ZESPÓŁ SZKÓŁ im. JAROSŁAWA IWASZKIEWICZA w SOCHACZEWIE. Temat Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny: Uwagi

Transkrypt

1 Wymagania dla klasy IIIA/D i IIIB liceum ogólnokształcącego Wymagania edukacyjne zostały opracowane na podstawie; Zbigniew Smutek, Janusz Maleska; Plan wynikowy z wiedzy o społeczeństwie do programu nauczania Wiedza o społeczeństwie dla liceum ogólnokształcącego w zakresie podstawowym i rozszerzonym, liceum profilowanego i technikum w zakresie podstawowym Wyd. OPERON UWAGA; aby uzyskać ocenę wyższą należy wykazać się także znajomością wymagań na oceny niższe. Zakres podstawowy Zakres rozszerzony Temat Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny: Uwagi Człowiek jako istota społeczna 2/ K: - definiuje znaczenie pojęć: istota społeczna, socjalizacja, - przedstawia przykłady jednostek ludzkich, 3/ P: - wymienia czynniki determinujące życie społeczne, - ukazuje podstawowe potrzeby ludzkie, 4/ R: - przedstawia proces socjalizacji cztowieka, - uzasadnia, że człowiek jest istotą społeczną, 5/ D: - interpretuje wybrane role społeczne, - kształtuje i ocenia normy kulturowe i etyczne Zbiorowości i grupy społeczne 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: zbiorowość, grupa społeczna, - przedstawia charakterystyczne cechy zbiorowości i grupy społecznej, 3/ P: - rozróżnia klasyfikację grupy społecznej, - ukazuje podstawowe potrzeby ludzkie, 4/ R: - charakteryzuje więzi społeczne jakie zachodzą między jednostką a grupą, - ukazuje proces tworzenia stosunków i zależności w zbiorowościach społecznych, 5/ D: - interpretuje wybrane role społeczne, - kształtuje i ocenia normy kulturowe i etyczne Rodzina jako podstawowa grupa społeczna 2/ K - wyjaśnia znaczenie pojęć: rodzina, patologia społeczna, - interesuje się historią własnej rodziny, 3/ P - przedstawia charakterystyczne funkcje rodziny, 4/ R - charakteryzuje podstawowe problemy zagrażające współczesnej rodzinie, 5/ D - analizuje przyczyny degradacji rodziny we współczesnym świecie. 1

2 4. 5. Rodzina w aspekcie prawnym 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: małżeństwo, konkordat, intercyza, pokrewieństwo, powinowactwo, władza rodzicielska, adopcja, kuratela, - nazywa podstawowy dokument regulujący funkcjonowanie rodziny, 3/ P: - przedstawia przeszkody w zawarciu związku małżeńskiego, - wymienia podstawowe instytucje, które chronią rodzinę, 4/ R: - charakteryzuje pochodzenie w aspekcie pokrewieństwa i powinowactwa, 5/ D: - ukazuje i ocenia przyczyny ograniczenia i zawieszenia władzy rodzicielskiej Środowisko lokalne jako mała ojczyzna 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: społeczność lokalna, migracja, społeczeństwo masowe i integracja, - określa rodzaje społeczności lokalnej, 3/ P: - omawia cechy danej społeczności lokalnej, - interesuje się historią własnej społeczności lokalnej, 4/ R: - ukazuje szanse rozwoju społeczności lokalnej, 5/ D: - planuje promocję własnego regionu Naród i tożsamość narodowa 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: naród, czynniki narodowotwórcze, świadomość narodowa, patriotyzm, nacjonalizm, kosmopolityzm, ksenofobia, szowinizm, rasizm, - wymienia najważniejsze czynniki narodowotwórcze, 3/ P: - omawia współczesne czynniki budujące poczucie tożsamości narodowej, 4/ R: - charakteryzuje przejawy świadomości narodowej, - porównuje przyczyny i przejawy patriotyzmu i kosmopolityzmu we współczesnym świecie, 5/ D: - ocenia przyczyny ksenofobii występującej w Polsce na przestrzeni wieków Mniejszości narodowe w Polsce 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: mniejszości narodowe, Łemkowie, Romowie, - wymienia mniejszości narodowe zamieszkujące Polskę, 3/ P: - wskazuje na mapie miejsce występowania mniejszości narodowych w Polsce, - wymienia dokumenty gwarantujące zachowanie tożsamości narodowej, 4/R: - charakteryzuje przedstawione prawa mniejszości narodowych, 5/ D: - dokonuje analizy wybranego fragmentu tekstu źródłowego, - ocenia stosunek Polaków do mniejszości narodowych Pojęcie i koncepcje struktury społecznej 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: społeczeństwo, struktura społeczna, klasa średnia, - wymienia podstawowe elementy struktury społecznej, 3/ P: - omawia koncepcje struktury społecznej, 4/ R: - charakteryzuje elementy struktury społecznej, - określa położenie własnej rodziny w strukturze polskiego społeczeństwa, 5/ D: - porównuje strukturę społeczeństwa polskiego w Polsce Ludowej i III Rzeczypospolitej. 2

3 11. Historyczne formy organizacji społeczeństwa 12. Współczesne formy organizacji społeczeństwa Mechanizmy regulujące życie społeczne Postawy o istotnym znaczeniu dla życia społecznego Problemy etyczne współczesnego świata Między ładem a konfliktem społecznym 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: rozwój społeczny, industrializacja, - wymienia typy społeczeństwa w ujęciu Karola Marksa i współczesnym, 3/ P: - wyjaśnia proces przechodzenia społeczeństwa z jednej formy struktury społecznej w drugą, 4/R: - charakteryzuje różne rodzaje społeczeństw, - hierarchizuje różne rodzaje społeczeństw, 5/D: - ocenia historyczne formy organizacji społeczeństw. 2/ K: - wymienia współczesne formy organizacji społeczeństwa, 3/ P: - wyjaśnia znaczenie nowych pojęć: społeczeństwo postindustrialne, globalne, informacyjne, masowe, wolnego czasu, otwarte, 4/ R: - określa przyczyny przemian organizacji społeczeństwa, - porównuje koncepcje społeczeństwa otwartego i zamkniętego, 5/D: - ocenia formy spędzania wolnego czasu najkorzystniejsze dla współczesnego człowieka. 2/ K: - wymienia rodzaje norm społecznych i podaje ich przykłady, 3/ P: - wyjaśnia znaczenie pojęć: hedonizm, utylitaryzm, wartości społeczne, normy społeczne, - wskazuje płaszczyzny, na których dokonujemy oceny zjawisk i rzeczy, 4/ R: - charakteryzuje poszczególne normy społeczne, 5/ D: - dostosowuje normy odnoszące się do konkretnej sytuacji społecznej. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: postawa, empatia, solidarność międzyludzka, - wymienia rodzaje cech i postaw sprzyjających dobremu funkcjonowaniu jednostki w społeczeństwie, 3/ P: - ilustruje galerię omawianych postaw, 4/ R: - charakteryzuje poszczególne postawy związane z życiem społeczny, 5/D: - wiąże daną postawę z konkretną sytuacją społeczną. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie nowych pojęć: sprawiedliwość, etyka, aborcja, eutanazja, prawa cztowieka i prawa zwierząt, 3/ P: - odróżnia sprawiedliwość wyrównawczą od rozdzielczej, - wymienia formy sprawiedliwości rozdzielczej, 4/ R: - charakteryzuje główne problemy moralne współczesnego społeczeństwa, 5/ D: - ocenia omawiane problemy z etycznego punktu widzenia. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie nowych pojęć: ład społeczny, konsensus, negocjacja, mediacja, arbitraż, - wymienia czynniki kształtujące ład społeczny, 3/ P: - podaje przyczyny konfliktów społecznych i rozróżnia ich rodzaje, 4/ R: - podaje sposoby rozwiązywania konfliktów społecznych, 5/ D: - ocenia, czy stosowanie różnych norm, zwłaszcza moralnych i obyczajowych, jest uzasadnione w zależności od różnych sytuacji, - rozpatruje powyższy problem z punktu widzenia jednostki i społeczeństwa. 3

4 Instytucje społeczne i ich rola w społeczeństwie 20. Ogólna charakterystyka Społeczeństwa polskiego Współczesne problemy społeczeństwa polskiego Sposoby przezwyciężania problemów społeczeństwa polskiego Kultura jako podstawa życia społecznego 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęcia instytucja społeczna, - wymienia zadania instytucji w społeczeństwie, 3/ P: - rozróżnia funkcje instytucji społeczeństwa, 4/ R: - określa skuteczność instytucji społecznych, - charakteryzuje rodzaje instytucji społecznych, 5/ D: - ocenia funkcjonowanie instytucji społecznych w naszym regionie. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: struktura demograficzna, zawodowa i warstwowa, 3/ P: - omawia te struktury, 4/ R: - wykazuje wpływ zmian demograficznych na zmiany struktury zawodowej, 5/ D: - analizuje ewolucję struktury polskiego społeczeństwa. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęcia patologia społeczna, - wymienia najpoważniejsze problemy społeczne współczesnej Polski, 3/ P: - omawia współczesne problemy społeczeństwa polskiego i występujące w nim patologie społeczne, 4/ R: - charakteryzuje zjawiska patologiczne wśród młodzieży, 5/ D: - analizuje przyczyny powstawania patologii społecznych, - przygotowuje projekt programu wycieczki do sądu dla nieletnich. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: resocjalizacja, profilaktyka, - wymienia sposoby przezwyciężania problemów społeczeństwa polskiego, 3/ P: - wymienia instytucje państwowe i samorządowe zajmujące się zwalczaniem patologii, 4/ R: - wyjaśnia przyczyny powstawania zjawisk patologicznych, 5/ D: - ocenia skuteczność przezwyciężania patologii społecznych przez instytucje państwowe i samorządowe. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęcia kultura, 3/ P: - nazywa poszczególne typy kultury i krótko je definiuje, 4/ R: - wykazuje wpływ kultury na życie społeczne, 5/ D: - interpretuje stwierdzenie "Kultura wyznacznikiem hierarchii i wartości społecznych" Przemiany kultury współczesnej 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęcia komercjalizacja kultury, - wymienia typy kultury, 3/ P: - definiuje pojęcia: globalizacja, neokatechumenat, - omawia poszczególne typy kultury, 4/ R: - wykazuje wpływ postępu naukowo-technicznego na kulturę, - charakteryzuje kulturę narodową, 5/ D: - dowodzi, że kultura polska ma uniwersalistyczny charakter, - ocenia, czy proces globalizacji zagraża kulturze narodowej Subkultury młodzieżowe 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: subkultura i kontrkultura, - zna najbardziej reprezentatywne subkultury młodzieżowe w Polsce, 3/ P: - rozróżnia najbardziej charakterystyczne subkultury i omawia je, 4/ R: - ukazuje zagrożenia dla jednostki i społeczeństwa wynikające z działalności subkultur młodzieżowych, 5/ D: - określa i uzasadnia swoje stanowisko wobec subkultur. 4

5 Wspólnota kulturowa narodów Europy Dziedzictwo kulturowe regionu jako część dorobku Polski i Europy Geneza społeczeństwa obywatelskiego 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: konglomerat, europocentryzm, - nazywa najważniejsze filary kultury europejskiej, 3/ P: - omawia filary kultury europejskiej, 4/ R: - porównuje poszczególne filary kultury europejskiej, 5/ D: - dokonuje syntezy wspólnych korzeni narodów Europy. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: dziedzictwo kulturowe, region, regionalizm, 3/ P: - wskazuje geograficzne i historyczne położenie regionu oraz umieszcza go na mapie, 4/ R: - wykazuje wpływ i oddziaływanie regionu na kulturę Europy, 5/ D: - ocenia szanse rozwoju regionu przy integracji z Europą. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: społeczeństwo obywatelskie, autorytaryzm, - wymienia różne formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym, 3/ P: - wyjaśnia genezę społeczeństwa obywatelskiego, 4/ R: - charakteryzuje społeczeństwo w państwach totalitarnych, autorytarnych i demokratycznych, - omawia czynniki warunkujące funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego, 5/ D: - wskazuje główne wartości demokratyczne i wykazuje, dlaczego nie jest możliwa ich równoczesna pełna realizacja, - uzasadnia, dlaczego aktywność i zdolność do samoorganizacji obywateli jest warunkiem trwałej demokracji Rola interesów grupowych 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: interes grupowy, grupa interesu, 3/ P: - wymienia płaszczyzny ścierania się interesów grupowych, 4/ R: - charakteryzuje na przykładzie proces ścierania się interesów grup, 5/ D: - interpretuje konieczność ochrony interesów grup i jednostek Prawo obywatelskiego nieposłuszeństwa - demokracja czy anarchia? Życie społeczne we współczesnym świecie - lekcja powtórzeniowa 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: obywatelskie nieposłuszeństwo, segregacja, - wymienia przykłady obywatelskiego nieposłuszeństwa, 3/ P: - omawia przykłady obywatelskiego nieposłuszeństwa, 4/ R: - charakteryzuje problem segregacji rasowej, 5/ D: - podejmuje próbę oceny społeczeństwa obywatelskiego, - argumentuje, czy obywatelskie nieposłuszeństwo w społeczeństwie demokratycznym jest uzasadnione Człowiek w społeczeństwie - lekcja sprawdzająca 5

6 33. Współczesne ideologie 2/ K: - wymienia podstawowe ideologie polityczne, 3/ P: - wyjaśnia znaczenie pojęć: ideologia, konserwatyzm, integryzm, liberalizm, ekspansjonizm, chadecja, interwencjonizm państwowy, 4/ R: - charakteryzuje ideologię konserwatywną, nacjonalistyczną, faszystowską, liberalną, komunistyczną oraz społeczna naukę Kościoła, 5/ D: - porównuje pozycję cztowieka w wyżej wymienionych ideologiach, - ocenia poznane ideologie pod kątem współczesnej sytuacji politycznej Współczesne doktryny polityczne 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: ideologia, doktryna polityczna, - wymienia podstawowe ideologie i doktryny polityczne, 3/ P: - ukazuje problem aktualności kryteriów podziału doktryn politycznych według osi lewica-prawica, 4/ R: - charakteryzuje poznane ideologie i doktryny polityczne, 5/ D: - określa i ocenia doktryny polityczne reprezentowane przez ugrupowania zasiadające w obecnym Sejmie. 35. Ideologia a pragmatyzm - programy i kierunki polityczne Systemy partyjne we współczesnym świecie 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: pragmatyzm, program polityczny, 3/ P: - wyjaśnia wpływ różnych dziedzin (np. ekonomii, socjologii, prawa, edukacji, kultury i stosunków międzynarodowych) na treść programów politycznych, 4/ R: - porównuje wybrane programy polityczne, 5/ D: - ocenia wybrane programy partii w III RP pod kątem pragmatyzmu. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: partia polityczna, system partyjny, 3/ P: - ilustruje klasyfikację partii politycznych ze względu na strukturę organizacyjną i program polityczno -społeczny, - omawia trzy typy systemów partyjnych, 4/ R: - charakteryzuje grupy nacisku, które mają wpływ na życie publiczne, 5/ D: - wykazuje wady i zalety systemu wielopartyjnego Geneza i rozwój demokracji 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: demokracja, demokracja stanowa, podmiotowość polityczna, - ukazuje historyczny rozwój idei demokracji od starożytności do XXI wieku, 3/ P: - przedstawia typologię form demokracji (np. demokracja stanowa w Polsce, demokracja amerykańska), 4/ R: - charakteryzuje rozwój demokracji w wybranych państwach Europy, 5/ D: - ocenia szanse rozwoju i sukcesu idei demokracji w skali globalnej Fundamentalne zasady demokracji 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: pluralizm, równowaga władz, praworządność, suwerenność, - wymienia fundamentalne zasady demokracji, 3/ P: - ukazuje tendencje do coraz bardziej powszechnego akceptowania idei demokracji, 4/ R: - charakteryzuje pozycję idei demokratycznych w Polsce oraz stopień ich akceptacji 5/ D: - dowodzi słuszności lub przeczy tezie, że w społeczeństwie demokratycznym powinny istnieć ograniczenia pluralizmu politycznego. 6

7 Konflikt wartości w życiu publicznym Formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym Obywatel a władza w systemach totalitarnych i autorytarnych Prawa i obowiązki obywatela w społeczeństwie demokratycznym Współczesne pojmowanie cnót obywatelskich 2/ K: - wymienia i wyjaśnia podstawowe wartości demokratyczne, 3/ P: - wyjaśnia znaczenie pojęcia konformizm, - omawia przyczyny konfliktów wartości, 4/ R: - charakteryzuje przykłady konfliktów między prawem własności, a sprawiedliwością społeczną, 5/ D: - proponuje sposoby rozstrzygania konfliktów społecznych bez użycia sity. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: veto ludowe, inicjatywa ludowa, referendum, petycja, inicjatywy obywatelskie, - wymienia podstawowe formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym, 3/ P: - omawia różne formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym, - wyjaśnia, jaką rolę odgrywają stowarzyszenia w społeczeństwie obywatelskim, 4/ R: - charakteryzuje bezpośrednie i pośrednie formy demokracji, - charakteryzuje bezpośrednie i pośrednie formy wyrażania poparcia i sprzeciwu, 5/ D: - dowodzi, które z form uczestnictwa obywateli w życiu publicznym zapewniają im największy wpływ na decyzje władz państwowych. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: państwo totalitarne, państwo autorytarne, junta, - wymienia najczęściej łamane prawa i wolności cztowieka w państwie totalitarnym i autorytarnym, 3/ P: - omawia sposoby i formy ograniczania swobód obywatelskich, 4/ R: - charakteryzuje system władzy w państwie totalitarnym ze szczególnym uwzględnieniem roli monopartii, - porównuje uprawnienia władzy i obywatela w reżimach totalitarnych i autorytarnych, 5/ D: - wykazuje fikcyjność procedur demokratycznych i fasadowość konstytucji w państwie totalitarnym. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: prawa cztowieka, wolności cztowieka, obowiązki obywatelskie, - wymienia podstawowe obowiązki obywatelskie, 3/ P: - wyjaśnia, jaką rolę odgrywa we współczesnym państwie demokratycznym tolerancja i jakie spory może budzić, 4/ R: - na podstawie tekstu źródłowego rozróżnia dwa rodzaje praw konstytucyjnych, - ilustruje przykładami prawa cztowieka i obywatela zapisane w Konstytucji RP, 5/ D: - ocenia czy prawa cztowieka w społeczeństwach demokratycznych są w petni przestrzegane. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: cnoty obywatelskie, dyscyplina wewnętrzna, demagogia, wolontariat, - wymienia cnoty obywatelskie, które składają się na wzór obywatela w społeczeństwie obywatelskim, 3/ P: - podaje przykłady i omawia wzory obywatelskich postaw i działań, 4/ R: - korzystając z różnych źródeł informacji przygotowuje wykaz działających w swoim środowisku organizacji pozarządowych i społecznych, angażujących wolontariuszy, 5/ D: - uzasadnia znaczenie cnót obywatelskich dla dobrego funkcjonowania państwa i społeczeństwa obywatelskiego. 7

8 Kultura polityczna społeczeństwa polskiego 47. Aktywność polityczna obywateli w społeczeństwach demokratycznych 48. Formy życia publicznego w społeczeństwie obywatelskim Opinia publiczna i rola mass mediów w społeczeństwie obywatelskim 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: kultura polityczna, kultura obywatelska, - wymienia rodzaje kultury politycznej, 3/ P: - przedstawia rys historyczny procesu kształtowania się kultury politycznej, 4/ R: - charakteryzuje poszczególne typy kultury politycznej, 5/ D: - wyjaśnia (uzasadnia), jaki typ kultury politycznej dominuje w społeczeństwie polskim. 2/ K: - wymienia nieodzowne warunki aktywności politycznej obywateli, 3/ P: - omawia przyczyny niskiego poziomu aktywności politycznej polskiego społeczeństwa, 4/ R: - charakteryzuje przemiany aktywności politycznej społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, 5/ D: - ocenia warunki kształtujące uczestnictwo obywateli w życiu politycznym w swoim środowisku, - uzasadnia słuszność bądź niesłuszność ewentualnego wprowadzenia obowiązku udziału w wyborach. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: osobowość prawna, stowarzyszenie, fundacja, - wymienia główne formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym, 3/ P: - omawia instytucje istniejące w Polsce, które zajmują się badaniem opinii publicznej, 4/ R: - charakteryzuje partie polityczne w Polsce działające na przełomie XX i XXI wieku, 5/ D: - wymienia warunki konieczne do zarejestrowania partii politycznej i proponuje program partii, jaką sam by założył. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: opinia publiczna, mass media, - wymienia funkcje środków masowego przekazu i rozróżnia podział współczesnych mediów, 3/ P: - wyjaśnia, co rozumie się pod pojęciem obiektywności i bezstronności mediów, 4/ R: - porównuje sposoby przedstawiania tych samych informacji przez różne mass media, 5/ D: - analizuje podstawy prawne funkcjonowania mediów w Polsce, - dowodzi słuszności twierdzenia, że media to czwarta władza w Polsce. 51. Współczesne ruchy społeczne 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: anarchizm, syndykat, feminizm, pacyfizm, gandyzm, humanitaryzm, ekologizm, ruch emancypacyjny, sufrażystki, 3/ P: - omawia współczesne ruchy polityczne, 4/ R: - porównuje metody walki stosowane przez przedstawicieli ruchu anarchistycznego i pacyfistycznego, 5/ D: - ocenia słuszność walki kobiet o swoje prawa polityczne. 52. Zagrożenia dla współczesnej demokracji 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: apartheid, dyktatura większości, 3/ P: - omawia podstawowe zagrożenia demokracji, - przedstawia różne sposoby organizacji terytorialnej demokratycznego państwa: centralizm, regionalizm, federalizm, 4/ R: - charakteryzuje patologiczne formy demokracji, - charakteryzuje pseudodemokratyczne systemy we współczesnym świecie, 5/ D: - ocenia szanse rozwoju i sukcesu idei demokracji w skali globalnej. 8

9 Geneza oraz pojęcie państwa i władzy państwowej 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: państwo, racja stanu, obywatelstwo, władza państwowa, legitymizacja, 3/ P: - omawia różne koncepcje genezy państwa i jego cechy, - ukazuje rolę państwa w organizacji społeczeństwa, 4/ R: - charakteryzuje różne źródła i formy władzy, 5/ D: - ocenia, czy współcześnie możliwe jest zachowanie pełnej suwerenności państwa Patologie władzy 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: centralizacja, biurokracja, alienacja, korupcja władzy, partykularyzm, nepotyzm, klientelizm, inwigilacja, 3/ P: - omawia najczęściej spotykane patologie władzy, 4/ R: - podaje przykłady patologii władzy państwowej w Polsce i na świecie, 5/ D: - ocenia zjawisko wymuszania posłuszeństwa obywateli przez stosowanie przemocy, - uzasadnia pogląd, że władza zawsze powinna być ograniczona Funkcje współczesnego państwa 2/ K: - wymienia główne i szczegółowe funkcje współczesnego państwa, 3/ P: - podaje przykłady (z życia codziennego) poszczególnych funkcji państwa, 4/ R: - klasyfikuje poszczególne funkcje państwa na podstawie materiałów źródłowych, 5/ D: - ocenia wypełnianie obowiązków przez państwo wobec społeczeństwa Formy państwa i modele strojowe 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: monarchia, republika, państwo policyjne, liberalne, federacyjne i unitarne, 3/ P: - przedstawia na schemacie podział państw ze względu na różne kryteria, 4/ R: - charakteryzuje współczesne formy ustrojowe wybranych państw, - klasyfikuje systemy ustrojowe państw członkowskich Unii Europejskiej, 5/ D: - ocenia stwierdzenie Włodzimierza Lenina Państwa realnego socjalizmu nie obumarły, lecz coraz bardziej rozbudowały swoje funkcje i aparat władzy". 58. Wybrane modele ustrojowe współczesnych państw demokratycznych - system prezydencki 59. Wybrane modele ustrojowe współczesnych państw demokratycznych - system parlamentarny (parlamentarno-gabinetowy) 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: naturalizacja, legislatywa, system prezydencki, - wymienia najważniejsze cechy systemu prezydenckiego, 3/ P: - przedstawia główne zasady ustroju konstytucyjnego Stanów Zjednoczonych ze szczególnym uwzględnieniem roli Sądu Najwyższego, 4/ R: - charakteryzuje system prezydencki USA, 5/ D: - analizuje zasadę check and balance, - ocenia rolę prezydentów USA po II wojnie światowej i wybiera spośród nich najlepszego polityka. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: egzekutywa, legislatywa, kanclerz, gabinet cieni, system kanclerski, land, - wymienia systemy parlamentarno-gabinetowe: Wielkiej Brytanii i Niemiec, 3/ P: - omawia główne zasady systemu parlamentarno - gabinetowego na przykładzie Wielkiej Brytanii i Niemiec, 4/ R: - porównuje sposób powoływania, rolę i kompetencje głowy państwa w Wielkiej Brytanii i Niemiec, 5/ D: - ocenia rolę monarchy w Wielkiej Brytanii i kanclerza w Niemczech na przełomie XX i XXI wieku. 9

10 60. Wybrane modele ustrojowe współczesnych państw demokratycznych - system mieszany 61. Wybrane modele ustrojowe współczesnych państw demokratycznych - system parlamentarnokomitetowy 39. Transformacja ustrojowa w Polsce po 1989 roku 62. Konstytucja jako nadrzędny akt ustrojowy Struktura organów władzy RP - władza ustawodawcza 65. Historia parlamentu w dziejach Rzeczypospolitej 2/ K: - definiuje pojęcie system mieszany (półprezydencki) i wie gdzie on występuje, 3/ P: - wyjaśnia główne cechy tego systemu, - określa rolę prezydenta Francji, 4/ R: - charakteryzuje system mieszany na przykładzie Francji, - przedstawia rys historyczny systemu mieszanego, 5/ D: - porównuje rolę prezydenta Francji z rolą prezydenta w pozostałych systemach i uzasadnia jego pozycję w ostatnim czasie. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: kanton, federacja kantonu i wie gdzie ten system występuje, 3/ P: - omawia system konfederacji szwajcarskiej i wyjaśnia znaczenie organów władzy, 4/ R: - określa główne zasady tego systemu i charakteryzuje ich występowanie w praktyce, 5/ D: - ocenia wady i zalety demokracji bezpośredniej. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: transformacja ustrojowa, realny socjalizm, Porozumienie Okrągłego Stołu, opozycja, NSZZ Solidarność", konstytucja, 3/ P: - przedstawia charakter wydarzeń z lat rozpoczynających zmiany ustrojowe w Polsce, - omawia rys historyczny konstytucji polskich i ukazuje rolę konstytucji jako podstawowego aktu w państwie, 4/ R: - opisuje załamanie się systemu realnego socjalizmu oraz omawia przyczyny i przebieg tego procesu, - omawia zasady prawa konstytucyjnego w Polsce, 5/ D: - udowadnia tezę, że żyjemy w przełomowym okresie historii Polski. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: akt prawny, preambuła, - wskazuje fundamentalne zasady demokracji zawarte w Konstytucji RP z 2 kwietnia1997 r., 3/ P: - przedstawia rys historyczny konstytucji w Polsce, 4/ R: - charakteryzuje główne treści konstytucji: zasady ustrojowe, system organów państwowych, prawa i obowiązki obywateli, 5/ D: - omawia i ocenia preambułę, wskazuje na wartości do jakich się odwołuje. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: kadencja, mandat, immunitet, droga legislacyjna, expose, absolutorium, zapytania i interpelacje poselskie, - wymienia podstawowe funkcje parlamentu polskiego, 3/ P: - przedstawia zasady prawa wyborczego, 4/ R: - charakteryzuje organy sejmu i senatu i ich działalność, 5/ D: - analizuje problem dotyczący ewentualnego ograniczenia immunitetu chroniącego postów i senatorów. 2/ K: - poznaje i przedstawia dzieje polskiego parlamentaryzmu, 3/ P: - omawia aktualną strukturę Sejmu według przynależności partyjnej, 4/ R: - rysuje schemat i omawia drogę legislacyjną ustawy, 5/ D: - ocenia działalność polskiego parlamentaryzmu w ostatniej dekadzie. 10

11 Struktura organów władzy RP - władza wykonawcza Struktura organów władzy RP - władza sądownicza Organy kontroli państwowej i ochrony prawa 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: kompetencje prezydenta, prerogatywa, kontrasygnata, wotum nieufności, Rada Ministrów, wakat, 3/ P: - przedstawia genezę funkcji prezydenta RP, - omawia zadania Rady Ministrów, 4/ R: - charakteryzuje kompetencje prezydenta, 5/ D: - analizuje, jaki charakter wzajemnym relacjom prezydenta i rządu nadaje Konstytucja RP. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: kasacja, apelacja, lustracja, niezawisłość sędziowska, rzecznik interesu publicznego, delikt konstytucyjny, 3/ P: - omawia władzę sądowniczą w Polsce, którą sprawują sądy i trybunaty, 4/ R: - charakteryzuje polski wymiar sprawiedliwości, 5/ D: - uzasadnia, na czym polega zasada instancyjności w postępowaniu sądowym, 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: egzekutywa, NIK, Prokuratura, - wymienia organy kontroli państwowej i ochrony prawa, 3/ P: - przedstawia zakres działalności organów: NIK, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Prokuratury, 4/ R: - charakteryzuje działalność Rzecznika Praw Obywatelskich od 1987 roku, 5/ D: - ocenia działalność Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Władze lokalne w Polsce 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: samorząd terytorialny, referendum gminne, 3/ P: - wyjaśnia, czym jest samorząd terytorialny i podaje, jakie są szczeble samorządu w Polsce, - omawia zadania, uprawnienia i sposób podejmowania decyzji, przez samorządy różnych szczebli 4/ R: - charakteryzuje wzajemne relacje rządu i władz samorządowych, 5/ D: - uzasadnia znaczenie samorządności i potrzebę decentralizacji we współczesnym państwie Relacje pomiędzy Państwem a Kościołem oraz innymi związkami wyznaniowymi w Polsce Polityka jako zjawisko społeczne - lekcja powtórzeniowa Polityka i państwo - lekcja sprawdzająca Podstawowe pojęcia, funkcje i zadania prawa 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: konkordat, Kościół katolicki, związek wyznaniowy, 3/ P: - wymienia i omawia najważniejsze kościoły i związki wyznaniowe w Polsce, 4/ R: - charakteryzuje relacje między państwem, Kościołem katolickim i związkami wyznaniowymi po II wojnie światowej, 5/ D: - ocenia przemiany ruchu ekumenicznego w Polsce i na świecie na przełomie XX i XXI wieku. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: prawo, norma prawna, przepis prawny, - wylicza funkcje i zadania prawa, 3/ P: - określa źródła prawa i norm prawnych, - wyjaśnia czym jest prawo, - rozróżnia normę prawną spośród innych norm, 4/ R: - charakteryzuje główne systemy prawa: prawo stanowione, zwyczajowe i religijne, 5/ D: - ocenia, na czym polega konflikt między prawem naturalnym a stanowionym. 11

12 Gałęzie i dziedziny prawa 2/ K: - wymienia główne gałęzie prawa, 3/ P: - rozróżnia poszczególne gałęzie i dziedziny prawa, 4/ R: - charakteryzuje różne rodzaje prawa i podaje przykłady z życia, 5/ D: - uzasadnia znaczenie prawa międzynarodowego publicznego w obecnym czasie Hierarchia aktów prawnych 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: akt prawny, dekret, ratyfikacja, akt wykonawczy, akt wewnętrzny, 3/ P: - przedstawia hierarchizację aktów prawnych, 4/ R: - porównuje różne akty prawne w państwie, 5/ D: - uzasadnia, na czym polega szczególna funkcja konstytucji w państwie, - analizuje zasadę pacta sunt servanda (umów należy dotrzymywać) Sposoby publikacji norm prawnych i wyszukiwania przepisów prawa, specyfika języka aktów prawnych Rzeczpospolita demokratycznym państwem prawnym 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: akt normatywny, jurysdykcja, vacatio legis (dosł. próżnowanie ustawy), obwieszczenie, język prawny, 3/ P: - przedstawia sposoby publikacji norm prawnych w Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej", Monitorze Polskim" oraz dziennikach urzędowych, 4/ R: - klasyfikuje akty prawne według rangi, - wyszukuje odpowiednie przepisy prawa z tekstów źródłowych, 5/ D: - analizuje język prawny i prawniczy - wykrywa różnice w terminologii 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: praworządność, państwo praworządne, 3/ P: - ukazuje typowe przypadki naruszania praworządności, 4/ R: - charakteryzuje praworządność w stosunku do organów państwowych i obywateli państwa, - przedstawia prawną gwarancję kontroli władzy państwowej przez obywateli niezależnie od środowiska, 5/ D: - uzasadnia twierdzenie, że praworządność jest niezbędnym warunkiem funkcjonowania demokratycznego państwa, - ocenia, czy Polska jest państwem praworządnym Sztuka wykazywania swoich racji 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: sztuka komunikacji, sztuka wykazywania swoich racji, - wymienia najważniejsze zasady wykazywania swoich racji, 3/ P: - wyjaśnia pojęcie kultury dyskusji, - przedstawia najważniejsze zasady z zakresu retoryki na przykładzie Cycerona, 4/ R: - stosuje zasady powszechnie obowiązujące przy wykazywaniu swoich racji, - stosuje w praktyce umiejętność komunikowania się, 5/ D: - prezentuje elementy dramy wyrażając różne emocje. - proponuje współczesny wzór mówcy politycznego Źródła prawa powszechnie stosowanego w Rzeczypospolitej Polskiej 2/ K: - wymienia podstawowe źródła prawa w Polsce, 3/ P: - omawia podstawę systemu prawnego państwa, prawo konstytucyjne i tradycje polskiego konstytucjonalizmu, 4/ R: - charakteryzuje główne zasady konstytucyjne systemu prawnego państwa, 5/ D: - ocenia, jakie skutki mogą wyniknąć dla prawa krajowego po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej. 12

13 87. Zasady i formy tworzenia prawa 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: decyzja precedensowa, proces legislacyjny, inicjatywa ustawodawcza, - wymienia podmioty, którym przysługuje inicjatywa ustawodawcza w Polsce, 3/ P: - rozróżnia i omawia sposoby tworzenia się prawa: przez stanowienie, w wyniku praktyki prawotwórczej, 4/ R: - przedstawia proces legislacyjny ustawy - poszczególne etapy, 5/ D: - analizuje proces uchwalenia kilku ustaw w Polsce w ostatnim czasie. 88. Wybrane zagadnienia z kodeksów prawa polskiego 89. Zasady i formy egzekwowania prawa Prawa i obowiązki obywatela w sądzie 2/ K: - wymienia i rozróżnia najważniejsze działy prawa: prawo karne, cywilne, rzeczowe, zobowiązań, spadkowe, pracy i administracyjne, 3/ P: - omawia najważniejsze zasady regulacji cywilno-prawnych i pojęcie zdolności prawnej, 4/ R: - charakteryzuje poszczególne działy prawa i rozpoznaje je w praktyce, 5/ D: - analizuje teksty źródłowe związane z poszczególnymi działami prawa. 2/ K: - wymienia główne zasady przestrzegania prawa: nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość prawa nikogo nie usprawiedliwia, 3/ P: - wyjaśnia znaczenie pojęcia sankcja prawna i przedstawia jej główne typy, 4/ R: - charakteryzuje poszczególne rodzaje kar w Polsce, 5/ D: - uzasadnia, które z sankcji są najskuteczniejsze w walce z przestępczością w Polsce, - uzasadnia swoje stanowisko w stosunku do ostatnich zmian w Kodeksie karnym. 2/ K: - wymienia sytuacje, kiedy obywatel może zetknąć się z sądem, - nazywa dokumenty, które wyznaczają prawa obywatela wobec władzy sądowej, 3/ P: - omawia prawa obywatela w sądzie, 4/ R: - rozróżnia prawa i obowiązki obywatela w trakcie postępowania: karnego, cywilnego i administracyjnego, - charakteryzuje zasady obowiązujące w postępowaniu karnym, 5/ D: - analizuje tekst Konstytucji RP, ocenia te zapisy, które zabezpieczają prawo do sprawiedliwego sądu Pojęcie i geneza praw człowieka 2/ K: - wyjaśnia pojęcie prawa człowieka i wymienia ich naturalne cechy, 3/ P: - rozróżnia trzy generacje praw człowieka i wyjaśnia jakie prawa zawierają, 4/ R: - ukazuje historyczny rodowód praw człowieka, - przedstawia i charakteryzuje tradycyjny katalog praw człowieka, 5/ D: - ocenia Konstytucję 3 Maja pod kątem praw człowieka Podstawowe dokumenty oraz katalog podstawowych praw człowieka Międzyrządowy system ochrony praw człowieka 2/ K: - wymienia podstawowe dokumenty międzynarodowej ochrony praw człowieka, 3/ P: - ukazuje główne postanowienia Powszechnej deklaracji praw człowieka z 1948 r., 4/ R: - omawia kodyfikację praw człowieka i poszczególne pakty praw człowieka oraz konwencje, - przedstawia katalog podstawowych praw człowieka i charakteryzuje prawa obywatelskie, polityczne, gospodarcze, socjalne i kulturalne, 5/ D: - dokonuje analizy prawa do życia i ocenia problem eutanazji. 2/ K: - rozróżnia dwa systemy ochrony praw człowieka, 3/ P: - wymienia podstawowe organizacje systemu międzyrządowego, 4/ R: - charakteryzuje działalność organizacji systemu międzyrządowego rozróżniając: europejski, afrykański i amerykański system ochrony praw człowieka, oraz system ochrony praw człowieka w Unii Europejskiej, 5/ D: - przedstawia argumenty za i przeciw tezie "Międzynarodowy system ochrony praw człowieka jest 13

14 nieskuteczny" Organizacje pozarządowe ochrony praw człowieka Przyczyny łamania praw człowieka na świecie i skuteczność ich ochrony Gwarancje ochrony praw człowieka w Polsce 2/ K: - wymienia organizacje pozarządowe ochrony praw człowieka, 3/ P: - omawia działalność Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża i Amnesty International, 4/ R: - charakteryzuje działalność organizacji pozarządowych, 5/ D: - poddaje ocenie karę śmierci, analizuje teksty źródłowe i argumentuje swą opinię. 2/ K: - wymienia prawa, które łamane są na świecie, 3/ P: - wyjaśnia przyczyny łamania praw człowieka, 4/ R: - przedstawia na wybranych przykładach, w jaki sposób i dlaczego we współczesnym świecie są łamane prawa cztowieka (tekst źródłowy Raport Amnesty International z 1991 r.), 5/ D: - ocenia skuteczność międzynarodowego systemu ochrony praw człowieka. 2/ K: - wymienia instytucje państwowe, powołane do ochrony praw i wolności oraz organizacje pozarządowe, 3/ P: - wyjaśnia, jaka jest możliwość złożenia petycji lub skargi do Komitetu Praw Człowieka w Genewie i Europejskiego Trybunatu Praw Człowieka w Sztrasburgu, 4/ R: - charakteryzuje działalność organizacji pozarządowych w Polsce, 5/ D: - ocenia, czy w Polsce są przestrzegane prawa dziecka i ucznia Międzynarodowy system ochrony praw człowieka jest nieskuteczny. Powtórzenie materiału z działu: Prawo człowieka jako istoty ludzkiej w świetle dokumentów międzynarodowych" Prawo regulatorem życia społecznego - lekcja sprawdzająca 101. Kierunki polskiej polityki zagranicznej 102. Polska racja stanu - stosunki z sąsiadami 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: polityka zagraniczna, interes narodowy, stosunki międzynarodowe, 3/ P: - wymienia instytucje odpowiedzialne za prowadzenie polskiej polityki zagranicznej i jej kierunki, 4/ R: - charakteryzuje cele polskiej polityki zagranicznej i zmiany, które nastąpiły po 1989 r., 5/ D: - ocenia dbałość Polski o interes narodowy, biorąc pod uwagę ostatnie dokonania władz polskich. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: racja stanu i polska racja stanu, 3/ P: - wymienia wszystkie państwa, z którymi graniczymy i wskazuje je na mapie, 4/ R: - charakteryzuje stosunki polityczne i ekonomiczne Polski z Niemcami, Litwą, Białorusią, Ukrainą, Rosją, Czechami i Słowacją, 5/ D: - ocenia perspektywy rozwoju stosunków Polski z krajami byłego Związku Radzieckiego Geneza integracji europejskiej 2/ K: - wymienia formy integracji państw na różnych płaszczyznach i wyjaśnia pojęcie integracji, 3/ P: - opisuje genezę procesów integracyjnych w Europie ich rys historyczny i główne filary, 4/ R: - przedstawia różne koncepcje integracji kontynentu europejskiego i wizję jedności państw suwerennych, - porównuje koncepcje integracyjne I i II potowy XX wieku, 5/ D: - analizuje przestanki sporu o istotę suwerenności i integracji we współczesnej Europie. 14

15 104. Instytucje Unii Europejskiej 2/ K: - wymienia główne organy Unii Europejskiej, 3/ P: - omawia działalność poszczególnych organów Unii Europejskiej, 4/ R: - przedstawia na schemacie organy Unii Europejskiej i jej symbole, - charakteryzuje rolę i znaczenie Rady Europy we współpracy ogólnoeuropejskiej, 5/ D: - analizuje konsekwencje, jakie wypływają dla państwa z faktu uczestnictwa w organach międzynarodowych Proces integracji Polski z Unią Europejską 62. Proces integracji Polski z Unią Europejską 63. Polska w innych instytucjach integracji europejskiej 106. Polska w innych instytucjach integracji europejskiej Integracja militarna w ramach NATO 2/ K: - wymienia najważniejsze wymagania, którym powinny sprostać państwa kandydujące do Unii, 3/ P: - omawia proces dostosowywania Polski do standardów europejskich, 4/ R: - przedstawia aktualny stan prawny procesu integracji Polski z Unią Europejską, 5/ D: - analizuje korzyści i obawy wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: integracja, procesy integracyjne, - wymienia główne filary integracji i organy Unii Europejskiej, 3/ P: - omawia genezę integracji europejskiej po II wojnie światowej, 4/ R: - przedstawia działalność organów Unii Europejskiej, - charakteryzuje drogę Polski do Unii Europejskiej, 5/ D: - analizuje korzyści i obawy wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęcia akredytacja, 3/ P: - wymienia organizacje europejskie i regionalne inicjatywy integracji i współpracy międzynarodowej i omawia ich działalność, 4/ R: - charakteryzuje działania Polski w ramach KBWE (OBWE) i Rady Europy, 5/ D: - analizuje wkład Polski w rozwój inicjatyw regionalnych: Grupa Wyszehradzka, CEFTA, Inicjatywa Środkowoeuropejska, Rada Państw Morza Bałtyckiego, Trójkąt Weimarski. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęcia akredytacja, 3/ P: - wymienia warunki, jakie muszą spełnić państwa, żeby przystąpić do Rady Europy, - wymienia i omawia organy Rady Europy, 4/ R: - przedstawia cele działalności Rady Europy i Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy Europejskiej, - charakteryzuje działalność Rady Europy i OBWE oraz inicjatywy Polski w ramach tych organizacji, 5/ D: - uzasadnia przełomowy charakter spotkania członków KBWE w Paryżu w 1990 roku, - analizuje skuteczność rozwiązywania konfliktów przez OBWE w ostatniej dekadzie. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: integracja militarna, NATO, Partnerstwo dla pokoju, KFOR (Kosovo Force), 3/ P: - wskazuje na mapie państwa wchodzące w skład NATO, - podaje lata przystąpienia do NATO poszczególnych państw członkowskich, 4/ R: - omawia podstawę prawną NATO i jego strukturę organizacyjną, - wyjaśnia genezę i skutki powstania tej organizacji, 5/ D: - przedstawia i ocenia proces przystąpienia Polski do NATO. 15

16 108. Regionalne inicjatywy integracji i współpracy międzynarodowej 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęcia polityka regionalna, 3/ P: - wymienia i omawia regionalne inicjatywy integracji i współpracy międzynarodowej, 4/ R: - przedstawia wkład Polski w działalność i rozwój inicjatyw regionalnych, 5/ D: - analizuje problemy lokalne i międzynarodowe, które pojawiły się w ostatnim czasie (transport morski na Zalewie Szczecińskim, zanieczyszczenia w Sudetach i korytarz" z Kaliningradu) Polska w systemie ONZ 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: państwa Osi, terytoria powiernicze, - wymienia główne cele ONZ, 3/ P: - omawia genezę i strukturę ONZ, - przedstawia zasady obowiązujące państwa członkowskie, 4/ R: - charakteryzuje działalność ONZ na różnych płaszczyznach, 5/ D: - przedstawia polskie inicjatywy w ramach ONZ, - analizuje udział Polski w pracach ONZ Wizerunek Polski i Polaków w świecie 67. Zagrożenia ładu międzynarodowego 111. Zagrożenia ładu międzynarodowego 112. Zjawisko międzynarodowego terroryzmu i przestępczości zorganizowanej 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: polskie getta etniczne", Polonia, stereotyp, 3/ P: - wyjaśnia procesy emigracyjne Polaków w XIX wieku i ich charakter, 4/ R: - charakteryzuje najliczniejsze Polonie: amerykańską, brytyjską, francuską, brazylijską i z terenów byłego Związku Radzieckiego, 5/ D: - poddaje ocenie wizerunek Polski i Polaków na świecie, proponuje w jaki sposób można go poprawić u cudzoziemców. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie nowych pojęć: tad międzynarodowy, terroryzm, Cosa Nostra, Camorra, zimna wojna, żelazna kurtyna, 3/ P: - omawia dwubiegunowy układ sit politycznych na świecie po II wojnie światowej i zjawisko międzynarodowego terroryzmu, 4/ R: - charakteryzuje najliczniejsze Polonie: amerykańską, brytyjską, francuską, brazylijską i z terenów byłego Związku Radzieckiego, 5/ D: - określa przyczyny współczesnych konfliktów zbrojnych, 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: ład międzynarodowy, zimna wojna, żelazna kurtyna, 3/ P: - wyjaśnia polityczne linie podziału świata po II wojnie światowej, 4/ R: - charakteryzuje procesy dezintegracyjne i współczesne konflikty zbrojne, 5/ D: - analizuje, na wybranych przykładach potencjalne zagrożenia i współczesne konflikty (np. konflikt o Wyspy Kurylskie). 2/ K: - wyjaśnia znaczenie nowych pojęć: terroryzm, Cosa Nostra, Camorra, bractwo asasynów, Czerwone Brygady, - wyjaśnia znaczenie skrótów IRA i ETA, 3/ P: - streszcza historię terroryzmu na świecie, 4/ R: - porównuje różne rodzaje terroryzmu na świecie i podaje przykłady, 5/ D: - uzasadnia, konieczność (lub szkodliwość) ewentualnego ograniczenie praw obywatelskich jako zabiegu mającego służyć walce z terroryzmem. 16

17 System bezpieczeństwa międzynarodowego 69. Problemy globalne współczesnego świata 114. Problemy społeczno - ekonomiczne i cywilizacyjno - kulturowe na świecie 115. Szanse i zagrożenia wynikające z postępu naukowo-technicznego 116. Degradacja środowiska naturalnego 70. Drogi rozwiązywania problemów globalnych 117. Kierunki rozwoju współczesnego świata 2/ K: - wymienia instytucje czuwające nad bezpieczeństwem międzynarodowym, 3/ P: - omawia europejski system bezpieczeństwa i system bezpieczeństwa regionalnego, 4/ R: - porównuje działalność operacji pokojowych w ramach NATO i ONZ, - podaje przykłady działalności systemu bezpieczeństwa regionalnego, 5/ D: - ocenia skuteczność misji pokojowych ONZ i NATO. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: szok przyszłości, technologia informacyjna, dziura ozonowa, efekt cieplarniany, 3/ P: - rozróżnia i omawia najpoważniejsze problemy współczesnego świata, 4/ R: - nakreśla sposoby rozwiązywania problemów poprzez postęp naukowo-techniczny, 5/ D: - przewiduje, jakie zagrożenia może nieść za sobą rozwój genetyki i postępu technicznego. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: problemy demograficzne, ruchy migracyjne, analfabetyzm, 3/ P: - ukazuje przykłady zacofania niektórych państw w poszczególnych dziedzinach, na tle zmian gospodarki światowej, 4/ R: - charakteryzuje poziom rozwoju wybranych państw na określonych płaszczyznach, 5/ D: - ocenia poziom rozwoju i stopień zacofania wybranych państw na tle Europy i świata 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: postęp naukowo-techniczny, genetyka, biotechnologia, 3/ P: - ukazuje przykłady zagrożeń wynikających z postępu naukowo-technicznego, 4/ R: - omawia przyczyny rozwoju cywilizacyjnego wynikające z przemian naukowo - technicznych, 5/ D: - ocenia problemy moralne wynikające z rozwoju cywilizacyjnego. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęć: degradacja środowiska naturalnego, efekt cieplarniany, kwaśne deszcze, dziura ozonowa, Greenpeace, 3/ P: - podaje przykłady problemów związanych z degradacją środowiska naturalnego, 4/ R: - omawia przyczyny i skutki procesu zanieczyszczenia powietrza i wód oraz degradacji gleb, 5/ D: - ocenia formy działania na rzecz ochrony środowiska. 2/ K: - wyjaśnia znaczenie pojęcia globalizacja, 3/ P: - wymienia czynniki rozwoju społecznego i omawia je, 4/ R: - charakteryzuje procesy integracyjne na świecie, - podaje przykłady działań wybitnych postaci na rzecz rozwoju społeczeństw, 5/ D: - ocenia proces globalizacji ( Czy proces globalizacji jest szansą czy zagrożeniem dla rozwoju społeczno - gospodarczego świata?"). 2/ K: - wymienia czynniki rozwoju społecznego i omawia je, 3/ P: - wyjaśnia procesy integracyjne we współczesnym świecie, 4/ R: - charakteryzuje trzy zasadnicze ośrodki integracji ekonomicznej: Europa, Ameryka Północna oraz Azja Wschodnia, - wyjaśnia skróty: CEFTA, NAFTA, ASEAN, APEC, FAO, WHO, 5/ D: - uzasadnia twierdzenie, że procesy integracyjne stanowią szansę dla rozwoju świata. 17

18 118. Globalizacja - szanse i zagrożenia 2/ K: - wyjaśnia pojęcie i genezę globalizacji, 3/ P: - ilustruje różne przejawy globalizacji: udzielanie pomocy finansowej, ożywienie wymiany towarowej itp., 4/ R: - podaje przykłady, w jaki sposób globalizacja wpływa na światową gospodarkę, 5/ D: - argumentuje za i przeciw tezie Proces globalizacji korzystnie wpływa na rozwój krajów Trzeciego Świata" Działania na rzecz rozwoju współczesnych społeczeństw 2/ K: - wymienia kilka wybitnych postaci, które wywarły wpływ na otaczającą nas rzeczywistość, 3/ P: - przedstawia rolę wybitnych jednostek w dziejach społeczeństw, 4/ R: - charakteryzuje przykłady działań wybitnych postaci na rzecz rozwoju społeczeństw, 5/ D: - uzasadnia swój wybór Siedmiu wspaniałych". 18