SPIS TREŚCI. Życzenia barbórkowe i świąteczne Krótko Aleksandra Szatkowska-Mejer Rzecznik prasowy CSRG SA informuje...

Transkrypt

1

2 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 Redaguje zespół: Andrzej Plata - redaktor naczelny Mirosław Bagiński - z-ca redaktora naczelnego Barbara Kochan - z-ca redaktora naczelnego Katarzyna Myślińska - sekretarz redakcji Katarzyna Kajdasz-Szpotko Małgorzata Jankowska Adres redakcji: Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. ul. Chorzowska BYTOM tel. (32) lub (32) fax. (32) k.myslinska@csrg.bytom.pl Okręgowa Stacja Ratownictwa Górniczego w Bytomiu ul. Chorzowska 12d BYTOM tel. (32) osrgbytom@csrg.bytom.pl Okręgowa Stacja Ratownictwa Górniczego w Jaworznie ul. Krakowska JAWORZNO tel. (32) fax. (32) osrgjaworzno@csrg.bytom.pl Okręgowa Stacja Ratownictwa Górniczego w Wodzisławiu Śl. ul. Marklowicka WODZISŁAW Śl. tel. (32) osrgwodzisław@csrg.bytom.pl Okręgowa Stacja Ratownictwa Górniczego w Zabrzu ul. Jodłowa ZABRZE tel. (32) osrgzabrze@csrg.bytom.pl SPIS TREŚCI Życzenia barbórkowe i świąteczne... 1 Krótko... 1 Aleksandra Szatkowska-Mejer Rzecznik prasowy CSRG SA informuje... 1 Piotr Lubczyński Akcja ratownicza KWK Murcki-Staszic Ruch Boże Dary... 2 Piotr Bulenda Akcja pożarowa KWK Chwałowice... 3 Zbigniew Kubica, Marek Juras Akcja ratownicza KWK Brzeszcze... 6 Piotr Pal, Krzysztof Mroziński Droga przez dym cz.ii...11 Mirosław Bagiński, Jolanta Patlewicz, Mariusz Kuś, Jacek Wrodarczyk Służba medyczna w ratownictwie górniczym...17 Katarzyna Cichy-Szczepańska Wsparcie psychiczne, istotna kompetencja w działaniach ratowniczych...21 Jan Syty Specjalistyczne zastępy ratownicze do prac z wykorzystaniem technik alpinistycznych cz. II...23 Gerard Libera, Małgorzata Jankowska Powstanie i organizacja Głównej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu obecnie Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu...27 Redakcja nie odpowiada za treść reklam i zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów tekstów oraz zamieszczania własnych tytułów i śródtytułów. Nie zamówionych materiałów nie zwracamy. Skład, opracowanie techniczne oraz druk: Drukarnia Lipka ul. Mickiewicza 9A Iława Nakład: 450 egz. Fot. na okładce: Pomnik przed Centralną Stacją Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu oraz tablica odsłonięta w roku jubileuszu 100-lecia działalności ratownictwa górniczego, upamiętniające ratowników górniczych, którzy stracili życie w czasie pełnienia swoich obowiązków. Autor zdjęcia na okładce Marek Rybicki 37

3 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 Z okazji Górniczego Święta składamy wszystkim górnikom najserdeczniejsze życzenia zdrowia, satysfakcji z wykonywanej pracy oraz skutecznego pokonywania wszelkich przeciwności. Niech patronka górników - Święta Barbara ma Was w swojej opiece. Przyjmijcie również życzenia pogodnych i miłych świąt Bożego Narodzenia oraz spokoju i wielu powodów do radości w nowym roku. Rada Nadzorcza oraz Zarząd Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu KRÓTKO Udział pogotowi i zastępów specjalistycznych w akcjach ratowniczych i pracach profilaktycznych r. akcja pożarowa w KWK Chwałowice. W akcji brały udział specjalistyczne pogotowia pomiarowe CSRG S.A. oraz zastępy ratownicze OSRG Wodzisław r. akcja profilaktyczna w KWK Brzeszcze. W akcji brało udział specjalistyczne pogotowie pomiarowe CSRG S.A r. akcja ratownicza w KWK Mysłowice Wesoła. W akcji brały udział zastępy ratownicze OSRG Jaworzno, OSRG Bytom, OSRG Zabrze oraz specjalistyczne pogotowie pomiarowe CSRG S.A r. akcja polegająca na przewietrzaniu i penetracji wyrobisk w KWK GUIDO. W akcji brały udział zastępy zawodowe CSRG S.A. Prace profilaktyczne: Udział specjalistycznego pogotowia przewoźnych wyciągów ratowniczych w pracach profilaktycznych polegających na kontroli obmurza w następujących zakładach górniczych: r. w KWK Borynia Zofiówka Jastrzebie r. Jas Mos r. w KWK Bielszowice r. w ZG Janina w KWK Chwałowice r. w KWK Budryk r. w KWK Rydułtowy Anna r. w CZOK r. w Borynia Zofiówka Jastrzębie r. Zofiówka r. w KWK Pniówek r. w KWK Pniówek r. w KWK Borynia Zofiówka Jastrzębie r. Jas Mos Opr. K. Kajdasz - Szpotko RZECZNIK PRASOWY INFORMUJE Umowa o wzajemnej współpracy Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu podpisała umowę o współpracy w zakresie ratownictwa górniczego z Deutscher Ausschuss für das Grubenrettungswesen Geschäftsstelle (DA GRW) z Niemiec. Jest to kontynuacja współpracy międzynarodowej w zakresie ratownictwa górniczego w ramach International Mines Rescue Body. Współpraca ma obejmować podstawowe zadania w zakresie wymiany informacji na temat organizacji ratownictwa górniczego w Rzeczypospolitej Polskiej i w Republice Federalnej Niemiec, wymiany informacji na temat zbioru zasad, taktyki działania, wyposażenia technicznego oraz kształcenia i szkolenia personelu ratowniczego. Dotyczyć będzie także wymiany doświadczeń w ramach przeprowadzonych akcji ratowniczych. W ramach porozumienia - na wezwanie - strony umowy będą mogły świadczyć sobie wzajemną pomoc przy przeprowadzaniu akcji ratowniczych. Wysyłanie ekspertów i/ lub zespołu ratowniczego będzie koordynowane przez Centralną Stację Ratownictwa Górniczego w Bytomiu i DA GRW zgodnie z obowiązującymi przepisami danego państwa. DA GRW posiada ekspertów w niemieckich centralnych stacjach ratownictwa górniczego, lecz nie posiada własnego personelu ratowniczego. Strony umowy planują także regularną wymianę doświadczeń między ekspertami i kadrą kierowniczą. Umowa o współpracy podpisana została podczas IX Międzynarodowych Zawodów Ratownictwa Górniczego w Polsce. Dotychczas CSRG S.A. podpisała porozumienie o wzajemnej, bezpośredniej współpracy ze służbami ratownictwa górniczego: Słowacji, Czech, Mongolii, Kazachstanu, Austrii i Ukrainy. Warto przypomnieć, że CSRG S.A. jest inicjatorem powołania Międzynarodowego Zespołu ds. Ratownictwa Górniczego /International Mines Rescue Body/ w 2001 roku. Obecnie w skład porozumienia o wzajemnej współpracy wchodzą 22 kraje: USA, Austria, Indie, Chiny, Ukraina, Polska, Czechy, Słowacja, Niemcy, Rosja, Australia, Mongolia, Francja, Rumunia, RPA, UK, Kanada, Nowa Zelandia, Norwegia, Zambia, Wietnam i Kazachstan. 1

4 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 Wydarzenia historyczne przełomu XIX, XX i XXI wieku są potwierdzeniem, że żaden kraj i żadna dziedzina wiedzy oraz techniki nie może rozwijać się w izolowanych granicach jednego kraju. Potwierdzeniem powyższego jest choćby udział specjalistów Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w działaniach ratowniczych po trzęsieniach ziemi w Armenii i Meksyku oraz m.in. w kopalniach Republiki Czeskiej, RPA, USA i Ukrainy. Pogotowia specjalistyczne CSRG S.A. pozostawały również w gotowości interwencyjnej po ostatnich katastrofach w kopalniach w Chile i w Turcji. Wymiana wiedzy w zakresie organizacji służb ratownictwa górniczego, prowadzenia działań ratowniczych, wniosków z akcji ratowniczych, metod i zasad szkoleń ratowniczych, wyposażenia technicznego oraz postępu na- ukowo-badawczego, wspólne ćwiczenia ratownicze i wspólny udział w działaniach ratowniczych, to tylko niektóre aspekty niezbędnej międzynarodowej współpracy służb ratownictwa górniczego, które należy uznać za niezbędne, zasadne i celowe. mgr Aleksandra Szatkowska Rzecznik Prasowy CSRG S.A. KWK MURCKI-STASZIC RUCH BOŻE DARY Akcja ratownicza związana z odwodnieniem, przewietrzeniem i penetracją wyrobisk w pokładzie 364/1-2 na poziomie 600 m. W dniu r. w wyniku wzrostu ciśnienia wody za tamą izolacyjną doszło do jej niekontrolowanego wypływu zza tamy, a następnie poprzez chodniki F-820 i F-819 skośny zalaniu uległy wyrobiska w polach F i W w pokładzie 364/1-2 na poziomie 600 m tj. odcinki: chodnika F-818, pochylni W-01 i chodnika W-01. Wypływająca zza tamy izolacyjnej woda spływała do rejonu skrzyżowania pochylni W-01 i chodnika W-01, które było niwelacyjnie najniższym punktem w przedmiotowym rejonie. W wyniku zalania doszło do ograniczenia przepływu powietrza w części pokładu 364/1-2 w polu F i W w wyrobiskach przewietrzanych wentylacją opływową tj. w: chodniku F-818, pochylni W-01, chodniku W-01, pochylni F-32, przecince F-32, chodniku F-1103 (na odcinku od przecinki F-32 do chodnika F-1100), chodniku F-1106, przecince ściany 65, chodniku F Ograniczenie przepływu powietrza w tych wyrobiskach wymusiło zatrzymanie przewietrzania wyrobisk z wentylacją odrębną: chodnika W-2a, chodnika W-1 badawczego, chodnika W-1 łączącego, chodnika W-2b, chodnika W-03, rozdzielni polowej W, pochylni F-32, chodnika F Konsekwencją tych zdarzeń było powstanie atmosfery niezdatnej do oddychania oraz wzrost zagrożenia metanowego w niektórych wyrobiskach przedmiotowego rejonu. W celu likwidacji zagrożenia podjęto działania mające na celu ograniczenie 2

5 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 AKCJA PRZECIWPOŻAROWA W KWK CHWAŁOWICE 19 lipca 2014 roku o godz w KWK Chwałowice w chodniku wentylacyjnym 3/IIIz pokł. 405/1 za linią frontu ściany S/z III - IIIz przystąpiono do wykonywania robót strzałowych przy użyciu metanitu specjalnego E7H, których celem było wymuszenie zawału skał stropowych. O godz czujnik CO - metryczny zabudowany w tym chodniku, pracujący w zakresie pomiarowym od 0 do 200 ppm zarejestrował wzrost zawartości tlenku węgla do maksymalnie 112ppm. Około godziny 7 00 stężenia spadły do około 45ppm, a następnie zaczęły ponownie wzrastać. W związku z utrzymywaniem się stężeń tlenku węgla w zakresie 45-55ppm na wylocie chodnika wentylacyjnego 3/IIIz pokł. 405/1 o godz Kierownik Ruchu Zakładu Górniczego rozpoczął akcję przeciwpożarową. Parametry techniczne ściany: Wysokość ściany - 2,6 3,43m Długość ściany na wybiegu m Nachylenie - 5 o 23 o Wybieg ściany - 679m Uzyskany postęp ściany - 160m Zagrożenia naturalne w miejscu wykonywania robót strzałowych: Zagrożenie metanowe - III kategoria Zagrożenie wodne - I stopień Zagrożenie pyłowe - klasa B Zagrożenie tąpaniami - N T Zagrożenie pożarowe - II grupa samozapalności dopływu wody do zalanych wyrobisk oraz przywrócenie normalnego stanu przewietrzania. W ramach podjętych działań zabudowano wentylację odrębną tłoczącą w chodniku F-818 i pochylni W-01 oraz zintensyfikowano odwodnienie rejonu skrzyżowania pochylni W-01 i chodnika W-01. W dniu r. o godz rozpoczęto prowadzenie prac na zasadach akcji ratowniczej związanych z przywracaniem normalnego stanu przewietrzania w wyrobiskach z wentylacją odrębną w polach F i W w pokładzie 364/1-2 na poziomie 600 m. Zgodnie z opracowanym planem likwidacji zagrożenia po uzyskaniu stabilnego stanu przewietrzania w wyrobiskach z wentylacją opływową, zastępy ratownicze sukcesywnie przywracały do ruchu wyrobiska przewietrzane wentylacją odrębną. Po przewietrzeniu, penetracji i stwierdzeniu składu atmosfery zgodnej z obowiązującymi przepisami w czterech wyrobiskach z wentylacją odrębną przystąpiono do przewietrzanie rejonu ściany 65. Ze względu na brak możliwości skutecznego przewietrzenia ściany 65 opływowym prądem powietrza kierownik akcji podjął decyzję o przewietrzeniu chodnika F-1106 wentylacją odrębną toczącą oraz uruchomieniu odwodnienia w rejonie skrzyżowania tego chodnika ze ścianą 65. W trakcie prowadzonych prac okazało się, że na W związku z ogłoszeniem akcji przeciwpożarowej z rejonu zagrożenia wycofano 14 pracowników, którzy ewakuowali się o własnych siłach bez użycia aparatów ucieczkowych drogami ucieczkowymi. Następnie wyznaczono strefę zagrożenia, którą zabezpieczono ośmioma posterunkami a w przekopie III zachodnim na poziomie 550m zlokalizowano bazę ratowniczą. W rejon zagrożenia skierowano dwa zastępy dyżurujące, dodatkowo zmobilizowano dwa zastępy KWK Chwałowice, dwa zastępy pogotowia OSRG Wodzisław wraz z lekarzem oraz pogotowie pomiarowe OSRG Wodzisław. Pierwsze zastępy penetrujące rejon ściany zameldowały o widocznych dymach, które wypływały zza przegrody wentylacyjnej oraz o braku możliwości bezpośredniego użycia podręcznych środków gaśniczych do zwalczenia pożaru. Pomiar parametrów fizykochemicznych atmosfery kopalnianej z wylotu ze ściany: O 2 20%, CO 142 ppm, CO 2 0,18%, CH 4 0,4%, ts - 25 o C, φ 85%. W międzyczasie przy wykorzystaniu wiązek otworów odmetanowania podjęto próbę aktywnego gaszenia pożaru wodą podawaną z chodnika badawczo- -wentylacyjnego/iiiz w pokł. 405/1, co nie przyniosło oczekiwanego rezultatu. W związku z brakiem możliwości aktywnego ugaszenia pożaru Kierownik Akcji Ratowniczej podjął decyzję o izolacji rejonu wyznaczając dwa miejsca skutek wyłączenia napięcia i zaprzestania prowadzenia odwodnienia skrzyżowanie ściany 65 z chodnikiem F-1106 zostało prawie całkowicie zalane. Po odpompowaniu wody i uzyskaniu opływowego prądu powietrza w ścianie 65, przewietrzono wentylacją odrębną chodnik F Po zakończeniu penetracji przewietrzonych wyrobisk i stwierdzeniu w nich składu atmosfery zgodnej z obowiązującymi przepisami w dniu r. o godz Kierownik akcji podjął decyzję o zakończeniu prac prowadzonych na zasadach akcji ratowniczej. mgr inż. Piotr Lubczyński OSRG Bytom budowy tam izolujących o konstrukcji przeciwwybuchowej, tj. na bazie TB nr 638 w pochylni odstawczej/iiiz w pokł. 405/1 (wlot do rejonu) i TB nr 639 w chodniku wentylacyjnym 3/IIIz w pokł. 405/1 (wylot z rejonu). O godzinie 15 00, po wcześniejszym przygotowaniu stanowiska pomiarowego i rozwinięciu linii chromatograficznej, pogotowie pomiarowe rozpoczęło zdalne pobieranie oraz analizowanie prób gazowych. Koniec ww. linii usytuowano w chodniku wentylacyjnym 3/IIIz, a pierwsze wynik przedstawiały się następująco: O 2 18,7%, CO 2 0,35%, CO 530 ppm, CH 4 0,29%, H 2 0%, C 2 H 4 0,002%, C 2 H 4 0%. W dniu r. o godzinie odbyło się doraźne posiedzenie kopalnianego zespołu ds. zagrożenia pożarowego (ZZP) w składzie poszerzonym o specjalistów, na którym pozytywnie oceniono dotychczasowe działania KAR. Zalecono: prowadzić intensywne działania związane z budową tam izolacyjnych, utrzymywać odmetanowanie na dotychczasowym poziomie, rozpocząć prace mające na celu uruchomienie inertyzacji rejonu ściany od strony chodnika badawczo-wentylacyjnego/iiiz w pokł. 405/1, wykonać awaryjny plan zamykania rejonu o poszerzoną strefę zagrożenia (II linia obrony), 3

6 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 wykonać otwór o średnicy 65mm z chodnika badawczo-wentylacyjnego/ IIIz w rejon wylotu ściany celem podania wody lub środka antypirogenicznego, utrzymywać na tym samym poziomie układ depresyjny rejonu, pobierać próby powietrza do analizy chromatograficznej (GIG) z powietrza wylotowego i z rurociągu odmetanowania. Przebieg prac od 19 do r. Przez cały czas trwania akcji przeciwpożarowej prowadzono następujące prace: kontrolowano stan atmosfery linią chromatograficzną na skrzyżowaniu ściany S/z III-IIIz z chodnikiem wentylacyjnym 3/IIIz (L-1). 20 lipca o godzinie 1100 uruchomiono drugą linię chromatograficzną z chodnika wentylacyjnego 3/IIIz (miejsce budowy tamy wylotowej T 639, L-2), podawano wodę z chodnika badawczo-wentylacyjnego/iiiz w rejon wylotu ściany otworem o średnicy 65mm oraz przez wiązkę odmetanowania nr 4, podawano N2 do zrobów ściany S/z III-IIIz w pokł. 405/1. Ponadto poniżej przedstawiono zakres prac wykonywanych w poszczególnych dniach, tj.: W dniu r. od godziny 1600 do 600 dnia następnego prowadzono następujące prace: kontynuowano prace związane z wykonywaniem korków przeciwwybuchowych z przełazami, na bazie tam bezpieczeństwa w pochylni odstawczej/iiiz i chodniku wentylacyjnym 3/IIIz w pokładzie 405/1, transportowano materiał (kostka, cement, piasek oraz spoiwo ADI-BET TP), a także wykonywano transport dwóch pomp Mono w rejon budowanych tam bezpieczeństwa. W dniu r. o godz. 418 podłączono pod napięcie pompę Mono w rejonie budowanej tamy TB nr 639 w chodniku wentylacyjnym 3/IIIz w pokł. 405/1 (wylot z rejonu) i o godz. 435 w rejonie budowanej tamy TB nr 638 w pochylni odstawczej/iiiz w pokł. 405/1 (wlot do ściany). Przeprowadzono kontrolę w trakcie wyko- nywania zawarć oraz wyposażenia budowanych tam przeciwwybuchowych w chodniku wentylacyjnym 3/IIIz w pokł. 405/1 (wylot ze ściany) i w pochylni odstawczej/iiiz w pokł. 405/1 (wlot do ściany). Kontrolę przeprowadził przedstawiciel jednostki ratownictwa wraz z osobami wyznaczonymi przez KAR. Nie stwierdzono nieprawidłowości. W dniu r. od godziny 600 do 1800 prowadzono następujące prace: zakończono prace związane z wykonywaniem konstrukcji korków przeciwwybuchowych z przełazami na bazie tam bezpieczeństwa w pochylni odstawczej/iiiz (T 638) i chodniku wentylacyjnym 3/IIIz w pokładzie 405/1 (T 639). Grubość korków: 3,0m, o godzinie 800 rozpoczęto podawanie spoiwa Adibet do korka przeciwwybuchowego wylotowego nr 639, o godzinie 910 rozpoczęto podawanie spoiwa Adibet do korka przeciwwy- 4 buchowego wlotowego nr 638. W dniu r. od godziny 1800 do godziny 600 dnia następnego prowadzono następujące prace: o godzinie 100 zakończono podawanie spoiwa mineralno-cementowego do korka przeciwwybuchowego wylotowego nr 639, kontynuowano zatłaczanie korka przeciwwybuchowego nr 638 w pochylni odstawczej/iiiz pokł. 405/1. W dniu r. od godziny 600 do godziny 1800 prowadzono następujące prace: o godzinie 1115 zakończono podawanie spoiwa mineralno-cementowego do korka przeciwwybuchowego wlotowego nr 638, o godz uruchomiono wentylator do pochylni odstawczej/iiiz pokł. 405/1, natomiast o godzinie 1740 zamknięto przełazy w korkach przeciwwybuchowych nr 638 oraz 639.

7 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 5

8 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 W dniu r. od godziny do dnia następnego prowadzono następujące prace: godz zatrzymano odmetanowanie ze wszystkich zbiorów. O godz podłączono wiązki odmetanowania nr 1 i 1A do rurociągu ppoż. natomiast wiązki nr 2 oraz 3 o godzinie 2 00 w dniu r. Po przeanalizowaniu stanu atmosfery w otamowanej przestrzeni pod kątem możliwości wybuchu oraz po skontrolowaniu stanu obu korków przeciwwybuchowych przez zastęp ratowniczy 22 lipca 2014r. o godz kierownik akcji podjął decyzję o zakończeniu akcji. Jak wynika z informacji Wyższego Urzędu Górniczego nr 36/2014/EW z dnia roku prawdopodobną przyczyną pożaru było szczelinowe zapalenie metanu w czasie wykonywania robót strzałowych. mgr inż. Piotr Bulenda OSRG Wodzisław AKCJA RATOWNICZA związana z przywracaniem do sieci wentylacyjnej wyrobisk w pokł. 510 zach., zaizolowanych w wyniku pożaru w 2012 r. w KWK Brzeszcze w dniach r. W dniu r. w KWK Brzeszcze doszło do pożaru w rejonie ściany 193 w pokładzie 510 zach. W wyniku prowadzonej do dnia r. akcji ratowniczej zaizolowano objęty pożarem rejon przy pomocy 4 tam przeciwwybuchowych zlokalizowanych następująco: TP -1 na poz. 900 m., TP -2 na poz. 740 m., TP -3 na poz. 640 m. oraz TP -4 na poz. 512m. Pole pożarowe utworzone w wyniku otamowania rejonu zostało zlikwidowane decyzją Dyrektora OUG w Katowicach z dnia roku. Decyzja ta, pozwoliła na podjęcie przez kopalnię działań prowadzonych w ramach akcji pożarowej, zmierzających do przywrócenia do sieci wentylacyjnej wyrobisk zaizolowanych w związku z pożarem. Akcja została przeprowadzona w dwóch etapach. W ramach pierwszego etapu, rozpoczętego w dniu r., o godzinie 8 00 otwarto klapy w obu przepustach tamy TP-2 w chodniku podstawowym 322 i z wykorzystaniem wentylacji odrębnej tłoczącej przewietrzono przestrzeń za tamą. Następnie po wejściu zastępu ratowniczego za TP-2 wciągnięto końcówkę lutniociągu za TP-2 oraz otwarto drzwi w TB-568 zabudowanej za korkiem przeciwwybuchowym. Przystąpiono do wznawiania przewietrzania poprzez dokładkę lutniociągu i jednoczesnej penetracji przewietrzanego odcinka chodnika podstawowego. Doprowadzono lutniociąg tłoczący do cechy ok. 110m (głębokość wody ok. 1,5m). Podczas penetracji wyrobiska nie stwierdzono uszkodzeń obudowy ani opadów skał do wyrobiska. Po wykonaniu zawarcia uniemożliwiającego wejście osób niepowołanych, w sposób skuteczny i trwały, zainstalowano czujniki kontroli parametrów bezpieczeństwa (CH 4 i CO). Po ustabilizowaniu się parametrów wentylacyjno metanowych (wskazania CH 4-0,4 % i CO - 2ppm, wydatek wentylatora ok. 300m 3 /min) oraz wycofaniu się zastępów ratowniczych do bazy o godz kierownik akcji zdecydował o zakończeniu I etapu akcji ratowniczej. W chwili obecnej prowadzone są prace profilaktyczne mające na celu przywrócenie funkcjonalności chodnika podstawowego (nr 322) na poziomie 740m zgodnie z planem prac profilaktycznych zatwierdzonym przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego. Drugi etap akcji ratowniczej rozpoczął się w dniu r. o godz Założono bazy ratownicze w chodniku taśmowym w pokł. 352 na poz. 640m w odl. ok. 100m na wschód od przebicia do przekopu oddziałowego (nr 927) poz. 640m oraz w przekopie oddziałowym wsch. poz. 512m w odl. ok. 100m na wschód od przekopu głównego poz. 512m. i zabezpieczono je zaporami pyłowymi przeciwwybuchowymi. Prace ratownicze rozpoczęto od otwarcia przepustów tamowych w tamie TP-4 po stronie wschodniej i zachodniej. 6

9 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 Rys. 1. Sp osób izolacji rejonu pożaru. W otwartej klapie przepustu zamontowano linię termistorową uzupełniając zabudowaną wcześniej linę chromatograficzną, a następnie wycofano zastęp z rejonu TP-4. Rozpoczęto uchylanie klap w przepuście tamowym w TP-3 na poziomie 640m celem przewietrzenia wyrobisk pomiędzy poziomami m. W dniu r. kontynuowano odgazowanie otamowanego rejonu stopniowo zwiększając uchylenie przełazów w TP-3 do całkowitego ich otwarcia. W dalszej kolejności przystąpiono do udrożnienia podlanych spoiwem przepustów tamowych w TP-4. Po zakończeniu tych prac założono bazę ratowniczą na poziomie 900m oraz odkręcono i rozpoczęto uchylanie przełazu południowego w tamie TP-1. W dniu r. kontynuowano odgazowanie wyrobisk od poziomu 900 do poziomu 512m zwiększając ilość przepływającego powietrza przez odgazowywany rejon za pomocą tam wentylacyjnych zabudowanych w przekopie wentylacyjnym (nr 941) poz. 512m co umożliwiło całkowite otwarcie przepustów tamowych w TP-1 na poz. 900m. Po ustabilizowaniu się parametrów wentylacyjnych na poziomie 512m przystąpiono do penetracji przebicia transportowo-wentylacyjnego poz. 900m (nr 177) stwierdzając wystąpienie w nim rozlewiska wody w odległości ok. 250m na zachód od tamy TP-1 oraz prześwitu ok. 1,0m pomiędzy lustrem wody a stropem wyrobiska. Wycofano zastęp i wykonano trwałe zawarcie zabezpieczające przed wejściem osób niepowołanych do przebicia transportowo- -wentylacyjnego poz. 900m (nr 177) przed TP-1 oraz zlikwidowano bazę ratowniczą na poz. 900m. Rozpoczęto penetrację wyrobisk od poziomu 640m przez TP-3 w kierunku pochylni taśmowej (nr 178) oraz od poziomu 512m przez TP-4 pochylnią wentylacyjną (nr 175) w kierunku poziomu 640m. Po penetracji pochylni wentylacyjnej (nr 175) wykonano trwałe zawarcie w dojściu do TP-4 od strony przekopu wentylacyjnego poz. 512m (nr 941) zabezpieczające przed wejściem osób niepowołanych oraz zlikwidowano bazę ratowniczą na poz. 512m. W czwartym dniu akcji tj r. wykonano kolejną penetrację wyrobisk od poziomu 640m pochylnią taśmową (nr 178) do chodnika badawczego VIII (nr 151) w celu lokalizacji otworu T2/P1 z wyżej leżącego pokładu 405/1. Zastępy penetrujące wyrobiska stwierdziły w przekopie technologicznym I (nr 186) obwał stropu uniemożliwiający jego penetrację oraz zlokalizowały i zaznaczyły miejsce lokalizacji otworu T2/P1 w odległości ok. 80m od przebicia technologicznego I (nr 186). Kolejny zastęp ratowników spenetrował 150m chodnika taśmowego śc. 193 (nr 520) nie stwierdzając rozlewiska wody a w drodze powrotnej zlokalizował otwory wiercone z przekopu z pokł. 352 do pokł. 510 (nr 568) do pochylni taśmowej (nr 178). Rozwinięto instalację termistorową i chromatograficzną z bazy na poziomie 640m do chodnika badawczego VIII (nr 151). W dniu r. równocześnie kontynuowano penetrację wyrobisk objętych zlikwidowanym polem pożarowym w celu potwierdzenia występowania w nich przewidywanych korków wodnych. W związku ze stwierdzonym brakiem rozlewiska wody w chodniku taśmowym śc. 193 (nr 520) rozpoczęto zatłaczanie wody z rurociągu p.poż. otworami z przekopu z pokł. 352 do 7

10 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 Rys. 2. Etap IIa. Przewietrzanie pomiędzy TP3 i TP4. pokł. 510 (nr 568) oraz z rozlewiska znajdującego się w chodniku podstawowym (nr 322) do chodnika taśmowego śc. 193 (nr 520). W chodniku badawczym XIII (nr 559), chodniku taśmowym śc. 194 (nr 540) oraz w przekopie technologicznym II (nr 188) zlokalizowano korki wodne spełniające warunki przeciwwybuchowości. Rozpoczęto budowę zawarć korka przeciwwybuchowego TP-5 w chodniku badawczym VIII (nr 151). Prace ze względu na podwyższoną temperaturę i wilgotność wykonywane były w trudnych warunkach mikroklimatu. W dniu r. kontynuowano zalewanie chodnika taśmowego śc. 193 (nr 520) i budowę zawarć dla korka przeciwwybuchowego TP-5. Przeprowadzono ponowną penetrację chodnika taśmowego śc. 193 (nr 520) lokalizując w nim rozlewisko wody na odcinku ok. 100m od pochylni taśmowej (nr 178). W kolejnym dniu akcji tj r. kontynuowano podawanie wody do chodnika taśmowego śc. 193 (nr 520), budowę korka TP-5 oraz rozpoczęto budowę zawarcia w chodniku taśmowym śc. 193 (nr 520). Uruchomiono wentylator WLP-402 przewietrzający dojście do budowanej TP-5 w chodniku badawczym VIII (nr 151) następnie rozwinięto i uruchomiono linię chromatograficzną w rejonie TP-5. W dniu r. ukończono budowę zawarć tamy TP-5 wykonano komisyjny odbiór konstrukcji przez komisję z udziałem przedstawiciela OSRG i rozpoczęto podawanie spoiwa mineralno-cementowego otworem T2/P1 z pokł. 405/1. Ze względu na brak możliwości transportowych w rejonie oraz brak prądu do zasilenia pomp Mono, wykorzystanie otworu do zalewania tamy TP-5 było rozwiązaniem optymalnym. W chodniku podstawowym (nr 322) przystąpiono do budowy zawarcia ażurowego w rejonie skrzyżowania z pochylnią taśmową (nr 178) i budowano zawarcie w chodniku taśmowym śc. 193 (nr 520). Następnego dnia tj r. kontynuowano podawanie spoiwa i o godzinie zakończono wypełnianie korka TP-5. Zużyto ok kg spoiwa i przystąpiono do budowy komory kompensacyjnej dla tamy TP-5. Kontynuowano także zalewanie wodą chodnika taśmowego śc. 193 (nr 520). Spenetrowano chodnik taśmowy śc. 194 (nr 540) i chodnik taśmowy śc. 193 (nr 520) celem kontroli lustra wody. Dotransportowano i uruchomiono pompę do odwodnienia przebicia wentylacyjnego (nr 168). Równolegle pozostałe zastępy ratowników wykonały zawarcie w przekopie technologicznym I (nr 186) od strony chodnika badawczego VIII (nr 151). W dniu r. dokonano odbioru wypełnienia tamy przeciwwybuchowej TP-5. O godz kierownik akcji zawęził strefę zagrożenia wyłączając z niej wyrobiska na poziomie 512m od pochylni wentylacyjnej (nr 175) w kierunku szybu A-II. Sztab akcji zaproponował likwidację linii chromatograficznej L3 do korka TP-5. Zastępy ratownicze ukończyły budowę zawarcia ażurowego w pochylni taśmowej II (nr 178) poniżej chodnika badawczego XIII (nr 559) oraz kontynu- 8

11 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 W dniu r. uruchomiono pompowanie w przebiciu transportowo wentylacyjnym (nr 177) na poz. 900m i zaobserwowano obniżanie się lustra wody. W chodniku taśmowym śc. 194 (nr 540) uruchomiono wentylator WLP-402 w celu przewietrzania przebicia wentylacyjnego (nr 168) za postępem odwodnienia. Dokonano odbioru korka wodnego w chodniku badawczym XIII (nr 559), następnie kontynuowano transport materiałów oraz budowę wcześniej rozpoczętych zawarć. W kolejnym dniu akcji r. ukończono budowę zawarcia w chodniku taśmowym śc. 194 (nr 540) oraz dołożono lutnie Rys. 4. Przekrój przeciwwybuchowej tamy izolacyjnej TP-5 ze spoiwa szybkowiążącego o drewnianej konstrukcji zawarć. owały budowę zawarcia w chodniku taśmowym śc. 194 (nr 540) i chodniku badawczym XIII (nr 559). Następnie po raz kolejny zastęp ratowniczy spenetrował chodnik taśmowy śc. 193 (nr 520) w celu kontroli lustra wody. Uruchomiono drugą pompę odwadniającą przebicie wentylacyjne (nr 168). W dniu r. dokonano penetracji całości pochylni taśmowej (nr 178) łącznie ze 110 metrowym odcinkiem przebicia transportowo wentylacyjnego poz. 900m (nr 177). Podczas rozpoznania stwierdzono, że przebicie (nr 177) na długości ok. 50m jest zamulone (pozostały prześwit w granicach 2m) a w dalszym jego odcinku widoczne jest lustro wody. Obłożono bazę ratowniczą na poziomie 900m i rozpoczęto budowę instalacji do pompowania wody. Wykonano zawarcie chodnika badawczego XIII (nr 559). Kolejne zastępy ratownicze ponownie spenetrowały chodnik taśmowy śc. 194 (nr 540), taśmowy śc. 193 (nr 520) oraz dokonały odbioru korków wodnych w obecności przedstawiciela OSRG Jaworzno. do lustra wody. Zastęp ratowników spenetrował chodnik taśmowy śc. 193 (nr 520) w celu kontroli lustra wody oraz zainstalował czujnik poziomu wody i węże do pomiaru poziomu wody. W dniu r. zakończono pompowanie wody z części przebicia transportowo-wentylacyjnego poz. 900m (nr 177) co pozwoliło spenetrować wyrobisko na całej długości, następnie zlikwidowano bazę na poz. 900m. Kontynuowano odwodnienie chodnika taśmo- wego śc. 194 (nr 540) 9

12 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 Rys. 5.Wyrobiska spenetrowane przez zastępy ratowników w czasie akcji ratowniczej 10

13 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 i przebicia wentylacyjnego (nr 168) na bieżąco dokładając lutnie za postępem. Zabudowano również 20 półek zapory przeciwwybuchowej głównej w przekopie oddziałowym (nr 927) na poz. 640m oraz kontynuowano transport pyłu kamiennego. Dnia r. o godz otrzymano meldunek o pojawieniu się podwyższonych stężeń CO na chromatografie co oznaczało uzyskanie przepływu powietrza przez przebicie wentylacyjne (nr 168). Stopniowe obniżenie lustra wody umożliwiło odgazowanie odcinka pochylni wentylacyjno-technologicznej (nr 176). Po ustabilizowaniu się parametrów wentylacyjnych w pochylni wentylacyjno- -technologicznej (nr 176) (przepływ powietrza 340m 3 /min) zastępy ratownicze przystąpiły do penetracji wyrobiska. W trakcie penetracji pochylni wentylacyjno-technologicznej (nr 176) stwierdzono pełny obwał w ww. wyrobisku w odległości ok. 580m od pochylni wentylacyjnej (nr 175) co uniemożliwiło dalszą penetrację. Wykonano zawarcie ażurowe na wylocie z pochylni wentylacyjno-technologicznej (nr 176). Kontynuowano pompowanie wody z przebicia wentylacyjnego (nr 168). O godz zastęp ratowniczy zatrudniony do pompowania wody z przebicia wentylacyjnego (nr 168) zameldował o znacznym wycieku wody ze stropu na odcinku trzech par w powyższym wyrobisku. Zakończono budowę zapory przeciwwybuchowej pyłowej w przekopie oddz. (nr 927) poz. 640m. W dniu r. o godz zastęp ratowniczy, który pompował wodę z przebicia wentylacyjnego (nr 168) poinformował o aktualnym stanie wody tj. rozlewisko na długości ok. 24m oraz o prawdopodobnym zawale wyrobiska za lustrem wody. Wykonano zawarcie ażurowe na wlocie do przebicia wentylacyjnego (nr 168) oraz rozpoczęto transport materiału do budowy drugiego zawarcia od strony pochylni wentylacyjno-technologicznej (nr 176). Po jego wykonaniu o godz Kierownik Akcji zakończył drugi i zarazem ostatni etap akcji ratowniczej. Aktualna ilość powietrza doprowadzanego do rejonu przywróconego do sieci wentylacyjnej pokładu 510 zachód kształtuje się na poziomie: ok. 550 m 3 /min od poziomu 640m przekopem oddziałowym (nr 927), ok m 3 /min od poziomu 900m przebiciem transportowo wentylacyjnym (nr 177), co daje sumaryczną wartość ok m 3 /min powietrza odprowadzanego do szybu wentylacyjnego Andrzej IV na poziomie 512m. DROGA PRZEZ DYM Bezpieczeństwo pracy zastępu ratowniczego w zadymionej strefie zagrożenia - cz. II Chcąc zaprojektować nowe rozwiązania połączenia ratowników w zastępie, należało najpierw zidentyfikować i przeanalizować problemy związane z zastosowaniem obecnie używanych linek ratowniczych, będących na wyposażeniu służb ratownictwa górniczego przedsiębiorcy oraz CSRG S.A w Bytomiu. Do tego celu posłużyły wyniki testów linek ratowniczych, przeprowadzone w OSRG w Wodzisławiu Śląskim i Jaworznie. Testy te prowadzone były w ramach realizacji, sformułowanych w odniesieniu do jednostek ratownictwa górniczego, wniosków z prac Komisji powołanej przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego, dla zbadania przyczyn i okoliczności zapalenia metanu oraz wypadku zbiorowego, zaistniałego w dniu 5 maja 2011r. w Jastrzębskiej Spółce Węglowej S.A. Aktualny rozpływ powietrza w rejonie pochylni wentylacyjno technologicznej (nr 176): ok. 200 m 3 /min od przekopu technologicznego I (nr 186), ok. 100 m 3 /min od przebicia wentylacyjnego (nr 168), co daje sumaryczną wartość ok. 300 m 3 /min powietrza na wylocie pochylni wentylacyjno technologicznej (nr 176). Na podstawie analiz ze stacji pomiarowej nr 115 zlokalizowanej w pochylni wentylacyjnej (nr 175) stwierdzono, że zawartość metanu w powietrzu odprowadzanym z rejonu pokładu 510 kształtuje się na poziomie 0,9%, natomiast nie stwierdzono zawartości tlenku węgla. Analizując powyższe parametry wentylacyjne można stwierdzić, że sytuacja wentylacyjno metanowa w omawianym rejonie jest ustabilizowana. Dla rejonu przywróconych do sieci wyrobisk został opracowany Plan prac profilaktycznych zatwierdzony przez KRZG i od zakończenia akcji jest sukcesywnie realizowany. mgr inż. Zbigniew Kubica OSRG Jaworzno KWK Brzeszcze mgr inż. Marek Juras KWK,,Krupiński oraz realizacją wniosku nr 4 pt. Określić dla warunków ograniczonej widoczności, zasady połączenia ratowników w zastępie linką, z podaniem jej długości i sposobu zaczepienia oraz materiału, z jakiego powinna być wykonana. Dalsza identyfikacja problemów wynikłych z zastosowania linek ratowniczych stosowanych podczas prowadzenia prac ratowniczych odbyła się w OSRG w Zabrzu. Ze względu na konieczność obserwacji ćwiczących oraz identyfikację problemów, ratownicy ćwiczyli w warunkach silnego zadymienia i całkowitego braku widoczności realizowanego na dwa sposoby. Pierwszym sposobem było silne zadymienie komory urządzeniem Fire Rainer, gęstym dymem, a w drugim przypadku, zadymienie realizowane było poprzez nałożone na maski specjalne nakładki, uniemożliwiające jakiekolwiek widzenie. Fire Rainer jest urządzeniem niemieckiej firmy Smoke Faktory, dedykowanym dla górnictwa, pożarnictwa oraz wojska, w celach treningowych. Generuje bardzo długo utrzymujący się sztuczny dym i mgłę. Nakładki na maski twarzowe ratowników biorących udział w testach, wykonane są w kształcie owalnym o wymiarach: 27 cm x 20 cm z tkaniny technicznej typu VINYTOL 585 DUO NV. Podczas ćwiczeń ratownicy używali cztery typy aparatów ratowniczych: W-70, PSS BG-4, Biopak 240 R i PSS Czas jednego przejścia zastępu ratowników spiętych linką mieścił się w granicach od 20 minut do jednej godziny. 11

14 Zdj. 9 Generator dymu i mgły Fire Frainer. Wnioski z analizy problemów wynikających z zastosowania linek ratowniczych. Użycie linki o długości 5m z uwagi na ograniczony zakres stosowania i możliwość stworzenia niebezpiecznych sytuacji, zagrażających zdrowiu i życiu ratowników, nie powinno być brane pod uwagę w celu połączenia nią ratowników w warunkach zadymienia i ograniczonej widoczności. Przy jej użyciu niemożliwe jest przejście zastępu przez przepust tamowy, niskimi wyrobiskami, czy transport poszkodowanego na noszach. Ponadto, w warunkach całkowitego zadymienia, podczas pokonywania przeszkód, wymagających zdejmowania aparatów i ich przekładania, istnieje niebezpieczeństwo splątania linką węży oddechowych. Napięta linka stwarza dodatkowo zagrożenie zerwania maski z twarzy ratownika. Nie ma możliwości wpięcia się do linki dodatkowej osoby (przewodnika). Spięcie ratowników linką mocowaną do paska spodni, stwarza większy komfort pracy i zapewnia wyższy poziom bezpieczeństwa. Linka 15m daje większą swobodę ruchów niż linka 5m. Jednak jest za długa. Tworzą się na niej zwisy i pętle utrudniające przejście. Stwarza ponadto konieczność ciągłej kontroli zapasu linki, nie pozwalając dostatecznie skupić się na wyznaczonym zadaniu. Linka odblaskowa Ø 6mm o długości 10m jest lepszym rozwiązaniem niż linki 5m czy 15m. Zastęp pięcioosobowy połączony taką linką ma zapewniony odpowiedni dystans między ratownikami i swobodę ruchów. Jednak w sytuacji podpięcia RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 Zdj. 10 Nakładki na maski twarzowe ratownika. Zdj. 11 Przykład splątania linką węży oddechowych. Zdj. 12 Przykład stworzenia sytuacji zagrożenia zerwania maski z twarzy ratownika. Zdj. 13 Przykład kontrolowania zapasu oraz zaplątania się linki. dodatkowej osoby (przewodnika) i w warunkach silnego zadymienia, może znacznie ograniczyć komfort pracy z jej użyciem. Realizując zadania poszczególnych etapów projektu, zespół badawczy dokonał również analizy rozwiązań połączenia ratowników w zastępie, stosowanych w niektórych krajach. Zostały 12 zorganizowane spotkania przedstawicieli zespołu badawczego CSRG S.A. w jednostkach ratownictwa górniczego Czeskiej Republiki i Słowacji. Wysłano również maile do kilku zagranicznych jednostek ratowniczych z prośbą o informacje dotyczące przedmiotowej sprawy. Ponadto, podczas ćwiczeń zastępów ratowniczych, zorganizowanych w ramach Austriackiego Dnia

15 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 Ratownictwa Górniczego w Jochberg w Austrii, w dniach kwietnia br., odbyły się spotkania z przedstawicielami służb ratowniczych Niemiec i Austrii. Czechy i Słowacja. W oparciu o czeskie regulacje prawne dotyczące ratownictwa górniczego, zastęp ratowniczy w przypadku ograniczonej widzialności mniejszej niż 1m, musi być połączony linką ratowniczą. Przepisy te jednak nie regulują kwestii samej linki. Stosowane są tam połączenia zastępu na bazie linek indywidualnych. Wykonane są one ze sznurka Ø 4mm o długościach od 1,5m do 2,5m. Linki zakończone są zwykłymi karabińczykami stalowymi. Za połączenie zastępu linkami odpowiedzialny jest zastępowy. Linki te, znajdują się w torbie zastępowego obok innego wyposażenia. Nie stosuje się połączenia ratowników linkami w zadymieniu, gdzie widzialność w dymie wynosi powyżej 1m do 3m. Rolę linki życia pełni zwijana linia łączności ratowniczej i wytycza drogę powrotną z zadymionej strefy zagrożenia. Długość linii telefonicznej na bębnie AZY 120 wynosi do 800m, a AZY m. Słowackie służby ratownictwa górniczego w zakresie łączenia ratowników w zastępie wykonującym prace ratownicze, w zadymionej strefie zagrożenia, przyjmują takie same zasady pracy w przypadku prowadzenia akcji ratowniczej w zadymieniu. Do połączenia ratowników w zastępie wykorzystuje się linki indywidualne wykonane ze sznurka Ø 4mm o długościach ok. 2,0m zakończone zwykłymi karabińczykami stalowymi. Zestaw linek do połączenia zastępu znajduje się w również w torbie zastępowego, obok innego wyposażenia. Podczas rozmów, zwrócono uwagę, iż w obu krajach, dotychczas nie było żadnego przypadku, w którym ratownicy musieliby prowadzić akcję ratowniczą w silnie zadymionej atmosferze, powodującej konieczność użycia linek ratowniczych. Austria i Niemcy W ratownictwie austriackim jak i niemieckim nad zapewnieniem odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa ratowników wykonywujących prace ra- Zdj.14 Linki indywidualne do połączenia ratowników w zastępie. Zdj. 15 Wyposażenie torby zastępowego. Zdj. 16 Łączność ratownicza. Zdj. 17 Linki ratownicze. townicze odpowiedzialne są osoby prowadzące akcję ratowniczą. Osoby te mają obowiązek i mogą stosować różne rozwiązania, zapewniające bezpieczeństwo zastępu. Należy w tym miejscu podkreślić, że w obu tych krajach do- 13 tychczas nie odnotowano żadnego niebezpiecznego zdarzenia, ani żadnej akcji ratowniczej, w której ratownicy musieliby pracować w warunkach silnego zadymienia bądź braku widoczności.

16 W ćwiczeniach ratowniczych w ramach Austriackiego Dnia Ratownictwa Górniczego w Kitzbühel w Austrii, brały również udział austriackie zastępy ratownicze Straży Pożarnej. Jeden z takich zastępów był wyposażony w linki bezpieczeństwa osobistego Autoroll V6 MAX. Linki te są odporne na działanie wysokiej temperatury (do 500oC) i przeznaczone do wykonywania prac w zadymieniu. Pojedyncza linka Ø 3,5mm umieszczona jest w obudowie z poliamidu wzmocnionego, uzbrojona w wodoszczelny mechanizm automatycznego nawijania, karabińczyk oraz uchwyt umożliwiający podpięcie kolejnego ratownika. W zależności od wersji, przypinana jest do pasa biodrowego lub do pasa aparatu roboczego każdego ratownika, w sposób stały do wspornika z tworzywa sztucznego lub czasowy, za pomocą specjalnego paska, zapinanego na rzep. Na lince o długości 6m są zamocowane blokady, w odległościach co 1,25m, służące do ograniczenia długości linki. RPA Przez wiele lat, standardową praktyką zastępów ratowniczych wchodzących do zadymionej strefy zagrożenia, było znakowanie trasy przejścia farbą lub kredą. Umożliwiało im to rozpoznanie drogi powrotnej. Standardy te zostały zmienione po tragicznej stracie całego zastępu, który nie był w stanie odnaleźć drogi powrotnej, w wyniku znacznego pogorszenia się stopnia widzialności i warunków klimatycznych. Linią wytyczającą drogę powrotną jest linia łączności telefonicznej, natomiast sami ratownicy w zastępie spięci są linkami indywidualnymi. Model połączenia składa się z pasa biodrowego z przymocowaną na stałe taśmą poliamidową o długości 1,85m zakończoną zatrzaśnikiem. Model połączenia musi spełniać następujące kryteria: długość taśmy łączącej - 1,85m; taśma może być wykonana z poliamidu lub poliestru, zdolnego do utrzymania wytrzymałość na rozciąganie 22kN; zatrzaśniki stosowane w taśmie łączącej, zdolne są do przymocowane do pręta o średnicy co najmniej 18mm i powinny spełniać odpowiednie wymagania dowód załadunku i łamaniu przez SABS; RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 Zdj. 18 Karabińczyki na końcach linek. Zdj. 19 Wyposażenie torby zastępowego. Zdj. 20. Członkowie austriackiej drużyny Straży Pożarnej wyposażeni w linki typu Autoroll V6 MAX. Zdj. 21 Linka bezpieczeństwa osobistego Autoroll V6 MAX [1] Połączenie stałe Połączenie czasowe Zdj. 22. Rodzaj mocowania linki. Zdj. 23. Sposób blokowania linki. 14 Zdj. 24 Pas bezpieczeństwa z taśmą łączącą.

17 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 taśmy stosowane do linii ograniczających powinny mieć minimalną szerokość 25mm; kolor linii łącza - zielony neon; minimalna szerokość pasa - 45mm. Członkowie zastępu ratowniczego powinny być połączeni w następujących warunkach: słaba widoczność, odchylenie od wyrobisk większych niż 35, w nieznanych nagromadzeniach wody. W przypadku transportu poszkodowanego na noszach, ratownicy w zastępie mogą rozłączyć na taki okres czasu i tylko wtedy, gdy jest możliwość zabezpieczenia się w inny sposób, gwarantujący utrzymanie członków zastępu razem. Chcąc skorzystać z doświadczenia i opinii osób prowadzących drużyny ratownicze w zakładach górniczych, zorganizowano spotkanie seminaryjne Kierowników Kopalnianych Stacji Ratownictwa Górniczego spółek węglowych. Spotkanie odbyło się dnia r w OSRG w Zabrzu. Wzięli w nim udział kierownicy Kopalnianych Stacji Ratowniczych Kompanii Węglowej S.A., Katowickiego Holdingu Węglowego S.A., Jastrzębskiej Spółki Węglowej S.A. i Górniczej Spółki z Grupy Tauron. Po zapoznaniu uczestników spotkania z założeniami projektu i przedstawieniu wyników dotychczas przeprowadzonych prac, wysunięte zostały przez uczestników spotkania, trzy propozycje modelu sposobu połączenia ratowników w zastępie, na bazie których zaprojektowano trzy modele połączenia ratowników w zastępie wchodzącym do zadymionej strefy zagrożenia: linki indywidualne elastyczne ø5mm o dł. 1,6m, linka elastyczna ø5mm o dł. 6m z lonżami (0,3m), linka zwijana PROTEKTOR z lonżami (0,3m). Linki indywidualne ø5mm o dł. 1,6m. Indywidualne linki ratownicze elastyczne o długości 1,6m służą do połączenia ratowników w zastępie. Wykonane są na bazie linki typu Ekspander RG 5 zakończone zatrzaśnikami stalowymi z nakrętką blokującą. Model połączenia linkami indywidualnymi polega na spięciu pojedynczego Zdj. 25 Sposób połączenia. Zdj. 26 Zastęp w warunkach ograniczonej widoczności. Zdj. 27 Linki do połączenia indywidualnego. Zdj. 29 Przykładowy sposób połączenia ratowników Zdj. 28 Model połączenia zastępu linkami indywidualnymi 1,6m. 15

18 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 Zdj. 30 Linka elastyczna ø 5 mm o dł. 6 m. Zdj. 31 Zastęp połączony linką elastyczną ø5mm o dł. 6 m z lonżami. Zdj.32 Elementy modelu połączenia. Zdj.33 Model połączenia zastępu linką samozwijalną typu PROTEKT GL 087 ratownika z kolejnym w zastępie, linką o długości 1,6m typu Ekspander RG 5 do szelek aparatu lub do specjalnego pasa. Możliwe jest również podpięcie do pasa biodrowego spodni. Linka elastyczna ø5mm o dł. 6m z lonżami Linka ratownicza elastyczna o długości 6m typu Ekspander RG 5, zakończona jest z dwóch stron krętlikami stalowymi, zapobiegającymi skręcaniu się linki, połączonymi z zatrzaśnikiami z zapadką blokującą. Pełni funkcję linki poręczowej, do której wpinają się ratownicy przy użyciu lonż o dł. 0,3m. Przeciwległymi końcami linki połączonych jest dwóch ratowników skrajnych (zastępca zastępowego i zastępowy), a trzech ratowników pośrodku podpina są do niej lonżami. Możliwe jest też podpięcie środkowych ratowników do linki bez użycia lonż, poprzez zatrzaśniki, czy pasy nośne aparatu, przelotowo. Linka zwijana typu GL 087 PROTEKT o dł. 8,5m z lonżami. Linka zwijana typu GL 087 PROTEKT, pełni funkcję linki poręczowej, podobnie jak w przypadku linki elastycznej typu Ekspander RG 5. Zawarta taśma w obudowie z tworzywa sztucznego, zakończona jest zatrzaśnikiem stalowym z nakrętką twist-lock. Obudowa wyposażona jest w krętlik, zapobiegający skręcaniu się taśmy, połączony z zatrzaśnikiem stalowym. Dwóch ratowników skrajnych, spiętych jest na przeciwległych końcach linki w taki sposób, że ostatni ratownik (zastępowy) ma przypięty mechanizm zwijania, a pierwszy ratownik (zastępca zastępowego), spięty jest zatrzaśnikiem stalowym z nakrętką twist-lock. Trzech ratowników pośrodku, podpina są do linki lonżami o dł. 0,3m. Możliwe jest tak samo podpięcie środkowych ratowników do linki bez użycia lonż, poprzez zatrzaśniki przelotowe. 16 Obecnie prowadzone są badania funkcjonalności nowych rozwiązań połączeń ratowników w zastępie, realizowane w wyrobiskach górniczych kopalni Halemba-Wirek, Bolesław Śmiały i Knurów-Szczygłowice. Prowadzone są również badania w komorze ćwiczeń OSRG Zabrze. Zespół badawczy rozpoczął również prace związane z realizacją dwóch ostatnich etapów projektu. Jeden z nich, to określenie w drodze badań maksymalnych bezpiecznych odległości możliwych do przejścia przez zastęp ratowniczy w warunkach zupełnego braku widoczności. Realizacja tego etapu polegać będzie m.in. na ustaleniu metody ograniczenia widzialności dla zastępu ratowniczego poruszającego się w wyrobisku zadymionym w zależności od gęstości zadymienia oraz na pomiarze czasu przejścia zastępu ratowniczego wyrobiskami korytarzowymi o różnych nachyleniach. W ostatnim etapie części

19 Dräger jest partnerem, a nie tylko dostawcą. Drägerware Workshop Software 5000/7000 Oprogramowanie do zarządzania warsztatem. Po prostu lepsza organizacja: Drägerware Workshop Software dzięki wyjątkowej elastyczności stanowi idealne rozwiązanie do kompleksowego zarządzania warsztatem. Innowacyjne i łatwe w obsłudze oprogramowanie zapewni większą przejrzystość, optymalny przebieg procesów oraz wzrost wydajności. Dostępne moduły: warsztatu ochrony dróg oddechowych (współpracujący z urządzeniem testującym Quaestor) oraz technik pomiarowych (współpracujący ze stacją X-dock) umożliwiają kompleksowe zarządzanie dostępnym sprzętem: od inwentaryzacji poprzez testy aż po ocenę stanu sprzętu.

20 1300 Górnicze Urz¹dzenie Py³owe (GUP) Systemu POLKO do opylania py³em kamiennym ociosów wyrobisk górniczych Parametry techniczno-eksploatacyjne: - zasilanie sprê onym powietrzem 0,2-0,5MPa - wydajnoœæ 6,0 Mg/h - odleg³oœæ transportowa ok. 1000m - objêtoœæ podajnika komorowego 0,25-0,4m POLKO 1350 Górnicze Urz¹dzenie Py³owe (GUP) Systemu POLKO posiada wszelkie wymagane przepisami dopuszczenia i certyfikaty do stosowania w podziemnych wyrobiskach górniczych Kooperacja POLKO zaprasza do wspó³pracy oferuj¹c doradztwo techniczne, dobór parametrów technicznych urz¹dzeñ, szkolenie za³ogi, sprawny serwis gwarancyjny i pogwarancyjny

21

22 Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. DZIAŁ RATOWNICTWA DS. SZKOLENIA Bytom, ul. Chorzowska 25 tel , Dział Szkolenia Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. oferuje szkolenia: dla pracowników zakładów górniczych, wynikające z zapisów rozporządzenia Ministra Gospodarki z 12 czerwca 2002r. w sprawie ratownictwa górniczego, dla służb kopalnianych, których celem jest podniesienie wiedzy w zakresie: - pomocy przedmedycznej, - profilaktyki pożarowej, - pomiarów parametrów fizykochemicznych atmosfery kopalnianej, - użytkowania ucieczkowego sprzętu ochrony układu oddechowego, - innych zagadnień związanych z górnictwem podziemnym. Dział Szkolenia Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu posiada: Akredytację Śląskiego Kuratorium Oświaty, Stwierdzenie Okręgowego Urzędu Górniczego w Gliwicach o spełnieniu warunków do prowadzenia szkoleń pracowników zatrudnionych w ruchu zakładów górniczych. Zapraszamy podmioty trudniące się ratownictwem, w różnych branżach zawodowych na Kurs z zakresu KWALIFIKOWANEJ PIERWSZEJ POMOCY info@csrg.bytom.pl fax:

23 RATOWNICTWO GÓRNICZE NR 77 Zdj.34 Sposób połączenia. projektu realizowanego przez CSRG S.A., mają zostać opracowane zasady połączenia ratowników w zastępie linką, uwzględniając nowe rozwiązania połączeń. Wyniki tych badań zostaną przedstawione w następnej części artykułu. mgr inż. Piotr Pal OSRG Zabrze mgr inż. Krzysztof Mroziński OSRG Wodzisław fot. P. Pal, K. Mroziński SŁUŻBA MEDYCZNA W RATOWNICTWIE GÓRNICZYM W artykule przedstawiono organizację medycznej służby ratownictwa górniczego, sposób zabezpieczenia medycznego w ruchu zakładu górniczego oraz uwarunkowania prawne obowiązujące w tym zakresie. Zaprezentowano również zakres przygotowania zastępu ratowniczego do udzielania pomocy medycznej w akcji ratowniczej. Warunki pracy w górnictwie, w szczególności podziemnym sprawiają, że praca górnika charakteryzuje się, jak w żadnym innym zawodzie stałym zmaganiem się z naturalnymi zagrożeniami, stwarzającymi różne niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia ludzi. Z górnictwem zawsze związane było pojęcie ratownictwa górniczego, z tym, że w początkach górnictwa ratownictwo nie miało oczywiście formy zorganizowanej i polegało na udzielaniu sobie wzajemnej pomocy przez zatrudnionych pod ziemią górników w przypadku wystąpienia niebezpieczeństwa. Od 1907 roku na ziemiach polskich datowany jest rozwój zorganizowanego ratownictwa górniczego. Do zadań służb i podmiotów o których mowa powyżej należy min. niezwłoczne niesienie pomocy w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia osób przebywających w zakładzie górniczym. Ze statystyk wynika, że większość zagrożeń w środowisku pracy wydobywczej ma charakter współwystępowania. Dynamika zdarzeń niepożądanych, zachodzących w rejonie prowadzonych robót górniczych, nie pozwala jednoznacznie zdefiniować ostatecznego zagrożenia, a zatem również określić stan zdrowia poszkodowanego górnika. Należy przyjąć najgorszy scenariusz zdarzeń z ofiarami śmiertelnymi i ciężkimi przypadkami wśród poszkodowanych. Statystyka stopnia ciężkości urazów/zatruć w aspekcie najgroźniejszych i najczęstszych zagrożeń związanych z eksploatacją złoża wskazuje na konieczność natychmiastowej pomocy medycznej oraz sprawnego i szybkiego transportu na powierzchnię z miejsca wypadku. Organizacja medycznej służby ratownictwa górniczego. Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie ratownictwa górniczego z dnia 12 czerwca 2002r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 94, poz. 838 z późn. zm.) [2] nakłada obowiązek posiadania zorganizowanych służb medycznych ratownictwa górniczego w jednostce ratownictwa. Zgodnie z powyższym, podmiot zawodowo trudniący się ratownictwem górniczy zobowiązany jest do posiadania służby medycznej, której działalność określa i nadzoruje kierownik jednostki ratownictwa. Podstawowe ogniwo służby medycznej stanowią lekarze Medycznej Służby Ratownictwa Górniczego Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. jako podmiot zawodowo trudniący się ratownictwem górniczym zawarła umowę z firmą CEN-MED Sp. z o.o. zatrudniającą lekarzy posiadających odpowiednie przygotowanie i kwalifikacje z zakresu ratownictwa górniczego. Mówiąc o medycznym zabezpieczeniu działań ratowniczych warto zaznaczyć, że w każdym zastępie ratowniczym co najmniej jeden ratownik zastępowy zastępu, posiada kwalifikacje w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Sposób zabezpieczenia medycznego w zakładach górniczych przedstawiony jest w Planie Ratownictwa opracowanym dla każdego zakładu górniczego. Przedsiębiorca zawiera umowę z podmiotem medycznym, na podstawie której lekarze świadczą usługi na rzecz zakładu górniczego w przypadku konieczności udzielenia pomocy poszkodowanemu w ruchu zakładu górniczego, jak również mogą stanowić uzupełnienie lekarzy medycznej służby ratownictwa górniczego w trakcie prowadzenia działań akcyjnych. Lekarze medycznej służby ratownictwa górniczego. Lekarze wchodzący w skład medycznej służby muszą posiadać min. odpowiednią specjalizację, ukończony staż podyplomowy. Do obowiązków lekarzy należy: 1. uczestniczenie w akcjach ratowniczych, 2. udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanym, 3. uzgadnianie z kierownictwem akcji ratowniczej zakresu dopuszczalnych fizycznych i termicznych obciążeń ratowników wykonujących prace ratownicze, 4. sprawowanie nad ratownikami w OSRG opieki lekarskiej obejmującej: a) badania lekarskie przed rozpoczęciem dyżuru w OSRG, 17