FOLDER INFORMACYJNY. Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP. Budujemy w harmonii ze środowiskiem

Transkrypt

1 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP FOLDER INFORMACYJNY Inwestycja realizowana w ramach projektu połączenia elektroenergetycznego Polska Litwa Budujemy w harmonii ze środowiskiem

2 Kto jest kim w inwestycji? Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator S.A. inwestor, zleceniodawca projektu. Grupa ELTEL Networks wykonawca zadania odpowiedzialny za uzyskanie pozwolenia na budowę linii. Jest to spółka Skarbu Państwa, statutowo odpowiedzialna za zapewnienie dostaw energii elektrycznej do odbiorców w całej Polsce. Firma zarządza Krajowym Systemem Elektroenergetycznym (siecią stacji i linii elektroenergetycznych najwyższych napięć). Dba o rozbudowę, konserwację i eksploatację sieci przesyłowych najwyższych napięć, czyli 400 kv i 220 kv. Spółka jest właścicielem kilkunastu tysięcy kilometrów takich linii oraz ponad 100 stacji elektroenergetycznych. Litgrid AB litewski partner projektu ELTEL Networks to międzynarodowy dostawca usług dla infrastruktur sieciowych, koncentrujący się głównie na sieciach elektroenergetycznych i telekomunikacyjnych w Europie Centralnej i Północnej. Częścią działalności ELTEL Networks jest projektowanie, budowa, utrzymanie i rozbudowa sieci energetycznych (przesyłowych i dystrybucyjnych). W realizację inwestycji Ełk granica RP zaangażowane są trzy firmy z Grupy ELTEL Networks: ELTEL Networks Rzeszów S.A. lider projektu, od 30 lat dostarcza kompleksowe usługi oraz sprawdzone rozwiązania w zakresie budowy oraz eksploatacji obiektów i urządzeń elektroenergetycznych. W 2011 roku został uhonorowany Platynowym Laurem Krajowej Izby Gospodarczej, przyznawanym firmom zdobywającym tytuł Przedsiębiorstwo Fair Play przez 10 lat z rzędu. Operator sieci przesyłowej Litwy, odpowiedzialny za rozwój rynku energii, a także za utrzymanie i rozbudowę sieci przesyłowej. Odpowiada za realizację inwestycji na odcinku od granicy Polski do stacji w Alytusie. LitPol Link Sp. z o.o. koordynator projektu. ELTEL Networks Olsztyn S.A. partner projektu, działa na polskim rynku od 50 lat. Oferuje pełen zakres usług obejmujący m.in. budownictwo energetyczne, sprzedaż urządzeń energetycznych oraz eksploatację sieci energetycznych. Energoprojekt-Kraków S.A. firma odpowiedzialna za zaprojektowanie linii Zadaniem spółki jest zrealizowanie prac przygotowawczych i koordynacja budowy połączenia elektroenergetycznego Polska Litwa, a także nadzór nad pracą wykonawcy zadania. Właścicielem 50% udziałów LitPol Link Sp. z o.o. jest PSE Operator S.A., pozostałe 50% należy do Litgrid AB, litewskiego operatora sieci przesyłowej. Jest największym biurem studiów i projektów energetycznych w Polsce z ponadsześćdziesięcioletnim doświadczeniem w projektowaniu linii elektroenergetycznych o napięciu 110 kv, 220 kv, 400 kv i 750 kv oraz stacji elektroenergetycznych. Największym kapitałem firmy jest ponadstuosobowa grupa doświadczonych i wyspecjalizowanych projektantów. EPC S.A. inżynier kontraktu To spółka, należąca do Grupy Kapitałowej Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. Firma wykonuje szereg działań wspierających realizację projektów inwestycyjnych, które pozwalają osiągać statutowe cele Krajowego Operatora Systemu Przesyłowego. Działalność EPC S.A. obejmuje nadzór inwestorski nad realizowanymi inwestycjami (funkcja inżyniera kontraktu) oraz sporządzanie projektów sieci i urządzeń elektroenergetycznych (biuro projektów).

3 Szanowni Państwo! Priorytetem działalności Polskich Sieci Elektroenergetycznych Operator spółki celu publicznego, będącej w 100% spółką Skarbu Państwa, jest zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej do odbiorców w całym kraju. Nie jest to możliwe bez właściwej eksploatacji, jak również bez budowy niezbędnych nowych obiektów stacyjnych i liniowych. Obserwując strukturę europejskiego systemu przesyłowego zauważyć można, że obszar Polski, a w szczególności jej region północno-wschodni posiada bardzo słabo rozwiniętą sieć przesyłową. Dlatego tak ważne, z punktu widzenia zapewnienia zasilania energią elektryczną, są inwestycje infrastrukturalne na tym obszarze kraju. Realizacja elektroenergetycznego połączenia Polska Litwa, którego częścią jest budowa linii Ełk granica RP, ma na celu uzupełnienie braków infrastrukturalnych w regionie i w efekcie wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju, jak również państw sąsiednich. W przyszłości zaś linia stanie się elementem tzw. elektroenergetycznego Pierścienia Bałtyckiego. Wagę inwestycji potwierdziła swą decyzją (1364/2006/WE) Komisja Europejska, nadając jej status priorytetowy dla Unii Europejskiej i decydując o współfinansowaniu jej ze środków unijnych. Projekt Polska Litwa zakładający rozbudowę sieci przesyłowej w północno-wschodniej części Polski zwiększy gwarancje przesyłu energii elektrycznej oraz stworzy nowe możliwości dla rozwoju gospodarczego regionów, podnosząc jednocześnie ich atrakcyjność inwestycyjną. Brak tej inwestycji może przynieść efekty odwrotne, a dodatkowo w przyszłości może wiązać się z poważnymi problemami z zapewnieniem dostaw energii elektrycznej do tej części kraju. Budowa połączenia elektroenergetycznego Polska Litwa, przechodzącego przez teren kilku województw, wymaga współpracy z wojewodami, marszałkami, starostami powiatów i wójtami gmin, a także mieszkańcami regionów, którym ta inwestycja ma służyć. Ramowo współpracę określają listy intencyjne zawarte pomiędzy spółką PSE Operator a lokalnymi władzami. Nowa linia to przecież przede wszystkim korzyść dla społeczności lokalnych. Budowa obiektów elektroenergetycznych odbywa się zawsze w zgodzie z surowymi przepisami i normami technologicznymi. W trakcie projektowania trasy linii priorytetem jest zachowanie właściwej odległości od domów mieszkalnych, ochrona lasów, zwierząt szczególnie ptaków oraz ominięcie obiektów dziedzictwa kulturowego i zachowanie rzeźby terenu. PSE Operator, odpowiadając na rosnące potrzeby cywilizacyjne polskiego społeczeństwa, rozwija niezbędną infrastrukturę z poszanowaniem otoczenia, w tym środowiska naturalnego. W 2011 roku powierzono nam zadanie polegające na uzyskaniu pozwolenia na budowę linii Ełk granica RP. Dzięki tej inwestycji już niebawem dojdzie do połączenia systemów elektroenergetycznych Polski i Litwy. Choć jest to trudne do wyobrażenia, w istocie chodzi o zapewnienie nieprzerwanych dostaw energii elektrycznej dla milionów mieszkańców północnowschodniej części kraju. O randze inwestycji świadczyć może to, że została ujęta w planach rozwoju województw podlaskiego i warmińsko-mazurskiego, znalazła się również na liście projektów priorytetowych Komisji Europejskiej. Przygotowanie połączenia Ełk granica RP to zadanie bardzo złożone. Skalę projektu obrazuje sama długość linii 113 kilometrów. Ogromnym wyzwaniem jest także wytyczenie trasy w tak cennym środowiskowo obszarze, jakim są Zielone Płuca Polski. Projektując linię, wykonawca musi sprostać rygorystycznym przepisom ochrony środowiska. Trasa linii przejdzie przez blisko półtora tysiąca nieruchomości, z czego duża część należy do prywatnych właścicieli. I to właśnie z myślą o Państwu i władzach tych terenów przygotowaliśmy nasze wydawnictwo. Zdajemy sobie sprawę, że budowa linii elektroenergetycznej może rodzić wiele pytań. Jak wytyczono trasę, jaki jest jej ostateczny przebieg, czy zamieszkiwanie w sąsiedztwie linii jest bezpieczne, czy otrzymam odszkodowanie, jaka jest zasada jego naliczania? Postaramy się odpowiedzieć na nie wszystkie. Jeśli uznają Państwo, że coś ważnego pominięto, zawsze będzie można zwrócić się do nas bezpośrednio, czy to podczas spotkań informacyjnych, czy w trakcie indywidualnych rozmów naszych przedstawicieli z właścicielami nieruchomości położonych na trasie linii. Zachęcam również do odwiedzania naszej strony internetowej gdzie zamieszczamy aktualne informacje na temat postępu prac. Piotr Grochala Prezes Zarządu ELTEL Networks Rzeszów S.A. Henryk Majchrzak Prezes Zarządu PSE Operator S.A.

4 4 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP Sieć przesyłowa najwyższych napięć w Polsce Linia Ełk granica RP zalicza się do kategorii linii najwyższych napięć (NN). Połączenia te służą do przesyłu energii z elektrowni do obszarów, na których za pomocą sieci dystrybucyjnej prąd trafia do tzw. odbiorców końcowych. Drogę prądu z elektrowni do gospodarstwa domowego ilustruje poniższy rysunek. W Polsce jest za mało linii przesyłowych najwyższych napięć Projektowana dwutorowa linia 400 kv Ełk granica RP Wytwórca elektrownia Stacja SN/NN Linie przesyłowe NN 400kV i 220 kv Stacja transformatorowa NN/WN Linia WN 110 kv Odbiorca Linia nn 400/230 V Transformator SN/nn Linia rozdzielcza SN Stacja transformatorowa WN/SN NN najwyższe napięcia WN wysokie napięcia SN średnie napięcia nn niskie napięcia W Polsce istnieje obecnie blisko 5200 km linii 400 kv oraz 8000 km linii 220 kv. Sieć przesyłowa najwyższych napięć jest najważniejszym elementem tzw. Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, czyli wszystkich urządzeń koniecznych do wytwarzania, przesyłu i rozdziału energii elektrycznej. W Polsce jest za mało linii przesyłowych najwyższych napięć. Tymczasem zapotrzebowanie na energię elektryczną stale rośnie. Wystarczy porównać liczbę sprzętów elektrycznych w przeciętnym polskim gospodarstwie dziś i 20 lat temu. Wówczas od razu staje się jasne, z czego wynika wzrastające zapotrzebowanie na energię. Szczególnie brakuje linii 400 kv, to jest połączeń, które od lat są już standardem u naszych zachodnich sąsiadów. Dysproporcję w rozbudowie sieci przesyłowych pomiędzy tymi krajami a Polską doskonale ilustruje grafika po lewej. Pątnów Plewiska Ostrów Mapa sieci przesyłowych 400 kv Polska na tle sąsiednich krajów

5 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP 5 Skalę problemu pozwalają zrozumieć następujące dane: Szwajcaria Grecja Niemcy Francja Holandia Włochy Czechy Hiszpania Belgia Słowacja Portugalia Polska 41 km Węgry 50 km 100 km 150 km W Polsce wciąż jest więcej linii 220 kv niż linii 400 kv. Odchodzi się jednak od ich budowy, stopniowo zastępując je liniami 400 kv, którymi można przesłać nawet cztery razy więcej energii elektrycznej niż liniami 220 kv. Choć z roku na rok, dzięki staraniom Polskich Sieci Elektroenergetycznych Operator S.A., powstaje coraz więcej nowoczesnych obiektów służących do przesyłu i rozdziału energii, to nadal wiele istniejących linii i stacji elektroenergetycznych najwyższych napięć wymaga modernizacji lub całkowitego zastąpienia. Niektóre linie działają od blisko pół wieku! Równolegle do modernizacji system połączeń jest stale rozbudowywany o nowe linie i stacje elektroenergetyczne. Częścią tego procesu jest przygotowanie do budowy linii dwutorowej 400 kv z Ełku do granicy RP. Łączna długość linii napowietrznych 400 kv i 220 kv na 1000 km2 powierzchni kraju Projekt połączenia elektroenergetycznego Polska Litwa Linia Ełk granica RP to kluczowy element kilkunastu inwestycji realizowanych jednocześnie w ramach projektu połączenia elektroenergetycznego Polska Litwa. Jego znaczenie jest tak duże, gdyż właśnie za pośrednictwem tej linii dojdzie do połączenia systemów energetycznych Polski i Litwy. Linia po przekroczeniu granicy zostanie doprowadzona do miejscowości Alytus na Litwie. Mapa obok przedstawia kilka najważniejszych realizowanych obecnie zadań w zakresie rozbudowy sieci przesyłowej, w tym linię Ełk granica RP. Wraz z ich ukończeniem w Polsce północno-wschodniej powstanie nowoczesna sieć przesyłowa najwyższych napięć. Zapewni ona stabilne dostawy energii elektrycznej na dziesiątki lat. Bydgoszcz Budowa stacji Ołtarzew Olsztyn Warszawa Budowa linii 400 kv Miłosna Siedlce Ujrzanów wraz z budową stacji Siedlce Ujrzanów (etap I) Białystok Lublin Budowa dwutorowej linii 400 kv Ełk granica RP wraz z rozbudową stacji Ełk Budowa dwutorowej linii 400 kv Ełk Łomża wraz z rozbudową stacji Ełk oraz budową stacji Łomża Budowa linii 400 kv Narew Ostrołęka wraz z rozbudową stacji Ostrołęka oraz rozbudową stacji Narew Rozpoczęcie eksploatacji elektroenergetycznego połączenia Polska Litwa, którym przesyłana będzie energia elektryczna o mocy 500 MW, zaplanowane jest na 2015 rok. Najważniejsze inwestycje realizowane w ramach połączenia Polska Litwa Budujemy w harmonii ze środowiskiem

6 6 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP Problemy zasilania Warmii, Mazur i Podlasia Na mapie polskich linii przesyłowych wyraźnie widoczna jest różnica między północno-wschodnią Polską a pozostałymi częściami kraju. Problem zasilania północno-wschodniej Polski jest dosyć złożony. W dużym uproszczeniu można jednak powiedzieć, że składają się na niego trzy przyczyny. Po pierwsze, brakuje na tym obszarze nowoczesnych połączeń o napięciu 400 kv. Energia trafia więc do regionu przede wszystkim wyeksploatowaną linią 220 kv. Na tym terenie jest tylko jedna elektrownia (Ostrołęka) o niewielkiej mocy (ok. 700 MW). To oznacza, że do tego regionu energię trzeba przesyłać na znaczne odległości z innych elektrowni. Do tego potrzeba nowoczesnej sieci 400 kv. Po drugie, najważniejsza dla zasilania regionu linia 220 kv Ełk Ostrołęka ma ponad 40 lat i wymaga pilnej modernizacji. W tym celu należałoby ją czasowo wyłączyć, co jednak nie jest możliwe wobec braku alternatywnego źródła zasilania, najlepiej o wyższym napięciu. Pozostaje trzeci, najpoważniejszy problem. Region Warmii, Mazur i Podlasia, zamieszkały przez ponad 2 miliony osób, jest zasilany w sposób promieniowy. To oznacza, że istnieje tam tylko jedno połączenie, od którego zależy bezpieczeństwo dostaw energii. W razie jego nagłej awarii nie ma żadnego alternatywnego połączenia, którym można byłoby przesłać prąd do setek tysięcy odbiorców. Dlatego właśnie jedną z najważniejszych i najpilniejszych inwestycji jest przygotowywana do realizacji linia Ełk granica RP. Wraz z jej uruchomieniem ten region kraju uzyska alternatywne źródło zasilania w energię elektryczną. Im więcej linii, którymi można dosłać energię z różnych kierunków, tym dany obszar jest po prostu bezpieczniejszy. Szczecin Poznań Bydgoszcz Gdańsk Olsztyn Ostrołęka Warszawa Ostrołęka Ełk Białystok Obecnie bezpieczeństwo dostaw energii na tym obszarze zależy od jedynego połączenia 220 kv Ostrołęka Ełk Wrocław Łódź Lublin Katowice Tarnów Alytus Uruchomienie połączenia Ełk granica RP zapewni niezbędne alternatywne źródło zasilania Ełk Budowa dwutorowej linii 400 kv Ełk granica RP wraz z rozbudową stacji Ełk Ostrołęka Łomża Białystok Budowa dwutorowej linii 400 kv Ełk Łomża wraz z rozbudową stacji Ełk oraz budową stacji Łomża Budowa linii 400 kv Narew Ostrołęka wraz z rozbudową stacji Ostrołęka oraz rozbudową stacji Narew

7 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP 7 Charakterystyka techniczna inwestycji Planowana linia 400 kv zostanie wybudowana na dwutorowych, stalowych słupach kratowych. Na słupach, poprzez łańcuchy izolatorowe, zostaną zawieszone przewody fazowe. W projektowanej linii przewiduje się zastosowanie potrójnej wiązki przewodów stalowo-aluminiowych. Skutecznie obniży to poziom szumów akustycznych wytwarzanych przez linię. Dla ochrony odgromowej na wierzchołku każdego słupa zostaną zawieszone przewody odgromowe. Odległość pomiędzy najniżej zawieszonym przewodem fazowym a ziemią w żadnym miejscu nie będzie mniejsza niż 13,4 m. Dzięki temu możliwa będzie bezpieczna praca pod linią nawet przy użyciu największych maszyn rolniczych. Typowa konstrukcja słupa przelotowego Odległość pomiędzy sąsiednimi słupami (tzw. rozpiętość przęsła) będzie wynosiła ok m, w zależności od rodzaju terenu oraz obiektów, nad którymi linia będzie przebiegać (drogi, rzeki, jeziora, tory PKP). Pas technologiczny Typowa konstrukcja słupa mocnego Pas technologiczny to teren wzdłuż linii. W przypadku linii Ełk granica RP ma on szerokość 70 m (po 35 m od osi linii po obu jej stronach). W pasie technologicznym występują ograniczenia w zagospodarowaniu terenu: zabronione jest lokalizowanie budynków mieszkalnych oraz sadzenie wysokich drzew. Maksymalna wysokość słupów nie przekroczy 78 m. Jedynym wyjątkiem od tej zasady są specjalne konstrukcje, które mogą być wykorzystane na terenach leśnych i zadrzewionych. Wówczas wysokość konstrukcji może wynieść ok. 90 m. Taka technologia umożliwia poprowadzenie przewodów nad koronami drzew, tym samym do minimum ograniczy się ich wycinkę m min. 13,4 m oś linii Dla projektowanej linii 400 kv szerokość pasa technologicznego, czyli obszaru, na którym mogą wystąpić ograniczenia w zagospodarowaniu terenu, będzie wynosiła 70 m (po 35 m od osi linii w obie strony). Planowana dwutorowa napowietrzna linia 400 kv relacji Ełk granica RP zostanie zaprojektowana i wykonana zgodnie z rygorystycznymi normami polskimi i europejskimi, a także innymi normatywami technicznymi dotyczącymi projektowania tego rodzaju obiektów. 2 x 35 m Budujemy w harmonii ze środowiskiem

8 8 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP Skąd się bierze trasa linii rozmowa z inż. Adamem Pahlem, głównym projektantem linii Ełk granica RP Redakcja: Panie inżynierze, na czym polega praca projektanta linii najwyższych napięć? Adam Pahl: Trudno udzielić odpowiedzi w kilku słowach. Przy projektowaniu linii najwyższych napięć, czyli 220 i 400 kv, kierujemy się normami, przepisami i wymaganiami technicznymi. W dzisiejszej rzeczywistości najważniejsze jest jednak pogodzenie dwóch interesów: indywidualnego i publicznego. Można by pomyśleć, że linia energetyczna po prostu łączy ze sobą dwa odległe punkty. W przypadku naszej linii 400 kv na jednym końcu jest nowa stacja elektroenergetyczna w Ełku, na drugim natomiast uzgodniony z projektantami litewskimi punkt przejścia linii przez granicę, uwarunkowany zachowaniem kierunku trasy linii do stacji energetycznej w Alytus na Litwie. Projektowanie łączącej je linii przypomina skomplikowaną łamigłówkę, labirynt. Projektant musi uwzględnić szereg ekonomicznych czy środowiskowych aspektów przyszłej budowy i eksploatacji. To znacząco ogranicza możliwość dowolnego prowadzenia linii. Jakie czynniki bierze się pod uwagę przy projektowaniu? Zacznijmy od najprostszych, czyli technicznych. Dla projektanta idealna trasa przebiega w linii prostej. Im więcej załomów, tym konstrukcja linii przesyłowej jest bardziej skomplikowana, a przez to trudniejsza i droższa zarówno w budowie, jak i późniejszej eksploatacji. Linia energetyczna może załamywać się w ściśle określonym zakresie kątów. Na słup w załomie oddziałują ogromne siły, dlatego stawia się wówczas słupy mocne bardziej masywne, z szerszą podstawą i rozbudowanymi fundamentami. Słupy potężniejsze, a zatem także droższe? Ależ oczywiście, i to znacząco. Bezpowrotnie minęły jednak czasy budowania w linii prostej. Dobry projektant jest realistą i musi uwzględniać aspekty pozatechniczne. Dziś niektóre linie przypominają zatem trasę slalomu narciarskiego. Oddziaływanie projektowanej linii w zakresie pola elektromagnetycznego oraz szumu akustycznego nie przekracza norm ustalonych w przepisach prawa krajowego. Gdyby było inaczej, linia nie otrzymałaby pozwolenia na użytkowanie Na czym polegają społeczne wyzwania przy projektowaniu linii? Każdy chce mieć prąd doprowadzony do swojej posesji, ale mało kto godzi się, żeby słup stanął na jego działce. Zdajemy sobie z tego sprawę i dlatego projektowane linie staramy się budować głównie na gruntach rolnych, omijając tereny budowlane. Problem polega na tym, że wówczas podnoszą się głosy właścicieli gruntów, którzy twierdzą, że ich działki będą w perspektywie kilku lat przekwalifikowane na budowlane, w wyniku czego ich wartość wzrośnie kilkukrotnie. Oczywiście nie można tego wykluczyć, niemniej jednak decydujące znaczenie mają zapisy ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego poszczególnych gmin. Projektant musi wytyczyć trasę, biorąc pod uwagę uwarunkowania terenu i aktualne zapisy dokumentów planistycznych gmin, przez które będzie prowadzona linia. W jaki sposób projektanci uwzględniają dokumenty planistyczne? Potrzeba budowy linii przesyłowych jest zawsze związana z budową lub modernizacją elektrowni. Plany rozbudowy i modernizacji systemu elektroenergetycznego są realizowane w oparciu o wieloletnie koncepcje programowo- -przestrzenne, plany wojewódzkie, studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego w poszczególnych gminach. Linie najwyższych napięć to inwestycje, które rodzą się latami. Inwestor stara się zarezerwować dla nich pas terenu w dokumentach planistycznych na wiele lat przed zamierzoną realizacją. Tak też było w przypadku linii Ełk granica RP, której pierwotny przebieg już w latach wprowadzany był do miejscowych planów zagospodarowania gmin, zaś w latach inwestor wykonał nowe studia trasowe, wskazując wariant preferowany do szczegółowego opracowania. To dobra praktyka, przy założeniu oczywiście, że stabilne pozostają normy i przepisy, a ludzie podejmujący życiowe decyzje, na przykład o budowie domu jednorodzinnego czy osiedla mieszkaniowego, interesują się rozwojem własnej gminy i kierują się zapisami dokumentów planistycznych. Czy tak się dzieje? Czy mieszkańcy znają plany rozwoju swojej gminy? Z tym bywa różnie. Wiele zależy od postawy mieszkańców, ich zaangażowania w sprawy lokalne. Ale także od władz: w niektórych gminach urzędnicy uświadamiają zainteresowanym, że na danym terenie planowana jest budowa linii elektroenergetycznej; w innych z kolei, pomimo tego, że trasa linii znajduje się w dokumentach planistycznych gminy, wydawane są warunki zabudowy dla działek znajdujących się w pobliżu planowanej linii lub wręcz na jej trasie!

9 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP 9 Projekt linii Czy linia Ełk granica RP to bezpieczna konstrukcja? Tak. Linia projektowana jest w oparciu o zupełnie nową normę, obowiązującą aktualnie w Unii Europejskiej. Każde państwo, także Polska, posiada do niej tzw. załącznik krajowy, uwzględniający m.in. jego warunki klimatyczne i geologiczne. To zupełnie nowa jakość i inny standard projektowania. Ponadto zanim słupy zostaną zastosowane w budowie konkretnej linii, podlegają wielostronnym badaniom wytrzymałościowym w specjalnej stacji prób. Wykonanie takich testów jest obowiązkowe. Badane jest również wyposażenie elektryczne linii, a więc układ i konstrukcja izolatorów wraz z osprzętem do zawieszenia przewodów. Wszystkie te trudne i kosztowne próby wykonuje się przed rozpoczęciem budowy linii, przy najbardziej niekorzystnych warunkach obciążeniowych opisanych w odpowiednich normach. Wyklucza to ewentualne awarie z przyczyn projektowych. Zadanie połączenia elektroenergetycznego Czy na trasie linii Ełk granica RP też występują takie trudności? Zadanie jest bardzo trudne: 113 kilometrów linii przechodzi przez ponad półtora tysiąca nieruchomości. Czy da się całkowicie uniknąć zbliżania linii do domostw? Nie, ale to dla nas ostateczność. Na trasie projektowanej linii zabudowa mieszkaniowa jest bardzo rozproszona, zwłaszcza w pobliżu Ełku czy Suwałk. Problemy pojawiają się również w mniejszych miejscowościach. W związku z tym nie jesteśmy w stanie ominąć z dala wszystkich budynków mieszkalnych. Chciałbym jednak podkreślić, że oddziaływanie linii ani w zakresie pola elektromagnetycznego, ani szumu nigdy nie przekroczy ustalonych prawnie wartości dopuszczalnych. Gdyby było inaczej, linia nie uzyskałaby pozwolenia na użytkowanie. Czy chciałby Pan mieszkać w domu z widokiem na linię? Nie przeszkadzałoby mi to, bo z liniami mam do czynienia od ponad 30 lat, ale rozumiem też mieszkańców terenów w pobliżu planowanej inwestycji. Proszę mieć jednak na uwadze, że oddziaływanie projektowanej linii 400 kv zamyka się w pasie technologicznym, czyli 35 m od osi linii w obie strony. Poza tym pasem linia na nic nie oddziałuje. Testowanie wytrzymałości słupa Dlaczego nie poprowadzić linii przez las? To kieruje nas do trzeciej grupy uwarunkowań środowiskowych. Otóż linie elektroenergetyczne 400 kv, podobnie jak autostrady czy gazociągi, zaliczają się do inwestycji mogących wpływać negatywnie na środowisko. Projektant linii musi więc uwzględnić choćby zalecenia Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych. Bez względu bowiem na zastosowaną technologię, prowadzenie linii przez las zawsze wiąże się z wycinką drzew. Zatem jeżeli Dyrekcja stwierdzi, że inwestycja spowoduje degradację i dewastację środowiska, nie wyrazi zgody na budowę. Dlatego też, linie wytycza się przez tereny rolne, możliwie daleko od istniejącej zabudowy. Jak zatem pogodzić interesy wszystkich stron? Projektant nie pracuje tylko nad mapami, lecz przede wszystkim w terenie. Wspierają go przedstawiciele wykonawcy, na bieżąco spotykając się z władzami gmin i mieszkańcami. Zgodnie z wymogami unijnymi wszędzie prowadzimy konsultacje i tam, gdzie jest to możliwe, korygujemy przebieg linii tak, aby pogodzić interesy wszystkich stron. Bardzo dziękuję za rozmowę. Budujemy w harmonii ze środowiskiem

10 10 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP Szczegółowa trasa linii Jeleniewo Przybliżona długość odcinka linii w poszczególnych gminach Ełk Olecko Wieliczki Bakałarzewo Suwałki Suwałki miasto Jeleniewo Szypliszki Puńsk Sejny Całkowita długość 24 km 7 km 14 km 18 km 12 km 2 km 4 km 13 km 17 km 2 km 113 km Bakałarzewo Olecko Wieliczki Ełk

11 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP 11 Szypliszki Puńsk Sejny m. Suwałki Suwałki Korzyści dla gminy z tytułu lokalizacji inwestycji Stałe wpływy do budżetu gminy z tytułu podatku od nieruchomości. Wynoszą 2% wartości inwestycji na obszarze gminy. Średni orientacyjny koszt budowy kilometrowego odcinka linii wynosi ok. 2 miliony złotych. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego gminy. Nowoczesna sieć linii przesyłowych daje możliwość rozbudowy lokalnych sieci dystrybucyjnych, z których zasilane są gminy położone na trasie linii. Poprawa warunków dla rozwoju lokalnej przedsiębiorczości, a w efekcie powstawanie nowych miejsc pracy. Poprawa warunków dla rozwoju energetyki wiatrowej. Nowoczesna sieć przesyłowa oznacza możliwość wyprowadzenia mocy, które wytwarzane są przez farmy wiatrowe. Budujemy w harmonii ze środowiskiem

12 12 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP Kwestie właścicielskie krok po kroku Większość mieszkańców dowie się o rozpoczęciu prac nad inwestycją podczas zebrań informacyjnych w gminach. Być może pojedynczy właściciele zetknęli się z geodetami, którzy pracowali w terenie i sporządzali szczegółowe mapy. Warto jednak zaznaczyć, że mapy te zwykle obejmują znacznie szerszy obszar niż sam teren pod inwestycję. Dlatego pojawienie się geodety nie zawsze oznacza, że na danej działce planowana jest linia. Dopiero później, po przygotowaniu odpowiednich map, powstają pierwsze szczegółowe projekty trasy linii. Po zakończeniu zebrań informacyjnych z mieszkańcami gmin pracę w terenie rozpoczynają rzeczoznawcy majątkowi. Ich zadanie polega na oszacowaniu wysokości wynagrodzenia przysługującego tym właścicielom, których działki znajdą się w tzw. pasie technologicznym linii. Wykonawca korzysta ze wsparcia rzeczoznawców majątkowych po to, aby oferty wynagrodzeń były sporządzone w sposób obiektywny. Wyceny uwzględniają m.in. lokalną wartość gruntów, rodzaj terenu, jego przeznaczenie, a także specyficzne uwarunkowania nieruchomości. W ten sposób można precyzyjnie ocenić wpływ inwestycji na wartość działki. Naturalnie im dłuższy i szerszy jest odcinek pasa technologicznego linii na danej działce, tym wyższa będzie kwota wynagrodzenia. Dodatkowe pieniądze otrzymują właściciele, którzy na działkach będą mieli ustawione słupy. Po ostatecznym wyborze trasy i oszacowaniu wynagrodzeń z właścicielami działek będą kontaktować się przedstawiciele terenowi reprezentujący wykonawcę. Osoba taka omówi warunki finansowe umiejscowienia inwestycji na danej działce. Przekaże również umowę, którą jeśli strony dojdą od razu do porozumienia podpisują właściciel i wykonawca. Po zawarciu umowy wypłacana jest pierwsza rata wynagrodzenia. Następnie przedstawiciel wykonawcy umawia się na spisanie umowy w formie aktu notarialnego. Jest to umowa ustanawiająca tzw. służebność przesyłu. Po zawarciu umowy w formie aktu notarialnego mieszkaniec otrzymuje kolejną ratę ustalonego wcześniej wynagrodzenia. Na podstawie umowy ustanawiającej służebność przesyłu do księgi wieczystej nieruchomości, przez którą przebiega linia, wpisana zostaje adnotacja o tzw. służebności przesyłu. Warto podkreślić bardzo istotny dla właścicieli fakt, że ani inwestor, ani wykonawca nie stają się w żadnym stopniu właścicielem działki. Ustanowiona służebność przesyłu daje inwestorowi jedynie prawo wstępu na nieruchomość w celu przeprowadzenia remontu i konserwacji linii elektroenergetycznej. Ani inwestor, ani wykonawca nie stają się w żadnym stopniu właścicielem działki Proces krok po kroku Wizyty geodetów, sporządzenie dokładnych map Spotkania informacyjne z mieszkańcami Sporządzenie operatów szacunkowych przez rzeczoznawcę majątkowego Wizyta przedstawiciela terenowego z umową Zawarcie umowy z właścicielem działki Wypłata I raty wynagrodzenia Ustalenie służebności u notariusza Wypłata kolejnej raty wynagrodzenia Służebność przesyłu Służebność przesyłu to instrument prawny utworzony kilka lat temu z myślą o regulowaniu relacji pomiędzy właścicielami nieruchomości a przedsiębiorstwami, które chcą zlokalizować na ich działkach np. linie energetyczne. Służebność przesyłu określa zakres, w jakim przedsiębiorca zamierza korzystać z fragmentu cudzej nieruchomości, na której zlokalizowana jest linia. Służebność przesyłu ustanawiana jest w drodze umowy pomiędzy właścicielem nieruchomości a właścicielem danej sieci, w tym przypadku firmą PSE Operator S.A., do której reprezentowania upoważniony jest wykonawca.

13 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP 13 Mieszkanie w sąsiedztwie linii Sąsiedztwo linii napowietrznych budzi zwykle wiele pytań i wątpliwości wśród mieszkańców okolicznych terenów. Dzieje się tak, choć w Polsce prąd elektryczny płynie przez ponad km linii najwyższych napięć, z czego blisko 5200 km to linie 400 kv. Warto dodać, że w samej Europie Zachodniej jest ponad km linii o napięciu 400 kv! Spotyka się je (także w Polsce) bardzo często na terenach podmiejskich, zwłaszcza wokół dużych miast, gdzie zabudowa mieszkaniowa zbliża się do istniejących linii na najmniejsze dopuszczalne odległości. Wynika to z prostej konieczności doprowadzenia energii do ogromnych aglomeracji. Widok osiedli zlokalizowanych kilkadziesiąt metrów od linii jest coraz bardziej powszechny. Inwestycja nie może zostać zrealizowana, jeśli nie uzyska decyzji środowiskowej, wydawanej przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska Inwestycja celu publicznego Celami publicznymi w rozumieniu art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami (ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r., Dz.U. z 2000 r. nr 46, poz. 543 z późn. zm.) są np.: budowa i utrzymywanie ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej, a także innych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń. Nie zmienia to faktu, że linie energetyczne najwyższych napięć oddziałują na środowisko. Są jednak niezbędne, ponieważ dostarczają energię milionom ludzi. Dlatego też ich budowę zalicza się do kategorii inwestycji celu publicznego. To oznacza szereg ułatwień prawnych, ale równocześnie nakłada na wykonawcę i inwestora obowiązek przestrzegania wielu przepisów, szczególnie restrykcyjnych w kwestiach dotyczących ochrony zdrowia. Jak to wygląda w praktyce? O bezpieczeństwo mieszkańców dba przede wszystkim Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (RDOŚ), ściśle współpracująca z Państwową Inspekcją Sanitarną. Aby rozpocząć budowę linii, wykonawca musi uzyskać tzw. decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach. Z perspektywy mieszkańców decyzja ta jest niezwykle ważna, ponieważ określa bardzo dokładnie warunki, które wykonawca musi spełnić, aby inwestycję zrealizować. Wydając taką decyzję, RDOŚ ocenia wszystkie założenia wykonawcy dotyczące możliwych źródeł i skutków oddziaływania linii na środowisko. Wiele osób pyta, na jakiej podstawie możliwa jest ocena założeń dotyczących oddziaływania linii, skoro nie została ona jeszcze wybudowana. Odpowiedź jest prosta. Wszystkie obliczenia opierają się na szacunkach, a ich podstawą są dane zebrane z dziesiątek tysięcy tego typu obiektów, które są niemal jednakowe na całym świecie. To jednak nie koniec oceny inwestycji. Po wybudowaniu linii jest ona uruchamiana na potrzeby przeprowadzenia szeregu prób i badań. Wówczas sprawdza się, czy wybudowany obiekt spełnia wszystkie normy i przepisy. Podczas rozmów o oddziaływaniu linii, szczególnie w trakcie spotkań z mieszkańcami terenów położonych wzdłuż jej trasy, zwykle poruszane są dwie kwestie: pole elektromagnetyczne i hałas. Inwestorom i wykonawcom od lat stawiane są pytania o to, czy linię słychać, jak blisko linii można budować domy, czy pod linią można przebywać i pracować. Dlatego kwestie te warto poruszyć w tym informatorze. Jednocześnie chcemy podkreślić, że temat oddziaływania linii jest ważny i obszerny. Istnieje szereg dobrych i uznanych w środowisku naukowym publikacji, które odnoszą się do tej kwestii w sposób rzetelny, oparty na wiarygodnych danych i badaniach. Wszystkie te materiały znajdą Państwo na stronie w dziale Materiały informacyjne. Budujemy w harmonii ze środowiskiem

14 14 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP Pole elektromagnetyczne Pewne jest, że napowietrzna linia elektroenergetyczna jest źródłem pola elektromagnetycznego. Należy jednak podkreślić, że z takim polem mamy do czynienia praktycznie bez przerwy, ponieważ stale przebywamy w otoczeniu włączonych urządzeń elektrycznych, takich jak np. telewizory czy komputery. W tym sensie pole wokół linii napowietrznej nie jest zjawiskiem wyjątkowym i specyficznym jedynie dla linii. Jedną z kluczowych właściwości pola elektromagnetycznego jest częstotliwość. Wynosi ona 50 Hz. Dlaczego ta wartość jest tak ważna? Otóż część obaw dotyczy rzekomego promieniowania linii. I choć jest szereg urządzeń, których używamy i o których faktycznie można mówić, że są źródłem promieniowania (np. telefon komórkowy), to na pewno nie należą do nich linie najwyższych napięć. 1 Hz 1 khz 1 khz 1 MHz 100 MHz linia przesyłowa, odkurzacz, żelazko monitor komputerowy radio telewizor Największe natężenie pola magnetycznego zmierzone pod jedną z krajowych linii 400 kv wynosiło 37,7 A/m czyli znacznie poniżej dopuszczalnej wartości określonej w obowiązujących przepisach. W Polskich przepisach funkcjonuje pojęcie dopuszczalnego poziomu poszczególnych składowych pola elektromagnetycznego, jakie mogą występować na terenach dostępnych dla ludzi. Dla pól, jakie występują przy liniach najwyższych napięć, dopuszczalna wartość natężenia pola elektrycznego wynosi 10 kv/m. Przepisy mówią również o tym, że na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową natężenie pola elektrycznego nie może przekraczać 1 kv/m. Dla porównania wartość ta jest pięciokrotnie wyższa np. w Austrii i Niemczech, gdzie linii 400 kv jest wielokrotnie więcej niż w Polsce. Przepisy stanowią również, że w miejscach dostępnych dla ludzi, lecz nieprzeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, nie ma potrzeby ograniczania natężenia pola elektrycznego do wartości mniejszej niż 10 kv/m. 900 MHz 2 GHz GHz GHz telefon komórkowy kuchenka mikrofalowa elektryczne promienniki ciepła promieniowanie rentgenowskie Z kolei wartość dopuszczalna natężenia pola magnetycznego, jakie może występować w środowisku, w tym na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, nie powinna przekraczać 60 A/m (amperów na metr). Warto w tym miejscu dodać, że największe natężenie pola magnetycznego zmierzone pod jedną z krajowych linii 400 kv, wynosiło 37,7 A/m czyli znacznie poniżej dopuszczalnej wartości określonej w obowiązujących przepisach. Linia przesyłowa emituje znacznie słabsze pole elektromagnetyczne niż część elektrycznych urządzeń używanych w domu Czy wiesz, że... Projektując linię, należy ściśle przestrzegać dopuszczalnych wartości pola elektromagnetycznego. Ma ono dwie składowe: elektryczną i magnetyczną. Każda podlega rygorystycznym normom. Badania poświęcone wpływowi pól na ludzi trwają nieprzerwanie od ponad 30 lat. Ich wyniki nie wskazują jednak na szkodliwość dla zdrowia tego rodzaju obiektów. Wiadomo na pewno, że znane są właściwości pól o znacznie wyższych natężeniach, stąd też wiele krajów, w tym Polska, wprowadziła przepisy ograniczające przebywanie ludzi w zasięgu silnych pól elektromagnetycznych. Zagadnienie oddziaływania pól elektromagnetycznych na człowieka od lat jest przedmiotem badań naukowych. W 2007 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podsumowała wszystkie dotychczas przeprowadzone badania, stwierdzając, że pole elektromagnetyczne o poziomach takich, jakie wytwarzane są przez linie napowietrzne, nie stwarza żadnego zagrożenia dla zdrowia ludzi.

15 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP 15 Hałas Innym zjawiskiem występującym sporadycznie w bezpośrednim sąsiedztwie linii jest hałas a właściwie szum. Hałas kojarzy się bowiem z dźwiękiem klaksonu, dyskoteki, startem samolotu czy głośną muzyką. Występujące w tych przypadkach natężenie dźwięku jest całkowicie odmienne niż to związane z pracą linii. W dodatku szum akustyczny jest zjawiskiem stosunkowo rzadkim. Jego źródłem jest tzw. ulot, czyli rodzaj wyładowania elektrycznego zachodzącego przy samej powierzchni przewodów fazowych linii najwyższych napięć. W celu ograniczenia związanego z tym hałasu, w przypadku linii 400 kv stosuje się przewody wiązkowe. Ulot występuje tylko i wyłącznie w określonych warunkach pogodowych przy dużej wilgotności powietrza lub mżawce. W warunkach atmosferycznych Polski północno-wschodniej zjawisko szumu zachodzi łącznie przez ok. 30 dni w roku. Linię słychać jedynie przy dużej wilgotności powietrza. W północno-wschodniej Polsce zjawisko szumu linii elektroenergetycznej zachodzi przez ok. 30 dni w roku Odstępnik tłumiący Odstępnik to element konstrukcji, który utrzymuje przewody w stałej odległości od siebie. Ogranicza tym samym ich drgania i tłumi hałas wytwarzany przez linię. Obowiązujące w Polsce przepisy jasno określają dopuszczalne poziomy hałasu. W zależności od rodzaju terenu wynoszą one od 40 db w nocy do 55 db w dzień. Ważne dla mieszkańców jest to, że w skrajnie niekorzystnych warunkach pogodowych poziom hałasu w odległości 35 m od osi linii nie przekracza wspomnianych wyżej wartości dopuszczalnych. 145 db 125 db 105 db 93 db 55 db 45 db db 12 db start odrzutowca ciężki sprzęt budowlany dyskoteka ciężki transport drogowy rozmowa mieszkanie linie przesyłowe najwyższych napięć las Szum pracującej linii jest mniej słyszalny niż przeciętna rozmowa Budujemy w harmonii ze środowiskiem

16 16 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP W trosce o przyrodę Linia Ełk granica RP przebiega przez wyjątkowo cenne środowiskowo obszary. Dlatego dla wykonawcy zadania od samego początku inwestycji niezwykle ważne było zaprojektowanie linii w taki sposób, by wyeliminować lub do minimum ograniczyć jej oddziaływanie na otoczenie przyrodnicze. Prace nad projektem zaczęto od analizy potencjalnych oddziaływań linii najwyższych napięć na środowisko i wskazania grup organizmów, na które może ona mieć wpływ. Analiza dotyczyła oddziaływania na otoczenie zarówno w fazie budowy, jak i podczas późniejszej eksploatacji linii, a nawet jej remontów czy awarii. Wykorzystanie słupów nadleśnych znacząco ogranicza wycinkę drzew w lasach Dokładne określenie zasobów, na które ostatecznie zwrócono szczególną uwagę, oparte zostało przede wszystkim na oczekiwaniach organu wydającego decyzję środowiskową, którym jest Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska (RDOŚ). W swojej decyzji wskazał on najważniejsze i wymagające badań siedliska przyrodnicze i grupy gatunków, eliminując inne, w odniesieniu do których oddziaływanie nie występuje lub jest pomijalnie małe (np. organizmy wodne). Przygotowana przez zespół wykonawców (grupujący specjalistów z różnych dziedzin) metodyka badań przyrodniczych została skonsultowana i uzgodniona ze środowiskiem naukowym, organizacjami pozarządowymi oraz instytucjami zarządzającymi przestrzenią, w tym zwłaszcza z RDOŚ i z Lasami Państwowymi. Po ustaleniu ostatecznego zakresu i obszarów analiz wzdłuż czterech (a początkowo nawet sześciu) rozpatrywanych wariantów trasy, przeprowadzono inwentaryzację przyrodniczą, obejmującą pełen rok badań. Prace prowadzone były w pasie o szerokości od 200 (np. dla owadów) do 2000 m (np. dla siedlisk przyrodniczych i ptaków) wzdłuż trasy linii. W ich wyniku otrzymano faktyczną listę siedlisk przyrodniczych oraz gatunków fauny i flory występujących na danym terenie i mogących podlegać oddziaływaniu linii. Na bieżąco dokonywano także drobnych modyfikacji wariantów, tak by ominąć obszary wyjątkowo cenne (np. strefy ochronne ptaków czy brzegi lasów). W stosunku do większości badanych grup oddziaływanie linii można uznać za nieznaczące lub możliwe do zminimalizowania na etapie projektowania (np. poprzez omijanie miejsc wrażliwych przy lokalizowaniu słupów czy zaplecza budowy). Negatywne oddziaływania mogą dotyczyć jedynie ptaków (zwłaszcza gatunków o dużej masie ciała lub mało zwrotnych) i nietoperzy. Dla nich linie mogą stanowić przeszkodę w przelotach (niektóre osobniki mogą się o nie rozbijać), a jako nowe elementy w krajobrazie mogą je początkowo płoszyć. Ze względu na wysokość słupów oraz odstęp między przewodami nie istnieje natomiast niebezpieczeństwo porażenia prądem żadnego z gatunków ptaków. Należy także zaznaczyć, że nie ma wiarygodnych danych literaturowych, które wskazywałyby na negatywny wpływ pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez linie napowietrzne na różne gatunki roślin czy zwierząt. Dla zminimalizowania oddziaływań linii na przyrodę ożywioną zaproponowano szereg działań, w tym np.: oznaczenie przewodów specjalnymi kulami lub spiralami w miejscach, w których krzyżują się one z korytarzami przelotu ptaków, poprowadzenie linii ponad koronami drzew, tak by do minimum ograniczyć potrzebę ich wycinania, maksymalne rozsunięcie słupów przy przecinaniu dolin rzecznych, zwłaszcza Doliny Rospudy, zapewnienie nadzoru specjalistów z dziedziny ochrony przyrody przy wyznaczaniu lokalizacji słupów, dróg dojazdowych i zaplecza budowy. Kula ostrzegawcza zapobiega m.in. zderzeniom ptaków z linią

17 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP 17 Odpowiedzi na najczęstsze pytania Firmy z grupy ELTEL Networks od lat zajmują się przygotowaniem i budową linii najwyższych napięć w całej Polsce. Właściciele nieruchomości w sąsiedztwie projektowanych inwestycji zwykle interesują się podobnymi zagadnieniami. Poniżej zamieszczamy odpowiedzi na pytania, które najczęściej pojawiają się w kontekście linii najwyższych napięć. Pytania o linię w sąsiedztwie nieruchomości W jakiej odległości od linii elektroenergetycznej o napięciu 400 kv można lokalizować budynki mieszkalne? Przepisy nie ustalają jednolitej odległości minimalnej, bo zależy to choćby od rodzaju konstrukcji linii i wysokości zawieszenia przewodów nad ziemią. O tym, jaka odległość musi dzielić dom od linii, decyduje poziom pól elektromagnetycznych i hałasu. Dla połączenia Ełk granica RP wyliczono dystans 35 metrów od osi linii. Oznacza to, że już w tej odległości natężenie pola elektrycznego spada poniżej dopuszczalnego poziomu, a dźwięk towarzyszący pracy linii przestaje być słyszalny. Czy dłuższe przebywanie pod linią, na przykład podczas pracy w polu, jest bezpieczne? Tak, całkowicie bezpieczne. W miejscach dostępnych dla ludzi dopuszczalne natężenie pola elektrycznego o częstotliwości 50 Hz czyli takiego, z jakim mamy do czynienia w przypadku linii przesyłowych wynosi 10 kv/m. Na terenach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową pułap to 1 kv/m. Z kolei natężenie pola magnetycznego nie może przekroczyć 60 A/m. Poziomy pól w przypadku linii Ełk granica RP mieszczą się poniżej tych limitów. Warto dodać, że na dużych obszarach Polski linie przesyłowe 400 kv prowadzone są przede wszystkim przez tereny rolnicze. Linie nie przeszkadzają w uprawach, ani w użytkowaniu jakiegokolwiek rodzaju sprzętu rolniczego, łącznie z największymi deszczowniami. Czy linia zakłóca odbiór sygnału radiowo-telewizyjnego? Nie, ponieważ w przypadku linii przesyłowych częstotliwość pól jest bardzo niska. W żaden sposób nie będzie to zakłócać sygnałów radiowych i telewizyjnych. W jakiej odległości od siebie będą słupy i jaka będzie ich wysokość? Na prostych odcinkach rozpiętość może wynieść nawet 450 m, natomiast tam, gdzie linia będzie skręcać, odległości między słupami będą wynosić ok. 350 m. Ich wysokość to standardowo 78 m. Budujemy w harmonii ze środowiskiem

18 18 Linia elektroenergetyczna Ełk granica RP Odpowiedzi na najczęstsze pytania Czy bezpieczne jest wypasanie zwierząt pod linią? W Europie jest ponad sto tysięcy kilometrów takich linii. Niektóre z nich pracują od 30 lat. W większości znajdują się na terenach rolniczych, a widok stada krów pasącego się bezpośrednio pod linią jest powszechny. Przez wszystkie te lata nie stwierdzono żadnego wpływu linii na zwierzęta i ich zachowanie. Pytania o kwestie formalne Czy po ustanowieniu służebności przesyłu i wybudowaniu linii inwestor staje się właścicielem gruntu? Absolutnie nie. Dzięki służebności przesyłu inwestor uzyska jedynie ograniczone prawo do korzystania z gruntów pod linią w związku z budową i eksploatacją linii. Służebność przesyłu ustanawiana jest w formie aktu notarialnego, ale nie ma to nic wspólnego z przeniesieniem własności. Więcej informacji na ten temat może udzielić każdy notariusz. Jakie ograniczenia zostaną nałożone na właścicieli działek pod linią? Ograniczenia dotyczą tylko i wyłącznie pasa technologicznego do 35 m od osi linii. W jego obrębie zabronione jest wznoszenie budynków mieszkalnych i sadzenie wysokich drzew. Jednak poza granicą pasa nie ma żadnych ograniczeń w użytkowaniu działek. Jeśli teren pod linią ma przeznaczenie rolne, to nie ulega ono zmianie. Komu i za co przysługuje wynagrodzenie? Do wynagrodzenia uprawnieni są wszyscy właściciele, przez których działki przechodzić będzie pas technologiczny. Wysokość kwoty zależna będzie od obszaru działki objętego pasem. Dodatkowe odszkodowania otrzymają wszyscy właściciele, na których działkach zostaną zlokalizowane słupy. Kwota przelewana będzie w dwóch ratach: pierwsza trafi do właściciela po zawarciu umowy, druga po podpisaniu aktu notarialnego. Czy odszkodowania obejmą straty związane z budową linii? Nie. Rekompensaty za ewentualne straty powstałe podczas budowy i eksploatacji linii będą regulowane osobno.

19 Aktualne informacje znajdą Państwo na stronie internetowej Kontakt dla dziennikarzy Wszelkich informacji udziela biuro prasowe inwestycji. Jacek Miciński Biuro prasowe inwestycji tel Wydawca: ELTEL Networks Rzeszów S.A. Opracowanie całości: LIGNAR PR Sp. z o.o. Opracowanie graficzne: Błażej Chwoła Nadzór merytoryczny: dr inż. Marek Szuba Rzeszów, 2012

20 Szypliszki Jeleniewo Puńsk Sejny Olecko Bakałarzewo m. Suwałki Suwałki Wieliczki m. Ełk Ełk Kontakt Dla mieszkańców gmin Ełk, Olecko, Wieliczki, Bakałarzewo tel (od poniedziałku do piątku, w godzinach: ) dlawlascicieli@liniaelkgranica.pl Dla mieszkańców gmin Suwałki, Jeleniewo, Szypliszki, Puńsk, Sejny tel (od poniedziałku do piątku, w godzinach: ) dlawlascicieli@liniaelkgranica.pl adres korespondencyjny: Eltel Networks Olsztyn S.A. Gutkowo 81 d Olsztyn adres korespondencyjny: Eltel Networks Rzeszów S.A. Widełka Widełka Budowa linii Ełk Bis granica RP jest integralną częścią projektu budowy połączenia elektroenergetycznego Polska Litwa, które zostało wpisane na listę projektów kluczowych, to jest takich, których realizacja leży w interesie nie tylko Polski, ale także Europy. Projekt, w tym budowa linii Ełk Bis granica RP, jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ), Priorytet X, Działanie Jedynym Beneficjentem, czyli odbiorcą środków, jest inwestor PSE Operator S.A.: Instytucjami zaangażowanymi we wdrażanie POIiŚ- Działanie 10.1 są: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (Instytucja Zarządzająca): Ministerstwo Gospodarki (Instytucja Pośrednicząca): Instytut Nafty i Gazu (Instytucja Wdrażająca): Więcej informacji na temat Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko można uzyskać na oficjalnej stronie: