ROZPRAWY HABILITACYJNE UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO A AAARIANNA GRETA. Euroregiony. a integracja europejska. Wnioski dla Polski

Transkrypt

1 ROZPRAWY HABILITACYJNE UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO A AAARIANNA GRETA Euroregiony a integracja europejska Wnioski dla Polski WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO tódź 2003

2 Spis treści Wstęp 7 CZĘŚĆ I - REGIONALIZM, REGIONALIZACJA, REGION, WSPÓŁPRACA TRANSGRANICZNA, EUROREGION - WZAJEMNE ZWIĄZKI I ZALEŻNOŚCI ROZDZIAŁ 1 - Regionalizm i regionalizacja w Europie. Region, region transgraniczny - podstawowe pojęcia i koncepcje Uwagi wstępne Kwestia regionalna: regionalizm i regionalizacja Regionalizm - geneza i rozwój Regionalizacja - polityka regionalna (na przykładzie WE). Teoria a rzeczywistość Geneza i rozwój polityki regionalnej WE Instrumenty realizacji polityki regionalnej. Fundusze Strukturalne i Inicjatywy Wspólnotowe Europa regionów" - jako koncepcja regionalizacji Region - różne ujęcia definicyjne i klasyfikacyjne. Aspekt integracyjny regionu Region transgraniczny - pojęcie, rodzaje Region transgraniczny jako strefa graniczna Region transgraniczny jako biegun przyciągania Region transgraniczny jako jednostka administracyjna lub polityczna Uwagi końcowe 36 ROZDZIAŁ 2 - Współpraca transgraniczna - rozważania teoretyczne. Współpraca transgraniczna w jednoczenia Europy Uwagi wstępne Pojęcie, cele, zakres współpracy transgranicznej Etapy w rozwoju współpracy transgranicznej Funkcje współpracy transgranicznej Bariery we współpracy transgranicznej - rodzaje Bariery społeczno-ekonomiczne Bariery kulturowe Bariery instytucjonalne Współpraca transgraniczna (regionalizm transgraniczny) jako element europejskiego zjednoczenia 53

3 Transgraniczny regionalizm w służbie ochrony mniejszości narodowych Transgraniczny regionalizm jako element ogólnego prawa do współpracy Uwagi końcowe 58 ROZDZIAŁ 3 - Integracja sąsiedzka. Znaczenie euroregionów Uwagi wstępne Istota, przesłanki i znaczenie integracji sąsiedzkiej Integracja sąsiedzka a integracja regionalna Modelowa interpretacja integracji sąsiedzkiej Integracja przygraniczna krajów sąsiadujących ze sobą Euroregiony - przesłanki tworzenia, istota, znaczenie Różne ujęcia definicyjne i interpretacyjne Przesłanki tworzenia - znaczenie Umocowanie prawne i organizacyjne euroregionów Umocowanie prawne Umocowanie organizacyjne Modelowa interpretacja współpracy euroregionalnej Euroregiony i integracja sąsiedzka Uwagi końcowe 87 CZĘŚĆ n - FUNKCJONOWANIE EUROREGIONÓW ZACHODNIOEUROPEJ- SKICH I POLSKICH. ASPEKT INTEGRACYJNY W PRAKTYCE ROZDZIAŁ 4 - Euroregiony zachodnioeuropejskie - istota i funkcjonowanie (wybrane przykłady) Uwagi wstępne Rodzaje obszarów przygranicznych w Europie Zachodniej w aspekcie euroregionalizacji Europejskie obszary graniczne w świetle możliwych scenariuszy integracyjnych Europy (w obliczu pogłębienia i poszerzenia WE) Euroregiony - instytucjami integracji europejskiej Euroregion Euregio Geneza i struktura organizacyjna Europejski wymiar Euregio Euroregion Basiliensis - geneza i struktura organizacyjna Euroregion Saar-Lor-Lux Geneza i charakterystyka Struktura organizacyjna euroregionu Współpraca z inicjatywy szczebla państwowego. Komisje Saar-Lor- -Lux Współpraca z inicjatywy regionu Współpraca z inicjatywy jednostek lokalnych Wybrane formy współpracy podmiotów społecznych i gospodarczych Wewnątrzwspólnotowy Instytut Regionalny Międzyregionalna Rada Izb Rzemieślniczych Saar-Lor-Lux Izby przemysłowe i handlowe Saar-Lor-Lux jako model współpracy transgranicznej w Europie Uwagi końcowe 119 ROZDZIAŁ S - Euroregjonalizacja w Europie Środkowej i Wschodniej na przykładzie wybranych polskich euroregionów 121

4 5.1. Uwagi wstępne Euroregionalizacja w Europie Środkowej i Wschodniej - uwagi ogólne Polskie euroregiony - typy, krótka charakterystyka Aspekt strukturalny i organizacyjny polskich euroregionów Euroregiony na zachodnim pograniczu Polski Geneza i środowisko geograficzno-gospodarcze Euroregionu Nysa Geneza i środowisko geograficzno-gospodarcze Euroregionu Szprewa-Nysa- -Bóbr Geneza i środowisko geograficzno-gospodarcze Euroregionu Pro Europa Viadrina Geneza i środowisko geograficzno-gospodarcze Euroregionu Pomerania Euroregiony na pograniczu południowym i wschodnim Geneza i środowisko geograficzno-gospodarcze Euroregionu Glacensis Euroregion Karpacki - jako szczególny przykład euroregionalizacji Tożsamość euroregionu - tło historyczne Geneza i istota złożoności euroregionalizacji Geneza i środowisko geograficzno-gospodarcze Euroregionu Bug Uwagi końcowe 154 ROZDZIAŁ 6 - Integracyjne znaczenie euroregionów zachodnioeuropejskich a integracyjny i europejski wymiar euroregionów polskich (na wybranych przykładach) Uwagi wstępne Integracyjne znaczenie euroregionów zachodnioeuropejskich Integracyjny wymiar przez współpracę kulturalną, naukę, edukację oraz sferę socjalną Integracyjny wymiar przez współpracę infrastrukturalną Integracyjny wymiar przez współpracę gospodarczą Integracyjny wymiar przez ochronę środowiska Integracyjny wymiar przez mobilność siły roboczej na przykładzie Euroregionu Saar-Lor-Lux 6.3. Integracyjne znaczenie euroregionów polskich Integracyjny wymiar przez naukę i edukację Uniwersytet Pro Europa Viadrina (UEV) i jego integracyjne znaczenie Niemiecko-polskie szkoły partnerskie - edukacja na granicy" (przykład projektów szkolnych Brandenburgii) Europejski wymiar Euroregionu Karpackiego - rola Instytutu Studiów Wschód-Zachód (IEWS) i inne inicjatywy euroregionalne Integracyjne znaczenie Euroregionu Bug Zachodnioeuropejskie a polskie euroregiony w aspekcie integracyjnym Uwagi końcowe 185 CZĘŚĆ ni - STUDIUM EMPIRYCZNE DOTYCZĄCE POLSKIEJ EUROREGIO- NALIZACJI Rozdział 7 - Euroregiony polskie - jako forma osiągania celów integracji. (Studium empiryczne) Uwagi wstępne Cechy, cele i znaczenie euroregionalizacji Czynniki euroregionotworcze Wymiana informacji jako czynnik euroregionotwórczy 210

5 7.5. Korzyści euroregionalne Bariery euroregionalne Polskie pogranicza jako przedmiot badań empirycznych Pogranicze zachodnie jako przedmiot badań empirycznych Pogranicze południowe jako przedmiot badań empirycznych Pogranicze wschodnie jako przedmiot badań empirycznych Stan i sposób czerpania wiedzy o pograniczu i współpracy przygranicznej wśród ludności i młodzieży Inicjatywy aktywizujące euroregion w ocenie empirycznej Wzajemne oddziaływania w euroregionach Uwagi końcowe 245 Zakończenie 247 Bibliografia 253 Od Redakcji 265