I rocznica utworzenia Narodowego Centrum Badań Jądrowych

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "I rocznica utworzenia Narodowego Centrum Badań Jądrowych"

Anna Cichoń
8 lat temu
Przeglądów:

1 I rocznica utworzenia Narodowego Centrum Badań Jądrowych Grzegorz Wrochna dyrektor NCBJ G.Wrochna, NCBJ 1

2 reaktor Maria Świerk 44 ha terenu 25 km od W-wy Park Naukowo-Technologiczny Warszawa, Hoża 69 Dept Badań Podst. Łódź, Uniwersytecka 5 Z-d Fiz. Prom. Kosm. d. reaktor Ewa

3 Narodowe Centrum Badań Jądrowych Największy polski instytut badawczy 1073 pracowników, w tym 56 prof. i 117 dr. Powstał z połączenia instytutów w Świerku Kontynuacja Instytutu Badań Jądrowych utworzonego w 1955r. Osiągnięcia naukowe: ~320 publikacji filadelfijskich, 5000 cytowań rocznie Indeks Hirsha 103, VII miejsce w Polsce Przychody: 79 mln zł (2011) dotacja statutowa 16 mln zł, granty/projekty 28 mln zł usługi, wdrożenia, produkcja 35 mln zł Infrastruktura techniczna ~40 ha zieleni, 72 tys. m 2 dróg i placów Sieci elektryczne 65 km, łączność 172 km Seici wodnokanalizacyjne 32 km, zbiorniki 1900 m 3 3

4 Narodowe Centrum Badań Jądrowych Rada Naukowa Dyrektor Grzegorz Wrochna Z-ca ds Naukowych Ewa Rondio SEKTOR BADAWCZY Z-ca ds Infrastruktury Badawczej Krzysztof Wieteska SEKTOR FUNKCJONALNY Biuro Dyrektora komórki podległe Dyrektorowi Dyrektor DEJ Grzegorz Krzysztoszek Departament Energii Jądrowej Reaktor MARIA Dyrektor DBP Grzegorz Wilk Departament Badań Podstawowych Sekretarz Naukowy Krzysztof Kurek Departament Informacji i Kształcenia Z-ca ds. BJiOR Jerzy Kozieł Departament Bezp. Jądrowego i Ochrony Zdrowia Dyrektor DFM Jacek Jagielski Departament Fizyki Materiałów Dyrektor DTJ Agnieszka Syntfeld-Każuch Departament Aparatury i Technik Jądrowych Z-ca ds Administrac. - Technicznych Marek Juszczyk Departament Administracyjno- Techniczny Z-ca ds. Ekonomicznych i Rozwojowych Zbigniew Gołębiewski Departament Ekonomiczno- Rozwojowy Laboratorium Badań Materiałowych Zakład Aparatury Jądrowej ZdAJ Zakład Transportu Samochodowego Ośrodek Radioizotopów POLATOM 4

5 3 filary rozwoju NCBJ badania podstawowe działalność komercyjna energetyka jądrowa 5

6 badania podstawowe fizyka reaktorów i paliwa badania stosowane infrastruktura badawcza badania materiałowe działalność komercyjna Synergia różnych obszarów działania ośrodka w NCBJ energetyka jądrowa (TSO) Technical Support (Safety) Organisation 6

7 3,7 mln zł badania podstawowe 5,4 mln zł 40 mln zł fizyka reaktorów i paliwa badania stosowane infrastruktura badawcza badania materiałowe Akceleratory i Detektory 87 mln zł działalność komercyjna 50 mln zł energetyka jądrowa (TSO) 98 mln zł 7,5 mln zł 7

8 EURATOM Startujemy do koordynacji 2 projektów EURATOM Kogeneracja jądrowa - wykorzystanie ciepła z reaktorów jądrowych nowe typy reaktorów, np. wysokotemp. (HTR) kwestie bezpieczeństwa, licencjonowanie sprzężenie reaktora z załadem przemysłowym Sieć europejskich reaktorów badawczych koordynacja / specjalizacja rozproszona infrastruktura badawcza podniesienie na wyższy poziom infrastruktury badawczej w nowych krajach członkowskich EU zwiększenie udziału nowych członków UE w programach Euratom 8

9 badania podstawowe fizyka reaktorów i paliwa badania stosowane infrastruktura badawcza badania materiałowe działalność komercyjna Molibden Świerk energetyka jądrowa (TSO) 9

10 Obszary działalności NCBJ Badania podstawowe fizyka jądrowa fizyka cząstek astrofizyka fizyka plazmy Badania stosowane Technologie: jądrowe akceleratorowe detektorowe materiałowe informatyczne Działalność komercyjna energetyka jądrowa przemysł diagnostyka medycyna radioterapia, radioizotopy,... ochrona środowiska systemy bezpieczeństwa badanie dzieł sztuki Infrastruktura badawcza MARIA Świerk, JHR, HTR/Allegro?, FAIR Darmstadt, Spiral Caen LHC Genewa, ILC Japonia? T2K Japonia, LAGUNA Finlandia? π of the Sky Chile, Hiszpania JEM-EUSO, POLAR kosmos ITER Cadarache, W7-X Greifswald ESS Lund XFEL Hamburg, POLFEL Świerk 10

11 CERN Europejski Ośrodek Badań Jądrowych Akcelerator LHC największe urządzenie badawcze na świecie 4 mld CHF, 20 lat budowy, 7000 badaczy Udział w budowie eksperymentów LHC: ALICE, CMS i LHCb oraz akceleratora wstępnego LINAC-4 (kontrakt na 1 mln ) Inne eksperymenty w CERN: COMPASS, Detektor CMS G.Wrochna, NCBJ 11

12 CMS tryger mionowy RPC Tryger mionowy RPC system wyzwalania odczytu danych gdy detektory RPC zarejestrują wysokoenergetyczny mion Grupa Warszawska: NCBJ, Uniwersytet Warszawski, Politechnika Warszawska Hardware: 1700 modułów transmisyjnych i 108 modułów decyzyjnych - co s decyzja o zapisie lub skasowaniu danych Software: ( symulacja+dane ) monitoring, optymalizacja parametrów algorytmu kontrolowanie efektywnności i synchronizacji systemu Analiza danych: poszukiwanie stabilnych, ciężkich cząstek naładowanych - dedykowane algorytmy systemu wyzwalania poszukiwanie higgsa w rozpadach h ττ badanie zderzeń ciężkich jonów Plany na przyszłość: rozbudowa detektorów RPC i trygera - więcej płaszczyzn, szersze pokrycie 12

13 LHCb komory słomkowe i elektronika odczytowa Detektory : produkcja 1/3 modułów wewnętrznego detektora śladowego = ~ słomkowych elementów detekcyjnych ) 2 (GeV/c m Ds + K! K + π + control mode Dalitz plot for D + s K- K + π (GeV/c 2 m 12 2 ) Readout Supervisor Elektronika: LHCb Time & Fast Control system (DAQ) Analiza danych: Poszukiwania łamania symetri CP w trzyciałowych rozpadach cząstek powabnych 13

14 ALICE spektrometr fotonów PHOS R&D, testy i kalibracja 256-kanałowego prototypu R&D, testy, kalibracja i optymizacja pełnego detektora PHOS Dostarczenie zasilaczy i modułów odczytowych Zakup 1000 kryształów PbWO 4 Udział w zbieraniu danych przy energiach: 900 GeV pp, 2.76 TeV pp i PbPb 7 TeV pp w latach Algorytmy rekonstrukcji π 0, rozkłady pędu fotonów, symulacje detektora, ocena efektywności 14

15 COMPASS 15

16 Nazwa miejsce European-XFEL DESY Hamburg Linac4 dla LHC CERN Genewa Stellarator W7-X Greifswald FAIR Darmstadt European Spallation Source (ESS) Lund Jules Horowitz Reactor (JHR) Cadarache Eksperyment GBAR CERN Genewa Wielkie urządzenia badawcze Budowa Koszt Polski Wkład NCBJ 1,0 G 27 M 6 M elementy akceleratora - 1 M p-buncher, struktury przyspieszające PIMS 2,0 G 6 M 4,5 M elementy injektora wiązki neutralnej 4,4 G 24 M ~1 M elementy detektorów 1,5 G?? elementy akceleratora, obliczenia radiacyjne, 0,5 G 10 M? 5 M? komora gorąca do badania składu gazów - ~1,2 M konstrukcja akceleratora elektronów 16

17 Elementy wielkich urządzeń badawczych Prototypowe wnęki rezonansowe 1.3 GHz for Tesla-FEL, DESY, Hamburg Tarcza eksperymentu Isolde, CERN, Genewa Linac4 PIMS LHC, CERN Proton buncher LHC, CERN 17

18 Radiofarmaceutyki Produkty NCBJ Akceleratory do radioterapii Akceleratory do radiografii przemysłowej G.Wrochna, NCBJ 18

19 Wielkie laboratoria badawcze Kluczowym elementem nauki w zaawansowanych technologicznie krajach są wielkie laboratoria narodowe: DESY Hamburg, GSI Darmstadt, CEA Saclay, Cadarache, Grenoble, CIEMAT Madryt, SFTC Rutherford Appleton Laboratory USA National Laboratories : Argonne, Brookhaven, Los Alamos, Oak Ridge, Fermilab, Jeferson Lab, Lawrence Livermore NL, Sandia NL, etc. W Polsce mamy tylko 3 formy: wyższe uczelnie instytuty badawcze blisko związane z przemysłem Instytuty PAN zwykle bliższe badaniom podstawowym Chcemy gonić czołówkę? Twórzmy laboratoria narodowe : infrastruktura badawcza o znaczeniu co najmniej krajowym: jedno z kilku lub jedyne w Europie urządzenie danego typu pełny łańcuch badań: podstawowe stosowane wdrożenia Tylko taka konfiguracja umożliwa znajdowanie nowatorskich rozwiązań Konsorcja nie zastąpią wielkich laboratoriów Dopiero silne laboratorium narodowe wspólnie z wyższymi uczelniami, może tworzyć trzon konsorcjum, które ma ambicje co najmniej europejskie. 19

20 Polskie Laboratoria Narodowe Jak powinny wyglądać? Podobnie, jak w innych krajach: Bardzo różne od instytutów uczelnianych, PAN i badawczych Bogata infrastruktura technicza duży personel obsługi (75%) Projekty długofalowe lat Inna struktura finansowania zmiany w ustawie o finansowaniu nauki 20

Podobne dokumenty

Spojrzenie poza horyzont

Spojrzenie poza horyzont Grzegorz Wrochna www.ncbj.gov.pl 15.06.2014 G.Wrochna@NCBJ.gov.pl Sympozjum NCBJ 2015 Narodowe Centrum Badań Jądrowych Największy polski instytut badawczy 1114 pracowników, w tym