BYĆ SAMEMU SOBIE SZEFEM? WIĘCEJ INFORMACJI O TYM, JAK ZAŁOśYĆ WŁASNĄ FIRMĘ

Transkrypt

1 BYĆ SAMEMU SOBIE SZEFEM? WIĘCEJ INFORMACJI O TYM, JAK ZAŁOśYĆ WŁASNĄ FIRMĘ Organizacja dla Nielegalnych Migrantów juŝ od kilku lat pomaga pracownikom zagranicznym, którzy pracują w Belgii, nie będąc w posiadaniu wymaganych pozwoleń na pracę. To właśnie my pomagamy tym ludziom, często równieŝ nie będących w posiadaniu pozwolenia na pobyt, bronimy ich interesów, jako pracowników: pomagamy w otrzymaniu wynagrodzenia, które nie zostało wypłacone, w wypadkach przy pracy, i tak dalej. Coraz częściej spotykamy cudzoziemców, którzy nie posiadają pozwolenia na pobyt, a którzy prowadzą własną firmę. Ponadto jest wielu cudzoziemców, którzy legalnie prowadzą swoją działalność gospodarczą. Czasami robią to, poniewaŝ chcą tutaj wystartować z własną firmą i chcą być sami sobie szefem. Często ludzie ci mają statut przedsiębiorcy, poniewaŝ ktoś im to zaproponował lub dlatego, Ŝe właśnie w ten sposób łatwiej mogą legalnie pracować w Belgii. W rzeczy samej nie są oni swoim własnym szefem. Bardzo często zdarza się, Ŝe właśnie ci ludzie popadają w problemy i nie bardzo wiedzą, gdzie powinni się wtedy udać. * Pracownicy pracują dla pracodawcy (szefa). Oni otrzymują stałe wynagrodzenie i pracodawca jest odpowiedzialny za uiszczenie wszelkich opłat ( = podatki dla pracodawców) oraz świadczenia socjalne. * Prowadzący własną działalność gospodarczą Oni otrzymują wynagrodzenie w zaleŝności od prestacji oraz określają sami, ile naleŝy im zapłacić. Oni sami są odpowiedzialni za podatki i świadczenia socjalne. CO? Ta broszura jest przeznaczona dla pracowników-migrantów, którzy posiadają lub nie dokumenty, którzy w pewnym momencie otrzymali propozycję rozpoczęcia własnej działalności gospodarczej lub planują, aby otworzyć własną firmę. Broszura ta porządkuje wszystkie przepisy. Pomaga ci w dokonaniu właściwego wyboru, w momencie kiedy otrzymałeś propozycję pracy. Informuje cię równieŝ, jakie są twoje prawa i obowiązki, czy pracujesz legalnie czy nielegalnie, czy masz rzeczywisty statut przedsiębiorcy. Ta broszura jest tylko wprowadzeniem. Przepisy są dość skomplikowane, aby być w pełni poinformowanym, przedstaw najlepiej swoją sytuację specjalistom. Po przeczytaniu broszury moŝesz uzyskać dodatkową informację: - MoŜesz skontaktować się z Orcą lub ze Związkami Zawodowymi, jeŝeli chcesz wiedzieć więcej na temat twoich praw, jako pracownik. - MoŜesz skontaktować się z organizacją dla przedsiębiorców, jeŝeli na prawdę chcesz wystartować z własną firmą i poszukujesz właściwej informacji na ten temat. Na końcu broszury znajdziesz krótką listę z adresami `Wszystkie prawa zastrzeŝone` - `Tłumaczenie: Maya Stępień` 1

2 SPIS TREŚCI PRACOWAĆ LEGALNIE LUB NIELEGALNIE...2 Pracownicy zagraniczni: posumowanie wszytkich przepisów...3 RÓśNICA POMIĘDZY PRACOWNIKAMI, A OSOBAMI PROWADZĄCYMI WŁASNĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ...5 ZWIERZCHNICTWO...5 Co to konkretnie oznacza?...6 Co to znaczy osoba prowadząca działalność gospodarczą na pozór?...6 Sociale Ruling Commissie...7 SCHIJNZELFSTANDIGHEID CZYLI PROWADZENIE FIRMY NA NIBY: CO MUSISZ W TAKIM WYPADKU ZROBIĆ?...7 Odkręcić statut przedsiębiorcy na niby...7 Stać się rzeczywistym przedsiębiorcą...8 ŚWIADCZENIA SOCJALNE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW...10 Świadczenia socjalne...10 Ubezpieczenie medyczne oraz natychmiastowa pomoc medyczna...10 Długi w RSVZ...11 PODATKI DLA PRZEDSIĘBIORCÓW `Wszystkie prawa zastrzeŝone` - `Tłumaczenie: Maya Stępień` 2

3 PRACOWAĆ LEGALNIE LUB NIELEGALNIE Cudzoziemcy, którzy nie posiadają pozwolenia na pobyt NA CZAS NIEOKREŚLONY, prawie zawsze potrzebują specjalne zezwolenie na pracę: - Pracownicy muszą posiadać kartę pracy A, B, lub C. JeŜeli pochodzą z jednego z piętnastu starych krajów członkowskich UE* lub z Cypru bądź Malty, nie potrzebują pozwolenia na pracę. - Osoby prowadzące własną działalność gospodarczą muszą być w posiadaniu tzw. karty zawodu. Obywatele krajów członkowskich UE nie potrzebują takiej karty, równieŝ wówczas wtedy, kiedy pochodzisz z nowego kraju UE**. JeŜeli nie posiadasz zezwolenia, a mimo to pracujesz, wówczas pracujesz nielegalnie. Jest to zabronione i jednocześnie karalne. - W przypadku pracowników, karany jest pracodawca. On lub ona będzie musiał/ła za kaŝdego nielegalnego pracownika zapłacić karę. - Prowadzący własną działalność gospodarczą, sami podlegają karze, w przypadku gdy pracują nielegalnie. Sprawdź więc dokładnie, czy wszytkie przepisy dotyczące pracowników zagranicznych są respektowane: Pracownicy zagraniczni: posumowanie wszytkich przepisów Pracownicy zagraniczni: posumowanie wszytkich przepisów Cudzoziemcy, którzy prowadzą własną działalność gospodarczą w Belgii, są w zasadzie zobowiązani złoŝyć wniosek o kartę zawodu, w kraju z którego pochodzą. Jedynie o Obywatele Unii (równieŝ ci z nowych krajów członkowskich**) o Cudzoziemcy, będący w posiadaniu stałego pozwolenia na pobyt mogą bez karty zawodu rozpocząć legalnie prowadzenie własnej firmy. Muszą wtedy rzeczywiście prowadzić własną działaność gospodarczą. (Zobacz dalej) Bez pozwolenia na pobyt nie będzisz NIGDY pracował legalnie. JeŜeli chcesz regularyzować swoją sytuacje, musisz w tym celu bądź postarać się, aby zalegalizować swój pobyt, bądź wrócić do siebie i postarać się o kartę zawodu. Osoby prowadzące własną działalność gospodarczą, pochodzące z krajów Unii nie podlegają specjalnym procedurom co do pozwolenia na pobyt. Są natomiast zobowiązane autentycznie prowadzić działalność gospodarczą według wszelkich obowiązujących wymogów i po upływie pięciu miesięcy mogą udowodnić, Ŝe załoŝyły własną firmę. Oznacza to, Ŝe opłacają one świadczenia socjalne oraz czerpią zyski z prowadzonej działalności. JeŜeli nie potrafią tego udowodnić, przepada ich pozwolenie na pobyt. Według prawa nie moŝesz się zarejestrować w Społecznym Funduszu Ubezpieczeń, jeŝeli nie jesteś jeszcze w posiadaniu karty zawodu. W praktyce czasami się to jednak zdarza, ale oznacza to, Ŝe Fundusz Społeczny nie przestrzega reguł. Rejestracja więc w Funduszu Ubezpieczeń nie oznacza pozwolenia na pobyt lub posiadanie karty zawodu. Nabywasz pewnych praw socjalnych (zobacz dalej), ale nadal pracujesz nielegalnie. MoŜesz nadal być zmuszonym do opuszczenia kraju podczas kontroli. MoŜesz zostać ukarany, poniewaŝ bez karty zawodu prowadziłeś działalność gospodarczą. Nie będąc w posiadaniu karty zawodu lub karty pracy nie moŝesz mieć mandatu (dyrektora, biznesmena, sekretarza i tak dalej) w spółce handlowej, takiej jak BVBA, NV, CV, nawet jeŝeli nie pobierasz za to pieniędzy! Jedynie w vzw ( jest to socjalna organizacja, której działalnośś nie posiada charakteru handlowego), moŝesz obejmować te funkcje, pod warunkiem, Ŝe nie jesteś opłacany `Wszystkie prawa zastrzeŝone` - `Tłumaczenie: Maya Stępień` 3

4 Twoje prawa Kiedy klienci lub pracodawcy nie traktują cię korekt, wówczas moŝe to mocno odczuć pracując, jako pracownik lub teŝ prowadząc własną działalność gospodarczą. Szczególnie wtedy, kiedy pracujesz nielegalnie. Prawo belgijskie przewiduje szczególne przepisy, które chronią pracowników. Istnieją przepisy, które normują, ile twoje minimalne wynagrodzenie powinno wynosić, ile godzin musisz pracować, pracodawca ma obowiązek ubezpieczyć cię od wypadku,... Te przepisy obejmują równieŝ pracowników nie będących w posiadaniu dokumentów. Innymi słowy, pracownicy bez dokumentów posiadają wiele PRAW. Tę tematykę porusza kodeks praw przygotowany przez organizację OR.C.A, Związki Zawodowe ACV i ABVV. MoŜesz je przejrzeć na stronie internetowej Osoby prowadzące własną działalność gospodarczą nie są tak bardzo chronione. Kiedy znajdziesz się w tarapatach lub zostaniesz oszukany przez tych, którzy dali ci pracę, będzie nieporównywalnie trudniej dochodzić swoich praw. - Prowadząc (legalnie) własną działalność gospodarczą jest dobrze, poniewaŝ daje ci to prawo samemu decydować o swojej pracy i dochodach, ale daje ci to mniej zabezpieczenia. - JeŜeli nie jesteś szefem własnej pracy, masz niepewność statutu przedsiębiorcy, ale nie czerpiesz korzyści z jego zalet. Jest rzeczą niezmiernie waŝną, abyś sam sprawdził, jaki masz statut! I właśnie dlatego staramy się poniŝej wyjaśnić, jaka jest róŝnica pomiędzy statutem pracownika i osoby prowadzącej własną działalność gospodarczą `Wszystkie prawa zastrzeŝone` - `Tłumaczenie: Maya Stępień` 4

5 RÓśNICA POMIĘDZY PRACOWNIKAMI, A OSOBAMI PROWADZĄCYMI WŁASNĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ ZWIERZCHNICTWO Pracownik ma nad sobą zwierzchnika. JeŜeli nie masz nad sobą zwierzchnika, wówczas jesteś sam sobie szefem. ZWIERZCHNICTWO Według nowego prawa, noszącego równieŝ nazwę prawa Laruelle istnieją cztery kryteria, które stwierdzają, czy dana osoba ma bądź teŝ nie nad sobą zwierzchnika Wola partii: w zasadzie sam moŝesz zdecydować, czy podpisujesz kontrakt, jako pracownik czy jako pracowadca, czy jako zleceniobiorca (przedsiębiorca) czy jako zleceniodawca (klient). Twoja praca musi w takim wypadku być tak zorganizowana, aby odpowiadała twojemu statutowi. 2. Wolność określania swojego czasu pracy: Pracodawca ustala sam, kiedy jego pracownicy muszą rozpoczynać i kończyć pracę. Pracownik musi poprosić o pozwolenie, aby być nieobecnym podczas pracy. W przypadku osoby prowadzącej własną działalność gospodarczą tak nie jest, za wyjątkiem sytuacji, kiedy praca wymaga, abyś trzymał się pewnych terminów: na przykład kiedy firma/sklep otwarta jest dla klientów w pewnych godzinach. 3. Wolność organizacji swojej pracy według własnego wyboru: Pracodawca określa sam, w jaki sposób jego pracownicy powinni pracować. Osoby mające własną firmę są jedynie zobowiązane osiągnąć pewien rezultat. Same mogą określać, w jaki sposób mogą to osiągnąć. 4. Kontrola hierarchiczna: pracodawca moŝe być w kaŝdej chwili obecny, aby skontrolować swoich pracowników. MoŜliwość potencjalnej kontroli istnieje zawsze, nawet jeŝeli pracodawca nie zawsze ją wykorzystuje. Obok tych czterech ogólnych kryteriów, mogą występować specyficzne kryteria w zaleŝności od sektora, w jakim pracujesz (przynaleŝność do danego sektora określa rodzaj wykonywanej pracy). Zasięgnij na ten temat informacji w organizacji, która zajmuje się tymi kwestiami. PoniŜej wymienione kryteria NIE określają według prawa, czy jesteś pracownikiem czy osobą prowadzącą własną firmę. Nie moŝesz ich wykorzystać, aby potwierdzić lub zaprzeczyć statut przedsiębiorcy: - nazwę, jaką partie same nadają umowie - rejestrację w Socjalnym Funduszu Ubezpieczeń (odpowiednik naszego polskiego ZUS-u) - rejestrację w Kruispuntbank voor Ondernemingen (nasz polski ekwiwalent to po prostu wpis do ewidencji działalności gospodarczej) (otrzymujesz wówczas numer, pod którym jest zarejestrowana twoja firma (polski odpowiednik to po prostu NIP) - wpis do administracji-btw (wówczas otrzymujesz swój numer BTW)- polski odpowiednik to numer VAT - sposób w jaki wypełniasz podatki 2007 `Wszystkie prawa zastrzeŝone` - `Tłumaczenie: Maya Stępień` 5

6 Co to konkretnie oznacza? Osoba rzeczywiście będąca przedsiębiorcą: - moŝe sama decydować dla kogo on/ona pracuje. On/ona nie ma pracodawcy lecz klientów i moŝe pracować dla innych klientów, jeŝeli tego chce. - Wystawia faktury i sama określa, ile bierze pieniędzy za wykonaną pracę. - Rozpoczyna i kończy pracę wtedy, kiedy chce. Pracuje w sposób, w jaki jej się podoba. - JeŜeli jesteś współudziałowcem w firmie, moŝesz równieŝ współdecydować o tym, co robi firma: uczestniczysz w zebraniach, współdecydujesz, jakie są tyryfy, dla jakich klientów wykonujesz swoje usługi,... - sam wypłacasz wynagrodzenie ewentualnym pracownikom. JeŜeli ta charakterystyka pasuje do ciebie lub jeśli chciałbyś pracować właśnie w ten sposób, wówczas moŝesz zasięgnąć więcej informacji w organizacji dla przedsiębiorców. Zobacz listę z adresami. Co to znaczy osoba prowadząca działalność gospodarczą na pozór? Pewna ilość nieuczciwych pracodawców stara się przekonać swoich pracowników, aby pracowali jako współudziałowcy, chociaŝ w rzeczywistości pracują nadal jako pracownicy. Przynosi to pracodawcom wiele korzyści: - Nie muszą respektować minimalnych stawek godzinowych oraz innych przepisów, które są dla pracowników. - Świadczenia socjalne oraz podatki są o wiele niŝsze niŝ dla pracowników. - Jest o wiele trudniej lub prawie niemoŝliwe wytoczyć im proces w przypadku, gdy nie płacą wynagrodzenia swoim pracownikom, gdy ich pracownicy ulegli wypadkowi przy pracy, itd. - JeŜeli mamy do czynienia z cudzoziemcami, którzy nie są w posiadaniu dokumentów, będzie o wiele trudniej pociągnąć pracodawcę do opowiedzialności i go ukarać (zobacz powyŝej: pracować legalnie lub nielegalnie). Bardzo moŝliwe, Ŝe taki pracodawca zaproponuje ci, aby cię zarejestrować, jako osobę prowadzącą własną działalność gospodarczą w Społecznym Funduszu Ubezpieczeń. Następujące sytuacje mogą wystąpić lub ewentualnie kombinacja kilku sytuacji: Pracodawca pomaga ci zarejestrować się w Społecznym Funduszu Ubezpieczeń (SVMB, Partena, Acerta, Groep S,...) Obiecuje, Ŝe wszystkie faktury, które otrzymasz, zapłaci za ciebie. Istnieje opcja, Ŝe faktury przychodzą na adres pracodawcy. Pracodawca pomaga ci zarejestrować się w Społecznym Funduszu Ubezpieczeń, ale to ty otrzymujesz faktury, które następnie sam opłacasz. Pracodawca proponuje ci współudział w swojej firmie (associé). KaŜe ci wykupić udziały lub kaŝe ci podpisać dokument, przy pomocy którego jak gdybyś kupował udziały, nie płacąc nic. JeŜeli obok tego faktu pracujesz w tej firmie, wówczas stajesz się tzw. pracującym współudziałowcem. Pracujący współudziałowcy powinni posiadać statut osoby prowadzącej własną działalność gospodarczą. Pracownicy wychodzą często z bardzo intratnymi propozycjami. Proponują ci część zysku (pytanie czy dana firma odnosi zysk, czy moŝesz to gdzieś sprawdzić, czy podział zysku jest gdzieś oficjalnie udokumentowany na papierze?). Czasami pracodawcy mówią, Ŝe pracując w statucie osoby prowadzącej własną działalność gospodarczą pracujesz bardziej legalnie lub, Ŝe po pewnym czasie będziesz mógł złoŝyć wniosek o pozwolenie na pobyt. JEST TO KOMPLETNA BZDURA! Sprawdź w powyŝej zamieszczonej ramce, czy jesteś w porządku ze wszystkimi przepisami i wymogami dla przedsiębiorców-cudzoziemców `Wszystkie prawa zastrzeŝone` - `Tłumaczenie: Maya Stępień` 6

7 Bardzo moŝliwe, Ŝe pracodawca będzie próbował stworzyć wraŝenie, Ŝe jesteś przedsiębiorcą, ewentualnie nie mówiąc ci o tym. Będzie próbował tak zorganizować pracę, Ŝeby to wyglądało na prawdziwy statut przedsiębiorcy, tak jak to zostało opisane powyŝej. Na przykład w ten sposób: - Płaci tobie pensję i prosi, abyś wypłacił swoim kolegom. MoŜe to właśnie ty poszukałeś mu tych innych pracowników. MoŜe nawet dostajesz pewien procent od pensji twoich kolegów, lub wyŝszą pensję. UWAGA! JeŜeli nie potrafisz udowodnić przed sądem, kto był twoim właściwym pracodawcą, będziesz odpowiedzialny za pensję swoich kolegów (oraz wszelkie podatki i świadczenia). W takim przypadku sam stajesz się pracodawcą! JeŜeli pracownicy są zatrudnieni nielegalnie, to ty moŝesz zostać ukarany. - Pracodawca nie płaci ci za godzinę, a za metr kwadratowy lub za sztukę. On daje ci ewentualnie faktury (zamiast karty płac). Według prawa jest raczej zabronione rejestrować kogoś, jako przedsiębiorcę, jeŝeli w rzeczywistości pracuje on jako pracownik, nawet jeŝeli zatroszczono się o wszystkie zezwolenia. To jest właśnie schijnzelfstandigheid lub prowadzenie firmy na niby. W przypadku, kiedy inspekcja lub sąd stwierdzą, Ŝe przedsiębiorca znajdował się właściwie pod zwierzchnictwem pracodawcy, mogą zmusić pracodawcę do uregulowania wszystkich wymogów: - musi on opłacić właściwe podatki i świadczenia - musi on wypłacić pracownikom wynagrodzenie, które pokrywa się z minimalnymi stawkami godzinowymi. - moŝe on zostać ukarany, jeŝeli zostanie stwierdzone, Ŝe nie zastosował się do istniejących wymogów Sociale Ruling Commissie Nowe prawo Laruelle przewiduje, Ŝe w przyszłości zanim zwiąŝesz się jakąkolwiek umową, jako przedsiębiorca lub pracownik, będziesz mógł sprawdzić, czy dany statut, który jest ci proponowany jest korekt. Uzyskaj więcej informacji na ten temat w organizacji dla przedsiębiorców, jeŝeli chcesz z tego skorzystać. SCHIJNZELFSTANDIGHEID CZYLI PROWADZENIE FIRMY NA NIBY: CO MUSISZ W TAKIM WYPADKU ZROBIĆ? Odkręcić statut przedsiębiorcy na niby JeŜeli jesteś właściwie pracownikiem, ale oficjalnie jesteś zarejestrowany jako przedsiębiorca, nie moŝesz domagać się tych wszystkich przywilejów, które naleŝą ci się w statucie pracownika, takie na przykład jak domaganie się wypłacenia wynagrodzenia, którego nie otrzymałeś lub odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy. Najpierw musisz udowodnić, Ŝe prowadziłeś własną działalność gospodarczą. W przypadku, kiedy masz długi w RSVZ (zobacz poniŝej), moŝe to być waŝne, abyś potrafił udowodnić, Ŝe nie prowadziłeś firmy na prawdę. W tym celu musisz złoŝyć skargę w Inspekcji Socjalnej. Inspektor nie musi zazwyczaj powiadamiać Działu Migracyjnego, Ŝe złoŝyłeś w jego/jej biurze skargę, nie mając legalnego pobytu. Aby się upewnić, moŝesz sam wcześniej zazdzwonić lub poprosić kogoś, aby to zrobił dla ciebie. Inspekcja moŝy ci wówczas wyłuszczyć, jakie konsekwencje pociągnie za sobą złoŝenie skargi. JeŜeli złoŝysz skargę w Inspekcji Socjalnej, skontaktuj się z profesjonalną organizacją (Związkami Zawodowymi lub z OR.C.A.). Często potrzebujesz adwokata, który zadba o to, aby właściwe procedury były przestrzegane, tak abyś otrzymał to, do czego masz prawo. Inspekcja Socjalna podczas szczegółowego dochodzenia postara się udowodnić, czy miałeś statut pracownika czy teŝ przedsiębiorcy. Zostanie więc sprawdzone, czy była mowa o zwierzchnictwie w relacji między tobą, a twoim pracodawcą/zleceniodawcą `Wszystkie prawa zastrzeŝone` - `Tłumaczenie: Maya Stępień` 7

8 Wszystkie te kryteria opisaliśmy powyŝej, ale w praktyce nie są one zawsze jednoznacznie przejrzyste. MoŜna je interpretować na wiele sposobów. Ponadto często jedno kryterium nie wystarcza, aby dokładnie określić, jaki miałeś statut, ten pracownika czy teŝ ten przedsiębiorcy. Wszystkie kryteria będą wzięte pod uwagę. Zwróć uwagę w twojej opowieści na następujące elementy: - Kto wypłaca wynagrodzenie, w jaki sposób jest ono wypłacane, i kto decyduje, ile zarabiasz? - JeŜeli najpierw miałeś statut pracownika, a potem stałeś się przedsiębiorcą, czy coś zmieniło się w twojej formie pracy, po tym jak zacząłeś pracować, jako przedsiębiorca? - W przypadku, gdy zarówno pracownicy, jak i przedsiębiorcy wykonują swoją pracę, czy istnieje jakaś róŝnica między tymi dwiema grupami? - Czy jesteś zaleŝny od jednego klienta (w tym wypadku jest to twój własny pracodawca)? - Czy byłbyś w stanie pracować równieŝ dla innych klientów? (np. znasz język, itd.) - Kto płaci świadczenia socjalne? Kto prowadzi twoją księgowość,...? - Czy sam odprowadzasz podatki? - Czy sam moŝesz decydować, kiedy rozpoczynasz i kończysz pracę? Czy musisz poprosić najpierw o pozwolenie, jeŝeli chcesz wziąć wolne? - Jakie otrzymujesz instrukcje od swojego pracodawcy/klienta? Co się stanie, jeŝeli się do nich nie zastosujesz? UWAGA: nie jest to oczywiste, Ŝe najpierw zgodziłeś się, aby prowadzić własną działalność gospodarczą, a potem chcesz to zmienić w momencie, kiedy masz problemy. Wytłumacz dokładnie, dlaczego najpierw prowadziłeś własną firmę, a potem postanowiłeś to zmienić. Po tym dochodzeniu Ispekcja Socjalna przekaŝe twoje akta do RSZ (zobacz dalej). JeŜeli RSZ stwierdzi, Ŝe byłeś rzeczywiście pracownikiem, to sama zwróci się do twojego pracodawcy, aby uregulował świadczenia socjalne (tym razem dla pracowników). Świadczenia socjalne dla przedsiębiorców, które ewentualnie opłacałeś sam i wyŝsze, moŝesz otrzymać z powrotem. Na podstawie orzeczenia RSZ moŝesz domagać się w sądzie równieŝ innych praw, które przysługują ci, jako pracownikowi. Stać się rzeczywistym przedsiębiorcą Odkręcić schijnzelfstandigheid czyli bycie przedsiębiorcą na niby często nie wchodzi w grę, na przykład wtedy kiedy nie posiadasz Ŝadnych dowodów lub znikome. Ponadto musisz mieć alternatywę (inne wyjście/rozwiązanie): niektórzy cudzoziemcy nie mogą znaleźć pracy, w statucie pracownika bądź nie mogą pracować legalnie, jako pracownik. Innym rozwiązaniem w takiej sytuacji byłoby zamienić statut przedsiębiorcy na niby na rzeczywiste prowadzenie firmy. Oznacza to, Ŝe sam zaczniesz poszukiwać własnych klientów, tak abyś nie był więcej zaleŝny od swojego właściwego pracodawcy. Jest to moŝliwe tylko wtedy, kiedy sam jesteś zatrudniony legalnie (czyli mając kartę zawodu, jeŝeli jest to niezbędne oraz odprowadzając wymagane podatki i świadczenie socjalne). Zastanów się, czy chciałbyś być sam sobie szefem oraz jakie masz realne szanse, aby o własnych siłach odnosić zyski. Weź pod uwagę, Ŝe przy prowadzeniu własnej firmy musisz spełnić wiele wymogów: - Dla określonych zawodów musisz posiadać wymagane kwalifikacje - Dla wielu zawodów musisz posiadać podstawy zarządzania przedsiębiorstwem i księgowości. JeŜeli ukończyłeś kurs zarządzania przedsiębiorstwem, moŝesz złoŝyć wniosek o przyznanie ci numeru tzw. ondernemingsnummer (polski ekwiwalent to NIP) - Musisz znać wystarczająco język swoich klientów: niderlandzki lub francuski, a nalepiej obydwa! - Musisz przedstawić dobry biznes-plan, który zapewni ci wystarczające dochody, abyś się sam utrzymał. JeŜeli juŝ podjąłeś decyzję, aby wystartować z własną firmą, najlepiej zasięgnij porady w jednej z wyspecjalizowanych organizacji lub instancji. Skorzystaj z zamieszczonej listy z adresami `Wszystkie prawa zastrzeŝone` - `Tłumaczenie: Maya Stępień` 8

9 Podsumowanie: Chcesz załoŝyć własną działalność gospodarczą w Belgii, to byłby niezły pomysł zarejestrować się, jako przedsiębiorca. W tej broszurze znajdziesz więcej informacji o swoich prawach i obowiązkach. Ale bądź ostroŝny, w przypadku gdy ktoś przedstawi ci propozycję w której rozpoznasz pewne rzeczy, opisane powyŝej w rozdziale schijnzelfstandigheid. MoŜe być później bardzo trudno odkręcić całą sytuację. Nawet jeŝeli ty jesteś absolutnie przekonany, Ŝe nie prowadzisz firmy. MoŜe być trudno udowodnić to przed sądem. Jest zawsze lepiej, aby unikać statutu przedsiębiorcy, jeŝeli w rzeczywistości pracujesz jako pracownik! 2007 `Wszystkie prawa zastrzeŝone` - `Tłumaczenie: Maya Stępień` 9

10 ŚWIADCZENIA SOCJALNE DLA PRZEDSIĘBIORCÓW Świadczenia socjalne Dla pracowników to właśnie pracodawca opłaca świadczenia socjalne do RSZ. Te świadczenia są obowiązkowe. Kiedy świadczenia socjalne zostały uiszczone, dają ci one pewne przywileje: moŝesz się zarejetrować w Funduszu Zdrowia, masz prawo do otrzymania rodzinnego oraz becikowego, płatny urlop, emeryturę, zasiłek dla bezrobotnych... Uwaga: pracownicy mogą otrzymać zasiłek dla bezrobotnych pod warunkiem, Ŝe przebywają legalnie w Belgii). Przedsiębiorcy sami opłacają świadczenia do RSZ. RównieŜ te są obowiązkowe. Świadczenia te są niŝsze dla przedsiębiorców, ale przedsiębiorca posiada mniej prawa do świadczeń socjalnych (kwestia jest w fazie rozwoju): - Fundusz Społeczny zwracał wcześniej mniej kosztów medycznych (jedynie tzw. grote risico s). Dla świeŝych przedsiębiorców (zarejestrowanych po 1 stycznia 2007) zostało to dopasowane i refundowane są równieŝ tzw. kleine risico s. Od 1 stycznia 2008 roku obowiązuje to wszystkich przedsiębiorców. Aby dowiedzieć się, co to dokładnie oznacza grote i kleine risico s zasięgnij informacji na ten temat na stronie internetowej: - Rodzinne na pierwsze dziecko i emerytura są niŝsze. - W przypadku choroby pierwszy miesiąc nie jest płatny. Później otrzymuje się odszkodowanie (forfaitaire uitkering) za dzień. To odszkodowanie nie stanowi bynajmniej pewnego procentu od twoich dochodów, tak jak w przypadku pracowników. Odszkodowanie to jest przewaŝnie wypłacane dopiero po sześciu miesiącach prowadzenia działalności, jako przedsiębiorca. - Nie masz prawa na zasiłek dla bezrobotnych, masz jednak prawo do odszkodowania za plajtę faillissementsuitkering (za okres12 miesięcy). Zarówno pracownicy jak i przedsiębiorcy nie potrzebują pozwolenia na pobyt, aby korzystać z tych przywilejów! Jedynym warunkiem jest uiszczenie świadczeń. W celu refundowania kosztów medycznych oraz wypłaty zasiłków podczas choroby lub urlopu macierzyńskiego musisz zostać członkiem Funduszu Zdrowia. Przedsiębiorcy, którzy dłuŝej niŝ 3 miesiące są niezdolni do pracy (z powodu choroby), mogą wystąpić o tzw. gelijkstelling. Oznacza to, Ŝe zachowują to samo ubezpieczenie jak pracujący przedsiębiorcy, ale nie muszą juŝ opłacać świadczeń socjalnych. Spółki muszą płacić roczne świadczenie w wysokości (347, 50 Euro lub 872,50 Euro w roku 2006, w zaleŝności od balansu totalnego spółki). Pracujący współudziałowcy, zarządcy i prowadzący firmę mogą zostać poproszeni o zapłacenie osobiście świadczeń! W przypadku, gdy świadczenie te wpłyną za późno, zostaną doliczone procenty. Ubezpieczenie dodatkowe PoniewaŜ do niedawna obowiązkowe ubezpieczenie dla przedsiębiorców kryło mniej kosztów medycznych, większość Społecznych Funduszy Ubezpieczeniowych proponowało dodatkowe ubezpieczenie, od tzw. kleine risico s, (dla przedsiębiorców zarejetrowanych przed 1 lipca 2007 roku, zobacz powyŝej). JeŜeli tego nie opłacisz, wówczas nie masz prawa korzystać z dodatkowych refundacji kosztów. Od 1 stycznia 2008 roku wszyscy przedsiębiorcy są automatycznie ubezpieczeni od tzw. kleine risico s (zobacz powyŝej) i dodatkowe ubezpieczenia przepadają. Ubezpieczenie medyczne oraz natychmiastowa pomoc medyczna Kto nie posiada pozwolenia na pracę, moŝe się zarejestrować w Funduszu Zdrowia tylko pod warunkiem, Ŝe jego świadczenia socjalne były opłacane. Aby zatroszczyć się o to, Ŝe osoby nie posiadające Ŝadnych dokumentów miały prawo skorzystać z pomocy medycznej, istnieje procedura tzw. Natychmiastowa Pomoc Medyczna. W tym celu musisz skontaktować się z OCMW w twojej 2007 `Wszystkie prawa zastrzeŝone` - `Tłumaczenie: Maya Stępień` 10

11 okolicy. Ten serwis zawiera pełną wymaganą pomoc medyczną. Jedynie lekarz ma prawo orzec, czy pomoc medyczna jest w danym wypadku niezbędna. Niektóre przypadki, takie jak specjalna opieka dentystyczna nie są refundowane. W przypadku natychmiastowej pomocy medycznej wszystkie koszty są refundowane, pod warunkiem Ŝe OCMW to zaakceptuje. W przypadku, gdybyś miał taką czy inną formę ubezpieczenia, procedura Natychmiastowa Pomoc Medyczna moŝe dodatkowo wystąpić z refundacją kosztów, które nie są zwracane. JeŜeli jesteś zarajestrowany w Funduszu Zdrowia jako przedsiębiorca, moŝesz mimo tego zwrócić się do OCMW o refundację kosztów, których Fundusz Zdrowia nie zwraca. Musisz wtedy ponformować OCMW, Ŝe jesteś ubezpieczony jako przedsiębiorca. OCMW po wydaniu decyzji przez Natychmiastową Pomoc Medyczną zwróci ci tę sumą, którą Fundusz Zdrowia nie refunduje. JeŜeli chodzi o lekarstwa, moŝesz otrzymać z powrotem pieniądze, które musisz zapłacić, pod warunkiem Ŝe uŝyłeś w aptece karty SIS. JeŜeli jesteś zbyt chory, aby zwrócić się do OCMW, zawiadom swojego lekarza lub słuŝbę społeczną szpitala o swojej sytuacji pobytowej, i Ŝe najprawdopodobniej nie będziesz w stanie zapłacić faktury. Nie musisz się obawiać, Ŝe twoje nazwisko zostanie przekazane Działowi Migracji jeŝeli korzystasz z Natychmiastowej Pomocy Medycznej. Jest jednak rzeczą niezmiernie waŝną, aby wszystko przebiegało według wymaganej procedury. Zasięgnij informacji w jednej ze słuŝb Pomoc Medyczna dla osób nie posiadających dokumentów, jeŝeli chcesz więcej dowiedzieć się na ten temat (patrz lista z adresami). Długi w RSVZ Świadczenia socjalne dla przedsiębiorców są obowiązkowe. JeŜeli ich nie płacisz, wówczas komornik moŝe zmusić cię do ich zapłaty, niezaleŝnie od tego czy pracujesz legalnie czy teŝ nielegalnie. Postaraj się więc, aby były zapłacone: - Nalegaj, abyś sam otrzymywał faktury z funduszu z zakładów ubezpieczających. Postaraj się, aby były zapłacone na czas. - JeŜeli twój pracodawca lub współudziałowiec opłaca świadczenia socjalne, sprawdzaj to regularnie. Skontaktuj się w tym celu z twoim zakładem ubezpieczającym. Aby uzyskać tę informację musisz im podać twój numer zameldowania (belgijski odpowiednik peselu) (=jest to numer, który znajduje się na twojej SIS-karcie w prawym górnym rogu i rozpoczyna się od odwrotnej daty twoich urodzin. MoŜe to być równieŝ numer-bis, jeŝeli jeszcze nie jesteś oficjalnie zerejetsrowany w rejestrze ewidencyjnym: wówczas do numeru miesiąca twoich urodzin dodaje się cyfrę 20 lub 40. JeŜeli nie opłacasz świadczeń socjalnych, wówczas moŝesz szybko popaść w długi, które wynoszą kilka tysięcy Euro.Wówczas sam ponosisz odpowiedzialność za swoje długi, nawet jeŝeli ktoś inny obiecywał, Ŝe je zapłaci. Istnieją dwa sposoby, aby wybrnąć z tej sytuacji: W organizacji RSVZ istnieje komisja, która decyduje o długach przedsiębiorców, którzy nie są w stanie ich spłacić. JeŜeli nie jesteś w stanie udowodnić, Ŝe w rzeczywistości byłeś pracownikiem, moŝesz zwrócić się do swojego zakładu ubezpieczeń i poprosić, aby przekazali twoje akta do tejŝe komisji z prośbą o vrijstelling van betaling - zwolnienie od zapłaty. Komisja zadecyduje, czy umorzy dług czy teŝ go zmniejszy. Owo zwolnienie dotyczy czterech kwartałów przed lub po złoŝeniu wniosku. JeŜeli posiadasz wystarczające dowody, moŝesz spróbować uniewaŝnić swój statut przedsiębiorcy. PowyŜej wyjaśniliśmy, jak wygląda ta procedura. JeŜeli uniewaŝnisz swój statut przedsiębiorcy, długi w RSVZ równieŝ zostaną uniewaŝnione. Powstaje wtedy dług w RSZ, który musi opłacić pracodawca. Kiedy chcesz zrezygnować ze statutu przedsiębiorcy, musisz o tym powiadomić listownie swój Społeczny Zakład Ubezpieczeń (najlepiej listem poleconym). Podaj swój numer rejestracyjny. Tak długo, jak nie zamkniesz statutu przedsiębiorcy, będziesz otrzymywał nowe faktury i twoje długi będą rosły! 2007 `Wszystkie prawa zastrzeŝone` - `Tłumaczenie: Maya Stępień` 11

12 RównieŜ w przypadku, kiedy nigdy nie zarejestrowałeś się, jako prowadzący firmę, będziesz zmuszony zapłacić swoje długi w RSVZ. Dzieje się tak, jeŝeli zostanie orzeczone, Ŝe nielegalnie prowadziłeś firmę. Dotyczy to równieŝ podatków (patrz poniŝej) `Wszystkie prawa zastrzeŝone` - `Tłumaczenie: Maya Stępień` 12

13 PODATKI DLA PRZEDSIĘBIORCÓW Osoba prowadząca własną firmę musi sama zatroszczyć się o to, aby opłacić podatki od dochodów. Co roku musisz powiadomić SłuŜbę Fiskalną, ile wynosiły twoje dochody. SłuŜba ta obliczy wtedy w roku następnym, ile musisz odprowadzić podatków. JeŜeli nie podasz swoich dochodów, pracujesz na czarno. Kiedy inspektorzy stwierdzą, Ŝe pracowałeś na czarno, będziesz zmuszony odprowadzić wymagane podatki. Dotyczy to równieŝ osób, które zostaną przyłapane podczas kontroli i nie potrafią udowodnić, Ŝe pracowały dla pracodawcy. Tak samo, jak w przypadku świadczeń socjalnych, jest rzeczą niemoŝliwą nie odprowadzać podatków. JeŜeli rzeczywiście prowadzisz własną działalność gospodarczą i chcesz powiadomić o swoich dochodach, zrób to najlepiej poprzez wstępne opłacenie podatków. Zasięgnij informacji/porady w wyspecjalizowanej organizacji (patrz lista z adresami). Wówczas oni wytłumaczą ci, jak masz wypełnić formularz podatkowy belastingaangifte (belgijski ekwiwalent polskiego PIT-u). * Stare kraje członkowskie UE lub UE-15: Belgia, Holandia, Francja, Luksemburg, Wielka Brytania, Irlandia, Niemcy, Hiszpania, Włochy, Grecja, Szwecja, Finlandia, Austria. ** Nowe kraje członkowskie UE: Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Rumunia, Bułgaria, Cypr, Malta `Wszystkie prawa zastrzeŝone` - `Tłumaczenie: Maya Stępień` 13