Pan Prezes SSO Andrzej Witka-JeŜewski Sąd Rejonowy we Włocławku

Transkrypt

1 Włocławek, 15 lutego 2010r. Pan Prezes SSO Andrzej Witka-JeŜewski Sąd Rejonowy we Włocławku dot. Prez. A 003/1425/09 Zgodnie z zarządzeniem Pana Prezesa z dnia r. informuje, Ŝe zapoznałam się z Metodologią prowadzenia dokumentacji w sprawach dotyczących dozoru kuratora sądowego. Krótki przewodnik po wzorach i formularzach, nadesłaną przez Ministerstwo Sprawiedliwości pismem DWOiP-II /09. Informuję, Ŝe w miarę moŝliwości część zaleceń Ministerstwa zostaną wprowadzone do realizacji od początku marca 2010r., kiedy to wszyscy kuratorzy społeczni zostaną przeszkoleni w zakresie Metodologii i otrzymają odpowiednie druki formularzy. Jednak część zaleceń Metodologii, moim zdaniem, nie jest moŝliwa do zastosowania. W dniu 12 stycznia 2010r. uczestniczyłam w zebraniu naradzie, zorganizowanej przez Kuratora Okręgowego Sądu Okręgowego we Włocławku. W zebraniu uczestniczyli Kurator Okręgowy oraz Kierownicy Zespołów Kuratorskich działających w 1

2 jurysdykcji Sądu Okręgowego we Włocławku. Zostały wówczas omówione aspekty praktyczne wdroŝenia Metodologii do pracy, tak w pracy Sekcji Wykonawczej II Wydziału Karnego Sądu Rejonowego we Włocławku, jak i w Zespołach Kuratorskich Sądu Rejonowego we Włocławku. Takich ustaleń nie mogłam zaproponować kuratorom z innych sądów rejonowych w okręgu Sądu Okręgowego we Włocławku. Zaproponowałam, aby stosować się tylko do części zaleceń Metodologii, gdyŝ moim zdaniem niektóre z zaleceń są zbędne i utrudniają pracę kuratora sprawującego dozór, albo są wręcz sprzeczne z prawem. Przechodząc do poszczególnych zaleceń Metodologii informuję, Ŝe formularz teczka dozoru (MS/Doz.1) nie zostanie w chwili obecnej wprowadzona do stosowania. WiąŜe się to przede wszystkim z faktem, iŝ pod koniec roku 2009 zostało wydrukowanych 1000 teczek dozoru wg wzoru przedstawionego przez tut. Sąd. Podkreślić przy tym naleŝy, Ŝe wzór tej teczki nie odbiega od wzoru zaproponowanego przez Metodologię, gdyŝ zawiera wszystkie te same dane, co w proponowanym formularzu, chociaŝ są ułoŝone w innej grafice. UwaŜam wręcz, Ŝe teczka dozoru drukowana przez tut. Sąd jest lepsza, gdyŝ na dole teczki umieszcza się sygnaturę wyroku, co jeszcze bardziej ułatwia zlokalizowanie teczki wśród innych, leŝących w jednym miejscu w stosie. Drukowanie nowych teczek dozoru, moim, zdaniem jest zbędnym wydatkiem dla Sądu. Nowy wzór polecenia wykonywania dozoru i powierzenia sprawowania dozoru kuratorowi sądowemu (wzór MS/Doz.2) zawiera dane, które mają pozwolić na właściwe podjęcie działań kuratora. Są tam jednak dane zbędne i niemoŝliwe do podania. UwaŜam, Ŝe wpisanie adresu osoby pokrzywdzonej 2

3 fizycznej, lub jej numeru konta bez jej zgody, jest naruszeniem ustawy z dnia r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. nr 133 poz. 883). Skazany ma bowiem prawo wglądu do teczki dozoru, (nie ma takiego formalnego zakazu) i bez przeszkód moŝe poznać miejsce pobytu pokrzywdzonego. Przepis art. 23 ust. 1 w/w ustawy mówi, Ŝe przetwarzanie danych, a więc informowanie innych o miejscu pobytu, dopuszczalne jest tylko za zgodą osoby, której dane dotyczą i nie moŝe być tutaj mowy, Ŝe ujawnienie danych jest niezbędne dla dobra publicznego. NajwyŜszym dobrem w tym przypadku jest ochrona osoby fizycznej, pokrzywdzonej przestępstwem, a więc nie moŝna udzielić informacji skazanemu bez zgody pokrzywdzonego. Ponadto juŝ w Kodeksie postępowania karnego przewidziano, Ŝe podejrzany nie ma prawa poznać miejsca zamieszkania pokrzywdzonego, co wynika w przepisu art kpk. W naszym Sądzie jest praktyka, moim zdaniem godna naśladowania, Ŝe skazany zwraca się z prośbą do Sądu o podanie adresu, miejsca pobytu pokrzywdzonego. Sąd w przypadku braku zgody pokrzywdzonego poucza skazanego, iŝ zasądzoną naleŝność moŝe złoŝyć do depozytu sądowego. Ponadto formularz polecenie wykonania dozoru powiela dane, które znajdują się juŝ na teczce dozoru, tj. dane dotyczące skazanego a konkretnie czas trwania okresu próby, a takŝe dane, które zawiera odpis wyroku. Tak więc powielanie tych danych jest zbędne, powoduje bowiem zbędny nakład pracy i produkowanie zbędnych papierów w teczce dozoru. Odnośnie zarządzenia wstępnego kierownika zespołu (MS/Doz.3) uwaŝam, Ŝe wskazanie od razu, kto ma sprawować dozór: kurator społeczny, czy zawodowy, jest wystarczający. 3

4 Wskazanie wprost na kuratora zawodowego jest przejawem braku zaufania do kompetencji kuratora zawodowego i doświadczenia przy ocenie, czy dozór jest trudny i wymaga jego osobistego dozoru, czy teŝ ten dozór moŝe sprawować kurator społeczny. Ustalenie, czy wobec skazanego były prowadzone inne sprawy jest w znacznym stopniu ograniczone przepisami o przedawnieniu i zatarciu skazania. Nie moŝna, bowiem powoływać i dołączać do aktualnej teczki dozoru kserokopii dokumentów w sprawach, w których upłynęło 6 miesięcy od zakończeniu okresu próby, jeśli nastąpiło zatarcie skazania. Tak samo nie moŝna, bez aktualnej informacji KRK dołączać kserokopii teczki dozoru, gdy zakończył się okres próby w stosunku do skazanych warunkowo przedterminowo zwolnionych. Podkreślić naleŝy, Ŝe w przypadku zakończenia okresu próby i dalszych 6 miesięcy z reguły następuje zatarcie skazania z mocy prawa. Jeśli to nie nastąpiło w świetle art kk, to Sąd skazujący i wykonawczy będzie miał obowiązek ustalenia, czy nastąpiło zatarcie skazania. Takie ustalanie moŝe spowodować, Ŝe do czynności związanych z dozorem znów będzie zaangaŝowany Sąd w sprawie, w której okres próby zakończył się i tenŝe Sąd nie moŝe podejmować Ŝadnych decyzji merytorycznych, za wyjątkiem ustaleń formalnych, w zakresie, Ŝe nie nastąpiło zatarcie z mocy prawa. Dlatego uwaŝam, Ŝe do aktualnych teczek dozoru mogą być dołączane kserokopie innych sprawowanych dozorów, oraz w których nie upłynęło 6 miesięcy od daty trwania dozoru. Podnieść naleŝy, Ŝe te wszystkie formalne uwagi dotyczą równieŝ warunkowego przedterminowego zwolnienia. Dozorowany po zakończeniu okresu próby mógł się zwrócić do Sądu I instancji (takŝe z innego terenu) o wcześniejsze zatarcie skazania na 4

5 podstawie kk, zaś o tej okoliczności kurator sprawujący wcześniej nie otrzyma Ŝadnej informacji. Takie ustalenia kuratora w oparciu tylko o swoje kontrolki i wykazy moŝe doprowadzić do sytuacji, Ŝe kurator będzie korzystał z dokumentacji spraw, w których nastąpiło zatarcie skazania, a jest to niedopuszczalne. Dlatego teŝ brak jest uzasadnienia, aby w druku Sprawozdanie z objęcia dozoru (MS/Doz.9) kurator był zobligowany do podania karalności z ostatnich 10 lat (pkt III sprawozdania). W związku z powyŝszym nie mogę się zgodzić równieŝ na nałoŝenie kuratorowi obowiązku zapoznawania się z aktami dozoru, który juŝ zakończono, a takŝe z aktami sprawy karnej, w której orzeczono aktualny dozór. Przepis 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia r. w sprawie zakresu praw i obowiązków podmiotów sprawujących dozór, zasad i trybu wykonywania dozoru oraz do sprawowania dozoru (Dz. U,. nr 91 poz.812) nakłada powinność w tym zakresie, zaś 5 tegoŝ rozporządzenia mówi, Ŝe kurator moŝe zaznajamiać się z aktami sprawy. Z takŝe róŝnych zaleceń rozporządzenia nie moŝna wnioskować bezwzględnego obowiązku zaznajamiania się kuratora z aktami sprawy co sugeruje formularz Polecenie kuratora zawodowego (MS/Doz.4). Podnieść przy tym naleŝy, Ŝe w trakcie postępowania przygotowawczego lub w trakcie postępowania jurysdykcyjnego wywiady są przeprowadzane w oparciu o art. 214kpk, a więc na pewno w konkretnych przypadkach (zarzut zbrodni oraz sprawca, który w chwili czynu nie ukończył 21 roku i ma zarzut popełnienia przestępstwa przeciwko Ŝyciu). Wywiad taki jest jednak jednorazowy i z reguły kurator nie ma moŝliwości z całą pewnością ocenić sylwetkę podejrzanego (oskarŝonego), co do właściwości i warunków osobistych oraz jego dotychczasowego 5

6 Ŝycia osobistego. Po przeprowadzeniu takiego wywiadu kurator zna tylko wstępnie środowisko oskarŝonego i w przypadku oddania go pod dozór (przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności lub po warunkowym przedterminowym zwolnieniu z reszty kary pozbawienia wolności) taki wywiad juŝ posiada w swojej dokumentacji (specjalnej teczce, gdzie przechowuje wywiady zlecone na podstawie art. 241 kpk). Nie ma więc potrzeby w tej kwestii przeglądać akt sprawy karnej. Z opisu czynu wiadomo, czy w trakcie postępowania przygotowawczego lub w trakcie postępowania przed Sądem oskarŝony był poddawany badaniom, które mogą być przydatne do sprawowania dozoru. Wówczas kurator na pewno sięgnie do akt sprawy, aby uzyskać kserokopie takiej opinii celem dołączenia do teczki dozoru. Reasumują nie ma Ŝadnych podstaw do zobligowania kuratora do złoŝenia oświadczenia (formularz MS/Doz. 4), Ŝe w kaŝdym przypadku zaznajomił się z aktami sprawy karnej tut. Sądu, a takŝe z aktami, których zakończono dozory. Odnosząc się do dalszej części Metodologii uwaŝam, Ŝe przedstawienie sprawozdania z objęcia dozoru wraz z pismem przewodnim do tut. Sadu (wzór MS/Doz.10) wraz z odsyłaczem jest zbędną biurokracją i zbieraniem dalszych papierków w teczce dozoru. Jest to uzasadnione tylko w przypadku, gdy Sądem I instancji jest inny Sąd niŝ sprawujący dozór. Moim zdaniem wystarczy, aby do rąk sędziego wykonawczego trafiło sprawozdanie z objęcia dozoru, a na nim sędzia złoŝy swój podpis i datę oraz na końcu sprawozdania w rubryce uwagi wskaŝe kiedy Sąd oczekuje kolejnego sprawozdania. W tym kształcie sprawozdanie wraca do 6

7 teczki dozoru, gdyŝ w aktach głównych jest zbędne (trafi tam z całą teczką po zakończeniu okresu próby). Wracając do Sprawozdania w objęcia dozoru naleŝy wskazać na jeden zasadniczy aspekt. Z przepisów prawa kkw oraz w/w rozporządzenia z dnia r. wynika, Ŝe kurator ma obowiązek złoŝyć to sprawozdanie w ciągu 14 dni od pierwszego kontaktu z dozorowanym (w ciągu 7 dni od wpłynięcia sprawy do zespołu kuratorskiego). Moim zdaniem nie zawsze będzie to sprawozdanie zgodne z wymogami w/w przepisów, a takŝe z załoŝeniami Metodologii. Jeśli dozorowany pochodzi ze środowiska znanego kuratorowi z wcześniejszych czynności, to nie będzie większego problemu postawić prawidłową diagnozę i określić właściwe środki zaradcze, aby dozorowany nie wszedł ponownie w konflikt z prawem i wykonywał obowiązki nałoŝone wyrokiem. W przypadku nowej osoby, w nowym środowisku, nie jest moŝliwe, aby kurator po pierwszym kontakcie, w ciągu kilkunastu dni, mógł w miarę obiektywnie ocenić prognozy co do dalszych zachowań dozorowanego, a co za tym idzie, sposobu oddziaływania kuratora na dozorowanego. Nie moŝna więc przyjmować zgodnie z zastrzeŝeniami Metodologii, iŝ wadliwe, bądź nierzetelnie sporządzone rozpoznanie właściwości i potrzeby sprawcy moŝe zakończyć się niepowodzeniem dozoru. UwaŜam, Ŝe po co najmniej kilku miesiącach kurator, który kontroluje zachowania skazanego co najmniej raz w miesiąc (a w miarę potrzeby częściej) będzie mógł z całą stanowczością przedstawić dalsze prognozy i metody resocjalizacji dozorowanego. W Sprawozdaniu z objęcia dozoru diagnoza osobopoznawcza w punktach 7 i 8, kurator ma ocenić intelekt i osobowość dozorowanego. UwaŜam, Ŝe nawet po opisaniu 7

8 poszczególnych rubryk, kurator nie jest uprawniony do oceny intelektu i osobowości dozorowanego. Rozwój umysłowy, zdolność przewidywania konsekwencji, ewentualne zaburzenia umysłowe, samoocena, zdolność do samokontroli, stabilność emocjonalna, ewentualne zaburzenia emocjonalne i inne opisane w punktach 7 i 8 sprawozdania ewidentnie są określeniami i stanami, które moŝe oceniać wyłącznie psycholog (nawet nie Sąd, gdyŝ moŝe to robić tylko w oparciu o opinię biegłego sądowego psychologa). Takie ustalenia mógłby zrobić jednak kurator, o ile jest równocześnie psychologiem i przeprowadzi odpowiednie testy psychologiczne. RównieŜ punkt 9 sprawozdania, w szczególności podatność na wpływy czy skłonność do kłamstwa, winna być oceniana przez psychologa, a nie przez kuratora. Kurator moŝe jedynie stwierdzi, czy dozorowany go okłamał lub nie. Dlatego teŝ nie będę egzekwowała od kuratorów, aby te rubryki, tj. 7,8 i 9 były wypełnione w tym zakresie, jakim mam zastrzeŝenia. Na zakończenie Sprawozdania z objęcia dozoru jest miejsce na uwagi oraz zarządzenia kuratora zawodowego, kierownika zespołu oraz sędziego. UwaŜam, Ŝe tego rodzaju rubryka jest zbędna, gdyŝ: jeśli sprawozdanie sporządzał kurator społeczny, to kurator zawodowy lub kierownik zespołu moŝe mieć jedynie uwagi co do stron formalnych sporządzonego sprawozdania, a to nie ma prawa być w teczce dozoru, gdyŝ nie dotyczy dozorowanego, lecz ewentualnych błędów samego kuratora. Natomiast decyzja co do spraw rudnych to juŝ została rozstrzygnięta z chwilą jaki kurator objął dozór społeczny czy zawodowy. Sędzia w tej rubryce (zamiast w pismach przewodnich) moŝe zapisać kiedy oczekuje kolejnego sprawozdania z prowadzonego dozoru. 8

9 Przechodząc do dalszych czynności kuratora, tj. sprawowania dozoru, Metodologia wywiodła w oparciu o przepisy 12 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia r. w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania uprawnień i obowiązków kuratorów sądowych (Dz. U. nr 112 poz. 1064), Ŝe kurator winien sporządzać sprawozdania z dozoru co najmniej raz na 6 miesięcy. Moim zdaniem jest to błędne załoŝenie, gdyŝ jak sam autor Metodologii wskazuje, kolejne sprawozdania z dozoru kurator składa na Ŝądanie Sądu ( 4 pkt 1 w/w rozporządzenia). Gdyby rzeczywiście ustawodawca przewidywał konieczność takich sprawozdań co 6 miesięcy, to taki obowiązek Minister Sprawiedliwości zawarłyby w rozporządzeniu z dnia r. w sprawie zakresu praw i obowiązków podmiotów sprawujących dozór, zasad i trybu wykonywania dozoru oraz do sprawowania dozoru (Dz. U,. nr 91 poz.812). Z praktyki jest wiadomym, Ŝe kurator co najmniej raz w miesiącu ma bezpośredni kontakt z dozorowanym i na tę okoliczność sporządza karty czynności dozoru. Nie rozumiem więc dlaczego miałby sporządzać Sprawozdanie z przebiegu dozoru co 6 miesięcy, jeśli tego Sąd nie oczekuje i nie będzie się z tym sprawozdaniem zapoznawał. W związku z tym ustaliłam z Kierownikami Zespołów I i II tut. Sądu, Ŝe takie sprawozdania będą sporządzane na wyraźnie Ŝądanie Sądu. W trakcie trwania dozoru kuratorzy będą sporządzać karty czynności, chyba Ŝe będą występowali w danej sprawie z wnioskiem do Sądu (np. o zarządzenie kary czy nałoŝenie obowiązku, lub zwolnienie z dozoru). Sąd moŝe teŝ zaŝądać sprawozdania z przebiegu dozoru jednocześnie ze sprawozdaniem z jego zakończenia. 9

10 Karty czynności dozoru, jak wynika z Metodologii są jednakowe pod względem treści, choć występują w dwóch wersjach: pionowej i poziomej. Moim zdaniem dywagacje na temat obracania teczki dozoru jest zbędne, gdyŝ nie forma, lecz zawartość teczki dozoru jest najwaŝniejsza. Kurator moŝe teŝ, bo nie ma ku temu zakazu, sporządzać karty czynności odręcznie (czytelnie), byle miały one wszystkie elementy zawarte w formularzu. Moim zdaniem nie umniejsza to w Ŝaden sposób głównej powinności wobec skazanego i jego resocjalizacji. W kolejnych punktach Metodologia przedstawiła kuratorom szereg wzorów wniosków adresowanych do Sądu. Moim zdaniem takie formularze są wyrazem nieufności do kuratorów sporządzających wnioski. Jakikolwiek miałby taki wniosek wymiar i wygląd graficzny dla Sądu zawsze będzie czytelny, jeśli zawierać będzie wszelkie dane umoŝliwiające jego rozpoznanie i będzie naleŝycie uzasadniony. To tak samo jak by sporządzać wzór aktu oskarŝenia dla prokuratora, czy wzór wyroku dla sędziego. Reasumując trudno mi się zgodzić z załoŝeniami Metodologii, iŝ wzory pism i formularzy przekazywanych pomiędzy kuratorami i sądami mogą mieć wpływ na politykę jednolitej resocjalizacji dozorowanych na terenie kraju. Jedyną moŝliwością takiego ujednolicenia mogą być: sporządzanie takich samych sprawozdań z objęcia dozoru (bez informacji, będących domeną psychologa), wymogi dotyczące kontaktu dozorowanego z kuratorem (teŝ w przypadku wyjazdu za granicę), pouczenia o skutkach nie wywiązywania się z nałoŝonych obowiązków i uchylania się od dozoru Wszelkie formularze od wyglądu teczki dozoru do wzory pism przewodnich, nie wpłyną na prawidłową resocjalizacje skazanych. 10

11 Mogą tylko ułatwić pracę nadzorczą ze strony organów, które jednak nigdy bezpośrednio nie sprawowały dozoru, a takŝe zbieranie danych statystycznych. Z POWAśANIEM: Kierownik Sekcji Wykonawczej Wydziału II Karnego Sędzia SR Kalina Bazylów 11