Prof. dr hab. med. Piotr Podolec Klinika Chorób Serca i Naczyń Instytut Kardiologii Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

Transkrypt

1 VII Konferencja Kraków, 15 kwiecień 2009r. Czynniki ryzyka chorób układu krąŝenia - ujednolicenie wytycznych w Polsce - Polskie Forum Chorób Układu KrąŜenia (PFP) Prof. dr hab. med. Piotr Podolec Klinika Chorób Serca i Naczyń Instytut Kardiologii Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum

2 Główne przyczyny zgonów w Polsce Choroby układu krąŝenia 48% Nowotwory złośliwe 23% Urazy i zatrucia 7% Główny Urząd Statystyczny 2005

3 Kaskada zaburzeń układu krąŝenia Zakrzepica tętnicy wieńcowej Zawał mięśnia serca Zaburzenia rytmu Zaburzenia rytmu Przebudowa (remodeling) Niedokrwienie mięśnia sercowego (dusznica Choroba wieńcowa bolesna) Choroba wieńcowa MiaŜdŜyca MiaŜdŜyca Przerost lewej lewej komory komory Dyslipidemia Nadciśnienie Cukrzyca Palenie papierosów Otyłość + Stare czynniki ryzyka Nowe czynniki ryzyka Przebudowa (remodeling) Rozstrzeń komór serca Rozstrzeń komór serca Niewydolność serca Schyłkowa Schyłkowa niewydolność niewydolność serca serca Śmierć Dzau V i wsp. Circulation 2006; 114:

4 Ujednolicenie zasad prewencji i leczenia chorób sercowo-naczyniowych w Polsce ( ) 2009) Polskie Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia (PFP) Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, Towarzystwo Internistów Polskich, Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, PolskieTowarzystwo Nadciśnienia Tętniczego, Polskie Towarzystwo Badań nad Miażdżycą, Polskie Towarzystwo Pediatryczne, Polskie Towarzystwo Neurologiczne, Kolegium Lekarzy Rodzinnych (wrzesień 2005) www. pfp. edu. pl

5 Rada Redakcyjna PFP Przewodniczący: Prof. dr hab. med. Piotr Podolec Sekretarz: Dr n med. Grzegorz Kopeć Członkowie: Przedstawiciel PTK Prof. dr hab. med. Andrzej Pająk Przedstawiciel TIP Prof. dr hab. med. Anetta Undas Przedstawiciel PTD Dr n. med. ElŜbieta Kozek Przedstawiciel PTNT Prof. dr hab. med. Danuta Czarnecka Przedstawiciel PTBnM Prof. dr hab. farm. Marek Naruszewicz Przedstawiciel PTP Prof. dr hab. med. Jerzy Stańczyk Przedstawiciel PTN Prof. dr hab. med. Grzegorz Opala Przedstawiciel KLRwP Dr n. med. Maciej Godycki - Ćwirko Eksperci: Prof. dr hab. med. Wojciech Drygas, Prof. dr hab. med. Ryszard Piotrowicz, Prof. dr hab. med. Andrzej Rynkiewicz, Dr med. Tomasz Zdrojewski, dr n med. Adam Windak

6 Stare główne czynniki ryzyka chorób s-n Niemodyfikowalne czynniki ryzyka, na które nie mamy wpływu Wiek Płeć Choroby układu krąŝenia w rodzinie zawał serca, nagły zgon lub udar mózgu: u ojca lub brata przed 55. rokiem Ŝycia, u siostry lub matki przed 65. rokiem Ŝycia Modyfikowalne czynniki ryzyka Nadciśnienie tętnicze Nieprawidłowe stęŝenie cholesterolu i triglicerydów Cukrzyca Nadwaga i otyłość, nieprawidłowe odŝywianie Nadmierne spoŝycie alkoholu, palenie papierosów Mała aktywność fizyczna Stres Grypa Częstość rytmu serca

7 Strategia leczenia i prewencji ryzyko ogólne Tablica SCORE dla Polski Podręcznik Polskiego Forum Profilaktyki tom

8 Strategia leczenia i prewencji z uwzględnieniem tablic SCORE pacjent naraŝony ocena ryzyka ryzyko < 5 % ryzyko > 5 % program szkoleń leczenie kontrola kontrola Forum Profilaktyki 2006r.

9 Leczenie niefarmakologiczne Redukcja cięŝaru ciała Ograniczenie spoŝycia: alkoholu soli kuchennej tłuszczów nasyconych cholesterolu Aktywność fizyczna Odpowiednia podaŝ: potasu wapnia magnezu Zalecenia ESH/ESC 2003

10 Rozpowszechnienie wybranych czynników ryzyka s-n. w Polsce - EPIDEMIE Hipercholesterolemia Hipertriglicerydemia Nadwaga i otyłość Zespół metaboliczny Nadciśnienie tętnicze Palenie papierosów M K 67,0% 64,0% 31,0% 20,0% 71,6% 50,3% 19,5% 18,6% 42,1% 32,9% 42,0% 25,0% WOBASZ 2005

11 Epidemia nadciśnienia tętniczego (Polska) tys. udar mózgu nadciśnienie tętnicze tys. zawał serca choroba wieńcowa niewydolność serca

12 Warunek konieczny do skutecznego leczenia nadciśnienia tętniczego stanowi zmiana stylu Ŝycia. NaleŜy przestrzegać następujących zasad: zaprzestanie palenia papierosów zmniejszenie masy ciała ograniczenie spoŝycia alkoholu zwiększenie aktywności fizycznej regularny wysiłek na świeŝym powietrzu: bieganie, szybki spacer, pływanie przynajmniej minut dziennie, co najmniej 4 5 razy w tygodniu nawet niewielki, ale regularny wysiłek fizyczny moŝe obniŝyć wartość skurczowego ciśnienia tętniczego o 4 8 mmhg ograniczenie spoŝycia soli kuchennej mniej niŝ 6 g na dobę (6 g soli to jedna łyŝeczka [5 ml]) taka ilość soli występuje naturalnie w produktach spoŝywczych, nie naleŝy więc potraw dodatkowo solić zwiększenie spoŝycia warzyw i owoców oraz zmniejszenie spoŝycia tłuszczów zwierzęcych

13 Do jakich wartości należy obniżyć ciśnienie tętnicze? Ciśnienie tętnicze naleŝy obniŝyć do wartości poniŝej 140/90 mmhg. U chorych na cukrzycę lub z niewydolnością nerek oraz z licznymi innymi czynnikami ryzyka celem leczenia jest obniŝenie ciśnienia tętniczego do wartości poniŝej 130/80 mmhg.

14 Rozpowszechnienie zaburzeń lipidowych wśród dorosłych Polaków % M K 10 0 hipercholesterolemia 2 3 hipercholesterolemia ciężka hipertrójglicerydemia nmałe stęzenie HDL Hipercholesterolemia - stężenie cholesterolu całkowitego 5 mmol/l lub cholesterolu LDL 3 mol/l Hipercholesterolemia ciężka - stężenie cholesterolu całkowitego 8 mmol/l lub cholesterolu LDL 6 mol/l Hipertrójglicerydemia - stężenie trójglicerydów 1,7 mmol/l Małe stężenie HDL - mężczyźni < 1,0 mmol/l, kobiety < 1,2 mmol/l WOBASZ

15 Świadomość i skuteczność leczenia dyslipidemii wśród dorosłych Polaków WOBASZ % M 40 K niepoinformowani nieleczeni leczeni nieskutecznie leczeni skutecznie Leczeni leczeni dietą lub środkami farmakologicznymi Leczeni skutecznie leczeni u których stężenie cholesterolu całkowitego <5 mmol/l i cholesterolu LDL < 3 mmol/l

16 Postępowanie w hipercholesterolemii zalecenia szczegółowe Grupa zwiększonego ryzyka: osoby z rozpoznaną ChSN, z cukrzycą t. 2 lub t. 1; z mikroalbuminurią, osoby z cięŝką hipercholesterolemią, z ryzykiem SCORE 5% pomimo 3 miesięcznej modyfikacji stylu Ŝycia Cel: TC < 4,5 mmol/l (< 175 mg/dl) a jeśli moŝliwe < 4 mmol/l (<155 mg/dl), LDL-C < 2,5 mmol/l (<100 mg/dl) a jeśli moŝliwe <2 mmol/l (<80 mg/dl); u osób z ChSN i cukrzycą < 1,8 mmol/l (<70 mg/dl) Interwencja: niezwłoczna zmiana stylu Ŝycia oraz farmakoterapia

17 Jakie są prawidłowe wartości stężeń lipidów we krwi? StęŜenie triglicerydów nie powinno przekraczać 1,7 mmol/l, to znaczy 150 mg/dl. StęŜenie cholesterolu HDL powinno być: u męŝczyzn wyŝsze niŝ 1,0 mmol/l, czyli 40 mg/dl u kobiet wyŝsze niŝ 1,2 mmol/l, czyli <46 mg/dl

18 Jak należy leczyć zaburzenia lipidowe? Podstawowe leki stosowane w zaburzeniach lipidowych: statyny zmniejszają głównie stęŝenie cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL, a w mniejszym stopniu stęŝenie triglicerydów fibraty zmniejszają głównie stęŝenie triglicerydów oraz zwiększają stęŝenie cholesterolu HDL; w mniejszym stopniu zmniejszają stęŝenie cholesterolu całkowitego i LDL Kwasy Omega 3 (Omacor) poprawa lipidogramu, zapobieganie nagłym zgonom sercowo-naczyniowym Ezetymib zmniejsza wchłanianie cholesterolu

19 Wpływ farmakoterapii na profil lipidowy Leki LDL-C Tg HDL-C Statyny 18-55% 7-30% 5-15% Ezetymib 17-22% 4-11% 2-5% Żywice 15-30% bz/ 3-5% Fibraty 5-20% 20-50% 10-20% Kwas nikotynowy 5-25% 20-50% 15-35%

20

21 Dlaczego należy zapobiegać cukrzycy? Cukrzyca znacznie zwiększa ryzyko zachorowania i zgonu z powodu choroby niedokrwiennej serca i udaru mózgu. Uszkodzenie naczyń krwionośnych prowadzi do zaburzeń ukrwienia wielu narządów. Cukrzyca najczęściej uszkadza: serce (choroba niedokrwienna serca) nerki (niewydolność nerek [nefropatia]) oczy (osłabienie wzroku [retinopatia]) naczynia krwionośne (owrzodzenia kończyn dolnych) układ nerwowy (neuropatia)

22 Określenie celów leczenia i prewencji cukrzycy typu 2 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego Polskiego Forum Profilaktyki /2009 HbA1c: 6,1% do 6,5% (w 2009r. 7,0% ) Glikemia na czczo i przed posiłkami w osoczu żylnym: mg/dl (3,9-6,1mmol/l) Glikemia po posiłku podczas samokontroli do 135 mg/dl (7,5mmol/l)

23 Rozpowszechnienie wybranych czynników ryzyka s-n. w Polsce - EPIDEMIE Hipercholesterolemia Hipertriglicerydemia Nadwaga i otyłość Zespół metaboliczny Nadciśnienie tętnicze Palenie papierosów M K 67,0% 64,0% 31,0% 20,0% 71,6% 50,3% 19,5% 18,6% 42,1% 32,9% 42,0% 25,0% WOBASZ 2005

24 Czy mam już nadwagę Do oceny nadwagi i otyłości moŝna się posłuŝyć wskaźnikiem BMI (wskaźnik masy ciała body mass index). Sposób obliczenia BMI przedstawia równanie: BMI = masa ciała (kg) : wzrost (m 2 )

25 Otyłość brzuszna Nie tylko ilość, ale i rozmieszczenie tkanki tłuszczowej w organizmie ma wpływ na ryzyko wystąpienia chorób układu krąŝenia. Otyłość brzuszna (centralna), polega na gromadzeniu duŝej ilości tłuszczu w okolicy brzucha. Pomiar obwodu pasa na wysokości 2,5 cm powyŝej pępka. Otyłość brzuszna: u kobiety ponad 88 cm, u męŝczyzny ponad 102 cm

26 Nieprawidłowe odżywianie

27 Jakie są najważniejsze zasady dietetyczne? Kontrola masy ciała Zwiększenie (codziennie) kilka porcji owoców i warzyw. Kontrola ogólnej ilości tłuszczów w codziennej diecie: tłuszcze nasycone (zwierzęce) naleŝy zastąpić tłuszczami jednonienasyconymi i wielonienasyconymi (roślinnymi). Warto włączyć do diety tłuste ryby morskie co najmniej 2 razy w tygodniu. Zwiększenie błonnika w diecie: groch, fasola, płatki owsiane czy soczewica. Zamiast soli naleŝy stosować zioła. Unikać nadmiernego spoŝycia cukru. Kontrolować ilość spoŝywanego alkoholu. Odpowiednia aktywność fizyczna

28 Alkohol

29 Jak alkohol wpływa na układ krążenia? Picie umiarkowanych ilości alkoholu przez osoby dorosłe w średnim wieku moŝe wpływać na zmniejszenie ryzyka zachorowania i zgonu z powodu chorób układu krąŝenia. Jednak przewlekłe spoŝywanie nadmiernych ilości alkoholu prowadzi między innymi do uzaleŝnienia i do powaŝnych zaburzeń układu sercowo-naczyniowego, zwiększa umieralność i wiąŝe się z wieloma społecznymi problemami.

30 Co oznacza umiarkowane spożycie alkoholu Umiarkowane spoŝycie alkoholu oznacza: u męŝczyzn = 1 3 jednostki (10 30 gramów alkoholu) u kobiet = 1 2 jednostki (10 20 gramów alkoholu) Jak przeliczać ilość spożytego alkoholu Jedna jednostka alkoholu to: 250 ml piwa 1 lampka wina (około 150 ml) 1 kieliszek wódki (około 30 ml)

31 Palenie papierosów

32 Co grozi palaczowi? choroby układu krąŝenia: zawał serca, udar mózgu, choroba niedokrwienna kończyn dolnych nowotwory złośliwe: rak płuc, rak jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku, trzustki, pęcherza moczowego i nerek choroba zakrzepowo-zatorowa choroby płuc: przewlekła obturacyjna choroba płuc POChP (rozedma i przewlekle zapalenie oskrzeli) choroba wrzodowa

33 W jakim stopniu szkodliwe jest bierne palenie? Bierne palenie, czyli przebywanie w środowisku, w którym inne osoby palą papierosy, zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca oraz zgonu z jej powodu o około 20%.

34 Aktywność fizyczna

35 Co powoduje brak aktywności fizycznej? Brak aktywności fizycznej sprzyja powstawaniu: nadciśnienia tętniczego chorobom serca i udarom mózgu cukrzycy typu 2 otyłości depresji bólom kręgosłupa i dolegliwościom stawowym

36 Jakie korzyści wynikają z aktywności fizycznej Regularna aktywność fizyczna: obniŝa ciśnienie tętnicze (skurczowe i rozkurczowe) zmniejsza masę ciała obniŝa stęŝenie złego cholesterolu LDL i zwiększa stęŝenie dobrego cholesterolu HDL zmniejsza krzepliwość krwi, zapobiega powstawaniu zakrzepów w naczyniach krwionośnych przyspiesza rozwój obocznego krąŝenia wieńcowego zmniejsza częstość bólów wieńcowych u osób chorych zmniejsza stres poprawia samopoczucie dobrze wpływa na sen poprawia nastrój

37 Jak często należy ćwiczyć? Ćwiczyć naleŝy systematycznie, co najmniej 4 5 razy w tygodniu, a nawet codziennie. Ile czasu dziennie należy ćwiczyć fizyczne Codziennie naleŝy ćwiczyć nie krócej niŝ minut. Przykładowy czasowy rozkład ćwiczeń: 5 10 minut rozgrzewka minut ćwiczenia właściwe 5 10 minut spokojne ćwiczenia

38 Jak intensywne powinny być ćwiczenia? Najkorzystniejszy dla organizmu jest wysiłek od dość lekkiego do trochę wyczerpującego. Jedną z metod określenia intensywności wysiłku jest tak zwana próba mówienia jeŝeli nie moŝna prowadzić rozmowy podczas ćwiczeń, wysiłek jest zbyt intensywny. Zalecane formy aktywności fizycznej: spacery jazda na rowerze, w tym rowerze stacjonarnym gimnastyka taniec pływanie bieganie codzienne czynności, np. wchodzenie po schodach

39 Nowe czynniki (wskaźniki) ryzyka Wytyczne Polskiego Forum Profilaktyki Markery procesu zapalnego Markery dysfunkcji śródbłonka Markery zaburzeń procesu krzepnięcia i fibrynolizy Częstość rytmu serca, Grubość kompleksu intima-media, media, Sztywność naczyń (test rozszerzalności tętnicy ramiennej), Calcium score, Grypa Czynniki genetyczne, Zanieczyszczenie powietrza, Czynniki socjo-ekonomiczne, Podręcznik PFP 2007;

40 Nowe czynniki ryzyka Wskaźniki reakcji zapalnej Ś c i a n a n a c z y n i a - ś r ó d b ł o n e k zapalenie >> nacieczenie >> blaszka >> niestabilna blaszka tłuszczowe miaŝdŝycowa miaŝdŝycowa Białko C-reaktywne (CRP CRP) (ang. C reactive proteine) Interleukiny: IL- 6, IL-10, IL-18 Czynnik martwicy guza - TNF-α (ang. tumor necrosis factor α) Rozpuszczalny ligand CD40 - scd40l (ang. soluble CD40 ligand) Metaloproteinaza-9 macierzy - MMP-9 (ang. Matrix metalloproteinase 9) Mieloperoksydaza

41 Nowe czynniki ryzyka Wskaźniki hemostatyczne Fibrynogen Czynnik krzepnięcia VII Czynnik von Willebranda vwf (ang. von Willebrand factor) Inhibitor aktywatora plazminogenu typu 1 PAI-1 (ang. plasminogen activator inhibitor 1) Aktywator plazminogenu typu tkankowego tpa - (ang. tissue plasminogen activator)

42 Nowe czynniki ryzyka Białko C-reaktywne (C-reactive protein - CRP) Wytyczne PFP: Zwiększenie stęŝenia CRP powyŝej 3 mg/dl zwiększa ryzyko incydentów sercowo- naczyniowych o około 50%. Stwierdzono teŝ związek z podwyŝszonym ryzykiem sercowo-naczyniowym innych wskaźników tej grupy m.in. interleukin: IL-6, IL-10, IL-18, czynnika martwicy guza - TNF-α, rozpuszczalnego ligandu CD40 -scd40l, metaloproteinazy-9 macierzy - MMP-9, mieloperoksydazy. Nie zaleca się oznaczania wymienionych wskaźników w celu oszacowania ryzyka sercowo- naczyniowego w praktyce klinicznej.

43 zapalenie >> nacieczenie >> blaszka >> niestabilna blaszka tłuszczowe miaŝdŝycowa miaŝdŝycowa Grubość błony wewnętrznej i środkowej tętnicy szyjnej (IMT ang. intima-media media thickness) IMT = 0,9-1,5 mm oznacza pogrubienie błony wewnętrznej i środkowej tętnicy tnicy szyjnej IMT > 1,5 mm traktuje się jako blaszkę miaŝdŝycow ycową Wytyczne PFP: Wytyczne PFP: Oceniana ultrasonograficznie IMT jest wskaźnikiem zaawansowania miaŝdŝycy i pomaga w ocenie ryzyka incydentów sercowonaczyniowych u bezobjawowych osób z umiarkowanym ryzykiem sercowo-naczyniowym.

44 Nowe czynniki (wskaźniki) ryzyka Wskaźnik uwapnienia tętnic wieńcowych (ang. calcium score,, CS) Masywne zwapnienia w tętnicach wieńcowych MęŜczyzna 53l. Calcium Score dla LAD = 564

45 Nowe czynniki (wskaźniki) ryzyka Wskaźnik uwapnienia tętnic wieńcowych (ang. calcium score,, CS) Wytyczne PFP: NaleŜy rozwaŝyć oznaczanie CS tętnictnic wieńcowych u osób bezobjawowych, z umiarkowanym ryzykiem sercowo-naczyniowym naczyniowym, oszacowanym na podstawie oceny klasycznych czynników ryzyka, w celu identyfikacji grupy duŝego ryzyka incydentów wieńcowych. U osób z objawami sugerującymi chorobę wieńcow cową, u których CS tętnic tnic wieńcowych = 0 moŝna z duŝym prawdopodobie dopodobieństwem wykluczyć obecność istotnych zwęŝeń tętnic tnic wieńcowych.

46 Nowe czynniki ryzyka Częstość rytmu serca a umieralność u męŝczyzn bez ChSN (MATTIS project) Ciągły wzrost ryzyka i brak wartości progowej Częstość rytmu serca / min Wzrost spoczynkowej częstości rytmu serca zwiększa umieralność: z dowolnej przyczyny - 1,52 razy (na kaŝde dodatkowe 10 uderzeń/min > 60 u/min) z przyczyn sercowo-naczyniowych 1,63 razy z przyczyn innych niŝ sercowo-naczyniowe 1,47 razy (HR jako wskaźnik ogólnego stanu zdrowia)

47 Częstość rytmu serca - podsumowanie Istnieje silny związek częstości rytmu serca ze śmiertelnością całkowitą i/lub śmiertelnością z przyczyn krążeniowych. Wzrost spoczynkowej częstości rytmu serca o 20 uderzeń/min prowadzi do 30-50% wzrostu śmiertelności (korelacja ta jest niezależna od innych czynników ryzyka) Zmniejszenie częstości rytmu serca per se sprzyja zapobieganiu niedokrwienia serca oraz poprawie rokowania i zapobiega nagłej śmierci sercowej.

48 Dlaczego grypa jest czynnikiem ryzyka? Umieralności w XX wieku % W 1918 roku pandemia grypy hiszpanka Tex Heart Inst J 2004;31:14-21)

49 Pandemia grypy Zachorowało 25 mln osób zgony (biali męŝczyźni w roku Ŝycia) przeŝyli reinfekcja ostry zespół wieńcowy nasilona odpowiedź immunologiczna

50 Dlaczego grypa jest czynnikiem ryzyka Patomechanizm grypy i miaŝdŝycy w czasie grypy: cholesterol HDL traci swoje przeciwzapalne właściwości, zwiększona migracja makrofagów do ściany naczynia przyspiesza miaŝdŝycę i moŝe destabilizować blaszkę miaŝdŝycową. Van Lenten B, Circulation 2001;103:2283-8

51 Dlaczego grypa jest czynnikiem ryzyka Patomechanizm grypy i miaŝdŝycy ogólnoustrojowy proces zapalny bezpośrednia kolonizacja ściany naczynia aktywacja komórek prezentujących antygen miejscowa reakcja zapalna Mimikra antygenowa = podobieństwo antygenów wirusa grypy do antygenów blaszki miaŝdŝycowej Van Lenten B, Circulation 2001;103:2283-8

52 Badania kliniczno-kontrolnekontrolne Grypa Badanie Liczba badanych Metodyka Wynik Naghavi M i wsp. Circulation 2000;102: pacjentów z kolejnym zawałem 96 pacjentów po zawale (grupa kontrolna) Wywiad w kierunku szczepień p/w grypie w przeszłości Szczepienie przeciw grypie w wywiadzie niezaleŝnie od innych czynników ryzyka zmniejsza ryzyko ponownego zawału serca Lavallée P i wsp. Stroke 2002;33: pacjentów z udarem niedokrwiennym mózgu 180 osób zdrowych (grupa kontrolna) Wywiad w kierunku szczepień p/w grypie w przeszłości Szczepienie przeciw grypie w wywiadzie niezaleŝnie od innych czynników ryzyka zmniejsza ryzyko udaru niedokrwiennego mózgu Siscovick DS.i wsp. Am J Epidemiol 2000;152: osoby po nagłym zatrzymaniu krąŝenia 542 osoby zdrowe (grupa kontrolna) Wywiad w kierunku szczepień p/w grypie w przeszłości Szczepienie przeciw grypie w wywiadzie niezaleŝnie od innych czynników ryzyka zmniejsza ryzyko nagłego zatrzymania krąŝenia

53 Nowe czynniki ryzyka Szczepienia przeciw grypie - wytyczne ACC/AHA 2006 IB Wytyczne PFP: Wszyscy pacjenci z rozpoznaną chorobą sercowo-naczyniową powinni zostać zaszczepieni przeciw grypie, jeśli nie stwierdza się u nich przeciwwskazań. Szczepienie za pomocą szczepionki podawanej domięśniowo naleŝy wykonywać co roku, najlepiej przed zimowym wzrostem zachorowań na grypę.

54 Skala problemu w Polsce POLSKA W 2003r. liczba dawek szczepionki przeciw grypie ok.70/1000 osób KANADA 344/1000 KOREA 311/1000 USA 286/1000

55 Analiza zgłoszonych szczepień przeciwko grypie Poziomy procentowe wykonanych i wykazanych w sprawozdaniach rocznych MZ-54 WSS-E szczepień przeciwko grypie w latach 2006 / 2007 / 2008 % Jerzy Marciniak Solvay Pharma Polska 5,00 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0, Rok 2006 Rok 2007 Rok Rok ,67 3,34 4,01 3,38 2,51 4,21 2,50 3,58 4,47 3,90 3,39 3,02 3,29 3,86 3,77 4,33 3,60 Rok ,24 2,73 3,44 3,04 2,30 3,93 2,53 2,81 3,94 3,32 3,21 2,49 3,11 3,59 3,24 3,73 3,10 Rok ,00 2,74 3,35 3,15 2,07 3,41 2,61 2,69 3,63 3,10 3,07 2,50 2,83 3,69 3,08 3,51 3,04 województwo lubus kie podlaskie opols kie św iętokrz ysk. pom ors kie w arm.-m azur. podkarpackie lubelskie zachopom. kujaw pom po. łódzk ie m ałopolskie w ielkopolskie dolnośląskie śląsk ie m az ow ieckie total kraj

56 Przyczyny słabego rozpowszechnienia szczepień przeciw grypie w Polsce 1. Niedostateczna wiedza o powikłaniach pogrypowych 2. Niedostateczna wiedza o kosztach powikłań nie tylko w indywidualnych przypadkach, ale i dla całego kraju. 3. Lęk przed niepoŝądanymi odczynami poszczepiennymi. 4. Oczekiwanie, Ŝe szczepienie zabezpiecza nas przed wszystkimi infekcjami górnych dróg oddechowych. 5. Niedostateczna wiedza o rodzajach szczepionki. 6. Konieczność szczepień w kaŝdym sezonie epidemiologicznym. 7. Brak refundacji kosztów szczepień!!!

57 MoŜliwości zwiększenia odsetka osób zaszczepionych przeciw grypie 1. Większa akceptacja tej formy profilaktyki przez lekarzy. 2. Wprowadzenie Narodowego Programu Profilaktyki Grypy. 3. Stosowne zapisy w warunkach Polis Ubezpieczeniowych. 4. Edukacja na temat efektywności szczepień, kosztów i bezpieczeństwa stosowania szczepionek. 5. Wprowadzenie refundacji kosztów szczepienia dla niektórych grup podwyŝszonego ryzyka wystąpienia powikłań.

58

59 Wytyczne PFP Biuletyn Forum Profilaktyki I. Ocena ogólnego ryzyka wg systemu SCORE II. Znaczenie alkoholu w prewencji chorób układu krążenia III. Choroby układu krążenia u kobiet IV. Nadciśnienie tętnicze V. Cukrzyca VI. Nowe czynniki i markery ryzyka sercowo-naczyniowego VII. Otyłość VIII. Palenie papierosów IX. Żywienie X. Dyslipidemie, XI. Aktywność fizyczna,

60 Działalność wydawnicza PFP

61 PODRĘCZNIK POLSKIEGO FORUM PROFILAKTYKI tom I.

62 CZŁONKOWIE PFP: Członkowie Honorowi: Prof. dr hab. med. Michał Tendera Prezes Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego Prof. dr hab. med. Adam Torbicki Prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego Prof. dr hab. med. Jacek Sieradzki Prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego Prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki Prezes Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego Koordynator (2009): dr n med. Adam Windak Prezes Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce Aktualnie działający Prezesi oraz Prezesi Elekci Towarzystw Naukowych: I. Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego II. III. IV. Towarzystwa Internistów Polskich Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego V. Polskiego Towarzystwa Badań nad MiaŜdŜycą VI. VII. Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego Polskiego Towarzystwa Neurologicznego VIII. Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce Przewodniczący i Sekretarz Rady Redakcyjnej PFP: Prof. dr hab. med. Piotr Podolec, dr n med. Grzegorz Kopeć

63 Partnerzy PFP (1 (1-11) Polskie Towarzystwo Dietetyki Polskie Towarzystwo Kardio -Torakochirurgów Instytut Żywności i Żywienia im. prof. dra med. Aleksandra Szczygła Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka Instytut Kardiologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego Klinika Choroby Wieńcowej IK CMUJ Instytut Kardiologii im. Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego Ośrodek Koordynacyjny Programu Prewencji Cukrzycy typu 2 i Miażdżycy Zespół Badaczy EURO-ACTION Polska (Europejskiego Projektu na Rzecz Podniesienia Standardów Kardiologii Prewencyjnej) Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce Rada Programu POLCARD (Narodowego Programu Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego na lata ) Przewodniczący Rady - prof. dr hab. med. Grzegorz Opolski

64 Partnerzy PFP (12-22) Oficyna Wydawnicza Medicus CINDI WHO Polska (Countrywide Integrated Noncommunicable Disease Intervention) Dyrektor Programu: prof. dr hab. med. Wojciech Drygas Medycyna Praktyczna Czasopismo Lekarz Rodzinny Polska Sieć Medyczna Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 4 im. Marii Konopnickiej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Fundacja Instytut Aterotrombozy Klinika Kardiologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego Wydziału Opieki i Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej Dziekan prof. dr hab. med. Zbigniew Gąsior Zespół Poradni Specjalistycznych Instytutu Kardiologii w Warszawie

65 Partnerzy PFP (23-35) Miesięcznik Terapia Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej Międzyuczelniane Centrum Kardiologiczne w Gdańsku Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Polskie Towarzystwo Lekarskie Wydawnictwo Via Medica Sp. Z. O.O Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy, Katowice Katedra i Zakład Bromatologii Akademii Medycznej we Wrocławiu Zakład Profilaktyki Chorób Układu Krążenia Instytut Zdrowia Publicznego Wydział Nauk o Zdrowiu Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach Centrum Leczniczo-Rehabilitacyjne i Medycyny Pracy ATTIS. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej TERMEDIA SP. Z.O.O.

66 Partnerzy PFP (36-39) Gazeta Kuracjusza (Miesięcznik Sanitarno- Uzdrowiskowy - Lek. med. Magdalena Lepiarczyk) Caritas Archidiecezji Krakowskiej Dyrektor ks. mgr Bogdan Kordula Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny - Poradnia Kardiologiczna w Warszawie Mirosława Sielska - Wojtaszek Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci - Grupa Robocza ds. Zespołu Metabolicznego Przewodniczący - Doc. dr hab. Piotr Socha

67 Partnerzy PFP (40-43) Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Dziekan Wydziału Farmaceutycznego, Prof. Dr hab. med. Kazimierz Gąsiorowski Instytut Witalności Żywienie i Dietetyka Mgr inż. Anna Karwańska Stowarzyszenie - Dziennikarski Klub Promocji Zdrowia Prezes Jadwiga Kamińska Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Poradnia Rodzinna Tomaszów Lubelski Z-ca Dyrektora ds. Zarządzania Henryk Dolanowski

68 : ponad 120 współpracowników PFP 2005 Serdeczne podziękowania

69 Terapia skojarzona: statyna i kwasy tłuszczowe omega-3 Badanie COMBO (COMBination of prescription Omega-3 with Simvastatin) 254 pacjentów z hipertriglicerydemią (Tg mg/dl, LDL-C < 110% wartości docelowej) 8 tyg leczenia simwastatyną 40 mg/d + 8 tygodni terapii skojarzonej z kwasami omega 3 lub placebo lipidy Simwastatyna 40 mg/d + Simwastatyna 40 mg/d Estry kwasów tłuszczowych omega-3 4 g/d + Placebo niehdl -9,0% -2,2% Tg -29,5% -6,3% LDL-C -27,5% -7,2% HDL-C + 3,4% -1,2%

70 Terapia skojarzona: statyna + kwasy tłuszczowe omega-3 Badanie JELIS (Japan EPA Lipid Intervention Study) pacjentów ze stężeniem cholesterolu całkowitego 6,5 mmol/l zostało losowo przydzielonych do grupy otrzymującej statynę lub statynę z kwasem eikozapentaenowym (EPA) w dawce, wyniki leczenia oceniano po 5 latach Punkt końcowy Statyna + EPA Statyna + placebo LDL-C - 25% -25% Duże zdarzenia sercowonaczyniowe 2,8% 3,5%

71 Terapia skojarzona: Simwastatyna + fenofibrat (SAFARI) 12-tygodniowe, randomizowane, prowadzone metodą podwójnie ślepej próby badanie na grupie 618 pacjentów ze złożoną hiperlipidemią (TG mg/dl, LDL-cholesterol > 130 mg/dl) % zmiana w stosunku do wartości wyjściowych Simwastatyna 20 mg (n = 207) Simwastatyna 20 mg + fenofibrat 160 mg (n = 411) * * * 9.7 * p < LDL-C -49.1* VLDL-C Nie-HDL-C -43 * TG HDL-C Grundy et al. Am J Cardiol 2005;95:462-8.

72 Leczenie skojarzone: fibrat + statyna (możliwe powikłania, zalecenia) Większość zgłoszonych przypadków klinicznie istotnego zapalenia mięśni czy rabdomiolizy przy leczeniu skojarzonym statyną i fibratem wystąpiło w określonych sytuacjach i w większości przy stosowaniu gemfibrozilu Zalecenia mające na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia zapalenia mięśni: Stosuj niŝsze dawki statyn Unikaj w przypadku niewydolności nerek Unikaj jednoczesnego stosowania z następującymi lekami: Cyklosporyna, werapamil, itrakonazol, ketokonazol, nefazodon, erytromycyna, klarytromycyna, inhibitory proteazy, amiodaron Stosuj ostroŝnie u osób w wieku > 70 lat, szczególnie kobiet Nie uŝywaj gemfibrozilu

73 Leczenie farmakologiczne nadciśnienia tętniczego Skuteczne leki przeciwnadciśnieniowe muszą spełniać trzy podstawowe warunki: obniŝać ciśnienie tętnicze zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób układu krąŝenia oraz ryzyko zgonu z ich powodu powinny być bezpieczne Obecnie 5 grup leków spełnia wymienione kryteria. leki moczopędne (diuretyki) beta-blokery inhibitory konwertazy angiotensyny antagoniści wapnia antagoniści angiotensyny II