Fizyka cząstek elementarnych. Tadeusz Lesiak
|
|
- Aleksander Szczepański
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Fizyka cząstek elementarnych Tadeusz Lesiak 1
2 WYKŁAD IV Akceleratory T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 2
3 Cykl pracy eksperymentu fizyki cząstek elementarnych AKCELERATOR DETEKTOR SUROWE DANE SYMULACJE Monte Carlo (MC) Procesy fiz. Detektor Wiązka Tło FIZYKA DANE REKONSTRUKCJA MC Faza projektowania Faza pracy eksperymentu Analiza danych Poprawki Koniec (nagroda Nobla) T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 3
4 Akceleratory i fizyka akceleratorowa Akcelerator urządzenie służące do przyspieszania cząstek elementarnych i/lub jonów (do wysokich energii w przypadku HEP). Przyspieszanie jest możliwe dla obiektów stabilnych : proton, antyproton, elektron, pozyton, niektóre jony (m. in. siarki, ołowiu, złota). Fizyka akceleratorowa : zastosowanie do budowy i działania akceleratorów szeregu współczesnych działów fizyki: szczególnej teorii względności (dynamika ruchu cząstek relatywistycznych), elektromagnetyzmu, nadprzewodnictwa, fizyki ciała stałego,. (i nie tylko, także chemii, inżynierii materiałowej ): T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 4
5 Akceleratory a telenowele T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 5
6 Akceleratory liniowe i kołowe Akcelerator liniowy (liniak) Akcelerator kołowy T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 6
7 Akceleratory liniowe i kołowe source main linac accelerating cavities N N S S T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 7
8 Ruch cząstek naładowanych w polach elektrycznym i magnetycznym Siła Lorentza działająca na cząstkę obdarzoną ładunkiem elektrycznym q, poruszającą się w polu elektromagnetycznym. Siła Lorentza jest prostopadła zarówno do prędkości jak i do pola magnetycznego. Pole magnetyczne nie powoduje zmian energii cząstek: Uzasadnienie: zróżniczkujmy formułę: -wektor natężenia pola elektrycznego - wektor indukcji magnetycznej - Prędkość cząstki Drugi człon znika bo Pole magnetyczne jedynie zakrzywia tor cząstek naładowanych. W jednorodnym polu B cząstka porusza się po spirali. Źródłem zmian energii cząstek naładowanych jest pole elektryczne. Wytwarzanie silnych pól elektrycznych wiąże się z licznymi problemami technicznymi T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 8
9 Akceleratory liniowe Użyteczne jako pierwszy stopień przyspieszania do małych energii ( 50 MeV). Elektrony osiągają 99% prędkości światła już przy energii 3.7 MeV (protony dla 6.7 GeV) rury dryfowe dla elektronów mają stałą długość. Ale nie tylko: np. projekt ILC International Linear Collider. Wideroe 1928r. Alvarez 1946r. Cząstka o ładunku dodatnim (proton) jest przyspieszana w pierwszej wnęce; w czasie przelotu przez rurę dryfową jest ekranowana; w tym czasie napięcie zmienia znak przyspieszanie w następnej wnęce. T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 9
10 Model współczesnego akceleratora liniowego W praktyce do przyspieszania wykorzystuje się biegnącą falę elektromagnetyczną: T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 10
11 Model współczesnego akceleratora liniowego Liniak: końcowa energia cząstki proporcjonalna do długości akceleratora E Rura akceleratora (wysoka próżnia) Struktura akceleratora RF (radio frequency) KLYSTRON Falowód: transportuje mikrofale z klystronu do rury wiązki dokładniej do wnęk rezonansowych: Zdolność akceleratora do przyspieszania cząstek podaje się w zysku energii/m: Np. SLAC: 15 MeV/m zysk 50 GeV na długości ok. 3km T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 11
12 Klystron w kuchence mikrofalowej Co daje energię do przyspieszania? Dmuchanie w piszczałkę organów = przepływ powietrza drgania we wnęce piszczałki przenoszące się na zewnątrz i wzbudzające w otoczeniu fale dźwiękowe KLYSTRONY generatory mikrofal o wielkiej mocy. Typowa częstotliwość 1 GHz (RF radiofrequency). KLYSTRON Działo elektronowe (1) produkuje strumień elektronów. Specjalne komory (2) (bunching cavities) regulują prędkość elektronów tak, w komorze końcowej (3) (output cavity) pojawiają się one w grupach/pakietach (bunches). W komorze (3) pakiety elektronów emitują mikrofale. Mikrofale są kierowane do falowodu (4). Elektrony ulegają absorpcji w (5) (beam stop). Przekaz energii od mikrofali do wiązki zachodzi wówczas gdy prędkość fazowa mikrofali jest taka sama jak prędkość cząstek. Tę równość zapewnia konstrukcja wnęki rezonansowej. T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 12
13 Wnęki rezonansowe Dwa rodzaje wnęk: 1. Konwencjonalne ( ciepłe ) zbudowane z metalu o wysokim przewodnictwie cieplnym (Cu). 2. Nadprzewodzące ( zimne ) najczęściej budowane z niobu (Nb); pracują w T = 2K. Zalety nadprzewodzących wnęk rezonansowych: Dostarczają wysokiego gradientu pól przyspieszających 35 MV/m. Charakteryzują się dużymi wartościami tzw. współczynnika dobroci Q 10 9 (stosunku energii zmagazynowanej we wnęce do strat energii przypadającej na jeden okres drgań fali). T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 13
14 Model współczesnego akceleratora liniowego T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 14
15 (Samo)ogniskowanie wiązek akceleratorów Ogniskowanie wiązki zapobieganie jej rozpełzaniu się na boki zarówno w przestrzeni położeń jak i pędu. To przypomina surfing: W akceleratorze liniowym fala RF porusza się równolegle do wiązki cząstek; te ostatnie surfując na fali RF są automatycznie ogniskowane w obrębie pakietów. Cząstka spóźnialska dostanie się w obszar silniejszego pola przyspieszy i następnym razem będzie w optymalnym czasie; spiesząca się odwrotnie. T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 15
16 Akceleratory kołowe dlaczego? Są ekonomiczne: ten sam element struktury akceleratora może przyspieszać cząstki wiele razy w jednym cyklu. Taki recycling zysk w ilości zderzeń w jednostce czasu ( świetlność - luminosity). Akceleratory kołowe mają mniejsze rozmiary od liniowych. Wada akceleratorów kołowych: promieniowanie synchrotronowe dla zderzeń e + e -. Strata energii: ρ promień krzywizny akceleratora e - ładunek cząstki E energia cząstki m masa cząstki v -prędkość cząstki Dla zderzacza LEP 1 MeV/obrót dla 10 GeV 2.5 GeV/obrót dla 100 GeV 156 GeV/obrót dla 500 GeV Przy ustalonym pędzie, strata energii jest proporcjonalna do 1/m 4 Wobec faktu, że Straty energii są nieistotne dla protonów. T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 16
17 Akceleratory kołowe promieniowanie synchrotronowe Promieniowanie synchrotronowe jest emitowane wówczas gdy wiązka relatywistycznych elektronów jest zakrzywiana w magnesie (kierunek wektora przyspieszenia jest przy tym prostopadły do wektora prędkości cząstki). W fizyce cząstek elementarnych promieniowanie synchrotronowe powoduje straty energii wiązki i konieczność ich kompensacji poprzez dostarczanie energii we wnękach rezonansowych. Jednocześnie promieniowanie synchrotronowe znajduje zastosowanie w badaniach biologicznych, krystalograficznych, inżynierii materiałowej etc. Narodowe Centrum Promieniowania Synchrotronowego Solaris T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 17
18 Cyklotron E.Lawrence 1929r. (siła Lorentza) Np. dla protonów, R=0.4m, B=1.5T: T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 18
19 Cyklotron i synchrocyklotron Ważne ograniczenie cyklotronu: synchronizacja psuje się wtedy gdy cząstka przyspieszana osiąga prędkość nie zaniedbywalną w stosunku do prędkości światła: Wzór na częstość kołową po uwzględnieniu efektów relatywistycznych. Wtedy: Synchrocyklotron W miarę przyspieszania częstość zmian pola elektrycznego jest zmniejszana zgodnie z powyższą formułą, kompensując w ten sposób efekty relatywistyczne. T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 19
20 Cyklotrony w IFJ PAN Przyspieszanie protonów (do 60MeV) oraz deuteronów i cząstek alfa. Przyspieszanie protonów w zakresie energii (70-230) MeV Szerokie zastosowanie tych urządzeń do celów medycznych Centrum Cyklotronowe Bronowice CCB T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 20
21 Synchrotron Promień synchrotronu jest stały Pole magnetyczne musi rosnąć wraz z podwyższaniem się energii cząstek, tak by promień orbity był stały. P~r B ograniczeniem są zasoby finansowe (związane z konstrukcją bardzo silnych magnesów). Pole magnetyczne w synchrotronie jest zmienne (rosnące). Przypomnienie: częstość obiegu uwzględniająca efekty relatywistyczne: W miarę przyspieszania częstość zmian pola elektrycznego jest zmienna lub stała (przy odpowiednio dobranej funkcji zmian pola magnetycznego). T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 21
22 Eksperymenty na stałej tarczy Mają znaczenie niemal historyczne. ALE są obecnie używane powszechnie do testów nowych detektorów. Przyspieszane cząstki są wyprowadzane z akceleratora i kierowane do zderzenia z zewnętrzną tarczą. W ten sposób można otrzymywać wtórne wiązki cząstek, które powinny być stabilne lub przynajmniej długo życiowe, ale niekoniecznie muszą być naładowane, takie jak: T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 22
23 Zderzacz vs stała tarcza E * - całkowita energia w układzie środka masy (CMS-center-of-mass system) E A energia cząstki padającej w laboratorium (LAB) m B masa spoczynkowa cząstki tarczy Przykład 1: LAB Jedynie dostępne dla interesującej fizyki; cała pozostała energia jest zużywana na ruch układu CMS względem LAB. Przykład 2: CMS E * = E A + E B = 900 GeV układy LAB i CMS się pokrywają. W zderzaczach cała energia jest dostępna dla interesującej fizyki wielka zaleta Częstość zderzeń jest niższa (druga tarcza = wiązka ma niewielką gęstość) wada T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 23
24 Dwa główne rodzaje zderzeń e + e - vs pp (pp) Dla zderzeń e + e - oraz p p wystarczy jeden pierścień przyspieszający i jeden zbiór magnesów; cząstki i antycząstki biegną w przeciwnych kierunkach. Dla zderzeń e +- e +- oraz pp i pp trzeba dwóch pierścieni i dwóch zbiorów magnesów Cząstki zderzają się w intersection regions (IR), w których umieszczono detektory Zderzacze elektronowe CZYSTE nie ma innych cząstek w stanie początkowym poza e + e - NIŻSZA ENERGIA przy tym samym promieniu ze względu na prom. synchrotronowe np. LEP 200 GeV ENERGIA e + e - JEST ZNANA ENERGIA JEST USTALONA (dla zadanych warunków pracy) Dobre do PRECYZYJNYCH BADAŃ kwark Zderzacze protonowe SKOMPLIKOWANE qq lub qq zderzają się ze sobą; cała reszta p lub p to śmieci (junk) WYŻSZA ENERGIA przy tym samym samym promieniu np. LHC w tunelu LEP 14TeV ENERGIA qq lub qq NIE JEST ZNANA ENERGIA ZDERZENIA qq lub qq ZMIENIA SIĘ W SZEROKIM ZAKRESIE przy stałej energii pp lub pp Dobre do ODKRYWANIA nowych cząstek T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 24
25 Dwa główne rodzaje zderzeń e + e - vs pp (pp) T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 25
26 Świetlność akceleratora Dwa najważniejsze parametry akceleratora: energia zderzeń i świetlność. R = xl R - liczba zliczeń w jednostce czasu (reaction rate) przekrój czynny (cross section) na dany proces L świetlność chwilowa (luminosity); jednostka 1/(cm 2 xs) Rekord: 2.1 x cm -2 s -1 Pęczki bunches KEKB, Japonia Geometryczna definicja świetlności: n -liczba pęczków cząstek w każdej z wiązek (typowo 4-64) F częstość obiegu (40 khz 40 MHz) N 1, N 2 liczba cząstek w każdym pęczku ( ) A powierzchnia każdej z wiązek ( m) T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 26
27 Świetlność akceleratora Świetlność scałkowana (integrated luminosity) L= Ldt np. na rok lub cały okres pracy akceleratora; jednostka fb -1, pb -1 np. HERA 100 pb -1 (na rok) W praktyce pomiaru świetlności dokonuje się nie w oparciu o definicję geometryczną, ale licząc liczbę zdarzeń dla procesu referencyjnego, dla którego przekrój czynny można wyznaczyć teoretycznie z wysoką dokładnością. Dla procesu referencyjnego odwraca się formułę: L = R calib / calib Dla zderzeń e + e - takim procesem jest rozpraszanie Bhabha e + e - e + e - expt =0.04 % theor =0.045 % T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 27
28 Magnesy dipolowe Dla akceleratora kołowego, z drugiego prawa Newtona wynika: Służą do odkształcania trajektorii cząstek naładowanych P pęd (GeV/c) B pole magnetyczne (Tesla) promień krzywizny toru (m) np. LEP P = 100 GeV/c = 27 Km / 2 = 4300 m B = Tesla Magnesy dipolowe wewnątrz tunelu LHC np. LHC P = 7 TeV/c = 7000 GeV/c B = 8.33 Tesla (nadprzewodzące 1.9 K) Największy na świecie system kriogeniczny T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 28
29 Magnesy dipolowe T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 29
30 Magnesy kwadrupolowe Służą do (tzw. silnego) ogniskowania wiązek FODO Cell (FO focus; DO defocus) T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 30
31 Magnesy sekstupolowe i oktupolowe Służą do poprawiania (korekcji) toru wiązek Niedoskonałości w konstrukcji magnesów mogą powodować perturbacje w orbitach wiązek, wymagające ich korekcji. T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 31
32 Akceleratory fizyki cząstek Docelowa energia zderzeń LHC 7 TeV x 7 TeV T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 32
33 CERN: przykład kompleksu akceleratorów Centre European Researche Nucleare European Organization for Nuclear Research T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 33
34 CERN: przykład kompleksu akceleratorów T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 34
35 LHC Large Hadron Collider T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 35
36 Akceleratory przyszłości HL-LHC - high luminosity LHC HE-LHC - high energy LHC L = cm -2 s -1 Energia wiązki wynika z wartości pola magnetycznego nadprzewodzących magnesów dipolowych: T TeV in the centre of mass. T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 36
37 Akceleratory przyszłości FCC-pp B~16 T energia zderzeń 100 TeV pp dla obwodu 100 km B~20 T energia zderzeń 100 TeV pp dla obwodu 80 km Energia zmagazynowana w obu wiązkach: 16 GJ total odpowiada to energii ruchu Airbusa A380 (560 t) z pełną prędkością (850 km/h) T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 37
38 Akceleratory przyszłości ILC International Linear Collider Japonia?, po 2020r. T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 38
39 Akceleratory przyszłości ILC International Linear Collider Japonia?, po 2020r. CLIC - Compact Linear Collider CERN; Data początku pracy? T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 39
40 Akceleratory przyszłości KOŁOWE KEKB Collider Belle detector Future Circular Collider, CERN, Switzerland Slogan z ostatnich dwóch dekad: Nie będzie już kolejnego zderzacza kołowego e + e - po LEP ALE obecnie SuperKEKB RF cavity e + source Circular Electron Positron Collider, Qinghuada, China oraz SFF Super Flavor Factory - SuperKEKB T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 40
41 Akceleratory przyszłości T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 41
42 Akceleratory przyszłości HADRON- LEPTON COLLIDERS erhic USA, Brookhaven FCC ep (LHeC) At CERN T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 42
43 Akceleratory przyszłości T.Lesiak Małe rozmiary akceleratora Wysoka czułość na nowe zjawiska Niski poziom promieniowania synchrotronowego Problem: czas życia i schładzanie wiązki (w przestrzeni fazowej) Fizyka cząstek elementarnych 43
44 Akceleratory plazmowe W akceleratorach plazmowych rolę struktur przyspieszających odgrywa plazma (zjonizowany gaz (brak zatem ograniczeń wynikających z możliwości przebicia) Źródłem energii przyspieszającej nie jest promieniowanie mikrofalowe, lecz wiązka lasera lub wiązka cząstek naładowanych (wiązka pilotująca drive beam ). Plazma jako całość jest elektrycznie neutralna. Jednak intensywna wiązka laserowa lub wiązka pilotująca powoduje lokalne odepchnięcie lżejszych elektronów od cięższych jonów i powstanie różnicy potencjałów, którą można wykorzystać do przyspieszanie cząstek wiązki właściwej.. Główna zaleta: możliwość uzyskania gradientów pól przyspieszających wielokrotnie przewyższających te uzyskiwane w dotąd omawianych, standardowych strukturach. T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 44
45 Akceleratory plazmowe T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 45
46 Akceleratory plazmowe T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 46
47 Akceleratory plazmowe T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 47
48 Akceleratory plazmowe T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 48
49 Zastosowania akceleratorów Obecnie na świecie działa ponad akceleratorów. Jedynie ok. 100 spośród nich służy swemu oryginalnemu celowi tj. tzw. czystej nauce. Wszystkie pozostałe są używanie do tzw. do zastosowań fizyki:. Przykład: pierwsze zastosowanie cyklotronu 1932 r. Ernest Lawrence buduje pierwszy cyklotron w Berkeley r. - matka Lawrence a pierwszą pacjentką wyleczoną przy pomocy wiązki neutronów. Najważniejsze dziedziny zastosowania akceleratorów: Medycyna terapia nowotworów. Sterylizacja (żywność, artykuły medyczne, odpady). Spalanie odpadów promieniotwórczych. Źródła promieniowania synchrotronowego (biologia, chemia, fizyka ciała stałego, inżynieria materiałowa ). Zastosowania źródeł neutronów (biologia, chemia, fizyka ciała stałego, inżynieria materiałowa ). T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 49
50 Backup T.Lesiak Fizyka cząstek elementarnych 50
WYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 25.11.2011 Współczesne eksperymenty Wprowadzenie Akceleratory Zderzacze Detektory LHC Mapa drogowa Współczesne
Bardziej szczegółowoWybrane zagadnienia fizyki jądrowej i cząstek elementarnych. Seweryn Kowalski
Wybrane zagadnienia fizyki jądrowej i cząstek elementarnych Seweryn Kowalski Listopad 2007 Akceleratory Co to jest akcelerator Każde urządzenie zdolne do przyspieszania cząstek, jonów naładowanych do wysokich
Bardziej szczegółowoTheory Polish (Poland)
Q3-1 Wielki Zderzacz Hadronów (10 points) Przeczytaj Ogólne instrukcje znajdujące się w osobnej kopercie zanim zaczniesz rozwiązywać to zadanie. W tym zadaniu będą rozpatrywane zagadnienia fizyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoAkceleratory. Instytut Fizyki Jądrowej PAN 1
Akceleratory fizyka cząstek elementarnych fizyka wysokich energii ruch cząstki w polu magnetycznym i elektrycznym akceleratory elektrostatyczne akcelaratory liniowe akcelaratory kołowe (cykliczne): - cyklotron
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników
Wszechświat cząstek elementarnych dla przyrodników WYKŁAD 8 1 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW 2.12. 2009 Współczesne eksperymenty-wprowadzenie Detektory Akceleratory Zderzacze LHC Mapa drogowa Tevatron-
Bardziej szczegółowoAkceleratory. Urządzenia do wytwarzania strumieni cząstek o znacznej energii kinetycznej
Akceleratory Urządzenia do wytwarzania strumieni cząstek o znacznej energii kinetycznej Przegląd ważniejszych typów akceleratorów: akceleratory elektrostatyczne, akceleratory liniowe ze zmiennym polem
Bardziej szczegółowoFizyka cząstek elementarnych
Wykład III Metody doświadczalne fizyki cząstek elementarnych I Źródła cząstek elementarnych Elektrony, protony i neutrony tworzą otaczającą nas materię. Aby eksperymentować z elektronami wystarczy zjonizować
Bardziej szczegółowoAkceleratory (Å roda, 16 marzec 2005) - Dodał wtorek
Akceleratory (Å roda, 16 marzec 2005) - Dodał wtorek Definicja: Urządzenie do przyspieszania cząstek naładowanych, tj. zwiększania ich energii. Akceleratory można sklasyfikować ze względu na: kształt toru
Bardziej szczegółowoJak fizycy przyśpieszają cząstki?
Jak fizycy przyśpieszają cząstki? Mariusz Sapiński (mariusz.sapinski@cern.ch) CERN, Departament Wiązek 10 października 2011 Definicja Akcelerator cząstek: urządzenie produkujące wiązkę cząstek (jonów lub
Bardziej szczegółowoWstęp do fizyki akceleratorów
Wstęp do fizyki akceleratorów Mariusz Sapiński (mariusz.sapinski@cern.ch) CERN, Departament Wiązek 3 września 2013 Definicja Akcelerator cząstek: urządzenie produkujące wiązkę cząstek (jonów lub cząstek
Bardziej szczegółowoAkceleratory Cząstek
M. Trzebiński Akceleratory cząstek 1/30 Akceleratory Cząstek Maciej Trzebiński Instytut Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauki Praktyki studenckie na LHC IFJ PAN, 23 sierpnia 2016 Obserwacje w makroświecie
Bardziej szczegółowoŹródła cząstek. Naturalne: Sztuczne. Promieniowanie kosmiczne Różne źródła neutrin. Akceleratory Reaktory. D. Kiełczewska wykład 2
Źródła cząstek Naturalne: Promieniowanie kosmiczne Różne źródła neutrin Sztuczne Akceleratory Reaktory Promieniowanie kosmiczne Na początku XX wieku Theodore Wulf umieścił na szczycie wieży Eiffla detektory
Bardziej szczegółowoIV.4.4 Ruch w polach elektrycznym i magnetycznym. Siła Lorentza. Spektrometry magnetyczne
r. akad. 005/ 006 IV.4.4 Ruch w polach elektrycznym i magnetycznym. Siła Lorentza. Spektrometry magnetyczne Jan Królikowski Fizyka IBC 1 r. akad. 005/ 006 Pole elektryczne i magnetyczne Pole elektryczne
Bardziej szczegółowoWstęp do akceleratorów
Wstęp do akceleratorów Mariusz Sapinski BE/BI CERN/Czerwiec 2009 Spis treści Co to jest przyśpieszenie Po co przyśpieszać? Jak przyśpieszać? Jak przyśpiesza natura: mechanizm Fermiego Metody przyśpieszania
Bardziej szczegółowoŹródła cząstek o wysokich energiach. Promieniowanie kosmiczne. Akceleratory. Ograniczenia na energię maksymalną. Parametry wiązek.
Źródła cząstek o wysokich energiach II Promieniowanie kosmiczne. Akceleratory. Ograniczenia na energię maksymalną. Parametry wiązek. Świetlność LHC 1 Źródła cząstek o wysokich energiach I. PROMIENOWANIE
Bardziej szczegółowoWstęp do Akceleratorów wykład dla uczniów. Mariusz Sapiński CERN, Departament Instrumentacji Wiązki 22 marca 2010
Wstęp do Akceleratorów wykład dla uczniów Mariusz Sapiński CERN, Departament Instrumentacji Wiązki 22 marca 2010 Definicja Akcelerator cząstek: urządzenie produkujące wiązkę cząstek (jonów lub cząstek
Bardziej szczegółowoWstęp do Akceleratorów wykład dla nauczycieli. Mariusz Sapiński CERN, Departament Wiązek 12 kwietnia 2010
Wstęp do Akceleratorów wykład dla nauczycieli Mariusz Sapiński CERN, Departament Wiązek 12 kwietnia 2010 Definicja Akcelerator cząstek: urządzenie produkujące wiązkę cząstek (jonów lub cząstek subatomowych)
Bardziej szczegółowoVI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki
r. akad. 005/ 006 VI. 6 Rozpraszanie głębokonieelastyczne i kwarki 1. Fale materii. Rozpraszanie cząstek wysokich energii mikroskopią na bardzo małych odległościach.. Akceleratory elektronów i protonów.
Bardziej szczegółowoŹródła cząstek. Naturalne: Sztuczne. Promieniowanie kosmiczne Różne źródła neutrin. Akceleratory Reaktory. D. Kiełczewska wykład 2 1
Źródła cząstek Naturalne: Promieniowanie kosmiczne Różne źródła neutrin Sztuczne Akceleratory Reaktory D. Kiełczewska wykład 2 1 Promieniowanie kosmiczne Na początku XX wieku Theodore Wulf umieścił na
Bardziej szczegółowoŹródła cząstek o wysokich energiach
http://radiationprotection5.blogspot.com/2012/09/radiation-sources.html Źródła cząstek o wysokich energiach II Promieniowanie kosmiczne. Akceleratory. Ograniczenia na energię maksymalną. Parametry wiązek.
Bardziej szczegółowoWstęp do Akceleratorów. Mariusz Sapiński CERN BE/BI 24 listopada 2009
Wstęp do Akceleratorów Mariusz Sapiński CERN BE/BI 24 listopada 2009 Definicja Akcelerator cząstek (wg. Encyclopedia Brittanica): każde urządzenie produkujące wiązkę szybkich, naładowanych cząstek (jonów
Bardziej szczegółowoW jaki sposób dokonujemy odkryć w fizyce cząstek elementarnych? Maciej Trzebiński
W jaki sposób dokonujemy odkryć w fizyce cząstek elementarnych? Maciej Trzebiński Instytut Fizyki Jądrowej im. Henryka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk Gimli Glider Boeing 767-233 lot: Air Canada
Bardziej szczegółowoElementy fizyki czastek elementarnych
Źródła czastek Elementy fizyki czastek elementarnych Wykład II Naturalne źródła czastek Źródła promieniotwórcze Promieniowanie kosmiczne Akceleratory czastek Akceleratory elektrostatyczne, liniowe i kołowe
Bardziej szczegółowoEksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa
Eksperyment ALICE i plazma kwarkowo-gluonowa CERN i LHC Jezioro Genewskie Lotnisko w Genewie tunel LHC (długość 27 km, ok.100m pod powierzchnią ziemi) CERN/Meyrin Gdzie to jest? ok. 100m Tu!!! LHC w schematycznym
Bardziej szczegółowoWykład FIZYKA II. 3. Magnetostatyka. Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak
Wykład FIZYKA II 3. Magnetostatyka Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak Instytut Fizyki Politechniki Wrocławskiej http://www.if.pwr.wroc.pl/~wozniak/ POLE MAGNETYCZNE Elektryczność zaobserwowana została
Bardziej szczegółowoMetody liniowe wielkiej częstotliwości
Metody liniowe wielkiej częstotliwości Streszczenie Artykuł ten przedstawia trzy najważniejsze metody liniowe wielkiej częstotliwości do przyśpieszania cząstek. Uwzględniono w nim budowę układów przyśpieszających,
Bardziej szczegółowoSławomir Wronka, r
Introduction to accelerators Wstęp do fizyki akceleratorów Sławomir Wronka, 01.04.09r Pojęcia podstawowe Prędkość światła Energia Pęd c = 2.99792458 10 E = mc 2 = m γ c p = mv = m0γ β c 0 2 8 msec v 1
Bardziej szczegółowoEpiphany Wykład II: wprowadzenie
Epiphany 2008 LEP, 2: opady deszczu LHC This morning I visited the place where the street-cleaners dump the rubbish. My God, it was beautiful - Van Gogh 20 krajów europejskich należy do CERN Kraje
Bardziej szczegółowoRuch ładunków w polu magnetycznym
Ruch ładunków w polu magnetycznym Ryszard J. Barczyński, 2016 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Ruch ładunków w polu magnetycznym
Bardziej szczegółowoSłowniczek pojęć fizyki jądrowej
Słowniczek pojęć fizyki jądrowej atom - najmniejsza ilość pierwiastka jaka może istnieć. Atomy składają się z małego, gęstego jądra, zbudowanego z protonów i neutronów (nazywanych inaczej nukleonami),
Bardziej szczegółowoWSTĘP DO FIZYKI JADRA ATOMOWEGOO Wykład 12. IV ROK FIZYKI - semestr zimowy Janusz Braziewicz - Zakład Fizyki Atomowej IF AŚ
WSTĘP DO FIZYKI JADRA ATOMOWEGOO Wykład 12 IV ROK FIZYKI - semestr zimowy Janusz Braziewicz - Zakład Fizyki Atomowej IF AŚ 1 Metody przyspieszania cząstek - akceleratory cząstek Akcelerator urządzenie
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA W TORUNIU
UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA W TORUNIU WYDZIAŁ FIZYKI, ASTRONOMII I INFORMATYKI STOSOWANEJ PRACA INŻYNIERSKA TOMOGRAFIA ANIHILACJI POZYTONÓW Imię i nazwisko: Anna Kozłowska Nr indeksu: 210588 Kierunek:
Bardziej szczegółowoJak działają detektory. Julia Hoffman
Jak działają detektory Julia Hoffman wielki Hadronowy zderzacz Wiązka to pociąg ok. 2800 wagonów - paczek protonowych Każdy wagon wiezie ok.100 mln protonów Energia chemiczna: 80 kg TNT lub 16 kg czekolady
Bardziej szczegółowoWiązka elektronów: produkcja i transport. Sławomir Wronka
Wiązka elektronów: produkcja i transport Szkoła Fizyki Akceleratorów Medycznych, Świerk 2007 Ruch cząstki w polu elektrycznym 2 Pole elektryczne powoduje zmianę energii kinetycznej mv 2 mv02 = q U 2 2
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI FIZYKI Z WYKORZYSTANIEM FILMU PĘDZĄCE CZĄSTKI.
SCENARIUSZ LEKCJI FIZYKI Z WYKORZYSTANIEM FILMU PĘDZĄCE CZĄSTKI. SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. II. Części lekcji. 1. Część wstępna. 2. Część realizacji. 3. Część podsumowująca. III. Karty pracy. 1. Karta
Bardziej szczegółowoPodstawy fizyki kwantowej i budowy materii
Podstawy fizyki kwantowej i budowy materii prof. dr hab. Aleksander Filip Żarnecki Zakład Cząstek i Oddziaływań Fundamentalnych Instytut Fizyki Doświadczalnej Wykład 14 23 stycznia 2017 A.F.Żarnecki Podstawy
Bardziej szczegółowoRuch cząstek naładowanych w polach elektrycznym i magnetycznym. Równania ruchu cząstek i ich rozwiązania. Ireneusz Mańkowski
Ruch cząstek naładowanych w polach elektrycznym i magnetycznym. Równania ruchu cząstek i ich rozwiązania. I LO im. Stefana Żeromskiego w Lęborku 2 kwietnia 2012 Ruch ładunku równolegle do linii pola Ruch
Bardziej szczegółowoPerspektywy fizyki czastek elementarnych
Perspektywy fizyki czastek elementarnych Wykład XIII Nowe projekty akceleratorowe: CLIC ( VLHC ( Photon Collider zderzenia ) Elementy fizyki czastek elementarnych ) fabryki neutrin Astro-cz astki?!...
Bardziej szczegółowocz. 1. dr inż. Zbigniew Szklarski
Wykład 14: Pole magnetyczne cz. 1. dr inż. Zbigniew Szklarski szkla@agh.edu.pl http://layer.uci.agh.edu.pl/z.szklarski/ Wektor indukcji pola magnetycznego, siła Lorentza v F L Jeżeli na dodatni ładunek
Bardziej szczegółowoFrialit -Degussit Ceramika tlenkowa Komora próżniowa
Frialit -Degussit Ceramika tlenkowa Komora próżniowa Zastosowanie: Zaginanie toru cząstki w akceleratorze Materiał: Tlenek glinu FRIALIT F99.7 L = 1350 mm D = 320 mm Produkcja Friatec Na całym świecie
Bardziej szczegółowoŹródła czastek. Wszechświat Czastek Elementarnych. Wykład 7. prof. dr hab. Aleksander Filip Żarnecki
Źródła czastek prof. dr hab. Aleksander Filip Żarnecki Wszechświat Czastek Elementarnych Wykład 7 Wprowadzenie Naturalne źródła czastek Źródła promieniotwórcze, promieniowanie kosmiczne Akceleratory czastek
Bardziej szczegółowoMetody i narzędzia. Tydzień 2
Metody i narzędzia Znaczną większość informacji o obiektach subatomowych uzyskujemy zasadniczo dzięki: 1) zderzeniom (reakcji) między nimi, w wyniku których zachodzi rozproszenie (zmiana kierunku) lub
Bardziej szczegółowoJak działają detektory. Julia Hoffman# Southern Methodist University# Instytut Problemów Jądrowych
Jak działają detektory Julia Hoffman# Southern Methodist University# Instytut Problemów Jądrowych LHC# Wiązka to pociąg ok. 2800 paczek protonowych Każda paczka składa się. z ok. 100 mln protonów 160km/h
Bardziej szczegółowoAKCELERATORY I DETEKTORY WOKÓŁ NAS
AKCELERATORY I DETEKTORY WOKÓŁ NAS AKCELERATOR W CERN Chociaż akceleratory zostały wynalezione dla fizyki cząstek elementarnych, to tysięcy z nich używa się w innych gałęziach nauki, a także w przemyśle
Bardziej szczegółowoRozważania rozpoczniemy od fal elektromagnetycznych w próżni. Dla próżni równania Maxwella w tzw. postaci różniczkowej są następujące:
Rozważania rozpoczniemy od fal elektromagnetycznych w próżni Dla próżni równania Maxwella w tzw postaci różniczkowej są następujące:, gdzie E oznacza pole elektryczne, B indukcję pola magnetycznego a i
Bardziej szczegółowoQ t lub precyzyjniej w postaci różniczkowej. dq dt Jednostką natężenia prądu jest amper oznaczany przez A.
Prąd elektryczny Dotychczas zajmowaliśmy się zjawiskami związanymi z ładunkami spoczywającymi. Obecnie zajmiemy się zjawiskami zachodzącymi podczas uporządkowanego ruchu ładunków, który często nazywamy
Bardziej szczegółowoFrialit -Degussit Ceramika tlenkowa Jednostka akceleratora cząstek
Frialit -Degussit Ceramika tlenkowa Jednostka akceleratora cząstek Zastosowanie: Akceleratory wysokiego napięcia Materiał: Tlenek glinu FRIALIT F99.7 Pierścienie miedziane L = 560 mm D = 350 mm Produkcja
Bardziej szczegółowoRamka z prądem w jednorodnym polu magnetycznym
Ramka z prądem w jednorodnym polu magnetycznym Siła wypadkowa = 0 Wypadkowy moment siły: τ = w F + w ( ) F ( ) = 2 w F w τ = 2wF sinθ = IBl 2 sinθ = θ=90 o IBl 2 θ to kąt między wektorem w i wektorem F
Bardziej szczegółowoŹródła czastek. Wszechświat Czastek Elementarnych. Wykład 4. prof. dr hab. Aleksander Filip Żarnecki
Źródła czastek prof. dr hab. Aleksander Filip Żarnecki Wszechświat Czastek Elementarnych Wykład 4 Wprowadzenie Naturalne źródła czastek Źródła promieniotwórcze, promieniowanie kosmiczne Akceleratory czastek
Bardziej szczegółowoJanusz Gluza. Instytut Fizyki UŚ Zakład Teorii Pola i Cząstek Elementarnych
Akceleratory czyli największe mikroskopy świata Janusz Gluza Instytut Fizyki UŚ http://fizyka.us.edu.pl/ Zakład Teorii Pola i Cząstek Elementarnych http://www.us.edu.pl/~ztpce/ http://www.us.edu.pl/~gluza
Bardziej szczegółowoPoszukiwany: bozon Higgsa
Poszukiwany: bozon Higgsa Higgs widoczny w świetle kolajdera liniowego Fizyka Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych: TESLA & ZEUS Poszukiwane: czastki sypersymetryczne (SUSY) Fizyka Czastek i Oddziaływań
Bardziej szczegółowo2.2. Wiązki promieniowania jonizującego
2.2. Wiązki promieniowania jonizującego Rys. 2.2.1 Akcelerator elektronów w Instytucie Chemii i Techniki Jądrowej Źródła promieniotwórcze emitują cząstki, których energia nie przekracza kilku megaelektronowoltów.
Bardziej szczegółowodr inż. Zbigniew Szklarski
Wykład 13: Pole magnetyczne dr inż. Zbigniew Szklarski szkla@agh.edu.pl http://layer.uci.agh.edu.pl/z.szklarski/ Wektor indukcji pola magnetycznego, siła Lorentza v v L Jeżeli na dodatni ładunek q poruszający
Bardziej szczegółowoMateriały pomocnicze 11 do zajęć wyrównawczych z Fizyki dla Inżynierii i Gospodarki Wodnej
Materiały pomocnicze 11 do zajęć wyrównawczych z Fizyki dla Inżynierii i Gospodarki Wodnej 1. Magnetyzm to zjawisko przyciągania kawałeczków stali przez magnesy. 2. Źródła pola magnetycznego. a. Magnesy
Bardziej szczegółowoPodstawy fizyki wykład 8
Podstawy fizyki wykład 8 Dr Piotr Sitarek Instytut Fizyki, Politechnika Wrocławska Ładunek elektryczny Grecy ok. 600 r p.n.e. odkryli, że bursztyn potarty o wełnę przyciąga inne (drobne) przedmioty. słowo
Bardziej szczegółowoII prawo Kirchhoffa Obwód RC Obwód RC Obwód RC
II prawo Kirchhoffa algebraiczna suma zmian potencjału napotykanych przy pełnym obejściu dowolnego oczka jest równa zeru klucz zwarty w punkcie a - ładowanie kondensatora równanie ładowania Fizyka ogólna
Bardziej szczegółowo5. (2 pkt) Uczeń miał za zadanie skonstruował zwojnicę do wytwarzania pola magnetycznego o wartości indukcji
Magnetyzm Dane ogólne do zadań: ładunek elektronu: masa elektronu: masa protonu: masa neutronu: 1,6 19 9,11 C 31 1,67 1,675 kg 7 7 kg kg Własności magnetyczne substancji 1. (1 pkt). ( pkt) 3. ( pkt) Jaka
Bardziej szczegółowoMaria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe 4.IV.2012
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8sem.letni.2011-12 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siły Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest
Bardziej szczegółowoMAGNETYZM, INDUKCJA ELEKTROMAGNETYCZNA. Zadania MODUŁ 11 FIZYKA ZAKRES ROZSZERZONY
MODUŁ MAGNETYZM, INDUKCJA ELEKTROMAGNETYCZNA OPRACOWANE W RAMACH PROJEKTU: FIZYKA ZAKRES ROZSZERZONY WIRTUALNE LABORATORIA FIZYCZNE NOWOCZESNĄ METODĄ NAUCZANIA. PROGRAM NAUCZANIA FIZYKI Z ELEMENTAMI TECHNOLOGII
Bardziej szczegółowoOddziaływanie promieniowania jonizującego z materią
Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią Plan Promieniowanie ( particle radiation ) Źródła (szybkich) elektronów Ciężkie cząstki naładowane Promieniowanie elektromagnetyczne (fotony) Neutrony
Bardziej szczegółowopobrano z serwisu Fizyka Dla Każdego - http://fizyka.dk - zadania fizyka, wzory fizyka, matura fizyka
7. Pole magnetyczne zadania z arkusza I 7.8 7.1 7.9 7.2 7.3 7.10 7.11 7.4 7.12 7.5 7.13 7.6 7.7 7. Pole magnetyczne - 1 - 7.14 7.25 7.15 7.26 7.16 7.17 7.18 7.19 7.20 7.21 7.27 Kwadratową ramkę (rys.)
Bardziej szczegółowoElementy fizyki czastek elementarnych
Elementy fizyki czastek elementarnych dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD Plan wykładu: Świat czastek elementarnych czastki, jednostki, kinematyka relatywistyczna Akceleratory
Bardziej szczegółowoElementy fizyki czastek elementarnych
Elementy fizyki czastek elementarnych dr hab. A.F.Żarnecki Zakład Czastek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD Plan wykładu: Świat czastek elementarnych czastki, jednostki, kinematyka relatywistyczna Akceleratory
Bardziej szczegółowoNatężenie prądu elektrycznego
Natężenie prądu elektrycznego Wymuszenie w przewodniku różnicy potencjałów powoduje przepływ ładunków elektrycznych. Powszechnie przyjmuje się, że przepływający prąd ma taki sam kierunek jak przepływ ładunków
Bardziej szczegółowoWykład 8 ELEKTROMAGNETYZM
Wykład 8 ELEKTROMAGNETYZM Równania Maxwella dive = ρ εε 0 prawo Gaussa dla pola elektrycznego divb = 0 rote = db dt prawo Gaussa dla pola magnetycznego prawo indukcji Faradaya rotb = μμ 0 j + εε 0 μμ 0
Bardziej szczegółowoJak działają detektory. Julia Hoffman
Jak działają detektory Julia Hoffman wielki Hadronowy zderzacz Wiązka to pociąg ok. 2800 wagonów - paczek protonowych Każdy wagon wiezie ok.100 mln protonów Energia chemiczna: 80 kg TNT lub 16 kg czekolady
Bardziej szczegółowoPodstawy fizyki subatomowej. 3 kwietnia 2019 r.
Podstawy fizyki subatomowej Wykład 7 3 kwietnia 2019 r. Atomy, nuklidy, jądra atomowe Atomy obiekt zbudowany z jądra atomowego, w którym skupiona jest prawie cała masa i krążących wokół niego elektronów.
Bardziej szczegółowoPrzewodnik po wielkich urządzeniach badawczych
Przewodnik po wielkich urządzeniach badawczych 5.07.2013 Grzegorz Wrochna 1 Wielkie urządzenia badawcze Wielkie urządzenia badawcze są dziś niezbędne do badania materii na wszystkich poziomach: od wnętrza
Bardziej szczegółowoGrzegorz Wrochna Narodowe Centrum Badań Jądrowych Z czego składa się Wszechświat?
Narodowe Centrum Badań Jądrowych www.ncbj.gov.pl Z czego składa się Wszechświat? 1 Budowa materii ~ cała otaczająca nas materia składa się z atomów pierwiastek chemiczny = = zbiór jednakowych atomów Znamy
Bardziej szczegółowoWitamy w CERNie. Bolesław Pietrzyk LAPP Annecy (F) Wykład przygotowany przez polskich fizyków w CERNie.
Witamy w CERNie Bolesław Pietrzyk LAPP Annecy (F) Wykład przygotowany przez polskich fizyków w CERNie bolek.pietrzyk@cern.ch 4 lipca 2012 Joe Incandela (CMS) Fabiola Gianotti (ATLAS) Première rencontre
Bardziej szczegółowoAkceleratory do terapii niekonwencjonalnych. Sławomir Wronka
Akceleratory do terapii niekonwencjonalnych Szkoła Fizyki Akceleratorów Medycznych, Świerk 2007 Plan Niekonwencjonalne terapie wiązką e-/x Protony Ciężkie jony Neutrony 2 Tomotherapy 3 CyberKnife 4 Igła
Bardziej szczegółowoWyznaczanie efektywności mionowego układu wyzwalania w CMS metodą Tag & Probe
Wyznaczanie efektywności mionowego układu wyzwalania w CMS metodą Tag & Probe Uniwersytet Warszawski - Wydział Fizyki opiekun: dr Artur Kalinowski 1 Plan prezentacji Eksperyment CMS Układ wyzwalania Metoda
Bardziej szczegółowoRuch ładunków w polu magnetycznym
Ruch ładunków w polu agnetyczny W polu agnetyczny i elektryczny na poruszające się ładunki działa siła Lorentza: F q E B Wykorzystuje się to w wielu urządzeniach, takich jak telewizor, ikroskop elektronowy,
Bardziej szczegółowo26 MAGNETYZM. Włodzimierz Wolczyński. Indukcja magnetyczna a natężenie pola magnetycznego. Wirowe pole magnetyczne wokół przewodnika prostoliniowego
Włodzimierz Wolczyński 26 MAGETYZM Indukcja magnetyczna a natężenie pola magnetycznego B indukcja magnetyczna H natężenie pola magnetycznego μ przenikalność magnetyczna ośrodka dla paramagnetyków - 1 1,
Bardziej szczegółowoJÜLICH ELECTRIC DIPOLE INVESTIGATIONS MEASUREMENT WITH STORAGE RING
JÜLICH ELECTRIC DIPOLE INVESTIGATIONS MEASUREMENT WITH STORAGE RING testowe pomiary i demonstracja iż proponowana metoda pracuje są wykonywane na działającym akceleratorze COSY pierwszy pomiar z precyzją
Bardziej szczegółowoCząstki i siły. Piotr Traczyk. IPJ Warszawa
Cząstki i siły tworzące nasz wszechświat Piotr Traczyk IPJ Warszawa Plan Wstęp Klasyfikacja cząstek elementarnych Model Standardowy 2 Wstęp 3 Jednostki, konwencje Prędkość światła c ~ 3 x 10 8 m/s Stała
Bardziej szczegółowoŁadunki elektryczne. q = ne. Zasada zachowania ładunku. Ładunek jest cechąciała i nie można go wydzielićz materii. Ładunki jednoimienne odpychają się
Ładunki elektryczne Ładunki jednoimienne odpychają się Ładunki różnoimienne przyciągają się q = ne n - liczba naturalna e = 1,60 10-19 C ładunek elementarny Ładunek jest cechąciała i nie można go wydzielićz
Bardziej szczegółowoLHC: program fizyczny
LHC: program fizyczny Piotr Traczyk CERN Detektory przy LHC Planowane są 4(+2) eksperymenty na LHC ATLAS ALICE CMS LHCb 2 Program fizyczny LHC Model Standardowy i Cząstka Higgsa Poza Model Standardowy:
Bardziej szczegółowoI N S T Y T U T F I Z Y K I U N I W E R S Y T E T U G D AŃSKIEGO I N S T Y T U T K S Z T A Ł C E N I A N A U C Z Y C I E L I
I N S T Y T U T F I Z Y K I U N I W E R S Y T E T U G D AŃSKIEGO I N S T Y T U T K S Z T A Ł C E N I A N A U C Z Y C I E L I C ZĘŚĆ I I I Podręcznik dla nauczycieli klas III liceum ogólnokształcącego i
Bardziej szczegółowoLHC - wielki zderzacz hadronów
LHC - wielki zderzacz hadronów Ewa Rondio zakład VI / CERN na podstawie wykładów dla nauczycieli w CERNie dr A. Siemko Dwa bieguny w badaniu struktury materii Akceleratory Mikroskopy Lunety Optyczne i
Bardziej szczegółowoCompact Muon Solenoid
Compact Muon Solenoid (po co i jak) Piotr Traczyk CERN Compact ATLAS CMS 2 Muon Detektor CMS był projektowany pod kątem optymalnej detekcji mionów Miony stanowią stosunkowo czysty sygnał Pojawiają się
Bardziej szczegółowoPowtórzenie wiadomości z klasy II. Elektromagnetyzm pole magnetyczne prądu elektrycznego
Powtórzenie wiadomości z klasy II Elektromagnetyzm pole magnetyczne prądu elektrycznego Doświadczenie Oersteda (1820) 1.Jeśli przez przewodnik płynie prąd, to wokół tego przewodnika powstaje pole magnetyczne.
Bardziej szczegółowoFIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych
FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych Wykład 11 Zastosowania fizyki jądrowej w medycynie Medycyna nuklearna Medycyna nuklearna - dział medycyny zajmujący się bezpiecznym zastosowaniem izotopów
Bardziej szczegółowoSzczególna i ogólna teoria względności (wybrane zagadnienia)
Szczególna i ogólna teoria względności (wybrane zagadnienia) Mariusz Przybycień Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej Akademia Górniczo-Hutnicza Wykład 4 M. Przybycień (WFiIS AGH) Szczególna Teoria Względności
Bardziej szczegółowoMatura z fizyki i astronomii 2012
Matura z fizyki i astronomii 2012 Zadania przygotowawcze do matury na poziomie podstawowym 7 maja 2012 Arkusz A1 Czas rozwiązywania: 120 minut Liczba punktów do uzyskania: 50 Zadanie 1 (1 pkt) Dodatni
Bardziej szczegółowoWyznaczanie stosunku e/m elektronu
Ćwiczenie 27 Wyznaczanie stosunku e/m elektronu 27.1. Zasada ćwiczenia Elektrony przyspieszane w polu elektrycznym wpadają w pole magnetyczne, skierowane prostopadle do kierunku ich ruchu. Wyznacza się
Bardziej szczegółowoMAGNETYZM. PRĄD PRZEMIENNY
Włodzimierz Wolczyński 47 POWTÓRKA 9 MAGNETYZM. PRĄD PRZEMIENNY Zadanie 1 W dwóch przewodnikach prostoliniowych nieskończenie długich umieszczonych w próżni, oddalonych od siebie o r = cm, płynie prąd.
Bardziej szczegółowoCzym jest prąd elektryczny
Prąd elektryczny Ruch elektronów w przewodniku Wektor gęstości prądu Przewodność elektryczna Prawo Ohma Klasyczny model przewodnictwa w metalach Zależność przewodności/oporności od temperatury dla metali,
Bardziej szczegółowoPromieniowanie kosmiczne składa się głównie z protonów, z niewielką. domieszką cięższych jąder. Przechodząc przez atmosferę cząstki
Odkrycie hiperjąder Hiperjądra to struktury jądrowe w skład których, poza protonami I neutronami, wchodzą hiperony. Odkrycie hiperjąder miało miejsce w 1952 roku, 60 lat temu, w Warszawie. Wówczas nie
Bardziej szczegółowoFizyka 3. Konsultacje: p. 329, Mechatronika
Fizyka 3 Konsultacje: p. 329, Mechatronika marzan@mech.pw.edu.pl Zaliczenie: 2 sprawdziany (10 pkt każdy) lub egzamin (2 części po 10 punktów) 10.1 12 3.0 12.1 14 3.5 14.1 16 4.0 16.1 18 4.5 18.1 20 5.0
Bardziej szczegółowoZagadnienia na egzamin ustny:
Zagadnienia na egzamin ustny: Wstęp 1. Wielkości fizyczne, ich pomiar i podział. 2. Układ SI i jednostki podstawowe. 3. Oddziaływania fundamentalne. 4. Cząstki elementarne, antycząstki, cząstki trwałe.
Bardziej szczegółowoDLACZEGO BUDUJEMY AKCELERATORY?
FIZYKA WYSOKICH ENERGII W EDUKACJI SZKOLNEJ Puławy, 29.02.2008r. DLACZEGO BUDUJEMY AKCELERATORY? Dominika Domaciuk I. Wprowadzenie Na świecie jest 17390 akceleratorów! (2002r). Różne zastosowania I. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoOddziaływanie cząstek z materią
Oddziaływanie cząstek z materią Trzy główne typy mechanizmów reprezentowane przez Ciężkie cząstki naładowane (cięższe od elektronów) Elektrony Kwanty gamma Ciężkie cząstki naładowane (miony, p, cząstki
Bardziej szczegółowoOdp.: F e /F g = 1 2,
Segment B.IX Pole elektrostatyczne Przygotował: mgr Adam Urbanowicz Zad. 1 W atomie wodoru odległość między elektronem i protonem wynosi około r = 5,3 10 11 m. Obliczyć siłę przyciągania elektrostatycznego
Bardziej szczegółowoFIZYKA-egzamin opracowanie pozostałych pytań
FIZYKA-egzamin opracowanie pozostałych pytań Andrzej Przybyszewski Michał Witczak Marcin Talarek. Definicja pracy na odcinku A-B 2. Zdefiniować różnicę energii potencjalnych gdy ciało przenosimy z do B
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8. Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW. Oddziaływania słabe
Wszechświat cząstek elementarnych WYKŁAD 8 Maria Krawczyk, Wydział Fizyki UW Oddziaływania słabe Cztery podstawowe siłyprzypomnienie Oddziaływanie grawitacyjne Działa między wszystkimi cząstkami, jest
Bardziej szczegółowoAkceleratory wokół nas
Świat okiem fizyka cząstek (2) Akceleratory wokół nas Aleksander Filip Żarnecki Zakład Cząstek i Oddziaływań Fundamentalnych IFD A.F.Żarnecki Cząstki i ich oddziaływania 12 października 2017 1 / 59 Akcelerator
Bardziej szczegółowoFizyka cząstek elementarnych warsztaty popularnonaukowe
Fizyka cząstek elementarnych warsztaty popularnonaukowe Spotkanie 3 Porównanie modeli rozpraszania do pomiarów na Wielkim Zderzaczu Hadronów LHC i przyszłość fizyki cząstek Rafał Staszewski Maciej Trzebiński
Bardziej szczegółowoZjawisko Halla Referujący: Tomasz Winiarski
Plan referatu Zjawisko Halla Referujący: Tomasz Winiarski 1. Podstawowe definicje ffl wektory: E, B, ffl nośniki ładunku: elektrony i dziury, ffl podział ciał stałych ze względu na własności elektryczne:
Bardziej szczegółowo