W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM

Transkrypt

1 W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki grudzień 2014 Projekty edukacyjne z Mikołowa Konferencja Wspólnie możemy więcej Eurodyktando Pokoleniowy tandem Lekcje o EFS, Eurowyzwanie Mikołajki z EFS Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2 Magicznych, ciepłych i pełnych miłości świąt Bożego Narodzenia życzą Marszałek Województwa Śląskiego, Dyrekcja, Pracownice i Pracownicy Wydziału Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego

3 Szanowni Państwo! FOT. ARCH. UMWSL Czwarty numer biuletynu, który przekazuję w Państwa ręce, obfituje w wydarzenia związane z realizacją Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w naszym regionie. W związku z tym, że tematem wiodącym numeru jest podsumowanie priorytetu IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach, szczególnie polecam wywiad ze śląskim kuratorem oświaty Stanisławem Faberem. Za imponującymi liczbami dotyczącymi wykorzystania środków z Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze edukacji na wszystkich poziomach, od przedszkoli po studia podyplomowe stoją konkretni uczniowie, którzy skorzystali z dodatkowych zajęć i stypendiów, oraz nauczyciele uczestniczący w kursach, m.in. podnoszących ich kwalifikacje zawodowe. Ostatni kwartał to również czas licznych wydarzeń promocyjnych poświęconych wsparciu, jakie EFS daje mieszkańcom naszego województwa. Dwa tematy były przedmiotem szczególnej uwagi, a mianowicie: promocja podmiotów ekonomii społecznej oraz wsparcie dla osób 50+. Z początkiem grudnia odbyła się konferencja Wspólnie możemy więcej. Podmioty ekonomii społecznej i klauzule społeczne w praktyce, będąca forum dyskusji dla spółdzielni socjalnych, centrów integracji społecznej oraz zakładów aktywności zawodowej, podczas której mogli przedstawić prowadzone przez siebie z sukcesem działalności, wymienić się doświadczeniami, zachęcić zaproszonych na konferencję przedstawicieli samorządów do korzystania z ich usług. Z kolei dla seniorów przygotowano, cieszącą się ogromnym zainteresowaniem, drugą edycję Tandemu pokoleniowego inicjatywy integrującej seniorów i juniorów we wspólnej międzypokoleniowej wymianie życiowych doświadczeń i pasji, promującej ideę mentoringu, tak ważną w projektach dofinansowanych ze środków EFS. Młodzież jak co roku chętnie uczestniczyła w kolejnych edycjach Festiwalu Piosenki Europejskiej EuroSong, konkursie ortograficznym Eurodyktando oraz w lekcjach o Unii Europejskiej i Europejskim Funduszu Społecznym, uatrakcyjnionych grą miejską Kapitał to Ty!, a zakończonych konkursem wiedzy pn. Eurowyzwanie. Najmłodsi mieszkańcy regionu rozpoczęli radosny czas wyczekiwania na święta od spotkania z EFS-owym Mikołajem, które przebiegało w atmosferze dekorowania ekologicznej choinki, śpiewania kolęd wspólnie z beneficjentami EFS i poznawania świątecznych zwyczajów krajów należących do Unii Europejskiej. Korzystając z okazji, w związku z nadchodzącym Bożym Narodzeniem życzę wszystkim spokojnych, rodzinnych świąt oraz wszelkiej pomyślności w Nowym 2015 Roku. Kazimierz Karolczak Członek Zarządu Województwa Śląskiego W numerze: 4 Podejmujemy wyzwania: rozmowa ze Stanisławem Faberem, śląskim kuratorem oświaty 16 Odrobili lekcje z EFS i wygrali: lekcje o EFS i Eurowyzwanie 6 Edukacja dla wszystkich: jak zmieniał się system oświaty w minionej perspektywie 17 Mikołaj i EFS to zgrany duet: europejskie mikołajki w Katowicach 10 Pomnażanie talentów: projekty NASA i Uniwersytet Młodych Odkrywców wzbogacają szkolnictwo w Mikołowie 18 Wespół w zespół: projekt Pokoleniowy tandem promuje współpracę między pokoleniami 12 Muzyka łączy: 5. Festiwal Piosenki Europejskiej EuroSong 20 Skuteczni i potrzebni: konferencja Wspólnie możemy więcej Język polski to też wyzwanie: Eurodyktando potyczki z językiem polskim Wykorzystać potencjał kreatywności: innowacje społeczne 14 Agenci do zadań specjalnych: gra miejska Kapitał to Ty Program Operacyjny Kapitał Ludzki w Województwie Śląskim. Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, ul. Ligonia 46, Katowice, Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego Realizacja: Smartlink Sp. z o.o., ul. Zjazd 2/4, Poznań, biuro@smartlink.pl, Redakcja: Jerzy Gontarz, Agata Rokita Współpraca z redakcją: Magdalena Błaszczyk, Marzena Podlaska Projekt i skład: Nina Dereszewicz-Nowacka Druk: Argonex Publikacja bezpłatna, współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Istnieje możliwość zamówienia bezpłatnej prenumeraty biuletynu. Zamówienia należy kierować na adres: efs@slaskie.pl z dopiskiem Zamówienie biuletynu PO KL.

4 4 Rozmowa numeru Podejmujemy wyzwania Rozmowa ze Stanisławem Faberem, śląskim kuratorem oświaty. Rok 2014 upływa pod znakiem świętowania 10 lat przynależności Polski do Unii Europejskiej i podsumowań perspektywy Jak ocenia Pan te dziesięć lat z punktu widzenia systemu edukacji na Śląsku? Pieniądze europejskie przyczyniły się do jego rozwoju? Możemy tę kwestię omawiać w różnych aspektach, w zależności od tego, o jakich projektach mówimy: czy o współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego, czy też o tym, czym przede wszystkim zajmujemy się, czyli działaniach przeprowadzanych w ramach Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji. Nasze szkoły biorą udział w tych projektach i środki są na tyle świetnie wykorzystywane, że to właśnie w woj. śląskim realizujemy ¼ FOT. ARKADIUSZ ŁAWRYWIANIEC wszystkich projektów w skali kraju. Nasz region dominuje, co jest zasługą zespołu, który koordynuje te działania, ale przede wszystkim dużego zaangażowania nauczycieli i szkół. Dlatego, biorąc pod uwagę nową perspektywę unijną, jestem pełen optymizmu, bo śląskie szkoły w skali całego kraju radzą sobie z wykorzystywaniem przyznawanych środków bardzo dobrze. Efekty wykorzystania w edukacji pieniędzy z Europejskiego Funduszu Społecznego są niezwykle trudne do zweryfikowania i oceny. Cieszy to, że szkoły różnych organów prowadzących, różnych typów, z różnych środowisk przystępują do konkursów i sięgają po te środki. Wykorzystywane są do wielu różnych inicjatyw, przede wszystkim jednak ważne jest to, że stwarzają możliwość pracy metodą projektową, zarówno dla uczniów, jak i nauczycieli. Młodych ta metoda lepiej wprowadza w dorosłe, zawodowe życie, uczy pewnej kooperacji. Tego nam dotychczas w porównaniu z innymi państwami europejskimi brakowało. Rok szkolny 2014/2015 ogłoszony został Rokiem Szkoły Zawodowców. Sporo działań Kuratorium Oświaty zmierza do podniesienia rangi szkolnictwa zawodowego, są wśród nich także działania finansowane z EFS. To realizowane przez nas projekty Mam zawód mam pracę w regionie oraz Mój wybór, mój zawód, moja kariera oba mają wzmocnić szkolnictwo zawodowe. Chodzi o uzyskanie jak najlepszych wyników w obszarze przedmiotów ogólnokształcących, wyników na egzaminie maturalnym dla absolwentów techników, aby mogli kontynuować naukę na studiach. Z drugiej zaś strony dążymy do podniesienia poziomu zdawalności egzaminów zawodowych, czemu służy zwłaszcza drugi z projektów. Z kolei w pierwszym udało się nam przede wszystkim zachęcić uczniów i nauczycieli do pracy nieco inną metodą, za pomocą platformy e-learningowej, która dzięki zaangażowaniu moderatorów faktycznie przybliżyła uczniom metody zdawania egzaminów czy najlepsze sposoby nauki, dała też możliwości sprawdzenia swoich umiejętności. Oba przedsięwzięcia odbiły się szerokim echem w regionie. Tylko w ogromnym projekcie Mam zawód mam pracę w regionie o wartości ok. 72 mln zł, z czego ponad 60 mln zł pochodziło z EFS, uczestniczyło 14 tys. uczniów zasadniczych szkół zawodowych i techników. Dzięki takim działaniom udaje się podnieść prestiż nauczania zawodowego? Dla mnie najważniejsze jest, aby odbudować szkolnictwo zawodowe na podstawie zasadniczych szkół zawodowych, które uczą właściwego rzemiosła, przygotowują nie tylko teoretycznie, ale i praktycznie. Nadal niestety bywa ono deprecjonowane. Wciąż najwięcej młodych ludzi wybiera licea ogólnokształcące i technika, zdecydowanie zbyt często. W technikach mamy uczniów o różnym potencjale i różnych umiejętnościach. To powoduje, że czasem nie osiągają sukcesów na miarę swoich możliwości. W wielu przypadkach ścieżka edukacji powinna być inna: szkoła zawodowa, potem wykształcenie średnie i na przykład technikum zawodowe. Ustawodawca już w 2012 r. stworzył wspaniałe możliwości ku temu, by uczniowie szkół

5 Rozmowa numeru 5 zawodowych mogli kontynuować naukę, uzyskując wykształcenie średnie w drugiej albo trzeciej klasie liceum dla dorosłych. Proszę zwrócić uwagę: absolwenci szkół zawodowych, którzy już pracują w jakimkolwiek zawodzie, dysponują wiedzą, mają dostęp do narzędzi, urządzeń, często bardzo rozwiniętych po względem technologicznym, nierzadko bardzo drogich, wymagających sporych umiejętności. Źle się dzieje, jeśli ich kompetencje są umniejszane. Zasadnicze szkoły zawodowe wciąż wymagają wsparcia, ponieważ mogą nauczyć bardzo dobrego, praktycznego rzemiosła, umiejętności, a nic nie stoi na przeszkodzie, aby uczeń po skończeniu szkoły mógł kontynuować naukę. Czy to jest kierunek zmian w systemie edukacji, który odpowiada na aktualne zapotrzebowanie regionu? Tak, bo dziś zbyt wielu uczniów rozpoczynających naukę w technikach nie kończy szkoły zdaniem egzaminu zawodowego i maturalnego, nie mówiąc już o poziomie, który pozwoli im się dostać na wymarzone studia. Jeśli mówimy o szkolnictwie zawodowym, to staramy się odmienić trend, aczkolwiek ważne są nie tylko środki finansowe, ale także odpowiedzialna polityka samorządu. Już w 2008 r. rozpoczęliśmy cykl spotkań i debat z udziałem samorządowców, dyrektorów szkół zawodowych, aby wspólnie podnosić prestiż tego szkolnictwa. Przenieśmy się w podsumowaniach kilka szczebli niżej: do przedszkoli. Z jednej strony borykamy się z niżem demograficznym, z drugiej wciąż mamy kłopoty ze znalezieniem w przedszkolach miejsc dla dzieci. Co w tej dziedzinie udało się usprawnić w minionej perspektywie na Śląsku? Tej kwestii nie postrzegałbym wyłącznie poprzez pryzmat środków, którymi dysponował samorząd województwa. Istotny wpływ na edukację przedszkolną miała polityka państwa, które kładło nacisk na rozwój nauczania przedszkolnego. W latach nastąpił znaczący wzrost liczby dzieci uczęszczających do przedszkoli, również w środowiskach wiejskich. Dlatego, mimo niżu, zauważamy boom na przedszkola. Podejmowane są też ciągłe próby jak największego zmniejszenia wydatków rodziców posyłających dzieci do przedszkoli, na m.in. zajęcia dodatkowe. Takich działań jest sporo. Zasadnicze szkoły zawodowe wciąż wymagają wsparcia, ponieważ mogą nauczyć bardzo dobrego, praktycznego rzemiosła, umiejętności, a nic nie stoi na przeszkodzie, aby uczeń po skończeniu szkoły mógł kontynuować naukę Gdyby miał Pan wybrać najlepsze projekty finansowane z pieniędzy unijnych, realizowane w sferze edukacji na Śląsku, które by Pan wytypował? Jest ich tak dużo, są tak różnorodne, że nie sposób wybrać jednego. W ostatnich latach doszło do ogromnego zaangażowania środków, ale i środowisk szkolnych, aby uatrakcyjnić ofertę edukacyjną, bazę dydaktyczną czy proponować uczniom nowe, ciekawe zajęcia. W dużej mierze to projekty miękkie, które ubarwiają naszą ofertę. Odnoszę wrażenie, że te pieniądze są dobrze wykorzystywane. Jestem jednak zwolennikiem rozwiązań systemowych małe projekty dostosowane do potrzeb mniejszych grup są ważne, ważne też są jednak duże. Przychodzi mi do głowy jeden z realizowanych w Bielsku-Białej, gdzie stworzono wspaniały kompleks dydaktyczny dla dorosłych Centrum Kształcenia Ustawicznego i Praktycznego. Przepiękna szkoła powstała właśnie ze środków unijnych. Kształcenie ustawiczne, czyli podnoszenie kwalifikacji i kompetencji, zwłaszcza przez osoby zagrożone bezrobociem, to akurat dziedzina szczególnie promowana przez Unię Europejską. Dorośli chcą się uczyć? Istnieje taka potrzeba, więc muszą. Ośrodków kształcenia ustawicznego mamy kilkanaście w większych miastach, uczestniczą w wielu projektach. Bielsko-Biała jest świetnym przykładem, ponieważ tam kompleks został stworzony od początku do końca, odpowiada współczesnym potrzebom edukacji, stwarza lepsze warunki dla nauki i kształcenia nie tylko ogólnego, ale i w zawodzie, co ważne ze znakomitym zapleczem. Uczniowie mają dziś bardzo łatwy dostęp do informacji, ale czy mają odpowiednią wiedzę podstawową, aby je odpowiednio przetworzyć? Kadry oświatowe muszą nadążać za zmieniającymi się potrzebami edukacyjnymi. Te na Śląsku zmieniły się? Chciałbym wierzyć, że tak, ale przede wszystkim zmienia się charakter szkoły i pewne wyzwania, jakie są przed nią stawiane. Uczniowie mają dziś bardzo łatwy dostęp do informacji, ale czy mają odpowiednią wiedzę podstawową, aby je odpowiednio przetworzyć? Na ile potrafią dokonać selekcji informacji prawdziwych od nierzetelnych, potrzebnych od mniej ważnych, na ile nowoczesne media ułatwiają, a na ile utrudniają im naukę? Moim marzeniem jest stworzenie portalu wiedzy, adresowanego do uczniów różnych typów szkół i nauczycieli. Opieram się na doświadczeniach z Francji, gdzie uczestniczyliśmy w konferencjach dotyczących nowoczesnych technologii. Tam działają takie portale, dostosowane są do potrzeb uczniów w różnym wieku. Marzy mi się realizacja takiego projektu, w którym wykorzystamy potencjał nauczycieli, ujednolicając jednocześnie pewien sposób przekazywania wiedzy i tworzenia informacji według szablonu, standardu związanego, co ważne, z podstawą programową, i uda się nam stworzyć bazę informacji sprawdzonych dla ucznia. Na koniec naszej rozmowy, w czasie kiedy zamykamy jedną perspektywę unijną, a druga jest na starcie, proszę ocenić, czy system edukacji na Śląsku już jest znaczącym beneficjentem funduszy unijnych, czy dopiero ma zamiar sięgnąć po duże pieniądze? To wszystko zależy od tego, czy Komisja Europejska postanowi postawić na projekty konkursowe czy systemowe. Moim zdaniem, być może nadszedł czas, aby skończyć z odosobnionymi działaniami i połączyć siły, aby analizując rynek pracy, wziąć pod uwagę szkolnictwo zawodowe, zaproponować pewne określone rozwiązania wspólne, dzięki którym szkoły zawodowe zyskają na atrakcyjności. Dużo też, jeśli chodzi o projekty systemowe, jest do zrobienia w kwestii diagnozy możliwości uczniów. Rozmawiała Justyna Przybytek

6 6 Rozwój wykształcenia i kompetencji Edukacja dla wszystkich Dzięki EFS szkoły mogą szybciej reagować na zmieniającą się sytuację na rynku pracy i oczekiwania pracodawców. Dorośli, którzy chcą się jeszcze doszkolić lub zmienić kompetencje, chętnie korzystają z projektów związanych z kształceniem ustawicznym. Program Operacyjny Kapitał Ludzki przetarł wiele szlaków dla nowego programu i pokazał, które działania najlepiej się sprawdzają. a z różnych form edukacji przedszkolnej na terenach wiejskich skorzystało ponad 17 tys. dzieci. Tworzenie nowych i wsparcie istniejących przedszkoli, nowe programy edukacyjne i dodatkowe zajęcia w szkołach, stypendia dla uczniów, staże w przedsiębiorstwach, podnoszenie kwalifikacji pracowników oświaty, inicjatywy oddolne, kształcenie ustawiczne ten pokaźny zbiór działań był możliwy do realizacji dzięki dofinansowaniu udzielanemu z priorytetu IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach PO KL. Środki finansowe były i wciąż są przekazywane przez Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego oraz przez Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach (działania 9.3/9.6). Przedszkole bardziej dostępne Edukacja przedszkolna przynosi efekty na dalszych etapach rozwoju dzieci. Ponadto powszechny dostęp do przedszkoli ułatwia rodzicom wykonywanie pracy i realizację pasji. W PO KL wsparcie dla przedszkoli kierowano w ramach poddziałania Zmniejszanie nierówności w stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej. W trakcie sześciu konkursów, które w województwie były ogłaszane każdego roku (od 2008 do 2013 r.), można było składać projekty dotyczące tworzenia przedszkoli (na terenie gmin o najniższym w skali regionu stopniu upowszechnienia edukacji przedszkolnej) lub wsparcia istniejących placówek. Podstawowym celem było utworzenie dodatkowych miejsc dla dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego podlegających pod jeden organ prowadzący w danej gminie. Dodatkowe punkty podczas oceny przyznawano projektom, które zakładały objęcie wsparciem dzieci niepełnosprawnych lub wymagających specjalnej organizacji nauki i metod pracy. W tym działaniu podpisano 163 umowy, dzięki którym wsparcie otrzymało 570 ośrodków wychowania przedszkolnego, FOT. ARKADIUSZ ŁAWRYWIANIEC Wyższa jakość nauczania Ogromnym zainteresowaniem cieszyły się konkursy (ogłoszono ich 7) organizowane w ramach poddziałania Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszanie różnic w jakości usług edukacyjnych. Złożono w nich aż 1767 wniosków o dofinansowanie, a było o co się ubiegać, gdyż na to poddziałanie w województwie śląskim skierowano największą kwotę z EFS (82,16 mln euro). Wsparcie było przeznaczone na dwa typy operacji: programy rozwojowe szkół i placówek prowadzących kształcenie ogólne, zmierzające do zmniejszania dysproporcji w osiągnięciach edukacyjnych uczniów i podniesienia jakości kształcenia staże zawodowe realizowane u pracodawców, skierowane do uczniów szkół ponadgimnazjalnych prowadzących kształcenie ogólne. Na podstawie analizy wniosków, które napłynęły w ostatnim konkursie w tym poddziałaniu, można stwierdzić, że wnioskodawcy preferowali pierwszy typ operacji, dotyczący programów rozwojowych. Prawie 83% projektów zakładało wprowadzenie dodatkowych zajęć w zakresie ICT, języków obcych, przedsiębiorczości, nauk przyrodniczo-matematycznych. Na drugim miejscu (ok. 81% projektów) plasują się dodatkowe zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze oraz specjalistyczne, służące wyrównywaniu dysproporcji edukacyjnych w trakcie procesu kształcenia. Na rozwój programów skierowanych do dzieci i młodzieży, które znajdują się poza systemem szkolnictwa podstawowego, gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego, nie zdecydował się żaden wnioskodawca. Około 43% projektów uwzględniło połączenie trzech elementów: zajęć wyrównawczych, opieki pedagogiczno-psychologicznej dla uczniów zagrożonych przedwczesnym wypadnięciem z systemu oświaty oraz dodatkowych zajęć ukierunkowanych na rozwój kompetencji

7 Rozwój wykształcenia i kompetencji 7 Stan na XI 2014 r.; Wydział EFS UMWSL, WUP w katowicach kluczowych, ze szczególnym uwzględnieniem ICT, języków obcych, przedsiębiorczości, nauk przyrodniczo-matematycznych. Tylko 3% wnioskodawców zdecydowało się na wdrożenie nowych, innowacyjnych form nauczania i oceniania, cechujących się wyższą skutecznością niż formy tradycyjne, oraz wdrażanie programów i narzędzi efektywnego zarządzania Priorytet IX PO KL Liczba ośrodków wychowania przedszkolnego, które uzyskały wsparcie: 570 Liczba dzieci w wieku 3-5 lat, które uczestniczyły w różnych formach edukacji przedszkolnej na obszarach wiejskich: Liczba osób dorosłych w wieku lata, które uczestniczyły w kształceniu ustawicznym: 8523 Liczba osób dorosłych, które skorzystały z usług doradztwa edukacyjno-szkoleniowego: 258 Liczba oddolnych inicjatyw społecznych: 743 placówką oświatową, przyczyniających się do poprawy jakości nauczania. Z uwagi na zastosowane kryterium strategiczne większość projektów skierowana była do szkół i placówek z obszarów wiejskich. Dodatkowe punkty projektodawcy uzyskiwali za objęcie wsparciem uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów zdolnych. Ze Liczba szkół (podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych prowadzących kształcenie ogólne), które zrealizowały projekty rozwojowe: 1722 Liczba szkół podstawowych, które zrealizowały projekty dotyczące indywidualizacji nauczania: 900 Liczba szkół i placówek kształcenia zawodowego, które wdrożyły programy rozwojowe: 354 Liczba szkół i placówek kształcenia zawodowego, które współpracowały z przedsiębiorstwami w zakresie wdrażania programów rozwojowych: 259 Liczba uczniów w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe, którzy zakończyli udział w stażach i praktykach: 6470 wsparcia skorzystały 1722 placówki, w tym 613 na obszarach wiejskich. Stypendia dla uzdolnionych Najzdolniejsi gimnazjaliści i uczniowie szkół ponadgimnazjalnych mogli się ubiegać o stypendia z Europejskiego Funduszu Społecznego. Były one przyznawane w ramach projektu systemowego Nauka drogą do sukcesu na Śląsku, realizowanego już w sześciu edycjach w ramach poddziałania Pomoc stypendialna dla uczniów szczególnie uzdolnionych. W ciągu ostatnich 3 lat przyznawano z niego po ok. 400 stypendiów rocznie. Stypendyści poza wsparciem pieniężnym (340 zł miesięcznie) są objęci opieką dydaktyczną. Nauczyciele, pedagodzy lub doradcy zawodowi pomagają swoim podopiecznym w poszerzaniu wiedzy i zainteresowań oraz w wydatkowaniu środków stypendialnych. Stypendia bowiem muszą być przeznaczone na cele zgodne z indywidualnym planem rozwoju edukacyjnego ucznia (IPREU), w którego przygotowanie i wdrażanie angażuje się szkolny opiekun mówi Adam Danel z Referatu Realizacji Projektów Wydziału EFS. Celem jest wsparcie potencjału edukacyjnego uczniów szczególnie uzdolnionych w zakresie przedmiotów matematycznych, przyrodniczych i technicznych oraz znajdujących się w sytuacji materialnej, która ogranicza osobisty i naukowy rozwój (regulamin określa kryteria dostępu dotyczące ocen z wybranych przedmiotów, osiągnięć edukacyjnych oraz dochodu w przeliczeniu na osobę w rodzinie). W ciągu wszystkich sześciu edycji ze stypendiów skorzystało niemal 3 tys. uczniów. Szkoła dostosowana do rynku pracy Odpowiedzią na potrzebę dostosowania kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy miało być działanie 9.2 Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego. Wsparcie przeznaczono na projekty nakierowane na współpracę szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe z pracodawcami w zakresie organizacji staży i praktyk dla uczniów, obejmujące praktyczną naukę zawodu oraz pokrycie kosztów opiekuna stażu. Można było także uzyskać dofinansowanie na wdrożenie programów rozwojowych szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe, ukierunkowanych na zmniejszanie dysproporcji w osiągnięciach uczniów oraz podnoszenie jakości procesu kształcenia. Konkursy (przeprowadzono ich 8) w ramach działania 9.2 nie cieszyły się takim zainteresowaniem, jak podobny instrument wsparcia, skierowany do placówek kształcenia ogólnego tj. poddziałanie Żeby zachęcić wnioskodawców do realizacji projektów dotyczących współpracy z przedsiębiorcami oraz udziału

8 8 Rozwój wykształcenia i kompetencji Kontraktacja w ramach priorytetu IX 483,33 481,58 Działanie ,91 122,67 Poddziałanie ,77 344,28 Poddziałanie ,65 14,63 Poddziałanie ,57 159,93 Działanie ,22 37,24 uczniów w stażach i praktykach, konieczne było zorganizowanie specjalnych akcji informacyjnych. W tym celu wprowadziliśmy dodatkowe punkty w ramach kryteriów strategicznych, a także zorganizowaliśmy dwa konkursy z komponentem ponadnarodowym mówi Anna Tofilska, kierownik Referatu Wyboru Projektów Wydziału EFS w Urzędzie Marszałkowskim. W ostatnim konkursie w ramach działania 9.2, zorganizowanym w 2013 r. pod nazwą Współpraca szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe z pracodawcami, możliwe były dwa typy wsparcia: organizacja staży lub praktyk dla uczniów szkół zawodowych, obejmujących praktyczną naukę zawodu i pokrycie kosztów pracy opiekuna stażu, oraz przygotowanie zawodowe młodocianego pracownika, obejmujące naukę zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy. Wszyscy wnioskodawcy zdecydowali się na pierwszy typ wsparcia. Świetne wyniki zanotował realizowany w tym działaniu projekt systemowy Mam zawód mam pracę w regionie, realizowany przez wodowego. Podobnego zdania jest aż 80% dyrektorów. Możemy mówić o sukcesie w postaci poprawy wizerunku szkolnictwa zawodowego w regionie. Ten typ kształcenia przeżywa w Polsce renesans. Warto, by był to renesans przemyślany, oparty na doświadczeniach z naszego regionu ocenia Piotr Dusza, ekspert w Grupie Gumułka, która przeprowadziła badanie. Ostatnie zapowiedzi wskazują, że w całej Polsce będzie to jedna z najważniejszych form wsparcia szkolnictwa zawodowego. Kadry szkoły Priorytet IX PO KL daje wsparcie nie tylko przedszkolakom i uczniom. W ramach działania 9.4 Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty można było uzyskać dotację na studia podyplomowe, kursy kwalifikacyjne i doskonalące oraz inne formy podwyższania kwalifikacji dla nauczycieli i pracowników placówek kształcenia ustawicznego oraz instruktorów praktycznej nauki zawodu. Wspierane były także studia wyższe oraz kursy kwalifikacyjne dla nauczycieli zain- Dorośli coraz chętniej korzystają z szansy poszerzania swoich kompetencji. Dzięki temu łatwiej im się odnaleźć na rynku pracy Działanie 9.3 STAN na 30 IX 2014 r.; Wydział EFS UMWSL, WUP w katowicach 55,00 54,85 Działanie ,76 31,77 Działanie ,57 21,61 Działanie 9.6 2,07 2,07 Poddziałanie ,70 18,74 Poddziałanie ,79 0,80 Poddziałanie Alokacja (w mln zł) Kontraktacja (w mln zł) Samorząd Województwa Śląskiego, Śląskiego Kuratora Oświaty oraz 30 powiatów i miast na prawach powiatu w regionie. Było to jedno z największych przedsięwzięć wspierających szkolnictwo zawodowe w kraju. Skorzystało z niego ponad 14 tys. uczniów zasadniczych szkół zawodowych i techników uczestniczyli oni w grupowych i indywidualnych spotkaniach z doradcami zawodowymi, kursach (w tym certyfikowanych), praktykach i stażach zawodowych, zajęciach wyrównawczych, pozalekcyjnych i pozaszkolnych oraz wizytach studyjnych u potencjalnych pracodawców. Lista certyfikowanych kursów, przewidzianych dla uczniów, liczy kilkanaście pozycji. Największym zainteresowaniem cieszą się kursy grafiki komputerowej, uprawnień elektrycznych SEP, obsługi programów finansowo- -księgowych, kasy fiskalnej, operatora wózków widłowych, operatora obrabiarek sterowanych numerycznie CNC. Przeprowadzona w tym roku ewaluacja projektu Mam zawód mam pracę w regionie dowiodła, że udało się zrealizować wszystkie założone cele. Współpraca pomiędzy szkołami a pracodawcami przebiega pomyślnie, a uczniowie są zainteresowani utrzymaniem kontaktu z pracodawcą. Blisko dwie trzecie z nich uważa, że wzrosła ich świadomość i umiejętności, jeśli chodzi o planowanie własnej ścieżki rozwoju za- teresowanych podwyższeniem lub uzupełnieniem posiadanego wykształcenia, a także studia podyplomowe i kursy doskonalące dla nauczycieli i pracowników administracji oświatowej w zakresie organizacji, zarządzania, finansowania oraz monitoringu działalności oświatowej. Niż szkolny sprawił, iż dla wielu nauczycieli jedyną drogą do utrzymania się w zawodzie jest zmiana kwalifikacji, np. w kierunku kształcenia ustawicznego. Tego typu programy przekwalifikowania również otrzymywały wsparcie finansowe w ramach działania 9.4. W wyniku 5 przeprowadzonych konkursów podpisano 108 umów o dofinansowanie. Ostatni konkurs był ogłoszony w 2012 r., a wyniki oceny merytorycznej w 2013 r. Największym zainteresowaniem (72% projektów) cieszyły się studia podyplomowe, kursy kwalifikacyjne i doskonalące oraz inne formy podwyższania kwalifikacji dla nauczycieli, w tym przygotowanie do nauczania drugiego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć mówi Anna Tofilska. Inicjatywy oddolne Spotkać się to początek, zgodzić się to postęp, pracować razem to sukces. Ta sentencja Henry ego Forda świetnie pasuje do projektów wspartych z działania 9.5 Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach wiejskich. Tu lokalne środowiska musiały się same porozumieć

9 Rozwój wykształcenia i kompetencji 9 i stworzyć projekty. Na potrzeby realizacji PO KL za oddolną inicjatywę lokalną uznaje się projekt o zasięgu lokalnym, skierowany do określonej grupy docelowej (w tym przypadku mieszkańców gmin wiejskich, wiejsko-miejskich i miast do 25 tys. mieszkańców), zakładający jej udział w formułowaniu założeń lub realizacji projektu (zasada empowerment). Udzielane wsparcie musi wynikać z potrzeb określonych przez społeczność lokalną, np. służyć rozwiązaniu zdiagnozowanego problemu lub pobudzeniu aktywności. W ten sposób podnosi rzeczywistą zdolność tych grup do wpływania na sprawy, które ich dotyczą, i zwiększa efektywność projektów. Efekty przerosły oczekiwania. W trakcie 7 konkursów wpłynęła rekordowa liczba wniosków aż 3057 (najwięcej w konkursie ogłoszonym w 2011 r. 867 wniosków). To pokazuje, że oddanie inicjatywy w ręce środowisk lokalnych jest trafnym posunięciem. Projekty zgłaszały organizacje pozarządowe, lokalne grupy działania (zakładanie i działalność LGD była wspierana z PROW), a nawet koła gospodyń wiejskich mówi Anna Tofilska. W sumie w priorytecie IX podpisano 745 umów o dofinansowanie tzw. małych grantów. Znakomita większość beneficjentów skoncentrowała się na działaniach o charakterze szkoleniowym, doradczym oraz animacyjnym, służących zwiększeniu aktywności mieszkańców obszarów wiejskich w zakresie kształcenia przez całe życie. Drugi typ możliwych do przeprowadzenia w tym działaniu operacji, czyli rozwój dialogu, partnerstwa publiczno-społecznego i współpracy na rzecz promowania edukacji na Liczba i wartość podpisanych umów o dofinansowanie realizacji projektów w ramach priorytetu IX (projekty konkursowe wdrażane przez Wydział EFS) Konkursy Umowy podpisane obszarach wiejskich, nie spotkał się z zainteresowaniem. Były to projekty o wartości do 50 tys. zł, proste do realizacji. Mogły być składane przez podmioty o niewielkim potencjale finansowym, nawet te niedoświadczone w aplikowaniu o środki unijne. Ogromną przewagę nad pozostałymi projektami stanowiło to, że były to oddolne inicjatywy mieszkańców, którzy angażowali się w projekt od samego początku, wymyślali, Wartość dofinansowania umów podpisanych FOT. TOMASZ JODŁOWSKI Wartość ogółem podpisanych umów Poddziałanie ,23 mln zł 133,67 mln zł Poddziałanie ,90 mln zł 314,41 mln zł Działanie ,97 mln zł 90,67 mln zł Działanie ,76 mln zł 39,76 mln zł Działanie ,93 mln zł 46,97 mln zł Działanie ,98 mln zł 32,98 mln zł Działanie ,44 mln zł 21,44 mln zł Priorytet IX ,21 mln zł 679,9 mln zł co chcą robić, i w dużej mierze sami wszystko organizowali. W ostatnim konkursie w ramach działania 9.5 zdecydowanie przeważały projekty edukacyjne dotyczące języków obcych oraz kursy komputerowe mówi Anna Tofilska. Szkoła dla każdego Każdy ma prawo do nauki. Zachęcaniu dorosłych do powrotu do szkół służyło działanie 9.3 Upowszechnienie kształcenia ustawicznego w formach szkolnych, zastąpione następnie przez działanie 9.6 Upowszechnienie uczenia się dorosłych (składa się z trzech poddziałań). W tym ostatnim, obok projektów związanych z kształceniem ustawicznym w formach szkolnych, wspierane są przedsięwzięcia nakierowane na podnoszenie kompetencji dorosłych w zakresie ICT i znajomości języków obcych. Ponadto finansowane są projekty dotyczące doradztwa dla osób dorosłych w zakresie diagnozy potrzeb oraz wyboru kierunków i formy podnoszenia swoich kompetencji i podwyższania kwalifikacji. Liczba osób dorosłych w wieku lat, które uczestniczyły w kształceniu ustawicznym, w listopadzie 2014 r. sięgnęła Natomiast z usług doradztwa edukacyjno-szkoleniowego skorzystało 258 osób. W działaniach 9.3/9.6 podpisano łącznie 92 umowy o dofinansowanie na ponad 60 mln zł. Rosnąca liczba uczestników projektów przekonuje, że dorośli coraz chętniej korzystają z szansy poszerzania swoich kompetencji. Dzięki temu łatwiej im się odnaleźć we współczesnych realiach życia i na rynku pracy. Jerzy Gontarz Stan na xi 2014 r.; Wydział EFS UMWSL, WUP w katowicach

10 10 Dobre praktyki Pomnażanie talentów FOT. TOMASZ JODŁOWSKI (5x) Kryptonim NASA zobowiązuje do zadań specjalnych. Obliczenia natężenia ruchu, wirtualne zakupy, zajęcia rękodzielnicze, trening ekspresji, pisanie reportaży To tylko kilka przykładów, i to z jak odległych dziedzin ludzkiej aktywności. W Niesamowitej Agencji Sprytnych Agentów, działającej w 8 szkołach podstawowych w Mikołowie, odkryto wiele talentów. Kompleksowo, na wielu płaszczyznach, z zaangażowaniem. Celem projektów realizowanych w mikołowskich szkołach była poprawa jakości i dostępności zajęć pozalekcyjnych oraz pozaszkolnych Na lokalną rewolucję edukacyjną złożyły się m.in. 2 edycje projektu Niesamowita Akademia Sprytnych Agentów NASA (I edycja: , II edycja: ) oraz ich kontynuacja w postaci Uniwersytetu Młodych Odkrywców (rok szkolny 2014/2015). Finansowe wsparcie zyskały w ramach poddziałania Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszanie różnic w jakości usług edukacyjnych Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Agenci do zadań specjalnych Pomysłodawcom przyświecał jasny cel: podnieść jakość oferty edukacyjnej i zwiększyć szanse edukacyjne i psychospołeczne uczniów 8 mikołowskich szkół podstawowych poprzez wdrożenie kompleksowych programów rozwojowych. Dokonano tego przez poprawę jakości oraz dostępności zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych, ukierunkowanych na rozwój kompetencji kluczowych, szczególnie nauk ścisłych, języków obcych, ICT. W II edycji projektu wzięło udział 1391 uczniów. Uczniom podobało się, że mogą bardziej empirycznie zdobywać wiedzę przeprowadzać doświadczenia, obserwacje. Dodatkową atrakcją były wyjazdy edukacyjne Mikołowska NASA realizowała 6 misji w ramach 6 agencji: matematyczno-informatycznej (doskonalenie umiejętności w matematyce, statystyce, przedsiębiorczości, ekonomii i ICT, połączone z rozwijaniem logicznego myślenia) przyrodniczo-geograficznej (zadania przyrodniczo-ekologiczne, prowadzenie obserwacji terenowych i doświadczeń) języków obcych (pogłębianie znajomości języków: angielskiego, niemieckiego, rosyjskiego, włoskiego przez nabycie umiejętności prowadzenia konwersacji podczas zabaw oraz w bezpośrednim kontakcie z obcokrajowcami) dziennikarskiej (doskonalenie komunikacji interpersonalnej, poznanie podstawowych zagadnień z zakresu dziennikarstwa oraz redagowania gazetki szkolnej i przeprowadzania wywiadów) Ty też potrafisz (podniesienie poziomu wiedzy uczniów i poprawa ich autoprezentacji przy jednoczesnym zmotywowaniu do efektywnego działania, uczenia się i zapamiętywania) ekspresji kulturalnej (ćwiczenia twórczego myślenia oraz kreatywnego rozwiązywania problemów). Pomysłodawcy zajęć położyli nacisk na zajęcia pomagające rozpoznać szczególne predyspozycje uczniów klas IV-VI. Każdy uczeń mógł wziąć udział w zajęciach zgodnie ze swoimi zainteresowaniami, wiedzą i potrzebami. Jednak pierwszeństwo miały dzieci o utrudnionym dostępie do zajęć pozalekcyjnych z powodu odległości szkoły od miejsca zamieszkania oraz pochodzące z rodzin o niskim statusie materialnym lub dysfunkcyjnych. Kolejnym kryterium były zdolności dziecka, które wcześniej nie były rozwijane z powodu braku możliwości uczestniczenia w zajęciach pozalekcyjnych wyjaśnia Izabella Konieczny z Wydziału Rozwoju Miasta w Urzędzie Miasta Mikołów. Zarówno o profilu zajęć, jak i ich ilości decydowali nauczyciele. Dzięki temu, że znają dzieci, w najlepszym stopniu potrafią ocenić, jakie zajęcia zaspokoją potrzeby uczniów z danej szkoły. Czerpaliśmy również z doświadczeń I edycji projektu. Co istotne, każdy uczeń

11 Dobre praktyki 11 lub uczennica mogli wziąć udział w zajęciach więcej niż jednej agencji, jeżeli zadeklarowali taką chęć dodaje Izabella Konieczny. Szansa na sukces O rozwoju uczniów świadczą zarówno testy, jakie przeprowadzono w ramach ewaluacji, jak i opinie nauczycieli oraz wychowawców klas. Zauważyli oni ogromne zmiany w zachowaniu, samoocenie dzieci, które stały się pewniejsze oraz bardziej otwarte cieszy się Izabella Konieczny. Spektakularnych postępów dokonały m.in. dzieci z agencji ekspresji kulturalnej. Doskonałym przykładem są prace uczniów i uczennic ze Szkoły Podstawowej nr 5, zaprezentowane szerszej publiczności podczas wernisażu w Miejskim Domu Kultury. Na wystawie zostały wyeksponowane obok siebie prace wykonane na początku i pod koniec zajęć, co pokazywało rozwój umiejętności oraz talentów prace artystyczne dzieci były zadziwiające. Uczestnicy tych agencji byli również doceniani w różnego rodzaju przeglądach i konkursach teatralnych. Również same dzieci przyznawały, że bardzo podoba im się odmienna forma zdobywania i pogłębiania wiedzy. Małe grupy pozwalają aktywniej uczestniczyć w zajęciach i wykazać się. Uczniom i uczennicom podobało się, że mogą bardziej empirycznie zdobywać wiedzę przeprowadzać doświadczenia, obserwacje. Dodatkową atrakcją były wyjazdy edukacyjne, uzupełniające zajęcia stacjonarne. Ponadprogramowym efektem zajęć przeprowadzonych w projekcie NASA jest integracja międzyklasowa. Dzieci przełamały barierę wstydu. Dzięki temu pewniej czują się w społeczności szkolnej W ramach wizyt studyjnych uczniowie poznawali różne zawody i spotykali się z ich przedstawicielami. W tym kontekście ważne było przełamywanie stereotypów wiążących się z podziałem na zawody typowo męskie i kobiece. Kładziono również nacisk na budowanie wzajemnego szacunku i partnerskich relacji pomiędzy płciami, podejmowanie wyborów życiowych niezależnie od płci. Podczas wizyt studyjnych uczniowie mogli spotkać się z osobami pracującymi w różnych zawodach (np. urzędnikiem), zadawać im pytania, a przede wszystkim zobaczyć, jak wykonuje się konkretny zawód. Dzięki temu lepiej rozumieli, na czym polega ich praca zgodnie z zasadą: Powiedz mi, a zapomnę, pokaż mi, a zapamiętam, pozwól mi wziąć udział, a zrozumiem podkreśla Izabella Konieczny. Kontynuacją NASA jest Uniwersytet Młodych Odkrywców, którego głównym celem jest podniesienie jakości oferty edukacyjnej i zwiększenie szans edukacyjnych i psychospołecznych ok. 918 uczniów i uczennic 8 mikołowskich szkół podstawowych. Projekt zakłada realizację kompleksowych programów rozwojowych w formie bezpłatnych zajęć pozalekcyjnych: matematyczno-informatycznych, geograficzno- -przyrodniczych, humanistycznych, lingwistycznych, ekspresji kulturalnej oraz nauk różnych. Ponadto uczestnicy projektu wezmą udział w licznych warsztatach i wizytach studyjnych, które mają na celu praktyczne wykorzystanie wiedzy zdobytej na zajęciach mówi Justyna Rudner, koordynator projektu. Ponadprogramowym efektem zajęć przeprowadzonych w ramach projektów jest integracja międzyklasowa. Dzieci nabrały większego zaufania do kolegów i koleżanek z innych klas, przełamały barierę wstydu. Dzięki temu pewniej czują się w społeczności szkolnej. I więcej mogą jej zaoferować. Agata Rokita

12 12 Wydarzenia Muzyka łączy Unia Europejska to 28 państw, 24 języki urzędowe i wiele lokalnych gwar. By uczcić tę różnorodność, 26 września ogłoszono Europejskim Dniem Języków. Tego samego dnia, wpisując się w obchody święta, w Katowicach odbył się koncert finałowy 5. Festiwalu Piosenki Europejskiej EuroSong. Celem konkursu jest nie tylko popularyzacja języków Unii Europejskiej, ale też promocja zajęć językowych i artystycznych talentów uczestników projektów dofinansowywanych z Europejskiego Funduszu Społecznego. W koncercie finałowym wystąpili zwycięzcy eliminacji w 3 kategoriach wiekowych, łącznie 15 uczestników, zarówno solistów, jak i duetów czy zespołów. Odzew jak zawsze był duży (ponad 50 zgłoszeń przyp. red.). Widać, że mieszkańcy regionu, zarówno ci młodsi, jak i starsi, lubią śpiewać. Wydaje mi się, że nasz EuroSong jest tak popularny, bo jest inny. Ten konkurs pokazuje, że Unia Europejska to nie tylko projekty, wnioski, pieniądze i rozliczenia. Unia to także promowanie wspólnoty. My zachęcamy do nauki języków obcych. Przecież dziś angielski to absolutne minimum mówi Tomasz Macioł, zastępca dyrektora Wydziału EFS. Siła pasji Konkurs był podzielony na trzy kategorie wiekowe dzieci, młodzież i dorosłych. Uczestnicy pierwszej kategorii, mimo że najmłodsi, mieli już spore doświadczenie w wokalnej rywalizacji. Bez cienia strachu kroczyli w kierunku wielkiej sceny i opowiadali o swoich dokonaniach czy pasjach. Konkurs EuroSong promuje wspólnotę przez zachęcanie do nauki języków obcych FOT. ARCH. UMWSL A potem czarowali zgromadzoną publiczność piosenkami. Nie tylko polskimi i angielskimi. Jak się okazało, właśnie w tej grupie była największa językowa różnorodność. Rezolutna Maja z Czeladzi, dziś uczennica trzeciej klasy, twierdzi, że śpiewa od drugiego roku życia. Wychodzi jej to świetnie, co docenia publiczność i jurorzy wielu konkursów. Z kolei Julia zaprezentowała utwór po hiszpańsku. Choć w szkole ma lekcje angielskiego i niemieckiego, przyznała, że na muzyce uczyła się piosenek w kilku językach. Młodzież śpiewała po polsku i angielsku, a dorośli skupili się na utworach anglojęzycznych. Wszyscy podkreślali, że muzyka i śpiew towarzyszą im na co dzień. Śpiewałam od zawsze, a teraz wracam na scenę po 6 latach przerwy. O konkursie dowiedziałam się przez przypadek. Dzięki funduszom unijnym mam możliwość sporego rozwoju zawodowego. Ukończyłam szkołę couchów i trenerów, cały czas szukam też kolejnych kursów czy projektów, w których mogę wziąć udział za darmo lub za niewielkie pieniądze. Aby być na bieżąco, zapisałam się też do newslettera EFS. I z niego właśnie dowiedziałam się o EuroSongu. Fajnie, że Unia wspiera nie tylko rozwój zawodowy, ale też nasze pasje tłumaczy Aneta Kielar-Ntuk. Jak podkreślało jury, poziom wszystkich wykonawców był wyrównany. W trakcie konkursu czułam się wspaniale, szczególnie podczas występów, którym towarzyszyły instrumenty. One sprawiają, że artysta wywiera silne wrażenie, jego występ ma głębię, charakter. Zwracam też uwagę na artystów, którzy wybrali inny niż angielski język obcy. Tak naprawdę po angielsku śpiewa się najłatwiej, język ten opiera się na samogłoskach, nie przysparza trudności znanych nam chociażby z języków słowiańskich tłumaczy Agnieszka Musiał, przewodnicząca jury, na co dzień wykładowca. Podobne zdanie miał Kuba Nycz, reprezentujący Radio Zet Gold, patrona medialnego Festiwalu. Konkurs spełnił moje oczekiwania. Były piękne interpretacje, wysoki poziom, przekaz, prawda Tak naprawdę najtrudniej śpiewać po polsku, w tych utworach najmniej jest miejsca na przemilczenia, przekłamania. W piosenkach angielskich, które dominowały, jest większe pole do interpretacji. Uczestników oceniałem przede wszystkim pod kątem tego, na czyj koncert sam bym się wybrał mówi. Nie tylko hobby Gdy jury udało się na obrady, na scenie wystąpiła zwyciężczyni trzeciej edycji EuroSongu, Anna Buczkowska. Jak sama przyznaje, takie festiwale dają przede wszystkim obycie ze sceną. Jej się udało, po kilku latach występów na scenie dziś współpracuje ze znanym, nie tylko w Polsce, zespołem folkowym Carrantuohill. Propozycja współpracy pojawiła się po jednym z wielu konkursów wokalnych przyznaje wokalistka. Obrady jury były krótkie. Nie mieliśmy problemów z wyborem laureatów przyznaje Agnieszka Musiał. W kategorii dzieci zwycięzcami zostały ex aequo Maja Pietruszczak (piosenka Price tag ) i Emilia Roszczypała ( Papuga z dziobem na kłódkę ). W grupie młodzieży bezapelacyjnie zwyciężył harcerz-wodniak, Wiktor Pacan ( Blues o moim morzu ), a wśród dorosłych Aneta Kielar-Ntuk ( Stuck on you ). Jestem bardzo zadowolona i z występu, i z wygranej. Warsztaty wokalne, które wygrałam, z pewnością pomogą mi podszkolić warsztat. Może kiedyś będę miała więcej czasu na śpiew i kto wie, zajmę się nim na poważnie? opowiada pani Aneta. Wiktor Pacan traktuje śpiew jako hobby. Kiedyś grałem w zespole, solowo śpiewam jakieś 3-4 lata. Muzykuję dla przyjemności, dla znajomych. Cieszę się jednak z wygranych warsztatów wokalnych, chciałbym z nich wynieść jak najwięcej mówi laureat w kategorii młodzieżowej. Z roku na rok w eliminacjach do EuroSongu słychać więcej języków. Oczywiście wciąż najwięcej utworów wykonywanych jest w językach polskim i angielskim. Coraz więcej jest jednak piosenek niemieckich, francuskich, hiszpańskich czy czeskich przyznaje Tomasz Macioł. Cieszy też to, że uczestnicy nie tylko w tych językach śpiewają, ale również umieją się nimi posługiwać. Pokazuje to, że Unia Europejska naprawdę weszła w nasze życie. I że my, coraz częściej znający języki i świadomi kulturalnych różnic, czujemy się w niej jak u siebie w domu. Barbara Salamon-Szympruch

13 Wydarzenia 13 Język polski to też wyzwanie Na sali wykładowej Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego zebrało się 150 uczniów szkół ponadgimnazjalnych z całego województwa. Same ortograficzne orły. Najlepsi z najlepszych. Przez kilkadziesiąt minut zmagali się z tekstem Eurodyktanda, naszpikowanego trudnymi słowami, interpunkcyjnymi pułapkami i nawiązaniami do Unii Europejskiej. Autorką tekstu i opiekunką merytoryczną przedsięwzięcia była dr Katarzyna Wyrwas z Zakładu Socjolingwistyki i Społecznych Praktyk Komunikowania Uniwersytetu Śląskiego. Potyczkom uczniów przyglądała się zaś prof. Katarzyna Kłosińska z Uniwersytetu Warszawskiego. Coraz częściej narzekamy na język młodzieży, ja jednak nie jestem aż tak pesymistycznie nastawiona. Wśród osób, które chcą poprawnie mówić, jest duża chęć nauki. Coraz więcej ludzi jest też świadomych językowo. Potwierdzają to choćby telefony słuchaczy radiowej Trójki (profesor prowadzi audycję pt. Co w mowie piszczy przyp. red.). Musimy pamiętać, że rozluźniają się normy zarówno kulturowe, jak i językowe. Dla pokolenia internetu nie ma różnicy pomiędzy językiem sieci a innymi sytuacjami komunikacyjnymi. Dlatego najważniejsze jest uświadomienie młodego pokolenia, że należy dostosowywać język do sytuacji. Z tym młodzież często ma problem. Przede wszystkim dlatego, że nie ma odpowiednich wzorców, nie czyta książek. Nad tym trzeba pracować. Takie imprezy, jak dzisiejsze dyktando, bardzo tej edukacji służą podkreśla Kłosińska. Ponadczasowa hiper-europa W Eurodyktandzie wzięli udział przedstawiciele 23 szkół ponadgimnazjalnych z całego śląskiego. Przyjechałam z uczennicą, która właściwie pisze bezbłędnie. Co ciekawe, robi to dość intuicyjnie. Jest typowym ścisłowcem i gramatyka i ortografia są dla niej dość oczywiste mówi Ewa Lutostańska, nauczycielka języka polskiego w VII Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika w Częstochowie. Tuż po zakończeniu pisania uczniowie byli z siebie bardzo zadowoleni. Spodziewałam się trudniejszego tekstu, choć przyznaję, że niektóre słowa mnie zaskoczyły np. hiper-europa. Na szczęście intuicja mnie nie zawiodła i napisałam je dobrze. Ortografii jestem pewna, natomiast mam obawy co do kilku kwestii interpunkcyjnych opowiada Agnieszka Marchewka z Częstochowy. Dyktando wydaje się prostsze niż w ubiegłym roku, choć nad kilkoma słowami trzeba się było zastanowić. Liczył się też refleks, bo FOT. ARKADIUSZ ŁAWRYWIANIEC W Eurodyktandzie wzięli udział przedstawiciele 23 szkół ponadgimnazjalnych z całego śląskiego tekst był czytany dość szybko, nie było wiele czasu na myślenie relacjonują Roksana Włodarczyk i Radosław Serba z tyskiego Zespółu Szkół nr 4. Po sprawdzeniu wszystkich prac okazało się, że potrzebna jest dogrywka! Andrzej Swoboda z Tarnowskich Gór i Patrycja Kossakowska z Częstochowy w całym tekście dyktanda popełnili tylko po jednym błędzie ortograficznym i jednym interpunkcyjnym. Taka sytuacja zdarzyła się pierwszy raz w sześcioletniej historii konkursu. Po dogrywce minimalnie lepszy okazał się Andrzej Swoboda, reprezentujący Liceum przy Salezjańskim Zespole Szkół w Tarnowskich Górach. Tym razem popełnił tylko jeden błąd. Laureat był szczęśliwy, ale jednocześnie zaskoczony wygraną. Nie spodziewałem się takiego wyniku. Nie pierwszy raz brałem udział w tego rodzaju konkursie (wyróżnienie w poprzednim Eurodyktandzie przyp. red.), ale przypuszczałem, że dzisiejszy tekst nie sprawił większych trudności także innym uczestnikom. W konkursach ortograficznych oprócz umiejętności liczy się szczęście cieszę się, że akurat dziś mi dopisało. Nawet długoletnia nauka nie pomoże, gdy w tekście dyktanda napotka się nieznany wyjątek. W ortografii ważna jest intuicja, ale jej wyrobienie wymaga częstego i uważnego kontaktu ze słowem pisanym powieściami, artykułami, poezją. W przygotowaniach do dyktand warto jednak sięgnąć po literaturę fachową, np.,,słownik ortograficzny PWN, która rozstrzyga nieoczywiste, nowe czy ustalone arbitralnie reguły pisowni i zwraca uwagę na najważniejsze wyjątki tłumaczy zwycięzca Eurodyktanda. W nagrodę, na zaproszenie europosła prof. Adama Gierka, patrona honorowego wydarzenia, pojedzie do Brukseli i Strasburga. Była to już 6. edycja konkursu ortograficznego organizowanego przez Wydział EFS Urzędu Marszałkowskiego. Dzięki konkursowi możemy w przystępny sposób popularyzować wiedzę o języku polskim, który jest przecież jednym z oficjalnych unijnych języków, i jednocześnie o samej Unii Europejskiej. W tekst dyktanda zawsze wplatamy fakty z historii wspólnoty. W tym roku dużo było np. informacji o tym, co w ostatnich latach zrealizowano dzięki funduszom unijnym. Oprócz nauki była więc także edukacja tłumaczy dyrektor Barbara Szafir, organizatorka imprezy. Barbara Salamon-Szympruch

14 14 Wydarzenia Agenci do zadań specjalnych To było nie lada wyzwanie. Jednego dnia, a dokładniej w ciągu pięciu godzin, wcielić się w rolę pilota samolotu akrobacyjnego, prezentera telewizyjnego serwisu informacyjnego, radiowca, nauczyć się podstaw języka migowego, alfabetu runicznego, a w finale skomponować i przygotować jesienną sałatkę. Fot. Silesia Events (6x) W grze miejskiej wzięło udział 11 zespołów ze śląskich szkół ponadgimnazjalnych Takie zadania postawiono przed prawie 60 nastolatkami, które w ostatni poniedziałek października wzięły udział w grze miejskiej z EFS w tle pn. Kapitał to Ty, zorganizowanej przez Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Cel? Staramy się uczyć młodzież poprzez zabawę. Wiemy, że lepiej przyswaja się wiedzę, jeśli zadania są połączone z działaniami interaktywnymi, w tym przypadku z poznawaniem beneficjentów EFS, faktów związanych z wykorzystaniem funduszy unijnych. Trudno jest czasem opowiadać o czymś wyłącznie w formie wykładów. Lepiej podejrzeć beneficjentów w codziennej pracy, sprawdzić, jak u nich wdrażany jest EFS wyjaśniała Ewelina Budzińska-Góra, kierownik Referatu ds. Pomocy Technicznej i Promocji EFS w Urzędzie Marszałkowskim. Po nitce do kłębka Do gry zaproszono uczniów ze śląskich szkół ponadgimnazjalnych, łącznie 11 zespołów z Katowic, Wodzisławia Śląskiego, Wisły, Ustronia, Częstochowy i Rybnika, którzy wcześniej wzięli udział w lekcjach poświęconych Europejskiemu Funduszowi Społecznemu. Podczas zajęć zapoznali się m.in. z podstawowymi informacjami na temat UE, jej struktur i zasad funkcjonowania oraz wykorzystywania środków unijnych. Dowiedzieliśmy się, co to fundusze europejskie i jak działają. Po tych lekcjach ich wpływ rzeczywiście zauważamy w naszej okolicy opowiadała Patrycja Kubica, 18-latka z Zespołu Szkół Handlowych im. B. Prusa w Katowicach. Wszystko to w teorii. O tym, co udaje się dzięki pieniądzom unijnym w praktyce, przekonali się na własne oczy podczas plenerowej gry miejskiej. Sposób edukacji nietypowy, ale sprawdzony i do młodych trafia, o czym organizatorzy przekonali się podczas pierwszej, ubiegłorocznej edycji zabawy. W drugiej więc jedynie nieco zmodyfikowali wyzwania. Planszą gry Kapitał to Ty były Katowice. A dokładniej śródmieście, w którym pieniądze europejskie widać właściwie na każdym kroku, o czym uczniowie przekonali się w trakcie wędrówki z mapą. Ale łatwego zadania nie mieli. Musieli w jak najszybszym czasie dotrzeć do wyznaczonego punktu, wykonać zadanie, a w drodze do kolejnego nie zgubić się w stolicy aglomeracji. Wszystkie miejsca, do których byli kierowani, łączy Europejski Fundusz Społeczny, bo zrealizowano w nich projekty współfinansowane z EFS. Charakter poszczególnych, bardzo zróżnicowany, też nie był przypadkowy. Chodziło o to, aby pokazać młodym, jak różnorodne mogą być projekty dofinansowane w ramach funduszu. Nastolatki zmęczone kilkugodzinnym spacerem, ale podekscytowane zadaniami, meldowały się na mecie w budynku Radia Katowice, gdzie grę także rozpoczęto. Czego się nauczyłem? Na pewno, w największym stopniu, samodzielnego korzystania z mapy podsumował zabawę We wszystkich przystankach gry miejskiej zrealizowano projekty współfinansowane z EFS. Młodzi ludzie przekonali się, jak różnorodne mogą być te inicjatywy

15 Wydarzenia 15 Sławek z Zespołu Szkół Ekonomicznych w Wodzisławiu Śląskim. Mapa była podstawowym wyposażeniem każdego zespołu. Nie tylko trzeba było znaleźć drogę do poszczególnych punktów, ale i wybrać tę najkrótszą, bo jak to w grze liczył się czas. Nie lada wyzwania Wrażenia? Wszystko było ciekawe, ale najbardziej chyba wizyta w telewizji mówiła Roksana z Ustronia. W redakcji TV Silesia drużyny miały za zadanie poprowadzić Silesia Informacje, zatem usiąść za stołem prowadzącego i odczytać przygotowany serwis przed kamerą. Kiedy się to ogląda przed telewizorem, wygląda zupełnie inaczej. Zdecydowanie łatwiej przyznawała Karina. Maksymilian, Mateusz, Tomek i Aleksander z ustrońskiego technikum jako najtrudniejsze zadanie wspominali natomiast to w studiu radiowym, gdzie każda z drużyn musiała najpierw napisać, potem nagrać relację z gry, a całość miała być zgrabnym newsem radiowym. Z kamerą w telewizji nie było trudno. W radiu jest inaczej, nagrywa się tylko głos, nie widać efektu i dziwnie się brzmi oceniał Maksymilian. Chłopcy wspominali też sałatkę wykonaną przez siebie w bistro Krystynka wraca z Wiednia. Nazwaliśmy ją Krabowy szał. Dodaliśmy do niej właściwie wszystkie składniki, jakie dostaliśmy. Wszystkie sałaty i oczywiście mięso z krabów, a całość polaliśmy sosem. Wyglądała ładnie, ale raczej nie smakowała przyznali ze śmiechem. Dodali, niespecjalnie rozczarowani, że do stałego menu bistro ich danie raczej nie trafi. Chęć udziału w kolejnej edycji gry już na początku zabawy zgłaszały dziewczyny z Zespołu Szkół Gastronomiczno-Hotelarskich w Wiśle. Jest super, to coś innego niż tradycyjne lekcje oceniała Sandra Kunert. Nastolatki już przy pierwszym zadaniu emocji miały sporo, bo wylosowały wizytę w Zakładzie Doskonalenia Zawodowego, gdzie musiały się zmierzyć z symulatorem lotniczym. Niby zabawa, bo symulator przypomina grę komputerową, ale nie do końca. Punkty dostajecie za lądowanie, trzymanie się pasa i beczkę w powietrzu wymieniał instruktor. I oczywiście nie wolno rozbić samolotu. Maszyny jednak rozbijały się co chwilę, na szczęście tylko w symulacji. A im dalej w las, tym z wymagającym, wysokowyczynowym samolotem akrobacyjnym Extra 300 dziewczyny radziły sobie coraz lepiej. Poznaj samego siebie W sumie uczestnicy mieli do wykonania osiem zadań plus jedno dodatkowe. Oprócz radiowego, telewizyjnego, kulinarnego, lotniczego, nastolatki pod opieką instruktorów z Centrum Integracja uczyły się podstawowych zwrotów w języku migowym, przypomniały sobie zasady pierwszej pomocy w Komendzie Miejskiej Straży Pożarnej w Katowicach, uczyły się też wyszukiwania i korzystania ze zbiorów w supernowoczesnej bibliotece akademickiej Uniwersytetów Śląskiego i Ekonomicznego CINiBA oraz zapamiętywały magiczne znaki alfabetu runicznego w karczmie Rudy Goblin, założonej i prowadzonej przez spółdzielnię socjalną, powstałą dzięki dofinansowaniu z EFS. Wszystkie zadania przygotowane dla uczestników nawiązywały do działań, które można podejmować w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, by aktywizować, edukować i integrować mieszkańców regionu. Chcemy pokazać EFS przez doświadczenie, ale jednocześnie uświadomić uczestnikom, że to, co zobaczą, czego się nauczą, może im się przydać w przyszłości. Ponadto dla młodzieży ze szkół ponadgimnazjalnych to dobry moment na zdobywanie doświadczeń. Dla większości wszystko, z czym się zmierzą, będzie nowością, chociażby symulator czy wizyta w telewizji, która na pewno jest wielkim przeżyciem tłumaczyła Dorota Janas, organizatorka gry z Silesia Events. Przygody z gry miejskiej będą też ciekawym doświadczeniem. Oczywiście nie stawiamy sobie tak ambitnych celów, że ktoś po wizycie w telewizji poczuje powołanie do takiej pracy, ale może odkryje coś fajnego, że ma dobry głos albo dobrze prezentuje się przed kamerą dodawała Janas. Gra uświadomiła jej młodym uczestnikom, jak wielu mieszkańców Katowic uczestniczyło w projektach dofinansowanych z EFS. Doświadczenia to jedno, ale w grze chodzi też o zwycięstwo. A na podium gry Kapitał to Ty zasłużyły te drużyny, które w najkrótszym czasie i jak najlepiej wykonały postawione przed nimi zadania. Te dwa warunki spełniły drużyny ze szkół z Wodzisławia Śląskiego, Wisły i Katowic. Pierwsze miejsce zajął Zespół Szkół Ekonomicznych im. O. Langego w Wodzisławiu Śląskim, drugie Zespół Szkół Gastronomiczno-Hotelarskich w Wiśle, trzecie V LO im. W. Broniewskiego w Katowicach. Dodatkowo redaktor Radia Katowice, Agnieszka Strzemińska, wybrała trzy zespoły, które najlepiej poradziły sobie z pisaniem relacji z gry i czytaniem informacji w radiowym studiu. Były to ZSE w Wodzisławiu Śląskim (zwycięzcy gry), ZSGH w Wiśle i II LO z Oddziałami Dwujęzycznymi i Integracyjnymi w Wodzisławiu Śląskim. Nagrodą dla nich był wywiad przeprowadzony przez dziennikarzy programu Czas na nas, który został wyemitowany na antenie radia dodaje Janas. Z kolei bistro Krystynka wraca z Wiednia przyznało specjalne wyróżnienie za najciekawszą i najładniejszą sałatkę uczniom z V LO im. W. Broniewskiego. Dla nich nagrodą było włączenie ich Tęczowego kurczaka do menu bistro na tydzień. Justyna Przybytek

16 16 Wydarzenia Odrobili lekcje z EFS i wygrali Czym są fundusze europejskie? Jak stworzyć i pozyskać dofinansowanie na własny projekt? Na te i wiele innych pytań odpowiedzi poznali uczestnicy lekcji o Europejskim Funduszu Społecznym, które w minionych miesiącach odbywały się w szkołach gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych w województwie śląskim. Podczas Eurowyzwania nastolatki prezentowały przygotowane przez siebie strategie reklamowe i sprawdziły swoją wiedzę o UE i EFS W sumie lekcje o EFS odrobiło kilkuset uczniów, m.in. z Częstochowy, Katowic, Rudy Śląskiej, Bytomia, Sosnowca, Wodzisławia Śląskiego, Jastrzębia, Rybnika, Wisły, Brennej i Ustronia. Co mnie zaskoczyło wśród młodzieży? Przede wszystkim początkowe nastroje eurosceptyczne, dość radykalne, nieprzychylne. Wielu młodym Unia Europejska kojarzy się z biurokracją. Ale też dzięki tym różnicom zdań mogliśmy dyskutować, niczego młodzieży nie narzucaliśmy, dysputy tylko ubarwiały zajęcia. Próbowaliśmy przede wszystkim wytłumaczyć im, co namacalnie mogą otrzymać z Unii. Udało się w wielu szkołach usłyszeliśmy na koniec pozytywne komentarze. Kiedy uczniowie zaczęli kojarzyć logotypy projektów unijnych i dowiadywać się, Fot. FUNDACJA Viribus Unitis (2x) co dofinansowano z tych pieniędzy, zaczęło to do nich mocno przemawiać opowiada Paulina Jaworska, koordynatorka projektu z Fundacji na rzecz Wspierania Edukacji i Rozwoju Samorządności wśród Młodzieży Viribus Unitis. Warsztaty w każdej ze szkół zostały podzielone na trzy części. Pierwsze zajęcia były teoretyczne, młodzież m.in. zapoznała się z genezą integracji europejskiej, procesem wejścia Polski do UE czy też istotą EFS. Na pewno ważną informacją było dla uczniów odróżnienie instytucji europejskich. Bardzo też zaskoczyła ich kwota pieniędzy, jaka dzięki integracji z UE napłynęła do Polski. Mamy slajd prezentujący pieniądze z UE w latach w przeliczeniu na liczbę kursów praw jazdy, jakie można by za nie zrobić wychodzi 4,5 kursu na Polaka. To było dla nastolatków duże zaskoczenie dodaje Jaworska. Drugie zajęcia to wciąż teoria, ale już w odniesieniu do praktyki. Młodzi spotkali się z gośćmi ludźmi z ich najbliższej okolicy, którzy realizowali projekty dofinansowane z EFS. Dowiedzieli się także, gdzie zdobywać informacje dotyczące UE, oraz poznali zasady tworzenia kampanii promocyjno-informacyjnych. Omawialiśmy m.in. strategie marketingowe dużych koncernów, to młodzieży bardzo się spodobało mówi Jaworska. I bardzo przydało, bo na ostatnich zajęciach w formie warsztatów nastolatki miały już za zadanie same stworzyć elementy wybrać cel, grupę docelową, zaplanować budżet oraz formę przekazu kampanii promującej EFS. Wiedza, praktyka, kreacja Spośród najlepszych zgłoszonych pomysłów sześć nominowano na finał konkursu Eurowyzwanie, który 9 grudnia odbył się w gmachu Biblioteki Śląskiej w Katowicach. Nastolatki musiały nie tylko jak najlepiej i najciekawiej przedstawić przygotowane przez siebie strategie reklamowe, ale i udowodnić, że na lekcjach EFS pilnie słuchały, ich wiedzę sprawdzono bowiem podczas quizu Europejskie przypadki z wiedzy o Unii Europejskiej oraz Europejskim Funduszu Społecznym. Wśród gimnazjalistów o wyniku rywalizacji przesądził właśnie quiz, z którym najlepiej poradzili sobie uczniowie z Zespołu Szkół w Ślemieniu. Choć to prezentacja gimnazjalistów z Bytomia zdaniem jury była najlepsza, bo widać było w niej duże zaangażowanie, zawierała piosenkę, a nawet układ choreograficzny, niestety jej autorzy polegli na quizie ocenił Mateusz Matysiewicz, prezes Fundacji Viribus Unitis. Dlatego też zajęli drugie miejsce, zaś trzecie przyznano uczniom z Gimnazjum w Czyżowicach. Wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych bezkonkurencyjne okazały się dziewczyny z Zespołu Szkół Gastronomiczno-Hotelarskich w Wiśle: Sonia, Klaudia, Sandra, Ania i Agata. Mamy za sobą dużo pracy, ale też dużo dowiedziałyśmy się dzięki lekcjom o samej Unii i funduszach europejskich podsumowała Sonia. Jak zgodnie przyznawały, współpracowało im się przy prezentacji znakomicie, podzieliły obowiązki i działały tak ochoczo, że przeszarżowały i zamiast opracować prezentację 10-minutową, na finale w Katowicach pojawiły się z dwukrotnie dłuższą. Na konkurs mogły przygotować kampanię reklamującą projekt zrealizowany w ramach EFS albo sam fundusz, postawiły jednak na kreatywność. I zrobiłyśmy kampanię przedstawiającą projekt wymyślony przez nas: Ugotuj sobie przyszłość, tj. kurs gotowania sfinansowany z EFS wyjaśniała Agata. Wybór tematu nie był przypadkowy, bo nastolatki uczą się w technikum gastronomicznym. Kreatywne postanowiły być też w formie, przygotowując na potrzeby kampanii film, krótki zwiastun projektu. Oczywiście kręciłyśmy w swojej szkole, nie musiałyśmy długo szukać, wystarczyło przyjść na któreś z zajęć opowiadały zadowolone ze zwycięstwa. Drugie miejsce w kategorii szkół ponadgimnazjalnych przypadło drużynie z II LO w Wodzisławiu Śląskim, zaś trzecie reprezentacji ZSME w Rybniku. Drużyny otrzymały nagrody pieniężne do wykorzystania przez zaangażowane w projekt klasy. Lekcje z EFS oraz Eurowyzwanie organizowane były przez Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego we współpracy z Fundacją na rzecz Wspierania Edukacji i Rozwoju Samorządności wśród Młodzieży Viribus Unitis. Justyna Przybytek FOT. ARKADIUSZ ŁAWRYWIANIEC (5x)

17 Wydarzenia 17 Mikołaj i EFS to zgrany duet 5 grudnia w katowickim Pałacu Młodzieży odbyło się jedno z wielu organizowanych w tym czasie spotkań z Mikołajem. Było ono jednak nietypowe, bo europejskie. Przedszkolaki spotkały nie tylko swojego ulubionego świętego, ale też EFSia i Isię, maskotki Europejskiego Funduszu Społecznego. W spotkaniu wzięły udział maluchy z kilku katowickich przedszkoli. Chcemy, żeby dzieci poznawały świąteczne tradycje i nauczyły się kreatywnie wykorzystywać rzeczy z pozoru nieużyteczne. Większość przygotowanych dziś ozdób jest właśnie z takich materiałów. Mikołajki są uzupełnieniem naszego Eurokolędowania, w ten sposób i najmłodszych włączamy w promowanie idei europejskich tłumaczy Ewelina Budzińska- -Góra, pracująca w Urzędzie Marszałkowskim organizatorka imprezy. Dzieciaki wzięły udział w warsztatach kulinarnych, plastycznych i muzycznych. Poznały bożonarodzeniowe zwyczaje, ozdobiły choinkę, wspólnie kolędowały, a na koniec obejrzały spektakl Podróże z EFSiem, opowiadający niezwykłe przygody EFSia i jego przyjaciółki Isi podczas podróży po krajach Unii Europejskiej. No i co równie ważne dostały mikołajkowe prezenty. Dzieci są bardzo otwarte, dobrze się z nimi pracuje. Są wymagające, nawet bardziej niż dorośli, ale dają też prowadzącym dużo większą satysfakcję z pracy przyznaje Ewa Stańczyk, członkini spółdzielni Parostatek, organizatorka warsztatów z rękodzieła. Po zadowolonych minach siedzących przy jej stanowisku przedszkolaków można było poznać, że zabawa jest przednia. Widać, że dzieci w przedszkolach pracują manualnie. Na naszych warsztatach miały dodatkową motywację do pracy wiedziały, że po wszystkim będą mogły swoje dzieła zjeść. Takie zajęcia są ważne dla zachowania tradycji. Wszystkie zwyczaje są wciąż żywe i rozpowszechnione na wsi, w mieście jest już z tym gorzej. Dziś dzieci dowiedziały się sporo o bożonarodzeniowych tradycjach, same ozdobiły pierniczki, w tym te do zawieszenia na choince, ze specjalną dziurką tłumaczy Łucja Krutak, prezeska KGW w Gilowicach i Woli, wiceprzewodnicząca Wojewódzkiej Rady KGW w Katowicach. Ze spotkania zadowolone były nie tylko przedszkolaki, ale i ich opiekunki. Bardzo fajne pomysły na zajęcia. Panie prowadzące dostosowują się do potrzeb i umiejętności dzieci, niczego im nie narzucają, co jest bardzo ważne. Przy okazji zabawy dzieci dowiadują się wielu ciekawostek, a wiadomo, że nauka przez zabawę jest bardzo skuteczna tłumaczy Magdalena Ptaszek, nauczycielka z Miejskiego Przedszkola nr 51 w Katowicach, wychowawczyni grupy 4- i 5-latków. Vanessie i Frankowi, jej rezolutnym 5-letnim podopiecznym, najbardziej podobało się robienie świątecznych ozdób. Na przygotowanej specjalnie na warsztaty choince powiesili własnoręcznie zrobione gwiazdki i serduszka. Inne dzieciaki przyniosły bombki z materiału, papierowe koszyczki i pierniki. Drzewko w mig zapełniło się dziesiątkami ozdób. Kiedy było gotowe, można było przejść do kolejnych punktów programu wspólnego muzykowania i kolędowania i prezentów! Na te ostatnie dzieci oczywiście czekały najbardziej, choć i zabawy muzyczne bardzo przypadły im do gustu. Szczególnie, że prezentowane były ciekawe instrumenty z całego świata. Kto by się nie cieszył, że może spróbować zagrać na azjatyckim bębnie tar, afrykańskim bębnie gadającym, a nawet znanych nam tamburynie, gitarze czy flecie. Z EFS-owskich mikołajek dzieci wyszły potrójnie obdarowane. Zyskały nowe umiejętności, świąteczne upominki i wiedzę o Unii Europejskiej. Świetna zabawa połączona z edukacją to prawdziwy przepis na sukces. Barbara Salamon-Szympruch Na EFS-owskich mikołajkach było wszystko, co trzeba warsztaty robienia ozdób choinkowych, wspólne muzykowanie i prezenty

18 18 Pokoleniowy tandem Wespół w zespół 9-latek uczy dziadka radości, a 19-letnia uczennica nauczycielkę spokoju. To nie żart, a pokoleniowy tandem, a do tandemu jak do tanga trzeba dwojga. Dwojga z pomysłami, otwartych i gotowych na naukę od siebie nawzajem. Nastawieni, zwłaszcza na wyzwania, byli uczestnicy podsumowanego 14 listopada w kinoteatrze Rialto w Katowicach projektu Pokoleniowy tandem. Inicjatywa ma pokazać, że współpraca między pokoleniami jest możliwa, tak samo jak aktywność zawodowa czy społeczna w każdym wieku, że możemy i mamy się wzajemnie inspirować, wzbogacać, służyć doświadczeniem i wiedzą. Albo kreatywnością, energią i pomysłami wyjaśnia Barbara Szafir, zastępca dyrektora Wydziału Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, który realizował projekt we współpracy z Regionalnymi Ośrodkami EFS w Katowicach, Rybniku, Bielsku-Białej i Częstochowie. Symbioza Do udziału w przedsięwzięciu zaproszono mieszkańców województwa śląskiego, w efekcie powstało siedem duetów i jedno trio. Zespoły, a dokładniej tandemy pokoleniowe, bo w każdym byli młodzi oraz dojrzali, czyli juniorzy i seniorzy- -mentorzy, którzy zechcieli współpracować i dzielić się wiedzą. Filip i Andrzej nie musieli się szukać to wnuk i dziadek, współpracują od lat. Stworzyli tandem sportowy, wyszło całkiem naturalnie. Mój ojciec był sportowcem, ja jestem, mój syn i wnuk też opowiada pan Andrzej. Pasją Filipa jest piłka nożna, chce być jak Messi albo Robert Lewandowski. Na razie talent rozwija w Gwarku Ornontowice. Chcę mu przekazać, że sport to nie tylko piłka, ale i inne pasje tłumaczył senior. Nauczył wnuka znacznie więcej. Jak się czegoś bardzo chce, można to osiągnąć wyjaśniał 9-latek. A wszystko to przy okazji wspólnych treningów, wycieczek po górach, jazdy na koniach. Czego może się nauczyć dziadek od 9-latka? Ciągłego ruchu, autentycznej radości ze sportu. Jasne, czasem mam zadyszkę, ale próbuję mu dorównać, utrzymać kondycję, żeby dotrzymać kroku, żeby nie zauważył, że już się męczę, choć on nigdy się nie męczy śmiał się pan Andrzej. Drugi tandem sportowy, a dodatkowo też podróżniczy, stworzyli Tatiana i Roman. Znali się, zanim projekt ruszył, a wpadli na siebie na maratonie fitness. Od tego czasu wspólnie uskuteczniają kolejne maratony, duża różnica wieku nie jest problemem we współpracy, bo Tatiana FOT. TOMASZ JODŁOWSKI (5x) i Roman dzielą pasje. Robimy różne szaleństwa: fitnessy, góry, jazda na rowerach, nordic walking, ale w tym ostatnim miesiącu dzięki projektowi naprawdę się działo. Będziemy się starali dalej przekazywać to, co potrafimy, co robimy mówił Roman. Zrodziły się też dwa tandemy kulinarne. Jeden tworzyli Maria Ożga, finalistka II polskiej edycji programu Masterchef, z Szymonem, drugi Monika i Izabela. Monika to 19-letnia uczennica Izabeli, która jest wychowawcą oraz uczy gastronomii w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Lublińcu. Panie nie tylko wspólnie gotowały, ale aktywnie prowadziły tandemowy blog kulinarny i co ciekawe umieszczały też na nim filmy, na których realizowane przez siebie przepisy migały. Na pomysł, aby opowiadać o gotowaniu w języku migowym, wpadła Monika, sama niedosłysząca. Uwielbiam migać, w przyszłości też chciałabym pracować w takim ośrodku jak nasz. Pani Izie pomysł się spodobał. Stwierdziła, że to będzie fajne i dobre, więc zaczęłyśmy opowiada 19-latka. Nauczycielka podchwyciła. Tymi filmikami chciałyśmy wyjść do osób niesłyszących, zwłaszcza młodzieży, która niechętnie sięga na przykład po książki, bo ma ograniczony zasób słownictwa. Trzeba im wszystko wytłumaczyć, pokazać wyjaśnia. Monika i Iza wspólnie gotowały i nawzajem się uspokajały. Obie, jak przyznają, są energiczne i wiele rzeczy chcą robić już, natychmiast, zaraz. Monika mówiła: spokojnie, powoli. A to mi się zdecydowanie przydawało śmieje się pani Izabela. Ale stopowanie było wzajemne, bo Monika to też wulkan energii. Współpraca zaowocowała: Monikę zaskoczył ogrom doświadczenia pani Izy, panią Izę pomysł Moniki na wykonanie sosu salsa. Operator filmowy Mieczysław Chudzik i Aleksander spotkali się natomiast w tandemie fotograficznym, a wcześniej jako sąsiedzi w Superjednostce, największym bloku mieszkalnym w Katowicach i województwie śląskim. Pan Mietek radził juniorowi: zwolnij. Czasem nie rozumiem tempa młodych. Ludzie, macie przed sobą dużo czasu, spokojnie, bierzcie życie powoli i smakujcie je klarował. Jak się pracowało? Niekiedy Alka temperowałem, innym razem poganiałem, albo było na odwrót śmiał się pan Mieczysław podczas konferencji podsumowującej projekt. Aleksander z wiedzy i doświadczenia legendy TVP Katowice czerpał garściami. Panowie wychodzili w plener i fotografowali jednym aparatem. Jeden robił zdjęcia, drugi patrzył, Bohaterowie Pokoleniowego tandemu pokazują, jak ważne są autorytety, mistrzowie w naszym życiu. Młody człowiek potrzebuje kontaktu ze starszą osobą

19 Pokoleniowy tandem 19 potem zamiana. Dzięki temu byliśmy zespołem, współpracowaliśmy, w przeciwnym razie każdy skupiłby się na swojej pracy i swojej wizji opowiadali. Ze wspólnej przygody powstał cykl zdjęć. Musimy coś z tym zrobić, podsumować jakiś etap naszego działania mówił operator. Myślą o wystawie, oczywiście wspólnej. Był też tandem aktorski z aktorem Teatru Śląskiego Bernardem Krawczykiem i Marianną, rękodzielniczo-artystyczny z Ewą i Danutą i w końcu trio dziennikarskie, w którym w rolę mentora wcielił się Stanisław Bubin, redaktor naczelny Lady s Club, a juniorek Iga i Joanna. Wiele z zespołów już w finale projektu zadeklarowało współpracę. Między innymi Ewa i Danuta. Ewa pracuje w klubie seniora, do którego uczęszcza pani Danuta. Od swojej mentorki Ewa uczyła się cierpliwości i m.in. robienia na drutach. To dla mnie coś nie do przejścia śmiała się. Ale we wspólnie spędzanym czasie nie chodzi wyłącznie o naukę, ale jak mówiły o bycie ze sobą. Mistrz i uczeń Również o potrzebie bycia ze sobą mówili eksperci zaproszeni na wieńczącą projekt debatę o aktywności społecznej i zawodowej osób powyżej 45. roku życia. Rozmawiali m.in. o zaletach mentoringu i integracji międzypokoleniowej. Świat się starzeje, potrzebujemy siebie nawzajem, nie ma takiej możliwości, by młody człowiek poradził sobie bez starszej osoby. Każdy z nas potrzebuje autorytetu, mistrza, którym nie będzie nasz rodzic. To może być nauczyciel, sąsiad, ktoś, z kim się zaprzyjaźnimy, od kogo uczymy się postaw wobec życia, których przecież nie nabędziemy przez przypadek tłumaczyła dr hab. Małgorzata Dobrowolska z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Ze współpracy międzypokoleniowej czerpią obie strony, bo jak podkreślała dr Dobrowolska właśnie aktywność, czy to fizyczna, czy społeczna, to jedyny znany nauce eliksir młodości. Mentoring chwalił także Andrzej Tomeczek, członek zarządu Instytutu Współpracy i Partnerstwa Lokalnego w Katowicach, zauważył jednak, że jest zdecydowanie zbyt mało doceniany w firmach. Pojawia się zjawisko coachingu, ale ma inny wymiar. Jest po to, aby zwiększyć rezultaty pracy. Do relacji mentor uczeń będziemy zmuszeni, bo po prostu demografia jest nieubłagana i dobrze by było, gdybyśmy starali się prezentować zalety tego zjawiska. Jeśli nie będziemy promować mentoringu, potencjalni mentorzy będą bali się przekazywać w firmach swoją wiedzę, obawiając się, że mogą stać się niepotrzebni. Ich znaczenie muszą podkreślać liderzy mówił. Zaznaczył, że nie tylko należy zacząć doceniać doświadczonych i dojrzałych pracowników, ale także dostosować do nich sposób zarządzania w firmie. Eksperci jednym głosem podkreślali także wartość projektów aktywizujących osoby powyżej 50. roku życia, zwłaszcza te, które tracą pracę. Ze współpracy międzypokoleniowej czerpią obie strony, bo aktywność, czy to fizyczna, czy społeczna, to eliksir młodości Aby jak najszybciej przywrócić je na rynek pracy postulował Andrzej Zygmański z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach. Udało się to Rozalii Nowosielskiej. 55-latka straciła pracę. Szukała bezskutecznie, wyjechała m.in. poza granice województwa, imała się różnych zajęć, próbowała nawet własnej działalności gospodarczej, nie wychodziło. Do czasu, aż została beneficjentką projektów finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego. Skończyłam wiele kursów dofinansowanych z pieniędzy unijnych. Ostatni, na opiekuna dla osób starszych i dzieci niepełnosprawnych, dał mi pracę opowiadała. Praca z ludźmi daje satysfakcję, której nic nie zastąpi. Korzyści płynące z aktywizacji podkreślała także Iwona Błach, od 10 lat zatrudniona w tej samej firmie, wykonująca, jak twierdzi, ukochany zawód. Zajmuję się wdrażaniem i serwisem oprogramowania komputerowego dopowiada. Wzięła udział w szkoleniu dla administratorów baz danych. Dzięki temu udało mi się wyrwać z własnego grajdołka. Na szkoleniu spotyka się nowych ludzi, tworzą się więzi. Jest nowe otoczenie, człowiek nabiera innej perspektywy, nie tkwi już tylko w domu i firmie, trochę może wyluzować opowiadała. Jak dodała, dla niej był to bodziec. Żeby nie stawiać sobie przed nosem barier. Justyna Przybytek

20 20 Wydarzenia Skuteczni i potrzebni Wspólnie możemy więcej o tym mogli się przekonać uczestnicy konferencji poświęconej spółdzielniom socjalnym. Spotkanie odbyło się 2 grudnia w Auli Centrum Naukowych Technologii Informatycznych przy Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach. Spółdzielnie socjalne są szansą dla osób mających trudności z wejściem na rynek pracy. Dlatego cieszy nas, że w województwie śląskim działa tak wiele profesjonalnych przedsiębiorstw społecznych. Naprawdę mamy się czym chwalić mówiła, rozpoczynając katowicką konferencję, Barbara Szafir, zastępca dyrektora Wydziału EFS Urzędu Marszałkowskiego. Zależy nam, aby spółdzielnie miały szanse rozwoju, pozyskiwania klientów i nawiązywania współpracy m.in. z samorządami kontynuowała. Opowiadający o swoich spółdzielniach paneliści udowodnili, że przedsiębiorstwa społeczne mogą być źródłem zarówno osobistych, jak i finansowych sukcesów. Z kolei eksperci dyskutowali o klauzulach społecznych, które choć nadal niezbyt popularne odgrywają ważną rolę w procesie reintegracji zawodowej osób wykluczonych. Fakty i mity Przedsiębiorstwa społeczne w polskiej rzeczywistości pojawiły się po wstąpieniu naszego kraju do Unii Europejskiej. Zgodnie z literą prawa, przynajmniej połowa ich członków musi być zagrożona wykluczeniem społecznym. W pierwszym odruchu z wykluczeniem kojarzymy zazwyczaj osoby niepełnosprawne, ale ustawa wymienia nie tylko je. To również bezrobotni, osoby uzależnione, które z powodzeniem zakończyły terapię, czy byli więźniowie. Również oni coraz częściej decydują się na założenie spółdzielni socjalnych. Parostatek był inicjatywą 7 kobiet, młodych mam, humanistek, na próżno szukających zajęcia w Cieszynie. W ich przypadku przedsiębiorstwo społeczne to nie tylko sposób na powrót na rynek pracy, to też możliwość rozwijania pasji i zainteresowań. Jesteśmy wielobranżową spółdzielnią działamy w różnych obszarach, które są związane z naszymi humanistycznymi kompetencjami. Chyba nam to wychodzi, bo spółdzielnia (funkcjonuje od sierpnia 2013 r. przyp. red.) jest obecnie naszym jedynym źródłem utrzymania mówi Urszula Szwed, jedna z jej założycielek. Dziewczyny tworzą konstrukcje żywej architektury, prowadzą centrum warsztatowe i projektują grafikę z wykorzystaniem typografii. Zatrudniający niepełnosprawnych Teatr Grodzki z Bielska-Białej jest działającym od 15 lat Zakładem Aktywności Zawodowej. Nasze produkty są naprawdę wysokiej jakości, w niczym nie ustępują tym wytwarzanym przez pełnosprawnych pracowników innych drukarni, cały czas musimy jednak udowadniać swoją Podmioty ekonomii społecznej są takimi samymi biznesowymi graczami jak firmy komercyjne wartość podkreśla reprezentująca spółdzielnię Magdalena Grudczak. Podobnego zdania są Gabriela Szymkowiak i jej syn Jarosław, prowadzący chyba najsłynniejszą śląską spółdzielnię socjalną Rybka. Ponad 60% naszej załogi to osoby niepełnosprawne. Otwarty rynek pracy jest clou ekonomii społecznej przyznaje pani Gabriela. I dodaje, że od początku wyznacznikiem ich pracy była jakość oferowanych produktów. Niestety do dziś, pomimo kilku lat funkcjonowania na rynku, muszą się zmagać z negatywnym odbiorem samej spółdzielni. Często kontrahenci myślą, że skoro coś jest wytwarzane przez spółdzielców musi być tańsze. A przecież za jakością powin-