Informacja o realizacji Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku za rok Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

Transkrypt

1 Informacja o realizacji Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 za rok 2014 Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Departament Programów Ponadregionalnych kwiecień 2015

2 Spis treści I. WSTĘP... 3 II. DZIAŁANIA PRZYCZYNIAJACE SIĘ DO ROZWOJU POLSKI WSCHODNIEJ Realizacja programów operacyjnych z perspektywy finansowej Współpraca w celu rozwoju makroregionu Kontrakt terytorialny Prace nad dokumentami programowymi perspektywy finansowej III. ŚRODKI UNII EUROPEJSKIEJ W POLSCE WSCHODNIEJ Ogólne zestawienie wielkości środków UE w makroregionie i całym kraju Programy Operacyjne Kategorie interwencji (obszary wsparcia) Beneficjenci Środki UE zakontraktowane na realizację celów Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku IV. WSKAŹNIKI V. PROJEKTY ISTOTNE DLA ROZWOJU MAKROREGIONU VI. PODSUMOWANIE S t r o n a

3 I. WSTĘP Zaktualizowana Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 (SRPW, Strategia) została przyjęta przez Radę Ministrów 11 lipca 2013 r 1. Dokument określa główne cele rozwojowe Polski Wschodniej oraz wskazuje działania, które należy podejmować, aby wzmocnić jej konkurencyjność poprzez wzrost wydajności pracy w gospodarce. Makroregion Polski Wschodniej obejmuje województwa lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie. Wspólnym mianownikiem dla wschodnich województw jest sytuacja społeczno-gospodarcza: jest to spójny obszar o najniższym poziomie rozwoju gospodarczego w Polsce i jeden z najsłabszych obszarów w UE. Makroregion ze względu na skalę problemów rozwojowych występujących na jego obszarze traktowany jest jako obszar strategicznej interwencji polityki regionalnej jedyny obszar makroregionalny wymagający szczególnej interwencji na poziomie kraju. Główne czynniki ograniczające rozwój Polski Wschodniej to niska wydajność pracy i niewykorzystane zasoby pracy. Zaktualizowana Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 została przyjęta przez Radę Ministrów w lipcu 2013 r. Głównym celem Strategii jest wzrost wydajności pracy we wszystkich sektorach gospodarki Polski Wschodniej. Kierunki działań realizujące cel główny są wskazane w trzech obszarach: innowacyjności systematyczne podnoszenie poziomu innowacyjności makroregionalnej gospodarki, bazujące na endogenicznych wiodących specjalizacjach gospodarczych; zasobów pracy aktywizacja zasobów pracy i podniesienie jakości kapitału ludzkiego i społecznego; infrastruktury zbudowanie intensywnych powiązań społeczno-gospodarczych z lepiej rozwiniętym otoczeniem, dla których warunkiem niezbędnym jest zintegrowana i efektywna infrastruktura powiązań komunikacyjnych zewnętrznych i wewnętrznych oraz rozbudowana i zmodernizowana infrastruktura elektroenergetyczna. Dokument podkreśla również konieczność dalszego rozwoju miast wojewódzkich makroregionu, jako największych ośrodków koncentracji potencjału gospodarczego, naukowego i kulturalnego Polski Wschodniej. W celu propagowania idei ponadregionalnego wymiaru polityki rozwoju, w roku 2014 został opracowany w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju dokument pt. Strategie ponadregionalne - wymiar terytorialny polityki rozwoju przedstawiający zarówno ideę podejścia ponadregionalnego w Polsce, jak również szerszy kontekst uwarunkowań europejskich i krajowych prowadzonej na tym poziomie polityki. Celem dokumentu jest podsumowanie prac związanych z opracowaniem strategii ponadregionalnych oraz zwiększenie świadomości partnerów zaangażowanych w realizację strategii ponadregionalnych na temat roli, znaczenia i kontekstu podjętych inicjatyw o charakterze ponadregionalnym oraz korzyści z nich płynących dla rozwoju obszarów makroregionalnych w Polsce. 1 Uchwała nr 121 Rady Ministrów z dnia 11 lipca 2013 r., MP poz. 641

4 SRPW jako dokument o charakterze ponadregionalnym jest spójny z celami rozwojowymi unijnych i krajowych dokumentów strategicznych. Określone w nim cele i kierunki interwencji wpisują się w strategiczny model rozwoju kraju. Monitorowanie osiągania celów Strategii przebiega zgodnie z Systemem monitorowania strategii ponadregionalnych, opisującym sposób przygotowania, częstotliwość publikacji i zakres raportów obrazujących stan realizacji obowiązujących w kraju strategii ponadregionalnych 2. Szerszym podsumowaniem sytuacji społeczno-ekonomicznej w makroregionie jest raport Rozwój makroregionu Polski Wschodniej po 2004 roku przygotowany w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju w roku Zawiera on analizę zmian zachodzących w latach na obszarze Polski Wschodniej ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania środków Unii Europejskiej. Niniejsze opracowanie jest pierwszą roczną Informacją o realizacji Strategii rozwoju społecznogospodarczego Polski Wschodniej do roku i zawiera najważniejsze informacje o działaniach wspierających rozwój makroregionu w 2014 r. podejmowanych przez ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego oraz przez samorządy województw. Informacja zawiera dane finansowe o środkach UE zakontraktowanych w makroregionie na dzień31 grudnia 2014 r. 5, a także syntetyczne podsumowanie postępu wdrażania SRPW w oparciu o wskaźniki monitorowania. Na poziomie krajowym opracowanie posłuży do przygotowania części Sprawozdania z wdrażania Planu działań służących realizacji Strategii Rozwoju Kraju Sprawozdanie to wraz z rekomendacjami odnoszącymi się do ewentualnych niezbędnych działań służących zapewnieniu terminowej i skutecznej realizacji Planu działań są rozpatrywane przez Komitet Koordynacyjny ds. Polityki Rozwoju, a następnie przyjmowane przez Radę Ministrów. Informacja przekazywana jest do informacji instytucjom zarządzającym krajowymi i regionalnymi programami operacyjnymi województw objętych strategiami ponadregionalnymi, a ponadto może stanowić przedmiot dyskusji na forum Grupy Roboczej ds. Polski Wschodniej, zespołu ds. wymiaru terytorialnego, ładu przestrzennego i krajowej polityki miejskiej działającego przy Komitecie Koordynacyjnym ds. Polityki Rozwoju, grupy roboczej ds. polityki regionalnej działającej przy Komitecie Koordynacyjnym NSRO oraz grup roboczych Komitetu Koordynacyjnego Umowy Partnerstwa. Analiza prowadzona przez wymienione podmioty służyć może jako podstawa do wprowadzania modyfikacji instrumentów realizacji strategii (np. w zakresie krajowych i regionalnych programów operacyjnych). Opracowywany materiał może również stanowić wkład do dyskusji na posiedzeniach obserwatoriów terytorialnych na poziomie krajowym i regionalnym. 2 System monitorowania strategii ponadregionalnych został opracowany w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju w konsultacji z samorządami województw objętych strategiami ponadregionalnymi. Dokument odnosi się do SRPW i do pozostałych obowiązujących strategii: Strategii Rozwoju Polski Zachodniej do roku 2020 z dnia 30 kwietnia 2014 r. oraz Strategii Rozwoju Polski Południowej do roku 2020 z dnia 8 stycznia 2014 r. 3 Raport jest dostępny na stronie: aportplwschpo2004.pdf (dostęp: marzec 2014). 4 W dokumencie przyjętym przez Radę Ministrów Informacja nazwana jest rocznym raportem monitoringowym. 5 Dane pochodzą z systemu informatycznego wspomagającego monitorowanie programów współfinansowanych z funduszy Unii Europejskiej (KSI SIMIK 07-13). 4 S t r o n a

5 DZIAŁANIA PRZYCZYNIAJACE SIĘ DO ROZWOJU POLSKI WSCHODNIEJ 1. Realizacja programów operacyjnych z perspektywy finansowej Głównymi instrumentami realizacji Strategii są programy współfinansowane ze środków Unii Europejskiej. Rok 2014 był okresem intensywnego wdrażania programów operacyjnych w ramach perspektywy finansowej Prawie wszystkie środki dostępne w programach zostały rozdysponowane pomiędzy beneficjentów, a poziom wydatków mieścił się w przedziale 73% 89%, co prezentuje poniższa tabela (bardziej szczegółowe dane finansowe znajdują się w rozdziale III Informacji). Tabela 1. Poziom kontraktacji oraz wykorzystania alokacji w podziale na programy operacyjne. Program kontraktacja wydatkowanie Programy krajowe (stan na r.) Innowacyjna Gospodarka 108% 73% Kapitał Ludzki 106% 89% Infrastruktura i Środowisko 101% 79% Rozwój Polski Wschodniej 100% 74% Programy regionalne (stan na r.) podlaskie 99% 75% świętokrzyskie 97% 89% podkarpackie 97% 88% lubelskie 97% 82% warmińsko-mazurskie 97% 82% Źródło: Wykorzystanie środków UE w ramach NSS informacja miesięczna Zaawansowany stopień wdrażania programów operacyjnych niesie ze sobą szansę na poprawę pozycji konkurencyjnej makroregionu w kolejnych latach i pożądane zmiany poziomu wskaźników rozwojowych. Jednocześnie wnioski z wdrażania programów na lata zostały wykorzystane w przygotowaniu pakietu wsparcia dla Polski Wschodniej w kolejnej perspektywie finansowej UE. 5 S t r o n a

6 2. Współpraca w celu rozwoju makroregionu GRUPA STERUJĄCA DS. POLSKI WSCHODNIEJ W roku 2014 odbyły się liczne warsztaty, spotkania i konsultacje z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju oraz urzędów marszałkowskich województw Polski Wschodniej poświęcone przygotowaniu programów operacyjnych na perspektywę i wypracowaniu mechanizmu koordynacji wsparcia w Polsce Wschodniej. Prezentacja i dyskusja dotycząca systemu monitorowania strategii ponadregionalnych miała miejsca na spotkaniu w Starachowicach w dniu 9 stycznia 2015 r. W ramach procesu negocjacji dokumentów programowych perspektywy finansowej , w roku 2014 r. podjęto działania zmierzające do stworzenia skutecznego mechanizmu koordynacji wsparcia kierowanego do Polski Wschodniej z Funduszy Europejskich. Efektem tych prac była decyzja o powołaniu Grupy sterującej ds. Polski Wschodniej i wypracowanie formuły jej działania. Ostatecznie Grupa funkcjonująca w ramach Międzyresortowego Zespołu do Spraw Programowania i Wdrażania Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej została powołana zarządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 4 marca 2015 r. 6 Zadaniem tego podmiotu jest zapewnienie koordynacji i komplementarności wsparcia działań realizowanych w ramach programów operacyjnych na obszarze makroregionu w latach Zakres prac Grupy obejmuje planowanie, wdrażanie i monitorowanie efektów interwencji. W skład podmiotu wchodzą przedstawiciele instytucji zarządzających programów operacyjnych polityki spójności oraz Głównego Urzędu Statystycznego. W zależności od identyfikowanych potrzeb, Grupa w szczególności koncentrować się będzie na wypracowaniu rekomendacji dotyczących najważniejszych propozycji kryteriów wyboru projektów, zasad finasowania w podobnych typach interwencji programów, koordynacji zagadnień dotyczących monitoringu i ewaluacji efektów realizacji programów. Rekomendacje i opinie wypracowane przez Grupę będą wykorzystywane w zakresie właściwym dla poszczególnych programów w ramach prac komitetów monitorujących, które rozpatrują rekomendacje Grupy mające wpływ na dany program. Dla wzmocnienia koordynacji zapewniony zostanie wzajemny udział w komitetach monitorujących przedstawicieli instytucji zarządzających regionalnych programów operacyjnych województw makroregionu oraz Programu Operacyjnego Polska Wschodnia (zob. punkt II.5 Informacji). Rezultaty prac Grupy są prezentowane podczas posiedzeń Międzyresortowego Zespołu do spraw Programowania i Wdrażania Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej 7 oraz Komitetu do spraw Umowy Partnerstwa 8.Powołanie Grupy Sterującej ds. Polski Wschodniej wychodzi naprzeciw sformułowanej w Strategii potrzebie wskazania podmiotu odpowiedzialnego za koordynację wsparcia kierowanego do makroregionu. System realizacji Strategii przewiduje 6 Zarządzenie Nr 18 Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 4 marca 2015 r. w sprawie powołania Komitetu Monitorującego Program Operacyjny Polska Wschodnia Organ pomocniczy Rady Ministrów powołany zarządzeniem nr 48 Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 kwietnia 2008 r. 8 Podmiot utworzony zgodnie z art. 141 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju ( uzppr, Dz.U. z 2014 poz. 1649) w celu zapewnienia koordynacji i monitorowania realizacji umowy partnerstwa, określającej uwarunkowania, cele i kierunki wykorzystania środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej. 6 S t r o n a

7 funkcjonowanie Podkomitetu ds. Polski Wschodniej przy zespole koordynującym wykorzystanie Funduszy Europejskich i jako jego zadanie wskazuje analizę wniosków z monitorowania i ewaluacji programów oraz rekomendowanie mechanizmów wspierających realizację celów SRPW 9. Skład, cele i formuła działania Grupy Sterującej odpowiadają założeniom projektowanego w Strategii podkomitetu. 3. Kontrakt terytorialny W 2014 r. odbyły się negocjacje kontraktów terytorialnych umów zawieranych pomiędzy rządem, a samorządem województwa określających cele i przedsięwzięcia priorytetowe, które mają istotne znaczenie dla rozwoju kraju oraz województwa. Kontrakt terytorialny (KT) określa również sposób finansowania tych przedsięwzięć, ich koordynacji i realizacji, a także dofinansowanie opracowywanych przez zarząd województwa programów służących realizacji polityki spójności 10. Kontrakty terytorialne województw Polski Wschodniej zostały podpisane w okresie wrzesieńgrudzień 2014 r. i zawierają wiele kluczowych dla makroregionu projektów, wpisujących się w strategiczne obszary SRPW (lista projektów i analiza kontraktów znajduje się w rozdziale V.) 4. Prace nad dokumentami programowymi perspektywy finansowej Zgodnie z zasadą montażu finansowego, dla realizacji strategii ponadregionalnych zmobilizowane są różne dostępne źródła finansowania, przy szczególnym nacisku na odpowiednie wykorzystanie środków pochodzących z funduszy unijnych w okresie , zaprogramowanych w krajowych i regionalnych programach operacyjnych. W 2014 roku zakończyły się prace nad ramowymi dokumentami perspektywy finansowej W maju 2014 r. została podpisana przez Komisję Europejską Umowa Partnerstwa dokument określający kierunki interwencji w latach trzech polityk unijnych w Polsce Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej, Wspólnej Polityki Rybołówstwa. Umowa Partnerstwa stanowi, że każdy program operacyjny powinien wskazywać sposób, w jaki wspierane będą obszary strategicznej interwencji. W przypadku Polski Wschodniej interwencja ta powinna być sprofilowana zgodnie z postanowieniami SRPW. Ponadto Umowa zakłada możliwość uwzględniania preferencji dla projektów o charakterze ponadregionalnym w kryteriach wyboru projektów dla poszczególnych programów operacyjnych (krajowych jak i regionalnych). W grudniu 2014 r. zakończyły się negocjacje wszystkich krajowych programów operacyjnych z wyjątkiem Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój , który został przyjęty w lutym 2015 r., podobnie jak regionalne programy operacyjne województw Polski Wschodniej. 9 Zob. rozdział Strategii. 10 Zob. art. 14m (i następne) ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. 7 S t r o n a

8 PROGRAMY OPERACYJNE Zgodnie z Umową Partnerstwa każdy z krajowych programów operacyjnych powinien dostrzegać specyficzne potrzeby rozwojowe Polski Wschodniej i zawierać propozycję interwencji dla makroregionu sprofilowaną zgodnie z postanowieniami Strategii. Założenie to jest realizowane w poszczególnych programach w różny sposób, dostosowany do charakteru lub zakresu interwencji danego programu. Ponadto, biorąc pod uwagę potrzebę wprowadzenia preferencji dla projektów ponadregionalnych w programach operacyjnych, do Instytucji Zarządzających krajowymi programami zostały skierowane kryteria definiujące projekty ponadregionalne wraz z propozycjami Osi / Priorytetów Inwestycyjnych, w których mogą być zastosowane preferencje dla takich projektów. W roku 2014 trwały uzgodnienia dotyczące możliwości uwzględnienia w poszczególnych programach zaproponowanych rozwiązań opartych o następujące kryteria: Kryteria definiujące projekty ponadregionalne (propozycja dla Instytucji Zarządzających) Jako projekty ponadregionalne rozumie się przedsięwzięcia wynikające ze strategii ponadregionalnej oraz realizowane z uwzględnieniem co najmniej jednej z poniższych cech: 1. Projekt realizowany w partnerstwie 11 z podmiotem z przynajmniej jednego innego województwa objętych daną strategią ponadregionalną; lub 2. Projekt realizowany na terenie więcej niż jednego województwa objętego daną strategią ponadregionalną; lub 3. Projekt komplementarny 12 z projektem/-ami komplementarnym/-ymi z innego województwa objętego daną strategią ponadregionalną. Program Operacyjny Polska Wschodnia (PO PW) Jednym z instrumentów realizacji Strategii jest nowy program operacyjny dedykowany Polsce Wschodniej. W 2014 r. zakończyły się trwające od 2013 roku intensywne prace nad jego kształtem i program został przyjęty decyzją Komisji Europejskiej 16 grudnia 2014 r. Szczególna rola PO PW jako narzędzia realizacji SRPW wynika nie tyle z jego wartości finansowej (z alokacją wynoszącą 2 mld euro ze środków UE nie będzie on z pewnością największym źródłem finansowania wydatków związanych z realizacją Strategii 13 ), ile z faktu, że jego cele bezpośrednio i w całości wynikają z obszarów 11 Partnerstwo rozumiane jest zgodnie z art. 33 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej (Dz. U. poz. 1146). 12 Projekt komplementarny z innym projektem, realizowanym na terenie innego województwa objętego daną strategią ponadregionalną, razem stanowiąc element większego przedsięwzięcia realizującego cele strategii ponadregionalnej. Realizacja wyłącznie jednego projektu w tym zakresie nie posiada waloru ponadregionalności. Komplementarność dotyczy projektów planowanych do realizacji, wnioskodawcy byliby zobowiązani do wskazania w dokumentacji aplikacyjnej uzupełniających się lub wspólnych elementów. 13 W perspektywie finansowej szczególne znaczenie przypisywano programowi Rozwój Polski Wschodniej. Program miał do końca 2014 roku ok. 15% udziału we wszystkich środkach wydatkowanych w makroregionie z Funduszy Europejskich (zob. dane finansowe w rozdziale III Informacji). 8 S t r o n a

9 interwencji SRPW. Głównym celem programu jest wzrost konkurencyjności i innowacyjności makroregionu Polski Wschodniej i będzie on realizowany poprzez interwencję w pięciu obszarach: 1) wsparcie MŚP w zakresie działalności innowacyjnej, 2) tworzenie warunków sprzyjających powstawaniu innowacyjnych MŚP w Polsce Wschodniej, 3) tworzenie nowych modeli biznesowych w celu umiędzynarodowienia działalności MŚP, 4) poprawa efektywności układów transportowych oraz zrównoważonego transportu miast wojewódzkich i ich obszarów funkcjonalnych, 5) zwiększenie dostępności makroregionu w zakresie infrastruktury transportowej. Na obecnym etapie przedwczesne jest szacowanie wpływu programu na poziom wskaźników monitorowania strategii, jednak biorąc pod uwagę jego zakres interwencji, należy założyć, że przyczyni się on do poprawy sytuacji Polski Wschodniej w szczególności w obszarze innowacyjności, dostępności transportowej (szczególnie kolejowej) oraz rozwoju miast wojewódzkich. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ) PO IiŚ (podobnie jak w okresie ) będzie prawdopodobnie największym źródłem finansowania działań zmierzających do realizacji celów SRPW. Wkład programu w realizację Strategii będzie polegał głównie na poprawie dostępności terytorialnej tego obszaru poprzez wsparcie budowy podstawowego układu sieci transportowej (drogowej i częściowo kolejowej) oraz bezpieczeństwa energetycznego. Interwencja PO IiŚ będzie przyczyniać się także do wzmocnienia szans rozwojowych Polski Wschodniej poprzez wsparcie miast. W 2014 r. zaproponowano w ramach PO IiŚ preferencje w postaci dodatkowych punktów mogą być zastosowane w Osiach, w których przewidywane jest przeprowadzenie konkursów, tj. Oś I. Zmniejszenie emisyjności gospodarki, Oś II. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu, Oś IV. Infrastruktura drogowa dla miast, Oś VIII. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury oraz Oś IX. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia, z zastrzeżeniem obszarów w ramach przedmiotowych Osi, dla których przewidziano tryb pozakonkursowy, zgodnie ze Szczegółowym opisem priorytetów PO IŚ Program Operacyjny Inteligentny Rozwój (PO IR) Analiza obszaru B+R+I zawarta w programie opisuje niekorzystną sytuację tego sektora w niektórych regionach Polski Wschodniej. W odpowiedzi na potrzeby makroregionu, w wybranych działaniach PO IR będą zastosowane rozwiązania preferujące realizację projektów na obszarze Polski Wschodniej lub angażujące zlokalizowane tu podmioty do wspólnej realizacji projektów z podmiotami z innych 14 Komitet Monitorujący PO IiŚ przyjął w dniu r. ponadregionalność projektu jako jedno z kryteriów wyboru projektów w wybranych działaniach/poddziałaniach, w których przewidziano tryb konkursowy. 9 S t r o n a

10 regionów kraju. W wybranych działaniach programu możliwa jest także organizacja dedykowanych konkursów dla beneficjentów z makroregionu. Niezależnie od mechanizmów wsparcia dla Polski Wschodniej jako obszaru strategicznej interwencji, w ramach PO IR możliwe jest zastosowanie preferencji dla projektów wynikających ze strategii ponadregionalnych, poprzez wprowadzenie dodatkowych punktów premiujących tego typu projekty w instrumentach wsparcia regionalnych agend naukowo-badawczych oraz w zakresie wsparcia infrastruktury badawczo-rozwojowej (IV Oś PO IR). Ponadto osiągnięcie celów strategii ponadregionalnych będzie wspierała realizacja instrumentów takich jak: sektorowe programy B+R (I Oś PO IR), usługi w zakresie internacjonalizacji krajowych klastrów kluczowych (II Oś PO IR), niektóre działania obejmujące wsparcie internacjonalizacji przedsiębiorstw (III Oś PO IR). Program Operacyjny Polska Cyfrowa (PO PC) W PO PC możliwe będzie zastosowanie preferencji dla projektów ponadregionalnych dotyczących działań z zakresu podnoszenia kompetencji cyfrowych wynikających ze Strategii w Osi III programu Cyfrowe kompetencje społeczeństwa : 3.1 Działania szkoleniowe na rzecz rozwoju kompetencji cyfrowych: zakłada się przeprowadzenie konkursu ogólnopolskiego przy uwzględnieniu podziału Polski na makroregiony. Przewiduje się zwiększone alokacje dla makroregionów, których strategie przewidują wsparcie rozwoju kompetencji cyfrowych (tj. m.in. Strategia rozwoju społecznogospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020). 3.2 Innowacyjne rozwiązania na rzecz aktywizacji cyfrowej: zakłada się możliwość przyznawania dodatkowej punktacji w kryteriach dla projektów, które będą realizowane m.in. na terenach województw, których strategie ponadregionalne przewidują wsparcie rozwoju kompetencji cyfrowych. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) W części diagnostycznej program dostrzega kluczowe wyzwania dla Polski Wschodniej, wynikające ze Strategii, jednak ze względu systemowy charakter interwencji, w programie nie zostały wskazane specjalne mechanizmy wsparcia makroregionu. Zaznacza się, że mieszkańcy Polski Wschodniej są naturalną grupą docelową rozwiązań systemowych kierowanych na rynek pracy i obszar edukacji. Rozważane jest natomiast wsparcie przedsięwzięć o charakterze ponadregionalnym poprzez zastosowanie preferencji dla projektów ponadregionalnych w Osi II w obszarze tworzenia i rozwijania ponadregionalnych sieci podmiotów ekonomii społecznej oraz w Osi III Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju. 10 S t r o n a

11 Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego (RPO WL) W ramach programu nawiązano do Strategii poprzez deklarację, że RPO wpisuje się w cele tego dokumentu strategicznego. W dokumencie pokreślono również komplementarność zewnętrzną działań RPO WL z programem Polska Wschodnia w ramach wybranych priorytetów inwestycyjnych (3c, 7b, 7d). Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego (RPO WP) Strategia pojawia się w kontekście opisu zgodności działań programu z kierunkami działań SRPW. W programie zamieszczono również zapis o komplementarności działań programu z PO PW. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego (RPO WP) W programie zamieszczono konkretne przykłady obszarów komplementarności, wskazując m.in. na to, że projekty realizowane na drogach wojewódzkich powinny wykazywać komplementarność z układem transportowym na poziomie ponadregionalnym. Zgodnie z zapisami RPO jego interwencja będzie komplementarna z projektami o znaczeniu ponadregionalnym, finansowanymi w ramach programu Polska Wschodnia. W programie znajdują się również odwołania do SRPW wskazano relacje strategicznych obszarów interwencji Strategii z priorytetami RPO WP. Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego (RPO WŚ) W programie Strategia jest wspomniana w kontekście uzasadnienia wyboru priorytetów inwestycyjnych. Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego (RPO WiM) W dokumencie brak odwołań do Strategii. W rozdziałach poświęconych poszczególnym osiom priorytetowym wskazano natomiast zakres powiązań i komplementarności z PO PW. 11 S t r o n a

12 II. ŚRODKI UNII EUROPEJSKIEJ W POLSCE WSCHODNIEJ Przedstawione informacje pochodzą z KSI SIMIK (wartość umów/decyzji o dofinansowanie w podziale na województwa w oparciu o miejsce realizacji projektu wskazane we wnioskach o dofinansowanie z krajowych i regionalnych programów operacyjnych perspektywy finansowej ) i prezentują stan na 31 grudnia 2014 r. W analizie nie uwzględniono środków pochodzących z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), PO Ryby oraz programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT). Szczegółowa analiza odnosząca się do środków bezpośrednio związanych z realizacją działań w strategicznych obszarach Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, znajduje się w punkcie 5 niniejszego rozdziału. 1. Ogólne zestawienie wielkości środków UE w makroregionie i całym kraju Całkowita wartość projektów współfinansowanych ze środków UE wynosiła w Polsce Wschodniej mln PLN, przy wartości dla kraju mln PLN, co stanowiło ok. 22%. Wartość projektów nie rozkładała się równomiernie w regionach, osiągając najwyższą wartość w województwie podkarpackim mln PLN i lubelskim mln PLN. Wartość dla kolejnych województw wynosi: warmińsko-mazurskie mln PLN, podlaskie mln PLN, świętokrzyskie mln PLN. Na wykresie przedstawiono dane dotyczące wartości dofinansowania UE projektów w województwach Polski Wschodniej na tle kraju. 15 Zaprojektowany algorytm przeliczania oparty jest na miejscach realizacji zarejestrowanych we wnioskach o dofinansowanie i umowach o dofinansowanie - działa tylko przy poprawnie zdefiniowanych w KSI SIMIK miejscach realizacji. W związku z tym, że nigdzie w KSI nie zostało zaprojektowane sztywne przypisanie konkretnych wartości do konkretnych miejsc realizacji, dane prezentowane w raportach należy traktować jako przybliżone, wyliczane w jeden ustalony sposób - Województwa mają udziały proporcjonalnie w ramach Projektu: udział Województwa = kwota Projektu dzielona przez liczbę Województw. 12 S t r o n a

13 Wykres 1. Wartość dofinansowania UE w województwach Polski Wschodniej na tle kraju Źródło: KSI SIMIK, opracowanie własne Projekty realizowane w miastach wojewódzkich Polski Wschodniej otrzymały następujące dofinansowanie UE w przeliczeniu na 1 mieszkańca (stan ludności wg GUS na III kwartał 2014 r.): Lublin PLN, Białystok 8041 PLN, Rzeszów PLN, Kielce PLN, Olsztyn PLN. 13 S t r o n a

14 2. Programy Operacyjne Podobnie jak w kraju, w Polsce Wschodniej największy udział w kwocie dofinansowania UE miał Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko. Zbliżony do PO IiŚ udział miała suma regionalnych programów operacyjnych (RPO) województw Polski Wschodniej, kolejnymi programami były program Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW) i program Kapitał Ludzki (PO KL) o udziale około dwa razy mniejszym niż PO IiŚ. Dofinansowanie UE z poszczególnych programów operacyjnych wynosiło 16 : PO IiŚ mln PLN RPO mln PLN PO RPW 9518 mln PLN PO KL 9517 mln PLN PO IG 4721 mln PLN Wykres 2. Udział poszczególnych programów operacyjnych w ogólnej kwocie wsparcia z UE w Polsce Wschodniej Źródło: KSI SIMIK, opracowanie własne 16 Ze względu na nieznacząca wartość (53 mln PLN) oraz brak bezpośredniego wydatkowania na działania rozwojowe zestawienie nie zawiera danych dotyczących PO PT. 14 S t r o n a

15 3. Kategorie interwencji (obszary wsparcia) Biorąc pod uwagę wartość dofinansowania UE w Polsce Wschodniej na poszczególne obszary wyodrębnione na podstawie przypisanych kategorii interwencji, dominującą pozycję stanowią projekty transportowe (40,6%). Znaczący udział mają również inwestycje w kapitał ludzki (20,2%) oraz w sektor badań i rozwoju oraz w innowacje i przedsiębiorczość (16,6%). Wykres 3. Wartość dofinansowania UE w podziale na kategorie interwencji w Polsce Wschodniej Źródło: KSI SIMIK, opracowanie własne 15 S t r o n a

16 4. Beneficjenci Wśród beneficjentów środków UE w Polsce Wschodniej, dominują jednostki samorządu terytorialnego (38,0%), kolejną grupę stanowią przedsiębiorcy (28,2%), a następnie organy władzy i administracji rządowej (20,6%). Kolejne grupy beneficjentów mają udział kilkuprocentowy (uczelnie i jednostki naukowe, organizacje non-profit, pozostali). Wykres 4. Wartość dofinansowania UE w podziale na kategorie beneficjentów w Polsce Wschodniej Źródło: KSI SIMIK, opracowanie własne 16 S t r o n a

17 W Polsce Wschodniej udział sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w całości środków UE trafiających do przedsiębiorców jest wyraźnie większy niż w Polsce ogółem (53,4% przy 45,1% dla kraju). Wśród MŚP największy udział mają małe przedsiębiorstwa (19,7%), następnie mikro (18,5%), oraz średnie przedsiębiorstwa (15,2%). Wykres 5. Wartość dofinansowania UE przedsiębiorstw w Polsce Wschodniej w podziale na strukturę przedsiębiorstw Źródło: KSI SIMIK, opracowanie własne 17 S t r o n a

18 5. Środki UE powiązane z celami Strategii rozwoju społecznogospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 Całkowita wartość dofinansowania UE na przedsięwzięcia bezpośrednio powiązane z strategicznymi obszarami SRPW wyniosła 42,1 mld PLN. Kwota ta jest mniejsza, niż całkowita wartość dofinansowania UE w Polsce Wschodniej prezentowana w rozdziale III.1 Ogólne zestawienie wielkości środków UE w makroregionie, ponieważ nie wszystkie środki UE są wydatkowane na realizację celów Strategii. Identyfikacji środków unijnych bezpośrednio powiązanych z SRPW dokonano poprzez wybór kategorii interwencji zgodnie z poniższą tabelą 17. Tabela 2. Tabele przejścia miedzy strategiami a kategoriami interwencji Obszary strategiczne SRPW/ obszary wg kategorii interwencji STRATEGICZNY OBSZAR I INNOWACYJNOŚĆ STRATEGICZNY OBSZAR II ZASOBY PRACY I JAKOŚĆ KAPITAŁU LUDZKIEGO STRATEGICZNY OBSZAR III INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA I ELEKTROENEGETYCZNA Kategorie interwencji znajdujące się poza obszarami strategicznymi SRPW TRANSPORT transport drogowy, kolejowy, miejski, transport multimodalny, wodny w tym porty, ścieżki rowerowe, inteligentne systemy transportu, porty lotnicze ENERGIA energia elektryczna, energia odnawialna efektywność energetyczna, gaz ziemny, produkty ropopochodne OCHRONA ŚRODOWISKA I ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM całość BADANIA I ROZWÓJ TECHNOLOGICZNY, INNOWACJE I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ całość TURYSTYKA, KULTURA, REWITALIZACJA całość INWESTYCJE W KAPITAŁ LUDZKI rozwój potencjału ludzkiego w B+R usługi w związku z restrukturyzacją, wsparcie na rzecz samozatrudnienia i zakładania działalności gospodarczej, zwiększenie zatrudnienia kobiet, edukacja, infrastruktura opiekuńczowychowawcza zwiększenie zdolności adaptacyjnych, dostęp do zatrudnienia, integracja społeczna, infrastruktura społeczna, 17 Podział kategorii interwencji wg obszarów SRPW: I. Innowacyjność: 1-9, 74; II. Zasoby pracy i jakość kapitału ludzkiego: 64, 68, 69, 72, 73, 77; III. Infrastruktura: 13-14, 16-23, 25, 33-34, S t r o n a

19 Obszary strategiczne SRPW/ obszary wg kategorii interwencji STRATEGICZNY OBSZAR I INNOWACYJNOŚĆ STRATEGICZNY OBSZAR II ZASOBY PRACY I JAKOŚĆ KAPITAŁU LUDZKIEGO STRATEGICZNY OBSZAR III INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA I ELEKTROENEGETYCZNA Kategorie interwencji znajdujące się poza obszarami strategicznymi SRPW SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE e-usługi, infrastruktura i technologie informacyjne POMOC TECHNICZNA całość Źródło: opracowanie własne Do obszaru strategicznego I SRPW przypisano kategorie związane z innowacyjnością: całość kategorii Badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość oraz część kategorii inwestycje w kapitał ludzki : rozwój potencjału ludzkiego w zakresie badań i innowacji. Obszar strategiczny II mieści się ze swoim zakresem w obszarze inwestycje w kapitał ludzki, obejmując część projektów dotyczących przeciwdziałaniu wykluczeniu z rynku pracy oraz wzmocnieniu potencjału kadr dla gospodarki opartej na wiedzy. W zakresie obszaru strategicznego III znajdują się kategorie związane z transportem i energią oraz e-usługami (z wyjątkiem transportu multimodalnego i wodnego, ścieżek rowerowych, inteligentnych systemów transportu, portów lotniczych oraz efektywności energetycznej, gazu ziemnego i produktów ropopochodnych). Oprócz wymienionych powyżej, w zestawieniu nie uwzględniono środków zakontraktowanych w obszarach: ochrona środowiska, turystyka, kultura i rewitalizacja, społeczeństwo informacyjne (z wyjątkiem e-usług), pomoc techniczna oraz części obszaru kapitał ludzki (np. integracja społeczna, dostęp do zatrudnienia). 19 S t r o n a

20 Wykres 6. Wartość dofinansowania UE w podziale na strategiczne obszary Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 Źródło: KSI SIMIK, opracowanie własne W makroregionie dominowały inwestycje w infrastrukturę (66,2%), drugim w kolejności był obszar I innowacyjności i przedsiębiorczości (26,1%), natomiast najmniej środków (7,7%) zostało przeznaczonych na strategiczny obszar II związany z zasobami pracy i kapitałem ludzkim. 20 S t r o n a

21 III. WSKAŹNIKI Spośród szesnastu wskaźników monitorowania Strategii pozytywny trend wykazało sześć wskaźników, bez zmian w ostatnim roku dostępności danych pozostały cztery wskaźniki, również cztery wykazały trend oddalający od osiągnięcia wartości docelowej. W przypadku dwóch wskaźników brakuje dostępnych danych dla Polski Wschodniej w latach późniejszych niż rok bazowy. Warto zauważyć, że większość wskaźników dla Polski Wschodniej opiera się na relacji z wartością dla całego kraju, stąd ich wartość bezpośrednio zależy od sytuacji w całym kraju, a nie tylko od zmian zachodzących w makroregionie. Kluczowy wskaźnik celu głównego Wartość dodana brutto na pracującego w Polsce Wschodniej w relacji do Polski ogółem nie zmienia swojej wartości w latach , co przy wzrastającej wartości dodanej brutto na pracującego w Polsce, świadczy o pozytywnym trendzie zmian w makroregionie. Najkorzystniej należy ocenić zmiany w obszarze III Infrastruktura transportowa i elektroenergetyczna. Większość wskaźników przejawia albo korzystny trend, albo utrzymuje się na niezmiennym poziomie. W przypadku wskaźnika długość dróg o twardej nawierzchni na 100 km 2, mamy do czynienia z trendem negatywnym, mimo że bezwzględna długość dróg o twardej nawierzchni w makroregionie rośnie. Dzieje się tak, ponieważ wartość docelowa tego wskaźnika w SRPW jest powiązana z wartością miernika dla Polski ogółem, a w kraju ogółem gęstość dróg o twardej powierzchni rośnie szybciej, niż w makroregionie. Tabela 3. Wartości wskaźników monitorowania Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku Lp. Cel / Nazwa wskaźnika Rok bazowy Wartość wskaźnika dla Polski Wschodniej (PW) CEL GŁÓWNY: Wzrost wydajności pracy we wszystkich sektorach gospodarki Polski Wschodniej 1.1 WARTOŚĆ DODANA BRUTTO NA 1 PRACUJĄCEGO W PW W RELACJI DO POLSKI OGÓŁEM 18 GUS-BDL ,77 0,77 0,77 0,76 2 STRATEGICZNY OBSZAR I: Innowacyjność 2.1 ODSETEK PRZEDSIĘBIORSTW INNOWACYJNYCH W PRZEMYŚLE [%] GUS-BDL liczba przedsiębiorstw innowacyjnych w przemyśle (suma dla PW)/ liczba przedsiębiorstw ogółem (suma dla PW) 2011 nd 19 18,1 18,2 19,2 18,1 18 Zmiany metodologiczne; dane nie w pełni porównywalne i różnią się od tych zawartych w Strategii 19 Nie dotyczy, dane ze względu na to, że dotyczą lat poprzedzających rok bazowy nie są przedmiotem analizy. 21 S t r o n a

22 Lp. Cel / Nazwa wskaźnika Rok bazowy Wartość wskaźnika dla Polski Wschodniej (PW) ODSETEK PRZEDSIĘBIORSTW PRZEMYSŁOWYCH, KTÓRE WSPÓŁPRACOWAŁY W ZAKRESIE DZIAŁALNOŚCI INNOWACYJNEJ [%] GUS-BDL liczba przedsiębiorstw przemysłowych współpracujących w zakresie działalności innowacyjnej (suma dla PW)/ liczba przedsiębiorstw ogółem (suma dla PW) UDZIAŁ PRZYCHODÓW NETTO ZE SPRZEDAŻY PRODUKTÓW INNOWACYJNYCH W PRZEDSIĘBIORSTWACH PRZEMYSŁOWYCH W PRZYCHODACH NETTO ZE SPRZEDAŻY OGÓŁEM [%] GUS-BDL suma przychodów netto ze sprzedaży produktów innowacyjnych (suma dla PW)/ suma przychodów netto ze sprzedaży ogółem (suma dla PW) UDZIAŁ ZATRUDNIONYCH W B + R W LUDNOŚCI AKTYWNEJ ZAWODOWO [%] GUS-BDL suma zatrudnionych w B+R (suma dla PW)/ suma ludności aktywnej zawodowo (suma dla PW) 2011 nd 2011 nd 2011 nd 5,5 PL 20 = 5,5 6,5 PL=8,9 0,5 PL=0,8 5,9 PL=6,0 7,5 PL=11,5 0,6 PL=0,8 5,4 PL=5,2 7,2 PL=10,7 0,6 PL=0,8 PW=PL PW> PL-1,2 pp. PW>PL-0,1 pp. 3 STRATEGICZNY OBSZAR II: Zasoby pracy i jakość kapitału ludzkiego STOPA BEZROBOCIA DŁUGOTRWAŁEGO wg BAEL [%] GUS-BDL liczba bezrobotnych pozostających bez pracy dłużej niż 1 rok (suma dla PW) / liczba ludności aktywnej zawodowo (suma dla PW) OSOBY DOROSŁE UCZESTNICZĄCE W KSZTAŁCENIU I SZKOLENIU [%] Eurostat liczba osób w wieku lata uczących się i dokształcających się (suma dla PW) / liczba osób w tej samej grupie wiekowej (suma dla PW) WSKAŹNIK ZATRUDNIENIA OSÓB W WIEKU 15 LAT I WIĘCEJ [%] GUS-BDL liczba osób pracujących w wielu 15 lat i więcej (suma dla PW) / liczba ludności w tej samej grupie wieku(suma dla PW) JEDNOSTKI NOWO ZAREJESTROWANE W REJESTRZE REGON NA 10 TYS. LUDNOŚCI (ŚREDNIO OD 2014 DO DOCELOWEGO ROKU) [szt.] GUS-BDL Średnia (od 2014 do x) liczba jednostek nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON (suma dla PW)/ Średnia liczba ludności (od 2014 do x) (suma dla PW) * 10 tys nd 2011 nd 3,5 PL=3,0 3,8 PL=4,4 4,4 PL=3,5 3,8 PL=4,5 3,5 PL=4,3 PW<PL+0,5 pp. PW>PL-0,3 pp nd nd 49,2 48,7 50, nd 70, STRATEGICZNY OBSZAR III: Infrastruktura transportowa i elektroenergetyczna 4.1 DROGI O TWARDEJ NAWIERZCHNI NA 100 km 2 [km/km 2 ] GUS-BDL Długość dróg o twardej nawierzchni (suma dla PW) / 100 km2 powierzchni województwa (suma dla PW) 2011 nd 75,8 Pl=89,7 75,9 Pl=89,8 77,0 PL=91,2 PW>PL-4,95 pp. 20 Wartość dla Polski 22 S t r o n a

23 Lp. Cel / Nazwa wskaźnika Rok bazowy Wartość wskaźnika dla Polski Wschodniej (PW) ODSETEK PRZEDSIĘBIORSTW OTRZYMUJĄCYCH ZAMÓWIENIA POPRZEZ SIECI KOMPUTEROWE (STRONĘ INTERNETOWĄ, SYSTEMY TYPU EDI) [%] GUS-BDL liczba przedsiębiorstw otrzymujących zamówienia poprzez sieci komputerowe (stronę internetową, systemy typu EDI) (suma dla PW) / liczba przedsiębiorstw (suma dla PW) ODSETEK PRZEDSIĘBIORSTW SKŁADAJĄCYCH ZAMÓWIENIA POPRZEZ SIECI KOMPUTEROWE (STRONĘ INTERNETOWĄ, SYSTEMY TYPU EDI) [%] GUS-BDL liczba przedsiębiorstw składających zamówienia poprzez sieci komputerowe (stronę internetową, systemy typu EDI) (suma dla PW) / liczba przedsiębiorstw (suma dla PW) DŁUGOŚĆ AUTOSTRAD [km] minister wł. ds. transportu/ GDDKiA DŁUGOŚĆ DRÓG EKSPRESOWYCH [km] minister wł. ds. transportu / GDDKiA POŁĄCZENIA MIAST WOJEWÓDZKICH DROGAMI EKSPRESOWYMI LUB AUTOSTRADAMI [liczba] minister wł. ds. transportu / GDDKiA LICZBA OŚRODKÓW WOJEWÓDZKICH POŁĄCZONYCH LINIAMI KOLEJOWYMI ZMODERNIZOWANYMI CO NAJMNIEJ DO ŚREDNIEJ PRĘDKOŚCI KURSOWANIA POCIĄGÓW PASAŻERSKICH 100km/h [liczba] minister wł. ds. transportu /PKP PLK ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ NA 1 MLN ZŁ PKB W RELACJI DO KRAJU [GWh] Eurostat 2011 nd 7,9 9,0 10,3 15, nd 15,6 19,1 20,6 24, ,0 91, ,3 129,9 222,4 288, /5 0/5 0/5 0/5 0/ /5 0/5 0/5 0/5 0/5 170 (w 2020) 1059 (w 2020) 5/5 (w 2020) 5/5 (w 2020) ,3 97,3 w porównaniu z poprzednim rokiem wskaźnik wykazuje trend zbliżający do osiągnięcia wartości w roku docelowym w porównaniu z poprzednim rokiem wskaźnik wykazuje trend oddalający od osiągnięcia wartości w roku docelowym w porównaniu z poprzednim rokiem wskaźnik nie zmienił się rok bazowy 23 S t r o n a

24 IV. PROJEKTY ISTOTNE DLA ROZWOJU MAKROREGIONU W oparciu o cele i strategiczne obszary interwencji określone w Strategii rozwoju społecznogospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 zidentyfikowano przedsięwzięcia (projekty), które wpisują się w SRPW i ich realizacja przyczyni się w największym stopniu do osiągnięcia celu głównego Strategii. W kolejnych tabelach prezentowane są syntetyczne informacje dotyczące ujęcia projektów w zakresie infrastruktury drogowej i kolejowej oraz w zakresie transportu miejskiego w kontrakcie terytorialnym jak również w innych dokumentach rządowych, które zapewniają ich realizację oraz finansowanie. Część projektów została uwzględniona w Dokumencie Implementacyjnym do Strategii Rozwoju Transportu (DI) 21. Wskazano w nim listę priorytetowych inwestycji drogowych, kolejowych, morskich i śródlądowych, które przyczynią się do poprawy krajowej i międzynarodowej dostępności transportowej Polski. Innym dokumentem ważnym dla realizacji inwestycji drogowych jest Program Budowy Dróg Krajowych (PBDK) na lata Program zakłada stworzenie sieci połączeń autostradowych, dróg ekspresowych i dróg krajowych, jak również remont już istniejących dróg oraz podnoszenie ich standardu poprzez zmianę parametrów technicznych. W 2014 r. został przygotowany projekt Programu Budowy Dróg Krajowych na lata W finansowaniu projektów największy udział będą miały środki z programu Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ). Niektóre z ważnych dla Polski Wschodniej przedsięwzięć zostały zidentyfikowane jako potencjalne duże projekty w ramach PO IiŚ, zgodnie z art. 100 rozporządzenia ogólnego 23 i zostały ujęte w załączniku 12.2 do programu Wykaz dużych projektów. Mimo relatywnie niewielkiej alokacji (2 mld euro ze środków UE) ważny w kontekście kluczowych projektów rozwojowych jest również program Polska Wschodnia (PO PW). Jako dodatkowy instrument wsparcia finansowego rozwoju gospodarczego i społecznego dedykowany wyłącznie pięciu województwom Polski Wschodniej, będzie on wzmacniał i uzupełniał oddziaływanie wsparcia realizowanego w ramach regionalnych i krajowych programów operacyjnych, szczególnie w obszarze innowacyjności, dostępności transportowej i rozwoju miast. 21 DI został przyjęty uchwałą nr 201/2014 Rady Ministrów z dnia 13 października 2014 r., a strategia uchwałą Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2013 r. 22 Przyjęty uchwałą Rady Ministrów z 25 stycznia 2011 r. 23 Rozporządzenie PE i Rady ustanawiające wspólne przepisy dotyczące EFRR, EFS, FS, EFRROW oraz EFMR objętych zakresem WRS. 24 S t r o n a

25 Tabela 4. Projekty istotne dla makroregionu ujęte w kontrakcie terytorialnym LP. NAZWA PROJEKTU UWAGI 1. ROZWÓJ DRÓG EKSPRESOWYCH W POŁĄCZENIACH STOLIC WOJEWÓDZTW POLSKI WSCHODNIEJ Z WARSZAWĄ, KRAKOWEM I TRÓJMIASTEM ORAZ MIĘDZY SOBĄ (TRASY S7, S8, S17 I S19) 1.1. S-7 Warszawa Gdańsk, odcinki: Gdańsk Elbląg, Olsztynek Miłomłyn, Nidzica Płońsk 1.2. S-7 Warszawa Rabka odcinki: Radom Skarżysko Kamienna, Chęciny granica województwa, Igołomska Christo Botewa, Lubień Rabka Projekt ujęty w KT województwa warmińsko-mazurskiego. Przedsięwzięcie na poz. 2 w DI na liście projektów drogowych oraz ujęte w załączniku 5 PBDK na lata a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ. Projekt jest na liście dużych projektów. Projekt ujęty w KT województwa świętokrzyskiego. Przedsięwzięcie na poz. 4 w DI na liście projektów drogowych oraz ujęte w załączniku 5 PBDK na lata a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ. Projekt jest na liście dużych projektów S-51 Olsztyn Olsztynek Projekt ujęty w KT województwa warmińsko-mazurskiego. Przedsięwzięcie na poz. 17 w DI na liście projektów drogowych oraz ujęte w załączniku 5 PBDK na lata a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ. Projekt jest na liście dużych projektów Obwodnica Olsztyna w ciągu DK Nr 16 Projekt ujęty w KT województwa warmińsko-mazurskiego. Przedsięwzięcie ujęte w załączniku 6 PBDK na lata a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ. Projekt jest na liście dużych projektów S-61 Ostrów Mazowiecka obwodnica Augustowa Projekt ujęty w KT województw warmińsko-mazurskiego i podlaskiego. Przedsięwzięcie na poz. 14 w DI na liście projektów drogowych. a w zakresie finansowania z Connecting Europe Facility (dalej CEF) realizacja uzależniona od rozstrzygnięć w ramach CEF. W przypadku braku uzyskania dofinansowania ze środków CEF projekt będzie realizowany ze środków PO IiŚ S-8 Radziejowice-Białystok, odcinki Radziejowice Paszków, koniec obwodnicy Wyszkowa Zambrów (bez obwodnicy Ostrowi Mazowieckiej), Wiśniewo Jeżewo 1.7. Poprawa dostępności komunikacyjnej miasta Białystok od strony Warszawy (droga krajowa wylotowa z Białegostoku dojazd do S-8) Projekt ujęty w KT województwa podlaskiego. Przedsięwzięcie na poz. 3 w DI na liście projektów drogowych oraz ujęte w załączniku 5 PBDK na lata a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ. Projekt jest na liście dużych projektów. Projekt ujęty w KT województwa podlaskiego. Realizacja przedsięwzięcia leży we właściwości strony samorządowej, a przewidywane źródło finansowania to PO PW (tryb konkursowy) S-61 obwodnica Augustowa granica Państwa Projekt ujęty w KT województwa podlaskiego. 25 S t r o n a Przedsięwzięcie na poz. 11 w DI na liście projektów drogowych oraz ujęte w załączniku 5 PBDK na lata a przewidywane źródło finansowania to CEF.

26 1.9 S-19 Białystok Lublin Projekt ujęty w KT województwa podlaskiego i lubelskiego jako przedsięwzięcia warunkowe, których realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych. Przedsięwzięcie na poz. 32 w DI na liście projektów drogowych. a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ, jest uzależniona od dostępności środków w PO IiŚ oraz ujęcia w PBDK na lata S-19 granica państwa Białystok Projekt ujęty w KT województwa podlaskiego jako przedsięwzięcia warunkowe, których realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych. Przedsięwzięcie na poz. 36 w DI na liście projektów drogowych. a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ. Projekt jest na liście dużych projektów. Realizacja uzależniona od dostępności środków S-19 Lublin Rzeszów Projekt ujęty w KT województwa lubelskiego i podkarpackiego. Przedsięwzięcie na poz. 12 w DI na liście projektów drogowych oraz ujęte w załączniku 5 PBDK na lata a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ. Projekt jest na liście dużych projektów S-19 Rzeszów Południe Babica Projekt ujęty w KT województwa podkarpackiego. Przedsięwzięcie na poz. 40 w DI na liście projektów drogowych. a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ. Projekt jest na liście dużych projektów. Realizacja uzależniona od dostępności środków w PO IiŚ oraz ujęcia w PBDK na lata S-19 Babica Barwinek Projekt ujęty w KT województwa podkarpackiego jako przedsięwzięcia warunkowe, których realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych. Przedsięwzięcie na poz. 40 w DI na liście projektów drogowych. a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ. Projekt jest na liście dużych projektów. Realizacja uzależniona od dostępności środków w PO IiŚ oraz ujęcia w PBDK na lata Południowa obwodnica miejska (Białystok) etap II Projekt ujęty w KT województwa podlaskiego jako przedsięwzięcia warunkowe, których realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych. Realizacja przedsięwzięcia leży we właściwości strony samorządowej, a przewidywane źródło finansowania to PO PW Zwiększenie wewnętrznej dostępności komunikacyjnej. Budowa zachodniej części obwodnicy miejskiej Białegostoku 1.16 S-17 Warszawa Lublin, odcinek: Zakręt Kurów odcinki na terenie województwa lubelskiego Projekt ujęty w KT województwa podlaskiego jako przedsięwzięcia warunkowe, których realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych. Realizacja przedsięwzięcia leży we właściwości strony samorządowej, a przewidywane źródło finansowania to PO PW. Projekt ujęty w KT województwa lubelskiego. Przedsięwzięcie na poz. 9 w DI na liście projektów drogowych oraz ujęte w załączniku 5 PBDK na lata a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ. 26 S t r o n a

27 1.17 S-17 Lublin Hrebenne Projekt ujęty w KT województwa lubelskiego jako przedsięwzięcia warunkowe, których realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych. Przedsięwzięcie na poz. 39 w DI na liście projektów drogowych a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ (projekt jest na liście dużych projektów), jest uzależniona od dostępności środków w PO IiŚ oraz ujęcia w PBDK na lata Budowa obwodnicy Tomaszowa Lubelskiego w ciągu drogi ekspresowej S17 Projekt ujęty w KT województwa lubelskiego. Realizacja przedsięwzięcia leży we właściwości strony rządowej. W przypadku projektów będących w kompetencji Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad będzie istniała możliwość współfinansowania ze środków UE w ramach środków PO IiŚ pod warunkiem spełnienia kryteriów wyboru projektów oraz ujęcia w PBDK Obwodnica Opatowa w ciągu drogi S-74 Projekt ujęty w KT województwa świętokrzyskiego. Realizacja przedsięwzięcia leży we właściwości strony rządowej. W przypadku projektów będących w kompetencji Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad będzie istniała możliwość współfinansowania ze środków UE w ramach środków PO IiŚ pod warunkiem spełnienia kryteriów wyboru projektów oraz ujęcia w PBDK S-74 Sulejów Kielce Projekt ujęty w KT województwa świętokrzyskiego jako przedsięwzięcia warunkowe, których realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych. Przedsięwzięcie na poz. 23 w DI na liście projektów drogowych a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ, jest uzależniona od dostępności środków w PO IiŚ oraz ujęcia w PBDK na lata S-74 Kielce Nisko Projekt ujęty w KT województwa świętokrzyskiego jako przedsięwzięcia warunkowe, których realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych. Przedsięwzięcie na poz. 28 w DI na liście projektów drogowych a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ, jest uzależniona od dostępności środków w PO IiŚ oraz ujęcia w PBDK na lata MODERNIZACJA LINII KOLEJOWYCH Z MIAST WOJEWÓDZKICH POLSKI WSCHODNIEJ DO WARSZAWY, KRAKOWA I TRÓJMIASTA 2.1. Prace na linii kolejowej nr 216 na odcinku Działdowo Olsztyn Projekt ujęty w KT województwa warmińsko-mazurskiego. Przedsięwzięcie na poz. 7 w DI na liście projektów kolejowych o znaczeniu makroregionalnym. a przewidywane źródło finansowania to PO PW Kolejowe przedsięwzięcia multilokalizacyjne służące poprawie bezpieczeństwa na newralgicznych skrzyżowaniach linii kolejowych z drogami w województwie warmińsko-mazurskim Projekt ujęty w KT województwa warmińsko-mazurskiego jako przedsięwzięcia warunkowe, których realizacja jest uzależniona między innymi od dostępności środków finansowych. Projekt multilokalizacyjny przewidziany w opisie projektu DI, bez wskazania lokalizacji inwestycji w poszczególnych województwach. Zarządca zobowiązuje się do analizy możliwości realizacji inwestycji infrastruktury kolejowej, służących poprawie bezpieczeństwa na newralgicznych skrzyżowaniach linii kolejowych z drogami w województwie warmińsko-mazurskim. a przewidywane źródło finansowania to PO IiŚ, środki budżetu państwa, środki jednostek samorządu terytorialnego. 27 S t r o n a