Kompetencje obywatelskie i społeczne

Transkrypt

1 Kompetencje obywatelskie i społeczne

2 Kompetencje kluczowe: 1. porozumiewanie się w języku ojczystym 2. porozumiewanie się w językach obcych, 3. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne, 4. kompetencje informatyczne 5. umiejętność uczenia się 6. kompetencje społeczne i obywatelskie, 7. kreatywność i przedsiębiorczość, 8. świadomość i ekspresja kulturalna.

3 Kompetencje obywatelskie i społeczne Są to kompetencje osobowe, interpersonalne i międzykulturowe obejmujące pełny zakres zachowań przygotowujących osoby do skutecznego i konstruktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym.

4 Kompetencje społeczne i obywatelskie oczekiwane od uczniów na koniec pierwszego etapu edukacyjnego. Według rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego uczeń na koniec pierwszego etapu edukacyjnego z zakresu edukacji społecznej powinien mieć następujące osiągnięcia w zakresie rozumienia środowiska społecznego:

5 identyfikuje się z grupą społeczną, do której należy: rodzina, klasa w szkole, drużyna sportowa, społeczność lokalna, naród; respektuje normy i reguły postępowania w tych grupach; wyjaśnia, iż wszyscy ludzie mają prawa i obowiązki, wymienia własne prawa i obowiązki, przestrzega ich i stosuje je w codziennym życiu; przyjmuje konsekwencje swojego uczestnictwa w grupie i własnego w niej postępowania w odniesieniu do przyjętych norm i zasad; ocenia swoje postępowanie i innych osób, odnosząc się do poznanych wartości, takich jak: godność, honor, sprawiedliwość, obowiązkowość, odpowiedzialność, przyjaźń, życzliwość, umiar, powściągliwość, pomoc, zadośćuczynienie, przepraszanie, uznanie, uczciwość, wdzięczność oraz inne, respektowane przez środowisko przedszkolne ; przedstawia siebie i grupę, do której należy, zapisuje swój adres, adres szkoły, zawód i miejsce pracy rodziców; posługuje się danymi osobistymi wyłącznie w sytuacjach bezpiecznych dla siebie i reprezentowanych osób; jest powściągliwy w używaniu takich danych w sytuacjach nowych i wirtualnych;

6 rozpoznaje i nazywa wybrane grupy społeczne, do których nie należy, a które wzbudzają jego zainteresowanie, np. drużyny i kluby sportowe, zespoły artystyczne, a także inne narodowości; opowiada ciekawostki historyczne dotyczące regionu, kraju, wyróżniając w nich postaci fikcyjne i realne; stosuje pojęcia: porozumienie, umowa;; wymienia przykłady powstałych w efekcie porozumień i umów grup społecznych, np. stowarzyszenia pomocy chorym i niepełnosprawnym dzieciom, organizacje ekologiczne, szanuje zwyczaje i tradycje różnych grup społecznych i narodów, przedstawia i porównuje zwyczaje ludzi, np. dotyczące świąt w różnych regionach Polski, a także w różnych krajach; wykorzystuje pracę zespołową w procesie uczenia się, w tym przyjmując rolę lidera zespołu, i komunikuje się za pomocą nowych technologii

7 Aby uczeń mógł rozwinąć w sobie kompetencje społeczne i obywatelskie, należy: Od najmłodszych lat rozwijać jego zainteresowania, podsycać zapał i uczyć stawiać pytania, a ewentualne błędy traktować jako nieodzowną część procesu uczenia się. W edukacji przyrodniczej w nauczaniu zintegrowanym ważne jest, żeby stawiane przed uczniem zagadnienia i problemy były na tyle trudne, by stanowiły wyzwanie i uczeń chciał się nimi zajmować, zdobywając niejako przy okazji nowe umiejętności. Nie powinny być jednak za trudne, ponieważ spowodują u niego zniechęcenie do pracy i brak wiary we własne siły. W celu uatrakcyjnienia i wzbogacania zajęć z zakresu przyrodniczego nauczyciel może organizować wyjścia plenerowe do parku, do ogrodu botanicznego, do lasu, do muzeów, do ZOO. Nauczyciel powinien też wykorzystać tego typu zajęcia do kształtowania u ucznia pożądanych zachowań społecznych (np. w trakcie wycieczki). Mogą one również służyć kształtowaniu poszanowania wobec roślin i zwierząt, co niejako łączy się z poszanowaniem ludzi reprezentujących inną kulturę, język itp. U podłoża jakiegokolwiek szacunku zawsze leży pewnego rodzaju wrażliwość, którą należy w dziecku rozbudzić i odpowiednio kształtować. Oprócz tego dobrym sposobem jest stosowanie elementów strategii otwartych form nauczania. Jest to sprawdzony sposób nie tylko na zaangażowanie uczniów, ale daje możliwość różnicowania nauczania ze względu na ich możliwości i kompetencje, co 9 uwzględnia różnorodne potrzeby uczniów w klasie. Wymaga często od nauczyciela dużego wysiłku organizacyjnego, a także wymusza na nim potrzebę ustawicznego samokształcenia oraz umiejętnego oceniania dokonań uczniów.

8 Jak przedszkole rozwija umiejętności społeczne dzieci Człowiek jest istotą społeczną, ponieważ żyje wśród ludzi i jest od nich zależny. Nikt nie chce być sam. Już od momentu narodzin dziecko obcuje z matką, z rodziną. Jego prawidłowy rozwój kształtuje w dużej mierze środowisko, w którym najważniejszą rolę odgrywa dom i placówki oświatowowychowawcze. Wchodząc w ten świat zaczyna od grupy, którą stanowią dwie lub więcej osób przebywających w tym samym miejscu, w tym samym czasie.

9 Pierwszą taką grupą jest grupa wychowawcza w przedszkolu czyli zespół skupiający osoby w tym samym wieku w celu doskonalenia się w wybranej dziedzinie edukacji umysłowej, artystycznej, technicznej, fizycznej i realizacji ideałów przyjętych przez grupę. Jest to grupa społeczna, którą tworzy zbiór ludzi zespolonych więzią społeczną.

10 Gdy dzieci rozpoczynają edukację przedszkolną, wpływ na ich uspołecznienie zaczynają wywierać nauczyciele, ale wpływ rówieśników jest zwykle większy od wpływu nauczyciela czy rodziny.

11 Doskonałą formą stymulowania postaw prospołecznych dzieci w wieku przedszkolnym stanowią kontakty okolicznościowe, jako spontaniczne i niewymuszone oddziaływanie na dziecko. Stanowią one ważną, choć nie zawsze docenianą formę pracy wychowawczo-dydaktycznej. Może dzieje się tak, dlatego, iż nauczycielowi trudno jest odpowiednio wykorzystać wszystkie spontanicznie nadarzające się okazje i sytuacje. Tego, co się akurat zdarzy danego dnia w przedszkolu, nie jest w stanie przewidzieć i zaplanować nikt. Kontakty okolicznościowe mają głównie charakter indywidualny, dostosowany do możliwości społecznych i poznawczych poszczególnych dzieci. Znakomicie nadają się do bliższego poznawania dzieci i zdobywania ich zaufania, a przez to przyczyniają się do większej efektywności naszych oddziaływań wychowawczych.

12 Wpływ grupy na rozwój społeczny dziecka Hierarchiczna struktura każdej grupy zakłada różnorodność ról społecznych pełnionych przez jej członków. Jeśli członek grupy postępuje zgodnie z normami, jego zachowanie jest akceptowane przez innych. Akceptacja odczuwana jest jako nagroda. Przeciwnie, jeśli ktoś postępuje nie zgodnie z regułami, spotyka się z brakiem akceptacji. Bywają w przedszkolu dzieci nieśmiałe i małomówne. Pełnią one rolę najczęściej przypisana przez nauczycielkę.ten rodzaj izolacji można przełamać przez stopniowe ośmielanie dziecka, powierzanie mu najpierw prostych, potem nieco trudniejszych zadań do wykonania., włączanie go w zabawy zespołowe i życzliwą pomoc okazywaną w codziennych sytuacjach. Dzieci w relacjach z rówieśnikami uczą się przedstawiać własny punkt widzenia, słuchać, co mają do powiedzenia inni, stają przed koniecznością uzgadniania stanowisk i dochodzenia do wspólnych rozwiązań.

13 Role, w jakich dziecko występuje w grupie rówieśniczej, mogą być rolami przez ni przyjętymi lub nadanymi przez nauczyciela lub przypisanymi jednostce przez grupę. Wiążą, się z pewnymi umiejętnościami, które jednostka posiada. Dzieci w kontaktach z rówieśnikami stosują wobec siebie te same kryteria ocen, jak wobec innych, co jest niezbędnym elementem rzeczywistych interakcji społecznych. Dopóki ktoś nie potrafi reagować na siebie tak, jak reaguje nań społeczność, dopóty nie należy on naprawdę do tej społeczności. Podstawą funkcjonowania dziecięcych grup społecznych są wzajemne sympatie i antypatie, dlatego społeczność dziecięca cechuje się dużą labilnością, zmiennością ról i pozycji jednostki.

14 Kontakty z rówieśnikami stymulują rozwój ruchowy, poznawczy, społeczny i emocjonalny dziecka. Przede wszystkim w relacjach z rówieśnikami, a nie w relacjach z dorosłymi, dziecko uczy się : nawiązywać kontakty społeczne, współpracować, Zgłaszać inicjatywy, bronić własnych interesów, negocjować, dochodzić do wspólnych rozwiązań, pełnić rolę przywódcy i podporządkowywać się kierownictwu innych.

15 W kształtowaniu właściwych postaw społeczno-moralnych dziecka podkreślić należy niebagatelną rolę nauczycieli wychowania przedszkolnego. To właśnie nauczyciel stanowi dla dziecka wzór osobowościowy, wykorzystuje różne sytuacje do dokonywania przez dziecko wyborów, uczy odpowiedzialności za ich konsekwencje, jest przewodnikiem po świecie baśni. Nauczyciel pomaga także w dokonywaniu przez dziecko oceny zachowań i zjawisk oraz wyciąganiu wniosków. Dzięki temu dziecko uczy się właściwej hierarchii wartości moralnych, właściwej orientacji etycznej, poznaje wartości życia ludzkiego, swoje miejsce rodzinie i środowisku. Tylko oddziaływania wychowawcze podejmowane przez nauczycieli, którzy sami kierują się w życiu i pracy zawodowej zasadami moralnymi, prawdą i dobrem, przyniosą efekty w postaci właściwych postaw społeczno-moralnych dzieci i przygotowania ich do aktywnego uczestniczenia we wszystkich dziedzinach życia.

16 Opracowanie: Marta Kowalska Gnacy Sandra Kowalczyk