INFORMACJA Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu siemiatyckiego

Transkrypt

1 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Białystok, ul. Ciołkowskiego 2/3 tel fax sekretariat@wios.bialystok.pl INFORMACJA Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu siemiatyckiego WIOŚ BIAŁYSTOK, wrzesień 2013

2

3 spis treści WSTĘP... 4 PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE... 4 DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO KONTROLNA I BADAWCZA... 5 POWIETRZE... 6 PRESJE EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA... 6 STAN OCENA JAKOŚCI POWIETRZA... 7 PRZECIWDZIAŁANIA DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA... 7 STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH... 8 PRESJE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ WÓD... 8 STAN OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH... 9 PRZECIWDZIAŁANIA DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA WODY PODZIEMNE PRESJE STAN - OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH GOSPODARKA ODPADAMI PRESJE STAN PRZECIWDZIAŁANIA KONTROLE SKŁADOWISK I ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY PRESJE ŹRÓDŁA HAŁASU STAN POMIARY HAŁASU PRZECIWDZIAŁANIA POLA ELEKTROMAGNETYCZNE PRESJE ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO STAN POMIARY MONITORINGOWE OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED AWARIAMI NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE CHEMICZNE W ZAKŁADACH PRZEMYSŁOWYCH TRANSPORT

4 WSTĘP PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE Położenie Powiat siemiatycki jest zlokalizowany w południowej części województwa podlaskiego. Zajmuje obszar 1459 km 2, co stanowi ok. 7,2% powierzchni województwa. Południową granicę powiatu wyznacza rzeka Bug, od strony wschodniej granica z Republiką Białorusi. Powiat leży w środku malowniczego regionu Podlasie, w dolinie Bugu, której obszar w sąsiedztwie rzeki z racji walorów przyrodniczych nazwano Podlaski przełom Bugu i objęto ochroną. Struktura administracyjna i ludność W skład powiatu siemiatyckiego wchodzi 9 gmin: Siemiatycze, Drohiczyn, Dziadkowice, Grodzisk, Milejczyce, Mielnik, Nurzec - Stacja, Perlejewo, Siemiatycze Liczba ludności ogółem wynosi 47,4 tys. osób. Gęstość zaludnienia 31 os/km 2. Jednostki samorządowe powiatu białostockiego Powierzchnia [km 2 ] 4 Ludność [tys.] Gminy miejskie Siemiatycze 36 14,9 Gminy miejsko wiejskie: Drohiczyn 208 6,8 Gminy wiejskie: Dziadkowice 116 3,0 Grodzisk 203 4,6 Mielnik 196 2,6 Milejczyce 151 2,0 Nurzec-Stacja 215 4,3 Perlejewo 107 3,0 Siemiatycze 227 6,4 dane: GUS Gospodarka Na terenie powiatu dominuje rolnictwo, w większości są to gospodarstwa o produkcji wielokierunkowej. Użytki rolne (gruntu orne, sady, łąki, pastwiska) stanowią ok. 60,5% powierzchni ogólnej powiatu, lasy i grunty leśne - 32%, natomiast pozostałe grunty i nieużytki 7,5%. Struktura zasiewów obejmuje głównie zboża, w dalszej kolejności ziemniaki, rośliny pastewne i przemysłowe, a także warzywa gruntowe. Ze względu na rolniczy charakter powiatu stopień uprzemysłowienia określa się jako niski. Zgodnie z danymi GUS, pod koniec 2012 r. zarejestrowanych było podmiotów gospodarczych, w tym prawie 95% z sektora prywatnego. W gospodarce dominuje przemysł przetwórstwa rolno-spożywczego. Inne rodzaje działalności gospodarczej to produkcja kostki brukowej, przemysł wydobywczy i przetwarzający lokalne złoża kredy. W Adamowie (gmina Mielnik) znajduje się Przedsiębiorstwo PERN-Stacja Pomp nr 1, przesyłająca ropę naftową na potrzeby kraju i zagranicy. Duże obszary leśne dostarczają surowców dla przemysłu przetwórstwa drzewnego, rzemiosła meblarskiego i stolarskiego. Produkowane są m.in. meble, parkiety, elementy stolarki budowlanej.

5 Walory przyrodnicze powiatu Powiat siemiatycki charakteryzuje się atrakcyjnymi walorami przyrodniczo - krajoznawczymi dzięki malowniczemu położeniu w dolinie środkowego Bugu. Szczególnie interesujący jest fragment doliny zwany Podlaskim Przełomem Bugu, który rozciąga się od Niemirowa do Drohiczyna. Na terenie powiatu znajdują się duże kompleksy leśne o charakterze naturalnym pozostałości Puszczy Mielnickiej. Łącznie 32% powierzchni powiatu stanowią lasy. Szczególnie cenne tereny, mające znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych Europy, objęto siecią Natura 2000, którą tworzą obszary istotne dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych. Podstawą utworzenia sieci są 2 unijne dyrektywy, tzw. Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa. Na terenie powiatu, sieć Natura 2000 stanowią: Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO): Dolina Dolnego Bugu (13095 ha). Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO): Ostoja Nadbużańska (5765 ha), Schrony Brzeskiego Rejonu Umocnionego (117 ha). DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO KONTROLNA I BADAWCZA Prawne podstawy funkcjonowania Inspekcji Ochrony Środowiska określono w ustawie z dnia 20 lipca 1991 r., która nałożyła na nią obowiązek: kontrolowania przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska przez podmioty gospodarcze, prowadzenia badania stanu środowiska, informowania społeczeństwa o wynikach tych badań. Szczegółowe cele działalności inspekcyjno kontrolnej WIOŚ są corocznie ustalane w planach pracy, tworzonych na podstawie wytycznych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, analizy wyników dotychczasowej działalności, propozycji przekazanych przez Marszałka, Wojewodę oraz przez organy samorządowe. ZAKRES DZIAŁALNOŚCI INSPEKCYJNO-KONTROLNEJ Podstawowym celem kontroli jest wymuszenie na jednostkach organizacyjnych podejmowania działań, które w konsekwencji mają spowodować zmniejszenie ich negatywnego wpływu na środowisko. Inspekcja Ochrony Środowiska zgodnie z przysługującymi kompetencjami może zastosować różnego rodzaju środki dyscyplinujące, między innymi: wydać zarządzenia pokontrolne, wydać decyzję wyznaczającą termin usunięcia zaniedbań, a w przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia czy znacznych szkód w środowisku, w porozumieniu z Wojewodą, decyzję wstrzymującą działalność zakładu, wymierzyć karę pieniężną za naruszanie warunków korzystania ze środowiska, skierować wystąpienia do innych organów administracji państwowej, rządowej i samorządu terytorialnego z wnioskiem o podjęcie działań związanych z ich właściwością, zastosować karę grzywny (mandat karny), skierować wniosek do sądu i organów ścigania. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na możliwości prawnych działań własnych samorządów, zbieżnych z kompetencjami lub celami działań przypisanymi Inspekcji Ochrony Środowiska, które pozwalają przeciwdziałać negatywnemu oddziaływaniu na środowisko, a także minimalizować problemy środowiskowe. W okresie od lipca 2012 do czerwca 2013 r. na terenie powiatu przeprowadzono łącznie 32 kontrole w najbardziej uciążliwych podmiotach i obiektach. W przypadkach stwierdzanych przekroczeń, wydawano stosowne zarządzenia, a także wymierzono kary pieniężne za naruszenie warunków korzystania ze środowiska. 5

6 MONITORING ŚRODOWISKA W ramach działalności badawczej, główny zakres prac Inspekcji Ochrony Środowiska prowadzony jest w oparciu o Program Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ), którego koordynatorem jest Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. System PMŚ składa się z 3 głównych bloków - zagadnień: jakość środowiska, emisja oraz oceny i prognozy. Zadania PMŚ realizowane są przez różnorodne instytucje w kraju, a w znacznym zakresie przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska. Dane uzyskiwane w Programie PMŚ tworzą wojewódzką bazę informacji o stanie środowiska. Program badawczy realizowany przez WIOŚ obejmuje następujące komponenty środowiska: monitoring powierza atmosferycznego, monitoring wód powierzchniowych płynących i stojących, monitoring wód podziemnych, monitoring hałasu, monitoring pól elektromagnetycznych, monitoring odpadów niebezpiecznych. W każdym podsystemie badawczym, na potrzeby wykonywanych ocen, wyszczególnia się 3 elementy: presje, stan i przeciwdziałanie. POWIETRZE PRESJE EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA Substancjami zanieczyszczającymi, mającymi największy udział w emisji zanieczyszczeń, pochodzącymi głównie z procesów spalania energetycznego są: tlenki azotu (NO-NO 2 ), dwutlenek siarki (SO 2 ), tlenek węgla (CO) i pyły. Od środków transportu największy udział w emisji zanieczyszczeń mają: tlenek węgla (CO), tlenki azotu (NO- NO 2 ) i benzen (C 6 H 6 ). Głównymi źródłami zanieczyszczeń atmosfery na terenie powiatu są rozproszone źródła emisji z sektora komunalno bytowego, a także zanieczyszczenia komunikacyjne związane z ruchem pojazdów, głównie na trasie samochodowej Białystok Bielsk Podlaski Siemiatycze. Według danych GUS w 2012 r. emisja zanieczyszczeń gazowych ogółem z terenu powiatu wynosiła ton. W porównaniu do roku poprzedniego odnotowano nieznaczny jej spadek. W latach pomimo niewielkich wahań emisja była niska. Wielkość emisji z powiatu na tle województwa w latach EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA Z ZAKŁADÓW SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH J. m Emisja zanieczyszczeń pyłowych woj. podlaskie ogółem t/r powiat siemiatycki ogółem t/r ze spalania paliw t/r

7 Emisja zanieczyszczeń gazowych woj. podlaskie ogółem t/r powiat siemiatycki ogółem t/r ogółem (bez dwutlenku węgla) t/r dwutlenek siarki t/r tlenki azotu t/r tlenek węgla t/r dwutlenek węgla t/r dane: GUS STAN OCENA JAKOŚCI POWIETRZA Ocena stopnia zanieczyszczenia powietrza na terenie woj. podlaskiego dokonywana jest w oparciu o pomiary kontrolne głównych zanieczyszczeń bezpośrednio emitowanych do atmosfery (emisja) oraz badania monitoringowe substancji powstających w atmosferze (imisja). Na terenie strefy podlaskiej która obejmuje wszystkie, za wyjątkiem Aglomeracji Białostockiej, powiaty województwa podlaskiego, wykonywana corocznie (zgodnie art. 89 Ustawy Prawo ochrony środowiska) Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref województwa podlaskiego wykazała za rok 2012 przekroczenia normy pyłu PM2,5 dla kryterium oceny - ochrona zdrowia. Do oceny jakości powietrza na terenie całego województwa służą również pomiary na potrzeby oceny narażenia ekosystemów. Badania prowadzone są na stacji tła wiejskiego w m. Borsukowizna (gm. Krynki). Wykonywany jest tam pomiar automatyczny dwutlenku siarki, tlenków azotu i ozonu. W 2011 r. stwierdzono przekroczenia poziomów celów długoterminowych dla ozonu zarówno dla kryteriów: ochrony zdrowia i ochrona roślin. Taką ocenę potwierdzają wyniki badań prowadzone w latach poprzednich (od 2004 r.). PRZECIWDZIAŁANIA DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA Największymi źródłami zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na terenie powiatu są ciepłownie miejskie i osiedlowe oraz zakłady przemysłowe zlokalizowane w większości w Siemiatyczach. Wyniki kontroli podmiotów przeprowadzonych w okresie od lipca 2012 do czerwca 2013 r. opisano poniżej: Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych Przyjaźń S.A. Wydział Wschodni Przesyłu Ropy Dział Baza Adamowo (kontrola: listopad 2012 r.) Źródłami emisji zanieczyszczeń są 3 kotły o mocy po 0,5 MW każdy oraz park zbiorników magazynowych. Moc nominalna kotłów pozwala na zakwalifikowanie ich jako źródła zwolnionego z ustawowego obowiązku posiadania decyzji o emisji dopuszczalnej. Kontrola wykazała, że w wyniku rozbudowy zakładu wystąpiły zmiany w ilości źródeł emisji, w związku z czym występuje konieczność aktualizacji dokumentacji. Wydano zarządzenie pokontrolne nakazujące uregulowanie nieprawidłowości. Ferma Drobiu A. Toczko w Żurobicach (kontrola: styczeń/luty 2013 r.) Źródłem emisji zanieczyszczeń są wyloty systemów wentylacyjnych funkcjonujących w obiektach inwentarskich. Poprzez układy wentylacji odprowadzane są gazy i pyły powstające podczas chowu drobiu oraz w wyniku spalania gazu propan w nagrzewnicach w celu ogrzania pomieszczeń. Do ogrzewania pomieszczeń inwentarskich służy 18 nagrzewnic o mocy 85 kw. Ferma dysponuje 2 agregatami prądotwórczymi (uruchamiane sporadycznie). Kontrola nie wykazała nieprawidłowości. Pronar Sp. z o.o. Zakład Produkcji Maszyn Komunalnych w Siemiatyczach (kontrola: styczeń/luty 2013 r.) Źródłami emisji zanieczyszczeń są: kabina lakiernicza ADAL, kuchnia farb ADAL,, kabina suszarnicza farb ADAL, 2 kotły o mocy 1,3 MW każdy, 3 palniki o łącznej mocy 1,15 MW. Ze względu na niewielką moc cieplną kotłów oraz palników, Spółka zwolniona jest z ustawowego obowiązku posiadania decyzji o emisji 7

8 dopuszczalnej. Zakład posiada decyzję udzielającą pozwolenia na wprowadzanie pyłów lub gazów do powietrza z instalacji technologicznych Zakładu Produkcji Maszyn Rolniczych. Kontrola wykazała, że ze względu na istotne zmiany dotyczące źródeł emisji, stan formalnoprawny w zakresie emisji zanieczyszczeń do powietrza wymaga uaktualnienia. Dodatkowo jest konieczność zgłoszenia instalacji (kotłów i palników).wydano zarządzenie pokontrolne nakazujące uregulowanie nieprawidłowości. STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH PRESJE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ WÓD Wielkość presji na wody prezentuje stopień wyposażenia gmin w infrastrukturę obsługującą gospodarkę wodno-ściekową. W powiecie siemiatyckim długość czynnej sieci wodociągowej w 2011 roku wynosiła 823,2 km. Prawie 84 % ludności korzystało z sieci wodociągowej, najwięcej w gminie Siemiatycze 92,3%, najmniej w gminie Perlejewo 69,3%. Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej w poszczególnych gminach w latach przedstawiono w tabeli. Korzystający z sieci wodociągowej w % ogółu ludności Jednostka terytorialna Powiat siemiatycki 80,9 81,4 81,7 81,9 82,4 82,5 82,6 82,9 83,5 83,9 Siemiatycze(1)-gmina miejska 91,9 91,9 91,9 92,1 92,2 92,2 92,2 92,3 92,3 92,3 Siemiatycze(2)-gmina wiejska 76,7 76,9 77,0 77,3 77,4 77,7 78,0 78,2 78,7 79,4 Drohiczyn 81,3 81,6 81,7 81,7 81,7 81,8 81,9 82,0 82,3 82,4 Dziadkowice 85,2 85,2 85,6 85,9 85,9 85,9 85,9 85,9 86,1 86,1 Grodzisk 88,4 88,4 88,5 88,5 88,6 88,6 88,6 88,7 88,8 89,5 Mielnik 79,6 79,8 80,0 79,9 80,5 80,7 80,9 81,2 81,4 81,5 Milejczyce 59,1 68,0 68,6 70,1 71,4 71,3 71,3 72,1 72,0 73,8 Nurzec-Stacja 69,8 70,1 70,3 70,4 70,6 70,8 70,9 71,0 72,1 73,4 Perlejewo 54,6 54,9 56,1 55,7 60,3 60,3 60,5 62,4 69,3 69,3 dane: GUS Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w 2011 roku wynosiła 76,1 km. Średnio 28,4 % ludności powiatu korzystało z sieci kanalizacyjnej, najwyższy wskaźnik osiągnięto w gminie miejskiej Siemiatycze 73,4%. Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej w poszczególnych gminach w latach prezentuje tabela poniżej. Korzystający z sieci kanalizacyjnej w % ogółu ludności Jednostka terytorialna Powiat siemiatycki 22,9 24,1 24,3 26,8 27,0 27,2 27,3 27,5 27,5 28,4 Siemiatycze(1)-gmina miejska 72,0 72,0 72,0 72,3 72,3 72,5 72,8 72,8 73,1 73,4 Siemiatycze(2)-gmina wiejska 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 Drohiczyn 1,8 1,8 1,8 11,8 12,3 12,4 12,5 12,6 12,9 13,8 Dziadkowice ,3 Grodzisk 1,7 4,7 4,8 12,7 12,8 12,9 13,0 13,0 13,3 13,8 Mielnik Milejczyce Nurzec-Stacja 1,3 10,3 10,9 12,7 12,7 12,7 12,7 12,8 13,2 15,7 Perlejewo

9 W 2012 roku na terenie powiatu funkcjonowało 7 komunalnych i 2 przemysłowe oczyszczalnie ścieków. Trzy komunalne oczyszczalnie były wyposażone w system podwyższonego usuwania biogenów. Komunalne i przemysłowe oczyszczalnie ścieków - ogółem ilość obiektów Jednostka terytorialna Powiat siemiatycki Siemiatycze(1)-gmina miejska Siemiatycze(2)-gmina wiejska Drohiczyn Dziadkowice Grodzisk Mielnik Milejczyce Nurzec-Stacja Perlejewo dane: GUS W 2012 roku 37,7% mieszkańców powiatu było obsługiwane poprzez oczyszczalnie ścieków. W podziale na gminy, najniższą liczbę ludności zanotowano w gminie wiejskiej Siemiatycze, a najwyższą w gminie miejskiej Siemiatycze. Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w % ogólnej liczby ludności Jednostka terytorialna Powiat siemiatycki 25,02 25,56 29,65 30,59 31,87 32,71 33,2 27,2 28,6 29,4 37,7 Ogólna liczba mieszkańców obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków Powiat siemiatycki Siemiatycze(1)-gmina miejska Siemiatycze(2)-gmina wiejska Drohiczyn Dziadkowice Grodzisk Mielnik Milejczyce Nurzec-Stacja Perlejewo dane: GUS STAN OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH Zasady monitoringu wód uwzględniają badania i ocenę jakości wód w sposób odpowiedni do celów jej użytkowania i prowadzonej działalności na obszarze zlewni. Badania na terenie powiatu objęły: monitoring wód dla celów ogólnej oceny jakości wody, w tym stopnia eutrofizacji poprzez badania stężeń związków azotu i fosforu oraz w celu określenia odcinków wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. monitoring jakości wód przeznaczonych do bytowania ryb, skorupiaków i mięczaków w warunkach naturalnych, monitoring wód prowadzony w ujęciach zaopatrujących ludność w wodę do spożycia oraz w obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych, monitoring jakości wód granicznych. 9

10 KLASYFIKACJE WÓD Zakres, częstotliwość i sposób prowadzenia badań monitoringowych wód powierzchniowych oraz sposób oceny wód zależy od sposobu ich użytkowania i charakterystyki zagrożenia. Ocen jakości wód dokonuje się w tzw. Jednolitej Części Wód Powierzchniowych 1. Rodzaje sporządzanych ocen to: Ocena stanu wód. Stan wód jest definiowany jako dobry lub zły. Aby stan wód uznano za dobry musi być spełniony warunek, iż oceniony stan ekologiczny (lub potencjał ekologiczny w przypadku wód sztucznych lub silnie zmienionych 2 ) jest dobry lub powyżej dobrego oraz stan chemiczny wód oceniono jako dobry. - Stan ekologiczny określa się w ciekach naturalnych, jeziorach lub innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych oraz przybrzeżnych. Ocena dokonywana jest na podstawie wyników klasyfikacji elementów fizykochemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych 3. Stan ekologiczny jest definiowany jako: bardzo bobry, dobry, umiarkowany, słaby i zły. - Potencjał ekologiczny określa się dla wód sztucznych lub silnie zmienionych. Ocena dokonywana jest na podstawie wyników klasyfikacji zbadanych elementów biologicznych, fizykochemicznych i hydromorfologicznych. Potencjał ekologiczny jest definiowany jako: maksymalny, dobry, umiarkowany, słaby, zły. - Stan chemiczny wód klasyfikuje się na podstawie chemicznych wskaźników jakości wód. Stan chemiczny jest definiowany jako dobry oraz poniżej dobrego. Ocena przydatności do bytowania ryb. Określa czy woda spełnia warunki do naturalnego bytowania ryb. Ocena jest dokonywana w oparciu o kryteria bytowania ryb karpiowatych oraz w oparciu o kryteria bytowania ryb łososiowatych. Ocena przydatności do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia. Określa kategorię ujmowanej wody. Na potrzeby oceny wyznaczono 3 kategorie jakości, dla których określono warunki kryterialne oraz wymagany sposób jej uzdatniania. Ocena spełnienia wymagań w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych. Ocena polega na sprawdzeniu wartości kryterialnych wskaźników charakteryzujących zjawisko eutrofizacji wody. Parametrami branymi pod uwagę są: fitoplankton (wskaźnik fitoplanktonowy - IFPL), fitobentos (wskaźnik okrzemkowy - IO), makrofity (makrofitowy indeks rzeczny - MIR), Biologiczne Zapotrzebowanie Tlenu (BZT 5 ), azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny. OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ RZEK Na terenie powiatu monitoring wód prowadzono na rzece Kamiance (dopływ Bugu) na odcinku ujściowym profilu pomiarowym w miejscowości Turna Mała. Celami badań było wykonanie oceny stanu wód oraz oceny spełnienia wymagań w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych. Rzeka wypływa z Wysoczyzny Drohiczyńskiej w pobliżu miejscowości Czerepy i płynie w kierunku południowowschodnim. Całkowita długość wynosi 27,0 km, a powierzchnia zlewni 127,2 km 2. Powyżej Siemiatycz Kamiankę zasilają wody największego dopływu Mahomet. Rzeka przepływa przez teren miasta i uchodzi do Bugu poniżej miejscowości Turna Mała. Głównymi źródłami zanieczyszczeń wód rzeki są miejscowości Siemiatycze i Czartajew. Odcinek ujściowy leży w obszarze Natura 2000 objętym ochroną pod nazwą Dolina Dolnego Bugu. 1 Jednolita część wód powierzchniowych (JCWP) - oznacza oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, taki jak: jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny, sztuczny zbiornik wodny, struga, strumień, potok, rzeka, kanał, lub ich części, morskie wody wewnętrzne, wody przejściowe lub przybrzeżne. 2 wody te zostały tak przekształcone przez człowieka, że niemożliwe jest przywrócenie im stanu naturalnego 3 nie uwzględnione w niniejszej ocenie ze względu na trwające prace nad ich klasyfikacją 10

11 Jakość wód rzeki Kamianki ujście w m. Turna Mała Ocena stanu ekologicznego - wykonana na podstawie indeksu fitobentosowego (IO) wykazała stan umiarkowany (III klasa). Klasyfikacja stanu chemicznego - poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywną wartość sumy: ftalanu di(2-etyloheksyl) i benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu. Ocena stanu wód ponieważ stan ekologiczny nie osiągnął dobrego i powyżej dobrego, a stan chemiczny oceniono jako poniżej dobrego, ostatecznie stan wód oceniono jako zły. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż woda jest wrażliwa na eutrofizację komunalną. PRZECIWDZIAŁANIA DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA W okresie IX.2012 VI.2013 roku przeprowadzono 10 kontroli podmiotów z zakresu gospodarki wodno ściekowej. Wyniki kontroli opisano poniżej: Ferma Drobiu Nadiji Ryczek, m. Baciki Bliższe (kontrola: wrzesień 2012 r.). Ferma jest zaopatrywana w wodę z wodociągu gminnego, która używana jest do pojenia drobiu, do celów porządkowych oraz na potrzeby pracowników. Wody opadowe i roztopowe powstające na fermie (pochodzące z dachów budynków oraz powierzchni utwardzonych) spływają na powierzchnie nieutwardzone i wsiąkają w ziemię. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodnościekowej. AGRO-TYMIANKA w m. Nurzec Stacja (kontrola: październik 2012 r.). Woda pobierana jest z wodociągu gminnego na potrzeby hodowli, technologiczne, cele porządkowe i oraz na potrzeby pracowników. Ścieki kierowane są do dwóch, okresowo opróżnianych zbiorników bezodpływowych. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Gmina Mielnik, Gminne ujęcie wody (kontrola: październik 2012 r.). Stan formalnoprawny w zakresie poboru wody został uregulowany. Ilość pobieranej wody nie przekraczała warunków ustalonych w decyzji. Prowadzono rejestry wody. Ujęcie wody w Mielniku składa się z dwóch studni wierconych. Teren ochrony bezpośredniej jest ogrodzony i oznakowany. Wodomierze znajdujące się w hydroforni posiadają aktualne cechy legalizacji z 2012 r. Na ujęciu wody w Gminie Mielnik, przy głównej hydroforni, znajdują się 2 zbiorniki wyrównawcze wody pitnej. W trakcie kontroli były wykonwyane prace polegające na modernizacji hydroforni i wymianie zbiorników na nowe. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Ferma Drobiu Leszka Maćkowiaka w Sytkach (kontrola: listopad 2012 r.). Ferma jest zaopatrywana w wodę z wodociągu gminnego, która używana jest do pojenia drobiu i do celów porządkowych. Ścieki na fermie powstają jedynie podczas płukania kurników po zakończonym cyklu hodowlanym. Są gromadzone w zbiorniku bezodpływowym i wywożone na własne pole jako nawóz. Pomieszczenie socjalne przy kurniku jest wyposażone w zbiornik bezodpływowy służacy do gromadzenia ścieków socjalnych. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Wydział Wschodni Przesyłu Ropy. Dział Baza Adamowo. Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych "Przyjaźń" S.A. (kontrola: listopad 2012 r.). Woda na potrzeby osiedla przyzakładowego oraz częściowo na potrzeby socjalno-bytowe pobierana jest z wodociągu gminnego. Woda na potrzeby Przedsiębiorstwa pobierana jest z własnego ujęcia, składającego się z trzech studni wierconych. Stan formalnoprawny ujęcia jest uregulowany. Ilość pobieranej wody rejestrowana jest za pomocą wodomierzy. Wszystkie studnie są ogrodzone i odpowiednio zabezpieczone przed dostępem. Na terenie zakładu funkcjonują: biologiczna oczyszczalnia ścieków oczyszczająca ścieki bytowo-gospodarcze z zakładu i osiedla mieszkaniowego oraz oczyszczalnia ścieków deszczowo-przemysłowych. Ścieki oczyszczone odprowadzane są do rzeki Mętnej. Analizy ścieków oczyszczonych z obu oczyszczalni wykonywane w okresie od ostatniej kontroli nie wykazały przekroczenia wartości dopuszczalnych zawartych w decyzji. Stan formalnoprawny obydwu oczyszczalni jest uregulowany. Osady ściekowe powstające podczas oczyszczania ścieków bytowo-gospodarczych wykorzystywane są do nawożenia terenów zielonych na terenie Bazy. Substancje ropopochodne usuwane są z powierzchni ścieków i odzyskiwane do powtórnego wykorzystania. Wody opadowe z dróg dojazdowych na terenie zakładu odprowadzano do ziemi poprzez 11

12 studnie chłonne oraz do rowów bezodpływowych poza terenem zakładu. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Ferma Drobiu Pana Adama Toczko w Żurobicach, gm. Dziadkowice (kontrola: styczeń 2013 r.). Woda jest pobierana ze studni wierconej i wykorzystywana do pojenia drobiu, na cele porządkowe oraz na potrzeby pracowników. Studnia zlokalizowa jest na działce należącej do osób trzecich. (właściciel fermy posiada pisemną zgodę na użytkowanie studni). Awaryjnym źródłem zaopatrzenia w wodę jest wodociąg wiejski eksploatowany przez Gminny Zakład Usług Komunalnych w Dziadkowicach. W wyniku działalności fermy powstają ścieki socjalno-bytowe oraz ścieki technologiczne z mycia budynków inwentarskich. Ścieki socjalno-bytowe są gromadzone w 2 zbiornikach bezodpływowych. Ścieki technologiczne powstają w wyniku mycia kurników strumieniem czystej wody przy użyciu myjki ciśnieniowej. Są one gromadzone w zbiornikach bezodpływowych zlokalizowanych przy kurnikach. Wszystkie wytwarzane ścieki są odbierane w zależności od potrzeb przez firmę asenizacyjną. Wody opadowe wsiąkają w grunt na powierzchni nieutwardzonej fermy. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Pronar Sp. z o. o. w Siemiatyczach, ul. Armii Krajowej 41 - Zakład Produkcji Maszyn Rolniczych (kontrola: styczeń 2013 r.). Woda na potrzeby socjalno-bytowe i technologiczne pobierana jest z miejskiej sieci wodociągowej na podstawie umowy. Ścieki socjalno-bytowe odprowadzane są do miejskiej sieci kanalizacyjnej. Ścieki opadowe z powierzchni utwardzonych, a także z dachu budynku odprowadzane są do zbiornika otwartego, służącego głównie do przyjęcia nadmiernej ilości wód opadowych z kanalizacji deszczowej z dachów hali produkcyjno magazynowej i powierzchni utwardzonych. Docelowo poprzez płyty ażurowe wprowadzane są do ziemi. Przed włączeniem do zbiornika otwartego ścieki zostaną oczyszczone w separatorze koalescencyjnym substancji ropopochodnych W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Przedsiębiorstwo Komunalne sp. z o.o. w Siemiatyczach Składowisko odpadów w Siemiatyczach (kontrola: marzec 2013 r.). Woda pobierana jest z wodociągu miejskiego i wykorzystywana na cele socjalno-bytowe zatrudnionych na składowisku pracowników oraz do przygotowania roztworu dezynfekcyjnego do brodzika. W wyniku funkcjonowania instalacji powstają: odcieki z pól składowych, nadmiar roztworu dezynfekcyjnego z brodzika dezynfekcyjnego, ścieki socjalno-bytowe, wody opadowe i roztopowe. Odcieki powstające na polach składowych kierowane są do szczelnego zbiornika żelbetonowego, z którego są okresowo wywożone do oczyszczalni ścieków. Nadmiar roztworu dezynfekcyjnego z brodzika odpompowywany jest do zbiornika na odcieki i wraz z nimi wywożony do oczyszczalni ścieków. Ścieki socjalne z budynku socjalnego gromadzone są w szczelnym zbiorniku bezodpływowym, a następnie okresowo wywożone do oczyszczalni ścieków. Wody opadowe z utwardzonych dróg i placów oraz z dachów zbierane są poprzez kanały zbiorcze i kierowane do szczelnego zbiornika. Odcieki ze składowiska wywożone są regularnie. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej w Drohiczynie oczyszczalnia w Drohiczynie (kontrola: marzec 2013 r.). Stan formalnoprawny w zakresie poboru wody i odprowadzania ścieków oczyszczonych jest uregulowany. Zgodnie z aktualnym pozwoleniem wodnoprawnym i obowiązującymi przepisami ścieki badane są w akredytowanym laboratorium. Analiza przedstawionych wyników badań nie wykazała przekroczeń w zakresie wskaźników określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. W wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono nieprawidłowości polegające na niewywiązywaniu się z obowiązku przekazywania wyników pomiarów o ilości i jakości ścieków wprowadzanych do wód w związku z eksploatacją oczyszczalni, który został zawarty w pozwoleniu wodnoprawnym. W związku z powyższym wydano zarządzenie pokontrolne obligujące podmiot do usuniecią nieprawidłowości. Stolarstwo Produkcyjno Usługowe AGSEB Eugeniusz Radziwoniuk w Siemiatyczach (kontrola: czerwiec 2013 r.). Zakład pobiera wodę z wodociągu wiejskiego na podstawie umowy zawartej z podmiotem eksploatującym wodociąg. Woda jest używana do celów sanitarnych (stosowana technologia produkcji nie przewiduje wykorzystania wody w procesie produkcyjnym). Na terenie przedsiębiorstwa powstają ścieki socjalno-bytowe, które są odprowadzane do 2 zbiorników bezodpływowych. Zbiorniki nie posiadają dokumentacji potwierdzającej ich przydatność do użytkowania. W trakcie kontroli toczyło się postępowanie zmierzające do uregulowania stanu formalnego istniejącej zabudowy (w tym zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe). Ustalono, że podmiot nie zawarł umowy na wywóz ścieków przez uprawniony do tego podmiot oraz nie przedstawił dokumentów potwierdzających wywóz nieczystości. W związku z powyższym wydano zarządzenie pokontrolne obligujące do usuniecią nieprawidłowości. 12

13 WODY PODZIEMNE PRESJE Wody podziemne należące do zasobów naturalnych, coraz bardziej zagrożone są zanieczyszczeniami z powierzchni ziemi. Konieczna jest ich szczególna ochrona, gdyż są to zasoby nieodnawialne. W szczególności niezbędna jest ochrona obszarów, pod którymi znajdują się Główne Zbiorniki Wód Podziemnych. W Polsce jest ich około 180, a obszar obejmuje ponad 52 % powierzchni naszego kraju. Wody podziemne zanieczyszczone są rozmaitymi substancjami chemicznymi, najczęściej są to: substancje ropopochodne azotany, fosforany, chlorki, siarczany i inne. Najpowszechniej występującymi przyczynami zanieczyszczeń wód podziemnych są wycieki z nieizolowanych składowisk odpadów, z baz magazynowania i dystrybucji paliwowych do pojazdów samochodowych. Zanieczyszczenia azotanami i fosforanami występują przede wszystkim na terenach rolniczych (związki te są także przyczyną eutrofizacji wód powierzchniowych. STAN - OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH Ocena wód podziemnych jest wykonywana na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. Nr 143 poz. 896). Klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pięć klas jakości: Klasa I wody bardzo dobrej jakości, w których: wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych i mieszczą się w zakresie wartości stężeń charakterystycznych dla badanych wód podziemnych ( tła hydrogeochemicznego) b) wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka. Klasa II wody dobrej jakości, w których: wartości niektórych elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka albo jest to wpływ bardzo słaby. Klasa III wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka. Klasa IV wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka. Klasa V wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka. Oceny stanu chemicznego wód podziemnych w Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) dokonuje się porównując wartości średnich arytmetycznych stężeń badanych elementów fizykochemicznych w zadanych punktów pomiarowych, które są reprezentatywne dla jednolitej części wód podziemnych, z wartościami granicznymi elementów fizykochemicznych określonych w załączniku do rozporządzenia. Monitoring jakości wód podziemnych prowadzi Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy w sieci otworów badawczych obejmujących wszystkie JCWPd na obszarze kraju. W 2009 roku badania prowadzone były w JCWPd zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu wód. Punktów pomiarowych poboru prób w powiecie siemiatyckim nie wyznaczono. W 2012 roku PIG przeprowadził badania stanu chemicznego w ramach monitoringu diagnostycznego w pozostałych JCWPd. Monitoring diagnostyczny na terenie powiatu został zrealizowany w czterech punktach pomiarowych zlokalizowanych w m. Mielnik, Grabarka, Tymianka i Klukowicze. 13

14 Klasyfikacja stanu chemicznego wód podziemnych w 2012 r. wg badań PIG-PIB Lp. Numer otworu Miejscowość Gmina Użytkowanie terenu Klasa jakości wody Mielnik Mielnik lasy II Grabarka Nurzec-Stacja lasy II Tymianka Nurzec-Stacja Zabudowa wiejska II Klukowicze Nurzec-Stacja Zabudowa wiejska III źródło: PIG- PIB Jakość wód w Mielniku, Grabarce oraz w Tymiance należy uznać za dobrą (wody dobrej jakości), natomiast w m. Klukowicze są to wody zadowalającej jakości. Należy podkreślić, że przedstawiona klasyfikacja wód podziemnych skierowana jest na ocenę stopnia zanieczyszczenia wód i nie obejmuje oceny stanu sanitarnego oraz badań pod kątem przydatności wody do picia (po uzdatnieniu). Oceny te wykonuje Państwowa Inspekcja Sanitarna.. GOSPODARKA ODPADAMI PRESJE ODPADY PRZEMYSŁOWE Według danych uzyskanych z Głównego Urzędu Statystycznego ilość odpadów wytworzonych (z wyłączeniem odpadów komunalnych), na terenie powiatu siemiatyckiego w 2012 r. wyniosła 18,9 tys. Mg co stanowiło 1,3% odpadów wytworzonych na terenie całego województwa podlaskiego. źródło: GUS Jednostka terytorialna [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] powiat siemiatycki 9,9 8,2 12,3 17,0 15,1 15,7 16,3 18,9 woj. podlaskie 927,9 957,4 1057,2 838,3 737,9 713,5 707,6 1467,5 Odpady komunalne Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz obiekty handlowousługowe, szkoły, przedszkola, obiekty turystyczne i targowiska. W r. zebrano 5419,09 ton zmieszanych 4 brak danych GUS za 2012 r. 14

15 odpadów komunalnych, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyniosło 113 kg/rok. Podstawowym sposobem unieszkodliwiania odpadów komunalnych jest ich kierowanie na składowiska. Ilość odpadów komunalnych wytworzonych na terenie powiatu siemiatyckiego w latach źródło: GUS Od 1 stycznia 2012 r. zaczęła obowiązywać nowa ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Gmina ma za zadanie zapewnić odbieranie i właściwe - ekologicznie bezpieczne zagospodarowanie wszystkich odpadów komunalnych z możliwością selektywnego zbierania. Zgodnie z głównymi założeniami nowelizacji przepisów, zmieszane odpady komunalne, odpady zielone (z pielęgnacji terenów zielonych oraz targowisk), pozostałości po sortowaniu odpadów komunalnych przeznaczone do składowania należy kierować do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych (tzw. RIPOK). Odpady te powinny zostać zagospodarowane w regionie gospodarki odpadami (z wyjątkiem kierowania ich do instalacji zastępczej wyznaczonej w WPGO w sytuacji awaryjnej lub braku RIPOK). Odpady od mieszkańców odbierane będą przez wyłonioną w drodze przetargu firmę. Istnieją dwa modele wyboru instalacji przez gminę ze względu na rodzaj ogłoszonego przetargu. W przypadku przetargu na odbieranie odpadów podmiot odbierający będzie przewoził je do instalacji wskazanych przez gminę. W przypadku przetargu na odbieranie i zagospodarowanie podmiot odbierający będzie wybierał i wskazywał w ofercie instalację, do której przekazywał będzie odebrane odpady komunalne (akceptacja instalacji poprzez wybór oferty przez gminę). Za odbiór odpadów wszyscy mieszkańcy uiszczają jedną podstawową stawkę, dzięki czemu nikomu nie powinno opłacać się wyrzucanie odpadów do lasu. Ponadto osoby segregujące odpady będą płacić mniej. Gminy miały termin do połowy 2013 r. na wprowadzenie na swoim terenie nowego sposobu zarządzania odpadami oraz poinformowanie mieszkańców o tych zasadach. Dzięki nowej ustawie zyskują nowe kompetencje i narzędzia do działania. Dysponując środkami z opłat za odpady od mieszkańców, gminy pokryją z nich koszty obsługi systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym np. punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Od 16 lipca 2013 r. wojewódzcy inspektorzy ochrony środowiska rozpoczęli cykl kontroli, podczas których sprawdzają, czy gminy wywiązały się z nowych obowiązków. STAN Składowiska Na terenie powiatu funkcjonują 2 składowiska odpadów - w miejscowości Siemiatycze-Rososze i w Drohiczynie. Żadne z eksploatowanych składowisk komunalnych nie jest przystosowane do składowania odpadów niebezpiecznych. Brak jest również wyznaczonego miejsca do wywożenia produktów zneutralizowanych w 15

16 wyniku przeprowadzonych akcji ratowniczych o znamionach poważnych awarii (np. skażonej gleby itp.). Na terenie powiatu nie ma stałych składowisk odpadów przemysłowych. Monitoring składowisk Zgodnie z Ustawą Prawo ochrony środowiska 5 prowadzący instalację jest zobowiązany prowadzić monitoring składowiska. Wyniki badań wód podziemnych przy składowiskach na terenie powiatu w 2012 roku Składowisko Pobór prób Wyniki wód podziemnych i odciekowych SOK w Siemiatyczach I, IV, VII, X 2012 r. Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska monitorowane były za pomocą 3 piezometrów: P1, P2 oraz P3 w czterech seriach badań. Analizy laboratoryjne pobranych próbek wody obejmowały podstawowy zakres wskaźników (Dz. U. 2002, Nr 220, poz.1858). W wodach podziemnych w piezometrach P1 i P3 wartości przewodności elektrolitycznej właściwej kształtowały się na poziomie właściwym dla II klasy jakości wód. W P1 stwierdzono nieco podwyższoną wartość ogólnego węgla organicznego (OWO) w IV serii badań kształtującej się na poziomie klasy II. W P2 zaobserwowano nieco podwyższoną wartość cynku (Zn) w IV serii pomiarowej charakteryzującą II klasę jakości. Pozostałe badane parametry we wszystkich piezometrach mieszczą się w zakresach dopuszczalnych dla dobrego stanu chemicznego wód podziemnych* SOK w Kułygach, gm. Siemiatycze (zamknięte) VII, XII 2012 r. Wody podziemne w najbliższym otoczeniu składowiska w Kułygach monitorowane były za pomocą piezometrów P1 i P2 w dwóch seriach badań. Analizy laboratoryjne pobranych próbek wody obejmowały podstawowy zakres wskaźników (Dz. U. 2002, Nr 220, poz.1858). Na całej sieci monitoringowej wartości miedzi (Cu) mieściły się poniżej granicy klasy II, wartości ołowiu (Pb) poniżej granicy właściwej dla klasy III oraz rtęci (Hg) poniżej granicy charakteryzującą klasę IV. Do II klasy jakości zaliczono: wartości cynku (Zn) w P1 (II sera badań), w P2 (II seria badań) i P3 (I seria badań), wartości przewodności elektrolitycznej właściwej (PEW) w P2 (I seria badań) oraz P3,wartości ogólnego węgla organicznego (OWO) w P2 i P3 w drugiej serii badan. W ocenie nie brano pod uwagę oznaczeń dla kadmu (Cd), ponieważ zawartość tego pierwiastka była niejednoznaczna odnośnie granic oznaczalności. Pozostałe analizowane wskaźniki posiadały wartości na poziomie wód I klasy jakości. * SOK w Żerczycach, gm. Nurzec Stacja (zamknięte) VI, XII 2012 r. Wody podziemne monitorowane były za pomocą piezometrów: P1, P2 i P3 w dwóch seriach badań. Analizy laboratoryjne pobranych próbek wody obejmowały podstawowego zakresu wskaźników (Dz. U. 2002, Nr 220, poz.1858). W P1 w I serii badań stwierdzono podwyższoną wartość Pb i Cd odpowiadającą III klasie jakości wód oraz PEW - II klasie. Pozostałe wskaźniki w klasie I. W P2 i P3 w pierwszej serii badań wartości Cd i Pb posiadały wartości charakteryzujące I klasę, poza tym na całej sieci monitoringowej pozostałe parametry posiadały wartości kształtujące się na poziomie klasy I.* * Na podstawie klasyfikacji wg RMŚ z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. 2008, Nr 143, poz. 896). Odpady niebezpieczne Informacje o odpadach niebezpiecznych pochodzą z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego Urzędu Marszałkowskiego. Na podstawie danych uzyskanych za 2011 r. 6 zebrano informacje o 75 producentach odpadów niebezpiecznych. Pod względem ilości wytworzonych odpadów do największych podmiotów należały: Zakład Gospodarki Komunalnej GRONEKO w Mielniku i Nurcu 121,7 Mg P.P.H.U MAJKA Daria Demiańczuk w Siemiatyczach 13,5 Mg PERN "PRZYJAŹŃ" S.A. w Adamowie 8 Mg Zakład Usługowy Blacharsko-Murarski Andrzej Boguszewski w Czarnej Średniej 7,8 Mg 5 art. 147a Ustawy Prawo ochrony środowiska, Dz. U Nr 25 poz. 150 z póź. zm. 6 brak pełnych danych za 2012 r. 16

17 AUTO-LUX S.C. Jan, Anna Szeweluk w Siemiatyczach 7,2 Mg SP ZOZ w Siemiatyczach 5,1 Mg Na terenie powiatu wytworzono 212,4 Mg odpadów niebezpiecznych, zebrano 218,5 Mg natomiast w instalacjach odzyskano 176,8 Mg. Zbieraniem zajmowało się 9 specjalistycznych firm posiadających odpowiednie zezwolenia, natomiast 3 podmioty odpowiadały za odzysk. Największą grupę odpadów niebezpiecznych stanowiły materiały konstrukcyjne zawierające azbest (170605) 149,7950 Mg. Z uwagi na fakt, iż wyroby azbestowe należy usunąć z terenu kraju do końca 2032 roku zakłada się, że powstająca ilość będzie sukcesywnie rosła. PRZECIWDZIAŁANIA KONTROLE SKŁADOWISK I ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH Od czasu wydania poprzedniego raportu Inspektorat przeprowadził następujące kontrole podmiotów pod kątem gospodarki odpadami: Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Siemiatyczach (kontrola: marzec-kwiecień 2013 r.). Zarządzającym i właścicielem nieruchomości na której znajduje się składowisko jest Przedsiębiorstwo Komunalne Spółka z o.o. w Siemiatyczach, mające również w obowiązku odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości z terenu Miasta i Gminy Siemiatycze. Zgodnie z uchwałą Sejmiku Województwa Podlaskiego w sprawie wykonania Planu Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata , przedmiotowe składowisko zostało przewidziane do zastępczej obsługi Regionu Południowego województwa podlaskiego. Okres funkcjonowania składowiska wskazany w planie gospodarki odpadami - do końca 2017 r. Obiekt wyposażony jest w niezbędne urządzenia techniczne zabezpieczające przed negatywnym wpływem na środowisko tj.: kwaterę do składowania z uszczelnieniem, system ujmowania odcieków ze składowiska, zbiornik żelbetowy na odcieki, drenaż opaskowy, 3 zbiorniki żelbetowe na odpady niebezpieczne (w dniu kontroli były puste), otwarte kanały odprowadzające wody deszczowe z drogi dojazdowej (zakończone bezodpływowym szczelnym zbiornikiem na wody opadowe i roztopowe), zbiornik szczelny na ścieki socjalno-bytowe, brodzik do dezynfekcji kół pojazdów, studnie do odgazowywania składowiska z emisją do atmosfery, 3 otwory piezometryczne do obserwacji wód podziemnych, otwarte kanały odprowadzające wody deszczowe zakończone szczelnym zbiornikiem. Ilość odpadów przyjmowanych na składowisko ustalana jest przy pomocy wagi nieautomatycznej i rejestrowane zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Przed złożeniem odpadów w kwaterze do składowania powinny być one podawane selekcji mającej na celu wyodrębnienie odpadów niebezpiecznych oraz odzysk surowców wtórnych nadających się do dalszego przetworzenia. W dniu kontroli nie zaobserwowano wysegregowanych odpadów. Na obserwowanym terenie realizowana jest inwestycja polegająca na budowie linii sortowniczej odpadów, która w dniu kontroli nie była oddana do użytkowania. Odpady dostarczane do sektora składowania są plantowane i zagęszczane kompaktorem. Ocena stanu składowiska, urządzeń technicznych oraz terenu wokół składowiska w dniu kontroli nie była możliwa z powodu zalegania dużej warstwy pokrywy śnieżnej. Ilościowa i jakościowa ewidencja odpadów prowadzona jest zgodnie z wymaganiami. Kontrolowany podmiot przedłożył zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości odpadów unieszkodliwionych na składowisku w 2012 r. do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w ustawowym terminie. Monitoring składowiska prowadzony był zgodnie z przepisami prawa. Na składowisko przekazywane były niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne ( ) bez uprzedniego poddania ich procesowi przekształcenia fizycznego, chemicznego, termicznego lub biologicznego, włącznie z segregacją. Ponadto większość odpadów użytych na warstwy przesypowe nie spełniała wszystkich kryteriów przewidzianych dla odpadów obojętnych. W wyniku stwierdzonych w/w nieprawidłowości wydano zarządzenie pokontrolne, nałożono grzywnę w drodze mandatu karnego oraz skierowano wystąpienia do burmistrza miasta Siemiatycze oraz do marszałka województwa podlaskiego wnosząc o podjęcie działań zgodnie z posiadanymi kompetencjami. 17

18 Tawbit Masarstwo i Transport Tadeusz Firlej w Żurobicach, gm. Dziadkowice (kontrola interwencyjna: czerwiec sierpień 2013 r.). Kontrolowany nie przedłożył informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania nimi, nie uzyskał decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi. W związku z niepełną ewidencją wytwarzanych w zakładzie odpadów w 2011 r. (ewidencjonowano jedynie odpadową tkankę zwierzęcą kod odpadu ) nie było możliwe określenie rzeczywistych rodzajów oraz ilości pozostałych odpadów powstałych w wyniku funkcjonowania kontrolowanego zakładu w analizowanym okresie, a co za tym idzie jakie spoczywały na posiadaczu odpadów obowiązki w zakresie uregulowania stanu formalnoprawnego w zakresie wytwarzania odpadów. Informacja o odpadach za 2011 r. została przedłożona Marszałkowi Województwa Podlaskiego nieterminowo. W czasie kontroli Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku w związku z podejrzeniem nieprawidłowego postępowania z odpadami poprodukcyjnymi (zakopywania na działce rolnej) pobrał próbki gleby. Przeprowadzone badania nie wykazały przekroczeń wartości dopuszczalnych stężeń w analizowanym zakresie. Zakłady, w których nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki odpadami to: Ferma Drobiu Stanisław Bartosiak w Tonkielach, gm. Drohiczyn (kontrola: czerwiec-sierpień 2012 r.), Ferma Drobiu w Bacikach Bliższych, gm. Siemiatycze (kontrola: wrzesień 2012 r.), UNIPASZ Sp. J. w Siemiatyczach (kontrola: październik 2012 r.), AGRO-TYMIANKA Piotr Włodawiec, Łukasz Miszczuk w Tymiance, gm. Nurzec Stacja (kontrola: październik 2012 r.), MAZUREK S.C. Mirosław Mazurek, Aldona Wierak w Siemiatyczach (kontrola: październik listopad 2012 r.), Ferma Drobiu Leszka Maćkowiaka w Sytkach, gm. Drohiczyn (kontrola: listopad grudzień 2012 r.), Przedsiębiorstwie Eksploatacji Rurociągów Naftowych "Przyjaźń" S.A. - Wydział Wschodni Przesyłu Ropy Dział Baza Adamowo, gm. Mielnik (kontrola: listopad 2012 r.), Remiz Józef Julian Jodłowski w Siemiatyczach - zakład przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (kontrola: grudzień 2012 r.), Stacja Demontażu Pojazdów s. c. Józef Julian Jodłowski, Anna Maria Jodłowska w Siemiatyczach - zakład przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (kontrola: grudzień 2012 r.), Firma Handlowo Usługowa Rolnik Lucjan Marciszonek w Siemiatyczach (kontrola: grudzień 2012 r.), Ferma Drobiu Adam Toczko w Żurobicach, gm. Dziadkowice (kontrola: styczeń - luty 2013 r.), PRONAR Sp. z o. o. Zakład Produkcji Maszyn Rolniczych w Siemiatyczach (kontrola: styczeń 2013 r.), OMYA Sp. z o.o., Oddział Mielnik (kontrola: lipiec 2013 r.). HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY PRESJE ŹRÓDŁA HAŁASU Hałas jest jednym z najbardziej odczuwalnych zagrożeń środowiska. Z akustycznego punktu widzenia, hałasem określa się każdy niepożądany dźwięk, który w pewien sposób wpływa na tło akustyczne. Do głównych źródeł hałasu wpływających na zwiększenie uciążliwości akustycznej dla środowiska zewnętrznego należą: ruch drogowy, ruch kolejowy, transport lotniczy oraz zakłady przemysłowe. Na terenie województwa podlaskiego najistotniejsze źródła hałasu to transport drogowy (hałas komunikacyjny) oraz w niedużym stopniu zakłady przemysłowe (hałas przemysłowy). Wpływ na klimat akustyczny ma niezwykle dynamiczny rozwój motoryzacji, także na terenie powiatu siemiatyckiego. Według aktualnie dostępnych danych GUS w roku 2012 w powiecie siemiatyckim zarejestrowanych ogółem było pojazdów (548 pojazdów więcej niż w roku poprzednim). Hałas przemysłowy obejmuje dźwięki emitowane przez różnego rodzaju maszyny i urządzenia oraz części procesów technologicznych, instalacje i wyposażenie zakładów. Do hałasu przemysłowego zalicza się również dźwięki emitowane przez urządzenia obiektów handlowych takie jak: urządzenia klimatyzacyjne, wentylatory itp., a także urządzenia nagłaśniające w lokalach rozrywkowych i gastronomicznych. W odróżnieniu od hałasu komunikacyjnego, hałas przemysłowy ma na ogół charakter lokalny. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska, ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska poprzez utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub, co najmniej 18

19 na tym poziomie oraz zmniejszenie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku, do których należy się stosować, zawarte są w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku 7. Są one zależne od funkcji urbanistycznej, jaką spełnia dany teren oraz od pory doby (pora dzienna i pora nocna). W październiku 2012 roku weszło w życie nowe rozporządzenie 8 zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Zmiana ta dotyczy podwyższenia dopuszczalnych poziomów hałasu w trzech kategoriach rodzaju terenu. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku prowadzi badania hałasu komunikacyjnego i przemysłowego na terenie całego województwa podlaskiego. Badania przeprowadzane są w ramach planowych kontroli, a także w ramach działań interwencyjnych w wyniku skarg społeczeństwa. STAN POMIARY HAŁASU HAŁAS KOMUNIKACYJNY Badania monitoringowe hałasu komunikacyjnego prowadzone są przez Inspektorat zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 roku 9 oraz wytycznymi Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Na terenie powiatu siemiatyckiego w roku 2012 Inspektorat nie prowadził pomiarów hałasu komunikacyjnego. PRZECIWDZIAŁANIA HAŁAS KOMUNIKACYJNY Największy wpływ na kształtowanie poziomu hałasu przy drogach mają parametry źródła, tzn. parametry ruchu drogowego, do których należą: natężenie ruchu, udział pojazdów ciężkich i motocykli oraz prędkość potoku pojazdów. Bardzo duży wpływ odgrywa stan techniczny pojazdów. Poza wymienionymi czynnikami dodatkowy wpływ na poziom emitowanego hałasu w warunkach miejskich ma też płynność ruchu, a także styl jazdy. O wielkości natężenia hałasu decydują również: pochylenie odcinka, wysokość odbiorcy nad jezdnią, odległość odbiorcy od jezdni, kształt i sposób pokrycia terenu (asfalt, beton, trawa itp.), ukształtowanie terenu i sposób jego zagospodarowania oraz ewentualne przeszkody. Ochrona przed hałasem drogowym dotyczy metod i sposobów zarówno w strefie emisji (powstawania) jak i imisji (odbioru) hałasu. EFEKTYWNE METODY OCHRONY PRZED HAŁASEM (tzw. metody ograniczające hałas u źródła) Działania w strefie emisji dotyczą zmniejszenia efektu generowania hałasu przez pojazdy u źródła, czyli w przekroju drogi. Metody i środki związane z pojazdem i kierowcą, Metody i środki związane ze sposobem projektowania dróg i doborem poszczególnych elementów drogi (lokalizacja drogi i jej otoczenie, pochylenie drogi, przekrój poprzeczny drogi, nawierzchnia), 7 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120 z dnia 5 lipca 2007 r., poz. 826) 8 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U Nr 0, poz. 1109). 9 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 roku w sprawie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz.U.Nr 140, poz. 824) 19

20 Metody i środki związane z organizacją ruchu (natężenie ruchu pojazdów, struktura pojazdów, płynność ruchu z najmniejszą liczbą zatrzymań, koncentracja ruchu na określonych drogach obwodnice, uspokojenie ruchu, utrzymanie prędkości w zakresie km/h). OCHRONA PRZED HAŁASEM W STREFIE IMISJI (tzw. ograniczanie hałasu u odbiorcy) Działania w strefie imisji dotyczą stosowania odpowiednich środków ochrony odbiorcy i powinny mieć na celu ograniczenie hałasu do wartości dopuszczalnych. Metody i środki związane z ograniczeniem hałasu za pomocą urządzeń zlokalizowanych na drodze fali dźwiękowej pomiędzy źródłem hałasu a odbiorcą (ekrany akustyczne, wały ziemne, kombinacje ekranu ziemnego z ekranem akustycznym, pasy zieleni izolacyjnej), Metody i środki związane z lokalizacją i odpowiednim ukształtowaniem budynku oraz jego izolacją przed oddziaływaniami akustycznymi (lokalizowanie budynków mieszkalnych w odpowiedniej odległości od tras komunikacyjnych), Wymiana stolarki okiennej i izolacja ścian budynków metody te ograniczają jedynie hałas wewnątrz budynku. HAŁAS PRZEMYSŁOWY DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA Zagrożenie hałasem przemysłowym związane jest głównie z niekorzystną lokalizacją zabudowy mieszkaniowej, w pobliżu zakładów. Emisja hałasu przemysłowego jest uzależniona w dużym stopniu od procesu technologicznego i wykorzystywanych w nim maszyn i urządzeń, których ilość, stan techniczny, poziom nowoczesności, a także izolacyjność akustyczna i lokalizacja źródła są czynnikami decydującymi o stopniu uciążliwości dla otoczenia. W opisywanym okresie, na terenie powiatu Inspektorat przeprowadził 2 kontrole: Ferma Drobiu Adam Toczko w Żurobicach, gm. Dziadkowice (kontrola: styczeń - luty 2013 r.). Na fermie prowadzona jest hodowla brojlerów. Maksymalna zdolność produkcyjna fermy wynosi szt. brojlerów na rok. Instalacja pracuje w systemie ciągłym przez cały rok. Hodowla brojlerów odbywa się cyklicznie. Głównym źródłem hałasu na terenie fermy są wentylatory oraz transport na terenie gospodarstwa. Dopuszczalny poziom hałasu emitowanego do środowiska został określony w pozwoleniu zintegrowanym, wydanym przez Zarząd Województwa Podlaskiego w 2009 r. i wynosi 55 db w porze dziennej oraz 45 db w porze nocnej. Ferma ma obowiązek prowadzenia okresowych badań hałasu w środowisku w porze dziennej i nocnej, raz na dwa lata z uwzględnieniem specyfiki pracy źródeł hałasu. Od dnia uzyskania pozwolenia zintegrowanego wykonano jedno badanie hałasu tj. w 2013 roku, które wykazały, iż eksploatacja instalacji fermy nie powoduje nadmiernej emisji hałasu do środowiska w porze dziennej i nocnej. W trakcie kontroli poinstruowano Właściciela o obowiązku prowadzenia badań z należytą częstotliwością. Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Siemiatyczach (kontrola: marzec-kwiecień 2013 r.). Głównymi źródłami hałasu na terenie zakładu są pojazdy dowożące odpady wraz z czynnościami związanymi z rozładunkiem oraz maszyny do rozmieszczania i zagęszczania odpadów. Emisja hałasu występuje głównie w czasie pracy składowiska, tj. w dni powszednie w godz oraz sporadycznie poza ustalonymi godzinami pracy zakładu. Dopuszczalny poziom hałasu w środowisku równoważny poziom hałasu przenikającego do środowiska, powodowany funkcjonowaniem składowiska odpadów stałych, na terenach najbliższej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, nie może przekraczać 50 db w porze dziennej oraz 40 db w porze nocnej. Kontrola nie wykazała nieprawidłowości. Należy podkreślić, że na skutek przeprowadzonych kontroli oraz obowiązku uzyskania pozwolenia zintegrowanego dla niektórych przedsiębiorstw, wiele zakładów przemysłowych wprowadziło już lub wprowadza szereg zabezpieczeń akustycznych, które skutecznie wyeliminowały nadmierny hałas na terenach mieszkalnych. Najczęściej stosowanymi zabezpieczeniami były: wyciszenia i wygłuszenia maszyn, obudowy akustyczne, tłumiki, kabiny dźwiękoszczelne, środki natury organizacyjnej (np. zmiana trybu pracy zakładu), dobór mało hałaśliwej technologii produkcji, urządzeń, maszyn i środków transportu, ekrany akustyczne. 20

21 POLA ELEKTROMAGNETYCZNE PRESJE ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO Pole elektromagnetyczne (PEM) jest zjawiskiem fizycznym złożonym z układu dwóch pól: elektrycznego i magnetycznego. Zmiany pola elektrycznego i magnetycznego rozchodzą się w przestrzeni w postaci fal elektromagnetycznych. W środowisku występują dwa rodzaje źródeł pól elektromagnetycznych: naturalne (pole magnetyczne Ziemi, pole wytwarzane przez wyładowania atmosferyczne, promieniowanie kosmiczne i promieniowanie Słońca) oraz sztuczne (powstające wokół radiolinii i wytwarzane przez instalacje służące do komunikacji za pomocą fal (np. stacje radarowe, anteny nadawcze radiowo telewizyjne, aparaty CB-radio, stacje telefonii komórkowej), napowietrzne linie przesyłowe wysokiego napięcia, stacje elektroenergetyczne oraz urządzenia elektryczne codziennego użytku takie jak: telefony, kuchenki mikrofalowe, telewizory itp.). Niewątpliwie najbardziej niebezpiecznymi źródłami PEM oddziałującymi negatywnie na środowisko i zdrowie są stacje radiowe i telewizyjne, nadajniki GSM, linie wysokiego napięcia. W Polsce obowiązują niezależne przepisy ochronne związane z narażeniem na promieniowanie elektromagnetyczne dotyczące ochrony środowiska. Wartości dopuszczalne zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku 10. Zgodnie z rozporządzeniem dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych wyznaczone zostały dla terenów przeznaczonych pod zabudowę oraz miejsc dostępnych dla ludności i odnoszą się do różnych zakresów częstotliwości. Parametry PEM określa się zależnie od częstotliwości. Dla małych częstotliwości rzędu kilku kilkuset herców można zmierzyć zarówno wielkości składowej elektrycznej (natężenie określane w woltach na metr V/m) jak i składowej magnetycznej (natężenie określane w amperach na metr A/m). Dla wyższych częstotliwości (np. radiowych) jako parametr podaje się gęstość mocy wyrażaną w watach na metr kwadratowy W/m 2. W każdym z dwóch przypadków można wyliczyć wielkość składowej elektrycznej i magnetycznej. Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry fizyczne charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową Zakres częstotliwości pola elektromagnetycznego Parametr fizyczny Składowa elektryczna Składowa magnetyczna Gęstość mocy Lp Hz 1 kv/m 60 A/m - Zakres częstotliwości pól elektromagnetycznych, dla których określa się parametry fizyczne charakteryzujące oddziaływanie pól elektromagnetycznych na środowisko, dla miejsc dostępnych dla ludności. Parametr fizyczny Zakres częstotliwości pola elektromagnetycznego Składowa elektryczna Składowa magnetyczna Gęstość mocy Lp Hz 10 kv/m A/m - 2 od 0 Hz do 0,5 Hz A/m - 3 od 0,5 Hz do 50 Hz 10 kv/m 60 A/m - 4 od 0,05 khz do 1 khz - 3 /f A/m - 10 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U Nr 192, poz. 1883). 21

22 5 od 0,001 MHz do 3 MHz 20 V/m 3 A/m - 6 od 3 MHz do 300 MHz 7 V/m od 300 MHz do 300 GHz 7 V/m - 0,1 W/m 2 Objaśnienia: Podane w kolumnach 2 i 3 tabeli wartości graniczne parametrów fizycznych charakteryzujących oddziaływanie pól elektromagnetycznych odpowiadają: a) wartościom skutecznym natężeń pól elektrycznych i magnetycznych o częstotliwości do 3 MHz, podanym z dokładnością do jednego miejsca znaczącego, b) wartościom skutecznym natężeń pól elektrycznych o częstotliwości od 3 MHz do 300 MHz, podanym z dokładnością do jednego miejsca znaczącego, c) wartości średniej gęstości mocy dla pól elektromagnetycznych o częstotliwości od 300 MHz do 300 GHz lub wartościom skutecznym dla pól elektrycznych o częstotliwościach z tego zakresu częstotliwości, podanej z dokładnością do jednego miejsca znaczącego po przecinku, d) f - częstotliwość w jednostkach podanych w kolumnie 1, e) 50 Hz - częstotliwość sieci elektroenergetycznej STAN POMIARY MONITORINGOWE Od roku 2008 WIOđđojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku realizuje program badań pól elektromagnetycznych opracowany zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska 11. Program zakłada skoncentrowanie pomiarów na obszarach dostępnych dla ludności tj. w centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys. oraz w pozostałych miastach i na terenach wiejskich. Zakres badań obejmuje pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości, co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz. W ramach 3-letniego programu, Inspektorat corocznie przeprowadza pomiary w 45 punktach pomiarowych rozmieszczonych na terenie całego województwa. W roku 2012 na obszarze powiatu, pomiary przeprowadzono w 2 miejscowościach: Drohiczynie oraz Grodzisku. Wyniki pomiarów pól elektromagnetycznych wykonanych na terenie powiatu w roku Lp. Lokalizacja punktu Współrzędne 1 Drohiczyn, centrum miejscowości 2 Grodzisk; centrum miejscowości źródło: WIOŚ N 52º23 44,9 E 22º39 27,8 N 52º35 00,2 E 22º44 25,3 Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych promieniowania elektromagnetycznego [V/m] Wartość niepewności pomiaru [V/m] Procent wartości dopuszczalnej [%] <0,1 - <1 <0,1 - <1 Na podstawie przeprowadzonych pomiarów stwierdza się, iż w żadnym z punktów nie odnotowano przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. Należy podkreślić, że przeprowadzone pomiary na terenie całego województwa podlaskiego, nie wykazały występowania przekroczeń norm w żadnym z punktów pomiarowych (norma wynosi 7 V/m). Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól elektrycznych promieniowania elektromagnetycznego w żadnym przypadku nie przekroczyła wartości 1 V/m. 11 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr221, poz. 1645). 22

23 Na rok 2013 Inspektorat zaplanował na terenie powiatu pomiary pól elektromagnetycznych w Drohiczynie, Siemiatyczach i Perlejewie. Wyniki przeprowadzonych pomiarów zostaną przedstawione w kolejnej informacji o stanie środowiska na terenie powiatu. OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED AWARIAMI Zagrożenia środowiska na terenie powiatu siemiatyckiego mogą powstawać w przypadku awarii czy katastrof w obiektach przemysłowych lub podczas transportu substancji niebezpiecznych. Zdarzenia te charakteryzują się wieloma specyficznymi cechami: niepewnością ich wystąpienia, indywidualnym niepowtarzalnym przebiegiem, złożonością przyczyn, różnorodnością bezpośrednich skutków. W ramach przeciwdziałania powstawaniu poważnych awarii i poważnych awarii przemysłowych, powodujących zagrożenie zdrowia i życia oraz zagrżenie dla środowiska, WIOŚ w Białymstoku prowadzi szereg czynności przeciwdziałających ich wystapieniu. Podstawowym sposobem przeciwdziałania są kontrole jednostek gospodarczych, które magazynują bądź prowadzą obrót niebezpiecznymi substancjami. Ponadto Inspektorat bierze udział w organizowanych przez policję akcjach szczegółowych kontroli transportu drogowego przewożącego towary niebezpieczne. NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE CHEMICZNE W ZAKŁADACH PRZEMYSŁOWYCH WIOŚ w Białymstoku prowadzi rejestr i kontrole obiektów mogących spowodować poważne awarie w środowisku. W rejestrze znajduje się 1 zakład zlokalizowany na terenie powiatu, który został zaliczony do grupy zakładów o dużym ryzyku powstania poważnej awarii przemysłowej - Przedsiębiorstw Eksploatacji Rurociągów Naftowych "Przyjaźń" S.A., ul. Wyszogrodzka 133, Płock, Stacja Pomp Nr 1 w Adamowie. Baza Magazynowa PERN w Adamowie zlokalizowana jest na południowo-wschodnich obrzeżach województwa podlaskiego, około 7 km od granicy państwa z Republiką Białorusi. Na terenie bazy zlokalizowanych jest obecnie 15 zbiorników magazynowych naziemnych, pionowych z pływającym dachem, o łącznej pojemności magazynowej kilkuset tysięcy metrów sześciennych ropy naftowej (w 2011 r. oddano do eksploatacji dwa nowe zbiorniki magazynowe ropy, w wersij dwupłaszczowej, wyposażone w monitoring przecieków dna oraz instalacje zraszaczowe i ppoż.). Zbiorniki posadowione są w tacach, połączonych z systemami kanalizacyjnymi, stanowiące zabezpiecznie przed wyciekami ropopochodnych i zanieczyszczeniem środowiska. Baza magazynowa usytuowana została na systemie rurociągów przesyłowych ropy naftowej. Na terenie województwa podlaskiego, a jednocześnie powiatu siemiatyckiego, znajduje się odcinek rurociągów o długości 47,3 km, wyposażonych w niezbędną armaturę do przesyłu oraz monitoringu transportowanej ropy. Zastosowany na terenie Stacji Pomp Nr 1 w Adamowie monitoring umożliwia: monitoring przepływu na każdej nitce rurociągu, na wyjściu z Bazy, ciśnienie na każdej nitce rurociągu, parametry pompowni służące do identyfikacji awarii (prądy i moce agregatów, ciśnienie), wszystkie nitki rurociągu posiadają system wykrywania wycieków, informujący o miejscu wycieku (metoda obliczeniowa). Stacja Pomp, ze względu na ilości magazynowanej substancji niebezpiecznej, została zaliczona do zakładów dużego ryzyka powstania poważnej awarii przemysłowej 12. WIOŚ w Białymstoku przeprowadza kontrole obiektu co najmniej raz w roku. W wyniku przeprowadzonej kontroli w 2012 roku, w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom, nie stwierdzono uchybień mających wpływ na bezpieczeństwo jak i zagrożenie skażeniem środowiska. Kontrola została przeprowadzona we współpracy z Państwową Inspekcją Pracy oraz Państwową Strażą Pożarną. Przedsiębiorstwo opracowało i wdrożyło oraz dokonuje bieżącyh aktualizacji, wymaganych przepisami, dokumentacji z zakresu bezpieczeństwa (raport o bezpieczeństwie został zatwierdzony decyzją przez Wojewódzkiego Komendanta Państwowej Straży Pożarnej w Białymstoku). W ostatnim 10-leciu odnotowano jedno zdarzenie awaryjne związane działalnością PERN Przyjaźń, które miało miejsce na terenie powiatu w dniu r., na I nitce rurociągu. Według szacunków do środowiska wydostało się l ropy. Wybrano ok. 25 m3 zanieczyszczonej w różnym stopniu gleby, która jest obecnie 12 Kryteria zakwalifikowania zakładu zawarte w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r., w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej; Dz.U. Nr 58, poz. 535 z późn. zmianami. 23

24 rekultywowana na stanowisku rekultywacyjnym, zlokalizowanym na terenie Bazy. Zebrana ropa została włączona do zbiornika przecieków. Zaistniałe zdarzenie miało charakter miejscowy, a przeprowadzone działania ratownicze zapobiegły przemieszczaniu zanieczyszczenia i skażeniu środowiska. WIOŚ w Białymstoku sprawował nadzór nad usuwaniem skutków awarii. Ponadto na terenie znajduje się 2 zakłady potencjalni sprawcy (które nie spełniają kryterii kwalifikacyjnych Zakładów Zwiększonego Ryzyka zawartych w w/w rozporządzeniu) stosujący i magazynujący znaczne ilości substancji niebezpiecznych, które w wyniku wystąpienia awarii, mogą spowodować zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz środowiska. Są to zakłady: Oerlemans Foods Siemiatycze Spółka z o.o. ul. Armii Krajowej 31, Siemiatycze. W zakładzie eksploatowana jest instalacja chłodnicza, w której stosowanym czynnikiem chłodniczym jest amoniak. Maksymalna ilość amoniaku w instalacji to ok. 35 Mg. POLSER Sp. z o.o. w Siemiatyczach, ul. Armii Krajowej 18, Siemiatycze. W zakładzie eksploatowana jest instalacja chłodnicza, w której stosowanym czynnikiem chłodniczym jest amoniak. Maksymalna ilość amoniaku w instalacji to ok. 3 Mg. Przeprowadzone przez WIOŚ kontrole podmiotów nie wykazały uchybień w zakresie bezpieczeństwa eksploatacji tych instalacji. Ponadto należy podkreślić, że wszystkie instalacje są na bieżąco modernizowane i wyposażane w urządzenia zabezpieczająco-alarmujące np.: zawory bezpieczeństwa, systemy detekcji par amoniaku. TRANSPORT Poważne źródło zagrożenia na terenie powiatu, oceniane na większe niż pochodzące od obiektów stacjonarnych, mogą stwarzać wypadki drogowe czy kolejowe środków transportu przewożących materiały niebezpieczne. Szczególnie groźne są awarie w rejonach przepraw mostowych na tych trasach, grożą one bezpośrednim skażeniem rzek. Na terenie powiatu znajduje się kilkanaście stacji paliw. W rozpatrywanym okresie oddano do eksploatacji dwie nowe stacje paliw, z których jedna zlokalizowana jest w Siemiatzcyach a druga w Drochicyznie. Eksploatacja ich stwarza lokalne zagrożenie dla środowiska np. możliwości awarii czy pożary. Głównie jednak wypadki o znamionach poważnych awarii wynikają z transportu paliw płynnych i gazowych do zaopatrzenia stacji na terenie województwa podlaskiego, jak również wywozu paliw płynnych i gazowych z funkcjonujących na terenie powiatu baz magazynowych. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku uczestniczy w cyklicznie powtarzanych działaniach kontrolnych ukierunkowanych na kontrolę przewozów drogowych towarów niebezpiecznych, prowadzonych na obszarze województwa, na głównych drogach wylotowych z Białegostoku, w tym na kierunku Białystok Siemiatycze Lublin. Akcje organizowane są przez Komendę Wojewódzką Policji przy współpracy Państwowej Straży Pożarnej, Transportowego Dozoru Technicznego, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz Straż Graniczną i Inspekcję Transportu Drogowego. Kontrolą objęto kołowe i kolejowe środki transportu materiałów toksycznych i surowców chemicznych. Zakres kontroli obejmuje sprawdzenie stanu technicznego środków transportu, wymaganego wyposażenia i prawidłowości oznakowania oraz kompletności dokumentacji. W 2012 na terenie powiatu siemiatyckiego nie odnotowano poważnych awarii jak również zdarzeń o znamionach poważnych awarii, zarówno w zakładach będących potencjalnymi sprawcami jak i w transporcie towarów niebezpiecznych. Opracował: Wydział Monitoringu Środowiska Akceptował 24