Stany nagłe w psychiatrii. Katedra i Klinika Psychiatrii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie

Transkrypt

1 Stany nagłe w psychiatrii Katedra i Klinika Psychiatrii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie

2 Stany nagłe Ostre psychozy Zachowania agresywne i stany pobudzenia Samobójstwa Napady panicznego lęku Majaczenie Złośliwy zespół poneuroleptyczny Zespół serotoninowy

3 Stany nagłe Lekarz może znaleźć się w sytuacji konieczności udzielania pomocy psychiatrycznej w trybie doraźnym, a potrzebę może zgłosić: - sam pacjent, - jego rodzina, - sąsiedzi, - osoby przypadkowe, - przedstawiciele służb porządkowych.

4 Specyfika psychiatrycznej pomocy doraźnej Spotkanie lekarz-pacjent w sytuacji "nagłości psychiatrycznej" cechuje się wysokim nasyceniem emocjonalnym, co wpływa na funkcjonowanie lekarza. Pacjent z zaburzeniami psychicznymi sam przeżywa silne emocje i może wzbudzać je również w lekarzu ( strach, gniew, wrogość, poczucie niepewności, bezradności, zagrożenia).

5 Specyfika psychiatrycznej pomocy doraźnej Źródła tych emocji to m.in.: - nieprzewidywalność zachowań pacjenta; - możliwość zagrożenia samobójstwem; - możliwość agresji oraz zachowań gwałtownych ze strony pacjenta; - trudności w kontakcie związane z odmową lub niezrozumiałością wypowiedzi pacjenta; - działanie wbrew woli pacjenta lub pod presją osób trzecich;

6 Specyfika psychiatrycznej pomocy doraźnej Źródła tych emocji to m.in.: - trudności lub brak współpracy ze strony rodziny pacjenta; - konieczność podejmowania szybkiej decyzji przy braku dostatecznych danych; -możliwość przeoczenia u pacjenta jednoczesnej patologii w stanie somatycznym (wraz z objawami zagrażającymi życiu); - konieczność zastosowania przymusu bezpośredniego.

7 Specyfika psychiatrycznej pomocy doraźnej 1) pacjent wymagający pomocy często nie ma rozeznania jej potrzeby, nie uważa, że jest chory, a decydują o nim inni; 2) choroby somatyczne mogą objawiać się zaburzeniami objawami psychicznymi.

8 Choroby somatyczne, które mogą wymagać doraźnej pomocy psychiatrycznej Niedoczynność tarczycy Nadczynność tarczycy Hiperglikemia Hipoglikemia Infekcje układu moczowego Złośliwe nadciśnienie Hipokaliemia Hipokalcemia Zawał mięśnia sercowego Podostre bakteryjne zapalenie wsierdzia Przewlekłe obturacyjne choroby płuc Zapalenie płuc Choroby wątroby

9 Choroby somatyczne, które mogą wymagać doraźnej pomocy psychiatrycznej Krwawienie podpajęczynówkowe Krwiaki wewnątrzczaszkowe Zapalenie mózgu Intoksykacja alkoholowa Zespoły odstawienia alkoholu Odstawienie środków odurzających Psychozy steroidowe Intoksykacja kokainowa Intoksykacja amfetaminowa

10 ETAPY UDZIELANIA POMOCY W TRYBIE DORAŹNYM I. Ustalenie, czy występują objawy zagrażające życiu pacjenta. II. III. IV. Zapewnienie warunków dla stabilizacji stanu (spokój, izolacja od dodatkowych bodźców) Kontrolowanie zachowań pacjenta. Ustalenie diagnozy problemu. V. Zaplanowanie sposobu leczenia.

11 FARMAKOTERAPIA W SYTUACJI UDZIELANIA POMOCY W TRYBIE DORAŹNYM Należy unikać pochopnego używania leków z następujących względów: - Jeśli pacjent cierpi na chorobę przewlekłą, lek powinien być stosowany przez lekarza, który będzie w stanie kontrolować leczenie. - Jeśli pacjent jest w stanie ostrej psychozy, słuszne będzie skierowanie go jak najszybciej do instytucji czy lekarza, który będzie go prowadził.

12 FARMAKOTERAPIA W SYTUACJI UDZIELANIA POMOCY W TRYBIE DORAŹNYM - Jeśli pacjent ma zaburzenia świadomości, podanie leku może utrudnić rozpoznanie. - Przed zastosowaniem środka farmakologicznego lekarz powinien mieć jasne rozeznanie objawów, na jakie chce działać. - Podanie leku może być pożądane w celu uzyskania lepszego kontaktu z pacjentem, ułatwienia transportu pacjenta, uniknięcia stosowania bardziej drastycznych sposobów zapobiegania zagrożeniu ze strony pacjenta.

13 ZABURZENIA PSYCHICZNE, KTÓRE CZĘŚCIEJ NIŻ INNE WYMAGAJĄ POMOCY W TRYBIE DORAŹNYM Termin "ostre psychozy" odnosi się do stanów chorobowych o względnie nagłym początku (godziny, dni, tygodnie), charakteryzujących się poważnym zaburzeniem związku człowieka z rzeczywistością, co przejawia się w spostrzeganiu, myśleniu, krytycznej ocenie rzeczywistości. Mieszczą się tu choroby: schizofrenia (ostry początek lub nawrót), paranoja, choroby afektywne, zespoły dysocjacyjne, psychozy związane z odstawieniem alkoholu, z nadużywaniem halucynogenów i inne.

14 OSTRE PSYCHOZY - Pacjent w stanie ostrej psychozy może sprawiać lekarzowi wiele trudności swoją postawą (brakiem kontaktu, niepoddawaniem się argumentacji, agresją, nieufnością, brakiem krytycyzmu i wglądu chorobowego, odmową leczenia czy autoagresją). - O ile rozpoznanie ostrej psychozy na ogół nie nastręcza trudności, o tyle różnicowanie jednostki nozologicznej może być niełatwe, często należy ono do dalszych etapów postępowania.

15 OSTRE PSYCHOZY - POSTĘPOWANIE Pierwszym zadaniem lekarza może być: - zapewnienie warunków bezpieczeństwa pacjentowi i otoczeniu. - zorganizowanie w razie potrzeby pomocy innych służb (policji, straży pożarnej, gdy pacjent zabarykadował się w mieszkaniu), W kontakcie z pacjentem psychotycznym istotna jest postawa badającego: spokój, okazywanie szacunku, empatii, zezwalanie pacjentowi na wypowiadanie jego ewentualnych wrogich uczuć lub zastrzeżeń.

16 OSTRE PSYCHOZY - POSTĘPOWANIE - Jeśli pacjentowi towarzyszy rodzina, powinna ona udzielać wywiadu w drugiej kolejności po pacjencie. - W celu różnicowania psychozy ważne jest zebranie danych z wywiadu: charakter i przebieg aktualnych zaburzeń, historia choroby w przeszłości, funkcjonowanie pacjenta przed chorobą, rodzaj leczenia, ewentualne choroby psychiczne w rodzinie. Istotny jest wywiad dotyczący stanu zdrowia somatycznego, ewentualnych intoksykacji.

17 OSTRE PSYCHOZY - POSTĘPOWANIE W przypadku ostrych psychoz bowiem zazwyczaj wskazana jest hospitalizacja. W przypadku nasilonego pobudzenia, lęku, agresji trzeba pacjentowi podać lek (neuroleptyk ewentualnie w połączeniu z benzodwuazepiną).

18 Leki przeciwpsychotyczne podawane w ostrych psychozach Klasyczne neuroleptyki: Haloperidol 1-2 mg po., im. co 2-4 godz. aż do uspokojenia pacjenta, u silniej pobudzonych 5-10 mg im. Octan zuklopentyksolu 25 (50) -150 mg i.m. co 2-4 dni, do dawki 400 mg, kontynuacja leczenia po.

19 Leki przeciwpsychotyczne podawane w ostrych psychozach Atypowe neuroleptyki zarejestrowane do opanowania stanów pobudzenia w przebiegu schizofrenii i epizodów maniakalnych Zyprexa (olanzapina) 10 mg im. - dawka może być powtarzana do osiągnięcia 20 mg. Abilify (arypiprazol) 9,75 mg im. dawki można powtarzać co 2 godziny do maksymalnej 30 mg/d. Zeldox (zyprazydon) mg im. - dawki można powtarzać co 2 godziny (10 mg) lub co 4 godziny (20 mg), nie przekraczać dawki dobowej 40 mg.

20 PACJENT Z AGRESJĄ I ZACHOWANIAMI GWAŁTOWNYMI Agresja może wystąpić u ludzi zdrowych (w stanach gniewu, upokorzenia, rozpaczy), a także w przebiegu różnych zaburzeń psychicznych, takich jak: psychozy, zespoły organiczne, padaczka, w przebiegu intoksykacji alkoholem i innymi środkami, zaburzenia osobowości. O pomoc w trybie doraźnym zwraca się zazwyczaj otoczenie pacjenta (bliskie mu lub przypadkowe), czasem personel szpitala, w którym przebywa pacjent.

21 PACJENT Z AGRESJĄ I ZACHOWANIAMI GWAŁTOWNYMI Agresja może mieć charakter werbalny lub fizyczny, czasem ma charakter znęcania się przewlekłego, czasem wybuchów. Bywa nieprzewidziana lub sygnalizowana wypowiedziami, czasem jest wyrazem lęku w związku z przeżyciami psychotycznymi sugerującymi zagrożenie czy rozkazy. Czasem ukierunkowana jest na określone osoby, które mają być ewentualnym źródłem zagrożenia, zemsty czy odwetu.

22 Czynniki ryzyka zachowań agresywnych Demograficzne: płeć męska, wiek lat. Społeczno-ekonomiczne: niski poziom wykształcenia, niski status ekonomiczny, niewielkie wsparcie społeczne, konfliktowe nacechowane agresją relacje rodzinne, konflikty z prawem, brak zatrudnienia, demoralizacja. Dane z wywiadu: zachowania gwałtowne w przeszłości, samouszkodzenia, znęcanie się nad zwierzętami. Objawy niepożądane i powikłania farmakoterapii: paradoksalne reakcje na benzodwuazepiny, akatyzja, powikłania sterydoterapii, zatrucie cholinolitykami.

23 Czynniki ryzyka zachowań agresywnych Stan psychiczny, choroby i zaburzenia psychiczne: majaczenie niezależnie od etiologii, otępienia, zatrucia alkoholem lub innymi środkami psychoaktywnymi, obecność ostrych objawów wytwórczych w przebiegu schizofrenii, zaburzeń schizoafektywnych, innych psychoz, pobudzenie katatoniczne, maniakalne, zespół depresyjny z silnym niepokojem, stany mieszane w przebiegu ChAD, zaburzenia stresowe pourazowe, zaburzenia osobowości (osobowość dyssocjalna), upośledzenie umysłowe, zaburzenia zachowania i emocji, zaburzenia hiperkinetyczne. Choroby somatyczne: guzy, urazy, stany zapalne i stany po udarze mózgu (szczególnie dotyczące płatów czołowych i skroniowych), choroby neurodegenarcyjne, stany niedotlenienia OUN, SM, porfiria, toczeń układowy, stany hipoglikemii, choroby tarczycy.

24 PACJENT Z AGRESJĄ I ZACHOWANIAMI GWAŁTOWNYMI Udzielający pomocy lekarz może znaleźć się w sytuacji, w której pacjent broni dostępu do siebie, zabarykadował się, grozi użyciem broni, samobójstwem w przypadku wejścia do pomieszczenia, w jakim przebywa. Chory bywa przywieziony po przebytym szamotaniu się z osobami, które zaatakował po ich próbach zastosowania wobec niego przymusu bezpośredniego, czasem w sytuacji ograniczenia ruchów różnymi sposobami (kajdanki, kaftan i in.), bywa stłumiony wcześniejszym zastosowaniem leku.

25 Warunki badania pacjentów agresywnych pacjenta przywiezionego przez policję z zastosowaniem środków unieruchomienia nie powinno się oswobadzać, można to zrobić dopiero po nabraniu przekonania o względnej stabilności zachowań pacjenta, nigdy nie należy badać pacjenta bez obecności odpowiedniej liczby przeszkolonego personelu gotowego do działania w razie wystąpienia agresji, nie należy badać pacjentów uzbrojonych, należy skłonić pacjenta do odłożenia niebezpiecznych przedmiotów, w razie niepowodzenia wezwać policję.

26 Warunki badania pacjentów agresywnych Wyposażenie i umeblowanie gabinetu powinno zapewnić atmosferę intymności, jednocześnie bezpieczeństwo badającego; gabinet nie powinien zawierać niebezpiecznych przedmiotów (ciężkie lub ostre luzem leżące przedmioty, gorące płyny itp.), drzwi gabinetu powinny być otwierane na zewnątrz, a krzesło badającego powinno znajdować się bliżej wyjścia niż miejsce badanego. Należy zaufać własnym odczuciom i doświadczeniu, jeśli pojawi się niepokój i stan niepewności u badającego, należy przerwać badanie.

27 PACJENT Z AGRESJĄ I ZACHOWANIAMI GWAŁTOWNYMI - POSTĘPOWANIE Przymus bezpośredni może polegać na przytrzymaniu pacjenta z użyciem siły fizycznej w celu podania leku albo na dłuższym obezwładnieniu za pomocą kaftana czy pasów. Należy przy tym przestrzegać następujących zasad: - przygotować dostateczną liczbę (4-5) osób i środków; - przemyśleć plan działania (demonstracja siły); - środki unieruchamiające powinny być skuteczne, ale ich użycie musi wykluczać możliwość szkodliwych następstw; - zachowanie osób biorących udział w unieruchomieniu nie może mieć cech agresji czy odwetu;

28 PACJENT Z AGRESJĄ I ZACHOWANIAMI GWAŁTOWNYMI - POSTĘPOWANIE - jeśli nie ma przeciwwskazań, powinno się jak najszybciej podać leki uspokajające; - pacjentowi powinno się wyjaśnić motywy unieruchomienia; - przez cały czas unieruchomienia pacjentowi trzeba zapewnić opiekę; - unieruchomienie powinno trwać najkrócej, jak to możliwe.

29 Farmakoterapia stanów przebiegających z pobudzeniem i agresją 1. Uspokojenie pacjenta osiąga się przez podanie BDZ. 2. LPP stosuje się przy występowaniu lub uzasadnionym podejrzeniu obecności objawów psychotycznych. 3. Preferowana jest droga doustna podawanie leków (poszanowanie godności pacjenta, większe bezpieczeństwo i podobna szybkość uzyskania pożądanego efektu uspokajającego). 4. Unikanie podawania dożylnego z uwagi na ryzyko depresji ośrodka oddechowego. 5. Zaleca się stosowanie monoterapii BDZ lub LPP.

30 Stosowane doraźnie BDZ w stanach agresji i pobudzenia Lorafen (lorazepam) 1-2,5 mg po., 0,5-2 mg im. (forma niezarejestrowana w Polsce) Relanium (diazepam) 5-20 mg po. Tranxene, Cloraxen (klorazepat) 5-20 mg po., mg im. Clonazepam (klonazepam) 0,5-2 mg po., iv., im.

31 PACJENT Z AGRESJĄ I ZACHOWANIAMI GWAŁTOWNYMI - POSTĘPOWANIE W kontakcie z pacjentem agresywnym, podczas jego badania, warto pamiętać, że: 1) Choć zachowanie pacjenta budzi różne emocje, w tym lęk i gniew istotna jest u lekarza postawa szacunku, zainteresowania, spokoju, a przede wszystkim wysłuchania tego, co pacjent ma do zakomunikowania. Badający musi zdawać sobie sprawę, że człowiek, który stracił panowanie nad sobą, może sam być tym przerażony. 2) Wywiad powinien mieć charakter rozmowy, a nie przesłuchania, z dążeniem lekarza do zrozumienia tego co zaszło, z ukazywaniem, że działa się w interesie pacjenta, a nie w celu ukarania go. Stąd też cele i podejmowane działania powinny być na każdym etapie postępowania wyjaśniane.

32 PACJENT Z AGRESJĄ I ZACHOWANIAMI GWAŁTOWNYMI - POSTĘPOWANIE 3) nie należy doprowadzać do konfrontacji, na gniew pacjenta odpowiadać zbadaniem jego znaczenia dla pacjenta czy przeanalizowaniem czynników prowokujących. 4) nie należy komentować cech charakteru pacjenta, które mają być odpowiedzialne za jego czyny gwałtowne, ale dać mu możliwość wycofania się z postawy agresywnej bez "utraty twarzy".

33 PACJENT Z AGRESJĄ I ZACHOWANIAMI GWAŁTOWNYMI - POSTĘPOWANIE Badanie pacjenta powinno umożliwić ustalenie przyczyny agresji i zachowań gwałtownych oraz określić stopień nadal istniejącego, ewentualnego ryzyka wystąpienia takich zachowań, od tego bowiem zależy dalsze postępowanie. W ocenie tego ryzyka trzeba uwzględnić między innymi sygnały, jakie pochodzą od pacjenta, takie jak: wyrażane zagrożenia, kierowane przeciw określonym osobom, występowanie przejawów napięcia przy relacjonowaniu swych negatywnych uczuć wobec jakichś osób, zazdrości, potrzeby zemsty, ukarania, czasem nawet odkrywanie planów dotyczących karania.

34 PACJENT Z AGRESJĄ I ZACHOWANIAMI GWAŁTOWNYMI - POSTĘPOWANIE Hospitalizacja psychiatryczna jest potrzebna, jeśli agresja wynika z zaburzeń psychicznych, które również z innych powodów są wskazaniem do leczenia w szpitalu psychiatrycznym. Ponadto potrzebę taką może stanowić znaczne nasilenie agresji i wysokie ryzyko trwającego nadal ze strony pacjenta zagrożenia dla otoczenia.

35 PACJENT Z AGRESJĄ I ZACHOWANIAMI GWAŁTOWNYMI - POSTĘPOWANIE Szczególne problemy wiążą się z pacjentami zagrażającymi innym, których zachowanie mieści się w obrazie zaburzeń osobowości. W ich stylu życia zawarte jest reagowanie agresją z błahego powodu.

36 PACJENT Z AGRESJĄ I ZACHOWANIAMI GWAŁTOWNYMI - POSTĘPOWANIE W wywiadzie dotyczącym ich dzieciństwa często znajdują się dane o zachowaniach gwałcących przyjęte normy, np. znęcanie się nad zwierzętami, podpalanie, wagarowanie, ucieczki z domu, wczesne doświadczenia seksualne, używanie środków odurzających, później konflikty z prawem. Szpital psychiatryczny nie jest dla takich osób środowiskiem wskazanym. Jeśli się tam znajdą, często wywierają niekorzystny wpływ na innych pacjentów, manipulują personelem, szantażują.

37 PACJENT Z AKTYWNOŚCIĄ SAMOBÓJCZĄ I DOKONUJĄCY SAMOUSZKODZENIA Sygnały samobójstwa mogą mieć różny charakter: sygnałów słownych (np. wyrażeń rodzinie będzie lepiej beze mnie", "lepiej byłoby nie żyć", czasem chory komunikuje, że myśli o śmierci, a nawet sposobach jej osiągnięcia), behawioralnych (zbieranie leków, pisanie listów pożegnalnych, sporządzanie testamentu i in.), klinicznych (depresja z lękiem, omamy imperatywne).

38 PACJENT Z AKTYWNOŚCIĄ SAMOBÓJCZĄ I DOKONUJĄCY SAMOUSZKODZENIA Czynniki ryzyka samobójstwa: 1. Czynniki społeczno-demograficzne: wiek lat, płeć, częściej męska (sytuacja rodzinna, w tym samotność, utrata osoby bliskiej). 2. Dane z wywiadu (dokonywane uprzednio samobójstwa w rodzinie). 3. Stan somatyczny (ciężka lub przewlekła choroba somatyczna, przewlekłe bóle), 4. Stan psychiczny (depresja, szczególnie z lękiem, pobudzeniem, urojeniami depresyjnymi, hipochondrycznymi, omamami rozkazującymi popełnienie samobójstwa, dysforia, długotrwała bezsenność, alkoholizm i inne uzależnienia).

39 PACJENT Z AKTYWNOŚCIĄ SAMOBÓJCZĄ I DOKONUJĄCY SAMOUSZKODZENIA U pacjenta, który próbował popełnić samobójstwo, poza wymienionymi czynnikami ryzyka, należy ocenić stosunek pacjenta do faktu, że próba samobójcza nie powiodła się" (czy odczuwa ulgę, zadowolenie, żal, jak ocenia reakcje na nią otoczenia, czy nadal podtrzymuje swoje myśli o śmierci). Trudny do oceny jest pacjent milczący, nie współpracujący. Nawet gdy pacjent zapewnia, że nie powtórzy aktu samobójczego, sens tych zapewnień może być zwodniczy.

40 PACJENT Z AKTYWNOŚCIĄ SAMOBÓJCZĄ I DOKONUJĄCY SAMOUSZKODZENIA Lekarz musi być świadomy, że nie wolno mu włączać ewentualnych własnych negatywnych postaw, które są projekcją jego ocen moralnych (np. traktowanie samobójstwa jako grzechu, słabości, braku odpowiedzialności). Badanie pacjenta powinno być wykonane w jak najszybszym możliwie czasie. Miejsce badania powinno zapewniać prywatność. Badający powinien wykazywać empatię, bez moralizowania, pośpiechu. Zalecane jest uzyskanie dodatkowych danych od osób bliskich pacjentowi.

41 PACJENT Z AKTYWNOŚCIĄ SAMOBÓJCZĄ I DOKONUJĄCY SAMOUSZKODZENIA Ważne jest uzyskanie szczegółowego (minuta po minucie) opisu od pacjenta jego samopoczucia z okresu przed dokonaniem zamachu. Umożliwia to poznanie okoliczności towarzyszących podjęciu samouszkodzenia, czynników wyzwalających, warunków, sposobu, możliwości uzyskania pomocy, a również motywu, siły intencji pozbawienia się życia, sposobu, dojrzewania decyzji, oczekiwań związanych z podjętym działaniem samobójczym, stosunku do tego działania i faktu, że nie zakończyło się to śmiercią. Taki sposób badania daje pacjentowi szansę uzyskiwania wglądu i oceny wydarzenia.

42 PACJENT Z AKTYWNOŚCIĄ SAMOBÓJCZĄ I DOKONUJĄCY SAMOUSZKODZENIA Niemożność zrozumienia działania pacjenta budzi podejrzenie, że albo ukrywa on poważne przyczyny swego zachowania (np. zagrożenia odpowiedzialnością karną, trudnej sytuacji rodzinnej) albo wiąże się ono z zaburzeniami psychicznymi. Wyjaśnienie może przynieść wywiad od osób bliskich i dokładne badanie psychiatryczne.

43 PACJENT Z AKTYWNOŚCIĄ SAMOBÓJCZĄ I DOKONUJĄCY SAMOUSZKODZENIA W ocenie ryzyka samobójstwa istotne jest uzyskanie rzetelnych informacji. Nie można dać się zwieść postawą bagatelizującą czy nawet dowcipkowaniem pacjenta na temat wydarzenia. Przy stwierdzeniu poważnego ryzyka samobójstwa należy rozważyć hospitalizację psychiatryczną, zwłaszcza gdy pacjent nie ma odpowiedniego oparcia i warunków w rodzinie, czy też nie może panować nad swym zachowaniem.

44 PACJENT Z AKTYWNOŚCIĄ SAMOBÓJCZĄ I DOKONUJĄCY SAMOUSZKODZENIA Wielu pacjentów po podjętej próbie samobójczej może być leczonych ambulatoryjnie, przy współpracy lekarza z pacjentem i jego otoczeniem społecznym. Konieczne jest wtedy ustalenie odpowiednich kontaktów lekarza z rodziną, pouczenie o ewentualnych sygnałach zagrożenia itp.

45 PACJENT Z AKTYWNOŚCIĄ SAMOBÓJCZĄ I DOKONUJĄCY SAMOUSZKODZENIA Błędem jest minimalizowanie prób samobójczych, które sprawiają wrażenie manipulacyjnych, "histerycznych" (takimi wydają się niekiedy próby samobójcze w okresie dojrzewania). Każda aktywność samobójcza wyrażająca się choćby pozornie przypadkowymi sygnałami słownymi wymaga poważnego potraktowania i zbadania.

46 PACJENCI POWTARZAJĄCY PRÓBY SAMOBÓJCZE Grupa ludzi, którzy wielokrotnie powtarzają samouszkodzenia, gdyż nie potrafią radzić sobie ze stresem. Zazwyczaj występują u nich zaburzenia osobowości, zdezorganizowany styl życia. Czasem drażnią oni personel medyczny, który udzielając im pomocy ma poczucie, że wzmacnia ich patologiczne zachowania.

47 Napady lęku panicznego Postępowanie: 1. Wykonanie badania internistycznego i neurologicznego. 2. Badania dodatkowe: Pomiar temperatury ciała, RR, tętna, częstość oddechu, Morfologia krwi, Glikemia Elektrolity (Na, K, Ca) Oznaczenie stężenia hormonów tarczycy (TSH, ft3, FT4) EKG

48 Napady lęku panicznego Postępowanie: Nawiązanie kontaktu z pacjentem i zebranie wywiadu. Przeprowadzenie badania klinicznego z oceną ewentualnych somatycznych przyczyn lęku i wdrożenie stosownego postępowania. Ocena ewentualnego psychotycznego podłoża obserwowanego lęku. Przerwanie napadu lęku i podjęcie decyzji o miejscu dalszego leczenia. Leczenie zaburzenia psychicznego u podłoża obserwowanych objawów.

49 Napady lęku panicznego Oddziaływanie psychologiczne: Nawiązanie kontaktu z chorym poprzez mówienie spokojnym, stanowczym głosem, Rzeczowe informowanie pacjenta o jego stanie, zapewnienie o braku zagrożenia życia, Próba relaksacji i uspokojenia oddechu ułatwia przerwanie napadu lęku.

50 Napady lęku panicznego 1. Oddziaływanie farmakologiczne dla przerwania napadu lęku: Alprazolam 0,25-1,0 mg po. Lorazepam 1-4 mg po., iv., im. Klonazepam 0,5-2 mg po., iv., im. Diazepam 2-10 mg po., mg iv., im. 2. Po przerwaniu napadu lęku konieczne jest wdrożenie odpowiedniego postępowania ukierunkowanego na leczenie zaburzenia lub choroby psychicznej.

51 PSYCHIATRIA KONSULTACYJNA

52 FUNKCJE I ZADANIA PSYCHIATRII KONSULTACYJNEJ Psychiatria konsultacyjna stawia sobie trzy główne zadania: 1) Pomoc w rozwiązywaniu psychiatrycznych i psychologicznych problemów pacjenta. 2) Działalność edukacyjna w odniesieniu do lekarzy niepsychiatrów i innych pracowników niepsychiatrycznej służby zdrowia (liaison education). 3) Badania naukowe, dotyczące problemów interdyscyplinarnych między psychiatrią i innymi specjalnościami medycznymi (liaison research).

53 KONSULTACJA PSYCHIATRYCZNA W konsultacji psychiatrycznej uczestniczą: * psychiatra (konsultant), * lekarz proszący o konsultację (konsultowany), * osoba, której ma się pomóc (pacjent).

54 KONSULTACJA PSYCHIATRYCZNA MODELE KONSULTACJI 1. Konsultacja skoncentrowana na pacjencie. Ten model jest najpowszechniejszy, tkwi w tradycji medycznej. Konsultant bada osobiście pacjenta. Studiuje jego dokumentację, wywiady, ustala rozpoznanie, daje zalecenia.

55 KONSULTACJA PSYCHIATRYCZNA MODELE KONSULTACJI 2. Konsultacja skoncentrowana na osobie proszącej o konsultację (konsultowanym). Tu istotna jest dyskusja i uzyskiwanie danych od wzywającego na konsultacje, który ma problemy w prowadzeniu pacjenta, dostrzega swe niedociągnięcia w pracy zawodowej i prosi o pomoc w celu lepszego rozeznania sytuacji oraz radzenia sobie w postępowaniu terapeutycznym. W tym modelu konsultacji jej edukacyjny aspekt jest znacznie szerszy niż w poprzednim. Zadanie dydaktyczne konsultanta psychiatry jest określone jako "pomóc pomagać" (help to help). Typowym przykładem konsultacji skoncentrowanych na pomocy konsultowanym w pracy są grupy Balinta dla lekarzy ogólnie praktykujących.

56 KONSULTACJA PSYCHIATRYCZNA MODELE KONSULTACJI 3. Konsultacja skoncentrowana na sytuacji. Ten rodzaj konsultacji wywodzi się z ekologicznej koncepcji choroby. Konsultant rozważa relacje członków zespołu, włączonych w opiekę nad pacjentem po to, by zrozumieć zarówno zachowania pacjenta, jak i problemy zespołu leczącego. Konsultowane tu może jest środowisko oddziałowe, wraz z pacjentem.

57 KONSULTACJA JAKO PROCES Etapy konsultacji: - przyjęcie wezwania na konsultację; - zbieranie informacji; - zakomunikowanie konsultowanemu (wzywającemu na konsultację) wyników badania, wniosków i zaleceń.

58 DZIAŁALNOŚĆ EDUKACYJNA KONSULTANTA (LIAISON EDUCATION) 1. Uczestnictwo w opiece nad pacjentem wraz z zespołem leczącym, w rozwoju i podtrzymywaniu zespołu oraz w rozwiązywaniu problemów systemowych. 2. Rozszerzanie wiedzy i umiejętności zespołu leczącego w radzeniu sobie z problemami psychiatrycznymi i psychologicznymi pacjentów oraz ewentualnie ich rodzin. 3. Organizowanie wykładów, seminariów dla lekarzy innych specjalności lub personelu pielęgniarskiego.

59 Dziękuję za uwagę