Zadrzewienia śródpolne: jakie niosą korzyści?

Transkrypt

1 .pl Zadrzewienia śródpolne: jakie niosą korzyści? Autor: Tadeusz Śmigielski Data: 11 stycznia 2016 Zapewnienie możliwie najlepszych warunków uprawom jest głównym zadaniem rolnika, liczącego na jak najwyższy zysk z prowadzonej działalności. Czy zadrzewienia śródpolne mogą odegrać tu istotną rolę? Zima 1 / 7

2 .pl Duże niezadrzewione przestrzenie są narażone na niszczącą siłę wiatru. Przez ostatnie kilka tygodni zima trwała w najlepsze. Niestety mróz trzymał, śniegu było jak na lekarstwo, a wiatr hulał po polu obsianym oziminami. Co mają jednak do tego zadrzewienia śródpolne? Przede wszystkim poważnie ograniczają bardzo niekorzystne, wysuszające, dodatkowo spotęgowane niskimi temperaturami, działanie wiatru na rośliny uprawne nieprzykryte okrywą śnieżną. Zadrzewienia śródpolne są w stanie ograniczyć nawet do 70% szkodliwą działalność wiatru. Mało tego. Pasy lub kępy drzew i krzewów wpływają również na ograniczenie przemarzania gleby. 2 / 7

3 .pl Poprzecinane zadrzewieniami pola stanowią skuteczną ochronę dla roślin uprawnych. Gdyby tylko wziąć pod uwagę te 2 czynniki, to już warto ciepło pomyśleć o istnieniu naturalnych barier ochronnych, które niestety w okresie powojennym przy tworzeniu wielkoobszarowych państwowych gospodarstw rolnych zostały, podobnie zresztą jak niektóre rowy melioracyjne, niefrasobliwie zniszczone. Nie przywiązywałem wcześniej większej uwagi do drzew i krzewów rosnących na miedzy czy wzdłuż rowu. Po prostu zawsze tam były. Latem przyjemnie było posiedzieć sobie w ich cieniu i odpocząć mówi Adam Uść, rolnik ze wsi Baszyn (pow. wołowski, woj. dolnośląskie). Od niedawna jednak zacząłem inaczej patrzeć na tzw. zadrzewienia śródpolne. Po pierwsze zaliczyć je można do obowiązkowych powierzchni zazielenienia, a poza tym okazało się, że mają dobry wpływ na uprawy. Niektórzy sąsiedzi powycinali część krzaków, a teraz pewnie żałują dodaje. Wiosna Kępy drzew przede wszystkim magazynują wodę z wiosennych roztopów. Zadrzewienia śródpolne zwalniają tempo topnienia śniegu, co przyczynia się do pozostawienia większej ilości wody w glebie. To oczywiście proces nie do zlekceważenia w kontekście wiosennego rozwoju roślin mającego niebagatelny wpływ na późniejsze plony. Szpalery czy kępy zadrzewień i krzewów przyczyniają się do magazynowania wody, ograniczając jej stratę na skutek 3 / 7

4 .pl parowania nawet do ok. 25%. Enklawy zieleni zmniejszają także dobowe wahania temperatury powietrza, co ma znaczenie zwłaszcza przy występowaniu wiosennych przymrozków, wpływając tym samym korzystnie na temperaturę gleby. Lato Coraz cieplejsze lata z niewielką ilością opadów oraz bezśnieżne zimy powodują znaczne ubytki wody gruntowej, co oczywiście nie jest korzystne dla rozwoju roślin. Polska jest europejskim krajem z jednym z największych niedoborów wody, dlatego każde działanie mogące zmniejszyć ten deficyt zasługuje na uwagę. Warto więc w tym kontekście podkreślić, że zadrzewienia śródpolne podnoszą wilgotność powietrza w warstwie przygruntowej, co niewątpliwie ma korzystny wpływ na rozwój roślin. Latem zadrzewienia chronią uprawy przede wszystkim przed erozją wietrzną. Istotną rolę zadrzewienia śródpolne odgrywają również przy zapobieganiu erozji wietrznej. Niczym nieosłonięte duże przestrzenie pól uprawnych narażone są na wywiewanie przez wiatr najcenniejszej warstwy gleby. To właśnie naturalne zapory złożone z drzew i krzewów są, oprócz utrzymywania gleby w tzw. zazielenieniu, najskuteczniejszą ochroną przed niszczycielską siłą wiatru. Skutecznie mogą też zapobiegać wyleganiu zbóż spowodowanemu przez silne ruchy powietrza, a w czasie upalnego lata dać schronienie pasącemu się bydłu. Jesień Ta pora roku to na ogół obfite opady połączone z dużymi ruchami powietrza. Zadrzewienia śródpolne 4 / 7

5 .pl w tym czasie mają za zadanie zatrzymać erozję wodną powodującą spływ powierzchniowy unoszący najwartościowsze składniki gleby. Kępy drzew stanowią również schronienie dla drobnej zwierzyny. Cały rok W perspektywie całego roku zadrzewienia śródpolne stanowią siedlisko życia dla organizmów pożytecznych (zapylających, np. trzmiele, czy drapieżnych chrząszczy z rodziny biegaczowatych zwalczających szkodniki upraw). Stanowią również siedlisko dla zwierząt i ptaków, których nie można przecenić, jeśli chodzi o zwalczanie szkodliwych owadów czy gryzoni, zwłaszcza nornic i myszy. 5 / 7

6 .pl W tle widoczna prawidłowo ukształtowana piętrowość zadrzewień śródpolnych. Zakładając i pielęgnując zadrzewienia śródpolne, należy jednak wiedzieć, że: wskaźnik zadrzewień powinien wynosić ok. 10 drzew na 1 ha; dobrze zakładać zadrzewienia wzdłuż cieków wodnych oraz jako miedze śródpolne; rośliny powinny być sadzone ażurowo, aby nie odbijały wiatru, lecz go pochłaniały (najskuteczniejsze są zadrzewienia 2- lub 3-piętrowe, tworzące ścianę od powierzchni gruntu do wierzchołka najwyższych drzew); najlepiej, gdy zadrzewienia będą składać się z gatunków, które nie są żywicielami pośrednimi szkodników i chorób roślin (np. trzmielina, czeremcha, szakłak), gatunkami pożądanymi są m.in. brzoza, jesion, klon, lipa, wierzba, topola, a także krzewy, takie jak bez czarny, 6 / 7

7 Powered by TCPDF ( leszczyna, kruszyna, śliwa ałycza czy wiele innych. Nie sposób także nie docenić roli krajobrazowej, a często również rekreacyjnej. Zadrzewienia śródpolne, na co wskazuje wielu rolników, to ponadto źródło drewna opałowego, co warto wziąć pod uwagę wobec wcale nie niskich cen surowców energetycznych. Od niedawna zacząłem inaczej patrzeć na tzw. zadrzewienia śródpolne. Po pierwsze zaliczyć je można do obowiązkowych powierzchni zazielenienia, a poza tym okazało się, że mają dobry wpływ na uprawy. Adam Uść, rolnik ze wsi Baszyn Na koniec dodajmy, że od czasu, gdy enklawy zieleni śródpolnej zaliczane są do powierzchni obowiązkowego zazielenienia (EFA), ODR-y z większym naciskiem informują rolników o ich korzystnym wpływie na uprawy usytuowane w ich sąsiedztwie. Nie prowadziliśmy tematycznych szkoleń na temat zadrzewień śródpolnych, ale o ich znaczeniu mówimy rolnikom przy każdej okazji, bo jest to temat wart propagowania. Informujemy rolników o korzystnym wpływie zadrzewień na sąsiadujące uprawy przez wytwarzanie swoistego mikroklimatu, ochronę przed erozją gleby, zatrzymywanie wody w glebie i innych korzyściach z ich istnienia wynikających. W naszym województwie jest dość dużo zadrzewień śródpolnych będących pozostałością po gospodarowaniu przedwojennych gospodarzy mówi Agnieszka Bołtryk, pracownik Zachodniopomorskiego ODR w Barzkowicach. W naszym ośrodku jest również dostępna dla rolników, opracowana przez nas, broszurka informująca o korzyściach wynikających z utrzymywania, a w przyszłości może nawet zakładania nowych enklaw zadrzewień śródpolnych informuje. Konkluzja może być tylko jedna: jeśli to możliwe, należy powiększać powierzchnię zadrzewień śródpolnych, a jeśli nie, dbać o te, które nie zostały zniszczone na skutek nieprzemyślanej działalności rolniczej. 7 / 7