Strategiczne planowanie kulturalnej współpracy transgranicznej na przykładzie Lublina i Łucka. Chełm, 30 maja 2014 r.

Transkrypt

1 Strategiczne planowanie kulturalnej współpracy transgranicznej na przykładzie Lublina i Łucka Chełm, 30 maja 2014 r. Mariusz Rudzki

2 Codziennie każdy z nas coś planuje. Myślimy o tym, co mamy osiągnąć i na podstawie tego rozplanowujemy czynności na dzień, decydując, co musi być zrobione, a co może poczekać. Obojętne, czy jesteśmy naukowcami, murarzami, lekarzami czy urzędnikami - robimy plany w życiu osobistym i zawodowym.

3 W dzisiejszym, szybko zmieniającym się świecie, podejmowanie decyzji często przebiega szybko, co nierzadko prowadzi do chaosu i błędów. Zjawisko to wymusza na kadrze opracowanie i zastosowanie planów strategicznych, które w połączeniu z myśleniem strategicznym, mają za zadanie uruchomić proces zarządzania strategicznego, którego celem jest przywrócenie zaburzonej równowagi w działaniu.

4 Planowanie strategiczne umożliwia nam bardziej efektywne gospodarowanie zasobami. Kiedy rozplanowujemy swój czas, udaje nam się zrobić więcej rzeczy. Ze względu na nieustanne zmiany, które zachodzą w organizacji, menadżerom potrzebne są realistyczne plany, żeby sobie z nimi skutecznie radzić. Planowanie jest więc jedną z istotnych praktyk zarządzania.

5 Planowanie strategiczne to proces, w którym określa się, drogę i miejsce, w którym organizacja ma się znaleźć w przyszłości. Planowanie strategiczne obejmuje szeroką perspektywą organizację, warunki jej działania oraz to, co chce się osiągnąć. Tak pojęte planowanie jest zawsze długoterminowe, zwykle obejmuje ono okres od roku do trzech lat.

6 Planowanie strategiczne Planowanie strategiczne obejmuje proces opisywania strategii za pomocą celów. Ma charakter sformalizowany obejmujący dokładnie zdefiniowane etapy. Jak określa to Henry Mintzberg w jednym z artykułów Harvard Business Review odnoszącym się do książki The Rise and Fall of Strategic Planning (1994) planowanie strategiczne jest procesem opisywania strategii, a nie kreowania jej. Można powiedzieć, że osoba która jest odpowiedzialna za zaplanowanie strategii musi otrzymać wkład na podstawie, którego stworzy plan strategiczny, uczyni strategię realną i możliwą do przeniesienia na działania operacyjne. Planowanie strategiczne często służy stworzeniu nowej kompozycji opartej o to, co jest znane. Warto jednak pamiętać, że zmiany strategiczne wymagają często odkrywania nowych lądów i korygowania planów w odpowiedzi na pojawiające się wyzwania otoczenia.

7 Myślenie strategiczne Myślenie strategiczne odnosi się do analizowania teraźniejszości, przewidywania wydarzeń wyłaniających się kontekście otoczenia oraz poszukiwania rozwiązań w odpowiedzi na te wydarzenia. Myślenie strategiczne wymaga umiejętności kreowania przyszłości oraz preparowania innowacyjnych scenariuszy działania, które urealnią wizję przyszłości. Opiera się na kreatywnym tworzeniu strategii, które nigdy nie powstały by w procesie formalnego planowania strategicznego. Odnosi się do umiejętności łączenia faktów i opisywania rzeczywistości w formie związków przyczynowo skutkowych. Pozwala na wczesne rozpoznawania symptomów zmian w otoczeniu.

8 Myślenie strategiczne jest siłą napędową zmian, a stworzenie warunków organizacyjnych do jego wykorzystywania sprzyja tworzeniu innowacyjnych rozwiązań wpływając przy tym pozytywnie na zaangażowanie się autorów koncepcji w proces zmian.

9 Podstawowe zasady Planowanie strategiczne stanowi bazę, na której ludzie podejmują wspólne działania, aby osiągnąć wspólny cel Planowanie pomaga nam bardziej wydajnie gospodarować zasobami Plan strategiczny pomaga reagować na zmiany ponieważ umożliwia przeanalizowanie i przekształcenie struktury organizacji oraz jej programu i działań w procesie ciągłym.

10 Cechy dobrych planów: ambitne, ale wykonalne racjonalne, oparte na wiedzy i doświadczeniu elastyczne, dopuszczające możliwość zmian w trakcie realizacji (plan strategiczny nie jest odlany ze stali. Podlega on rewizji, jeżeli zmieniają się cele i okoliczności) spójne, zgodne co do kierunków

11 operatywne, uruchamiające odpowiednie działania kompletne, zawierające wszystkie, ale tylko istotne elementy terminowe, zawierające horyzont czasu, na jaki są sporządzane celowe, posiadające określony sposób działania komunikatywne, zrozumiale sformułowane odpowiednio długookresowe, stosownie do wagi problemu odpowiednio szczegółowe oraz sprawne

12 ANALIZA OCENA CELE REALIZACJA WARIANTY PLANY I PROGRAMY OCENA I WYBÓR Źródło: E. Bończak-Kucharczyk, L. Cousins, K. Herbst, M. Stewart, 1996, s. 5

13 Istnieją dwa sposoby planowania. Podstawą pierwszego jest opisanie teraźniejszości, obecnych zasobów oraz okoliczności i na tej podstawie określenie wizji przyszłości.

14 Drugi sposób oparty jest o wyobrażenie przyszłości takiej, jakiej byśmy sobie życzyli, a następnie próbie takiego ułożenia teraźniejszości, które prowadzi nas do urzeczywistnienia wizji. Wielu specjalistów (podejście pragmatyczne) uważa, że w polskiej rzeczywistości administracyjnej skuteczne jest jedynie pierwsze podejście.

15 Warto jednak zastosować drugi model, dlatego że tylko ten model można nazwać strategicznym i tylko takie podejście może prowadzić do zmian, które rzeczywiście będą stanowiły różnicę. Wyobrażenie przyszłości i zderzenie jej z teraźniejszością pozwala zauważyć braki i błędy teraźniejszości, które oddalają nas od spełnienia funkcji, dla której istnieje administracja zaspokojenia teraźniejszych i przyszłych potrzeb mieszkańców. Planowanie strategiczne, Poradnik dla pracowników administracji publicznej, W. Dziemianowicz, K. Szmigiel-Rawska, P. Nowicka, A. Dąbrowska Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa S. 16

16 Lublin-Łuck Wspólna wizja

17 Obecnie budujemy wspólnotę europejską, w której stopniowo zanikają granice terytorialne i gospodarcze, ale pozostają jeszcze granice duchowe przebiegające przez serca i umysły. Przytaczając wypowiedź Papieża Jana Pawła II Unia nie może być strukturą geograficzną i gospodarczą, ale musi stawać się przede wszystkim porozumieniem kulturowym i duchowym, ukształtowanym w drodze owocnego połączenia wielorakich ważnych wartości oraz tradycji (30 marca 2001 r., Do uczestników zgromadzenia plenarnego Komisji Episkopatów Unii Europejskiej) Ibidem, s

18 Lubelszczyzna znajduje się obecnie w okresie bardzo intensywnych przemian o charakterze gospodarczym i społecznym, które zmieniają nasz świat niemalże na naszych oczach. Sprawą specjalnej wagi powinno być uważne spoglądanie w przeszłość, aby zachodzące przemiany mądrze wpisywać w naszą tradycję. A. Dębiński, L. Pietraszko, Ochrona dziedzictwa kulturowego i materialnego pogranicza, Lublin, Kul, 2011, s. 21

19 Jednym z głównych celów projektu Transgraniczne E-centrum Współpracy Kulturalnej Lublin-Łuck jest stworzenie wspólnej nowatorskiej strategii rozwoju współpracy kulturalnej obszaru Euroregionu Bug, dzięki której możliwe będzie nawiązanie trwałej współpracy między pracownikami samorządowymi, przedsiębiorcami i studentami Lublina i Łucka w zakresie wspólnych inicjatyw kulturalnych.

20 Istnieją przesłanki stworzenia dokumentu. Regiony zachodnie Europy z powodzeniem realizują przedsięwzięcia dotyczące współpracy kulturalnej i turystycznej. Obszar transgraniczny może pochwalić się niemniej atrakcyjną ofertą. O jej potencjale świadczą: - znaczące walory przyrodnicze i niewielki poziom ich degradacji, integrująca w wymiarze transgranicznym lokalizacja najcenniejszych jednostek fizjograficznych (Polesie, Roztocze, dorzecze Bugu), - potencjał kulturowy oparty na dziedzictwie wielokulturowości, transgraniczne sfery lokalizacji i koncentracji obiektów kulturowych, - brak znaczących barier językowych, - przyjazne nastawienie do turystów (gościnność).

21 Szansami na owocną współpracę w ochronie i poszanowaniu walorów przyrodniczych i kulturowych są: - unikalne z punktu widzenia europejskiego walory przyrodnicze i kulturowe, rozwój systemu monitoringu środowiska, - koordynacja służb zarządzania kryzysowego w warunkach zagrożeń naturalnych i antropogenicznych,

22 - wzmacnianie społecznych więzi transgranicznych oraz kultury lokalnej i regionalnej poprzez współpracę szkół, rozwój transgranicznych produktów turystycznych(regionalnych, lokalnych) adekwatnych dla różnych form turystyki, - tworzenie nowoczesnych form ochrony środowiska (geoparki), rozszerzenie zasięgu przestrzennego umowy o małym ruchu granicznym z Białorusią i Ukrainą. Strategia współpracy transgranicznej województwa lubelskiego, obwodu lwowskiego, obwodu wołyńskiego i obwodu brzeskiego na lata (analiza SWOT)

23 Jedną z najważniejszych inicjatyw mających na celu zintensyfikowanie i zacieśnienie sieci współpracy m.in. w obszarze kultury i turystyki jest Strategia współpracy transgranicznej województwa lubelskiego, obwodu lwowskiego, obwodu wołyńskiego i obwodu brzeskiego na lata

24 Na Zamku Lubelskim w Lublinie 7 maja 2014 roku odbyła się uroczystość podpisania deklaracji w sprawie wspólnej realizacji Strategii Współpracy Transgranicznej Województwa Lubelskiego, Obwodu Wołyńskiego, Obwodu Lwowskiego i Obwodu Brzeskiego na lata W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz Województwa Lubelskiego, Obwodu Lwowskiego, Obwodu Wołyńskiego i Obwodu Brzeskiego oraz zaproszeni goście. Źródło:

25 Strategia współpracy transgranicznej Województwa Lubelskiego, Obwodu Wołyńskiego,Obwodu Lwowskiego i Obwodu Brzeskiego na lata , stanowi kolejny ważny krok pogłębienia współpracy transgranicznej zapoczątkowanej w połowie lat 90-tych XX wieku pomiędzy województwem lubelskim a sąsiadującymi z nim obwodami na Ukrainie i Białorusi. Zważywszy na fakt, że analizowany obszar leży po obu stronach zewnętrznej granicy UE, przygotowywany dokument ukazujący możliwości realizacji wspólnych transgranicznych przedsięwzięć strategicznych nabiera charakteru unikalnego czy wręcz modelowego z punktu widzenia prowadzenia Europejskiej Polityki Sąsiedztwa.

26 Słabością dotychczas opracowywanych dokumentów dotyczących współpracy transgranicznej województwa lubelskiego było to, że powstawały one z inicjatywy polskiej, przy braku rzeczywistego (a nie tylko formalnego) zaangażowania strony białoruskiej i ukraińskiej, formułowały dość ogólnikowe kierunki działania, nie zawierając jednocześnie jakichkolwiek elementów systemu realizacji (podmioty realizacji, system monitoringu itp.)

27 Obecny dokument powstał przy akceptacji władz obwodów: brzeskiego, lwowskiego i wołyńskiego oraz samorządu województwa lubelskiego, a także Związku Transgranicznego Euroregion Bug. Stanowi on wypełnienie umów partnerskich, zawartych między Województwem Lubelskim a Obwodem Brzeskim o współpracy przygranicznej z dnia 31 marca 2000 roku, Obwodem Wołyńskim o współpracy gospodarczej, handlowej, naukowo- technicznej i kulturalnej z dnia 1 października 2002 roku, Obwodem Lwowskim o współpracy gospodarczej, handlowej, naukowo - technicznej i kulturalnej z dnia 16 czerwca 2004 roku.

28 W przełamywaniu granic, w tworzeniu powiązań transgranicznych, w otwieraniu się na potrzeby i duchowość drugiego człowieka, w podnoszeniu świadomości i tworzeniu w społeczeństwie pozytywnych postaw w stosunku do dóbr kultury, w naturalny sposób uczestniczą instytucje naukowe, kulturalne i oświatowe.

29 Strategii rozwoju współpracy kulturalnej obszaru Euroregionu Bug Jednym z pierwszych zadań przy opracowywaniu strategii jest opracowanie ankiety, która zostanie rozdystrybuowana do potencjalnych aktorów życia społeczno-kulturalnego. Uzyskane informacje będą cennym materiałem wyjściowym podczas prac nad wspólnym tworzeniem strategii, w tym do:

30 1. Określenia wizji i misji rozwoju obszarów trans granicznych, w tym Lublin- Łuck w zakresie kulturalnym 2. Określenia celów nadrzędnych, celów strategicznych i priorytetowych kierunków działań 3. Określenie horyzontów czasowych strategii 4. Wskaźników monitoringu osiąganych efektów realizacji planowanych działań 5. Wdrażanie i monitoring strategii 6. Uspołecznienie strategii

31 Strategia będzie służyła umocnieniu wizerunku Euroregionu Bug jako miejsca mogącego zaoferować bogaty i unikatowy w skali Polski program kulturalny, atrakcyjnego ze względu na ofertę kulturalną miejsca studiów i celu wyjazdów turystycznych. Dokument będzie określał wizję i misję miast oraz cele strategiczne i operacyjne, do których w tej sferze miasta mają zmierzać. W pracach nad strategią będą uczestniczyli przedstawiciele różnych środowisk artystycznych, organizacji pozarządowych, a także osoby kierujące instytucjami kultury. przybyszów.

32 Strategia kulturalna może stać się elementem naszej wiarygodności, przewidywalności i profesjonalizmu. Warunkiem jest umiejętne wykorzystywanie wypracowanego sposobu postępowania w promocji wewnętrznej i zewnętrznej. Bardzo rzadko uświadamianym efektem opracowania systemu zarządzania strategicznego jest jego wpływ na potencjał współpracy terytorialnej: po pierwsze określenie celów, do których dążymy, uwiarygodnia naszą politykę w oczach potencjalnych partnerów, a po drugie ułożona polityka rozwoju pozwala na wypracowanie wspólnych pól interesów i łączenie wysiłków na rzecz skutecznej realizacji zadań.

33 Dziękuję za uwagę