Polityka rodzinna w Polsce narzędzie i ocena ich skuteczności 2018/2019 GR 1

Transkrypt

1 Polityka rodzinna w Polsce narzędzie i ocena ich skuteczności 2018/2019 GR 1 Narzędzie Stan obecny Korzyści/Plusy Koszty/Minusy Rekomendacje Świadczenia społeczne Pieniężne (wybrane) 500 PLN/mies. na drugie i kolejne dziecko; na pierwsze tylko dla rodzin, gdzie dochód poniżej 800 PLN /os netto; rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym mogą zarabiać więcej 1200 PLN/os. Program Dobry start 300 PLN jednorazowego wsparcia rocznie dla wszystkich uczniów na wyprawkę szkolną. Zasiłek rodzinny ok 100 PLN w zależności od wieku dziecka (od urodzenia do 18/24 roku życia). Przysługuje rodzinom o dochodach poniżej 674 PLN na głowę (kiedy w rodzinie jest osoba niepełnosprawna 764 PLN). Osoby uprawnione do zasiłku rodzinnego mogą ubiegać się o: Dodatek w czasie urlopu wychowawczego (400 PLN mies.) 24 miesiące, 36 mies. przy ciążach mnogich, 72 mies. dziecko niepełnosprawne. Dodatek dla samotnego rodzica 193 (nie więcej niż 386 PLN na wszystkie dzieci). Zasiłek dostaje się tylko i wyłącznie wtedy kiedy dziecko nie przekroczyło 24 lat i nie jest w swojej rodziny. Dodatek na wychowywanie dziecka w rodzinie wielodzietnej (95 PLN/mies. na trzecie i kolejne dzieci). Elementy polityki społecznej / ograniczanie ubóstwa Świadczenia pozwalają pokryć pewne pierwsze wydatki na dzieci Zachęta dla kobiet w ciąży żeby być pod opieką lekarza. 500+: zalety poprawił status życia wielu rodzin. Trudno powiedzieć czy wpływa 500+ na decyzje o posiadaniu dzieci. Skomplikowane procedury / niska dostępność / zależność od innych świadczeń Niskie nakłady Kosztowne Mogą zaburzać relacje między jakością i ilością dzieci. 500+: Ryzyko pojawienia się etatowych mam, kwestia czy te pieniądze będą przeznaczone rzeczywiście dla dzieci na pewno nie motywuje do posiadania dzieci osoby starsze. Zasiłki są niskie, zwłaszcza na dzieci niepełnosprawne. Zróżnicowanie wsparcia dla rodzin o różnej sytuacji dochodowej. W 500+ powinno być kryterium dochodowe. Dodatek dla dziecka uczącego się poza miejscem zamieszkania 130/mies. albo 60/mies. (zależy czy dziecko mieszka poza miejsce zamieszkania). Wyprawka na rozpoczęcie roku szkolnego (jednorazowo 100 PLN) Zasiłki dla opiekunów dzieci niepełnosprawnych są o około 100 PLN/mies. wyższe (w zależności od wieku dziecka) niż w przypadku dzieci zdrowych. Zasada złotówka za złotówkę (czyli świadczenia pomniejsza się o sumę, o którą dochód przekracza próg uprawniający do pobierania zasiłku) - obowiązuje od 2016 roku. Becikowe jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka (wg 1

2 dochodu, do 1922 PLN mies./os) 1000 PLN (jednorazowo). Nie przysługuje jeżeli osoba jest uprawniona do zasiłku zagranicą. Warunki otrzymywania becikowego: Matka musi być pod opieką lekarza od 10 tygodnia ciąży Dotyczyło osób zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę lub odprowadzających składki zdrowotne. Program za życiem dla kobiet/rodziców, którzy spodziewają się lub urodzili ciężko chore dziecko. Kompleksowy program, który obejmuje między innymi: Jednorazową zapomogę w wysokości 4 tys. PLN Dostęp do specjalnej opieki medycznej i okołoporodowej. Rzeczowe Karta Dużej Rodziny może być ogólnopolska, albo rejonowa (usługi są zróżnicowane). Ponad milion rodzin posiada taką kartę. Bez ograniczeń wieku na dzieci jeżeli dziecko jest niepełnosprawne. Dla rodziców do końca życia, dla dzieci do wieku 18 lat Zmniejszają różnice między bogatymi a biednymi. Pomoc nie tylko na początku ale w całym okresie wychowania dzieci Czasami trafiają do rodzin, które aż tak bardzo nie potrzebują tych świadczeń. Obciążenie budżetu Jaśniejsze kryteria dystrybucji świadczeń. Pomoc rodzinom pościel, ręczniki, środki czystości, ubrania (MOPS). Zbiórki odzieży w okresie przedświątecznym. Bony towarowe (zależne od poziomu dochodu). Bilet kredytowany (załatwiamy poza miejsca poza miejscem zamieszkania). Bardzo wiele z powyższych świadczeń jest częścią Kart Dużej Rodziny. Trafiają do potrzebujących Mogą zauważalnie zmniejszać koszty utrzymania dzieci Konieczna kontrola czy świadczenia nie są spieniężane czarny rynek Raczej nie zwiększają dzietności 2

3 Polityka podatkowa Zwrot podatku na dziecko uzależniony od liczby dzieci do 25 roku życia (jeżeli dziecko studiuje): Jedno dziecko (92.67 mies.) (kryterium dochodowe: na małżonka (dla rozliczających się wspólnie rocznie). Więcej dzieci bez kryterium dochodowego. Dwoje dzieci do (92.67 mies.). Trzecie dziecko do ( mies.) Czwarte dziecko do 2700 (225 mies.). Motywacja do posiadania kolejnych dzieci, zwłaszcza trzeciego. Zmniejsza koszty utrzymania dzieci. Zachęca do pracy zarobkowej osoby posiadające dzieci. Selektywność jeśli 1 dziecko tylko dla osób zarabiających najmniej. Nie jest to duża ulga. Nie jest uzasadnione dlaczego na kolejne dzieci są większe ulgi. Zwiększyć limit dochodowy? Zwiększenie zależności świadczeń od dochodu w modelu rozliczania, np. naliczanie ulg jako procentu od dochodu/podatku. Od 2017 prawo do zwrotu ulgi. Limit: maksymalnie do wielkości składek ZUS, składki zdrowotna. W sytuacji niewykorzystania całej ulgi przy niskim dodatku można ubiegać się o zwrot ulgi. Możliwość wspólnego rozliczania małżonków sumuje się dochody małżonków. Progi podatkowe. Zwolnienie świadczeń rodzinnych i świadczenia 500+ z podatku. VAT niższa stawka na wybrane produkty dziecięce (np. żywność dla dzieci), ale nie na odzież i obuwie (nie pozwala na to prawo UW). nie ma ulgi. Urlopy wczesne macierzyństwo Urlop macierzyński także na dzieci adaptowane (do 7 roku życia). Urlop macierzyński 20 tygodni; może być wzięty 6 tygodni przed porodem, 14 tygodni matka, 6 tygodni może wziąć ojciec (jeżeli jest ubezpieczony). Urlop rodzicielski tygodni, trzeba być zatrudnionym; rodzice mogą przebywać na nim jednocześnie. Jednoczesne przebywanie przez rodziców na urlopie liczy się podwójnie. 16 tygodni można przesunąć na później (do 6 roku życia dziecka). Urlop ojcowski część urlopu 2 tyg. jeżeli niewykorzystany to przepada. Można go wykorzystać do 24 miesiąca wieku dziecka. Przy specjalnym oświadczeniu dłużej. Można go brać w dwóch częściach. Urlop okolicznościowy 2 dni (pełnopłatny). Od 2016 roku: świadczenie rodzicielskie (jeżeli ktoś nie ma uprawnień do zasiłku macierzyńskiego gdyż nie pracuje) 1000 PLN/mies. netto przez okres odpowiadający urlopowi rodzicielskiemu. Nie jest konieczna całkowita rezygnacja z pracy Możliwość podziału między partnerami! Swoboda wyboru czasu trwania urlopu macierzyńskiego Kontakt ojca z dzieckiem we wczesnej fazie jego rozwoju\ Ochrona pozycji kobiety na rynku pracy. Kobieta może zachować kontakt z dzieckiem, a to dobrze.. Kobieta może wypaść z rynku pracy Zagrożenie dla funkcjonowania przedsiębiorstw Ryzyko dyskryminacji ze względu na płeć na rynku pracy. Przywileje dla młodych matek nie są automatyczne. Urlop tacierzyński powinien być wydłużony i uzależniony bardziej od liczby dzieci. Dłuższa / lepsza ochrona dla kobiet Elastyczne rozwiązania Promowanie urlopu ojcowskiego. Szwecja 416 dni (przez dłuższy czas i wyższe wypłaty w trakcie urlopu 3

4 Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od zakresu urlopu i momentu podjęcia decyzji. Możliwość łączenia urlopu rodzicielskiego z elastycznymi formami zatrudnienia. Można pracować, ale nie na więcej niż pół etatu. Jeżeli umowa kończy się w trakcie trwania ciąży to jest ona automatycznie przedłużana. Jeżeli umowo pracę kończy się w trakcie urlopu to kończy się prawo do urlopu płatnego (ale pozostaje prawo do zasiłku macierzyńskiego). Po powrocie z urlopu matka dostaje to samo stanowisko i pensję. Jeżeli zostało zlikwidowane to trzeba jej zaproponować stanowisko równorzędne. Matka z dzieckiem poniżej 4 lat nie może pracować więcej niż 8 godzin. Pracodawca ma obowiązek dać urlop wypoczynkowy po powrocie. Przerwy na karmienie. Przysługuje też zmniejszenie wymiaru etatu jeżeli kobieta chce. Do 60 dni (zwolnienie dla dziecka). Prawo do zwolnienia na badania lekarskie. Pracodawca powinien zapłacić kobiecie za czas dojazdu na badania. Niektóre prace nie mogą być wykonywane przez kobiety w ciąży (z małym dzieckiem). Kobietom karmiącym pracującym dłużej niż 4 godziny przysługują przerwy na karmienie. Przerw udziela na podstawie oświadczenia matki pracodawca. Pracownica może obniżyć czas pracy do maksymalnie połowy jego wymiaru. Można korzystać z tego nie dłużej niż 12 miesięcy. Urlop wychowawczy do 5 roku życia dziecka (do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat). Urlop wychowawczy tylko na etat; mogą skorzystać oboje rodzice; można go podzielić na 5 okresów. Można pracować podczas urlopu wychowawczego i rodzicielskiego, ale nie może przekraczać wymiaru połowy etatu. macierzyńskiego). 4

5 Godzenie pracy zawodowej i macierzyństwa znaczenie elastycznych form zatrudnienia Formy umowy, czas pracy, miejsce pracy, wymiar godzinowy Zwolnienia na chore dziecko Przykłady: praca w niepełnym wymiarze pracy, tele-praca, umowy o dzieło / zlecenie, umowy terminowe, leasing pracowniczy, job sharing. Tak naprawdę wiele kobiet nie może skorzystać z tych różnych ułatwień dla matek z uwagi na postawy pracodawców. 41% MYŚLI, ŻE GD Możliwość łączenia zadań opiekuńczych z pracą Możliwość szybszego powrotu do pracy Stały kontakt z miejscem pracy. Szczególnie dobrym rozwiązaniem dla rodziców jest telepraca. Ryzyko pojawienia się praktyk dyskryminacyjnych Kwestia zabezpieczenia emerytalnego Ograniczona ochrona prawna Pogłębia nierówność między kobietami i mężczyznami Lepsza edukacja na temat różnych form zatrudnienia. Dostęp do informacji. Popularyzacja tych form zatrudnienia. Upowszechnienie umów leasingowych (zastępstwo). Pozwolenie matkom przychodzenia do pracy z dzieckiem. Praca zadaniowa. Możliwość stopniowego powrotu do pracy. Praca w domu. Time-banking dowolna organizacja pracy. Usługi opiekuńcze Żłobki dostępność to problem. Opłaty za prywatne żłobki są bardzo wysokie. Żłobki i kluby dziecięce oraz oddziały żłobkowe. Jest wzrost liczby żłobków 74% prywatne i 47% dzieci w prywatnych. Wzrost liczby miejsce od 2015 o 14%. Maluch+ - program wsparcia samorządów w tworzeniu nowych placówek opieki nad dziećmi w wieku 3+, liczba miejsc w przedszkolach: tys.; tys. Samorząd ma obowiązek zapewnienia dziecku miejsca w przedszkolu (inna sprawa czy to będzie odpowiednio blisko domu). Od 5 roku życia obowiązek przedszkolny (od 2013 roku). Szacuje się (dla 2016 roku), że: 50% czterolatków chodzi do przedszkola; 75% pięciolatków chodzi do przedszkola. Szacunki: Praca zdalna: 60% pozwala na elastyczne zatrudnienie. Ułatwienie łączenia pracy zawodowej z opieką na dziećmi Standaryzacja opieki Socjalizacja Żłobki przyzakładowe zwiększają komfort rodziców (np. nie tracą czasu na dojazd), ale mniejszych firm na nie nie stać Problemy z finansowaniem przeszkól przerzucenie na gminy. Problem: większość żłobków to żłobki prywatne. Wysoki miesięczny koszt ( PLN/mies.) Możliwe nadużycia ze strony pracodawców ( dyspozycyjni pracownicy ) Rozstanie z matką i koszty z tym związane Tworzyć przyzakładowe żłobki (odpis na fundusz socjalny) Zależność odpłatności za żłobek od poziomu dochodu. Rozbudowanie sieci żłobków 5

6 Urlop wychowawczy (do 6 roku życia dziecka; do 18 roku życia przy dziecku niepełnosprawnym). Można go brać co najwyżej w 5 częściach. Pracodawca nie może odmówić urlopu wychowawczego, a w czasie jego trwania nie można zwolnić rodzica. 1 MIESIĄC DLA DRUGIEGO RODZICA. Zasiłek wychowawczy ok 400 PLN (kryterium dochodowe jak dla zasiłków). Klubiki dziecięce. co zmniejsza ich atrakcyjność na runku pracy. Zaletą jest to, że zwiększyła się liczba miejsc w żłobkach. 6