a obowiązek podatkowy w VAT

Transkrypt

1 Temat szkolenia: Zobowiązania wynikające z umów a obowiązek podatkowy w VAT Wykładowca: dr Janusz Orłowski Projekt: Profesjonalista rozliczeń VAT jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Świadczenie z umowy a przedmiot opodatkowania VAT Przedmiotem umowy jest świadczenie dłużnika. Jeżeli zobowiązanie ma charakter wzajemny, to dłużnik i wierzyciel mają jednocześnie względem siebie zobowiązania.

3 Przedmiot opodatkowania VAT: odpłatna dostawa towarów odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju eksport towarów import towarów wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów

4 Pojęcie obowiązku podatkowego W rozumieniu systemu podatkowego obowiązek podatkowy to wynikająca z ustawy podatkowej powinnośd poniesienia świadczenia pieniężnego tytułem danego podatku. Wskutek podlegania temu obowiązkowi dany podmiot staje się podatnikiem. Dana jednostka może jednocześnie podlegad obowiązkowi podatkowemu w wielu podatkach. Status podatnika danego podatku trwa dopóty, dopóki nie wygasną prawa i obowiązki wynikające z danego obowiązku podatkowego

5 Pojęcie obowiązku podatkowego w VAT Status podatnika w VAT co do zasady ma przedsiębiorca. Szczególne zasady wyznacza art. 15 ust i art ustawy o VAT. Podatek VAT jest rozliczany za każdy miesiąc (kwartał) odrębnie. Stąd teoretycznie co miesiąc odradza się obowiązek podatkowy danego podmiotu. Przez moment powstania obowiązku podatkowego rozumie się na gruncie VAT dokonanie czynności podlegającej temu podatkowi. Obowiązek podatkowy jest związany z ciągłością dokonywania czynności podlegających ustawie przez podmiot spełniający kryteria do uznania go za podatnika.

6 Powstanie obowiązku podatkowego Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Szczególne przypadki wyznacza art. 19 ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1. Z chwilą dokonania takich czynności dany podmiot staje się podatnikiem VAT, chod jego prawa i obowiązki mogą mied różny zakres odpowiednio do zaistniałego opodatkowanego zdarzenia.

7 Pojęcie dostawy towarów Art. 7 ustawy o VAT wymienia zdarzenia mieszczące się w dostawie towaru. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, a także ustawowo zrównane z nimi dla celów VAT. Art. 7 ust. 1 pkt 2-7 wyraźnie odsyła do umów nazwanych w Kodeksie cywilnym oraz prawie spółdzielczym.

8 Świadczenie usług Każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, prawnej, jednostki niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów

9 Elementy stosunku umownego a VAT Zdecydowana większośd zdarzeo podlegających VAT ma swe źródło w stosunkach umownych. Nazwa, określenie transakcji przez jej strony, nie ma wpływu na skutki w obrocie gospodarczym oraz VAT. Ocenia się charakter czynności, jej skutki oraz rzeczywisty zamiar i cel kontrahentów. Do takiej oceny jest uprawniony każdy podmiot, w tym też organy podatkowe.

10 Cel umowy Umowy są zawierane w celu zaspokojenia interesów ich stron. Stąd dopuszczalne jest zawarcie umowy wprost nieprzewidzianej prawem (umowy nienazwane), byle mieściła się ona w ramach wyznaczonych w art KC. Zasada swobody umów jest ograniczana: naturą (właściwościami) danego stosunku, przepisami ustaw oraz zasadami współżycia społecznego.

11 Cel umowy a skutki podatkowe Ustawy podatkowe nie mają na celu kształtowania obrotu prawnego, a jedynie wyznaczają podatkowe konsekwencje zdarzeo gospodarczych. Podatki jako instrument wtórnego podziału dochodu narodowego są następstwem obrotu gospodarczego. Dysfunkcje gospodarki prowadzą do niespełniania fiskalnego celu podatków.

12 Ramy swobody umów a skutki podatkowe Podatki spełniają głównie funkcję fiskalną, rzadziej stymulacyjną. Pobranie wpływu do budżetu tytułem podatku jest związane ze zdarzeniami gospodarczymi kształtowanymi przede wszystkim w drodze umów. Podatki nie ograniczają swobody umów a praktyczne ograniczenie wiąże się z finansowymi interesami ich stron.

13 Cel umowy a opodatkowanie Istota treści umowy Cel umowy a opodatkowanie Art. 199a 1 OP: Organ podatkowy dokonując ustalenia treści czynności prawnej, uwzględnia zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeo woli złożonych przez strony czynności. Istota treści umowy Przepisy prawne chronią interesy jednostek uzasadnione, akceptowalne w świetle założeo systemu prawnego. Opodatkowaniu podlegają tylko takie zdarzenia, które wywołują prawnie dozwolone skutki gospodarcze.

14 Czynności niemogące byd przedmiotem prawnie skutecznej umowy Art. 6 pkt 2 ustawy o VAT: Przepisów ustawy nie stosuje się do czynności, które nie mogą byd przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Nie może byd skutecznie zawarta umowa: o świadczenie niemożliwe niezgodna z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawnymi niezgodna z zasadami współżycia społecznego w stanie wyłączającym świadome działanie i powzięcie decyzji, pozorna, bez zachowania prawem wymaganej formy szczególnej (pisemnej, aktu notarialnego).

15 VAT od faktycznych czynności w obrocie Pomimo zawarcia umowy, względnie wykonania czynności w sposób niezgodny z przepisami prawnymi, o ile dany towar albo usługa danego rodzaju (ogólnie: czynnośd) występuje w normalnym obrocie gospodarczym i jest wykonana przez przedsiębiorcę, to czynnośd wykonana na podstawie takiej umowy podlega opodatkowaniu VAT.

16 Ramy swobody kontraktowania a optymalizacja podatkowa Skutek w postaci opodatkowania czynności wynika wprost z ustawy. Powstanie obowiązku podatkowego ma charakter obiektywny. Optymalizacja podatkowa dokonywanie czynności w obrocie prawnym w sposób zmierzający do minimalizacji rozmiarów zobowiązania podatkowego bądź udogodnienia w jego realizacji. Układanie korzystnej formy opodatkowania jest uzależnione w szczególności od rodzaju podatku.

17 Formy optymalizacji podatkowej (1) Substytucja czynności wybór takiej formy czynności lub umowy, która prowadzi do takiego samego skutku gospodarczego, ale z pominięciem niekorzystnych konsekwencji podatkowych [w praktyce b. trudne] Odroczenie w czasie zamierzonego efektu gospodarczego (np. długoletni najem w miejsce sprzedaży rzeczy).

18 Formy optymalizacji podatkowej (2) Wykonywanie czynności o zbliżonym charakterze, ale w szczególnych formach (np. zmiana charakteru świadczenia) Złożonośd czynności (kombinacja świadczeo konsumująca poszczególne czynności opodatkowane, zmniejszająca ostateczną wielkośd zobowiązania podatkowego). Wybór korzystniejszej z punktu podatkowego formy organizacyjnej przedsiębiorcy (niekiedy wiąże się z licznymi wymogami formalnymi np. ZPChr). Działalnośd w specjalnej strefie ekonomicznej. Wykorzystanie preferencji gospodarczych (dotacje, poręczenia rządowe, kontyngenty w imporcie).

19 Elementy konstrukcji umowy a ich znaczenie podatkowe Essentialia negotii Postanowienia przesądzające o interesach stron przedmiot świadczenia. Naturalia negotii Postanowienia umowne ważne dla spełnienia świadczenia pomiędzy danymi kontrahentami (np. termin świadczenia). Accidentalia negotii Zastrzeżenia umowne mające dodatkowe znaczenie w stosunku między stronami, ważne formalnie (np. zastrzeżenia co do formy zmiany umowy).

20 Praktyczne wskazówki do zawierania kontraktu (1) Właściwa reprezentacja stron (reprezentacja osoby prawnej przez wymaganą liczbę członków zarządu, prawidłowośd prokury lub pełnomocnictwa). Wiarygodnośd kontrahenta (dane z KRS czy istnieje; podmiot zagraniczny wypis z właściwej ewidencji). Oznaczenie celu umowy, charakteru, rodzaju umowy.

21 Praktyczne wskazówki do zawierania kontraktu (2) Oznaczenie przedmiotu świadczenia stron oraz formy i trybu jego spełnienia (jednorazowo, partiami, periodycznie). Sposób dostawy (w obrocie m-narod. odpowiednie INCOTERMS) Odpowiedzialnośd za wydanie towaru, wykonanie usługi, przewoźnika. Ryzyko wyboru osób / firm uczestniczących w wykonaniu kontraktu

22 Praktyczne wskazówki do zawierania kontraktu (3) Sposób i terminy zapłaty. Zastrzeżenia dodatkowe (zadatek, przedpłata, kara umowna, wysokośd odsetek za opóźnienie / zwłokę). Tryb porozumiewania się kontrahentów. Zabezpieczenie wykonania umowy (gwarancja, poręczenie, zastrzeżenie własności wydanego towaru do momentu spłaty, weksel).

23 Praktyczne wskazówki do zawierania kontraktu (4) Tryb zmiany umowy. Prawo właściwe (w obrocie z zagranicą). Tryb rozstrzygania sporów ( jeśli arbitraż podad sąd arbitrażowy i odpowiedni regulamin, wraz z terminami dochodzenia roszczeo jeśli sąd powszechny można wybrad właściwy sąd w danej miejscowości, wskazad w jakiej).

24 Wybór rodzaju umowy a VAT VAT opiera się na zasadzie powszechności. Opodatkowaniu podlegają wszelkie czynności dokonywane przez przedsiębiorcę w celach gospodarczych. Czynności w obrocie gospodarczym można podzielid na: niepodlegające VAT zwolnione z VAT opodatkowane (odpowiednią stawką).

25 Czynności niepodlegające VAT: Czynności niepodlegające VAT transakcje zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa czynności, które nie mogą byd przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

26 VAT Czynności zwolnione z VAT Czynności zwolnione od podatku wskazują art ustawy o VAT. Stawki podatku Czynności dokonywane skutecznie prawnie, przez przedsiębiorcę w ramach prowadzonej działalności są opodatkowane stawkami z art. 41 ustawy.

27 Dziękuję za uwagę Biuro projektu: Advisor Consulting Daniel Budaj ul. Limanowskiego 25/4, Olsztyn tel/fax Projekt: Profesjonalista rozliczeń VAT jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego 27