Strategia rozwoju Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego w ramach projektu DISKE

Transkrypt

1 Strategia rozwoju Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego w ramach projektu DISKE BDKM Grupa Doradcza Warszawa, czerwiec 2011 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Programu Współpracy Transgranicznej Południowy Bałtyk

2 Spis treści SPIS TREŚCI 2 1. WPROWADZENIE 3 2. ANALIZA AKTUALNEGO STANU ROZWOJU GDAŃSKIEGO PARKU NAUKOWO TECHNOLOGICZNEGO 4 3. BUDOWA STRATEGII GDAŃSKIEGO PARKU NAUKOWO TECHNOLOGICZNEGO Założenia do budowy strategii rozwoju Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego Dokumenty strategiczne na poziomie kraju i regionu Metodologia przygotowania strategii rozwoju Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego Analiza SWOT Misja i cele strategiczne strategii rozwoju GPNT Opis Działań Celów strategicznych strategii rozwoju GPNT i możliwości ich finansowania Monitorowanie efektów realizacji strategii STRESZCZENIE SUMMARY BIBLIOGRAFIA 69 2

3 1. Wprowadzenie W ramach Programu Współpracy Transgranicznej Południowy Bałtyk , Działanie 1 Konkurencyjność Gospodarcza, Poddziałanie 1.1 Rozwój Przedsiębiorczości, od sierpnia 2009 r. realizowany jest projekt Rozwój Innowacyjnych Systemów poprzez Wymianę Wiedzy (Development of Innovative Systems through Knowledge Exchange DISKE). Partnerami projektu są po stronie polskiej gmina miasta Elbląg i Elbląski Park Technologiczny, Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna w Gdańsku oraz Gdyńskie Centrum Innowacji, a także Center of Technology Western Pomerania (Greifswald, Niemcy), Videum AB (Vaxjo, Szwecja), Business Center (Bornholm, Dania). Ponadto w projekcie udział bierze 5 partnerów stowarzyszonych: Centrum Innowacji i Technologii w Kłajpedzie (Federacja Rosyjska), Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu, Klaipeda Science and Technology Park (Litwa), Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego w Gdańsku, Stowarzyszenie Gmin RP Euroregion Bałtyk oraz Krinova Science Park (Szwecja). Głównym celem projektu jest rozwój współpracy transgranicznej pomiędzy innowacyjnymi małymi i średnimi przedsiębiorstwami oraz umocnienie ich potencjału gospodarczego i konkurencyjności poprzez współdziałanie parków naukowo technologicznych, środowiska naukowego i władz lokalnych. Projekt zakłada zapewnienie możliwości wszechstronnego rozwoju sektorowi MSP, co przyczyni się do zbudowania trwałych relacji pomiędzy małymi i średnimi firmami w regionie Południowego Bałtyku. Efektem projektu będzie stworzenie koncepcji inwestycyjnej dla przedsiębiorstw innowacyjnych z regionu Południowego Bałtyku na podstawie przeprowadzonego benchmarkingu sektora MSP oraz parków naukowo technologicznych funkcjonujących w tym regionie, a także opracowanych strategii rozwoju parków technologicznych biorących udział w projekcie. Jednym z elementów projektu DISKE jest opracowanie strategii rozwoju parków naukowo technologicznych biorących udział w projekcie. Dlatego też Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna i Gdański Park Naukowo Technologiczny, będące partnerem projektu, zleciły przygotowanie takiej strategii. 3

4 2. Analiza aktualnego stanu rozwoju Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego Gdański Park Naukowo Technologiczny (GPNT) im. prof. Hilarego Koprowskiego to nowoczesny ośrodek wspierający rozwój przedsiębiorczości i innowacyjności w województwie pomorskim, stanowiący płaszczyznę współpracy pomorskiej nauki i biznesu. GPNT jest przedsięwzięciem realizowanym przez Pomorską Specjalną Strefę Ekonomiczną we współpracy z Samorządem Województwa Pomorskiego, miastem Gdańsk oraz Politechniką Gdańską. Gdański Park Naukowo Technologiczny zajmuje m2 w gdańskiej dzielnicy Suchanino, w bezpośrednim sąsiedztwie największych uczelni województwa pomorskiego Uniwersytetu Gdańskiego, Politechniki Gdańskiej oraz Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Lokalizacja ta jest bardzo korzystna pod względem połączeń komunikacyjnych GPNT znajduje się w bezpośredniej bliskości: autostrady A1, drogi ekspresowej S6 oraz trasy W-Z, kolejowej trasy E65, portu i przeprawy promowej w Gdańsku, lotniska międzynarodowego im. Lecha Wałęsy w Gdańsku. Jego historia zaczęła się w 2006 r., kiedy to dzięki adaptacji ponad 3 tys. m2 powierzchni dawnych Zakładów Graficznych powstał zalążek Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego. Powstał tam m.in. inkubator technologiczny dla nowopowstałych firm zakładanych przez absolwentów i pracowników wyższych uczelni województwa pomorskiego. W drugim półroczu 2006 r. Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna pozyskała przeszło 27 milionów zł dofinansowania ze środków Unii Europejskiej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw na lata na adaptację obiektu. Dzięki wykorzystaniu tych środków w czerwcu 2008 r. udostępnione zostały użytkownikom nowoczesne powierzchnie technologiczno biurowe i laboratoryjne. 4

5 Rys. 1 Zdjęcie budynku od strony frontu. Rys. 2 Zdjęcie budynku - wnętrze. Rys. 3 Zdjęcie budynku - ujęcie wieży. W drugiej połowie 2007 r. rozpoczęto kolejny etap rozbudowy parku w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Zakłada on budowę dwóch zespolonych budynków połączonych łącznikiem komunikacyjnym i zintegrowanych z istniejącym obiektem GPN-T. W wyniku realizacji projektu GPN-T 5

6 będzie dużym kompleksem biurowo produkcyjno - technologicznym. Realizacja tej fazy rozbudowy Parku umożliwi wsparcie rozwoju inwestorów Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, będącymi liderami światowych technologii w zakresie działalności badawczo-rozwojowej prowadzonej we współpracy z krajowymi i zagranicznymi instytucjami naukowymi, co z kolei zapewni długoterminową kontynuację działalności tych inwestorów w Polsce. W ramach tego etapu przewidywane jest także utworzenie w Parku dodatkowej infrastruktury technologicznej, a także budowa sieci powiązań pomiędzy firmami i sektorem nauki, a także rozwój klastrów na bazie przedsiębiorstw i instytucji działających w ramach Parku oraz współpracujących z nim. Przewidywany czas zakończenia tego etapu rozwoju GPNT to druga połowa 2011 roku. Obecnie przygotowywana jest koncepcja IV etapu rozwoju Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego. Przewiduje się, że na realizację tej fazy rozwoju Parku pozyskane zostaną dodatkowe środki z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Gdański Park Naukowo Technologiczny jest instytucją działającą w ramach Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna (PSSE) powstała w 2001 r. z połączenia Specjalnej Strefy Ekonomicznej "Tczew" i Specjalnej Strefy Ekonomicznej "Żarnowiec". Po połączeniu strefa obejmowała tereny o powierzchni 316,43 ha położone w Tczewie i Żarnowcu. Po kolejnych zmianach granic obszar strefy wynosi obecnie 1.239,95 ha w województwie pomorskim, kujawsko pomorskim i zachodniopomorskim. Misją PSSE jest podnoszenie konkurencyjności województw: pomorskiego, kujawsko-pomorskiego i zachodniopomorskiego poprzez wdrażanie rozwiązań stymulujących rozwój nowoczesnych technologii, a także wspieranie rozwoju gospodarczego za pomocą rozwiązań uwzględniających i wykorzystujących szczególne uwarunkowania tych regionów. Realizacja tej misji polega na podejmowaniu inicjatyw mających na celu wzrost innowacyjności gospodarki województw na obszarach objętych strefą. Celem nadrzędnym jest tworzenie jak najlepszych warunków do realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych oraz zwiększanie stopnia efektywności wykorzystywania potencjału 6

7 gospodarczego regionów, w tym zasobów ludzkich poprzez tworzenie atrakcyjnych miejsc pracy. Działania służące osiągnięciu celów PSSE realizuje m.in. poprzez zbywanie na rzecz przedsiębiorców nieruchomości położonych na terenie strefy, przygotowywanie nieruchomości do sprzedaży oraz organizowanie i przeprowadzanie przetargów na zbycie nieruchomości stanowiących własność tych podmiotów, tworzenie warunków racjonalnego gospodarowania infrastrukturą gospodarczą i techniczną, budowę lub udział w budowie niezbędnej infrastruktury technicznej koniecznej do realizacji projektów inwestycyjnych. Ponadto PSSE uczestniczy w procesach tworzenia strategii rozwoju gospodarczego regionu, programów restrukturyzacji, planów zagospodarowania przestrzennego i innych przedsięwzięć sprzyjających aktywizacji gospodarczej regionu. Współpracuje z władzami województw, miast, gmin oraz przedsiębiorcami i instytucjami w celu tworzenia przyjaznego środowiska dla inwestorów. Gdański Park Naukowo Technologiczny jest jednym z biur Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Przedsiębiorcy działający w ramach Parku mogą w związku z tym korzystać z przywilejów, oferowanych przez PSSE, w tym uzyskiwać pomoc publiczną w formie częściowego zwolnienia z podatku dochodowego. Zgodnie z informacją zawartą na stronie Gdańskiego Parku Naukowo- Technologicznego ( GPN-T to miejsce ułatwienia i upowszechniania dostępu do wiedzy i najnowocześniejszych badań, miejsce przenikania się nauki, innowacyjnej gospodarki i szeroko rozumianej przedsiębiorczości, najlepsze warunki dla lokalizacji laboratoriów badawczo rozwojowych i instytucji otoczenia biznesowego oraz firm zaawansowanych technologii. Wizją GPNT jest stworzenie na terenie północnej Polski, wraz z organizacjami wspierającymi, płaszczyzny dla współpracy nauki i biznesu. W efekcie powstanie kompleksowy ośrodek naukowo-badawczy innowacyjnych rozwiązań. GPN-T będzie kluczowym miejscem rozwoju wysokich technologii dla Polskiej gospodarki. Natomiast misją Parku jest stworzenie przestrzeni dla przekucia marzeń i idei w 7

8 rzeczywistość. GPN-T, jako ośrodek wspierający Przedsiębiorczość, Aktywność, Rozwój i Kreatywność tworzy miejsce, w którym pomysł przeradza się w realnie funkcjonującą firmę. Dzięki pomocy merytorycznej oraz finansowej idee nowych rozwiązań high- tech stają się rzeczywistością. GPN-T wspierając nowopowstające firmy bazujące na unikalnym pomyśle przyczynia się do rozwoju gospodarki w regionie pomorskim budując jego konkurencyjność oraz staje się prekursorem działań B+R dla gospodarki Polski. Dzięki działalności Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego następuje rozwój zintegrowanego systemu zarządzania procesami innowacyjnymi Pomorskie Technopolis, opartego na modelu Triple Helix Złoty Trójkąt: nauka/biznes/samorząd oraz instytucje otoczenia biznesowego. 1 Oprócz wspomnianych wcześniej projektów infrastrukturalnych, realizowanych w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw na lata , Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka oraz projektu Development of Innovative Systems through Knowledge Exchange (DISKE) w Gdańskim Parku Naukowo Technologicznym realizowane są inne projekty, takie jak: Projekt Wzmocnienie współpracy środowiska naukowego GUMed z podmiotami gospodarczymi o charakterze regionalnym i ponadregionalnym oraz rozwój przedsiębiorczości akademickiej w GUMed, realizowany przez Biuro Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w partnerstwie z Gdańskim Uniwersytetem Medycznym oraz Pomorskim Parkiem Naukowo-Technologicznym (Gdyńskie Centrum Innowacji) od lipca 2009 r. w ramach Działania Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata Celem Projektu jest utworzenie i rozwój sieci transferu wiedzy i informacji pomiędzy GUMed jako przedstawicielem świata nauki, instytucjami otoczenia biznesu reprezentowanymi przez parki technologiczne, a przedsiębiorcami o charakterze lokalnym i ponadregionalnym. Zaplanowane w projekcie działania tj. konferencje, szkolenia i warsztaty, będą oscylowały wokół tematyki 1 Analiza działań promocyjnych Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego, mgr inż. K.Rumpczick, Gdańsk, 2010, str. 5 8

9 dotyczącej zakładania własnej firmy, pozyskiwania funduszy i partnerów do współpracy, zarządzania projektami, komercjalizacji wyników badań oraz prawa autorskiego i patentowego. W ramach projektu na terenie GPNT powstanie punkt informacyjno konsultacyjny ds. współpracy z otoczeniem gospodarczym (Business Point), mający na celu stworzenie korzystnych warunków dla efektywnej współpracy środowiska naukowo-akademickiego z administracją publiczną i środowiskiem gospodarczym. Projekt Partnerstwo na rzecz przedsiębiorczości osób zatrudnionych w przemyśle stoczniowym, realizowany w ramach Działania 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki przez Biuro Gdańskiego Parku Naukowo - Technologicznego (GPN-T) Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w partnerstwie z Gdańską Fundacją Przedsiębiorczości, Pomorską Izbą Rzemieślniczą Małych i Średnich Przedsiębiorstw oraz Regionem Gdańskim NSZZ Solidarność. Celem projektu jest przeciwdziałanie negatywnym konsekwencjom zmniejszania zatrudnienia w przemyśle stoczniowym Województwa Pomorskiego poprzez przygotowanie beneficjentów do prowadzenia własnej działalności gospodarczej i udzielenie wsparcia w pierwszym roku prowadzenia własnej firmy. Projekt Przeciwdziałanie i zwalczanie przestępczości zorganizowanej i terroryzmu w warunkach bezpiecznego, przyspieszonego i zrównoważonego rozwoju społeczno gospodarczego w ramach VII konkursu projektów rozwojowych Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Projekt realizowany jest w partnerstwie z Wyższą Szkołą Policji w Szczytnie. Celem działań realizowanych w ramach zadań powierzonych GPNT jest opracowanie szerokiej analizy związanej z badaniem poczucia bezpieczeństwa obywateli w kontekście rządowych planów budowy elektrowni jądrowej na terenie Polski. W ramach ogólnopolskiego badania socjologicznego dokonana zostanie m.in. ocena wiedzy społeczeństwa związaną z tą tematyką, kierunki kształcenia, zagrożenia wynikające z budowy takiej elektrowni oraz atuty stosowania energii jądrowej w odniesieniu do regionów, wpływu na środowisko naturalne i klimat. Celem prowadzonych działań jest także określenie ryzyka i bezpieczeństwa podczas transportu materiałów rozszczepialnych. 9

10 Projekt budowy Laboratorium Biopaliw i Mikroenergetyki, finansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska. Laboratorium będzie miejscem badania i rozwoju ekologicznych technologii konwersji energii, edukacji i upowszechniania wiedzy na ten temat, zainstalowane zostaną urządzenia i systemy służące do produkcji biopaliw, energii elektrycznej i cieplnej przy zachowaniu rygorystycznych zasad ochrony środowiska. Laboratorium Biopaliw i Mikroenergetyki stanowić będzie unikalną platformę spotkań nauki, przemysłu i edukacji. Projekt Submariner w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Południowego Bałtyku Biuro Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego PSSE uczestniczy w projekcie (liderem jest Instytut Morski w Gdyni), którego głównym założeniem jest wykorzystanie najnowszych zdobyczy nauki i techniki w celu rozwiązania wielu ekologicznych problemów Morza Bałtyckiego. Celem projektu jest również przeciwdziałanie wyraźnym dysproporcjom w rozwoju państw leżących w obszarze Południowego Bałtyku. Do głównych zadań GPNT w ramach projektu należy przygotowanie i aktywna współpraca przy tworzeniu planu działania i ustalaniu kierunków rozwoju polskich regionów nadmorskich, budowanie właściwych relacji ze światem biznesu i polityki poprzez zachęcanie do inwestowania i udzielanie oficjalnego wsparcia oraz pomocy przy promocji wspólnych działań. GPNT weźmie również udział w badaniu najbardziej zyskownych przedsięwzięć związanych z zastosowaniem najnowszych technologii morskich. Ponadto w GPNT zakończona została już realizacja kilku innych projektów, takich jak: Projekt Wyposażenie GPNT w nowoczesną infrastrukturę techniczną, realizowany w ramach Poddziałania Infrastruktura dla rozwoju firm innowacyjnych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego Celem projektu było zapewnienie przedsiębiorcom wysokiej jakości usług i infrastruktury służącej wzmocnieniu i wykorzystaniu ich potencjału innowacyjnego. W ramach projektu na terenie GPNT stworzone zostało pomieszczenie serwerowni, instalacja klimatyzacyjna, sprzęt ostrzegania przeciwpożarowego, wyposażenie socjalne, recepcja, wyposażenie laboratorium w sprzęt komputerowy. Utworzony został także 10

11 wirtualny sekretariat oraz centrum edukacji dla dzieci. Projekt Nauka + Partnerstwo + Innowacyjność = Sposób na biznes w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Kreator Innowacyjności wsparcie innowacyjnej przedsiębiorczości akademickiej. Głównym celem projektu było stworzenie warunków do komercjalizacji wyników prac badawczych poprzez wspieranie tworzenia firm przez pracowników uczelni i studentów. Projekt Pozytywna Energia, dofinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Głównym celem projektu było promowanie wśród uczestników Pomorskich Dni Energii w kwietniu 2011 r. zagadnień związanych z szeroko pojętą energią. Gdański Park Naukowo Technologiczny przygotował także i zgłosił do konkursów kolejne projekty, takie jak: Opracowanie innowacyjnej technologii wyświetlacza holograficznego 3D, w ramach Działania 1.4 Wsparcie projektów celowych Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Celem głównym projektu jest opracowanie i opatentowanie innowacyjnej technologii wyświetlacza holograficznego 3D z funkcją multitouch, będącej wynikiem badań przemysłowych z zakresu optoelektroniki Broker innowacji w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Kreator innowacyjności wsparcie innowacyjnej przedsiębiorczości akademickiej. Celem projektu jest transfer wiedzy na temat innowacyjnych rozwiązań pomiędzy instytutami badawczymi a przedsiębiorstwami. Jego realizacja opierać się będzie na stworzeniu systemu szkoleń dla osób chcących profesjonalnie zajmować się wdrażaniem innowacyjnych produktów na rynku tzw. brokerów innowacji. Dodatkowo c3elem projektu jest wypromowanie nowego atrakcyjnego zawodu na rynku pracy i podniesienie świadomości przedsiębiorców w zakresie budowy przewagi konkurencyjnej w oparciu o innowacje, inspirowanie współpracy środowiska naukowego i gospodarczego regionu dla wzrostu konkurencyjności i innowacyjności województwa pomorskiego oraz umocnienie zależności pomiędzy pracami instytutów badawczych a praktyką gospodarczą. 11

12 Z Polski do Rosji w ramach Programu Polska Litwa Rosja. Projekt ma na celu zbudowanie regionalnej i transgranicznej sieci współpracy dla rozwoju ekonomii społecznej w Polsce i Rosji. Jest to pierwszy tego typu projekt realizowany w partnerstwie międzynarodowym, z Uniwersytetem Techninczym w Kaliningradzie, Uniwersytetem Gdańskim, Uniwersytetem w Białymstoku, Regionalnym Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych. Projekt dotyczy stworzenia systemu monitorowania i platformy wymiany informacji o potencjale ES i praktykach na rynku pracy. Ponadto w ramach projektu planowane jest powstanie Obserwatorium Ekonomii Społecznej, które będzie monitorować zmiany w sektorze zatrudnienia, jak również wskazywać nowe trendy na rynku pracy. Partnerstwo parków naukowo technologicznych metodą na aktywizację i rozwój regionalny dobre praktyki w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Kreator innowacyjności wsparcie innowacyjnej przedsiębiorczości akademickiej. Jest to projekt partnerski mający na celu wsparcie parków naukowo technologicznych w pełnieniu funkcji promotora innowacyjności poprzez uruchomienie procesu tworzenia i wdrażania najskuteczniejszych strategii i procedur wspierających innowacyjne przedsiębiorstwa zlokalizowane w parkach obecnie i w przyszłości. W ramach projektu planowana jest identyfikacja i promocja innowacji możliwych do stworzenia w regionie, zachęcanie młodych naukowców do komercjalizowania wyników ich badań naukowych, zwiększenie zdolności firm do wprowadzania innowacji, podniesienie umiejętności myślenia strategicznego, usprawnienie przepływu informacji o innowacjach oraz procesu transferu wiedzy i technologii. Oferta Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego Realizowane w GPNT przedsięwzięcia gospodarcze ukierunkowane są przede wszystkim na zaawansowane technologie w zakresie: systemów informatycznych i sieci telekomunikacyjnych inżynierii materiałowych i nanotechnologii biotechnologii, biomedycyny. W Parku mieszczą się laboratoria, obiekty biurowo technologiczne, Centrum 12

13 Konferencyjno Szkoleniowe oraz Inkubator Firm Technologicznych. Oferta Parku obejmuje m.in.: inkubację firm, udzielanie pomocy publicznej w formie zwolnienia z podatku dochodowego, pomoc przy wdrażaniu i transferze technologii, usługi doradcze i prawne, opiekę naukową i biznesową, wirtualne biuro. Inkubator Technologiczny w Gdańskim Parku Naukowo Technologicznym przeznaczony jest dla nowopowstałych firm mikro i małych, w tym firm założonych przez studentów, absolwentów i pracowników wyższych uczelni, będących przedsiębiorstwami innowacyjnymi, opartymi na wiedzy i nowoczesnych technologiach. Firmy mogą przebywać w Inkubatorze 3 lata. W tym okresie mogą korzystać z preferencyjnych warunków najmu powierzchni biurowej i produkcyjnej, pomocy w nawiązywaniu współpracy i pozyskiwaniu partnerów gospodarczych, opieki merytorycznej i doradztwa prawnego instytucji zarządzającej Inkubatorem, bezpłatnego korzystania z sal spotkań znajdujących się na terenie Inkubatora, wynajmu sal konferencyjnych w Parku na preferencyjnych warunkach, możliwości bezpłatnej Promocji na stronie internetowej oraz podczas seminariów i konferencji organizowanych przez Park, a także z bezpłatnego korzystania z usług sekretariatu. W czerwcu 2011 r. w Inkubatorze działało 17 firm. 4 firmy opuściły już Inkubator po zakończeniu cyklu inkubacji. Pomoc publiczna dla przedsiębiorstw zlokalizowanych w Parku związana jest z faktem, że Gdański Park Naukowo Technologiczny jest częścią Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. W związku z tym przedsiębiorcy rozpoczynający funkcjonowanie w GPNT mogą liczyć na zwolnienie z podatku dochodowego na podstawie zezwolenia PSSE z tytułu poniesienia określonych w zezwoleniu na działanie w Parku wydatków inwestycyjnych lub poziomu zatrudnienia. Pomoc przy wdrażaniu i transferze technologii oferowana jest przede wszystkim firmom inkubowanym w ramach Inkubatora Technologicznego, ale także innymi firmom zlokalizowanym w GPNT. Firmy mogą korzystać z doradztwa w zakresie zagadnień związanych z transferem technologii i finansowania działalności 13

14 innowacyjnej, pomocy przy nawiązywaniu współpracy z instytucjami naukowymi i badawczymi, doradztwa w zakresie ochrony własności intelektualnej. W ramach usług doradczych i prawnych Gdański Park Naukowo Technologiczny oferuje m.in. obsługę prawną przedsiębiorstw (w tym transakcje przekształceń), doradztwo w zakresie zamówień publicznych, obsługę prawną projektów współfinansowanych z Unii Europejskiej, wykonywanie audytów prawnych, doradztwo w zakresie pozyskiwania kapitału zewnętrznego, doradztwo i usługi prawne związane z ochroną własności intelektualnej, usługi prawne w zakresie partnerstwa publiczno prywatnego. Opieka naukowa i biznesowa skierowana do firm zlokalizowanych w Gdańskim Parku Naukowo Technologicznym obejmuje między innymi wsparcie dla nowopowstałych firm w osiągnięciu dojrzałości technologicznej, pomoc w zakresie budowania sieci wzajemnych powiązań pomiędzy firmami prowadzącymi działalność na terenie Parku oraz instytucjami naukowymi z otoczenia Parku, zamieszczanie ofert firm zlokalizowanych w Paku w bazach ośrodków naukowych i biznesowych współpracujących z GPNT. Wirtualne biuro to oferta skierowana do firm niezlokalizowanych w Parku, W ramach Wirtualnego Biura mogą one korzystać z szeregu usług administracyjno organizacyjnych, takich jak m.in. adres biura, usługi odbioru i wysyłki korespondencji, linie telefoniczne, korzystanie z pomieszczeń konferencyjnych. Ponadto mogą one uczestniczyć w konferencjach organizowanych w Parku, a także nawiązywać kontakty z przedsiębiorstwami funkcjonującymi w Parku. Ofertę GPNT uzupełnia ulokowany w Parku fundusz kapitałowy Agencji Rozwoju Pomorza SA, którego celem jest inicjowanie działalności innowacyjnej poprzez bezpłatne wsparcie pomysłodawców na początkowym etapie rozwoju, a następnie kapitałowe zaangażowanie w nowoutworzoną spółkę W GPNT prowadzona jest ponadto unikatowa w skali kraju działalność edukacyjna: funkcjonuje tam EduPark Centrum Edukacji dla dzieci i młodzieży, w którym mogą one w atrakcyjny sposób poznać prawa rządzące przyrodą, a także EduPrzedszkole przeznaczone dla dzieci pracowników Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego i Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej oraz pracowników i studentów gdańskich uczelni. We wrześniu 2011 planowane jest poszerzenie oferty 14

15 EduPrzedszkola poprzez uruchomienie klasy zerowej. Gdański Park Naukowo Technologiczny finansuje swoją bieżącą działalność z opłat za wynajem powierzchni biurowych i laboratoryjnych, a także z wynajmu sal konferencyjnych. Przychody z tej działalności zwiększyły się z 1 mln zł w 2008 r. do 3 mln zł w 2009 r. W 2010 r. dochody Parku utrzymały się na poziomie 3 mln zł. W I kwartale 2011 r. GPNT zatrudniał 34 osoby. Gdański Park Naukowo Technologiczny kieruje swoją ofertę do firm, które spełniają następujące kryteria: Planowana działalność bazuje na wdrażaniu innowacji technologicznych lub badań B+R; Przedsięwzięcie jest ukierunkowane na zaawansowane technologie takie jak: technologie systemów informatycznych i sieci telekomunikacyjnych, technologie inżynierii materiałowej i nanotechnologie, biotechnologie, chemia żywności i leków oraz technologie związane z ochroną środowiska i wykorzystaniem odnawialnych i niekonwencjonalnych źródeł energii; Cele innowacyjne będą realizowane, w szczególności, z udziałem uczelni wyższych i instytucji naukowych regionu; Przedsięwzięcie jest ukierunkowane na wdrożenie nowej technologii i osiągnięcie dojrzałości technologicznej, po czym nastąpi przeniesienie działalności w inne lokalizacje (poza obszar GPN-T); Przewidywany jest efekt w postaci innowacyjnych produktów/usług, na które istnieje efektywny popyt rynkowy; Przewidywany jest efekt w postaci produktów/usług posiadających możliwości/ potencjał uzyskania praw patentowych/licencji; Planowana działalność jest zgodna z przedsięwzięciami gospodarczymi i badawczymi realizowanymi lub planowanymi na terenie GPN-T przez innych przedsiębiorców oraz umożliwi udział w wymianie doświadczeń, wiedzy i kontaktów pomiędzy użytkownikami Parku; Zakładany jest udział w powiązaniach gospodarczych, w tym kooperacyjnych, z przedsiębiorcami działającymi na terenie Pomorza, kraju, a także w 15

16 projektach badawczych Unii Europejskiej. Zaproponowany model przedsięwzięcia będzie generował w najbliższej przyszłości (w ciągu 2-3 lat) nowe miejsca pracy w regionie. W I kwartale 2011 r. w Gdańskim Parku Naukowo Technologicznym funkcjonowało 35 firm. Obszary działania tych firm to: biotechnologia / biomedycyna 4 firmy, elektronika, telekomunikacja, informatyka 16 firm, usługi doradcze i finansowe 8 firm inne 7 firm Wykres 1. Obszary działania firm w GPNT Analiza działalności przedsiębiorstw funkcjonujących w Gdańskim Parku Naukowo Technologicznym wskazuje, że dominującym sektorem głównej działalności przedsiębiorstw zlokalizowanych w Parku jest sektor M Polskiej Klasyfikacji Działalności (Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna), w którym funkcjonuje 14 firm. Następnym głównym sektorem działalności przedsiębiorstw funkcjonujących w Parku jest sektor J według PKD (Informacja i komunikacja), w którym działa 10 firm. Ponadto 4 firmy wymieniają jako główny sektor N według PKD (Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca), po 2 firmy sektor C (Przetwórstwo przemysłowe) i sektor S (Pozostała działalność usługowa), natomiast 16

17 po 1 firmie sektory: P (Edukacja), G (Handel hurtowy i detaliczny), K (Działalność finansowa i ubezpieczeniowa) oraz I (Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi). Wykres 2. Przedsiębiorstwa w GPNT według sektorów działalności Jednak rozpatrując trzy pierwsze wskazywane przez przedsiębiorstwa sektory PKD należy stwierdzić, że aż 22 firmy wskazują jako swój sektor działania sektor M (Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna), 20 firm sektor J (Informacja i komunikacja) oraz 6 firm sektor N (Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca). 17

18 Wykres 3. Sektory działalności najczęściej występujące wśród firm w GPNT Natomiast ze względu na rodzaj świadczonych usług można wskazać, że w GPNT funkcjonują firmy z branży architektonicznej, biotechnologicznej, elektronicznej, telekomunikacyjnej, informatycznej, finansowej, doradczej i reklamowej. Spośród firm działających w Gdańskim Parku Naukowo Technologicznym zdecydowaną większość (31 z 37 84%) stanowią firmy mikro. Ponadto w Parku działają 3 firmy małe (8%), 1 średnia (3%) oraz 2 duże (5%). Wykres 4. Firmy w GPNT w podziale na firmy mikro, małe, średnie i duże 18

19 17 spośród 39 firm (43%) działających w czerwcu 2011 r. na terenie Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego to przedsiębiorstwa funkcjonujące w Inkubatorze Technologicznym. Pozostałe 22 firmy działają poza Inkubatorem. Wykres 5. Udział firm w Inkubatorze w stosunku do wszystkich firm w GPNT Wszystkie firmy działające w Inkubatorze to firmy mikro (większość z nich to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą). Wśród przedsiębiorstw działających w Gdańskim Parku Naukowo Technologicznym dominują firmy świadczące innowacyjne usługi dla przedsiębiorstw i instytucji w zakresie informatyki i telekomunikacji. Wśród nich 6 przedsiębiorstw to małe firmy działające w ramach Inkubatora Technologicznego, generujące niską średnią roczną sprzedaż (poniżej 100 tys. zł). Pozostałe firmy z tego sektora osiągają średnią wartość rocznej sprzedaży na poziomie 2,5 mln zł. Z kolei wśród firm zajmujących się profesjonalną, naukową i techniczną działalnością znajdują się przede wszystkim firmy działające poza Inkubatorem Technologicznym. Ich roczna sprzedaż to średnio ponad 500 tys. zł. 36% firm prowadzi sprzedaż swoich produktów i usług na rynku regionalnym, 50% na rynku krajowym, a 14% - na rynku międzynarodowym. 19

20 Wykres 6. Firmy z GPNT funkcjonujące na rynku regionalnym, krajowym i międzynarodowym W chwili obecnej 63% firm funkcjonujących w Gdańskim Parku Naukowo Technologicznym prowadzi innowacyjną działalność. Wykres 7. Firmy w GPNT prowadzące działalność innowacyjną Patenty posiada jedna firma zlokalizowana w Parku (jest ona w posiadaniu 4 rozwiązań chronionych patentami). Jednocześnie większość firm wskazuje na plany 20

21 rozwoju potencjału innowacyjnego w zakresie nowych rozwiązań i biotechnologii w najbliższej przyszłości. 11% firm działających w Parku prowadzi działalność badawczo rozwojową. 6% firm to firmy klasyfikowane jako start-up (firmy rozpoczynające działalność) wszystkie są firmami działającymi w ramach Inkubatora Technologicznego. Aż 61% spośród firm działających w GPNT przewiduje bardzo szybki rozwój swojej działalności w najbliższych 5 latach. 3. Budowa strategii Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego 3.1. Założenia do budowy strategii rozwoju Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego Projekt budowy i rozwoju parku naukowo technologicznego w Gdańsku jest elementem strategii Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, która podejmuje wiele działań związanych z podnoszeniem konkurencyjności województwa pomorskiego poprzez wspieranie rozwoju gospodarczego regionu, tworzenie warunków do realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych, w tym poprzez wdrażanie rozwiązań stymulujących rozwój nowoczesnych technologii. Park naukowo technologiczny w Gdańsku jest instrumentem wspierającym działania PSSE, będąc jednocześnie jedną z kluczowych instytucji regionu, której działania ukierunkowane są na poprawę innowacyjności regionalnej gospodarki i przedsiębiorstw, w tym przede wszystkim z sektora mikro, małych i średnich firm. Parki naukowe i naukowo technologiczne są jednym z najbardziej istotnych elementów rozwoju globalnej gospodarki opartej na wiedzy. Istnieje wiele definicji parków. Zgodnie z definicją podawaną przez Światowe Stowarzyszenie Parków Naukowych (International Association of Science Parks IASP) parki naukowe i technologiczne promują rozwój gospodarczy oraz konkurencyjność regionów i miast poprzez: tworzenie nowych możliwości biznesowych i zwiększanie wartości dodanej przedsiębiorstw już istniejących, wspieranie przedsiębiorczości i inkubowanie nowych innowacyjnych przedsiębiorstw generowanie nowych miejsc pracy opartych na wiedzy budowanie atrakcyjnej powierzchni dla pracowników wiedzy 21

22 wzmacnianie synergii pomiędzy uniwersytetami i przedsiębiorstwami. W Polsce w 2002 r. ustawa z dnia 20 marca 2002 r. o finansowym wspieraniu inwestycji (Dz. U. 2002, nr 41, poz. 363) określiła park technologiczny jako zespół wyodrębnionych nieruchomości wraz z infrastrukturą techniczną, utworzony w celu dokonywania przepływu wiedzy i technologii miedzy jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami, w którym oferowane są przedsiębiorstwom, wykorzystującym nowoczesne technologie, usługi w zakresie doradztwa w tworzeniu i rozwoju przedsiębiorstw, transferu technologii oraz przekształcania wyników badan naukowych i prac rozwojowych w innowacje technologiczne, a także stwarzający tym przedsiębiorcom możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez korzystanie z nieruchomości i infrastruktury technicznej na zasadach umownych. Zgodnie z opracowaniem Parki technologiczne jako nowoczesna forma promowania działalności innowacyjnej Witolda Kasperkiewicza koncepcja parków technologicznych powstała z potrzeby stworzenia nowatorskich rozwiązań, które powinny sprzyjać transferowi osiągnięć nauki i techniki ze sfery badawczorozwojowej do praktyki przemysłowej. W jego opinii parki technologiczne są nowoczesnymi instytucjami kreującymi terytorialne środowiska innowacyjne, mającymi na celu rozwój przedsiębiorczości w sferze nauki i techniki. Kluczową rolę w tworzeniu i efektywnym funkcjonowaniu parków technologicznych odgrywają silne ośrodki badawcze. Z kolei w publikacji Wybrane aspekty funkcjonowania parków technologicznych w Polsce i na świecie, pod redakcją Krzysztofa B. Matusiaka i Aleksandra Bąkowskiego, jako cel budowy parków technologicznych podane jest upowszechnienie jednej z najbardziej kompleksowych form instytucjonalnych, która ma zapewnić zwiększenie efektywności wykorzystania wyników prac badawczorozwojowych w praktyce gospodarczej i społecznej. Według autorów publikacji głównym zadaniem parku jest tworzenie środowiska innowacyjnego na styku nauki i biznesu, zdolnego do przekształcania wiedzy w nowe produkty i usługi. Poprawa warunków dla przebiegu procesów innowacyjnych ma prowadzić do zwiększenia konkurencyjności i zdynamizowania rozwoju regionalnego. Jak wskazują autorzy, koncepcja parków technologicznych nawiązuje do dziewiętnastowiecznej koncepcji marshallowskich dystryktów przemysłowych (industrial estates) dzięki skupieniu na 22

23 zamkniętym obszarze przedsiębiorstw i usług okołobiznesowych osiągane są efekty synergiczne, co w połączeniu z działalnością badawczo-rozwojową (B+R) i finansowaniem przedsięwzięć wysokiego ryzyka (venture capital) może przerodzić się w środowisko innowacyjne. Bronisława Kowalak w publikacji Benchmarking parków technologicznych w Polsce wskazuje, że parki technologiczne są organizacyjnie i koncepcyjnie najbardziej rozwiniętym typem ośrodków innowacji w Polsce. W jej opinii łączą one w jednej strukturze funkcje wszystkich innych instytucji wpierających rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw. Park technologiczny, poprzez udostępnianie: infrastruktury wraz z pakietem specjalistycznych usług doradczych dla firm rozpoczynających działalność, powierzchni biurowo usługowych oraz produkcyjnych dla firm w fazie rozwoju, uzbrojonych terenów inwestycyjnych dla firm w fazie ekspansji oraz dla inwestorów zewnętrznych pobudza rozwój innowacyjnych przedsiębiorstw. Dzięki kompleksowemu charakterowi usług oferowanych przedsiębiorcom park technologiczny ma zdolność kreowania bardzo silnego potencjału oddziaływania przedsięwzięcia na lokalną gospodarkę. Jednocześnie parki są ważnymi elementami regionalnego systemu innowacji. B. Kowalak stwierdza, że ocena efektywności oraz wpływu parku technologicznego na gospodarkę regionu jest związana z realizacją przez park funkcji inkubacyjnej (związanej z tworzeniem warunków dla powstawania nowych firm opartych na wiedzy), integracyjnej (polegającej na umożliwianiu rozwoju i intensyfikacji powiązań sieciowych pomiędzy wszystkimi uczestnikami systemu innowacji na poziomie regionu lub miasta), a także promocyjnej (park jako efektywny instrument marketingu terytorialnego, wskazujący otwartość na innowacje i nowoczesność postrzegania działań na rzecz aktywizacji rozwoju gospodarczego). Dzięki specyficznej roli parku technologicznego działający w nich mali przedsiębiorcy korzystają jednocześnie z silnej integracji globalnej (dostępności do Internetu i różnego rodzaju sieci, łatwiejszego dostępu do finansowania i doradztwa instytucji zarządzających), co pozwala na umiędzynarodowienie działalności przedsiębiorców, 23

24 jak i z silnej adaptacji lokalnej (bliskości innych firm, możliwości korzystania z doradztwa lub delegowania niektórych funkcji do instytucji zarządzających parkami bądź korzystania z usług innych firm i instytucji działających na terenie parku lub w jego otoczeniu), co przyspiesza proces uczenia się, skraca czas realizacji projektów. Marcin Żukowski w publikacji Komercjalizacja innowacji wybrane zagadnienia prawne, ekonomiczne i społeczne (Rozdział Parki naukowo technologiczne w procesie inkubacji Innowacji ) stwierdza, że parki naukowe, podobnie jaki inkubatory technologiczne, nakierowane są na rozwój branż high tech. Jednak cechą odróżniającą je od inkubatorów jest skupienie na terenie parków naukowych wielu instytucji, zapewniających wsparcie firmom zlokalizowanym w parku, w tym na dostęp do laboratoriów czy zaawansowanej aparatury badawczej. Ponadto w ramach parków powstają sieci wzajemnych relacji pomiędzy wszystkimi podmiotami zaangażowanymi w rozwój technologiczny czy organizacyjny i jego gospodarcze wykorzystanie poprzez łączenie potrzeb i oczekiwań przedsiębiorców z rynkowo zorientowaną ofertą ze strony naukowców. M. Żukowski wskazuje ponadto, że proces tworzenia innowacji technologicznych jest niezwykle złożony i w związku z tym rolą parków naukowych jest nie tylko transfer wiedzy i technologii do firm działających na rynku, ale także tworzenie nowych przedsiębiorstw technologicznych. W celu realizacji swojej funkcji parku muszą dysponować kompleksowymi instrumentami wsparcia komercjalizacji wyników badań, dzięki czemu są w stanie tworzyć korzystne warunki dla efektywnej współpracy pomiędzy nauką a biznesem. Pierwszy park technologiczny w Polsce powstał w 1995 r. był to utworzony przez Fundację Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza Poznański Park Naukowo Technologiczny. W latach nastąpił dynamiczny rozwój parków technologicznych w Polsce, przede wszystkim dzięki możliwości uzyskania wsparcia z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w ramach programów operacyjnych. Obecnie uważa się, że w kraju działa około 30 parków naukowych, technologicznych lub naukowo technologicznych, z czego około 20 to jednostki dość dobrze zorganizowane, mające już pewne osiągnięcia. Należy jednak podkreślić, że poziom ich rozwoju jest bardzo zróżnicowany i nie wszystkie z nich spełniają kryteria parku technologicznego, zawarte we wskazanej wcześniej definicji z ustawy o finansowym wpieraniu inwestycji. W związku z tym określenie ostatecznej liczby działających w Polsce parków technologicznych jest bardzo trudne. Ponadto parki te znacząco 24

25 różnią się między sobą pod względem etapu rozwoju, wielkości, sposobu zarządzania czy modelu działania. Parki technologiczne zaczynają odgrywają w Polsce bardzo istotną rolę w stymulowaniu współpracy pomiędzy obszarem nauki i gospodarki. Szacuje się, że działa w nich około 500 podmiotów, w tym także jednostki naukowo badawcze, zatrudniają ponad 16 tys. osób. Jednak tereny, jakimi dysponują parki, są w dużym stopniu jeszcze niezagospodarowane (choć sytuacja ta wygląda różnie w różnych parkach). Najlepiej zbadana została grupa 17 parków technologicznych, które poddane zostały badaniu benchmarkingowemu na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Badanie to zostało przeprowadzone w 2010 r. przez konsorcjum firm F5 Konsulting Sp. z o.o. i Polska Izba Gospodarcza Zaawansowanych Technologii. Rekomendacje podsumowujące to badanie wskazują na pewne słabości związane z funkcjonowaniem parków technologicznych w Polsce, które wydają się być wspólne dla większości parków. Przede wszystkim konieczna jest poprawa efektywności i produktywności wykorzystania posiadanych przez parki aktywów poprzez zwiększanie liczby i wartości sprzedawanych usług oraz racjonalizację ponoszonych kosztów. Niezbędne jest także zwiększanie liczby współpracujących z parkami przedsiębiorstw, jednostek naukowych i instytucji finansowych. Powinno to przyczynić się do zwiększenia liczby firm typu spin-off i spin-out oraz wzrostu liczby chronionych prawem patentów i znaków towarowych, zgłaszanych przez lokatorów parków. Poprawie funkcjonowania parków i zwiększenia efektów ich działania służyć mogłoby także zwiększenie wykorzystania przez firmy w nich działające wykorzystania zewnętrznych źródeł finansowania, szczególnie w postaci venture i seed capital. W wielu parkach występuje także problem zbyt małej powierzchni przeznaczonej pod wynajem i inwestycje dla potencjalnych nowych lokatorów parków. W ramach tego samego badania powstał dokument Benchmarking parków technologicznych w Polsce Gdański Park Naukowo Technologiczny. Raport dedykowany, w którym omówione zostały szczegółowo wyniki badania benchmarkingowego w odniesieniu do Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego. Dokument ten opisuje sytuację Gdańskiego Parku Naukowo 25

26 Technologicznego na tle innych parków naukowo technologicznych w Polsce. GPNT plasuje się w grupie parków o najwyższych wysokich aktywach i stosunkowo dużych przychodach, choć na razie nie generuje zysku. Charakteryzuje go także duża wartość pozyskanych środków publicznych oraz dość duża sprawność w pozyskiwaniu projektów i partnerów do współpracy. Pozytywną cechą na tle innych parków jest też stosunkowo duża liczba firm innowacyjnych ulokowanych w Parku oraz duża liczba firm typu start-up. Jednocześnie pod względem liczby współpracujących jednostek naukowych i liczby lokatorów GPNT znajduje się w grupie parków o przeciętnych wynikach. Jego słabością na tle innych parków są przede wszystkim brak firm spin-off i mała liczba patentów, a także niskie wydatki na szkolenia Dokumenty strategiczne na poziomie kraju i regionu Idea budowy i funkcjonowania parku naukowo technologicznego jako miejsca, w którym dzięki współpracy nauki i biznesu wspierane są przedsięwzięcia innowacyjne mające wpływ na rozwój regionu jest zgodna z dokumentami strategicznymi na poziomie kraju i województwa. Raport Polska 2030, przygotowany w 2010 r. przez Zespół Doradców Strategicznych Kancelarii Prezesa Rady Ministrów pod kierunkiem Ministra Michała Boniego, jako jeden z kluczowych czynników rozwoju Polski wymienia spójność społeczną i terytorialną, a jako jedno z podstawowych założeń koncentrowanie wysiłku inwestycyjnego na biegunach wzrostu przy jednoczesnym uwzględnieniu wspierania mechanizmów dyfuzyjnych do obszarów o niższym potencjale wzrostu. W związku z tym jednym ze zdefiniowanych wyzwań rozwojowych jest przyspieszenie rozwoju polskich metropolii (z Trójmiastem jako jedną z nich). Z kolei w przygotowanym przez Ministerstwo Gospodarki projekcie Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki (wersja z lutego 2011, poddana konsultacjom społecznym), określona została wizja Polski do roku 2020 jako otwartej i ekspansywnej gospodarki, oferującej nowej miejsca pracy, opartej na wzajemnym zaufaniu i kooperacji uczestników życia gospodarczego, stabilnie rosnącej dzięki innowacjom i wysokiej efektywności wykorzystania zasobów, która zapewni wzrost 26

27 standardów życia społeczeństwa oraz konkurencyjności przedsiębiorstw na arenie międzynarodowej. Celem strategicznym Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki jest wysoce konkurencyjna gospodarka (innowacyjna i efektywna), oparta na wiedzy i współpracy. Do tak sformułowanego celu strategicznego określono 5 celów operacyjnych: 1. Wzmocnienie warunków ramowych prowadzenia działalności gospodarczej. 2. Stymulowanie działalności innowacyjnej poprzez poprawę efektywności wiedzy i pracy. 3. Rozwój przedsiębiorstw poprzez wzrost efektywności kapitału. 4. Budowa niskoemisyjnej i zrównoważonej gospodarki. 5. Rozwój polskiej gospodarki w oparciu o jej umiędzynarodowienie. Dla tych 5 celów operacyjnych wyznaczono 9 obszarów priorytetowych, z których dwa: Obszar priorytetowy 4: Tworzenie wysokiej jakości infrastruktury Obszar priorytetowy 5: Wzrost efektywności wiedzy (wspieranie rozwoju sfery B+R i transferu wiedzy) są najbardziej zbieżne ze strategią i działaniami Gdańskiego Parku Naukowo Technologicznego. W 4 Obszarze priorytetowym wskazano m.in. następujące kierunki interwencji: 4.1. Wpieranie budowy i rozwoju oraz rozszerzanie dostępu do infrastruktury B+R poprzez: wspieranie budowy i rozwoju infrastruktury naukowo-badawczej i edukacyjnej (rozszerzenie i konsolidacja rozproszonej infrastruktury naukowo-badawczej i edukacyjnej, modernizacja i bardziej efektywne wykorzystanie infrastruktury), wspieranie budowy i rozwoju ośrodków innowacji (m.in. parków naukowo technologicznych, inkubatorów przedsiębiorczości i technologicznych, centrów transferu technologii), zwiększanie dostępu do infrastruktury społecznej niezbędnej dla rozwoju innowacyjnej i efektywnej gospodarki. Z kolei w 5 Obszarze priorytetowym jako jedne z najbardziej istotnych kierunków 27

28 interwencji wskazano: 5.2. Budowa ram dla prowadzenia efektywnej polityki innowacyjności: pogłębianie integracji pomiędzy polityką przedsiębiorczości a polityką innowacyjną i naukowo-techniczną łączenie transferu technologii z tworzeniem nowych i wspieraniem młodych firm (nowe przedsiębiorstwa innowacyjne, spin-offs, przedsiębiorczość akademicka), zwiększanie dostępności publicznych programów wsparcia B+R dla sektora MSP, poprawa koordynacji polityki naukowej i innowacyjnej na poziomie centralnym oraz wzmocnienie horyzontalnego, interdyscyplinarnego podejścia do problematyki gospodarki wiedzy, wzmocnienie regionalnej polityki innowacyjnej m.in. poprzez zwiększenie autonomii samorządow regionalnych w tym zakresie, koncentrację działań i środków finansowych na projektach kluczowych dla rozwoju gospodarki wiedzy w regionie, wprowadzenie zasad regionalnego partnerstwa, orientację na trwałość realizowanych działań, a także: 5.3. Wspieranie współpracy w systemie Innowacji poprzez m.in: wspieranie współpracy między przedsiębiorstwami oraz współpracy sfery B+R z przedsiębiorstwami (premiowanie wspólnych badań i prac rozwojowych), promocja mechanizmów kojarzenia partnerów biznesowych, rozwój działalności informacyjnej, doradczej w tym zakresie, wspieranie współpracy w ramach klastrów oraz powiązań kooperacyjnych w tym platform technologicznych, parków naukowo-technologicznych, ekoprzemysłowych, współpracy w łańcuchu dostaw, etc. wsparcie procesów klasteringu w specjalnych strefach ekonomicznych, wspieranie i promocja nowych form innowacji - otwartych innowacji, innowacji społecznych, user driven innovation, innowacji nietechnologicznych, oraz: 5.4. Stworzenie otoczenia sprzyjającego tworzeniu, wykorzystaniu i ochronie wiedzy poprzez m.in: wspieranie powstawania i rozwoju instytucji otoczenia biznesu, w tym otoczenia innowacyjnych przedsiębiorstw (inkubatory technologiczne i przedsiębiorczości, parki naukowo-technologiczne, centra transferu 28

29 technologii, punkty konsultacyjno-doradcze), świadczących specjalistyczne usługi konsultacyjno-doradcze, wspieranie rozwoju i dostępu przedsiębiorstw do infrastruktury badawczo rozwojowej oraz biznesowej w ramach parków naukowych, technologicznych i przemysłowych. Także przyjęta przez rząd w 2010 r. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego odnosi się do kwestii związanych z podnoszeniem konkurencyjności i innowacyjności polskiej gospodarki na szczeblu centralnym i regionalnym. Cel strategiczny Krajowej Strategii to: efektywne wykorzystanie specyficznych regionalnych i innych terytorialnych potencjałów rozwojowych dla osiągnięcia celów rozwoju kraju wzrostu zatrudnienia i spójności w horyzoncie długookresowym. Tak określony cel strategiczny będzie realizowany za pomocą 3 celów: 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów ( konkurencyjność ) 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych ( spójność ) 3. Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie ( sprawność ). Cel pierwszy realizowany będzie za pomocą czterech działań: 1.1 Wzmacnianie funkcji metropolitalnych ośrodków wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych. 1.2 Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększania ich absorpcji poza miastami wojewódzkimi. 1.3 Budowa podstaw konkurencyjności województw działania tematyczne. W ramach działania 1 przewidziane jest m.in. rozwijanie we wszystkich stolicach województw funkcji metropolitalnych o znaczeniu międzynarodowym i krajowym, takich jak funkcje gospodarcze (obecność struktur zarządzania ważnymi korporacjami gospodarczymi i finansowymi), naukowe (zapewnianie najwyższych standardów instytucji naukowych i badawczych, bogata oferta centrów transferu technologii). W ramach działania 3 przewidziane są m.in. poddziałania: Zwiększanie możliwości wprowadzania rozwiązań innowacyjnych przez 29

30 przedsiębiorstwa, instytucje regionalne Wspieranie instytucji otoczenia biznesu (IOB). W ramach tych poddziałań jako pożądane kierunki interwencji wskazywane jest stymulowanie wzrostu gospodarczego ośrodków regionalnych poprzez zwiększanie podaży i popytu na innowacje dzięki wspieraniu przepływu wiedzy i wykorzystania osiągnięć naukowych. Działania na szczeblu regionalnym w zakresie innowacyjności powinny być ściśle powiązane z regionalnymi strategiami innowacji (RSI). Dla zwiększania intensywności współpracy przedsiębiorstw z jednostkami naukowymi i badawczymi konieczne jest wspieranie tworzenie innowacyjnych technologii, produktów i usług we współpracy pomiędzy światem biznesu i nauką. Zgodnie z zapisami KSRR wspieranie sfery gospodarczej powinno koncentrować się nie na bezpośrednim dotowaniu poszczególnych przedsiębiorców, lecz na tworzeniu warunków dla rozwoju przedsiębiorstw i rozwijania atrakcyjności inwestycyjnej. Polityka regionalna oddziaływać powinna tylko w tych ośrodkach i dziedzinach wspierania biznesu, w których rynek nie zapewnia odpowiedniego zakresu lub jakości usług. Strategia rozwoju województwa pomorskiego do roku 2020 definiuje wizję strategii następująco: "Województwo pomorskie 2020 roku to znaczący partner w Regionie Morza Bałtyckiego - region czystego środowiska; wysokiej jakości życia; rozwoju opartego na wiedzy, umiejętnościach, aktywności i otwartości mieszkańców; silnej i zróżnicowanej gospodarki; partnerskiej współpracy; atrakcyjnej i spójnej przestrzeni, a także kultywowania wielokulturowego dziedzictwa oraz tradycji morskich i solidarnościowych." Strategia określa 3 Priorytety cele strategiczne i kierunki działań, wśród których znaleźć można wiele odniesień do kwestii podnoszenia innowacyjności gospodarki i przedsiębiorstw regionalnych. W Priorytecie I. Konkurencyjność zakłada się m.in. konieczność oddziaływania na silną i trwałą pozycję regionu w skali europejskiej poprzez rozwój przedsiębiorczości, Innowacji i nowych technologii, budowę aktywnego społeczeństwa opartego na wiedzy. Priorytet ten będzie realizowany przez kilka celów strategicznych, z których 30

31 dwa: Cel strategiczny 1. Lepsze warunki dla przedsiębiorczości i Innowacji Cel strategiczny 3. Rozwój gospodarki wykorzystującej specyficzne zasoby regionalne odnoszą się w sposób bezpośredni do celów, jakie stawiane są przez Gdańskim Parkiem Naukowo Technologicznym. W ramach Celu strategicznego 1 Lepsze warunki dla przedsiębiorczości i innowacji wskazywane są m.in. następujące kierunki działań: wspieranie rozwoju skoordynowanej sieci instytucji otoczenia biznesu zapewniających dostęp do kapitału oraz trwałe podnoszenie gotowości inwestycyjnej firm dzięki sprawnemu systemowi informacji gospodarczej, prawnej i technicznej oraz systemowi kształcenia kadr i doradztwa, w tym także doradztwa proinnowacyjnego; tworzenie warunków dla rozwoju innowacyjnych MŚP poprzez wzmacnianie sektora B+R i wzrost efektywności współpracy sfer nauki i gospodarki, m.in. poprzez budowę sprawnych mechanizmów transferu innowacji wspartych odpowiednią infrastrukturą umożliwiającą tworzenie i rozwój firm innowacyjnych; promocja postaw rynkowych, innowacyjnych oraz nastawionych na aktywność międzynarodową (w tym eksportową) i ekoefektywność wśród przedsiębiorców, przedstawicieli nauki oraz sektora B+R; tworzenie warunków organizacyjnych, administracyjnych, prawnych i finansowych dla powstawania skupisk współpracujących przedsiębiorstw (grup branżowych i klastrów); tworzenie korzystnych warunków dla powstawania i rozwoju przedsiębiorstw generujących wysoką wartość dodaną i zatrudnienie, zwłaszcza usługowych; Natomiast w ramach Celu strategicznego 3 Rozwój gospodarki wykorzystującej specyficzne zasoby regionalne wskazane są m.in. takie kierunki działań jak: wsparcie rentownych branż i przedsiębiorstw o wysokiej zdolności tworzenia miejsc pracy lub charakteryzujących się wysokim zatrudnieniem, a także tworzenie warunków dla rozwoju bieguna innowacji przemysłu, m.in. na bazie tradycyjnych dla województwa branż; 31

32 tworzenie warunków dla rozwoju przemysłów morskich i branż kooperujących oraz usług logistycznych; Zagadnienia związane ze wspieraniem innowacyjności przedsiębiorstw województwa pomorskiego omówione są także w Regionalnej strategii innowacji województwa pomorskiego. Strategia ta, opracowana w 2004 r., wskazuje 3 priortety: Priorytet 1 Zwiększanie zdolności firm do wprowadzania Innowacji Priorytet 2 Wzrost wykorzystania i rozwój potencjału B+R Priorytet 3 Zbudowanie systemu wdrażania Regionalnej strategii Innowacji. W ramach Priorytetu 1 najbardziej istotne dla określenia celowości i kierunków działania parku naukowo technologicznego jest działanie F 7 tworzenie nowoczesnych obszarów przemysłowych. W ramach tego działania zaplanowane zostały przedsięwzięcia związane z tworzeniem dogodnych warunków do osiedlania się firm przemysłowych i innowacyjnych we wzajemnym sąsiedztwie, co przyczynić się powinno do podnoszenia atrakcyjności Pomorza dla inwestycji w zakresie zaawansowanych produktów i technologii. Jako najbardziej istotne dla realizacji tego działania wskazano tereny dwóch specjalnych stref ekonomicznych zlokalizowanych w województwie pomorskim Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej i Słupskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Intensyfikacja działań obu stref, zmierzających do przekształcania istniejących zorganizowanych obszarów przemysłowych w skupiska firm innowacyjnych oraz tworzenie nowych zorganizowanych obszarów przemysłowych, wskazane zostały jako niezbędne do poprawy warunków dla inwestycji zmierzających do powstawania nowych produktów i technologii. Kolejnym priorytetem odnoszącym się do kwestii związanych z funkcjonowaniem parku naukowo technologicznego, jest Priorytet 2 Wzrost wykorzystania i rozwój potencjału B+R. W ramach tego priorytetu kluczowym działaniem odnoszącym się do interesującej nas kwestii jest działanie P! Rozwój oraz wzrost komercyjnej aktywności publicznych podmiotów B+R. Jednym z celów działania jest doskonalenie publicznych podmiotów B+R tworzenie nowych kompetencji B+R i centrów doskonałości, a także integracja wiodących kompetencji B+R regionu w formie tworzenia centrów zaawansowanych technologii. Ponadto w działaniu podkreśla się konieczność zwiększenia komercyjnego wykorzystania potencjału publicznych podmiotów B+R (uczelni, instytutów Polskiej Akademii Nauk, instytutów naukowo 32

33 badawczych, ośrodków badawczo rozwojowych). W opisie realizacji działania znajdują się m.in. takie przedsięwzięcia, jak inicjowanie powołania nowych centrów doskonałości, parków naukowych, centrów zaawansowanych technologii i innych publicznych podmiotów B+R. Na podstawie przeanalizowanych powyżej dokumentów można stwierdzić, że jednym z zasadniczych celów rozwojowych na kolejne lata zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym, będzie zwiększanie innowacyjności polskich przedsiębiorstw i gospodarki. Jest to tym bardziej istotne, że Polska jest jednym z krajów Unii Europejskiej o najniższym poziomie innowacyjności. Zgodnie z opublikowanym w czerwcu 2011 r. Innovation Unin Competitiveness Report Polska przeznacza na badania i rozwój zaledwie 0,68% PKB (dane za 2009 r.), czyli trzykrotnie mniej od średniej unijnej. Poziom ten wzrósł tylko nieznacznie w ciągu ostatnich 10 lat (w 2000 r. wynosił 0,64%). Wykres 8. Wydatki na B+R w Polsce i w Unii Europejskiej Problemem jest także struktura wydatków na B+R sektor prywatny wydatkuje na badania i rozwój zaledwie 0,19% PKB (1,25% średnio w UE). Reszta środków pochodzi z funduszy publicznych 33

34 Wykres 9. Struktura wydatków na B+R w Polsce i w Unii Europejskiej Wśród firm zatrudniających ponad 49 osób udział przedsiębiorstw innowacyjnych (definiowanych jako te, które wprowadziły nowe lub istotnie ulepszone produkty i/lub procesy) w przemyśle wynosi około 35%. Niecałe 40% firm prowadzi działalność innowacyjną (czyli ponosi nakłady na tę działalność). Wykres 10. Przedsiębiorstwa innowacyjne w Polsce Jedną z przyczyn niskiej innowacyjności polskiej gospodarki jest jej struktura 34