OBSŁUGA KOMPUTERA SYSTEM WINDOWS. MATERIAŁY SZKOLENIOWE dla słuchaczy. Michał Ciechowski

Transkrypt

1 OBSŁUGA KOMPUTERA SYSTEM WINDOWS MATERIAŁY SZKOLENIOWE dla słuchaczy Michał Ciechowski

2 Komputer typu IBM PC Komputer jest obecnie najpopularniejszą i często niezastąpioną maszyną elektroniczną. Jest urządzeniem dość łatwym w obsłudze o wszechstronnych zastosowaniach. Jego zalety docenia coraz większa rzesza użytkowników. W Polsce, jak i na świecie, dominującą pozycję wyrobiły sobie maszyny klasy IBM PC i zgodne. Są to tzw. popularnie pecety. Właśnie z nimi mamy najczęściej styczność. Dlatego też niniejszy skrypt będzie omawiał system operacyjny przeznaczony na ten model komputera, zaś zasady pracy można stosować dla każdego typu komputera osobistego. Ogólne zasady pracy z komputerem Pierwszym a zarazem podstawowym zagadnieniem, jakie postaram się przybliżyć jest dobór odpowiedniego stanowiska pracy. Do najważniejszych cech bezpiecznego i ergonomicznego miejsca pracy należą: wygoda, prawidłowe oświetlenie oraz czystość. Ważne jest również abyśmy mogli pracować w pomieszczeniu cichym i dobrze wietrzonym. Przestrzeganie powyższych zasad pozwala spędzić długie godziny przy komputerze bez obawy o problemy zdrowotne i zmęczenie. Ponadto będziemy mogli pracować wydajnie. Rysunek 1. Zalecane wymiary ergonomicznego stanowiska pracy. Oto kilka najważniejszych zasad, do których powinno się stosować i których należy przestrzegać: Komputer nie gryzie i nie wolno się go bać nie należy traktować komputera jako czarnej, magicznej skrzynki, lub kolejnego mebla w domu. Jest to maszyna wymyślona przez człowieka, aby służyła człowiekowi. Nie należy myśleć, że coś zrobimy szybciej ręcznie. Po pewnym czasie i nabraniu wprawy dojdziemy do 2

3 wniosku, że praca z komputerem jest przyjemna i pozwala nam poszerzać nasze horyzonty. Nie da się zepsuć komputera z klawiatury punkt ten jest ściśle związany z poprzednim. Nie bójmy się używać komputera, gdyż nie będziemy w stanie zepsuć go (fizycznie) siedząc przy klawiaturze. W najgorszym wypadku, możemy skasować nasze dane lub uszkodzić system operacyjny. Ten ostatni bez przeszkód wgramy ponownie, a ważne dane i tak powinny być zabezpieczone na nośnikach poza komputerem. Ponadto twórcy komputerów przewidzieli taką ewentualność i system operacyjny na pewno się nas spyta czy jesteśmy pewni, że chcemy wykonać daną czynność. Komputer się nie myli nie obwiniajmy komputera za błędne działanie. Jest to tylko dość złożona maszyna licząca. Dlatego jeżeli uważamy, że komputer popełnił błąd, uderzmy się w piersi i poszukajmy niedoskonałości naszego rozumowania. Istnieje jedynie kilka przypadków, gdy komputer (procesor) źle wykonywał obliczenia sławny błąd mnożenia procesora Pentium. Nic nie kładź na komputerze, nie zasłaniaj otworów chłodzenia komputer jak każda część elektroniczna nie lubi gorąca. Aby układy elektroniczne pracowały poprawnie, należy zapewnić im odpowiednie chłodzenie. Dlatego wiele podzespołów jest chłodzonych wydajnymi wiatrakami i radiatorami. Ważne jest, aby wiatraki tłoczyły do wnętrza komputera świeże powietrze przez otwory wentylacyjne. Nie narażaj komputera na wstrząsy we wnętrzu komputera pracują bardzo precyzyjne mechanizmy. Do przykładów możemy zaliczyć dyski twarde, w środku których wirują z ogromną prędkością dyski magnetyczne, a nad nimi poruszają się głowice odczytujące dane. Mocniejsze wstrząsy mogą spowodować, że głowica uderzy w talerz dysku, a co za tym idzie stracimy nasze dane. Ponadto taki dysk będzie ulegał samoistnie dalszym uszkodzeniom. Nie stawiaj koło komputera magnesów i komórek magnesy jak i telefony komórkowe są silnym źródłem pola magnetycznego i elektromagnetycznego. W komputerze jest wiele urządzeń wykorzystujących pole magnetyczne (np. dyski twarde i stacje dyskietek do zapisu danych). Jeżeli umieścimy magnes w pobliżu komputera możemy spowodować jego błędną pracę, utratę danych, a nawet zniszczenie urządzeń elektronicznych. Dotyczy to również monitorów zarówno CRT jak i wykonanych w technologii LCD. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że w głośnikach wbudowane są bardzo silne magnesy i stawia je bardzo blisko lub nawet na monitorze. Urządzenia podłączaj do wyłączonego komputera urządzenia peryferyjne podłączamy do komputera zawsze po jego wyłączeniu. Gdy nie zastosujemy się do tej zasady między obudową naszego peceta a kablem, który podłączamy może przeskoczyć iskra trwale niszcząc podzespoły elektroniczne. Używaj programu antywirusowego i firewall a w dobie powszechnego dostępu do internetu bardzo ważną rolę odgrywa zabezpieczenie komputera przed wirusami i robakami internetowymi. Niewiele osób przykłada wagę do tego problemu. Niestety 3

4 poza oczywistymi konsekwencjami takiego postępowania jak utrata lub kradzież naszych danych istnieją o wiele poważniejsze. Intruzi wykorzystują bowiem niezabezpieczone komputery, podłączone do internetu, aby przeprowadzać ataki na np. instytucje rządowe. Zapisuj dane co kilka minut najcenniejszą częścią komputera nie są wcale podzespoły elektroniczne lecz dane, jakie są w nim zapisane. Często nie będziemy w stanie ich odzyskać. Aby temu zapobiec powinniśmy wypracować sobie nawyk, zapisywania co kilka minut dokumentów, nad którymi pracujemy. Jeżeli nie możemy sobie pozwolić na utratę nawet najmniejszej części danych, powinniśmy się zaopatrzyć w UPS. Jest to urządzenie podtrzymujące przez kilka minut napięcie, gdy odcięte zostanie zasilanie. Te kilka minut pozwolą nam zapisać zmiany, które wprowadziliśmy i prawidłowo zamknąć system operacyjny. Rób kopie zapasowe punkt ten łączy się bezpośrednio z poprzednim. Jeżeli zależy nam na całkowitym bezpieczeństwie danych, powinniśmy wykonywać kopie bezpieczeństwa najcenniejszych plików, lub chociaż zapisywać je na dodatkowym nośniku (np. pamięci przenośnej). Bądź w zgodzie z prawem, czytaj regulaminy powinno się używać legalnego oprogramowania i przestrzegać obowiązującego prawa telekomunikacyjnego. Nikt nie chce, aby ktoś korzystał nielegalnie z naszej pracy. My również nie powinniśmy tego robić. Ponadto powinniśmy przestrzegać regulaminów powszechnie obowiązujących w internecie. Jeżeli robimy to w rzeczywistości to, czemu nie mamy stosować się do zasad obowiązujących w rzeczywistości wirtualnej? Regulaminy są po to, aby ich przestrzegać. Czytaj instrukcje instrukcja obsługi jest tworzona właśnie po to, abyśmy się nauczyli korzystania z danego urządzenia. Powinniśmy przeczytać lub chociaż przekartkować ją w pierwszej kolejności. Pozwoli to uniknąć wielu przykrych i niepotrzebnych niespodzianek. Czytaj komunikaty komputery są tak zaprogramowane, aby komunikowały się z użytkownikiem przez wyświetlanie komunikatów na ekranie. Należy je bezwzględnie czytać, aby uniknąć wielu niepotrzebnych, często przykrych niespodzianek i problemów. 4

5 Microsoft Windows 98 SE PL System Microsoft Windows (w naszym przypadku Windows 98 Second Edition PL) jest jednym z najbardziej popularnych systemów operacyjnych używanych na świecie, jak również w naszym kraju. Mimo swoich wad posiada szereg pozytywnych cech, z których najważniejszą jest dominująca pozycja na rynku oraz prostota obsługi. Niniejszy skrypt ma na celu przybliżenie Państwu zasad pracy w środowisku Windows. Poruszone w nim zastały podstawowe a zarazem najważniejsze zagadnienia, jakie każdy użytkownik komputera powinien znać. Oczywiście nie jest to rozbudowany podręcznik i wiele tematów zostało celowo pominiętych, jako nieistotnych, bądź też wykraczających poza zagadnienia naszego kursu. W przypadku braku odpowiedzi na Państwa pytania i problemy w niniejszej publikacji, zachęcam do samodzielnych prób i poszukiwań rozwiązań oraz lektury wyspecjalizowanych książek. Podstawowa terminologia W niniejszym skrypcie będę się posługiwał następującą ogólnie przyjętą terminologią: kliknąć nacisnąć i szybko zwolnić przycisk myszy podwójnie kliknąć dwa razy z kolei szybko nacisnąć i zwolnić klawisz myszy przeciągnąć najechać myszką na obiekt, nacisnąć lewy klawisz myszy, trzymając przesunąć mysz w inne miejsce, puścić klawisz wybrać opcję kliknąć jej nazwę lub kropkę/kwadracik z jej lewej strony LPM/PPM lewy/prawy przycisk myszy Uruchamianie środowiska Windows System Windows 98 uruchamia się automatycznie po włączeniu zasilania komputera. Po kilku sekundach pracy powinien ukazać się nam charakterystyczny obrazek błękitnego nieba z napisem Microsoft Windows 98 i logiem systemu. Po kolejnej chwili pojawi się pulpit systemu lub okienko logowania. Rysunek 2. Okienko logowania W polu Nazwa użytkownika powinniśmy wpisać nazwę użytkownika, na którego konto chcemy się zalogować. W polu Hasło wpisujemy hasło, jakie zostało założone dla konta, bądź pozostawiamy je puste, gdy hasło nie zostało ustawione. Warto zauważyć, że litery hasła są zawsze zastępowane na ekranie znakiem *. Ma to na celu uniemożliwienie postronnym 5

6 osobom podejrzenia wpisywanego przez nas hasła. Ponadto umożliwia użytkownikowi kontrolę ilości wpisanych znaków. Hasło użytkownika może się składać z dowolnego ciągu liter, cyfr i znaków specjalnych. Nie jest zalecane stosowanie znaków narodowych. Windows 98 nie rozróżnia w hasłach wielkości liter. Ważne jest, aby nie polegać przesadnie na wbudowanym w ten system zabezpieczeniu kont. Każdy użytkownik zaznajomiony z budową tego systemu bez przeszkód złamie nasze hasło i zaloguje się na nasze konto. Po udanym logowaniu nasz ekran powinien przedstawiać się następująco (lub bardzo podobnie): Skróty Pulpit Menu Start Pasek szybkiego uruchamiania Pasek zadao Obszar informacyjny Rysunek 3. Główny ekran systemu Windows Menu Start Przy lewej krawędzi paska zadań znajduje się standardowo przycisk z napisem Start. Kliknięcie tego przycisku wywołuje tzw. Menu Start. Zapewnia ono dostęp do programów i najczęściej używanych dokumentów. Elementy menu oznaczone z prawej strony strzałką pozwalają na otwarcie podmenu. W tym celu należy chwilę przytrzymać wskaźnik myszy nad wybraną opcją. Elementy bez strzałki są skrótami do wybranych poleceń. Przykładowo polecenie Pomoc, otworzy nam okienko pomocy systemu Windows, którym zajmiemy się w dalszej części skryptu. 6

7 Rysunek 4. Menu Start W menu Programy znajdują się skróty służące do uruchamiania zainstalowanych na naszym komputerze aplikacji. Menu Ulubione zawiera linki do naszych ulubionych stron WWW. Menu Dokumenty przechowuje listę ostatnio otwieranych dokumentów. Menu Ustawienia pozwala na zmianę ustawień naszego systemu. Zamykanie systemu Windows Jak na ironię procedurę zamykania systemu Windows zaczyna się od kliknięcia przycisku Start. Następnie należy wybrać polecenie Zamknij. Powinno ukazać się nam następujące okienko: Rysunek 5. Okienko zamykania systemu Windows W powyższym okienku powinniśmy zobaczyć cztery (jak na rysunku) lub trzy opcje (bez pierwszej). Poniżej wyjaśnię, do czego służy każda z nich: Przełącz w stan oczekiwania pozwala wprowadzić komputer w stan uśpienia. Wszystkie dane z pamięci operacyjnej są zapisywane na dysk twardy. Po włączeniu komputera nie musimy czekać na uruchomienie systemu, a jedynie na wgranie danych z dysku twardego do pamięci operacyjnej. System zostanie przywrócony do takiego 7

8 stanu, w jakim go pozostawiliśmy. Opcja ta jest dostępna w nowoczesnych komputerach zgodnych ze standardem ACPI 2.0. Zamknij całkowicie wyłącza komputer. W nowoczesnych komputerach zasilanie wyłączane jest automatycznie, w starszych po wyświetleniu odpowiedniego ekranu, musimy nacisnąć przycisk zasilania na obudowie. Uruchom ponownie zamyka system Windows i nie wyłącza komputera, lecz ponownie go uruchamia (i zaczyna uruchamiać system Windows od nowa). Uruchom ponownie w trybie MS-DOS zamyka system Windows i nie wyłącza komputera, lecz ponownie go uruchamia (i zaczyna uruchamiać system MS-DOS). W systemie Windows istnieje jeszcze jedna możliwość zakończenia pracy. Otóż, gdy kończymy pracę, ale ktoś inny chce skorzystać z naszego komputera mamy możliwość przełączenia użytkownika. W tym celu z menu Start wybieramy przedostatnią opcję, czyli Wyloguj. Gdy ją klikniemy zostaniemy poproszeni o potwierdzenie naszej decyzji i jeśli klikniemy przycisk Tak, nasz profil zostanie zamknięty, a my zobaczymy ponownie okienko logowania. Teraz nowy użytkownik musi wprowadzić swoją nazwę i hasło, aby zacząć pracę na swoim koncie. Obsługa okien Obsługa systemu Windows, jak sama nazwa wskazuje, bazuje na oknach. Każdy program uruchamia się w swoim oknie. Okno przykładowego programu pokazane jest na poniższym rysunku: Menu sterowania Przyciski sterujące Pasek menu Pasek narzędzi Pasek tytułu Obszar roboczy Krawędzie Paski przewijania Róg okna Rysunek 6. Przykładowe okno aplikacji systemu Windows Jest ono złożone z następujących części: pasek tytułu na nim wyświetlana jest nazwa programu, a także w większości wypadków nazwa edytowanego dokumentu. Klikając i trzymając lewy przycisk myszy na pasku tytułu, a następnie przesuwając myszką, możemy przemieszczać wybrane okienko. 8

9 menu sterowania zawiera polecenia wymiarowania, przesuwania i zamykania okna. W obecnych systemach praktycznie niewykorzystywane. krawędzie przesuwając krawędzie okna (łapiąc je lewym przyciskiem myszy i przesuwając kursor) możemy zmieniać wymiary okna dolny, lewy róg okna pozwala zmieniać rozmiar okna równocześnie w dwóch wymiarach przyciski sterujące trzy przyciski u góry każdego okna. Pierwszy z lewej służy do minimalizacji okna programu (czyli zrzucenia okna do paska zadań). Środkowy przycisk przyjmuje dwie postacie. Gdy okno jest małe służy do jego maksymalizacji (dopasowania do całego ekranu). Gdy okno jest już zmaksymalizowanie, kliknięcie tego przycisku spowoduje przywrócenie okna do poprzedniego rozmiaru. Ostatni przycisk (z krzyżykiem) służy do zamykania danego okna, programu. pasek menu zawiera menu tekstowe. Znajdują się w nim wszystkie polecenia obsługi danego programu. pasek narzędzi zawiera ikony, czyli skróty do niektórych poleceń. Najczęściej pasek narzędzi dubluje funkcjonalność paska menu. Jednakże posługiwanie się prostymi ikonami jest o wiele szybsze i prostsze niż przedzieranie się przez, często rozbudowane, menu tekstowe. paski przewijania gdy nie widzimy całego obszaru roboczego, paski przewijania pozwalają nam przesunąć ekran w interesujące nas miejsce. obszar roboczy na nim pracujemy. System Windows jest wielozadaniowy. Oznacza to, że możemy jednocześnie uruchomić kilka programów jednocześnie, a każdy z nich będzie mógł niezależnie wykonywać powierzone mu zadania. Rysunek 7. Praca z wieloma oknami 9

10 Po uruchomieniu wielu programów na pulpicie widzieć będziemy kilka okienek. Przykład takiego zachowania systemu operacyjnego widzimy na rysunku powyżej. W takim przypadku, gdy zaczniemy pisać na klawiaturze, litery zaczną się pojawiać w okienku znajdującym się na samym wierzchu. Okno takie nazywamy oknem aktywnym (lub sterującym). Okno aktywne ma najczęściej kolorowy pasek tytułu, gdy pozostałe okna mają go w kolorze szarym. Aby przełączyć się pomiędzy oknami należy wykonać którąś z poniższych czynności: kliknąć dowolny punkt okna, które chce się uaktywnić, kliknąć pasek tytułu okna, kliknąć przycisk na pasku zadań odpowiadający oknu, używając kombinacji klawiszy Alt + Tab, wybrać aplikację, do której chcemy się przenieść. Niektóre z okien znajdują się zawsze na wierzchu i nie możemy się z nich przełączyć, dopóki ich nie zamkniemy. W ten sposób działają najczęściej okna dialogowe, zawierające ważne dla systemu pytania kierowane do użytkownika. Gdy coś nie działa System Windows 98 przeszedł do historii jako jeden z bardziej zawodnych. W internecie krąży wiele prześmiewczych dowcipów o tej niechlubnej cesze okienek. Także w trakcie naszej pracy zapewne zetkniemy się z sytuacją, gdy coś nie będzie chciało działać, komputer przestanie reagować na nasze polecenia, na ekranie pojawią się dziwne efekty, lub po prostu pojawi się niebieski ekran symbolizujący jakiś błąd. Co powinniśmy w takiej sytuacji zrobić? Otóż pierwszym krokiem, jaki powinniśmy wykonać jest wciśnięcie kombinacji trzech klawiszy, a mianowicie Ctrl + Alt + Del. Jeżeli system zachował resztki sprawności powinno pojawić się nam poniższe okno: Rysunek 8. Okno zamykania programu 10

11 Program sprawiający problemy, zostanie wyświetlony w tym oknie z napisem brak odpowiedzi lub podobnym. Należy wybrać ten program, klikając jego nazwę a następnie nacisnąć przycisk Zakończ zadanie. UWAGA!!! Wykonanie powyższych czynności spowoduje utratę niezapisanych danych w zamykanym programie! Po pewnej chwili system powinien wrócić do normalnej pracy. Jeżeli nic nie udało się nam naprawić, możemy spróbować powtórzyć kroki. W przypadku, gdy system nie jest w stanie wyświetlić okna zamykania zadania, możemy użyć klawisza Reset na obudowie komputera. Wymusza on restart całego systemu. Jest to czynność ostateczna i nie powinna być często wykonywana, gdyż jest swojego rodzaju szokiem dla komputera. Ponadto, po użyciu przycisku Reset tracimy wszystkie niezapisane dane ze wszystkich programów, jakich używaliśmy w danym momencie. Co mają jednak zrobić użytkownicy, którzy nie mogą znaleźć na obudowie przełącznika Reset? Otóż w markowych komputerach często nie umieszcza się tego pożytecznego przycisku zakładając, że są one tak niezawodne, iż owy klawisz jest zbędny. Wyjście z sytuacji jest bardzo proste. Należy nacisnąć i przytrzymać przez ok. 4 sekundy przycisk włączania komputera. W ten sposób wymusimy bezwzględne wyłączenie komputera. Najważniejsze programy systemu Windows 98 Razem z systemem Windows dostajemy kilka prostych i małych, lecz niezwykle przydatnych programów. Znajdują się one w menu Start, w podmenu Programy, a następnie Akcesoria. Pierwszym z nich jest Kalkulator. Po uruchomieniu tego programu ukazuje nam się okno prostego kalkulatora. Niestety aplikacja ta ma jedną wadę, gdyż w widoku prostym nie obsługuje obliczeń na procentach. Aby temu zaradzić, musimy z menu Widok wybrać opcję Profesjonalny. Nasz prosty kalkulatorek zmienia się po wybraniu tej opcji w duży i rozbudowany kalkulator naukowy. Kolejnym, wartym zainteresowania, programem jest Notatnik. Jak nazwa wskazuje, służy on do pisania krótkich notatek i prostych dokumentów. Nie istnieje w nim możliwość zmiany kroju czcionki, jej wielkości, wstawienia obrazka itp. Bardziej zaawansowanym programem po pisania tekstu jest WordPad. Aplikację tą możemy zaliczyć do bardzo prymitywnych edytorów tekstu. Umożliwia ona zmianę kroju, koloru i wielkości czcionki, a także np. jej wyrównania. Ponadto umożliwia wstawienie rysunków i innych obiektów. Ostatnim przydatnym programem jest Paint, czyli prosty program do rysowania. Paint w opisywanej wersji Windows pozawala na stworzenie, edycję i zapisanie prostych obrazów w postaci bitmap. 11

12 Pomoc systemu Windows Najczęściej, gdy nie potrafimy czegoś zrobić na komputerze uciekamy się do pomocy literatury fachowej, lub znajomych. Tymczasem wiele przydatnych informacji znajduje się w pomocy do systemu. Aby ją uruchomić należy wybrać z menu Start opcję Pomoc. Po chwili powinno pojawić się na naszych ekranach następujące okno: Zakładki wyboru Treśd aktywna Rysunek 9. Pomoc systemu Windows Zakładki umożliwiają nam wybór metody wyszukiwania interesujących nas informacji: spis treści na zakładce tej mamy dostęp do pomocy w formie podręcznika. Możemy wybrać interesujące nas rozdziały i podrozdziały, a w prawej części okna pojawi się szukany tekst pomocy. indeks tutaj dostajemy możliwość wyszukiwania haseł pomocy według słów kluczy wyszukaj moim zdaniem jest to najbardziej przydatna opcja wyszukiwania pomocy. W polu tekstowym wpisujemy szukane przez nas słowo, a następnie klikamy przycisk Lista tematów. Po krótkiej chwili powinniśmy otrzymać, w znajdującym się poniżej okienku, listę tematów odpowiadających zadanemu przez nas pytaniu. Po wybraniu któregoś z nich, w prawej części okna wyświetlona zostanie interesująca nas pomoc. Treść aktywna służy do szybkiego przechodzenia do innych tematów pomocy. Charakteryzuje się niebieskim kolorem liter. Po jej kliknięciu zostaniemy przeniesieni do odpowiadającego tekstu. Obsługa plików i folderów Plik i folder są podstawowymi pojęciami stosowanymi w trakcie obsługi systemu z rodziny Windows. Plik możemy porównać z kartką papieru, na której zapisujemy informacje. Tak samo w pliku komputery zapisują nasze dane. Tymczasem folder (zwany też katalogiem) jest 12

13 komputerowi zupełnie niepotrzebny. Foldery zostały wprowadzone dla wygody użytkowników. Katalog można porównać do teczki na dokumenty. W katalogu mogą znajdować się pliki lub inne katalogi. Jako katalogi traktowane są także dyski twarde. Najwyższym katalogiem w systemach Windows jest Pulpit. W Windows katalog użytkownika nosi nazwę Moje dokumenty. Folder ten odnajdziemy na pulpicie. W nim powinniśmy trzymać wszystkie istotne dla nas dane. Ważne jest, aby zmienić jego domyślną lokalizację. Aby to zrobić należy dysponować drugim dyskiem twardym, lub chociaż drugą partycją. W celu zmiany położenia dokumentów klikamy prawym przyciskiem myszy na ten folder i wybieramy z menu opcję Właściwości. Pojawi się nam okienko, w którym naciskamy przycisk Przeglądaj. W okienku wybieramy katalog, który ma przechowywać nasze dokumenty i klikamy OK. Zamykamy także okienko właściwości ponownie klikając OK. Powyższą operację musimy przeprowadzić dla każdego użytkownika systemu. Jej celem jest odizolowanie naszych danych od systemu. W przypadku poważnej awarii, gdy musimy od nowa zainstalować system, nie będziemy musieli zgrywać danych, gdyż będą się znajdowały w innym, bezpiecznym miejscu. Przyjęte zostało, iż nazwy plików składają się z nazwy właściwej (do 255 znaków) oraz tzw. rozszerzenia, czyli zwykle 3 liter umieszczanych po nazwie właściwej i po kropce. Przykładowa nawa pliku może wyglądać następująco: dokument.txt. Rozszerzenie służy do rozróżniania typów pliku. W tym przypadku jest to dokument czysto tekstowy, który możemy edytować np. Notatnikiem. W nazwach plików nie możemy stosować następujących znaków: / \ : *? < >. Do obsługi plików i katalogów służy specjalny program, nazwany Eksploratorem Windows. Możemy go znaleźć w menu Start, w podmenu Programy. Jego okno wygląda następująco (lub bardzo podobnie): Nazwa katalogu Drzewo katalogów Katalog Plik Rysunek 10. Eksplorator Windows 13

14 Ikony folderów, jeżeli nie zmieniliśmy ich właściwości, są wyświetlane jako żółte teczki. Tymczasem ikony plików mogą przyjmować najróżniejsze formy (charakterystyczne dla danego programu). Drzewo katalogów służy do nawigacji po folderach utworzonych w systemie. Znaczek + z lewej strony nazwy oznacza, że w danym katalogu znajdują się inne katalogi, lecz są aktualnie niewyświetlane w oknie drzewa. Znak oznacza, że w katalogu są inne foldery i są one wyświetlane. Aby rozwinąć lub zwinąć listę katalogów należy nacisnąć wyżej wymienione znaki. Jeżeli koło nazwy katalogu nie znajdziemy żadnego znaczka oznacza to, że w danym folderze nie znajdują się żadne podfoldery. Jednakże mogą się w nim znajdować pliki, które powinny się wyświetlić w oknie z prawej strony. W drzewie katalogów, jak sama nazwa wskazuje, wyświetlane są zawsze tylko foldery. Aby przejść z jednego katalogu do innego, wystarczy rozwinąć odpowiednie gałęzie drzewa i kliknąć nazwę odpowiadającego nam folderu. W ten sam sposób zmienimy bieżący dysk, np. na dyskietkę. W Windows standardowo ukryte są rozszerzenia plików (są niewidoczne dla użytkowników). Jest to moim zdaniem niepotrzebne ułatwienie, często powodujące niechciane trudności i problemy. Aby włączyć wyświetlanie rozszerzeń należy w oknie eksploratora wybrać menu Narzędzia, a następnie opcję Opcje folderów. W oknie, które nam się pojawi przechodzimy (klikając) na zakładkę Widok i odznaczamy opcję Ukrywaj rozszerzenia plików znanych typów. Podobną funkcjonalność jak Eksplorator Windows oferuje nam Mój komputer. Jego ikonę znajdziemy na pulpicie. Niestety program ten pozbawiony jest udogodnienia w postaci drzewa katalogów. Aby poruszać się w nim po folderach należy używać ikon katalogów z okna głównego programu i przycisku W górę z paska zadań. Przyciśnięcie tego przycisku powoduje wejście do katalogu nadrzędnego do tego, w którym się znajdowaliśmy. Ikona ta jest nie aktywna na Pulpicie, gdyż jest to główny katalog systemu i nie ma żadnego nadrzędnego. Przenoszenie lub kopiowanie plików i folderów Przenoszenie plików polega na zmianie miejsca ich zapisania. Tymczasem kopiowanie jak sama nazwa wskazuje, jest operacją powielającą plik w miejscu docelowym. Aby przenieść pliki lub katalogi, należy przede wszystkim je zaznaczyć. Najłatwiej to zrobić używając myszki. Klikamy na pierwszy plik, który chcemy przenieść, a następnie trzymając klawisz Ctrl zaznaczamy kolejne. Jeżeli chcemy zaznaczyć pewien ciągły obszar, klikamy pierwszy plik, trzymamy klawisz Shift, a następnie ostatni. Powinny zaznaczyć się wszystkie pliki (i katalogi) od początkowego aż do końcowego. Inną metodą zaznaczania, jest klikanie poza ikonami. W tym celu klikamy w pobliżu ikon plików, które chcemy zaznaczyć, a następnie trzymając klawisz myszy przesuwamy kursor nad inne ikony. W ten sposób zaznaczamy jedynie prostokątne obszary. Jeżeli chcemy zaznaczyć wszystkie pliki i katalogi w danym folderze, wystarczy użyć kombinacji klawiszy Ctrl + A. Po zaznaczeniu plików musimy nacisnąć ikonę z nożyczkami lub wybrać z menu Edycja opcję Wytnij. Następnie zmieniamy katalog na docelowy (klikając jego nazwę w oknie drzewa katalogów). Teraz 14

15 wystarczy już kliknąć ikonę z walizką, lub Wybrać z menu Edycja opcję Wklej. Nasze pliki i katalogi powinny zostać przeniesione. W zależności od rozmiaru plików może to trwać pewną chwilę. Aby skopiować pliki należy wykonać bardzo podobne czynności do powyższych. Zaczynamy od zaznaczenia plików. Następnie klikamy Ikonę z dwoma dokumentami (lub wybieramy z menu Edycja opcję Kopiuj) i przechodzimy do katalogu docelowego. Tam klikamy ikonę z walizką lub z menu Edycja wybieramy opcję Wklej. Dane powinny zostać skopiowane. Usuwanie oraz odzyskiwanie plików i folderów Czasem istnieje konieczność skasowania niepotrzebnego już pliku lub katalogu. W tym celu musimy go zaznaczyć, a następnie nacisnąć na klawiaturze przycisk Delete. System wyświetli okno z prośbą o potwierdzenie chęci usunięcia danych i jeżeli klikniemy Tak, nasze dokumenty zostaną usunięte. Niestety czasem zdarza się, że usuniemy istotne i potrzebne dokumenty. Wtedy z pomocą przychodzi nam Kosz systemu Windows. Do niego trafiają wszystkie usunięte dokumenty. Ikonę Kosza znajdziemy na Pulpicie. Po dwukrotnym jej kliknięciu otworzy nam się okno z listą wszystkich skasowanych dokumentów. Aby przywrócić potrzebne nam pliki zaczynamy od zaznaczenia ich. Następnie z menu Plik wybieramy opcję Przywróć. W tym momencie plik powinien pojawić się w swoim dawnym miejscu. Niestety usuwanie do kosza ma swoje konsekwencje, a mianowicie pliki nie są wcale kasowane z dysku, lecz przenoszone do specjalnego folderu, więc nadal zajmują miejsce na dysku. Aby je zwolnić należy, co jakiś czas, opróżniać kosz klikając jego ikonę prawym klawiszem myszy i wybierając opcję Opróżnij Kosz. Wtedy pliki zostaną fizycznie usunięte z dysku i już w łatwy sposób ich nie przywrócimy. Istnieje sposób bezwzględnego kasowania danych, czyli bez przenoszenia ich do kosza. W tym celu należy przed naciśnięciem klawisza Delete wcisnąć i trzymać przycisk Shift na klawiaturze. W ten sposób od razu skasujemy pliki fizycznie z dysku. Korzystanie z dyskietek Dyskietki w systemie Windows są traktowane jak każdy inny dysk. Napędy dysków twardych oznaczane są zwykle literami zaczynającymi się od C. Tymczasem napędy dyskietek oznaczane są literkami A oraz B (jeżeli są dwa napędy). Naszą pracę z dyskietkami powinniśmy zacząć od ich sformatowania. W tym celu klikamy ikonę napędu dyskietek prawym przyciskiem myszy i wybieramy opcję Formatuj. Pojawi nam się następujące okno: 15

16 Rysunek 11. Okno formatowania dysku Ważne jest, aby nowe, dopiero co kupione dyskietki formatować w trybie pełnym. Aby to zrobić musimy zaznaczyć opcję Pełne w polu Typ formatowania. W polu etykieta możemy nadać nazwę naszej dyskietce (do 11 znaków). Po wykonaniu tych czynności klikamy przycisk Rozpocznij. Po pewnym czasie pojawi się okno podsumowujące operację, które zamykamy klikając OK. Teraz możemy już zamknąć okno formatowania naciskając przycisk Zamknij. Dyskietka jest już gotowa do pracy, a obsługujemy ją jak każdy inny folder na dysku. Warto wspomnieć, że dyskietki są nośnikami strasznie wolnymi i delikatnymi. Dlatego też nie zaleca się pracy na nich, a także zapisywania jedynej kopii ważnych danych. Jeżeli musimy przenieść dokumenty, skopiujmy je z dyskietki na dysk twardy. Znacznie zwiększymy w ten sposób komfort pracy. Po zakończeniu wszystkich operacji i zamknięci programu możemy z powrotem skopiować pliki na dyskietkę. Odnajdywanie zgubionych plików i folderów Czasami zdarza się sytuacja, że zapisujemy plik i zapominamy, w jakim folderze to zrobiliśmy. W celu odnalezienia zgubionych plików i folderów przychodzi nam z pomocą narzędzie wyszukiwania. Odnajdziemy je w menu Start. Wybieramy z menu Znajdź opcję Pliki lub foldery. Po kliknięciu, pojawia nam się następujące okno: 16

17 Rysunek 12. Narzędzie Znajdź W polu nazwa wpisujemy fragment nazwy pliku, który chcemy wyszukać. Możemy tutaj używać znaków specjalnych takich, jak? i *. Znak zapytania (?) odpowiada jednemu dowolnemu znakowi, zaś gwiazdka (*) dowolnej ilości dowolnych znaków. W ten sposób wpisując w to pole wyrażenie m*a.txt wyszukamy pliki o nazwach zaczynających się na m, a kończących na a, których rozszerzenie będzie miało postać txt. Wpisując *.doc wyszukamy wszystkie pliki o rozszerzeniu doc. Podobnie wpisując nazwa.* wyszukamy pliki nazwie nazwa i dowolnym rozszerzeniu. Zaś po wpisaniu wyrażenia ab?.txt, komputer znajdzie (o ile istnieją) pliki: aba.txt, abb.txt, abc.txt,, ab4.txt itd. W polu Szukaj w określamy gdzie komputer ma szukać naszych plików. Najczęściej korzystamy z opcji przedstawionej na rysunku, czyli Lokalne dyski twarde. Dzięki niej komputer przeszuka wszystkie dyski twarde, znajdujące się w komputerze. Ważne jest, aby opcja Uwzględniaj podfoldery była zaznaczona. Powoduje ona, że Windows szuka plików nie tylko w folderze, który wybraliśmy, lecz także we wszystkich katalogach znajdujących się wewnątrz przez nas wybranego. 17