Pacjent z opornym bólem, leczony dużymi dawkami opioidów. Czy możemy uniknąć zwiększania dawki opioidów?
|
|
|
- Ryszard Marszałek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Opis przypadku Piotr Sobański 1, Małgorzata Krajnik 2, Lucas Ritz 1, Felix Schläfli 3, Jan Kobiałka 1, Zbigniew Zylicz 1 1 Hildegard Hospiz, Bazylea, Szwajcaria 2 Katedra Medycyny Paliatywnej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy, Polska 3 Onco-Spitex, Spitex Basel, Bazylea, Szwajcaria Pacjent z opornym bólem, leczony dużymi dawkami opioidów. Czy możemy uniknąć zwiększania dawki opioidów? Przedrukowana za zgodą z Advances in Palliative Medicine 2012; 11, 1: Streszczenie Długotrwałe leczenie opioidami powoduje takie problemy, jak tolerancja i hiperalgezja polekowa. Należy pamiętać, aby w każdym stadium choroby stosować takie metody postępowania, które pozwalają na ograniczanie dawki opioidów. Autorzy opisują przypadek pacjenta ze znacznie nasilonym złożonym bólem (neuropatycznym i nocyceptywnym), który mimo kompleksowego leczenia farmakologicznego, złożonego m.in. z dużych dawek morfiny, cierpiał z powodu uporczywych dolegliwości bólowych. Odpowiedź terapeutyczną uzyskano po zastosowaniu antagonisty recetorów opioidowych w połączeniu z sekwencyjną rotacją leków opioidowych oraz prostego, minimalnie inwazyjnego zabiegu. Medycyna Paliatywna w Praktyce 2013; 7, 1: Słowa kluczowe: złożony zespół bólowy w chorobach nowotworowych, hiperalgezja wywołana opioidami, rotacja opioidów, antagonista receptorów opioidów Wstęp Większość przypadków bólu nowotworowego reaguje na proste metody leczenia farmakologicznego i niefarmakologicznego [1]. Dawniej, gdy u pacjenta nie można było uzyskać wystarczająco skutecznej analgezji po zastosowaniu opioidu, dawkę leku stopniowo zwiększano zgodnie z założeniem, że w przypadku całkowitych agonistów receptorów zależność dawka-odpowiedź jest liniowa [2]. Jednak przebieg analgezji u niektórych pacjentów sugeruje, że powyższy model jest nadmiernie uproszczony. Postępy w dziedzinie onkologii powodują, że pacjenci z nowotworami złośliwymi żyją dłużej, a objawy wywołane chorobą i leczeniem są coraz bardzie złożone. Długotrwałe stosowanie opioidów prowadzi do występowania problemów, które nie zdążyły się ujawnić przy krócej trwającej terapii, takich jak tolerancja i hiperalgezja wywołana opioidami (HWO). Obecnie widuje się je częściej, niż oczekiwano [3]. Wiedza dotycząca różnych mechanizmów odpowiadających za zmniejszenie skuteczności leków przeciwbólowych i konieczności zastosowania specyficznych interwencji ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia odpowiedniej kontroli objawów. W każdym stadium choroby należy pamiętać o stosowaniu takich metod, które pozwolą na ograniczenie dawki opioidów. Autorzy opisują przypadek pacjenta z bólem o znacznym nasileniu, o złożonym neuropatyczno-nocyceptywnym charakterze. Pomimo Adres do korespondencji: Piotr Sobański Hildegard Hospiz, St. Alban Ring Basel, Switzerland psoban@wp.pl Tłumaczenie : lek. Ewa Miszczak Medycyna Paliatywna w Praktyce 2012; 4, 4, Copyright Via Medica, ISSN
2 Medycyna Paliatywna w Praktyce 2013, tom 7, nr 1 kompleksowego leczenia farmakologicznego obejmującego duże dawki morfiny, chory nadal cierpiał z powodu uporczywego bólu. Istotne zmniejszenie dolegliwości uzyskano dzięki zastosowaniu anatagonisty receptorów opioidowych oraz sekwencyjnej rotacji opioidów. Leczenie uzupełniono blokadą punktów spustowych bólu. Opis przypadku Pięćdziesięciosiedmioletni mężczyzna z hormonalnie nieczynnym rakiem lewego nadnercza i licznymi przerzutami do kości i wątroby został przyjęty do Hildegard Hospiz z powodu silnego bólu opornego na leczenie, mimo złożonej terapii przeciwbólowej. Przed rokiem, po resekcji guza pierwotnego pacjent otrzymywał chemioterapię paliatywną (karboplatyna i VP16) i radioterapię (46 Gy) na okolicę obejmującą lożę guza, przerzuty w kręgu lędźwiowym L 3 i mięśniu biodrowo-lędźwiowym. Leczenie to poprawiło kontrolę bólu. Kilka miesięcy później, z powodu dalszego rozwoju przerzutów, pacjent otrzymał sunitynib, a następnie doksorubicynę z mitoksantronem. Po roku od rozpoznania chory zaczął się skarżyć na narastający ból w prawej kończynie górnej i prawej okolicy szyjnej. Tomografia komputerowa wykazała przerzuty osteoblastyczne w kości ramiennej i w kręgosłupie na poziomie C7, Th6, Th12 oraz podejrzane zmiany w T9 T11, z uciskiem na rdzeń kręgowy. Zastosowano radioterapię na okolicę kręgosłupa szyjnego (20 Gy), ale bez wyraźnego efektu przeciwbólowego. Z powodu silnego bólu i złego stanu ogólnego uznano, że chory nie kwalifikuje się do dalszych zabiegów diagnostycznych lub terapeutycznych i skierowano go do hospicjum. W chwili przyjęcia pacjent skarżył się na ból w prawej kończynie górnej i prawej okolicy szyjnej, z towarzyszącym niedowładem prawej kończyny górnej. Umiejscowienie i charakter bólu (piekący, z allodynią wywoływaną przez bodźce mechaniczne) wskazywał na zajęcie splotu barkowego. Inny rodzaj dolegliwości bólowych, o charakterze mieszanym neuropatyczno-nocyceptywnym, był zlokalizowany w lewej okolicy lędźwiowej. Był on opisywany przez chorego jako tępy ból, który zaostrzał się w pozycji leżącej i ustępował po przyjęciu pozycji siedzącej ze skrętem ciała w lewo. Z uwagi na opisane cechy, ból był przypuszczalnie spowodowany naciekiem w obrębie mięśnia biodrowo-lędźwiowego. Leczenie farmakologiczne bólu (który był wówczas zlokalizowany w obszarze lędźwiowym) rozpoczęto 9 miesięcy wcześniej, stosując fentanyl w postaci przezskórnej (transdermal, TD). W miarę upływu czasu, utrzymanie odpowiedniej kontroli bólu wymagało stopniowego zwiększania dawki fentanylu. Na cztery miesiące przed przyjęciem do hospicjum, u pacjenta wystąpił ostry przełom bólowy [10/10 w NRS (numerical rating scale)], pomimo nieprzerwanego stosowania dotychczasowych leków. Chory został przyjęty do szpitala, gdzie fentanyl (wówczas w dawce 300 µg/godz. TD) zamieniono na morfinę, podawaną w ciągłej infuzji przez port dożylny (CIVI ). W momencie wypisania ze szpitala dawka morfiny podawana w infuzji wynosiła 600 mg/24 godz., z kilkoma dawkami ratującymi morfiny 100 mg (całkowita dawka dobowa, obliczona jako dawka doustna, wynosiła maksymalnie 2400 mg/ /dobę). W kolejnych tygodniach pojawił się nowy ból w prawej okolicy ramiennej i szyjnej. Podejmowano próby wprowadzania wielu analgetyków i koanalgetyków, ale bez powodzenia. Nieskuteczna okazała się również 10-dniowa próba doustnego leczenia kortykosteroidami. Mimo zwiększania dawki morfiny, chory nadal cierpiał z powodu silnego bólu, co było bezpośrednim wskazaniem do przyjęcia do hospicjum. Pełne zestawienie leczenia stosowanego tuż przed przyjęciem do hospicjum zostało przedstawione w tabeli 1. Utrzymywanie się silnych dolegliwości bólowych pomimo znacznej eskalacji leczenia morfiną oraz wielomiesięczne stosowanie w przeszłości dużych dawek fentanylu, sugerowało rozpoznanie HWO i/lub tolerancji na opioidy. Podjęto decyzję o zastąpieniu morfiny metadonem i rozpoczęciu krótkotrwałego podawania ultra niskich dawek naloksonu w infuzji. Znaczną poprawę kontroli bólu uzyskano w ciągu dwóch godzin po rozpoczęciu infuzji z naloksonu (0,002 µg/kg/min = 0,18 mg/24 godz.). Po osiągnięciu stabilnego zmniejszenia bólu, rozpoczęto podawanie doustne metadonu, zamierzając zastąpić nim morfinę. Choremu pozwolono na dalsze stosowanie dawek ratujących morfiny, ale w trakcie infuzji z naloksonu praktycznie z nich nie korzystał. Tabela 1. Leczenie przy przyjęciu do hospicjum Morfina HCl i.v. w CAD Dawka dobowa 672 mg ciągła infuzja bolusy mg MST Continuous 1200 mg Pregabalina 450 mg Celekoksyb 200 mg Metamizol* 4,0 g Paracetamol* 6,0 g Mirtazapina 30 mg Lorazepam 1 mg Pantoprazol 40 mg Sodu pikosiarczan 5 mg *Zastosowane dawki dobowe są większe niż podano w aktualnych zaleceniach. 32
3 Piotr Sobański i wsp., Pacjent z bólem lekoopornym, leczony dużymi dawkami opioidów W tym momencie dawka morfiny, którą należało zastąpić metadonem, odpowiadała 3200 mg morfiny doustnej (= suma dawek morfiny podawanych w postaci doustnej MST cont. plus bolusy dożylne). Z uwagi na podejrzenie HWO rozpoczęto podawanie metadonu w dawce 10 mg w razie potrzeby, co 3 godziny. Pacjenta poproszono, aby dawki ratujące morfiny [podawanej dożylnie przy użyciu pompy CADD (computerized ambulatory drug delivery)] stosował możliwie najrzadziej. W drugiej dobie nasilenie bólu zmniejszyło się i nalokson został odstawiony. W tym samym czasie dawkę metadonu zwiększono do 20 mg, co 3 godziny, w razie potrzeby, równocześnie zmniejszając dawkę regularnie stosowanej morfiny, aż do całkowitego odstawienia w 13. dobie (tab. 2). Dawkę metadonu stopniowo zwiększano do wartości maksymalnej 480 mg na dobę (w czterech dawkach podzielonych), która zapewniała odpowiednią kontrolę bólu. Wraz ze zwiększaniem dawki metadonu obserwowano stopniowe wydłużenie odcinka QT w zapisie EKG (z 410 do 470 ms). Podczas przyjmowania metadonu pacjent zaczął uskarżać się na biegunkę występującą po minutach od podania każdej dawki. Zmodyfikowano sposób podawania metadonu. Chory otrzymywał 50% dawki jednorazowej z dwukrotnie większą częstotliwością, co spowodowało ustąpienie biegunki. W celu zmniejszenia dawki i uniknięcia działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego, dołączono buprenorfinę TD w dawce 17,5 µg/godz., którą zwiększano stopniowo do 70 µg/godz.. Ponieważ taki sposób leczenia wydawał się skuteczny, dawkę metadonu ustalono na poziomie 360 mg i powrócono do częstości dawkowania co 8 godz.; zaburzenia żołądkowo-jelitowe nie powtórzyły się. Mimo to, dolegliwości bólowe odczuwane przez pacjenta nie ustąpiły całkowicie. Zidentyfikowano kilka bolesnych punktów i w trzech z nich (o największym nasileniu dolegliwości) wykonano iniekcję z bupiwakainy i acetonidu triamcynolonu (odpowiednio 15 mg i 40 mg w każdym z punktów). Spowodowało to dalszą poprawę kontroli bólu, wyraźnie nie tylko w punktach, w których wykonano wstrzyknięcia, ale również w innych, których nie znieczulono. Pacjent został wypisany do domu z bardzo dobrą kontrolą bólu. Leki przyjmowane przez chorego w momencie wypisu zostały podane w tabeli 3. Pacjent nie odczuwał objawów przez 4 tygodnie. Po tym czasie nastąpiła coraz szybsza utrata energii i postępujące osłabienie ogólne. Pomimo braku wyraźnych objawów ostrej niewydolności nadnerczy, brano pod uwagę możliwy niedobór glikokortykosteroidów po 4 tygodniach od podania triamcynolonu i zlecono prednizon w dawce 20 mg doustnie (p.o.). Po kilku dniach pacjent zaczął uskarżać się na ból Tabela 2. Dawki opioidów i natężenie bólu w okresie zmiany leczenia Doba MF 1 (jako dawka doustna) 4500 mg 3500 mg Metadon Nalokson 0,18 0,18 mg/24 godz. Buprenorfina TTS 17, Średnie natężenie bólu (NRS 2 ) 1 MF morfina 2 NRS (numerical rating scale) numeryczna skala oceny nasilenia bólu. 33
4 Medycyna Paliatywna w Praktyce 2013, tom 7, nr 1 Tabela 3. Leki przyjmowane w momencie wypisania do domu Metadon Transtec TTS Paracetamol Pregabalina Diclofenac SR Pantoprazol Mitrazepin Lorazepam KCl retard draż. Roztwór magnezu w tych samych miejscach, co poprzednio. Dawkę metadonu zwiększono o 50%, co pozwoliło na uzyskanie zadowalającej kontroli dolegliwości bólowych. Po kilku dniach stan ogólny chorego pogorszył się. W ostatniej fazie choroby, gdy podawanie doustne nie było już możliwe, stosowano metadon dożylnie. Zgodnie ze swoim życzeniem, pacjent pozostał w domu aż do końca. Omówienie 120 mg, co 8 godz. 70 µg/godz., co 96 godz. 1,0 g, 4 x dz. 300 mg, 3 x dz. 100 mg, 1 x dz. 40 mg, 1 x dz. 30 mg, 1 x dz. 1 mg, w razie potrzeby 8 mmol, 1 x dz 5 mmol, 1 x dz Leki interwencyjne (ratujące): Metadon p.o. 80 mg, w razie potrzeby Chlorowodorek morfiny 50 mg i.v. przez port dożylny, w razie potrzeby Tabela 4. Proponowane mechanizmy HWO [4, 5, 11, 12] Zmiany konformacji receptora opioidowego (zastąpienie sprzężenia z G/I/O sprzężeniem z GS). Pobudzenie kinazy białkowej II zależnej od jonów wapnia/kalmoduliny (CaMKII alfa). Pobudzenie receptorów ORL-1. Poziom neuroanatomiczny Uwrażliwienie zakończeń nerwów obwodowych. Mechanizm zależny od NMDA (odruchowe zwiększenie stymulacji zstępującej receptorów NMDA, które ułatwiają przewodzenie bodźców nocyceptywnych). Przewodnictwo zależne od dynorfiny w rdzeniu kręgowym. Zwiększenie wytwarzania lub uwalniania bądź zmniejszenie wychwytu zwrotnego neuroprzekaźników o działaniu nocyceptywnym. Uwrażliwienie neuronów drugiego rzędu na działanie neuroprzekaźników nocyceptywnych. Aktywacja receptorów Toll-podobnych 4 (toll-like receptors, TLR4) ulegających ekspresji w komórkach gleju. Wiele czynników może wpływać na zwiększanie dawki opioidów, między innymi postęp choroby nowotworowej, pojawienie się nowych elementów składowych bólu, zaburzenia farmakokinetyki (na przykład dotyczące wchłaniania opioidów lub interakcji z innymi lekami), przyczyny psychologiczne (lęk, depresja), tolerancja na opioidy lub HWO. W przypadku pacjenta opisanego w niniejszym artykule nie można wykluczyć żadnego z tych czynników. Sytuacja taka nie jest wcale rzadka, szczególnie w warunkach hospicyjnych, w których dokładne informacje dotyczące postępu nowotworu bywają często trudne do uzyskania z oczywistych względów. Po przeanalizowaniu wywiadu i obrazu klinicznego autorzy uznali, że najważniejszym czynnikiem powodującym konieczność zwiększania dawki opioidów był zespół HWO. Należałoby już na wstępie rozważyć możliwości leczenia zabiegowego, ponieważ dzięki nim można uzyskać skuteczną poprawę kontroli bólu. Jednak wykonanie jakiegokolwiek interwencji wymagałoby dodatkowych badań [na przykład obrazowania metodą rezonansu magnetycznego (MRI)] i czasu. Ze względu na duże natężenie bólu i przewidywany krótki czas przeżycia chorego, skuteczne opanowanie bólu było sprawą pilną i nie mogło być odwlekane. Brak jest odpowiednich badań oceniających częstość występowania HWO jako przyczyny narastania bólu u pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową. Rozpoznanie takie w przypadku pacjentów hospicyjnych jest trudniejsze, szczególnie, kiedy HWO przejawia się jako zaostrzenie wcześniej występujących dolegliwości bólowych. O wiele bardziej typowe dla HWO i łatwiejsze do rozpoznania jest pojawienie się rozlanej allodynii (uwrażliwienia ośrodkowego) o odrębnej niż uszkodzone tkanki lokalizacji. [4, 5]. Z drugiej strony, wiele doniesień sugeruje, że w HWO dochodzi do obniżenia progu bólu (hiperalgezji), ale bez allodynii [6]. W najprostszym ujęciu hiperalgezję wywołaną opioidami należy podejrzewać, kiedy niedostatecznie kontrolowany ból zaostrza się po zwiększeniu dawki opioidów [5]. W rzeczywistości w przypadku HWO zwiększenie dawki morfiny powoduje jedynie krótkotrwałą poprawę dolegliwości bólowych, co wywołuje wrażenie skuteczności takiego postępowania. Konieczność zwiększania kolejnych dawek zazwyczaj jest błędnie interpretowana jako rozwój tolerancji na opioidy lub postęp choroby, natomiast HWO nie jest brane pod uwagę. Dokładny mechanizm HWO na poziomie molekularnym pozostaje w sferze dociekań i był już wcześniej omawiany w niniejszym czasopiśmie (tab. 4) [7]. 34
5 Piotr Sobański i wsp., Pacjent z bólem lekoopornym, leczony dużymi dawkami opioidów Dane dotyczące HWO u pacjentów z bólem nowotworowym są nieliczne, ale problem ten ma prawdopodobnie większe znaczenie niż sądzono dotychczas [3]. Wprowadzenie na szerszą skalę ilościowych badań czucia do codziennej praktyki lekarskiej mogłoby być pomocne w ustaleniu rozpowszechnienia HWO u pacjentów onkologicznych. Obecnie przyjmuje się hipotezę, że ryzyko rozwoju HWO zależy od dawki i czasu trwania leczenia opioidami oraz od rodzaju stosowanego leku. Jednak częstość obserwowanych i opisywanych przypadków HWO jest zależna od rodzaju testu diagnostycznego [4]. Za rozpoznaniem HWO u pacjenta opisywanego w niniejszym artykule przemawiają dwa argumenty: 1) szybka odpowiedź na ultra niskie dawki naloksonu; oraz 2) większa skuteczność opioidu o większej aktywności osłabiającej hiperalgezję (metadonu) w porównaniu z morfiną [5]. Z dwóch najczęściej wymienianych leków zalecanych w leczeniu HWO, którymi są buprenorfina i metadon, zdecydowaliśmy się na zastosowanie metadonu, ponieważ dawka morfiny, którą trzeba było zastąpić, była tak duża, że trudno byłoby uzyskać dawkę równoważną przy użyciu buprenorfiny w plastrach. Nie należy jednak zapominać, że rola metadonu w leczeniu HWO pozostaje kwestią sporną [5]. U opisywanego pacjenta bolusy z morfiny były skuteczne przez cały czas i co ciekawe, ich skuteczność zwiększyła się po przestawieniu leczenia na metadon. W żadnym momencie nie zaobserwowano zaostrzenia bólu po podaniu morfiny. Wielkość dawki metadonu, która była niezbędna do uzyskania kontroli bólu, była porównywalna do wielkości dawki morfiny, jest jednak argumentem przeciwko czystej HWO u opisywanego pacjenta. Nie obserwowano poprawy skuteczności metadonu po odstawieniu morfiny. Sugeruje to, że czynnikiem odpowiedzialnym za zmniejszenie skuteczności leków opioidowych nie była kumulacja morfino-3-glukuronidów (M-3-G). Uważa się, że pobudzenie receptora NMDA (kwas N-metylo-D-asparaginowy) i nagromadzenie M-3-G mają istotne znaczenie u pacjentów leczonych większymi dawkami morfiny [5, 8], ale nie można tego potwierdzić w przypadku naszego pacjenta. Być może dodatkowy mechanizm działania metadonu, na przykład jako antagonisty receptora NMDA, może tłumaczyć zwiększoną skuteczność morfiny podawanej jako lek interwencyjny w bólu przebijającym. Tuż po zmianie leczenia obserwowano wyraźną poprawę pod wpływem bardzo małych dawek naloksonu podawanego w infuzji. Sugeruje to, że HWO u opisywanego pacjenta można tłumaczyć nietypowym sprzężeniem receptora opioidowego z białkiem G. Podczas ekspozycji receptorów opioidowych na opioidy, łączą się one z białkiem G o działaniu pobudzającym (G S ), a nie (jak zazwyczaj) hamującym (G I/O ). Zastąpienie G I/O przez G S powoduje przesyłanie odwrotnego sygnału wewnątrzkomórkowego. W HWO opioidy powodują paradoksalne zwiększenie stężenia camp (cykliczny adenozynomonofosforan) zamiast oczekiwanego spadku. Zgodnie z tą teorią, w piśmiennictwie przedstawiono udane próby leczenia HWO za pomocą ultra niskich dawek naloksonu [9 11]. Metoda ta była skuteczna również w opisanym tutaj przypadku. Buprenorfina może mieć większą zdolność przeciwdziałania hiperalgezji w porównaniu do innych opioidów jako częściowy agonista receptorów µ i ORL-1 (opioid receptor-like) oraz częściowy antagonista receptorów κ i δ (z drugiej strony pobudzenie receptorów κ, na przykład przez dynorfinę, może wyzwalać HWO) [12]. To złożone oddziaływanie na różne typy receptorów opioidowych powoduje zróżnicowane działanie na białka G (G S i G I/O ). Jedną z ważniejszych hipotez tłumaczących mechanizm HWO, jest sprzężenie receptora opioidowego z innym niż zazwyczaj typem białka G. Czy można było postąpić lepiej? Biorąc pod uwagę: 1) niefarmakologiczne metody uśmierzania bólu, bardzo trudne do zastosowania w przypadku omawianego pacjenta; 2) leki będące silniejszymi antagonistami receptora NMDA, takie jak ketamina; 3) dłuższy okres podawania infuzji z naloksonu w bardzo ultra niskiej dawce; 4) wcześniejsze wprowadzenie steroidów, autorzy są zdania, że korzystny wpływ steroidów o przedłużonym działaniu, także w punktach nieostrzykniętych był częściowo zależny od ich działania systemowego, ze względu na dość dużą dawkę całkowitą podanych kortykosteroidów. Pomimo powyższych wątpliwości przez większość czasu poziom analgezji mieścił się w rozsądnych granicach i nie mieliśmy wrażenia, że pacjent cierpiał z powodu bólu. Wniosek Przypadek omawianego pacjenta jest przykładem znacznie nasilonego bólu o złożonym mechanizmie i pochodzeniu (nocyceptywno-neuropatycznym). Zwykłe leczenie z zastosowaniem opioidów i leków wspomagających nie było skuteczne. Sytuację dodatkowo skomplikował rozwój HWO. Ultra niskie dawki naloksonu, zastąpienie morfiny metadonem i buprenorfiną, jak również swoiste leczenie bólu spowodowanego uciskiem nerwów obwodowych okazały się skuteczne, pozwalając na wypisanie chorego z hospicjum i stwarzając mu możliwość umierania w domu. Kluczowe znaczenie dla rozpoznania i lecze- 35
![dotychczas [3]. Wprowadzenie na szerszą skalę ilościowych badań czucia do codziennej praktyki lekarskiej mogłoby być pomocne w ustaleniu rozpowszechnienia HWO u pacjentów onkologicznych.](/docs-images/44/14662957/images/page_5.jpg "Obecnie przyjmuje się hipotezę, że ryzyko rozwoju HWO zależy od dawki i czasu trwania leczenia opioidami oraz od rodzaju stosowanego leku.")
6 Medycyna Paliatywna w Praktyce 2013, tom 7, nr 1 nia tego pacjenta miało precyzyjne zebranie wywiadu dotyczącego objawów bólowych i zwrócenie uwagi na szczegóły. Piśmiennictwo 1. Portenoy R.K. Treatment of cancer pain. Lancet 2011; 377: Cady J. Understanding opioid tolerance in cancer pain. Oncol. Nurs. Forum 2001; 28: (quiz ). 3. Zylicz Z., Twycross R. Opioid-induced hyperalgesia may be more frequent than previously thought. J. Clin. Oncol. 2008; 26: 1564 (author reply: 1565). 4. Tompkins D.A., Campbell C.M. Opioid-induced hyperalgesia: clinically relevant or extraneous research phenomenon? Curr. Pain Headache Rep. 2011; 15: Lee M., Silverman S.M., Hansen H., Patel V.B., Manchikanti L. A comprehensive review of opioid-induced hyperalgesia. Pain Physician 2011; 14: Chu L.F., Clark D.J., Angst M.S. Opioid tolerance and hyperalgesia in chronic pain patients after one month of oral morphine therapy: a preliminary prospective study. J. Pain 2006; 7: Kenter E.G.H., Zylicz Z. Differentiating neuropathic pain, opioid-induced hyperalgesia and opioid tolerance; considerations following a remarkable case. Adv. Pall. Med. 2010; 9: Chu L.F., Angst M.S., Clark D. Opioid-induced hyperalgesia in humans: molecular mechanisms and clinical considerations. Clin. J. Pain. 2008; 24: Darnell C.M., Thompson J., Stromberg D., Roy L., Sheeran P. Effect of low-dose naloxone infusion on fentanyl requirements in critically ill children. Pediatrics 2008; 121: e1363 e Wang H.Y., Friedman E., Olmstead M.C., Burns L.H. Ultra- -low-dose naloxone suppresses opioid tolerance, dependence and associated changes in mu opioid receptor-g protein coupling and Gbetagamma signaling. Neuroscience 2005; 135: Wang H.Y., Burns L.H. Naloxone s pentapeptide binding site on filamin A blocks Mu opioid receptor-gs coupling and CREB activation of acute morphine. PLoS One 2009; 4: e Induru R.R., Davis M.P. Buprenorphine for neuropathic pain-targeting hyperalgesia. Am. J. Hosp. Palliat. Care 2009; 26:
CZY ZAWSZE POTRAFIMY ZAPEWNIĆ CHORYM SKUTECZNE POSTĘPOWANIE PRZECIWBÓLOWE. Wojciech Leppert
CZY ZAWSZE POTRAFIMY ZAPEWNIĆ CHORYM SKUTECZNE POSTĘPOWANIE PRZECIWBÓLOWE Wojciech Leppert Katedra i Klinika Medycyny Paliatywnej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu IV ZJAZD POLSKIEGO
ZASTOSOWANIE WYSOKICH DAWEK BUPRENORFINY U CHORYCH NA NOWOTWORY Z BÓLEM PRZEWLEKŁYM. Wojciech Leppert
ZASTOSOWANIE WYSOKICH DAWEK BUPRENORFINY U CHORYCH NA NOWOTWORY Z BÓLEM PRZEWLEKŁYM Wojciech Leppert Katedra i Klinika Medycyny Paliatywnej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu KONFERENCJA
EPIDEMIOLOGIA RAKA TRZUSTKI
CZY WSPÓŁCZESNE METODY FARMAKOLOGICZNEGO LECZENIA BÓLU NOWOTWOROWEGO WPŁYWAJĄ NA POPRAWĘ JAKOŚCI ŻYCIA PACJENTÓW Z RAKIEM TRZUSTKI? praca wykonywana pod kierunkiem: dr hab. n. med. prof. nadzw. UM Waldemara
Zwalczanie bólu w przebiegu chorób nowotworowych: wczoraj dziś i jutro
Zwalczanie bólu w przebiegu chorób nowotworowych: wczoraj dziś i jutro Zbigniew Zylicz, MD, PhD Specjalista Medycyny Paliatywnej (UK) Palliativzentrum Hildegard, Basel, Szwajcaria Ben.zylicz@pzhi.ch Historia
ROTACJA OPIOIDÓW MICHAŁ GRACZYK
ROTACJA OPIOIDÓW MICHAŁ GRACZYK OPIOIDY RÓŻNIĄ SIĘ MIĘDZY SOBĄ: Różnym działaniem receptorowym Działaniem na różne typy (i podtypy warianty, dimery) receptorów opioidowych w różny sposób Działaniem nieopioidowym
Agencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 5/2014 z dnia 13 stycznia 2014 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie objęcia refundacją produktu leczniczego Targin,
Termin BÓL PRZEBIJAJĄCY został spopularyzowany na przełomie lat 80` i 90` przez Portenoy`a Wprowadzenie na rynek pierwszych preparatów CR Nowy
Termin BÓL PRZEBIJAJĄCY został spopularyzowany na przełomie lat 80` i 90` przez Portenoy`a Wprowadzenie na rynek pierwszych preparatów CR Nowy problem - jak zapewnić szybkie zniesienie bólu w okresach
Większość leków przeciwbólowych można zaliczyć do jednej z następujących. 1) analgetyki nieopioidowe: paracetamol i niesteroidowe leki przeciwzapalne;
1 Definicja i epidemiologia bólu nowotworowego. Zasady leczenia bólu nowotworowego według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Grupy Ekspertów Europejskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej (EAPC) i polskich
Porównanie sedacji opartej na lekach nasennych i lekach przeciwbólowych
Porównanie sedacji opartej na lekach nasennych i lekach przeciwbólowych British Journal of Anaesthesia 98(1) 2007 Opracował: lek. Rafał Sobański Sedacja krytycznie chorych pacjentów: - Wyłączenie świadomości.
ZASTOSOWANIE I POSTĘPOWANIE Z CEWNIKAMI ZEWNĄTRZOPONOWYMI W CENTRUM ONKOLOGII W WARSZAWIE
ZASTOSOWANIE I POSTĘPOWANIE Z CEWNIKAMI ZEWNĄTRZOPONOWYMI W CENTRUM ONKOLOGII W WARSZAWIE Tabela nr 1 UNERWIENIE NARZĄDÓW narząd nerwy rdzeniowe ilość segmentów płuco Th2 Th10 9 przełyk Th4 Th5 2 żołądek
Porównanie skuteczności leków adiuwantowych. w neuropatycznym bólu nowotworowym1
Porównanie skuteczności leków adiuwantowych w neuropatycznym bólu nowotworowym1 Badanie1 New Delhi Cel Metoda Porównanie pregabaliny z amitryptyliną* i gabapentyną pod względem skuteczności klinicznej
LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)
Załącznik B.32. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY A. Leczenie infliksymabem 1. Leczenie choroby Leśniowskiego-Crohna (chlc)
LECZENIE BÓLU OPARZENIOWEGO U DZIECI
LECZENIE BÓLU OPARZENIOWEGO U DZIECI Krzysztof Kobylarz, Iwona Szlachta-Jezioro, Ma³gorzata Maciejowska-Sata³a 15 Ból jest sta³ym objawem choroby oparzeniowej. Leczenie go u dzieci jest zadaniem niezwykle
Zespół S u d e cka /
ANDRZEJ ZYLUK Zespół S u d e cka / algodystrofia / CRPS DIAGNOSTYKA I LECZENIE prof. dr hab. n. med. A N D R Z E J Z Y L U K Zespół Sudecka / a lg o d y s tro fia / CRPS DIAGNOSTYKA I LECZENIE & PZWL Spis
CZY OPIOIDY SĄ NIEZBĘDNE DO ZNIECZULENIA OGÓLNEGO?
CZY OPIOIDY SĄ NIEZBĘDNE DO ZNIECZULENIA OGÓLNEGO? NA PODSTAWIE: ARE OPIOIDS INDISPENSABLE FOR GENERAL ANAESTHESIA? TALMAGE D. EGAN1 1 DEPARTMENT OF ANESTHESIOLOGY, UNIVERSITY OF UTAH SCHOOL OF MEDICINE,
LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)
Załącznik B.32. LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE W
Ewaluacja badań medycznych według EBM (medycyny opartej na dowodach naukowych) poziomy wiarygodności... 613 Wykaz skrótów... 613
IX 1. MECHANIZMY POWSTAWANIA BÓLU Jerzy Wordliczek, Jan Dobrogowski... 1 Patomechanizm bólu ostrego... 3 Patomechanizm bólu przewlekłego... 9 Ból neuropatyczny... 10 Ośrodkowa sensytyzacja... 15 2. METODY
Piotr Potemski. Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi
Piotr Potemski Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Szpital im. M. Kopernika w Łodzi VI Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy, Warszawa, 10-12.08.2016 1 Obserwowane są samoistne regresje zmian przerzutowych
Personalizacja leczenia rozsianego raka nerki.
RAFAŁ STEC Personalizacja leczenia rozsianego raka nerki. Warszawa, 13 października 2018 roku Opis przypadku nr 1. Rozpoznanie Data rozpoznania: 07.11.2007 r. Pacjent: 65 lat, K Dane na temat guza: - Stopień
Dr Jarosław Woroń. BEZPIECZEŃSTWO STOSOWANIA LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH Krynica 11.XII.2009
Dr Jarosław Woroń BEZPIECZEŃSTWO STOSOWANIA LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH Krynica 11.XII.2009 Zakład Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii CM UJ Kraków Uniwersytecki Ośrodek Monitorowania i Badania Niepożądanych
Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia
Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie
Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla Pacjenta
Uwaga: Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla Pacjenta Ta Charakterystyka Produktu Leczniczego, oznakowanie opakowań i ulotka dla pacjenta jest wynikiem
znieczulenie zewnątrzoponowe znieczulenie podpajęczynówkowe połączone znieczulenie zewnątrzoponowe i podpajęczynówkowe blokady nerwów obwodowych i
Leki przeciwkrzepliwe a anestezja regionalna Anestezja regionalna znieczulenie zewnątrzoponowe znieczulenie podpajęczynówkowe połączone znieczulenie zewnątrzoponowe i podpajęczynówkowe blokady nerwów obwodowych
Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta.
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta. Uwaga: Niniejsze zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego
Leki przeciwbólowe ćwiczenia cz. II
Leki przeciwbólowe ćwiczenia cz. II Dr n. med. Marta Jóźwiak-Bębenista Zakład Farmakologii i Toksykologii Uniwersytet Medyczny marta.jozwiak-bebenista@umed.lodz.pl Opioidy Słownictwo ANALGEZJA brak bólu
Konieczność monitorowania działań niepożądanych leków elementem bezpiecznej farmakoterapii
Konieczność monitorowania działań niepożądanych leków elementem bezpiecznej farmakoterapii dr hab. Anna Machoy-Mokrzyńska, prof. PUM Katedra Farmakologii Regionalny Ośrodek Monitorujący Działania Niepożądane
Przełom I co dalej. Anna Kostera-Pruszczyk Katedra i Klinika Neurologii Warszawski Uniwersytet Medyczny
Przełom I co dalej Anna Kostera-Pruszczyk Katedra i Klinika Neurologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Przełom miasteniczny Stan zagrożenia życia definiowany jako gwałtowne pogorszenie opuszkowe/oddechowe
TO SIĘ ZDARZYŁO W CENTRUM ONKOLOGII
TO SIĘ ZDARZYŁO W CENTRUM ONKOLOGII Witold Lepieszko Centrum Onkologii Instytut im Marii Skłodowskiej Curie w Warszawie Irmina Śmietańska Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Gdański Uniwersytet
Opieka i medycyna paliatywna
Lek. med. Katarzyna Scholz Opieka i medycyna paliatywna Informator dla chorych i ich rodzin Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli Lublin, 2011 Szanowni Państwo, Drodzy Pacjenci, Rodziny.
Oxycodon w terapii bólu ostrego. Hanna Misiołek. Katedra Anestezjologii, Intensywnej Terapii i Medycyny Ratunkowej SUM Katowice
Oxycodon w terapii bólu ostrego Hanna Misiołek Katedra Anestezjologii, Intensywnej Terapii i Medycyny Ratunkowej SUM Katowice Charakterystyka Oksykodon (Oxycodonum) organiczny związek chemiczny, strukturalnie
Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia
Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego może być stosowana łącznie z leczeniem operacyjnym chemioterapią. Na podstawie literatury anglojęzycznej
Urologiczne leczenie paliatywne zaawansowanych raków nerki. Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa
Urologiczne leczenie paliatywne zaawansowanych raków nerki Dr n. med. Roman Sosnowski Klinika Nowotworów Układu Moczowego, COI, Warszawa Nefrektomia Nefrektomia jest metodą umożliwiającą całkowite wyleczenie
Aneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej.
Aneks II Zmiany dotyczące odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego oraz ulotki dla pacjenta przedstawione przez Europejską Agencję Leków (EMA) Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego
LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Rekomendacje dotyczące postępowania przeciwbólowego w ginekologii i położnictwie
Rekomendacje dotyczące postępowania przeciwbólowego w ginekologii i położnictwie W dniach 12 i 1 stycznia 2007 roku w Kazimierzu Dolnym n. Wisłą Zespól Ekspertów Polskiego Towarzystwa Badania Bólu oraz
Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2009 Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) Załącznik nr 9
Załącznik nr 9 Nazwa programu: do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) ICD 10 grupa rozpoznań obejmująca nowotwory
Leki antykachektyczne. lek. med. Marta Bijak-Ulejczyk Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Leki antykachektyczne lek. med. Marta Bijak-Ulejczyk Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Grupy leków czyli co mamy środki stymulujące apetyt leki modulujące pracę przewodu pokarmowego leki anaboliczne/antykataboliczne
Badanie dotyczące stosowania buprenorfiny w plastrach w opiece paliatywnej
Artykuł oryginalny Flora M. Bourne 1, Zbigniew Zylicz 2 1 Hull York Medical School, Hull, Wielka Brytania 2 Dove House Hospice, Hull, Wielka Brytania Badanie dotyczące stosowania buprenorfiny w plastrach
Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008.
załącznik nr 7 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008. 1. Nazwa programu:
LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 589 Poz. 86 Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie
ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 492 Poz. 66 Załącznik B.3. LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie adjuwantowe
Leki antykachektyczne. lek. med. Marta Bijak-Ulejczyk Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Leki antykachektyczne lek. med. Marta Bijak-Ulejczyk Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Grupy leków czyli co mamy środki stymulujące apetyt leki modulujące pracę przewodu pokarmowego leki anaboliczne/antykataboliczne
Aneks III. Zmiany w odnośnych punktach druków informacyjnych do produktów
Aneks III Zmiany w odnośnych punktach druków informacyjnych do produktów Uwaga: Zmiany wprowadzone w odnośnych punktach druków informacyjnych do produktów są efektem przeprowadzenia procedury przekazania
PRZEWODNIK DLA FARMACEUTY JAK WYDAWAĆ LEK INSTANYL
PRZEWODNIK DLA FARMACEUTY JAK WYDAWAĆ LEK INSTANYL WAŻNE INFORMACJE DOTYCZĄCE BEZPIECZEŃSTWA: INSTANYL, AEROZOL DO NOSA LEK STOSOWANY W LECZENIU PRZEBIJAJĄCEGO BÓLU NOWOTWOROWEGO Szanowny Farmaceuto, Należy
LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) ŚWIADCZENIOBIORCY 1.Kryteria kwalifikacji 1.1 Leczenia interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Aneks IV. Wnioski naukowe
Aneks IV Wnioski naukowe 1 Wnioski naukowe Od czasu dopuszczenia produktu Esmya do obrotu zgłoszono cztery przypadki poważnego uszkodzenia wątroby prowadzącego do transplantacji wątroby. Ponadto zgłoszono
DOBRE PRAKTYKI LECZENIA BÓLU U DZIECI W SPECJALISTYCZNYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO I LOTNICZYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO
DOBRE PRAKTYKI LECZENIA BÓLU U DZIECI W SPECJALISTYCZNYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO I LOTNICZYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO Jak wynika z publikacji autorstwa zespołu ekspertów pod przewodnictwem
ANEKS III ZMIANY W CHARAKTERYSTYKACH PRODUKTÓW LECZNICZYCH I ULOTCE DLA PACJENTA
ANEKS III ZMIANY W CHARAKTERYSTYKACH PRODUKTÓW LECZNICZYCH I ULOTCE DLA PACJENTA Poprawki do CHPL oraz ulotki dla pacjenta są ważne od momentu zatwierdzenia Decyzji Komisji. Po zatwierdzeniu Decyzji Komisji,
DOBRE PRAKTYKI LECZENIA BÓLU U OSÓB DOROSŁYCH W SPECJALISTYCZNYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO I LOTNICZYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO
DOBRE PRAKTYKI LECZENIA BÓLU U OSÓB DOROSŁYCH W SPECJALISTYCZNYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO I LOTNICZYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO Sekterarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia Józefa Szczurek-Żelazko
Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) Załącznik nr 8
Załącznik nr 8 Nazwa programu: do Zarządzenia 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) ICD 10 grupa rozpoznań obejmująca nowotwory
LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) 1. Kryteria kwalifikacji: ŚWIADCZENIOBIORCY 1.1. Leczenie interferonem beta: 1) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia rozsianego oparte na kryteriach
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Ból - jak skutecznie pomóc choremu 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) ŚWIADCZENIOBIORCY 1.Kryteria kwalifikacji 1.1 Leczenia interferonem beta: 1) wiek od 12 roku życia; 2) rozpoznanie postaci rzutowej stwardnienia
Aneks III. Zmiany do odpowiednich punktów druków informacyjnych
Aneks III Zmiany do odpowiednich punktów druków informacyjnych Uwaga: Zmiany do odpowiednich punktów druków informacyjnych są rezultatem postępowania arbitrażowego. Druki informacyjne mogą zostać zaktualizowane
Moc Gatunki zwierząt. Postać farmaceutyczna. Samice psów. Enurace 50 Tabletki 50 mg
ANEKS I WYKAZ NAZW, POSTAĆ FARMACEUTYCZNA, MOC PRODUKTU LECZNICZEGO, GATUNKI ZWIERZĄT, DROGA PODANIA I PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWOLENIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH
ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta
Postępowanie w bólach nowotworowych
Postępowanie w bólach nowotworowych Redakcja: Jerzy Jarosz Zespół autorski: Jerzy Jarosz, Zbigniew Kaczmarek, Dariusz M. Kowalski, Krystyna de Walden-Gałuszko, Lucjan S. Wyrwicz Zdaniem autorów opracowanie
Metoksyfluran (Penthrox) Lek. Justyna Kasznia
Metoksyfluran (Penthrox) Lek. Justyna Kasznia Metoksyfluran nowy-stary środek Stosowany w Australii i Nowej Zelandii od 40 lat jako środek p- bólowy Zarejestrowany we wszystkich krajach Europejskich w
Problemy kostne u chorych ze szpiczakiem mnogim doświadczenia własne
Problemy kostne u chorych ze szpiczakiem mnogim doświadczenia własne dr n.med. Piotr Wojciechowski Szpiczak Mnogi Szpiczak Mnogi (MM) jest najczęstszą przyczyną pierwotnych nowotworów kości u dorosłych.
Annex I. Podsumowanie naukowe i uzasadnienie dla wprowadzenia zmiany w warunkach pozwolenia
Annex I Podsumowanie naukowe i uzasadnienie dla wprowadzenia zmiany w warunkach pozwolenia Podsumowanie naukowe Biorąc pod uwagę Raport oceniający komitetu PRAC dotyczący Okresowego Raportu o Bezpieczeństwie
Aktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną hydroksyzynę.
Aktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną hydroksyzynę. Aneks III Poprawki do odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta
Tomasz Szafrański UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU ODDZIAŁ REUMATOLOGII I OSTEOPOROZY SZPITAL IM. J. STRUSIA W POZNANIU
5 Tomasz Szafrański UNIWERSYTET MEDYCZNY IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU ODDZIAŁ REUMATOLOGII I OSTEOPOROZY SZPITAL IM. J. STRUSIA W POZNANIU Historia choroby pacjenta Pacjentka lat 67 Wzrost 156
Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Biorąc pod uwagę sprawozdanie komitetu PRAC do raportu PSUR dla dexamethasonu (za wyjątkiem
Katarzyna Pogoda Warszawa, 23 marca 2017 roku
Chemioterapia doustna i podskórne metody podawania leków w raku piersi. Lepsza jakość życia pacjentek Katarzyna Pogoda Warszawa, 23 marca 2017 roku Rak piersi - heterogenna choroba Stopień zaawansowania
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 42 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH
LECZENIE INHIBITORAMI TNF ALFA ŚWIADCZENIOBIORCÓW Z CIĘŻKĄ, AKTYWNĄ POSTACIĄ ZESZTYWNIAJĄCEGO ZAPALENIA STAWÓW KRĘGOSŁUPA (ZZSK) (ICD-10 M 45)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 615 Poz. 27 Załącznik B.36. LECZENIE INHIBITORAMI TNF ALFA ŚWIADCZENIOBIORCÓW Z CIĘŻKĄ, AKTYWNĄ POSTACIĄ ZESZTYWNIAJĄCEGO ZAPALENIA STAWÓW KRĘGOSŁUPA (ZZSK) (ICD-10 M
Dzienniczek obserwacyjny dla pacjenta
Dzienniczek obserwacyjny dla pacjenta Służy do regularnego zapisywania własnych obserwacji w zakresie monitorowania odczuwania bólu Szanowny Pacjencie, Choroba nowotworowa to ogromne wyzwanie dla każdego
LECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 511 Poz. 42 Załącznik B.4. LECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie zaawansowanego
Informacja dla pacjentów
info Informacja dla pacjentów ze szpiczakiem mnogim leczonych bortezomibem Polineuropatia indukowana bortezomibem Konsultacja merytoryczna: Prof. dr hab. Lidia Usnarska-Zubkiewicz Katedra i Klinika Hematologii,
Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2010 Leczenie raka nerki Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 8/2010/DGL Prezesa NFZ z dnia 20 stycznia 2010 roku
Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 8/2010/DGL Prezesa NFZ z dnia 20 stycznia 2010 roku Nazwa programu: LECZENIE RAKA NERKI ICD-10 C 64 Dziedzina medycyny: Nowotwór złośliwy nerki za wyjątkiem miedniczki
LECZENIE CHORYCH NA OPORNEGO LUB NAWROTOWEGO SZPICZAKA PLAZMOCYTOWEGO (ICD10 C90.0)
Załącznik B.54. LECZENIE CHORYCH NA OPORNEGO LUB NAWROTOWEGO SZPICZAKA PLAZMOCYTOWEGO (ICD10 C90.0) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie lenalidomidem chorych na opornego lub nawrotowego szpiczaka plazmocytowego.
Przewidywalny i nieprzewidywalny ból przebijający czy różnicować terapię?
Przewidywalny i nieprzewidywalny ból przebijający czy różnicować terapię? Magdalena Kocot-Kępska Zakład Badania i Leczenia Bólu KAiIT UJ CM Optymalizacja leczenia bólu nowotworowego 17-18.03.2015, Ożarów
50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 50% pacjentów z chorobą onkologiczną nie uczestniczy w żadnej formie poradnictwa dietetycznego 20-50% sięga
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 12 grudnia 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 269 15687 Poz. 1597 1597 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 12 grudnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych Na
WSTĘP. Skaner PET-CT GE Discovery IQ uruchomiony we Wrocławiu w 2015 roku.
WSTĘP Technika PET, obok MRI, jest jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się metod obrazowych w medycynie. Przełomowymi wydarzeniami w rozwoju PET było wprowadzenie wielorzędowych gamma kamer,
Podmiot odpowiedzialny Wnioskodawca Nazwa własna Moc Postać farmaceutyczna Droga podania Zawartość (stężenie) Vantas 50 mg Implant Podskórne 50 mg
ANEKS I WYKAZ NAZW, POSTAĆ FARMACEUTYCZNA, MOC PRODUKTÓW LECZNICZYCH, DROGA PODANIA, WNIOSKODAWCA, PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWOLENIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH Państwo
Elektroterapia ECCT. Zasady Aplikacji. Wybór stroju terapeutycznego do terapii ECCT. Kask Kamizelka Spodnie Kombinezon Koc. Wyposażenie dodatkowe
Wybór stroju terapeutycznego do terapii ECCT Kask Kamizelka Spodnie Kombinezon Koc S HV Detektor pola terapeutycznego Wyposażenie dodatkowe Rozgałęźnik Ładowarka i zestaw akumulatorów Ogólne zasady stosowania
Jak radzić sobie z bólem w przebiegu szpiczaka mnogiego?
Jak radzić sobie z bólem w przebiegu szpiczaka mnogiego? Michał Graczyk Katedra i Zakład Opieki Paliatywnej UMK w Toruniu Collegium Medicum w Bydgoszczy Co to jest ból? Ból jest subiektywnym, przykrym
Szkoła bólu. Uśmierzanie bólu pooperacyjnego.
Waldemar Machała Szkoła bólu. Uśmierzanie bólu pooperacyjnego. Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej- CSW Nieprzyjemne doznanie czuciowe
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Leczenie bólu nowotworowego i opieka paliatywna nad dziećmi 2.
Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych. z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń
Jan Z. Peruga, Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń wieńcowych II Katedra Kardiologii Klinika Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 1 Jednym
Spis treści ZASADY WYKONYWANIA REGIONALNYCH BLOKAD NERWÓW. Przedmowa... Przedmowa do wydania polskiego... Wstęp... Autorzy...
Spis treści Przedmowa................................................ Przedmowa do wydania polskiego.............................. Wstęp.................................................... Autorzy...................................................
Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie
Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry Ziętarskiej
Prof. dr hab. n. med. Robert Słotwiński Warszawa 30.07.2018 Zakład Immunologii Biochemii i Żywienia Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry
XI Konferencja Czasopisma Palliative Medicine in Practice
XI Konferencja Czasopisma Palliative Medicine in Practice PIĄTEK, 8 CZERWCA 2018 ROKU 09.00 09.10 Otwarcie konf erencji 09.10 10.4 5 Sesja 1. Klasyf ikacja i leczenie bólu u chorych na nowotwory Session
Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie
Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;
Przygotowanie do samodzielnej pracy z pacjentem masaż w dyskopatii jako jedna z metod neurorehabilitacji
Przygotowanie do samodzielnej pracy z pacjentem masaż w dyskopatii jako jedna z metod neurorehabilitacji Czym jest dyskopatia? Jest to szerokie pojęcie obejmujące schorzenia krążka międzykręgowego. W większości
LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)
Załącznik B.29. LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35) ŚWIADCZENIOBIORCY ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PROGRAMU
Renata Zajączkowska, Małgorzata Przysada Szpital Wojewódzki Nr 2 w Rzeszowie
Renata Zajączkowska, Małgorzata Przysada Szpital Wojewódzki Nr 2 w Rzeszowie Jednym z najczęstszych powodów braku satysfakcji pacjenta po przeprowadzonym zabiegu jest ból pooperacyjny 1... 1. Nakahashi
LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 719 Poz. 27 Załącznik B.68. LECZENIE TĘTNICZEGO NADCIŚNIENIA PŁUCNEGO SILDENAFILEM I EPOPROSTENOLEM (TNP) (ICD-10 I27, I27.0) ŚWIADCZENIOBIORCY I. Terapia sildenafilem
Tyreologia opis przypadku 16
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 16 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 64-letnia kobieta leczona w powodu depresji. W
LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1)
Załącznik B.14. LECZENIE PRZEWLEKŁEJ BIAŁACZKI SZPIKOWEJ (ICD-10 C 92.1) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie przewlekłej białaczki szpikowej u dorosłych imatinibem 1.1 Kryteria kwalifikacji Świadczeniobiorcy
Tyreologia opis przypadku 2
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 2 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 28-letni mężczyzna zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
URSOCAM, 250 mg, tabletki (Acidum ursodeoxycholicum)
ULOTKA DLA PACJENTA Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. Należy zachować tę ulotkę, aby w razie potrzeby móc ją ponownie przeczytać. Należy zwrócić się do lekarza lub farmaceuty,
LECZENIE CIĘŻKIEJ, AKTYWNEJ POSTACI ZESZTYWNIAJĄCEGO ZAPALENIA STAWÓW KRĘGOSŁUPA (ZZSK) (ICD-10 M 45)
Załącznik B.36. LECZENIE CIĘŻKIEJ, AKTYWNEJ POSTACI ZESZTYWNIAJĄCEGO ZAPALENIA STAWÓW KRĘGOSŁUPA (ZZSK) (ICD-10 M 45) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW ŚWIADCZENIOBIORCY W PROGRAMIE
LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 546 Poz. 71 Załącznik B.3. LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) (ICD-10 C 15, C 16, C 17, C 18, C 20, C 48) ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie adjuwantowe
LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N
Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N 25.8 Inne zaburzenia
LECZENIE INHIBITORAMI TNF ALFA ŚWIADCZENIOBIORCÓW Z CIĘŻKĄ, AKTYWNĄ POSTACIĄ ZESZTYWNIAJĄCEGO ZAPALENIA STAWÓW KRĘGOSŁUPA (ZZSK) (ICD-10 M 45)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 732 Poz. 71 Załącznik B.36. LECZENIE INHIBITORAMI TNF ALFA ŚWIADCZENIOBIORCÓW Z CIĘŻKĄ, AKTYWNĄ POSTACIĄ ZESZTYWNIAJĄCEGO ZAPALENIA STAWÓW KRĘGOSŁUPA (ZZSK) (ICD-10 M
DOBRE PRAKTYKI LECZENIA BÓLU U OSÓB DOROSŁYCH W SPECJALISTYCZNYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO I LOTNICZYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO
DOBRE PRAKTYKI LECZENIA BÓLU U OSÓB DOROSŁYCH W SPECJALISTYCZNYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO I LOTNICZYCH ZESPOŁACH RATOWNICTWA MEDYCZNEGO Sekterarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia Józefa Szczurek-Żelazko