Wpływ stopnia uwęglenia średnio zmetamorfizowanych węgli kamiennych na kinetykę sorpcji metanu
|
|
- Alicja Rudnicka
- 4 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 19, nr 4, grudzień 017, s. 1-7 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Wpływ stopnia uwęglenia średnio zmetamorfizowanych węgli kamiennych na kinetykę sorpcji metanu BARBARA DUTKA Instytut Mechaniki Górotworu PAN; ul. Reymonta 7, Kraków Streszczenie W ramach pracy wykonano badania kinetyk sorpcji metanu na próbkach węgla pochodzących z jednej z kopalń rejonu Jastrzębia. Badania obejmowały rejestrację przebiegów kinetyki sorpcji metanu metodą grawimetryczną, pod ciśnieniem 0.1 MPa i w temperaturze 5 C. Na podstawie otrzymanych krzywych kinetycznych wyznaczono czas połówkowy sorpcji t 0.5 oraz wyznaczono wartości efektywnego współczynnika dyfuzji D e metanu w badanych węglach, które zmieniały się w zakresie od do cm /s. Na podstawie pomiaru refleksyjności witrynitu R 0 określono stopień uwęglenia próbek. Refleksyjność R 0 badanych próbek węglowych przyjmowała wartości od 0.98 do 1.5%. W oparciu o uzyskane wyniki określono wpływ stopnia uwęglenia na zmiany efektywnego współczynnika dyfuzji metanu. Otrzymano trend nieliniowy malejący, który wskazuje na zmniejszenie kinetyki sorpcji metanu w węglach o wyższym stopniu uwęglenia. Słowa kluczowe: układ węgiel-metan, stopień uwęglenia, refleksyjność witrynitu, kinetyka sorpcji, efektywny współczynnik dyfuzji 1. Wstęp Węgiel kamienny jest naturalnym, mikroporowatym sorbentem węglowym powstałym w procesie metamorfizmu, charakteryzującym się złożoną strukturą, określaną jako struktura heterogenicznego kopolimeru [Milewska-Duda, 1993]. Pory węgla różnią się pod względem kształtu i wielkości, a porowata struktura węgla ulega zmianom wraz ze wzrostem stopnia uwęglenia [Bukowska et al., 01]. Mikropory węgla, mieszczące się w zakresie średnic od 0.5 nm do 1.0 nm, zapewniają bardzo dużą powierzchnię wewnętrzną o silnym powinowactwie do gazów takich jak: metan, etan i ditlenek węgla. W mikroporach deponowany jest sorbowany gaz. Układ makroporów, obejmujący sieć naturalnych szczelin, spełnia rolę porów transportowych. Ze względu na specyfikę budowy biporowatej, układ porów przejściowych (mezopory) praktycznie w węglu nie występuje [Krevelen, 1993], a znikomy ich udział charakteryzuje węgle o zawartości pierwiastka C w zakresie od 75 do 84% [Marecka, 1999]. Zjawiska akumulacji/uwalniania metanu przebiegające w złożonej strukturze sorbentu węglowego, wymagają analizy trzech zasadniczych procesów: filtracji, dyfuzji i sorpcji (desorpcji) właściwej. W przypadku ziarnistych próbek węglowych, czas trwania najwolniejszego z wymienionych powyżej procesów, czyli dyfuzji sorbatu w głąb mikroporowatej struktury węgla, decyduje o kinetyce procesów sorpcyjnych [Skoczylas i Topolnicki, 016]. Analiza kinetyki akumulacji/uwalniania dostarcza niezbędnej wiedzy o strukturze porowatej węgla, jak również o zjawiskach związanych z obecnością gazów w pokładach. Potrzeba zwiększania bezpieczeństwa w kopalniach węgla kamiennego uzasadnia prowadzenie wielokierunkowych badań mających na celu rozpoznanie jakości górotworu oraz określenie trendów zmian właściwości układu węgiel-metan w odniesieniu do zmieniających się warunków górniczo-geologicznych. Obok parametrów górniczych (metanonośność, wskaźnik intensywności desorpcji, ciśnienie złożowe), do opisu tego układu stosowane są parametry dodatkowe, które są wyznaczane w warunkach laboratoryjnych. Do parametrów tych należy efektywny współczynnik dyfuzji D e, który określa kinetykę procesów sorpcyjnych. Jego wartość jest wyznaczana z modeli dyfuzji bazujących na opisie struktury porowatej węgla modelu
2 Barbara Dutka uniporowego [Timofiejew, 1967; Crank, 1975; Charrière et al., 010; Jian et al., 01] oraz bidyspersyjnego [Ruckenstein et al., 1971; Busch et al., 004; Pan et al., 010]. Istotny wpływ na wartość tego parametru ma ciśnienie i temperatura [Gawor et al., 1990; Charrière et al., 010; Wierzbicki, 013] oraz zawartość wilgoci [Xu et al., 015]. Szeroki zakres zmienności wartości D e pozwala różnicować węgle w aspekcie potencjalnego ryzyka metanowego oraz wyrzutami węgla i gazu w górnictwie, przez co stanowi uzupełnienie opinii rzeczoznawców w zakresie rozpoznania zagrożenia metanowego i wyrzutowego w kopalniach. Proces uwęglenia materii organicznej w znacznym stopniu kształtuje wielkość i stopień rozbudowy struktury porowatej węgla. Ma on decydujący wpływ na kinetykę procesów sorpcyjnych [Ceglarska-Stefańska i Brzóska, 1998; Laxminarayana i Crosdale, 00] i wartość efektywnego współczynnika dyfuzji. Busch et al., (004) pisali o efekcie zmniejszania się dyfuzyjności węgla wraz ze wzrostem stopnia uwęglenia, ponieważ ze wzrostem uwęglenia wzrasta też udział mikroporowatości w strukturze porowatej węgla. Twierdzono, że czas osiągania równowagi sorpcyjnej dla węgla o niskim R 0, jest dziesięciokrotnie krótszy niż w przypadku antracytu [Li et al., 010]. Badania przeprowadzone przez Laxminarayana i Crosdale [00] i Gruszkiewicza et al. [009] potwierdziły rezultaty Busch a et al. [004]. Crosdale et al. [008] wykazali natomiast, iż stopień uwęglenia ma znacznie większy wpływ na kinetykę sorpcji metanu niż temperatura. Celem niniejszej pracy jest uzupełnienie dostępnego opisu układu węgiel-metan o ocenę trendu zmian wartości efektywnego współczynnika dyfuzji metanu dla średnio zmetamorfizowanych próbek węgla, w związku ze zmianami stopnia ich uwęglenia.. Kinetyka akumulacji i uwalniania metanu z węgla Kinetyka procesu sorpcji/desorpcji metanu w węglu opisywana jest za pomocą efektywnego współczynnika dyfuzji D e. Najczęściej stosowanym modelem fizycznym do oszacowania wartości efektywnego współczynnika dyfuzji jest model uniporowy, nawiązujący do II prawa dyfuzji Fick a [Crank, 1975]: gdzie: c r, t D c r t D 1 e c r t t K k H,, D e efektywny współczynnik dyfuzji, m /s, K H współczynnik liniowej izotermy Henry ego, m 3 /(g MPa), ε porowatość, -, k współczynnik charakteryzujący strukturę porowatą, -, r odległość od środka ziarna, m. Rozwiązaniem modelu uniporowego (1), w rezultacie przyjęcia licznych założeń i uproszczeń, jest równanie (), które dla sorpcji przyjmuje następującą postać [Timofiejew, 1967; Crank, 1975]: 6 1 n n1 z at 1 exp Det a () n R gdzie: γ względna ilość zasorbowanego gazu, -, a(t) zawartość gazu zasorbowanego w chwili t, m 3 /Mg, a całkowita zawartość gazu zdeponowanego w węglu, m 3 /Mg, R z promień zastępczy ziarna dla próbki o wymiarach średnic ziarn od d 1 do d : (1) R z d d d d 1 (3) Wzór () umożliwia wyznaczenie wartości efektywnego współczynnika dyfuzji D e na drodze pomiaru ilości zasorbowanego gazu a. Zgodnie z założeniami modelu uniporowego, pomiar taki należy przeprowadzić w warunkach izotermicznych i izobarycznych, w zakresie ciśnień odpowiadających prostoliniowemu odcinkowi izotermy (nasycanie od próżni do ciśnienia 0.1 MPa dla sorpcji lub uwalnianie od ciśnienia 0.1 MPa do próżni dla desorpcji).
3 Wpływ stopnia uwęglenia średnio zmetamorfi zowanych węgli kamiennych na kinetykę... 3 Rozwiązując równanie () dla czasu t, w którym ilość gazu zasorbowanego stanowi połowę ilości at końcowej, czyli 0.5 otrzymamy wówczas wzór Timofiejew a [1967]: a D e t R z (4) gdzie: t 0.5 czas potrzebny do osiągnięcia względnej ilości zasorbowanej γ = 0.5, s. Wzór Timofiejew a pozwala na wyliczenie wartości D e na podstawie tzw. czasu połówkowego t 0.5, w którym ilość zasorbowanego gazu stanowi połowę ilości wynikającej z całkowitego nasycenia próbki (γ = 0.5a 1bar ) oraz wartości promienia zastępczego R z (3), który dla zastosowanej klasy ziarnowej mm, wynosi R = cm. 3. Część badawcza 3.1. Charakterystyka materiału badawczego Badania opisane w artykule zostały przeprowadzone na 4 próbkach węgla pobranych z różnych pokładów zalegających na obszarze górniczym Kopalni Węgla Kamiennego,,Borynia-Zofiówka-Jastrzębie Ruch Zofiówka, zlokalizowanej w Górnośląskim ZagłębiuWęglowym (GZW). Próby węgla do badań pobrano ze wszystkich, dostępnych w roku 014 pokładów, w których w latach prowadzono roboty górnicze. Rozdrobniony materiał węglowy poddano procesowi homogenizacji i przesiano w zależności od przeznaczenia. Wykonano analizę techniczną badanych węgli polegającą na oznaczeniu zawartości części lotnych V daf, wilgoci całkowitej W a i popiołu A a. Posłużono się metodą wagową, stosując procedury zawarte w polskich normach dotyczących badania paliw stałych i węgla kamiennego. Przeprowadzono również analizę mikroskopową próbek węgla, polegającą na ocenie stopnia uwęglenia tych utworów na podstawie pomiaru refleksyjności witrynitu R 0. Pomiar refleksyjności przeprowadzono na pozbawionych zanieczyszczeń i wtrąceń fragmentach macerału z grupy witrynitu kolotelinitu (PN-ISO 7404-:005, PN-ISO :001 oraz PN-ISO :00). Do analizy mikroskopowej przeznaczono materiał o klasie ziarnowej mm. W tabeli 1 zestawiono wyniki analizy technicznej oraz refleksyjność witrynitu dla badanych próbek. Próbki ponumerowano w kolejności zgodnej ze wzrastającą wartością współczynnika refleksyjności witrynitu. Tab. 1. Analiza techniczna oraz refleksyjność witrynitu badanych węgli Próbka V daf, % A a, % W a, % R 0, % Próbka V daf, % A a, % W a, % R 0, % 1 4, ,84 0, ,89 6,73 1,8 1,090,33 15,68 1,16 1, ,79 7,54 1,57 1, ,45 10,19 1,36 1,0 15 3,5 6,31 1,13 1, ,58 11,57 1,19 1, ,34 1,61 0,8 1,13 5 7,84,58 1,95 1, ,17 9,57 1,00 1,19 6 5,9 5,01,09 1, ,35 3,49 1,31 1, ,9,69 1,59 1, ,33 1,5 1,39 1, ,54 8,0 1,3 1, ,44 8,76 1,08 1, ,08 0,0 1,1 1, ,40 4,38 1,06 1, ,0 5,56 0,88 1,071 5,01 10,7 0,9 1, ,4 11,77 1,39 1, ,71 4,8 1,6 1, ,81 8,78 1,44 1, ,8 6,48 1,15 1, Metoda pomiaru kinetyki sorpcji Celem badań sorpcyjnych był pomiar kinetyki sorpcji metanu w temperaturze 5 C (98 K), w warunkach stałego ciśnienia sorbatu, które wynosiło 0.1 MPa. Do badań przeznaczono próbki węgla o klasie ziarnowej mm (0.5 g), pozbawione wilgoci (suszenie w 353 K).
4 4 Barbara Dutka Pomiary sorpcyjne zostały przeprowadzone metodą grawimetryczną [Benham i Ross, 1989], przy zastosowaniu analizatora sorpcji IGA-001 (Intelligent Gravimetric Analyser) firmy Hiden Isochema. W metodzie grawimetrycznej ilość zasorbowanego gazu wyznaczana jest w sposób bezpośredni, na podstawie przyrostu masy badanego sorbentu, po wprowadzeniu do układu gazowego sorbatu. Masę sorbowanego gazu można śledzić w funkcji ciśnienia równowagowego dla określenia izoterm sorpcji, jak również w funkcji czasu celem analizy kinetycznych aspektów procesu sorpcji. Procedura pomiaru kinetyki sorpcji metanu składała się z następujących etapów: umieszczenie naważki węgla na szalce w komorze pomiarowej, odgazowanie próbki węgla w temperaturze 353 K do ciśnienia około 10-4 Pa, nasycanie próbki metanem pod ciśnieniem p = 0.1 MPa w temperaturze 98 K do stanu równowagi sorpcyjnej, odgazowanie próbki do ciśnienia atmosferycznego. Badanie próbek węglowych o klasie ziarnowej mm, skutkowało czasem oczekiwania na stan równowagi sorpcyjnej wynoszącym w temperaturze pomiaru, od 6 do 30 h. W wyniku pomiaru uzyskano zestaw wyników niezbędnych do określenia kinetycznych właściwości węgla (efektywny współczynnik dyfuzji D e ). Uzyskane wartości przeliczono na warunki standardowe i czystą substancją węglową. 4. Wyniki badań i dyskusja 4.1. Stopień uwęglenia Refleksyjność R 0 badanych próbek węglowych, przyjmowała wartości od 0.98 do 1.5% (Tab. 1). Według standardów międzynarodowych, zakres zmierzonych refleksyjności obejmował przedział metamorfizmu charakterystyczny dla węgli o średnim stopniu uwęglenia (medium rank coal) typ B i C [UN-ECE, 1998]. Według klasyfikacji polskiej, badane węgle należy zaklasyfikować do węgli meta- i ortokoksowych [Stach et al., 198]. 4.. Kinetyka sorpcji metanu dla węgli pochodzących z różnych pokładów Na rysunku 1 zestawiono kinetyki sorpcji metanu pod ciśnieniem p = 0.1 MPa wyznaczone dla badanych próbek. Kinetyki reprezentują zmiany stopnia zapełnienia sorpcyjnego γ w funkcji czasu. Normali- Rys. 1. Kinetyki sorpcji metanu w temperaturze laboratoryjnej 98 K (pierwsze 1 godzin procesu sorpcji)
5 Wpływ stopnia uwęglenia średnio zmetamorfi zowanych węgli kamiennych na kinetykę... 5 zacja przebiegu kinetyk do przedziału [0,1] umożliwia porównanie kilku krzywych oraz ich dalszą analizę. Przedstawione na rysunku 1 kinetyki obejmują pierwsze 1 godzin procesu nasycania, w których różnice pomiędzy poszczególnymi przebiegami są dobrze widoczne. Jak widać z rysunku 1, proces sorpcji dla próbek węgla pobranych z różnych pokładów wymaga różnego czasu oczekiwania na stan równowagi sorpcyjnej. Czas ten wynosi od 1 do 30 h. Poddając analizie ułożenie krzywych kinetycznych, można zauważyć, że układają się one według pewnego schematu, wskazując na obniżenie kinetyki procesu sorpcji w próbkach o wyższej refleksyjności. Przy zachowaniu stałej temperatury pomiaru, wydłużenie czasu sorpcji następuje w kierunku pokładów starszych, bardziej uwęglonych Wpływ stopnia uwęglenia na kinetykę sorpcji metanu i wartość efektywnego współczynnika dyfuzji Kinetyki sorpcji metanu pod ciśnieniem p = 0.1 MPa posłużyły do określenia wartości efektywnego współczynnika dyfuzji D e dla poszczególnych próbek węglowych. Jako podstawę do obliczeń, zastosowano uniporowy model dyfuzji metanu w ziarnistej próbce węglowej oraz rozwiązanie tego modelu podane przez Timofiejew a (1967) (wzór ). W tabeli zestawiono wartości czasu połówkowego t 0.5 oraz efektywnych współczynników dyfuzji dla węgli z różnych pokładów (0.98% < R 0 < 1.5%). Czasy połówkowe t 0.5 w temperaturze laboratoryjnej zmieniają się w przedziale wartości od 593 s do s. Wartości efektywnego współczynnika dyfuzji D e, dla podanych czasów połówkowych, zawierają się w zakresie od do cm /s. Zakres ten, obejmujący dwa rzędy wielkości pokazuje, że węgle średnio zmetamorfizowane z rejonu Jastrzębia charakteryzuje odmienna struktura wewnętrzna, którą prawdopodobnie można powiązać ze stopniem uwęglenia (wartość refleksyjności witrynitu). Tab.. Czasy połówkowe sorpcji t 0.5 oraz wartości efektywnego współczynnika dyfuzji D e Nr próbki t 0.5 [s] D e [cm /s] Nr próbki t 0.5 [s] D e [cm /s] E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E E-10 Na rysunku przedstawiono wpływ stopnia uwęglenia badanych próbek na zmiany efektywnego współczynnika dyfuzji metanu w węglu. Jak wynika z rysunku, wzrost stopnia uwęglenia w zakresie analizowanych refleksyjności powoduje obniżenie wartości efektywnego współczynnika dyfuzji D e. Na podstawie otrzymanego trendu można ocenić, że wynikiem wzrostu uwęglenia od 0.98 do 1.5% będzie około 0-krotne zmniejszenie wartości efektywnego współczynnika dyfuzji metanu w węglu. W zakresie refleksyjności charakterystycznym dla węgli średnio zmetamorfizowanych, procesy sorpcyjno-dyfuzyjne dla próbek o wyższej wartości refleksyjności R 0 będą przebiegać wolniej, niż w przypadku próbek o niższej wartości refleksyjności. Otrzymane rezultaty są zgodne z obserwacjami zawartymi w pracach innych badaczy m.in. Laxminarayana i Crosdale (00), Busch et al. [004], Gruszkiewicza et al. [009] oraz Li et al. [010]. Proces uwęglenia materii organicznej w znacznym stopniu kształtuje stopień rozbudowy struktury porowatej węgla, a przez to wpływa na kinetykę procesów sorpcyjnych [Ceglarska-Stefańska i Brzóska, 1998; Laxminarayana i Crosdale, 00]. Wynikiem zaawansowania procesów naturalnego uwęglenia jest wzrost uporządkowania struktury węglowej oraz zwiększenie obszarów mikro- i submikroporowatości. Zmiany te powodują utrudnioną penetrację struktury węglowej przez cząsteczki par i gazów [Zarębska i Dudzińska, 008].
6 6 Barbara Dutka Rys.. Wpływ stopnia uwęglenia na wartość efektywnego współczynnika dyfuzji metanu w temperaturze 98 K 5. Podsumowanie i wnioski Przedstawiona praca miała na celu określenie wpływu stopni a uwęglenia na przebieg kinetyki sorpcji metanu oraz wartość efektywnego współczynnika dyfuzji D e. Analizowano węgle pochodzące z rejonu Jastrzębia, z pokładów należących do obszaru górniczego kopalni,,borynia-zofiówka-jastrzębie Ruch Zofiówka. Próbki należały do węgli średnio zmetamorfizowanych o refleksyjności w zakresie R 0 od 0.98 do 1.5%. W wyniku przeprowadzonych badań uzyskano następujące rezultaty: wartość efektywnego współczynnika dyfuzji D e dla badanych węgli zmienia się w zakresie od do cm /s, w stałej temperaturze, wzrost stopnia uwęglenia skutkuje zmniejszeniem dyfuzyjności węgla, przez co procesy sorpcyjno-dyfuzyjne dla węgli o wyższej refleksyjności przebiegają wolniej, trend zmian wartości efektywnego współczynnika dyfuzji ze wzrostem stopnia uwęglenia ma charakter krzywej malejącej, która opisuje zmniejszanie kinetyki sorpcji metanu do pewnej wartości granicznej, proces uwęglenia w znacznym stopniu decyduje o kinetyce sorpcji metanu. Praca została wykonana w roku 016 w ramach prac statutowych realizowanych w Instytucie Mechaniki Górotworu Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, finansowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Literatura Benham M.J., Ross D.K., 1989: Experimental determination of absorption-desorption isotherms by computer controlled gravimetric analysis. Zeitschrift für Physikalische Chemie Neue Folge 5, Pages Bukowska M., Sanetra U., Wadas M., 01: Chronostratigraphic and Depth Variability of Porosity and Strength of Hard Coals in the Upper Silesian Basin. Gospodarka Surowcami Mineralnymi 8 (4), Pages Busch A., Gensterblum Y., Krooss B.M., Littke R., 004: Methane and carbon dioxide adsorption diffusion experiments on coal: upscaling and modeling. International Journal of Coal Geology 60 ( 4), Pages Ceglarska-Stefańska G., Brzóska K., 1998: The effect of coal methamorphism on methane desorption. Fuel 77, No 6, Pages Charrière D., Pokryszka Z., Behra P., 010: Effect of pressure and temperature on diffusion of CO and CH 4 into coal from the Lorraine basin (France). International Journal of Coal Geology 81, Pages Crank J., 1975: The Mathematics of diffusion. nd edition. Oxford.
7 Wpływ stopnia uwęglenia średnio zmetamorfi zowanych węgli kamiennych na kinetykę... 7 Crosdale P.J., Moore T.A., Mares T.E., 008: Infl uence of moisture content and temperature on methane adsorption isotherm analysis for coals from a low rank, biogenically-sourced gas reservoir. International Journal of Coal Geology 76, Pages Gawor M., Rysz J., Smolarski A., 1990: Wyznaczanie współczynnika dyfuzji i szybkości desorpcji dwutlenku węgla w węglach kamiennych skłonnych do wyrzutu. W: Górotwór jako ośrodek wielofazowy wyrzuty skalno-gazowe, tom II pod red. J. Litwiniszyna, Wydawnictwo AGH, Kraków, s Gruszkiewicz M.S., Naney M.T., Blencoe J.G., Cole D.R., Pashin J.C., Carroll R.E., 009: Adsorption kinetics of CO, CH 4, and their equimolar mixture on coal from the Black Warrior Basin, West-Central Alabama. International Journal of Coal Geology 77 (1-), Pages Jian X., Guan P., Zhang W., 01: Carbon dioxide adsorption and diffusion in coals: experimental investigation and modeling. Sci. China Earth Sci. 55 (4), Pages Krevelen D.W. Van, 1993: Coal-Typology-Physics-Chemistry-Constitution. Elsevier, Amsterdam. Laxminarayana C., Crosdale P.J., 00: Controls on methane adsorption capacity of Indian coals. AAPG Bulletin 86 (), Pages Li D., Liu Q., Weniger P., Gensterblum Y., Busch A., Krooss B.M., 010: High-pressure adsorption isotherms and adsorption kinetics of CH 4 and CO on coals. Fuel 89 (3), Pages Marecka A.: 1999: Kinetyka adsorpcji CO i CH 4 na węglach kamiennych z Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego, praca doktorska, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków. Milewska-Duda J., 1993: The coal sorbate system in the light of the theory of polymer solutions. Fuel 7, Pages Pan Z., Connell L.D., Camilleri M., Connelly L., 010: Effects of matrix moisture on gas diffusion and fl ow in coal. Fuel 89 (1), Pages Ruckenstein E., Vaidyanathan A.S., Youngquist G.R., 1971: Adsorption by solids with bidisperse pore structures. Chemical Engineering Science 6, Pages Skoczylas N., Topolnicki J., 016: The coal-gas system the effective diffusion coeffi cient. International Journal of Oil, Gas and Coal Technology 1 (4) Pages Stach E., Mackowsky M.-Th., Teichmuller M., Taylor G.H., Chandra D., Teichmuller R., 198: Stach s Textbook of Coal Petrology. Gebruder Borntraeger, Berlin, Stuttgart. Tomofejew D.P., 1967: Adsorptionskinetik. Lipsk VEB. UN-ECE, 1998: International Classifi cation of In-Seam Coals. ECE UN Geneva. UN (New York). Wierzbicki M., 013: Changes in the adsorption/diffusion kinetics of a coal-methane system caused by different temperatures and pressures. Gospodarka Surowcami Mineralnymi 9 (4) Pages Xu H., Tang D., Zhao J., Li S., Tao S., 015: A new laboratory method for accurate measurement of the methane diffusion coeffi cient and its infl uencing factors in the coal matrix. Fuel 158, Pages Zarębska K., Dudzińska A., 008: Możliwości magazynowania CO w pokładach węgli kamiennych weryfi kacja danych eksperymentalnych. Gospodarka Surowcami Mineralnymi 4 (3/3), Pages Effect of degree of coalification of medium-metamorphosed hard coals on the kinetics of methane sorption Abstract The paper deals with studies on the kinetics of methane sorption on coal samples collected from one of the mines in the Jastrzębie region. The studies included the recordings of the sorption kinetics performed by gravimetric method at methane pressure of 0.1 MPa and temperature of 5 C. Based on the obtained kinetic curves, the half-sorption time t 0.5 and the values of the effective diffusion coefficient D e of methane in the coal samples were determined. At constant temperature, D e values varied from to cm /s. Vitrinite reflectance R 0 was measured to obtain the degree of coalification. The reflectance R 0 of the studied coal samples was from 0.98 to 1.5%. Based on the obtained results, the impact of the degree of coalification on changes in the effective methane diffusion coefficient was determined. As a result, a non-linear decrease trend was obtained, which indicates a decrease in the kinetics of methane sorption in coals with a higher degree of coalification. Keywords: coal-methane system, degree of coalification, vitrinite reflectance, sorption kinetics, effective diffusion coefficient
Zmienność temperaturowa współczynników równania Langmuir a na przykładzie pokładów partii E Ruchu Zofiówka
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 18, nr 3, wrzesień 2016, s. 19-25 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Zmienność temperaturowa współczynników równania Langmuir a na przykładzie pokładów partii
Bardziej szczegółowoUwalnianie metanu z prób węglowych fizyka zjawiska i metoda pomiarowa
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 17, nr 1-, czerwiec 015, s. 81-86 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Uwalnianie metanu z prób węglowych fizyka zjawiska i metoda pomiarowa NORBERT SKOCZYLAS, MIROSŁAW
Bardziej szczegółowoPowtarzalność wyznaczania izoterm sorpcji gazu na różnych aparaturach badawczych przy wielokrotnych cyklach pomiaru
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 16, nr 1-2, czerwiec 2014, s. 109-117 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Powtarzalność wyznaczania izoterm sorpcji gazu na różnych aparaturach badawczych przy
Bardziej szczegółowoPowtarzalność pomiarów kinetyk sorpcji gazu na różnych aparaturach badawczych przy wielokrotnych cyklach pomiaru
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 18, nr 1, marzec 016, s. 3-30 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Powtarzalność pomiarów kinetyk sorpcji gazu na różnych aparaturach badawczych przy wielokrotnych
Bardziej szczegółowoOKREŚLENIE CIŚNIENIA ZŁOŻOWEGO METANU NA PODSTAWIE POMIARÓW METANONOŚNOŚCI ORAZ BADAŃ SORPCYJNYCH WĘGLA NA PRZYKŁADZIE KWK KRUPIŃSKI
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 1 2009 Barbara Dutka*, Jan Walaszczyk**, Mirosław Wierzbicki* OKREŚLENIE CIŚNIENIA ZŁOŻOWEGO METANU NA PODSTAWIE POMIARÓW METANONOŚNOŚCI ORAZ BADAŃ SORPCYJNYCH WĘGLA
Bardziej szczegółowoPomiary kinetyki procesów sorpcyjnych zachodzących w układzie węgiel-metan przy wykorzystaniu różnych narzędzi badawczych
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 15, nr 3-4, grudzień 2013, s. 15-26 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Pomiary kinetyki procesów sorpcyjnych zachodzących w układzie węgiel-metan przy wykorzystaniu
Bardziej szczegółowoLaboratoryjne określenie zależności między ciśnieniem hydrostatycznym wywieranym na próbkę węgla, a wybranymi parametrami opisującymi sorpcję gazu
2 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2015 UKD 001.891:67/68.05:531.4 Laboratoryjne określenie zależności między ciśnieniem hydrostatycznym wywieranym na próbkę węgla, a wybranymi parametrami opisującymi sorpcję gazu Laboratory
Bardziej szczegółowoWpływ temperatury układu węgiel-metan na własności sorpcyjne węgla ze szczególnym uwzględnieniem kinetyki sorpcji/dyfuzji
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 15, nr 1-2, czerwiec 2013, s. 75-83 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Wpływ temperatury układu węgiel-metan na własności sorpcyjne węgla ze szczególnym uwzględnieniem
Bardziej szczegółowoWyznaczanie metanonośności pokładów na podstawie pomiarów wskaźnika intensywności desorpcji na przykładzie wyników z wybranej kopalni węgla kamiennego
Nr 2 PRZEGLĄD GÓRNICZY 29 UKD 622.333:622.324:622.8 Wyznaczanie metanonośności pokładów na podstawie pomiarów wskaźnika intensywności desorpcji na przykładzie wyników z wybranej kopalni węgla kamiennego
Bardziej szczegółowoWybrane sposoby określania efektywnego współczynnika dyfuzji na podstawie przebiegów kinetyki nasycania/uwalniania gazu z próbki węglowej
43 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 12, nr 1-4, (2010), s. 43-50 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Wybrane sposoby określania efektywnego współczynnika dyfuzji na podstawie przebiegów kinetyki
Bardziej szczegółowoWYBRANE WŁASNOŚCI WĘGLI W REJONACH ZAGROŻONYCH WYRZUTAMI METANU I SKAŁ
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt 1 2008 Barbara Dutka*, Mirosław Wierzbicki* WYBRANE WŁASNOŚCI WĘGLI W REJONACH ZAGROŻONYCH WYRZUTAMI METANU I SKAŁ 1. Wstęp Zjawiska gazodynamiczne stanowią w podziemnych
Bardziej szczegółowo1. Wstęp KATARZYNA GODYŃ, BARBARA DUTKA. Streszczenie
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 19, nr 3, wrzesień 2017, s. 37-45 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Wpływ zawartości grup macerałów na wybrane parametry sorpcyjne w średnio uwęglonych próbkach
Bardziej szczegółowoTesty aparatury do pomiaru kinetyki uwalniania CO 2 z próbek węgla kamiennego
71 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 6, nr 1-2, (2004), s. 71-78 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Testy aparatury do pomiaru kinetyki uwalniania CO 2 z próbek węgla kamiennego JULIUSZ TOPOLNICKI,
Bardziej szczegółowoWYSTĘPOWANIE METANU W POKŁADACH WĘGLA BRUNATNEGO. 1. Wstęp. 2. Metodyka wykonania badań laboratoryjnych próbek węgla na zawartość metanu
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 2 2007 Jan Macuda*, Ludwik Zawisza* WYSTĘPOWANIE METANU W POKŁADACH WĘGLA BRUNATNEGO 1. Wstęp Znaczna część naturalnych procesów chemicznych w skorupie ziemskiej
Bardziej szczegółowoAnaliza układu węgiel kamienny-gaz pod kątem intensyfikacji wydobycia metanu z użyciem ditlenku węgla
Paweł Baran*, Joanna Rogozińska, Katarzyna Zarębska, Stanisław Porada AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków Analysis of the coal-gas system for intensification of methane recovery with carbon dioxide
Bardziej szczegółowoPrzegląd laboratoryjnych metod i narzędzi pomiarowych układu węgiel-metan
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 17, nr 1-2, czerwiec 2015, s. 87-93 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Przegląd laboratoryjnych metod i narzędzi pomiarowych układu węgiel-metan MATEUSZ KUDASIK
Bardziej szczegółowoAnaliza pęcznienia węgli kamiennych i brunatnych w oparciu o analizę izoterm sorpcji CO 2
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 18, nr 4, grudzień 2016, s. 109-116 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Analiza pęcznienia węgli kamiennych i brunatnych w oparciu o analizę izoterm sorpcji CO
Bardziej szczegółowoObserwacja zmian pojemności sorpcyjnej i efektu pęcznienia ziarnistej próbki węgla kamiennego wymuszonych zmianami ciśnienia okólnego
35 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 12, nr 1-4, (2010), s. 35-41 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Obserwacja zmian pojemności sorpcyjnej i efektu pęcznienia ziarnistej próbki węgla kamiennego
Bardziej szczegółowoBadania właściwości sorpcyjno-odkształceniowych węgla w stanie obciążenia okólnego
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 13, nr 1-4, (2011), s. 31-35 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Badania właściwości sorpcyjno-odkształceniowych węgla w stanie obciążenia okólnego BARBARA DUTKA
Bardziej szczegółowoBadania konkurencyjnej sorpcji CO 2 i CH 4 w warunkach izotermiczno-izobarycznych na węglu kamiennym
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 19, nr 1, marzec 217, s. 45-55 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Badania konkurencyjnej sorpcji CO 2 i CH 4 w warunkach izotermiczno-izobarycznych na węglu kamiennym
Bardziej szczegółowoMasowy przepływomierz kapilarny do badań kinetyki uwalniania zasorbowanego gazu
27 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 12, nr 1-4, (2010), s. 27-33 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Masowy przepływomierz kapilarny do badań kinetyki uwalniania zasorbowanego gazu MATEUSZ KUDASIK,
Bardziej szczegółowoWspółzależność zjawisk sorpcyjno-rozszerzalnościowych dla próbek węgla kamiennego pochodzących z różnych pokładów
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 19, nr 3, wrzesień 2017, s. 21-27 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Współzależność zjawisk sorpcyjno-rozszerzalnościowych dla próbek węgla kamiennego pochodzących
Bardziej szczegółowoBadania kinetyki uwalniania metanu z próbek węglowych pochodzących z wybranych miejsc w pokładzie 409/3 kopalni Zofiówka
03 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PN Tom 7, nr 3-4, (005), s. 03-4 Instytut Mechaniki Górotworu PN Badania kinetyki uwalniania metanu z próbek węglowych pochodzących z wybranych miejsc w pokładzie
Bardziej szczegółowoBadanie procesów dyfuzji i rozpuszczania się gazu ziemnego w strefie kontaktu z ropą naftową
NAFTA-GAZ luty 2011 ROK LXVII Jerzy Kuśnierczyk Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno Badanie procesów dyfuzji i rozpuszczania się gazu ziemnego w strefie kontaktu z ropą naftową Wstęp Badania mieszanin
Bardziej szczegółowoANNA PAJDAK. Instytut Mechaniki Górotworu PAN; ul. Reymonta 27, Kraków. Streszczenie
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 17, nr 3-4, grudzień 2015, s. 99-105 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Modele teoretyczne obszaru powierzchni i rozkładu porów jako narzędzie analizy danych równowagowych
Bardziej szczegółowoTECHNOLOGIE MAGAZYNOWANIA I OCZYSZCZANIA WODORU DLA ENERGETYKI PRZYSZŁOŚCI
21.03.2006 POLITECHNIKA WARSZAWSKA Szkoła Nauk Technicznych i Społecznych w Płocku C e n t r u m D o s k o n a ł o ś c i CERED REDUKCJA WPŁYWU PRZEMYSŁU U PRZETWÓRCZEGO RCZEGO NA ŚRODOWISKO NATURALNE TECHNOLOGIE
Bardziej szczegółowoBADANIA TEMPERATUROWEJ ZALEŻNOŚCI SORPCJI CO 2 W WĘGLACH KAMIENNYCH W ASPEKCIE GEOLOGICZNEJ SEKWESTRACJI DITLENKU WĘGLA
BADANIA TEMPERATUROWEJ ZALEŻNOŚCI SORPCJI CO 2 W WĘGLACH KAMIENNYCH W ASPEKCIE GEOLOGICZNEJ SEKWESTRACJI DITLENKU WĘGLA THE INVESTIGATIONS OF TEMPERATURE DEPENDENCE OF CO 2 SORPTION ON COALS RELATED TO
Bardziej szczegółowoModel emisji metanu pochodzącego z urobku w trakcie eksploatacji wyrobiska ścianowego
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 17, nr 3-4, grudzień 2015, s. 107-114 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Model emisji metanu pochodzącego z urobku w trakcie eksploatacji wyrobiska ścianowego
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA DYFUZJI WODY W KOSTKACH MARCHWI OD TEMPERATURY POWIETRZA SUSZĄCEGO
Inżynieria Rolnicza 5(13)/211 ZALEŻNOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA DYFUZJI WODY W KOSTKACH MARCHWI OD TEMPERATURY POWIETRZA SUSZĄCEGO Marian Szarycz, Krzysztof Lech, Klaudiusz Jałoszyński Instytut Inżynierii Rolniczej,
Bardziej szczegółowoApplication of MSW model to describe mine gases sorption on the basis of the selected coal samples from the Rybnik Coal Area
10 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2015 UKD 622.333:622.324.622:167.168 Zastosowanie modelu MSW do opisu sorpcji gazów kopalnianych na wybranej próbce węgla z Rybnickiego Okręgu Węglowego Application of MSW model to
Bardziej szczegółowoLaboratoryjne badania sorpcji wymiennej CO 2 /CH 4 na brykiecie węglowym
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 14, nr 1-4, (2012), s. 15-24 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Laboratoryjne badania sorpcji wymiennej CO 2 /CH 4 na brykiecie węglowym BARBARA DUTKA, MATEUSZ
Bardziej szczegółowoCENTRUM CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH CLEAN COAL TECHNOLOGY CENTRE. ... nowe możliwości. ... new opportunities
CENTRUM CZYSTYCH TECHNOLOGII WĘGLOWYCH CLEAN COAL TECHNOLOGY CENTRE... nowe możliwości... new opportunities GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA fluidalnym przy ciśnieniu maksymalnym 5 MPa, z zastosowaniem różnych
Bardziej szczegółowoM. Wierzbicki: Autoreferat. Dr inż. Mirosław Józef Wierzbicki Instytut Mechaniki Górotworu Polska Akademia Nauk ul. Wł. St. Reymonta Kraków
Załącznik nr 1 Dr inż. Mirosław Józef Wierzbicki Instytut Mechaniki Górotworu Polska Akademia Nauk ul. Wł. St. Reymonta 27 30-059 Kraków AUTOREFERAT Kraków, luty 2014 1 1. Imię i nazwisko: Mirosław Józef
Bardziej szczegółowoPorównanie powierzchni właściwej i rozmiaru porów węgla metodami sorpcyjnymi w różnych temperaturach
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 16, nr 3-4, grudzień 2014, s. 85-92 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Porównanie powierzchni właściwej i rozmiaru porów węgla metodami sorpcyjnymi w różnych temperaturach
Bardziej szczegółowoWłaściwości sorpcyjne wybranych silikonów względem CO 2
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 19, nr 4, grudzień 2017, s. 3-8 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Właściwości sorpcyjne wybranych silikonów względem CO 2 ANNA PAJDAK, NORBERT SKOCZYLAS Instytut
Bardziej szczegółowoANALIZA SORPCJI METANU I DITLENKU WĘGLA W WĘGLACH KAMIENNYCH Z PUNKTU WIDZENIA SEKWESTRACJI I MAGAZYNOWANIA DITLENKU WĘGLA LUB METANU
ROZDZIAŁ ANALIZA SORPCJI METANU I DITLENKU WĘGLA W WĘGLACH KAMIENNYCH Z PUNKTU WIDZENIA SEKWESTRACJI I MAGAZYNOWANIA DITLENKU WĘGLA LUB METANU Analysis of methane and carbon dioxide sorption in hard coal
Bardziej szczegółowoInwentaryzacja emisji metanu z układów wentylacyjnych i z układów odmetanowania kopalń węgla kamiennego w Polsce w latach 2001-2010
1 Inwentaryzacja emisji metanu z układów wentylacyjnych i z układów odmetanowania kopalń węgla kamiennego w Polsce w latach 2001-2010 Dr inż. Renata Patyńska Główny Instytut Górnictwa Pracę zrealizowano
Bardziej szczegółowoModel numeryczny procesu sorpcji wymiennej CO 2 /CH 4
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 15, nr 3-4, grudzień 2013, s. 3-14 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Model numeryczny procesu sorpcji wymiennej CO 2 /CH 4 BARBARA DUTKA, MATEUSZ KUDASIK, JULIUSZ
Bardziej szczegółowoSorpcjomat krokowy nowatorska aparatura do pomiarów sorpcyjnych w warunkach stałego ciśnienia gazu
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 14, nr 1-4, (2012), s. 33-43 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Sorpcjomat krokowy nowatorska aparatura do pomiarów sorpcyjnych w warunkach stałego ciśnienia gazu
Bardziej szczegółowoZIARNA HYDROFILOWE W PRZEMYSŁOWYM PROCESIE FLOTACJI WĘGLI O RÓŻNYM STOPNIU UWĘGLENIA
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 30 Zeszyt 3/1 2006 Marek Lenartowicz*, Jerzy Sablik** ZIARNA HYDROFILOWE W PRZEMYSŁOWYM PROCESIE FLOTACJI WĘGLI O RÓŻNYM STOPNIU UWĘGLENIA 1. Wstęp W wyniku zmechanizowania
Bardziej szczegółowoWoltamperometryczne oznaczenie paracetamolu w lekach i ściekach
Analit 6 (2018) 45 52 Strona czasopisma: http://analit.agh.edu.pl/ Woltamperometryczne oznaczenie lekach i ściekach Voltammetric determination of paracetamol in drugs and sewage Martyna Warszewska, Władysław
Bardziej szczegółowoPorównanie wybranych właściwości fizycznych brykietu węglowego w stanie powietrznie-suchym i w atmosferze CO 2
3 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 12, nr 1-4, (2010), s. 3-10 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Porównanie wybranych właściwości fizycznych brykietu węglowego w stanie powietrznie-suchym i w
Bardziej szczegółowoĆWICZENIA LABORATORYJNE
Akademia Górniczo - Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie Wydział Energetyki i Paliw Katedra Technologii Paliw ĆWICZENIA LABORATORYJNE Surowce energetyczne i ich przetwarzanie cz. II - paliwa stałe Oznaczanie
Bardziej szczegółowoMgr inż. Marta DROSIŃSKA Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa
MECHANIK 7/2014 Mgr inż. Marta DROSIŃSKA Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa WYZNACZENIE CHARAKTERYSTYK EKSPLOATACYJNYCH SIŁOWNI TURBINOWEJ Z REAKTOREM WYSOKOTEMPERATUROWYM W ZMIENNYCH
Bardziej szczegółowoSorpcja pary wodnej na próbkach wytypowanych węgli kamiennych w aspekcie określenia potencjału magazynowego złoża
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk rok 217, nr 97, s. 71 82 Agnieszka ORZECHOWSKA-ZIĘBA*, Paweł BARAN*, Katarzyna ZARĘBSKA**, Janusz CYGANKIEWICZ***
Bardziej szczegółowoKomora do badań wpływu obciążeń mechanicznych na właściwości sorbentu
15 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 11, nr 1-4, (2009), s. 15-20 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Komora do badań wpływu obciążeń mechanicznych na właściwości sorbentu BARBARA DUTKA, MATEUSZ
Bardziej szczegółowoADSORPCJA BŁĘKITU METYLENOWEGO I JODU NA WYBRANYCH WĘGLACH AKTYWNYCH
Węgiel aktywny w ochronie środowiska i przemyśle (2006) ZYGMUNT DĘBOWSKI, EWA OKONIEWSKA Politechnika Częstochowska, Wydział Inżynierii i Ochrony Środowiska ul. Brzeźnicka 60a, 42-200 Częstochowa ADSORPCJA
Bardziej szczegółowoNumeryczna symulacja rozpływu płynu w węźle
231 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 7, nr 3-4, (2005), s. 231-236 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Numeryczna symulacja rozpływu płynu w węźle JERZY CYGAN Instytut Mechaniki Górotworu PAN,
Bardziej szczegółowoSorpcja wymienna CO 2 /CH 4 na węglu kamiennym poddanym obciążeniu okólnemu analiza zagadnienia
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 19, nr 3, wrzesień 2017, s. 47-54 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Sorpcja wymienna CO 2 /CH 4 na węglu kamiennym poddanym obciążeniu okólnemu analiza zagadnienia
Bardziej szczegółowoOdmetanowanie pokładów węgla w warunkach rosnącej koncentracji wydobycia
dr hab. inż. Eugeniusz Krause, prof. GIG dr inż. Jacek Skiba mgr inż. Bartłomiej Jura mgr inż. Daniel Borsucki Odmetanowanie pokładów węgla w warunkach rosnącej koncentracji wydobycia KATOWICE, styczeń
Bardziej szczegółowoR O Z P R A W A D O K T O R S K A
AKADEMIA GÓRNICZO HUTNICZA im. Stanisława Staszica w Krakowie WYDZIAŁ ENERGETYKI I PALIW KATEDRA CHEMII WĘGLA I NAUK O ŚRODOWISKU R O Z P R A W A D O K T O R S K A WPŁYW SORPCJI GAZÓW KOPALNIANYCH METANU
Bardziej szczegółowoPolska metoda wydobycia gazu łupkowego opracowana przez zespół naukowy z Wojskowej Akademii Technicznej
Polska metoda wydobycia gazu łupkowego opracowana przez zespół naukowy z Wojskowej Akademii Technicznej Katedra Mechaniki i Informatyki Stosowanej Wojskowa Akademia Techniczna Autorzy: prof. dr hab. inż.tadeusz
Bardziej szczegółowo5. WYZNACZENIE KRZYWEJ VAN DEEMTER a I WSPÓŁCZYNNIKA ROZDZIELENIA DLA KOLUMNY CHROMATOGRAFICZNEJ
5. WYZNACZENIE KRZYWEJ VAN DEEMTER a I WSPÓŁCZYNNIKA ROZDZIELENIA DLA KOLUMNY CHROMATOGRAFICZNEJ Opracował: Krzysztof Kaczmarski I. WPROWADZENIE Sprawność kolumn chromatograficznych określa się liczbą
Bardziej szczegółowoDetermination of desorbable methane content in coal and effective coefficient of methane diffusion on coal by use of the analog method
66 PRZEGLĄD GÓRNICZY 2015 UKD 622.333:622.324:622.167/.168 Wyznaczenie desorbowalnej zawartości metanu w węglu oraz efektywnego współczynnika dyfuzji metanu na węglu metodą analogową Determination of desorbable
Bardziej szczegółowoINŻYNIERÓW I TECHNIK SZY T S
ISSN 0033-216X INŻYNIERÓW STOWARZYSZENIE I TECHNIKÓW GÓRNICTWA PRZEGLĄD Nr 11 GÓRNICZY 1 założono 01.10.1903 r. MIESIĘCZNIK STOWARZYSZENIA INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW GÓRNICTWA Nr 11 (1116) listopad 2015 Tom
Bardziej szczegółowoPropozycja klasyfikacji węgli koksowych
POIG.01.01.02-24-017/08 Propozycja klasyfikacji węgli koksowych -Winnicka Zakres prezentacji Kryteria doboru parametrów klasyfikacyjnych Klasyfikacja handlowa węgli koksowych: Cel klasyfikacji handlowej
Bardziej szczegółowoAkademia Górniczo- Hutnicza Im. Stanisława Staszica w Krakowie
Akademia Górniczo- Hutnicza Im. Stanisława Staszica w Krakowie PODOBIEŃSTWO W WENTYLATORACH TYPOSZEREGI SMIUE Prowadzący: mgr inż. Tomasz Siwek siwek@agh.edu.pl 1. Wstęp W celu umożliwienia porównywania
Bardziej szczegółowoUwagi na temat stosowania gazów obojętnych (azotu, dwutlenku węgla) do gaszenia pożaru w otamowanym polu rejony wydobywczego
253 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 12, nr 1-4, (2010), s. 253-259 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Uwagi na temat stosowania gazów obojętnych (azotu, dwutlenku węgla) do gaszenia pożaru w
Bardziej szczegółowoANALIZA WYPADKÓW ZWIĄZANYCH Z ZAGROŻENIEM METANOWYM W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO W LATACH
Stanisław KOWALIK, Maria GAJDOWSKA Politechnika Śląska, Gliwice ANALIZA WYPADKÓW ZWIĄZANYCH Z ZAGROŻENIEM METANOWYM W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO W LATACH 22-29 Streszczenie. Spośród licznych zagrożeń
Bardziej szczegółowodr inż. Łukasz Słupik, dr inż. Ludwik Kosyrczyk 1/28
dr inż. Łukasz Słupik, dr inż. Ludwik Kosyrczyk 1/28 PLAN PREZENTACJI 1. Wstęp 2. Cele pracy 3. Struktura modelu 4. Eksperymenty i pomiary 5. Rezultaty wybranych symulacji 6. Wybrane zastosowania modelu:
Bardziej szczegółowoPrzemysłowe laboratorium technologii. ropy naftowej i węgla II. TCCO17004l
Technologia chemiczna Przemysłowe laboratorium technologii ropy naftowej i węgla II TCCO17004l Ćwiczenie nr IV Opracowane: dr inż. Ewa Lorenc-Grabowska Wrocław 2012 1 Spis treści I. Wstęp 3 1.1. Metoda
Bardziej szczegółowoBADANIA ODSIARCZANIA SPALIN NA STANOWISKU PILOTAŻOWYM Z CYRKULACYJNĄ WARSTWĄ FLUIDALNĄ CFB 0,1MWt ORAZ STANOWISKU DO BADANIA REAKTYWNOŚCI SORBENTÓW
BADANIA ODSIARCZANIA SPALIN NA STANOWISKU PILOTAŻOWYM Z CYRKULACYJNĄ WARSTWĄ FLUIDALNĄ CFB 0,1MWt ORAZ STANOWISKU DO BADANIA REAKTYWNOŚCI SORBENTÓW Daniel Markiewicz Odsiarczanie spalin na stanowisku CFB
Bardziej szczegółowoPROCESY JEDNOSTKOWE W TECHNOLOGIACH ŚRODOWISKOWYCH ADSORPCJA
KIiChŚ PROCESY JEDNOSTKOWE W TECHNOLOGIACH ŚRODOWISKOWYCH Ćwiczenie nr ADSORPCJA Cel ćwiczenia Cele ćwiczenia jest wyznaczenie izoter adsorpcji kwasu octowego na węglu aktywny. Wprowadzenie Adsorpcja jest
Bardziej szczegółowoWPŁYW GĘSTOŚCI SUROWCA NA BILANSOWANIE PRODUKTÓW KLASYFIKACJI HYDRAULICZNEJ W HYDROCYKLONACH W OPARCIU O WYNIKI LASEROWYCH ANALIZ UZIARNIENIA**
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 34 Zeszyt 4/1 2010 Damian Krawczykowski*, Aldona Krawczykowska* WPŁYW GĘSTOŚCI SUROWCA NA BILANSOWANIE PRODUKTÓW KLASYFIKACJI HYDRAULICZNEJ W HYDROCYKLONACH W OPARCIU O WYNIKI
Bardziej szczegółowoRESEARCH REPORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalnik Quarterly 3/2011
PRACE NAUKOWE GIG GÓRNICTWO I ŚRODOWISKO RESEARCH REPORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalnik Quarterly 3/2011 Bronisław Kajewski, Zbigniew Kobiela * PROGNOZOWANIE I KONTROLOWANIE DYNAMICZNYCH ZJAWISK METANOWYCH
Bardziej szczegółowoProdukty Chemiczne Część węglowa
Politechnika Wrocławska Produkty Chemiczne Część węglowa Ćw. W1 Analiza struktury porowatej węgli aktywnych metodą adsorpcji N 2 w 77K Opracowane przez: dr inż. Krzysztof Kierzek Wrocław 2011 I. WSTĘP
Bardziej szczegółowoComparison of the selected hard coals reactivity values in relation to water vapour
127 UKD 622.333: 662.1: 550.8 Porównanie reaktywności wybranych węgli kamiennych względem pary wodnej Comparison of the selected hard coals reactivity values in relation to water vapour Dr Stanisław Porada*
Bardziej szczegółowoZAGROŻENIE WYRZUTAMI GAZÓW I SKAŁ
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO 41-902 Bytom, ul. Chorzowska 25, tel.: 032 282 25 25 www.csrg.bytom.pl e-mail: info@csrg.bytom.pl ZAGROŻENIE WYRZUTAMI GAZÓW I SKAŁ CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA
Bardziej szczegółowosystem monitoringu zanieczyszczeń gazowych i pyłów w powietrzu atmosferycznym, z zastosowaniem zminiaturyzowanych stacji pomiarowych
system monitoringu zanieczyszczeń gazowych i pyłów w powietrzu atmosferycznym, z zastosowaniem zminiaturyzowanych stacji pomiarowych Pomiary stężeń zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego w poszczególnych
Bardziej szczegółowoTytuł pracy w języku angielskim: Microstructural characterization of Ag/X/Ag (X = Sn, In) joints obtained as the effect of diffusion soledering.
Dr inż. Przemysław Skrzyniarz Kierownik pracy: Prof. dr hab. inż. Paweł Zięba Tytuł pracy w języku polskim: Charakterystyka mikrostruktury spoin Ag/X/Ag (X = Sn, In) uzyskanych w wyniku niskotemperaturowego
Bardziej szczegółowoPROJEKT: Innowacyjna usługa zagospodarowania popiołu powstającego w procesie spalenia odpadów komunalnych w celu wdrożenia produkcji wypełniacza
PROJEKT: Innowacyjna usługa zagospodarowania popiołu powstającego w procesie spalenia odpadów komunalnych w celu wdrożenia produkcji wypełniacza Etap II Rozkład ziarnowy, skład chemiczny i części palne
Bardziej szczegółowoMASA WŁAŚCIWA NASION ZBÓś W FUNKCJI WILGOTNOŚCI. Wstęp. Materiał i metody
InŜynieria Rolnicza 3/2006 Bronisława Barbara Kram Instytut InŜynierii Rolniczej Akademia Rolnicza we Wrocławiu MASA WŁAŚCIWA NASION ZBÓś W FUNKCJI WILGOTNOŚCI Wstęp Streszczenie Określono wpływ wilgotności
Bardziej szczegółowoANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G
PRACE instytutu LOTNiCTWA 221, s. 115 120, Warszawa 2011 ANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G i ROZDZiAŁU 10 ZAŁOżEń16 KONWENCJi icao PIotr
Bardziej szczegółowoWZBOGACANIE BIOGAZU W METAN W KASKADZIE MODUŁÓW MEMBRANOWYCH
biogaz, wzbogacanie biogazu separacja membranowa Andrzej G. CHMIELEWSKI *, Marian HARASIMOWICZ *, Jacek PALIGE *, Agata URBANIAK **, Otton ROUBINEK *, Katarzyna WAWRYNIUK *, Michał ZALEWSKI * WZBOGACANIE
Bardziej szczegółowodr inż. Marek Korzec* ) prof. dr hab. inż. Nikodem Szlązak* ) 1. Wprowadzenie
38 UKD 622.333:622.324:622.81/.82 Oznaczanie metanonośności w pokładach węgla kamiennego według nowej metody wraz z oceną niepewności pomiarowej wyniku Determination of methane content in coal using a
Bardziej szczegółowoDr hab. inż. Stanisław Nagy, prof. nzw.
Wydział Wiertnictwa, Nafty i Gazu Katedra Inżynierii Gazowniczej NOWE EKOLOGICZNE TECHNOLOGIE POZYSKANIA GAZU ZIEMNEGO ZE ZŁÓŻ NIEKONWENCJONALNYCH (SHALE GAS, TIGHT GAS, CBM) Dr hab. inż. Stanisław Nagy,
Bardziej szczegółowoBADANIE WPŁYWU WYDOBYCIA NA SEJSMICZNOŚĆ W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO
BADANIE WPŁYWU WYDOBYCIA NA SEJSMICZNOŚĆ W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO Lis Anna Lis Marcin Kowalik Stanisław 2 Streszczenie. W pracy przedstawiono rozważania dotyczące określenia zależności pomiędzy wydobyciem
Bardziej szczegółowoWęgiel odmieniony strukturalnie w rejonie wyrzutu w chodniku transportowym D-6 w pokładzie 409/4 KWK Zofiówka pomiary stereologiczne
171 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 8, nr 1-4, (2006), s. 171-176 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Węgiel odmieniony strukturalnie w rejonie wyrzutu w chodniku transportowym D-6 w pokładzie
Bardziej szczegółowoDoświadczenie B O Y L E
Wprowadzenie teoretyczne Doświadczenie Równanie Clapeyrona opisuje gaz doskonały. Z dobrym przybliżeniem opisuje także gazy rzeczywiste rozrzedzone. p V = n R T Z równania Clapeyrona wynika prawo Boyle'a-Mario
Bardziej szczegółowoBadanie dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie stałym
PROJEKT NR: POIG.1.3.1--1/ Badania i rozwój nowoczesnej technologii tworzyw odlewniczych odpornych na zmęczenie cieplne Badanie dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie
Bardziej szczegółowoOszacowanie wydatku energetycznego rozdrabniania skał metodą mielenia udarowego
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 18, nr 3, wrzesień 2016, s. 75-82 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Oszacowanie wydatku energetycznego rozdrabniania skał metodą mielenia udarowego MATEUSZ KUDASIK,
Bardziej szczegółowoWpływ zmian wybranych parametrów pokładu węgla kamiennego na przebieg i efektywność procesu eksploatacji metanu
Nafta-Gaz 9, nr, s. 6, DOI:.8668/NG.9.. Wpływ zmian wybranych parametrów pokładu węgla kamiennego na przebieg i efektywność procesu eksploatacji metanu Sensitivity analysis of modeling methane production
Bardziej szczegółowoAnaliza modyfikacji wskaźnika stopnia uwęglenia w metodzie graficzno-statystycznej badania struktury paliw stałych według Jurkiewicza
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 18, nr 1, marzec 2016, s. 31-40 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Analiza modyfikacji wskaźnika stopnia uwęglenia w metodzie graficzno-statystycznej badania struktury
Bardziej szczegółowoODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ
Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (15) nr 1, 2002 Stanisław JURA Roman BOGUCKI ODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ Streszczenie: W części I w oparciu o teorię Bittera określono
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKÓW DYFUZJI I PERMEACJI DLA MEMBRAN TYPU MIXED MATRIX
WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKÓW DYFUZJI I PERMEACJI DLA MEMBRAN TYPU MIXED MATRIX Maciej Szwast 1, Michał Zalewski 1, Daniel Polak 1 1. Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej, Politechnika Warszawska, ul.
Bardziej szczegółowoWpływ obecności płynu porowego na niektóre właściwości fizyczne brykietu węglowego
Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 6, 3-4, grudzień 24, s. 7-8 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Wpływ obecności płynu porowego na niektóre właściwości fizyczne brykietu węglowego ANDRZEJ NOWAKOWSKI,
Bardziej szczegółowozałożono r. MIESIĘCZNIK STOWARZYSZENIA INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW GÓRNICTWA w pokładach węgla
PRZEGLĄD Nr 7 GÓRNICZY 1 założono 01.10.1903 r. MIESIĘCZNIK STOWARZYSZENIA INŻYNIERÓW I TECHNIKÓW GÓRNICTWA Nr 7 (1100) lipiec 2014 Tom 70 (LXX) UKD 622.333: 622.001.891.53: 622.324 Zastosowanie zjawiska
Bardziej szczegółowodr inż. Norbert Skoczylas AUTOREFERAT
Załącznik nr 2 dr inż. Norbert Skoczylas Instytut Mechaniki Górotworu Polskiej Akademii Nauk ul. Reymonta 27 30-059 Kraków AUTOREFERAT Kraków, czerwiec 2016 1 1. Imię i nazwisko Norbert Skoczylas N. Skoczylas:
Bardziej szczegółowoPolskie Normy opracowane przez Komitet Techniczny nr 277 ds. Gazownictwa
Polskie Normy opracowane przez Komitet Techniczny nr 277 ds. Gazownictwa Podkomitet ds. Przesyłu Paliw Gazowych 1. 334+A1:2011 Reduktory ciśnienia gazu dla ciśnień wejściowych do 100 bar 2. 1594:2014-02
Bardziej szczegółowoZakłady Pomiarowo-Badawcze Energetyki ENERGOPOMIAR Spółka z o.o.
Zakłady PomiarowoBadawcze Energetyki ENERGOPOMIAR Spółka z o.o. CENTRALNE LABORATORIUM RAPORT Z BADAŃ NR 2085/2014 Nr ewidencyjne 5980 Ilość próbek: 1 Data dostarczenia: 09.06.2014 Nr zamówienia: Nr zlecenia:
Bardziej szczegółowoTemat: kruszyw Oznaczanie kształtu ziarn. pomocą wskaźnika płaskości Norma: PN-EN 933-3:2012 Badania geometrycznych właściwości
Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej Instrukcja do zajęć laboratoryjnych Eksploatacja i obróbka skał Badania geometrycznych właściwości Temat: kruszyw Oznaczanie kształtu
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAGA CIECZ PARA W UKŁADZIE DWUSKŁADNIKOWYM
RÓWNOWAGA CIECZ PARA W UKŁADZIE DWUSKŁADNIKOWYM Cel ćwiczenia: wyznaczenie diagramu fazowego ciecz para w warunkach izobarycznych. Układ pomiarowy i opis metody: Pomiary wykonywane są metodą recyrkulacyjną
Bardziej szczegółowo2. Metodyka oceny stanu zagrożenia wyrzutowego w Polsce
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 32 Zeszyt 1 2008 Norbert Skoczylas* KNCEPCJA WSPMAGANIA ANALIZY RYZYKA ZA PMCĄ LGIKI RZMYTEJ NA PRZYKŁADZIE ZAGRŻENIA WYRZUTWEG W KPALNI WĘGLA KAMIENNEG 1. Wstęp Wśród wielu
Bardziej szczegółowo2.1. Charakterystyka badanego sorbentu oraz ekstrahentów
BADANIA PROCESU SORPCJI JONÓW ZŁOTA(III), PLATYNY(IV) I PALLADU(II) Z ROZTWORÓW CHLORKOWYCH ORAZ MIESZANINY JONÓW NA SORBENCIE DOWEX OPTIPORE L493 IMPREGNOWANYM CYANEXEM 31 Grzegorz Wójcik, Zbigniew Hubicki,
Bardziej szczegółowoThe role of band structure in electron transfer kinetics at low dimensional carbons
The role of band structure in electron transfer kinetics at low dimensional carbons Paweł Szroeder Instytut Fizyki, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, ul. Grudziądzka 5/7, 87-100 Toruń, Poland Reakcja przeniesienia
Bardziej szczegółowoMichał REJDAK, Andrzej STRUGAŁA, Ryszard WASIELEWSKI, Martyna TOMASZEWICZ, Małgorzata PIECHACZEK. Koksownictwo
Michał REJDAK, Andrzej STRUGAŁA, Ryszard WASIELEWSKI, Martyna TOMASZEWICZ, Małgorzata PIECHACZEK Koksownictwo 2015 01.10.2015 Karpacz System zasypowy vs. System ubijany PORÓWNANIE ZAŁADUNEK KOMÓR KOKSOWNICZYCH
Bardziej szczegółowoBŁĘDY OKREŚLANIA MASY KOŃCOWEJ W ZAKŁADACH SUSZARNICZYCH WYKORZYSTUJĄC METODY LABORATORYJNE
Inżynieria Rolnicza 5(103)/2008 BŁĘDY OKREŚLANIA MASY KOŃCOWEJ W ZAKŁADACH SUSZARNICZYCH WYKORZYSTUJĄC METODY LABORATORYJNE Zbigniew Zdrojewski, Stanisław Peroń, Mariusz Surma Instytut Inżynierii Rolniczej,
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNIKI CIEPLNEJ I MECHANIKI PŁYWNÓW ZAKŁAD SPALANIA I DETONACJI Raport wewnętrzny
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNIKI CIEPLNEJ I MECHANIKI PŁYWNÓW ZAKŁAD SPALANIA I DETONACJI Raport wewnętrzny Raport z badań toryfikacji biomasy Charakterystyka paliwa Analizy termograwimetryczne
Bardziej szczegółowoKINETYKA UTLENIANIA METALI
KINETYKA UTLENIANIA METALI SCHEMAT PROCESU UTLENIANIA Utleniacz Metal Utleniacz Zgorzelina Metal x Miarą szybkości korozji metalu jest ubytek jego grubości, x, odniesiony do czasu trwania procesu korozji.
Bardziej szczegółowo