INFORMACJA Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu siemiatyckiego

Transkrypt

1 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Białystok, ul. Ciołkowskiego 2/3 tel fax sekretariat@wios.bialystok.pl INFORMACJA Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu siemiatyckiego WIOŚ BIAŁYSTOK, wrzesień 2015

2

3 spis treści WSTĘP... 4 PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE... 4 DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO KONTROLNA I BADAWCZA... 4 POWIETRZE... 6 PRESJE EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA... 6 STAN OCENA JAKOŚCI POWIETRZA... 6 PRZECIWDZIAŁANIA DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA... 7 STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH... 8 PRESJE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ WÓD... 8 STAN OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH... 9 PRZECIWDZIAŁANIA DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA WODY PODZIEMNE PRESJE STAN - OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH GOSPODARKA ODPADAMI PRESJE STAN PRZECIWDZIAŁANIA KONTROLE SKŁADOWISK I ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY PRESJE ŹRÓDŁA HAŁASU STAN POMIARY HAŁASU PRZECIWDZIAŁANIA POLA ELEKTROMAGNETYCZNE PRESJE ŹRÓDŁA PROMIENIOWANI A ELEKTROMAGNETYCZNE GO STAN POMIARY MONITORINGOW E OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED AWARIAMI NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE CHEMICZNE W ZAKŁADACH PRZEMYSŁOWYCH TRANSPORT

4 WSTĘP PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE Położenie Powiat siemiatycki jest zlokalizowany w południowej części województwa podlaskiego. Zajmuje obszar 1459 km 2, co stanowi ok. 7,2% powierzchni województwa. Południową granicę powiatu wyznacza rzeka Bug, od strony wschodniej granica z Republiką Białorusi. Powiat leży w środku malowniczego regionu Podlasie, w dolinie Bugu, której obszar w sąsiedztwie rzeki z racji walorów przyrodniczych nazwano Podlaski Przełom Bugu i objęto ochroną. Struktura administracyjna i ludność W skład powiatu siemiatyckiego wchodzi 9 gmin. Liczba ludności ogółem wynosi 46,9 tys. osób. Gęstość zaludnienia 32 os/km 2. Gospodarka Na terenie powiatu dominuje rolnictwo, z przewagą gospodarstw o produkcji wielokierunkowej. Użytki rolne (gruntu orne, sady, łąki, pastwiska) stanowią ok. 60,5% powierzchni powiatu, lasy i grunty leśne - 32%, natomiast pozostałe grunty i nieużytki 7,5%. Struktura zasiewów obejmuje głównie zboża, w dalszej kolejności ziemniaki, rośliny pastewne i przemysłowe, a także warzywa gruntowe. Ze względu na rolniczy charakter powiatu stopień uprzemysłowienia określa się jako niski. Wg danych GUS, pod koniec 2014 r. zarejestrowanych było podmiotów gospodarczych, w tym z sektora prywatnego. W gospodarce dominuje przetwórstwo rolno-spożywczego. Inne rodzaje działalności gospodarczej to produkcja kostki brukowej, przemysł wydobywczy i przetwarzający lokalne złoża kredy. W Adamowie (gmina Mielnik) znajduje się Przedsiębiorstwo PERN-Stacja Pomp nr 1, przesyłająca ropę naftową na potrzeby kraju i zagranicy. Duże obszary leśne dostarczają surowców dla przemysłu przetwórstwa drzewnego, rzemiosła meblarskiego i stolarskiego. Produkowane są m.in. meble, parkiety, elementy stolarki budowlanej. Walory przyrodnicze powiatu Powiat charakteryzuje się atrakcyjnymi walorami przyrodniczo - krajoznawczymi dzięki malowniczemu położeniu w Dolinie Środkowego Bugu. Szczególnie interesujący fragment - Podlaski Przełom Bugu rozciąga się od Niemirowa do Drohiczyna. Na terenie powiatu znajdują się duże kompleksy leśne o charakterze naturalnym pozostałości Puszczy Mielnickiej. Łącznie 32% powierzchni powiatu stanowią lasy. Szczególnie cenne tereny, mające znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych Europy, objęto siecią Natura 2000, którą tworzą obszary istotne dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt czy siedlisk przyrodniczych. Podstawą utworzenia sieci są 2 unijne dyrektywy, tzw. Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa. Na terenie powiatu, sieć Natura 2000 stanowią: Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO): Dolina Dolnego Bugu (13095 ha). Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO): Ostoja Nadbużańska (5765 ha), Schrony Brzeskiego Rejonu Umocnionego (117 ha). DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO KONTROLNA I BADAWCZA Prawne podstawy funkcjonowania Inspekcji Ochrony Środowiska określono w ustawie z dnia 20 lipca 1991 r., która nałożyła na nią obowiązki: 4

5 kontrolowania przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska przez podmioty gospodarcze, prowadzenia badania stanu środowiska, informowania społeczeństwa o wynikach tych badań. Szczegółowe cele działalności inspekcyjno kontrolnej WIOŚ są corocznie ustalane w planach pracy, tworzonych na podstawie wytycznych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, analizy wyników dotychczasowej działalności, propozycji przekazanych przez Marszałka, Wojewodę oraz przez organy samorządowe. ZAKRES DZIAŁALNOŚCI INSPEKCYJNO-KONTROLNEJ Podstawowym celem kontroli jest wymuszenie na kontrolowanym podjęcia działań, które w konsekwencji mają spowodować zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko. Inspekcja Ochrony Środowiska zgodnie z przysługującymi kompetencjami może zastosować różnego rodzaju środki dyscyplinujące, między innymi: wydać zarządzenia pokontrolne, wydać decyzję wyznaczającą termin usunięcia zaniedbań, a w przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia czy znacznych szkód w środowisku, w porozumieniu z Wojewodą, decyzję wstrzymującą działalność zakładu, wymierzyć karę pieniężną za naruszanie warunków korzystania ze środowiska, skierować wystąpienia do innych organów administracji państwowej, rządowej i samorządu terytorialnego z wnioskiem o podjęcie działań związanych z ich właściwością, zastosować karę grzywny (mandat karny), skierować wniosek do sądu i organów ścigania. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na możliwości prawnych działań własnych samorządów, zbieżnych z kompetencjami lub celami działań przypisanymi Inspekcji Ochrony Środowiska, które pozwalają przeciwdziałać negatywnemu oddziaływaniu na środowisko, a także minimalizować problemy środowiskowe. W okresie od czerwca 2014 do lipca 2015 r. na terenie powiatu przeprowadzono łącznie 50 kontroli w najbardziej uciążliwych podmiotach i obiektach. W przypadkach stwierdzanych przekroczeń, wydawano sotoswne zarządzenia, a także wymierzono kary pieniężne za naruszenie warunków korzystania ze środowiska. MONITORING ŚRODOWISKA W ramach działalności badawczej, główny zakres prac Inspekcji Ochrony Środowiska prowadzony jest w oparciu o Program Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ), którego koordynatorem jest Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. System PMŚ składa się z 3 głównych bloków - zagadnień: jakość środowiska, emisja oraz oceny i prognozy. Zadania PMŚ realizowane są przez różnorodne instytucje w kraju, a w znacznym zakresie przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska. Dane uzyskiwane w Programie PMŚ tworzą wojewódzką bazę informacji o stanie środowiska. Program badawczy realizowany przez WIOŚ obejmuje następujące komponenty środowiska: monitoring powierza atmosferycznego, monitoring wód powierzchniowych płynących i stojących, monitoring wód podziemnych, monitoring hałasu, monitoring pól elektromagnetycznych, monitoring odpadów niebezpiecznych. W każdym podsystemie badawczym, na potrzeby wykonywanych ocen, wyszczególnia się 3 elementy: presje, stan i przeciwdziałanie. 5

6 POWIETRZE PRESJE EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA Substancjami zanieczyszczającymi, mającymi największy udział w emisji zanieczyszczeń, pochodzącymi głównie z procesów spalania energetycznego są: tlenki azotu (NO-NO 2 ), dwutlenek siarki (SO 2 ), tlenek węgla (CO) i pyły. Od środków transportu największy udział w emisji zanieczyszczeń mają: tlenek węgla (CO), tlenki azotu (NO- NO 2 ) i benzen (C 6 H 6 ). Głównymi źródłami zanieczyszczeń atmosfery na terenie powiatu są rozproszone źródła emisji z sektora komunalno bytowego, a także zanieczyszczenia komunikacyjne związane z ruchem pojazdów, głównie na trasie samochodowej Białystok Bielsk Podlaski Siemiatycze. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2014 r. emisja zanieczyszczeń gazowych ogółem z terenu powiatu wynosiła ton. Od 2010 roku następuje zmniejszenie emisji gazów. Emisja zanieczyszczeń pyłowych jest niewielka i w całości pochodzi ze spalania paliw. Wielkość emisji z powiatu w latach na tle województwa przedstawiono w tabeli. dane: GUS EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA Z ZAKŁADÓW SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH Emisja zanieczyszczeń pyłowych J. m woj. podlaskie ogółem t/r powiat siemiatycki ogółem t/r ze spalania paliw t/r Emisja zanieczyszczeń gazowych woj. podlaskie ogółem t/r powiat siemiatycki ogółem t/r ogółem (bez dwutlenku węgla) t/r dwutlenek siarki t/r tlenki azotu t/r tlenek węgla t/r dwutlenek węgla t/r STAN OCENA JAKOŚCI POWIETRZA Ocena stopnia zanieczyszczenia powietrza na terenie woj. podlaskiego dokonywana jest w oparciu o pomiary kontrolne głównych zanieczyszczeń bezpośrednio emitowanych do atmosfery (emisja) oraz badania monitoringowe substancji powstających w atmosferze (imisja). Na terenie Strefy Podlaskiej, która obejmuje wszystkie, za wyjątkiem Aglomeracji Białostockiej, powiaty województwa podlaskiego, wykonywana corocznie (zgodnie art. 89 Ustawy Prawo ochrony środowiska) 6

7 Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref województwa podlaskiego wykazała za rok 2014 przekroczenia normy pyłu PM2,5 oraz benzo(a)pirenu dla kryterium oceny - ochrona zdrowia. Do oceny jakości powietrza na terenie całego województwa służą również pomiary na potrzeby oceny narażenia ekosystemów. Badania prowadzone są na stacji tła wiejskiego w m. Borsukowizna (gm. Krynki). Wykonywany jest tam pomiar automatyczny dwutlenku siarki, tlenków azotu i ozonu. W 2014 r. stwierdzono przekroczenia poziomów celów długoterminowych dla ozonu zarówno dla kryteriów: ochrony zdrowia i ochrona roślin. Taką ocenę potwierdzają wyniki badań prowadzonych od 2004 r. PRZECIWDZIAŁANIA DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA Największymi źródłami zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na terenie powiatu są ciepłownie miejskie i osiedlowe oraz zakłady przemysłowe zlokalizowane w większości w Siemiatyczach. Wyniki kontroli podmiotów opisano poniżej: PKN ORLEN S.A. - stacja paliw płynnych nr 407 w Drohiczynie (kontrola: maj/ czerwiec 2014 r.). Źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza były kocioł o mocy 29,4 kw oraz procesy rozładunkowo-nalewcze powodujące emisję niezorganizowaną mieszaniny węglowodorów. Moc nominalna kotła pozwala na zakwalifikowanie go jako źródła zwolnionego z ustawowego obowiązku posiadania decyzji o emisji dopuszczalnej. W trakcie kontroli ustalono, że inwestor złożył do Starosty Powiatowego w Siemiatyczach aktualizację zgłoszenia instalacji. Kontrola nie wykazała nieprawidłowości. Gospodarstwo Rolne A. Jarocki w Kłyzówce (kontrola: maj/ czerwiec 2014 r.). Źródłem emisji niezorganizowanej zanieczyszczeń do powietrza był wolny chów gęsi, powodujący m.in. uciążliwość odorową. Ze względu na brak w aktualnym stanie prawnym przepisów normujących wielkości dopuszczalnych stężeń odorów oraz obowiązków dla jednostek wprowadzających tego typu zanieczyszczenia do środowiska, nie ma możliwości oceny faktycznego zagrożenia prowadzonej działalności dla środowiska. Kontrola nie wykazała nieprawidłowości. Agro-Tymianka s.c. w Tymiance (kontrola: październik/ listopad 2014 r.) Źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza były wyloty systemów wentylacyjnych funkcjonujących w obiektach inwentarskich oraz 5 kotłów o łącznej mocy ok 270 kw. Poprzez układy wentylacji odprowadzano gazy i pyły powstające podczas chowu trzody. Zanieczyszczenia powstające w wyniku spalania gazu w kotłach w celu ogrzania pomieszczeń i wody były odprowadzane do powietrza za pomocą emitorów zlokalizowanych w ścianach i dachu budynków. Kontrola nie wykazała nieprawidłowości. Ferma Drobiu E. i S. Bartosiak w Tonkielach (kontrola: listopad/grudzień 2014 r) Źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza były wyloty systemów wentylacyjnych funkcjonujących w obiektach inwentarskich. Poprzez układy wentylacji odprowadzano gazy i pyły powstające podczas chowu drobiu oraz w wyniku spalania gazu w nagrzewnicach i promiennikach w celu ogrzania pomieszczeń. Ogółem użytkowano 8 nagrzewnic gazowych o mocy 60 kw. Kontrola nie wykazała nieprawidłowości. PERN "Przyjaźń" - Wydział Wschodni Przesyłu Ropy Dział Baza Adamowo (kontrola: listopad/grudzień 2014 r). Źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza były 3 kotły o mocy po 0,5 MW każdy oraz działalność parku magazynowego. Moc nominalna kotłów pozwala na zakwalifikowanie ich jako źródła zwolnionego z ustawowego obowiązku posiadania decyzji o emisji dopuszczalnej. Prowadzący dokonał obowiązku zgłoszenia instalacji w zakresie emisji do powietrza. Kontrola nie wykazała nieprawidłowości. PPHU "MANDEO" w Siemiatyczach (kontrola: maj 2015 r.) Źródłami emisji zorganizowanej zanieczyszczeń do powietrza były: kabina lakiernicza, kocioł olejowy o mocy 140 kw oraz 2 kotły drzewne o łącznej mocy 105 kw. Źródłem niezorganizowanej emisji był system wyciągu i transportu trocin z urządzeń służących do obróbki drewna i płyt oraz procesy malowania. Ze względu na moc cieplną kotłów oraz na niezorganizowany system odprowadzania zanieczyszczeń z procesu usuwania pyłów z urządzeń obróbczych, zakład był zwolniony z ustawowego obowiązku posiadania decyzji o emisji dopuszczalnej oraz obowiązku zgłoszenia instalacji. Kontrola wykazała, że zakład posiadał nieuregulowany stan formalnoprawny w zakresie emisji zanieczyszczeń z procesów malowania i lakierowania frontów meblowych. Wydano zarządzenie pokontrolne nakazujące uregulowanie nieprawidłowości. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Siemiatyczach (kontrola: maj/czerwiec 2015 r.) Źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza były 3 kotły gazowe o łącznej mocy cieplnej ok. 1,6 MW. Prowadzący dokonał obowiązku zgłoszenia instalacji w zakresie emisji do powietrza. Kontrola nie wykazała nieprawidłowości. 7

8 Producent Parkietu K. Wiśniewski w Siemiatyczach (kontrola: czerwiec/lipiec 2015 r.) Źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza były 2 kotły o łącznej mocy ok 1,3 MW, system wyciągu i transportu trocin z hali zakładowej do silosa trocin oraz linie technologiczne. Kontrola wykazała, że ze względu na eksploatację systemu transportu trocin do silosa oraz emisję lotnych związków organicznych z procesu lakierowania i olejowania drewna zakład powinien posiadać decyzję o emisji dopuszczalnej. Ponadto, ze względu na moc kotłowni zakładowej powyżej 1 MW instalacja powinna podlegać zgłoszeniu organowi ochrony środowiska. Wydano zarządzenie pokontrolne nakazujące uregulowanie nieprawidłowości. STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH PRESJE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ WÓD Wielkość presji na wody prezentuje stopień wyposażenia gmin w infrastrukturę obsługującą gospodarkę wodno-ściekową. Według danych GUS 1 długość czynnej sieci wodociągowej w 2014 roku wynosiła 861,7 km. W 2013 roku 84,9% ludności powiatu korzystało z sieci wodociągowej, najwięcej w gminie Siemiatycze 94,2%, najmniej w gminie Perlejewo 70,5%. Zmiany udziału ludności korzystającej z sieci wodociągowej w poszczególnych gminach w latach przedstawiono w tabeli. Korzystający z sieci wodociągowej w % ogółu ludności Jednostka terytorialna Powiat siemiatycki 81,4 81,7 81,9 82,4 82,5 82,6 82,9 83,5 83,9 84,7 84,9 Siemiatycze(1)-gmina miejska 91,9 91,9 92,1 92,2 92,2 92,2 92,3 92,3 92,3 94,1 94,2 Siemiatycze(2)-gmina wiejska 76,9 77,0 77,3 77,4 77,7 78,0 78,2 78,7 79,4 79,6 79,8 Drohiczyn 81,6 81,7 81,7 81,7 81,8 81,9 82,0 82,3 82,4 82,5 82,7 Dziadkowice 85,2 85,6 85,9 85,9 85,9 85,9 85,9 86,1 86,1 86,1 86,1 Grodzisk 88,4 88,5 88,5 88,6 88,6 88,6 88,7 88,8 89,5 89,1 89,2 Mielnik 79,8 80,0 79,9 80,5 80,7 80,9 81,2 81,4 81,5 83,6 83,7 Milejczyce 68,0 68,6 70,1 71,4 71,3 71,3 72,1 72,0 73,8 73,8 73,8 Nurzec-Stacja 70,1 70,3 70,4 70,6 70,8 70,9 71,0 72,1 73,4 73,6 73,7 Perlejewo 54,9 56,1 55,7 60,3 60,3 60,5 62,4 69,3 69,3 70,1 70,5 Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w 2014 roku wynosiła 105,1 km. W roku średnio 31,5% ludności powiatu korzystało z sieci kanalizacyjnej, najwyższy wskaźnik osiągnięto w gminie miejskiej Siemiatycze 78,6%. Zmiany udziału ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej w poszczególnych gminach w latach prezentuje tabela poniżej. Korzystający z sieci kanalizacyjnej w % ogółu ludności Jednostka terytorialna Powiat siemiatycki 24,1 24,3 26,8 27,0 27,2 27,3 27,5 27,5 28,4 30,5 31,5 Siemiatycze(1)-gmina miejska 72,0 72,0 72,3 72,3 72,5 72,8 72,8 73,1 73,4 76,8 78,9 Siemiatycze(2)-gmina wiejska 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 5,6 5,6 Drohiczyn 1,8 1,8 11,8 12,3 12,4 12,5 12,6 12,9 13,8 14,7 16,2 Dziadkowice ,3 13,9 14,1 Grodzisk 4,7 4,8 12,7 12,8 12,9 13,0 13,0 13,3 13,8 14,3 14,3 Mielnik Milejczyce Nurzec-Stacja 10,3 10,9 12,7 12,7 12,7 12,7 12,8 13,2 15,7 15,0 15,1 Perlejewo dane: GUS 1 Aktualnie dostępne dostępne GUS w czasie opracowania niniejszej informacji 8

9 W 2014 roku na terenie powiatu funkcjonowało 7 komunalnych i 2 przemysłowe oczyszczalnie ścieków. Trzy komunalne oczyszczalnie były wyposażone w system podwyższonego usuwania biogenów. W 2014 roku 40,2 % mieszkańców powiatu było obsługiwane poprzez oczyszczalnie ścieków. W podziale na gminy, najniższą liczbę ludności zanotowano w gminie wiejskiej Mielnik, a najwyższą w gminie miejskiej Siemiatycze. Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w % ogólnej liczby ludności Jednostka terytorialna Powiat siemiatycki 25,56 29,65 30,59 31,87 32,71 33,2 27,2 28,6 29,4 37,7 39,5 40,2 Ogólna liczba mieszkańców obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków Powiat siemiatycki Siemiatycze(1)-gmina miejska Siemiatycze(2)-gmina wiejska Drohiczyn Dziadkowice Grodzisk Mielnik Milejczyce Nurzec-Stacja Perlejewo dane: GUS STAN OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH Zasady monitoringu wód uwzględniają badania i ocenę jakości wód w sposób odpowiedni do celów jej użytkowania i prowadzonej działalności na obszarze zlewni. Badania objęły: monitoring wód dla celów ogólnej oceny jakości wody, w tym stopnia eutrofizacji poprzez badania stężeń związków azotu i fosforu oraz w celu określenia odcinków wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. monitoring jakości wód przeznaczonych do bytowania ryb, skorupiaków i mięczaków w warunkach naturalnych, monitoring wód prowadzony w ujęciach zaopatrujących ludność w wodę do spożycia oraz w obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych. KLASYFIKACJE WÓD Zakres, częstotliwość i sposób prowadzenia badań monitoringowych wód powierzchniowych oraz sposób oceny wód zależy od sposobu ich użytkowania i charakterystyki zagrożenia. Ocen jakości wód dokonuje się w tzw. Jednolitej Części Wód Powierzchniowych 2. Rodzaje sporządzanych ocen to: Ocena stanu wód. Stan wód jest definiowany jako dobry lub zły. Aby stan wód uznano za dobry musi być spełniony warunek, iż oceniony stan ekologiczny (lub potencjał ekologiczny w przypadku wód sztucznych lub silnie zmienionych 3 ) jest dobry lub powyżej dobrego oraz stan chemiczny wód oceniono jako dobry. - Stan ekologiczny określa się w ciekach naturalnych, jeziorach lub innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych oraz przybrzeżnych. Ocena dokonywana jest na podstawie wyników klasyfikacji elementów fizykochemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych. Stan ekologiczny jest definiowany jako: bardzo bobry, dobry, umiarkowany, słaby i zły. - Potencjał ekologiczny określa się dla wód sztucznych lub silnie zmienionych. Ocena dokonywana jest 2 Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) - oznacza oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, taki jak: jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny, sztuczny zbiornik wodny, struga, strumień, potok, rzeka, kanał, lub ich części, morskie wody wewnętrzne, wody przejściowe lub przybrzeżne. 3 wody te zostały tak przekształcone przez człowieka, że niemożliwe jest przywrócenie im stanu naturalnego 9

10 na podstawie wyników klasyfikacji zbadanych elementów biologicznych, fizykochemicznych i hydromorfologicznych. Potencjał ekologiczny jest definiowany jako: maksymalny, dobry, umiarkowany, słaby, zły. - Stan chemiczny wód klasyfikuje się na podstawie chemicznych wskaźników jakości wód. Stan chemiczny jest definiowany jako dobry oraz poniżej dobrego. Ocena przydatności do bytowania ryb. Określa czy woda spełnia warunki do naturalnego bytowania ryb. Ocena jest dokonywana w oparciu o kryteria bytowania ryb karpiowatych oraz w oparciu o kryteria bytowania ryb łososiowatych. Ocena przydatności do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia. Określa kategorię ujmowanej wody. Na potrzeby oceny wyznaczono 3 kategorie jakości, dla których określono warunki kryterialne oraz wymagany sposób jej uzdatniania. Ocena spełnienia wymogów dla obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych. Ocena polega na sprawdzeniu wartości kryterialnych wskaźników charakteryzujących zjawisko eutrofizacji wody. Parametrami branymi pod uwagę są: fitoplankton (wskaźnik fitoplanktonowy - IFPL), fitobentos (wskaźnik okrzemkowy - IO), makrofity (makrofitowy indeks rzeczny - MIR), Biologiczne Zapotrzebowanie Tlenu (BZT 5 ), OWO (mg/l), azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny. Ocena spełnienia wymogów dla obszarów chronionych narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych. Ocena polega na sprawdzeniu wartości kryterialnych wskaźników charakteryzujących zjawisko eutrofizacji wody. Parametrami branymi pod uwagę są: chlorofil "a", azot azotanowy, azot ogólny, azotany, fosfor ogólny. OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ RZEK Oceny wód sporządza się w ramach realizacji 6-cio letnich programów pomiarowych ( ). W latach na terenie powiatu monitoring wód prowadzono na rzece Kamiance (dopływ Bugu) na odcinku ujściowym profilu pomiarowym w miejscowości Turna Mała. Celami badań było wykonanie oceny stanu wód oraz oceny spełnienia wymagań w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych. Rzeka wypływa z Wysoczyzny Drohiczyńskiej w pobliżu miejscowości Czerepy i płynie w kierunku południowowschodnim. Całkowita długość wynosi 27,0 km, a powierzchnia zlewni 127,2 km 2. Powyżej Siemiatycz Kamiankę zasilają wody największego dopływu Mahomet. Rzeka przepływa przez teren miasta i uchodzi do Bugu poniżej miejscowości Turna Mała. Głównymi źródłami zanieczyszczeń wód rzeki są miejscowości Siemiatycze i Czartajew. Odcinek ujściowy leży w obszarze Natura 2000 objętym ochroną. Ocena jakości wód w JCWP: PLRW , Kamianka z dopływami Ocena stanu ekologicznego - wykonana na podstawie indeksu fitobentosowego (IO) i makrobezkręgowców bentosowych (indeks MMI) wykazała stan umiarkowany (III klasa). Klasyfikacja stanu chemicznego - poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywną wartość: ftalanu di(2- etyloheksyl) oraz sumy benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu. Ocena stanu wód ponieważ stan ekologiczny nie osiągnął dobrego, a stan chemiczny oceniono jako poniżej dobrego, ostatecznie stan wód oceniono jako zły. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż woda jest wrażliwa na eutrofizację komunalną. PRZECIWDZIAŁANIA DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA Wyniki kontroli podmiotów z zakresu gospodarki wodno-ściekowej przedstawiono poniżej: POLSER Sp. z o.o. w Siemiatyczach (kontrola: styczeń luty 2014 r.). Wodę na potrzeby Zakładu pobierano z własnego ujęcia, którą poddawano odżelazianiu, a następnie zużywano do produkcji (w procesach technologicznych, do mycia urządzeń dostawczych), na potrzeby socjalne pracowników oraz do uzupełniania obiegu zamkniętego instalacji chłodniczej. W wyniku działalności zakładu powstawały ścieki bytowe, produkcyjne i opadowe. Ścieki produkcyjne i bytowe odprowadzano na miejską oczyszczalnię. Ścieki opadowe z terenu utwardzonego zakładu odprowadzano do miejskich kolektorów burzowych, skąd trafiały do rzeki Kamianki. Podmiot posiadał uregulowany stan formalno-prawny w zakresie gospodarki 10

11 wodno-ściekowej. W wyniku kontroli stwierdzono nieprawidłowości. Kontrolowany Zakład nie przekazywał do WIOŚ sprawozdań z ilości pobieranej wody z własnego ujęcia. W związku z powyższym zostało wydane zarządzanie pokontrolne. Oczyszczalnia ścieków w Siemiatyczach (kontrola: maj czerwiec, sierpień-wrzesień 2014 r.). Stan formalno-prawny w zakresie poboru wód i odprowadzania ścieków oczyszczonych do rzeki został uregulowany. W trakcie kontroli pobrano do badań ścieki surowe i oczyszczone. Wyniki badań ścieków nie wykazywały przekroczeń warunków dopuszczalnych. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Gmina Nurzec Stacja oczyszczalnia ścieków (kontrola: lipiec 2014 r.). Stan formalno-prawny w zakresie poboru wód i odprowadzania ścieków oczyszczonych został uregulowany. Kontrolowany podmiot przedkładał terminowo Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska okresowe wyniki pomiarów jakości ścieków z oczyszczalni ścieków. W trakcie kontroli pobrano do badań ścieki surowe i oczyszczone. Wyniki nie wykazywały przekroczeń warunków dopuszczalnych. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. NUMENOR Jakub Jodłowski (kontrola: sierpień-wrzesień 2014 r.). Wodę na potrzeby zakładu pobierano z własnego ujęcia. Stan formalno-prawny w zakresie poboru wód i odprowadzania ścieków został uregulowany. Ścieki bytowo gospodarcze odprowadzano do osadnika szczelnego, a następnie wywożono do miejskiej oczyszczalni ścieków. Ścieki technologiczne z mycia posadzki w hali demontażu pojazdów, placu postojowego, po uprzednim podczyszczeniu w separatorze z substancji ropopochodnych, odprowadzano do zbiornika chłonno-odparowującego. Ścieki deszczowe z odwodnień liniowych odprowadzano poprzez system kanałów do zbiorczej studzienki betonowej z osadnikiem, a po neutralizacji do zbiornika chłonno odparowującego. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej w Drohiczynie oczyszczalnia w Drohiczynie (kontrola: sierpień 2014 r.). Stan formalnoprawny w zakresie poboru wody i odprowadzania ścieków oczyszczonych został uregulowany. Zgodnie z aktualnym pozwoleniem wodnoprawnym i obowiązującymi przepisami ścieki badano w akredytowanym laboratorium. Analiza przedstawionych wyników nie wykazała przekroczeń wskaźników określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. AGRO-TYMIANKA w m. Nurzec Stacja (kontrola: październik listopad 2014 r.). Wodę pobierano z wodociągu gminnego i zużywano na cele technologiczne, porządkowe i oraz potrzeby pracowników. Wytwarzane ścieki odprowadzano do dwóch, okresowo opróżnianych zbiorników bezodpływowych. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodnościekowej. Gmina Mielnik oczyszczalnia ścieków w Mielniku(kontrola: październik listopad 2014 r.). Stan formalno -prawny w zakresie poboru wód i odprowadzania ścieków z oczyszczalni ścieków został uregulowany. W dniu kontroli urządzenia oczyszczające ścieki działały sprawnie. W trakcie kontroli stwierdzono, iż podmiot nie przekazywał wyników badań automonitoringowych Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska oraz nie zrealizował obowiązku zgłoszenia zamiaru przystąpienia do użytkowania instalacji. W związku z powyższym pouczono kontrolowanego. Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Siemiatyczach (kontrole: październik-listopad 2014 r., marzec 2015 r. ). Stan formalnoprawny w zakresie poboru wód i odprowadzania ścieków oczyszczonych do rzeki Kamianki był uregulowany. Ścieki poddawano badaniom ramach automonitoringu w laboratorium akredytowanym. Przedstawione podczas kontroli wyniki nie wykazywały przekroczeń warunków dopuszczalnych. W trakcie kontroli w dniu r. pobrano do badań ścieki surowe i oczyszczone(próby średnie dobowe). Wyniki ścieków oczyszczonych nie wykazały przekroczeń stężeń dopuszczalnych określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Ponowna kontrola podmiotu, przeprowadzona w marcu 2015 roku, również nie wykazała nieprawidłowości. Ferma Drobiu Ewa i Stanisław Bartosiak, gm. Drohiczyn (kontrola: listopad-grudzień 2014 r.). Wodę pobierano z własnej studni i zużywano do pojenia drobiu, zapewnienia mikroklimatu w kurnikach, do celów porządkowych i socjalnych. Obiekty hodowlane czyszczono na sucho, a następnie wodą przy użyciu myjki wysokociśnieniowej. Ścieki socjalne odprowadzano do zbiornika bezodpływowego, skąd były wywożone były przez wyspecjalizowaną firmę asenizacyjną. Wody opadowe i roztopowe nie były ujęte w 11

12 system kanalizacji deszczowej. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Wydział Wschodni Przesyłu Ropy. Dział Baza Adamowo. Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych "Przyjaźń" S.A. (kontrola: listopad grudzień 2014 r.). Woda na potrzeby osiedla przyzakładowego oraz częściowo na potrzeby socjalno-bytowe pracowników pobierana była z wodociągu gminnego. Wodę na potrzeby technologiczne pobierano z własnego ujęcia, składającego się z trzech studni wierconych. Stan formalnoprawny eksploatacji ujęcia był uregulowany. Ilość pobieranej wody podlegała rejestracji za pomocą wodomierzy. Ujęcie było prawidłowo zabezpieczone - wszystkie studnie odpowiednio ogrodzone. Na terenie zakładu funkcjonują: biologiczna oczyszczalnia ścieków oczyszczająca ścieki bytowo-gospodarcze z zakładu i osiedla mieszkaniowego oraz oczyszczalnia ścieków deszczowoprzemysłowych. Ścieki oczyszczone odprowadzane są do rzeki Mętnej. Stan formalnoprawny obydwu oczyszczalni był uregulowany. Osady ściekowe powstające podczas oczyszczania ścieków bytowogospodarczych wykorzystywano do nawożenia terenów zielonych na terenie bazy. Substancje ropopochodne odzyskiwane ze ścieków kierowano do powtórnego wykorzystania. Wody opadowe z dróg dojazdowych na terenie zakładu odprowadzano do ziemi poprzez studnie chłonne oraz do rowów bezodpływowych poza terenem zakładu. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. PPHU "MANDEO" w Siemiatyczach (kontrola: maj 2015 r.). Wodę do celów bytowych i technologicznych (mycie posadzek) pobierano z wodociągu miejskiego. Ścieki bytowe i technologiczne odprowadzano do zbiornika szczelnego, a następnie były wywożone przez wyspecjalizowaną firmę asenizacyjną na oczyszczalnię ścieków w Siemiatyczach. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Gmina Grodzisk oczyszczalnia ścieków (kontrola: maj czerwiec 2015 r.). Stan formalnoprawny w zakresie poboru wody i odprowadzania ścieków oczyszczonych został uregulowany. Ścieki oczyszczone odprowadzano z oczyszczalni do rowu melioracyjnego, a następnie do rzeki Pełchówka. Ścieki oczyszczone poddawano badaniom ramach prowadzonego przez kontrolowanego automonitoringu. W trakcie kontroli w dniu r. pobrano próbę ścieków oczyszczonych do badań. Analiza wyników nie wykazała przekroczeń wartości dopuszczalnych wskaźników określonych w pozwoleniu. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Siemiatyczach (kontrola: maj czerwiec 2015 r.). Wodę na potrzeby socjalno-bytowe pobierano z wodociągu miejskiego. Ścieki socjalno-bytowe odprowadzano do kanalizacji miejskiej. Wody opadowe z powierzchni dachu obiektów budowlanych oraz terenów utwardzonych odprowadzano do istniejącej na terenie Szpitala sieci kanalizacji deszczowej. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodnościekowej. Producent Parkietu K. Wiśniewski w Siemiatyczach (kontrola: czerwiec-lipiec 2015 r.). Wodę na potrzeby socjalno-bytowe pobierano z wodociągu miejskiego. Wywozem nieczystości płynnych na oczyszczalnię śieków w Siemiatyczach zajmowała się wyspecjalizowana firma asenizacyjna. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. WODY PODZIEMNE PRESJE Wody podziemne należące do zasobów naturalnych, coraz bardziej zagrożone są zanieczyszczeniami z powierzchni ziemi. Konieczna jest ich szczególna ochrona, gdyż są to zasoby nieodnawialne. W szczególności niezbędna jest ochrona obszarów, pod którymi znajdują się Główne Zbiorniki Wód Podziemnych. W Polsce jest ich około 180, a obszar obejmuje ponad 52 % powierzchni naszego kraju. Wody podziemne zanieczyszczone są rozmaitymi substancjami chemicznymi, najczęściej są to: substancje ropopochodne azotany, fosforany, chlorki, siarczany i inne. Najpowszechniej występującymi przyczynami zanieczyszczeń wód podziemnych są wycieki z nieizolowanych składowisk odpadów, z baz magazynowania i dystrybucji paliwowych do pojazdów samochodowych. Zanieczyszczenia azotanami i fosforanami występują przede wszystkim na terenach rolniczych (związki te są także przyczyną eutrofizacji wód powierzchniowych. 12

13 STAN - OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH Ocena wód podziemnych jest wykonywana na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. Nr 143 poz. 896). Klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pięć klas jakości: Klasa I wody bardzo dobrej jakości, w których: wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych i mieszczą się w zakresie wartości stężeń charakterystycznych dla badanych wód podziemnych ( tła hydrogeochemicznego) b) wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka. Klasa II wody dobrej jakości, w których: wartości niektórych elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka albo jest to wpływ bardzo słaby. Klasa III wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka. Klasa IV wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka. Klasa V wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka. Oceny stanu chemicznego wód podziemnych w Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) dokonuje się porównując wartości średnich arytmetycznych stężeń badanych elementów fizykochemicznych ze zbadanych punktów pomiarowych, które są reprezentatywne dla jednolitej części wód podziemnych, z wartościami granicznymi elementów fizykochemicznych określonych w załączniku do rozporządzenia. Monitoring jakości wód podziemnych prowadzi Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy w sieci otworów badawczych obejmujących wszystkie JCWPd na obszarze kraju. W 2013 i 2014 roku nie prowadzono badań na terenie powiatu. W 2012 roku PIG przeprowadził badania stanu chemicznego w ramach monitoringu diagnostycznego w czterech punktach pomiarowych zlokalizowanych w m. Mielnik, Grabarka, Tymianka i Klukowicze. Klasyfikacja stanu chemicznego wód podziemnych wg badań PIG-PIB Lp. Numer otworu Miejscowość Gmina Użytkowanie terenu Klasa jakości wody Mielnik Mielnik lasy II Grabarka Nurzec-Stacja lasy II Tymianka Nurzec-Stacja Zabudowa wiejska II Klukowicze Nurzec-Stacja Zabudowa wiejska III źródło: PIG- PIB Jakość wód w Mielniku, Grabarce oraz w Tymiance należy uznać za dobrą (wody dobrej jakości), natomiast w m. Klukowicze są to wody zadowalającej jakości. Należy podkreślić, że przedstawiona klasyfikacja wód podziemnych skierowana jest na ocenę stopnia zanieczyszczenia wód i nie obejmuje oceny stanu sanitarnego oraz badań pod kątem przydatności wody do picia (po uzdatnieniu). Oceny te wykonuje Państwowa Inspekcja Sanitarna. 13

14 GOSPODARKA ODPADAMI PRESJE ODPADY PRZEMYSŁOWE Odpady przemysłowe Według danych uzyskanych z Głównego Urzędu Statystycznego ilość odpadów wytworzonych (z wyłączeniem odpadów komunalnych), na terenie powiatu siemiatyckiego w 2014 r. wyniosła 15,5 tys. ton, co stanowiło 1.2 % odpadów wytworzonych na terenie całego województwa podlaskiego. Jednostka Terytorialna/rok tys. ton powiat siemiatycki 9,9 8,2 12,3 17,0 15,1 15,7 16,3 18,9 14,4 15,5 woj. podlaskie 927,9 957,4 1057,2 838,3 737,9 713,5 707,6 1467,5 1827,5 1266,7 źródło: GUS Illość odpadów przemysłowych wytworzonych w ciągu roku ODPADY KOMUNALNE Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz obiekty handlowousługowe, szkoły, przedszkola, obiekty turystyczne i targowiska. W r. zebrano 4.7 tys. ton zmieszanych odpadów komunalnych, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyniosło 100,3 kg/rok. Jednostka terytorialna [tys. ton] [tys. ton] [tys. ton] [tys. ton] [tys. ton] [tys. ton] [tys. ton] [tys. ton] [tys. ton] powiat siemiatycki 5,4 5,2 4,8 5,1 5,4 5,8 5,4 5 4,7 woj. podlaskie 263,2 271,5 254,8 235,9 235,9 232,6 236, ,3 4 brak danych GUS za 2014 r. 14

15 Ilość odpadów komunalnych wytworzonych na terenie powiatu siemiatyckiego w latach źródło: GUS Odpady komunalne zmieszane muszą być poddawane przetworzeniu w instalacjach do mechanicznobiologicznego przetwarzania odpadów. Po ustabilizowaniu mogą być kierowane na składowiska odpadów spałniające określone wymagania tzw. sabilizat. Od 1 stycznia 2012 r. obowiązuje ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Gmina ma za zadanie zapewnić odbieranie i właściwe - ekologicznie bezpieczne zagospodarowanie wszystkich odpadów komunalnych z możliwością selektywnego zbierania. Zgodnie z głównymi założeniami nowelizacji przepisów, zmieszane odpady komunalne, odpady zielone (z pielęgnacji terenów zielonych oraz targowisk) należy kierować do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych (tzw. RIPOK). Odpady te muszą zostać zagospodarowane w regionie gospodarki odpadami, na którym zostały wytworzone (z wyjątkiem kierowania ich do instalacji zastępczej wyznaczonej w Wojewódzkim Programie Gospodarki Odpadami wyłącznie w sytuacji awaryjnej lub braku RIPOK). Odpady od właścicieli nieruchomości zamieszkałaych może odbierać wyłącznie wyłoniona w drodze przetargu firma. Odpay z nieruchomości niezamieszkałych mogą być odbierane przez przedsiębiorcę wpisanego do rejestru działalności regulowanej w danej gminie i spełniającego określone wymagania. Istnieją dwa modele wyboru przez gminę instalacji przetwarzania ze względu na rodzaj ogłoszonego przetargu. W przypadku przetargu na odbieranie odpadów podmiot odbierający będzie przewoził je do instalacji wskazanych przez gminę. Gmina ma obowiązek zawrzeć w SIWZ wymóg dotyczący przekazywania odpadów komunalnych zmiaszanych oraz odpadów zielonych do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych wskazanych w uchwale sejmiku województwa w sprawie wykonania planu gospodarki odpadami. W przypadku przetargu na odbieranie i zagospodarowanie podmiot odbierający będzie wybierał i wskazywał w ofercie instalację, do której przekazywał będzie odebrane odpady komunalne (akceptacja instalacji poprzez wybór oferty przez gminę). Za odbiór odpadów wszyscy mieszkańcy gminy uiszczają jedną podstawową stawkę, dzięki czemu nikomu nie powinno opłacać się wyrzucanie odpadów do lasu. Ponadto osoby które nie będą segregowały odpadów będą płacić więcej. Gminy miały termin do połowy 2013 r. na wprowadzenie na swoim terenie nowego sposobu gospodarowania odpadami oraz poinformowanie mieszkańców o tych zasadach. Dzięki nowej ustawie zyskują nowe kompetencje i narzędzia do działania. Dysponując środkami z opłat za odpady od mieszkańców, pokryją z nich koszty obsługi systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym np. tworzenie i utrzymanie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz edukację ekologiczną w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi. Wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska prowadzą od 2012 r. roku kontrole gmin pod kątem wdrażania oraz wywiązywania się z nowych obowiązków. 15

16 STAN Monitoring składowisk Zgodnie z art. 124 ust. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2013 r. poz. 21) zarządzający składowiskiem odpadów jest zobowiązany do prowadzenia monitoringu składowiska. Wyniki badań wód podziemnych przy składowiskach na terenie powiatu w 2014 roku Składowisko Pobór prób Wyniki oceny wód podziemnych* SOK w Siemiatyczach SOK w Kułygach, gm. Siemiatycze (zamknięte) SOK w Żerczycach, gm. Nurzec Stacja (zamknięte) styczeń, kwiecień, lipiec, październik 2014 r. kwiecień, październik 2014 r. kwiecień, wrzesień 2014 r. Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska w Siemiatyczach w 2014 r. monitorowane były za pomocą 3 piezometrów: P1, P2 oraz P3 w czterech seriach badań. Analizy laboratoryjne pobranych próbek wody obejmowały podstawowy zakres wskaźników (Dz. U. 2002, Nr 220, poz.1858, 3.1., pkt. 3 i 4 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów). W wodach podziemnych z piezometru P1 stwierdzono podwyższone wartości wartości przewodności elektrolitycznej właściwej (PEW), które kwalifikowały wody do IV klasy jakości. Ponadto w ostatniej serii pomiarowej w piezometrze P1 zaobserwowano obniżone ph, podwyższoną wartość ogólnego węgla organicznego (OWO) we wszystkich seriach badań, kształtujące się na poziomie II klasy oraz nieznacznie podwyższoną wartość cynku (Zn) kwalifikujące te wody do II klasy jakości. W piezometrze P2 w trzeciej serii pomiarowej odnotowano podwyższoną wartość Zn II klasa jakości oraz w czwartej serii pomiarowej obniżone ph, również IV klasa jakości. W piezometrze P3 zaobserwowano nieco podwyższoną wartość Zn w III kwartale charakterystyczną dla II klasy jakości oraz również w IV kwartale obniżone ph IV klasa jakości. Pozostałe analizowane parametry we wszystkich piezometrach kształtowały się na poziomie charakteryzującym dobry stan chemiczny wód podziemnych. Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska odpadów w 2014 r. monitorowane były za pomocą 3 piezometrów: P1, P2 oraz P3 w dwóch seriach badań. Analizy laboratoryjne pobranych próbek wody obejmowały podstawowy zakres wskaźników (Dz. U. 2002, Nr 220, poz.1858, 3.1., pkt. 3 i 4 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów). Odczyn badanych wód wahał się od 6,98 do 7,09. Są to wartości charakterystyczna dla wód podziemnych I klasy. Wody podziemne z piezometrów P1, P2 oraz P3 określono jako wody IV klasy jakości z powodu wartości miedzi (Cu) w II serii badań. Na całej sieci monitoringowej wartości chromu (Cr) oraz wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) odpowiadały I klasie jakości wód. Wartości miedzi (Cu) kształtowały się na poziomie poniżej II klasy jakości wód, wartości ołowiu (Pb) poniżej granicy właściwej dla klasy III, a wartości rtęci (Hg) poniżej granicy klasy IV. Pozostałe parametry posiadały wartości mieszczące się w granicach klas I-II. W ocenie nie brano pod uwagę oznaczeń dla kadmu (Cd), ponieważ zawartość tego pierwiastka była niejednoznaczna odnośnie granic oznaczalności. Wody podziemne w rejonie składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w fazie poeksploatacyjnej monitorowane były za pomocą piezometrów: P1, P2 i P3 w dwóch seriach badań. Wodę podziemną ujmowaną piezometrem P1 sklasyfikowano jako wodę II klasy jakości ze względu na wartości przewodności elektrolitycznej właściwej (PEW) oraz ogólnego węgla organicznego (OWO), pozostałe parametry posiadały wartości kształtujące się na poziomie klasy I. Wody podziemne z piezometrów P2 i P3 sklasyfikowano jako wody I klasy jakości. 16

17 SOK w Drochlinie, gm. Grodzisk (zamknięte) maj, listopad 2014 r. Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska odpadów monitorowane były za pomocą 3 piezometrów: P1, P2 oraz P3 w dwóch seriach badań. Analizy laboratoryjne pobranych próbek wody obejmowały podstawowy zakres wskaźników (Dz. U. 2002, Nr 220, poz.1858, 3.1., pkt. 3 i 4 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów). Odczyn badanych wód wahał się od 6,67 do 7,13. Są to wartości charakterystyczne dla wód podziemnych I klasy. Na całej sieci monitoringowej wartości chromu (Cr), wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) oraz ogólnego węgla organicznego (OWO) odpowiadały I klasie jakości wód. Wartości miedzi (Cu) kształtowały się na poziomie nieprzekraczającym granicy właściwej dla klasy II, wartości ołowiu (Pb) granicy właściwej dla klasy III, a wartości rtęci (Hg) granicy właściwej dla klasy IV. Do klasy V sklasyfikowano wartości przewodności elektrolitycznej właściwej (PEW) w piezometrze P2. Do klasy III sklasyfikowano wartości cynku (Zn) w P1, P2 oraz P3 w drugiej serii badań. W ocenie nie brano pod uwagę oznaczeń dla kadmu (Cd), ponieważ zawartość tego pierwiastka była niejednoznaczna odnośnie granic oznaczalności. * Na podstawie klasyfikacji wg RMŚ z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. 2008, Nr 143, poz. 896). ODPADY NIEBEZPIECZNE Informacje o odpadach niebezpiecznych pochodzą z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego Urzędu Marszałkowskiego. Na podstawie danych uzyskanych za 2014 r. zebrano informacje o 51 producentach odpadów niebezpiecznych. Pod względem ilości wytworzonych odpadów do największych podmiotów należały: Separator Service Sp. z o.o ,1 ton Awas-Serwis Sp. z o.o ,7 ton Mazowieckie Przedsiębiorstwo Ekologiczne - 15,6 ton PRONAR Sp. z o.o. - 10,6 ton Na terenie powiatu wytworzono 3533,6 ton odpadów niebezpiecznych, zebrano 292,035 natomiast w instalacjach odzyskano 251,7 ton. Zbieraniem zajmowało się 8 specjalistycznych firm posiadających odpowiednie zezwolenia. Największą podgrupę odpadów niebezpiecznych stanowiły odpady z odwadniania olejów w separatorach (1305) 3 447,7 ton. Znaczącą ilość stanowiły materiały konstrukcyjne zawierające azbest (1706) 25,5 ton. Z uwagi na fakt, iż wyroby azbestowe należy usunąć z terenu kraju do końca 2032 roku zakłada się, że powstająca ilość będzie sukcesywnie rosła. PRZECIWDZIAŁANIA KONTROLE SKŁADOWISK I ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH Od czasu poprzedniego raportu Inspektorat przeprowadził 18 kontroli z zakresu gospodarki odpadami: Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Siemiatyczach składowisko Rososze (kontrola: marzeckwiecień 2015 r.). Zarządzającym i właścicielem nieruchomości, na której znajduje się składowisko odpadów, jest Przedsiębiorstwo Komunalne Spółka z o.o. w Siemiatyczach. Składowisko wyposażone jest w niezbędne urządzenia techniczne zabezpieczające przed negatywnym wpływem na środowisko: wagę samochodową o nośności 30 ton, kwaterę do składowania z uszczelnieniem wykonanym z folii chemo- i olejoodpornej z wysokozagęszczonego polietylenu PEHD, system ujmowania odcieków ze składowiska, zbiornik żelbetowy na odcieki, drenaż opaskowy z płyt korytkowych zakończony zbiornikiem żelbetowym szczelnym o poj dm3 (wybudowany wokół części kwatery przeznaczonej do składowania odpadów do odprowadzania wód opadowych i roztopowych oraz zapobiegania odpływu zanieczyszczeń poza teren składowiska), 3 zbiorniki żelbetowe na odpady niebezpieczne, otwarte kanały odprowadzające 17

18 wody deszczowe z drogi dojazdowej (zakończone bezodpływowym szczelnym zbiornikiem na wody opadowe i roztopowe), zbiornik szczelny na ścieki socjalno-bytowe, brodzik do dezynfekcji kół pojazdów, studnie do odgazowywania składowiska z emisją do atmosfery, 3 otwory piezometryczne do obserwacji wód podziemnych. Pozostałe obiekty i urządzenia zlokalizowane na terenie zakładu to: budynki socjalnogospodarcze dla obsługi składowiska, drogi i place manewrowe, ogrodzenie (siatka stalowa) o wysokości 2,0 m, brama wjazdowa oraz pojazdy do plantowania i ugniatania odpadów. Odpady poddane odzyskowi w 2014 r., zgodnie z obecnie obowiązującą decyzją zatwierdzającą instrukcję prowadzenia składowiska oraz pozwoleniem zintegrowanym, zostały wykorzystane do wykonania warstw izolacyjnych. Ilościowa i jakościowa ewidencja odpadów prowadzona była zgodnie z wymaganiami. Kontrolowany podmiot przedłożył zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości odpadów unieszkodliwionych na składowisku do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w ustawowym terminie. Monitoring składowiska w 2013 i 2014 r. prowadzony był zgodnie z posiadaną decyzją. Wyniki badań monitoringowych składowiska zostały przesłane do WIOŚ w Białymstoku w obowiązującym terminie. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki odpadami. PPHU MANDEO Mirosław Mantur, Marek Deoniziak (kontrola: maj 2015 r.). Wiodącym przedmiotem działalności przedsiębiorstwa jest produkcja mebli kuchennych. Kontrolowany nie prowadził ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów zgodnie z katalogiem odpadów i zastosowaniem karty przekazania odpadów oraz nigdy nie przedkładał zbiorczych zestawień danych z odpadów w wyniku prowadzonej działalności. Zakład nie prowadził w sposób prawidłowy gospodarki odpadami (brak selektywnej zbiórki, nie przekazywanie odpadów do firm posiadających stosowne zezwolenia). W wyniku stwierdzonych nieprawidłowości pouczono kontrolowanego, wydano zarządzenie pokontrolne oraz decyzję o karze. Składowisko odpadów w Drohiczynie (kontrola: czerwiec 2015 r.). Gmina Drohiczyn jest jednocześnie właścicielem i zarządzającym składowiskiem. Zgodnie z art. 136 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2013, poz. 21 z późn. zm.) zarządzającym gminnym składowiskiem odpadów nie może być jednostka sektora finansów publicznych. Gmina może utworzyć podmiot niebędący taką jednostką w celu prowadzenia gminnego składowiska odpadów lub powierzyć wykonanie obowiązków zarządzającego gminnym składowiskiem odpadów podmiotowi niebędącemu jednostką sektora finansów publicznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej. Składowisko jest wyposażone w następujące urządzenia techniczne: geomembranę wykonaną z tworzywa sztucznego (HDPE), drenaż na odcieki wraz z uzbrojeniem, szczelny zbiornik żelbetowy na odciek z drenażu, system drenażu z odprowadzeniem wód gruntowych do zbiornika ziemnego p.poż., studnie odgazowujące, brodzik dezynfekcyjny, wagę samochodową przejazdową, 3 otwory obserwacyjne (piezometry) dla każdego z poziomów wodonośnych, zlokalizowane jeden na dopływie wód podziemnych, dwa na kierunku odpływu wód podziemnych, studnie do odgazowania z emisją do atmosfery oraz 3 repery. W dniu kontroli nie było możliwe dojścia do zbiornika na odcieki ze względu na zalegające odpady, ponadto nie przedstawiono świadectwa legalizacji ponownej wagi. Podczas kontroli stwierdzono następujące naruszenia: brak decyzji zatwierdzającej instrukcję prowadzenia składowiska, brak ustanowionego zabezpieczenia roszczeń z tytułu wystąpienie negatywnych skutków w środowisku oraz szkód w środowisku w związku z prowadzeniem składowiska odpadów, brak uregulowania stanu formalnoprawnego dotyczącego zarządzającego składowiskiem. Monitoring składowiska prowadzony był niezgodnie z wymaganiami. Wyniki badań monitoringowych nie były przekazywane wojewódzkiemu inspektoratowi ochrony środowiska. W wyniku w/w nieprawidłowości wydano zarządzenie pokontrolne, wymierzono grzywnę w drodze mandatu karnego oraz wystąpiono do Marszałka Województwa w celu podjęcia działań zgodnie z kompetencjami. Producent Parkietu Kazimierz Wiśniewski (kontrola: czerwiec-lipiec 2015 r.). Kontrolowany nie prowadził ewidencji odpadów zgodnie z katalogiem odpadów z zastosowaniem karty przekazania oraz karty ewidencji odpadów oraz nie przedłożył zbiorczego zestawienia danych o odpadach za 2012 i 2013 r. do Urzędu Marszałkowskiego. Gospodarka odpadami nie była prowadzona w prawidłowy sposób (brak selektywnej zbiórki, nieprzekazywanie odpadów do firm posiadających stosowne zezwolenia). W wyniku stwierdzonych nieprawidłowości pouczono kontrolowanego, wydano zarządzenie pokontrolne oraz decyzję o karze. PPHU TRANSBET Wojtiuk Sp. J. Biała Podlaska (kontrola interwencyjna: lipiec 2015 r.). Spółka prowadzi działalność w zakresie remontów i naprawy dróg i eksploatuje instalację do produkcji mas bitumicznych. Teren, na którym magazynowano odpady nie był zabezpieczony przed przenikaniem ewentualnych odcieków ze zgromadzonych odpadów (destrukt zawierający asfalt). Kontrolowany nie prowadził ewidencji wytwarzanych odpadów oraz nie sporządził i nie przedłożył do Marszałka 18

19 Województwa Podlaskiego zbiorczych zestawień danych o ilości i rodzajach wytwarzanych odpadów za lata W wyniku nieprawidłowości pouczono kontrolowanego oraz wydano decyzję o karze. Pozostałe skontrolowane zakłady, w których nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki odpadami to: Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Siemiatyczach - oczyszczalnia ścieków (kontrole: majczerwiec, sierpień-wrzesień, październik-listopad 2014 r.), Gmina Nurzec Stacja - oczyszczalnia ścieków w Żerczycach (kontrola: lipiec 2014 r.), Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej w Drohiczynie - oczyszczalnia ścieków (kontrola: sierpień 2014 r.), NUMENOR Jakub Jodłowski w Siemiatyczach - stacja demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji (kontrole: sierpień-wrzesień, październik 2014 r.), Gmina Mielnik - oczyszczalnia ścieków (kontrola: październik-listopad 2014 r.), Agro-Tymianka s.c. w Nurzec-Stacja (kontrola: październik-listopad 2014 r.), Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych "Przyjaźń" S.A. Wydział Wschodni Przesyłu Ropy Dział Baza Adamowo, gm. Mielnik (kontrola: listopad-grudzień 2014 r.), Ferma Drobiu Stanisław Bartosiak w Tonkielach (kontrola: listopad-grudzień 2014 r.), Komenda Powiatowa Policji w Siemiatyczach (kontrola: marzec 2015 r.), VITALIA S.C. Adam Swajda, Mieczysław Swajda w Siemiatyczach (kontrola: marzec-kwiecień 2015 r.), Zakład Tworzyw Sztucznych w Siemiatyczach (kontrola: maj-czerwiec 2015 r.), Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Siemiatyczach (kontrola: maj-czerwiec 2015 r.), Gmina Grodzisk oczyszczalnia ścieków (kontrola: maj-czerwiec 2015 r.). HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY PRESJE ŹRÓDŁA HAŁASU Hałas jest powszechnie występującym zanieczyszczeniem środowiska i jednym z poważniejszych problemów obniżających jakość życia. Są to wszelkiego rodzaju niepożądane, nieprzyjemne i uciążliwe dźwięki w danym miejscu i czasie. Hałas w środowisku powodowany jest głównie przez ruch transportowy (drogowy, kolejowy, lotniczy), działalność przemysłową oraz aktywność związaną z rekreacją. Na terenie województwa najistotniejsze źródła hałasu to transport drogowy oraz w niedużym stopniu zakłady przemysłowe. Wpływ na klimat akustyczny ma niezwykle dynamiczny rozwój motoryzacji, także na terenie powiatu siemiatyckiego. szt Liczba pojazdów samochodowych i ciągników w powiecie siemiatyckim w latach Źródło: Główny Urząd Statystyczny; opracowanie WIOŚ w Białymstoku Wraz ze wzrostem ilości samochodów wzrasta znacznie natężenie ruchu drogowego, a tym samym wzrasta uciążliwość hałasowa. Hałas przemysłowy obejmuje dźwięki emitowane przez różnego rodzaju maszyny i urządzenia oraz części procesów technologicznych, instalacje i wyposażenie zakładów przemysłowych i usługowych. Do hałasu przemysłowego zalicza się również dźwięki emitowane z obiektów handlowych takie jak: urządzenia klimatyzacyjne, wentylatory itp., a także urządzenia nagłaśniające w lokalach rozrywkowych i gastronomicznych. 19

20 W odróżnieniu od hałasu komunikacyjnego, hałas przemysłowy ma na ogół zasięg lokalny i często w bardzo ograniczonym stopniu kształtuje klimat akustyczny środowiska. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska poprzez utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie oraz zmniejszenie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku, obowiązujące do 2012 r. określało rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku 5. Poziomy uzależniono od funkcji urbanistycznej, jaką spełnia dany teren oraz od pory doby (pora dzienna i pora nocna). W październiku 2012 roku weszło w życie nowe rozporządzenie Ministra Środowiska 6 podwyższające dopuszczalne normy. STAN POMIARY HAŁASU HAŁAS KOMUNIKACYJNY Badania monitoringowe hałasu komunikacyjnego są prowadzone zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 roku 7 oraz wytycznymi Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Na terenie powiatu siemiatyckiego w roku 2014 Inspektorat przeprowadził pomiary hałasu komunikacyjnego w Siemiatyczach. Badania miały na celu określenie stopnia uciążliwości drogi krajowej nr 19 przebiegającej przez miasto. W Siemiatyczach przeprowadzone pomiary posłużyły do określenia wartości wskaźników L Aeq,D oraz L Aeq,N (wskaźniki hałasu mające zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska w odniesieniu do jednej doby) oraz wyliczenia na ich podstawie wskaźników L DWN i L N mających zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem. W trakcie pomiarów rejestrowano również natężenie ruchu pojazdów oraz warunki meteorologiczne. Punkt pomiarowy usytuowany był przy ul. 11 Listopada 44. Pomiary prowadzono w trakcie 6 dób rozłożonych w ciągu całego roku kalendarzowego. Badania wykazały przekroczenia norm dopuszczalnych hałasu. Poziomy długookresowe zostały przekroczone odpowiednio o: 5,0 db (poziom dzienno wieczorno nocny) oraz o 6,3 db (poziom nocny). Obie wartości przekroczeń są porównywalne do przekroczeń uzyskanych w tym samym cyklu pomiarowym podczas badań prowadzonych w innych miejscowościach województwa tj. w Czarnej Białostockiej i Sokółce (przy drodze krajowej nr 19). Liczba przejeżdżających pojazdów mieściła się w przedziale pojazdów/dobę. Szczegółowe dane z pomiarów hałasu komunikacyjnego przedstawiono poniżej. 1 Dane identyfikujące punkt pomiarowy Nazwa punktu Siemiatycze, ul. 11 Listopada Data pomiaru LDWN [db] LN [db] Wyniki pomiarów LAeq,D [db] ( ) LAeq,W [db] ( ) LAeq,N [db] ( ) Przekroczenia dopuszczalnej wartości wskaźnika oceny hałasu LDWN [db] LN [db] Średnia liczba pojazdów / dobę Średnia liczba pojazdów ciężkich / dobę ,0 65,3 69,8 68,4 63,4 5,0 6, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 z dnia 5 lipca 2007 r., poz. 826) 6 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U Nr 0, poz. 1109). 7 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 roku w sprawie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz.U.Nr 140, poz. 824) 20