, klimatyzacji i zabezpieczenia przeciwpożarowego, dbałość o zachowanie lokalnego dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, edukację ekologiczną turystów i pracowników.

17 Wilson Hostel pierwszy ekohostel w Polsce Wilson Hostel działa od 2009 roku na warszawskim Żoliborzu. Rynkowym wyróżnikiem hostelu jest aspekt przyjazności wobec środowiska. Pierwszym krokiem w procesie wprowadzania eko-technologii w hotelu było stworzenie systemu ogrzewania budynku i wody z wykorzystaniem energii słonecznej. Właściciel dość szybko przekonał się, że dzięki kolektorom też można uzyskać wystarczająco wysoką temperaturę wody. Gromadzona jest ona w dwóch zbiornikach po 500 litrów każdy. Jest to zapas wody użytkowej, która rozprowadzana jest do wszystkich kranów. Ponieważ w naszym klimacie nie jest możliwe całoroczne korzystanie z tego rozwiązania, w dni pochmurne wodę podgrzewa piec, który jest jednym z ogniw systemu grzewczego budynku. Gdy w kolektorze temperatura jest za niska, automatycznie uruchamia się piec. Dodatkowo odzyskiwane jest ciepło wody kanalizacyjnej oddawane także do zbiorników. Montaż kolektora stał się zalążkiem wprowadzania kolejnych proekologicznych urządzeń i technologii. Następnym przykładem wprowadzenia energooszczędnych rozwiązań było zaprojektowanie łazienek z oknem, a tym samym z dopływem światła dziennego. Także oświetlenie światłem dziennym klatek schodowych jest atutem w ekonomice i ekopolityce tego obiektu. Wykorzystanie energii elektrycznej regulują wmontowane detektory ruchu i natężenia światła, które włączają oświetlenie w momencie, gdy w otoczeniu jest ciemno, a ktoś właśnie przechodzi. Kiedy w dwupiętrowym budynku zapala się światło na drugim piętrze, doświetla ono schody na pierwszym piętrze, dzięki czemu nie ma konieczności włączania kolejnej żarówki. Natężenie światła jest tak ustawione, że dopiero na parterze załącza się kolejny punkt oświetlający. W pokojach zamontowano żarówki energooszczędne, z wyjątkiem lampek nocnych, używanych indywidualnie przez gości. Inne rozwiązania zastosowane w hostelu: Zamontowanie dotykowych/czasowych baterii łazienkowych. Tego rodzaju armatura pozwala na bardziej racjonalne zużywanie wody i chroni przed zalaniem pomieszczenia. Wprowadzenie segregacji odpadów, a także dostępna jest ich zgniatarka. Hostel nie dysponuje własną pralnią. Ze względu na plany ubiegania się o certyfikat ISO 14001, wybrano pralnię, która takim systemem już może się poszczycić. Jest to ważne, ponieważ korzystanie z podwykonawców działających zgodnie z normami ISO zwiększa szansę na uzyskanie certyfikatu. Nawiązaniem do proekologicznego profilu obiektu jest znajdująca się wewnątrz budynku Zielona Ściana. Jest ona ukwiecona, bogata w zielone rośliny doniczkowe, nawadniana wewnętrznym systemem regulowanego obiegu wody i nawietrzana wentylacją. To bardzo mocny akcent wzmacniający ekowizerunek hostelu i stanowiący adekwatną wizytówkę miejsca. 17

18 6. Siła przykładu, czyli jak dla wspólnej korzyści mobilizować inne przedsiębiorstwa do ekologicznej i społecznej odpowiedzialności Firmy nie działają w izolacji, sieć codziennych powiązań można i warto wykorzystać do upowszechniania własnych wartości. Na przykład ekologicznej i społecznej odpowiedzialności biznesu. 18 Wielkolud Wal-Mart w roli misjonarza jak jedna firma może zmieniać inne. Duże firmy mogą dbać nie tylko o własne strategie proekologiczne, ale również mogą wpływać na zachowania dostawców i kooperantów. Sieć supermarketów może na przykład postawić dostawcom warunki dotyczące ich towaru, które najczęściej będą musieli oni przyjąć, aby utrzymać współpracę. Taką siecią jest Wal-Mart. Firma wprowadziła wymagania narzucające dostawcom ograniczenie ilości opakowań do zadanego minimum. Jako że Wal-Mart jest jedną z największych korporacji na świecie, decyzja miała wpływ nawet na tak znaczące koncerny, jak Procter & Gamble. W odpowiedzi na wyzwanie P&G m.in. opracował technologię koncentracji płynu do prania. W rezultacie zużywa się go podczas prania dwukrotnie mniej od tradycyjnego środka. To zaś oznacza mniejszą ilość materiału na opakowania i większą wydajność transportu. P&G wyliczył, że gdyby tak samo postąpiono ze wszystkimi środkami do prania w Stanach Zjednoczonych, ilość materiałów potrzebnych do produkcji opakowań spadłaby o 63,5 miliona kilogramów, a ogólna długość tras transportu skróciłaby się o 67 milionów kilometrów. Przypadek Wal-Mart jest dobrym przykładem, aby uzmysłowić sobie, w jak różnych aspektach można doprowadzić do zmian dzięki działaniom proekologicznym.

19 Wizerunek: pierwsze kroki ku działalności proekologicznej poczyniono, by poprawić nadwyrężony wizerunek. Oszczędności: Wal-Mart w kabinach swoich ciężarówek zainstalował małe agregaty prądotwórcze, czego skutkiem jest zmniejszenie potrzebnych ilości oleju napędowego i oszczędność 25 milionów dolarów rocznie. Odpowiedzialność społeczna: Wal-Mart nie posiada własnych fabryk, wszystkie towary kupuje od ogromnej liczby wytwórców. Żeby sprawdzić, czy w ich fabrykach przestrzega się zasad etyki, wysyła tam rzesze inspektorów. W ciągu roku potrafią zbadać oni około 9000 zakładów, co czwarty z nich bez zapowiedzi. Fabryki oceniane są pod kątem warunków pracy, bezpieczeństwa i działań na rzecz ochrony środowiska. Zazwyczaj fabryki, w których normy nie są przestrzegane, otrzymują ostrzeżenie i pouczenie. Jednak gdy dochodzi do przypadku zatrudniania dzieci, pracy niewolniczej czy stosowania przemocy fizycznej, współpraca zostaje bezpowrotnie zerwana. W ciągu roku dochodzi nawet do kilkunastu takich sytuacji. 19

20 7. Konsument lubi zielone konkurencyjność ekologicznych produktów i usług. Produkty ekologiczne wygrywają z produktami nieekologicznymi. Co więcej, klienci na ogół są w stanie zapłacić za nie więcej niż za te zwyczajne, a bywa i tak, że wręcz spodziewają się, że produkt uzyskany zgodnie z proekologicznymi i prospołecznymi zasadami jest droższy. 20 Z ekologicznym nie wygrasz, choćbyś opuścił cenę. Uczciwe i sprawiedliwe prawa rynku W modnym sklepie na Manhattanie obok siebie wyłożono ręczniki opatrzone następującym tekstem: Te ręczniki wyprodukowano w zakładzie, w którym pracowników traktuje się sprawiedliwie, gdzie przestrzega się zasad bezpieczeństwa i higieny pracy i nie stosuje dyskryminacji, a kierownictwo szanuje prawa i godność zatrudnionych i logo z napisem FAIR AND SQUARE (co tłumaczy się jako: sprawiedliwie i uczciwie) oraz ręczniki bez żadnych tego typu dodatków, zwyczajne. Okazało się, że sprzedaż ręczników opatrzonych napisami stale rosła. Kiedy napisy przeniesiono na inne ręczniki, praktycznie nieróżniące się od tamtych, to ich sprzedaż także wzrosła. Ręczniki z etykietami sprzedawały się o 11% lepiej od zwyczajnych. Co więcej, sprzedaż ekologicznych ręczników rosła razem z cenami: wzrost cen o 9% pociągnął za sobą wzrost sprzedaży o 20% wzrost cen o 20% spowodował wzrost sprzedaży aż o 62%. Jako, że działo się to w sklepie ekskluzywnym, dla którego klientów nie jest problemem wydanie większej sumy, wymienione rezultaty można uznać za niewiarygodne. Ale podobne zdarzenia miały miejsce w domu towarowym w robotniczej dzielnicy Detroit. Tym razem były to skarpetki. Obok zwyczajnych umieszczono skarpetki opisane jako wyprodukowane w dobrych warunkach pracy. Jedna trzecia klientów zdecydowała się wydać do 40% więcej na skarpety wytworzone w warunkach zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju. Co ciekawe, gdy ceny zrównano, etykiety