ZAJĘCIA EDUKACYJNE W ŚLĘŻAŃSKIEM PARKU KRAJOBRAZOWYM. (wspomnienia z wycieczki na Ślężę)

Transkrypt

1 ZAJĘCIA EDUKACYJNE W ŚLĘŻAŃSKIEM PARKU KRAJOBRAZOWYM (wspomnienia z wycieczki na Ślężę)

2 W ramach działalności Koła Poznawania Dorobku Kultury część uczniów naszej szkoły uczestniczyła w zajęciach prowadzonych na terenie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego. Mimo pochmurnej pogody i dużej mgły dzielnie zdobyliśmy najwyższy szczyt i zrealizowaliśmy zaplanowane zajęcia.

3 Rys historyczny Ślężański Park Krajobrazowy został utworzony 8 czerwca 1988 r. Nazwa góry Ślęża pochodzi od słowiańskiego wyrazu ślęg oznaczającego wilgoć. W XIII w. na szczycie Ślęży istniał gród książęcy, na miejscu którego w XIV w. wzniesiono murowany zamek. Ten z kolei uległ zniszczeniu podczas wojen husyckich w 1428 r.

4 Walory kulturowe Pierwsze ślady pobytu człowieka na obszarze leżącym w granicach dzisiejszego Ślężańskiego Parku Krajobrazowego pochodzą z neolitu. Jednak już w najbliższych okolicach, we wsi Grodziszcze u podnóża Wzgórz Kiełczyńskich, odkryto relikty wcześniejszego bytowania ludzi. Odnaleziono tam zespół narzędzi krzemiennych sprzed około lat. Pojawienie się pierwszych kultur rolniczych rewolucji neolitycznej, doprowadziło do intensywniejszego zagospodarowania terenu. Przenikanie nowej kultury z południa Europy, m.in. przełęczami Sudetów, doprowadziło do pojawienia się nowych grup ludności również w rejonie Ślęży. Uprawa ziemi i hodowla zwierząt, produkcja wyrobów z gliny, przędzenie i tkanie, spowodowały konieczność zakładania stałych osiedli. Osiedla lokowano w sąsiedztwie cieków wodnych, na stokach wzniesień i teras rzecznych. Budowano ziemianki, półziemianki i w końcu charakterystyczne domy trapezowe. Również na terenie dzisiejszego Ślężańskiego Parku Krajobrazowego są stosunkowo liczne ślady tego osadnictwa.

5 Warte zobaczenia Masyw Ślęży zaliczany jest do głównych obszarów turystycznych Dolnego Śląska. Na atrakcyjność tego terenu wpływa jego lokalizacja. Jest to najbliżej położony od Wrocławia masyw górski, często odwiedzany przez wrocławian w ramach sobotnio-niedzielnego wypoczynku. W Ślężańskim Parku Krajobrazowym funkcjonuje pięć szlaków turystycznych, dwa szlaki archeologiczne, cztery ścieżki dydaktyczne oraz dwie trasy rowerowe. Głównym celem wycieczek na terenie Parku jest szczyt góry Ślęży. Masyw Ślęży oprócz wspomnianej góry nazywanej również Śląskim Olimpem ma do zaoferowania wiele innych atrakcyjnych miejsc i obiektów, które czekają na odkrycie przez penetrujących ten obszar turystów. Przy czerwonym i żółtym szlaku turystycznym z Sobótki na Ślężę można spotkać rzeźby kultowe: Pannę z Rybą i Niedźwiedzia, napić się wody z licznych na tym terenie źródełek ślężańskich.

6 Góra Ślęża jest najwyższym punktem w Ślężańskim PK, mierzy 718 m n.p.m. Jej wyspowy charakter, kształt oraz to, że góruje nad przylegającym do niej terenem równinnym (różnica wysokości wynosi około 500m) powoduje, że błędnie uważana jest za wygasły stożek wulkaniczny. Powstała tak jak reszta masywu w wyniku nasunięcia się fragmentu górnodewońskiej skorupy oceanicznej na płytę kontynentalną w okresie orogenezy waryscyjskiej (zespół ofiolitowy). Ślęża stanowi główny cel pieszych wędrówek turystów. Jej partie szczytowe objęte są dodatkową formą ochrony w postaci rezerwatu przyrody, który nosi nazwę Góra Ślęża. Wierzchołek góry stanowi rozległa polana otoczona wałem kultowym. Obsługą ruchu turystycznego na Ślęży zajmuje się Dom Turysty im. Romana Zmorskiego. Na miejscu dawnego zamku książęcego znajduje się kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, którego obecny kształt zawdzięczamy odbudowie po pożarze, przeprowadzonej w połowie XIX w. Aktualnie obiekt ten jest niedostępny dla zwiedzających z powodu prowadzonych w jego wnętrzu prac archeologicznych. Za świątynią i położoną tuż za nią grupą skalną znajduje się ogólnodostępna wieża widokowa z 1913 r. Popularnym elementem pamiątkowych fotografii ze Ślęży jest znajdujący się w pobliżu kościoła Niedźwiedź kamienna rzeźba kultowa, której metryka sięga czasów przedchrześcijańskich.

7 Rzeźby kultowe Kultowe rzeźby w okolicy góry Ślęży - oznaczone znakiem ukośnego krzyża, powstały w okresie lat p.n.e. Wszystkie rzeźby kultowe są dziełem miejscowej ludności okresu kultury łużyckiej, która stawiała swoim bóstwom pomniki wykuwając z miejscowego granitu kamienne ciosy lub figury ludzi i zwierząt. "Niedźwiedź"- często nazywany misiem ślężańskim - kamienna rzeźba o doskonale uchwyconej charakterystyce gatunku zwierzęcia stojąca na szczycie Ślęży obok kościoła. Na brzuchu ma znak ukośnego krzyża. "Postać z rybą"- lub też panna z rybą - kamienna rzeźba pozbawiona głowy i nóg, przedstawia człowieka odzianego w długą szatę, oburącz trzymającego wielką rybę. Na ciele ryby widnieje ukośny znak. Ustawiona w połowie drogi wiodącej z Sobótki na szczyt góry Ślęży przy czerwonym szlaku. "Niedźwiedź"- z utrąconymi przednimi łapami - znajduje się obok postaci z rybą. Ślad ukośnego krzyża wyryty na grzbiecie rzeźby. "Grzyb"- fragment kamiennej rzeźby stojącej przy wschodniej ścianie Sanktuarium Św. Anny w Sobótce. Najprawdopodobniej jest to dolna część postaci człowieka w długiej szacie. Wyraźnie widoczny znak ukośnego krzyża. "Mnich" - kamienna rzeźba o kształcie wysmukłego naczynia. W miejscach niewidocznych: na podstawie bazy i na głowicy znajdują się znaki ukośnego krzyża. Znajduje się przy ul. Armii Krajowej w Sobótce prowadzącej do Domu Wycieczkowego "Pod Wieżycą".

8 Współczesność Do najcenniejszych elementów należy niewątpliwie przepiękny krajobraz oraz urozmaicona rzeźba terenu. O tym, że Ślężański PK jest ciekawy pod względem przyrodniczym może świadczyć fakt, że krajową florę i faunę reprezentują tu: 383 gatunki roślin naczyniowych, 70 gatunków motyli dziennych, 7 gatunków chrząszczy, 13 gatunków ryb, płazy, gady, 100

9 gatunków ptaków oraz 40 gatunków ssaków. Znajdują się tu również gatunki roślin prawnie chronionych. W obrębie Parku żyje coraz rzadsza w Polsce salamandra plamista, a także beznoga jaszczurka padalec zwyczajny. Z chronionych ssaków na uwagę zasługują: jeż zachodni, ryjówki, rzęsorek rzeczek, kret, kuna domowa, gronostaj, orzesznica. Blisko 60% obszaru parku stanowią lasy mieszane z takimi gatunkami jak: świerk, buk, klony, brzoza i modrzew. Wśród innych obiektów o charakterze historyczno-kulturowym szczególną ochroną prawną objęte są zabytkowe zespoły pałacowo-parkowe znajdujące się w pobliskich miejscowościach. Do ciekawostek historycznych należą liczne rzeźby kultowe: Mnich, Grzyb, Niedźwiedź, Panna z rybą, wały kultowe na Ślęży i Raduni oraz starożytne i średniowieczne kamieniołomy.