Zadrzewienia śródpolne enklawy bioróżnorodności

Transkrypt

1 Zadrzewienia śródpolne enklawy bioróżnorodności Jakub Józefczuk Bank Drzewek jest realizowany w ramach projektu: Partnerstwo dla drzew i klimatu społeczna odpowiedzialność biznesu w zakresie ochrony środowiska, sfinansowana ze środków Funduszu Inicjatyw Obywatelskich

2 Zadrzewienia śródpolne są miejscem występowania wielu rzadkich gatunków zwierząt zarówno bezkręgowych jak i bezkręgowych.

3 Zadrzewienia śródpolne oazy bioróżnorodności Zadrzewienia śródpolne są zazwyczaj obszarami o dużej bioróżnorodności. W wyniku prowadzonych badań inwentaryzacyjnych tych środowisk stwierdzono występowanie wielu gatunków roślin i zwierząt oraz grzybów, w tym dużej liczby organizmów będących naturalnymi wrogami szkodników rolnych. Zadrzewienia są miejscem rozrodu drapieżnych i pasożytniczych owadów (niektóre gatunki mogą zniszczyć do 80% występujących na polu jaj stonki).

4 Biegacz granulowany drapieżny chrząszcz występujący w zadrzewieniach

5 Wnętrze starych drzew to bogaty ekosystem, żyją tu setki gatunków owadów, grzybów i drobnoustrojów, których najbardziej utytułowanym przedstawicielem jest pachnica dębowa. Pachnica przetrwała do naszych czasów w znacznej mierze dzięki drzewom przydrożnym.

6 Próchnowiska i ich najsławniejszy mieszkaniec pachnica dębowa (Osmoderma eremita)

7 Kozioróg dębosz Jelonek rogacz Zadrzewienia śródpolne, szczególnie stare aleje drzew stanowią miejsce występowania wielu rzadkich i chronionych zwierząt. Ciołek

8 Rusałka wierzbowiec motyl mocno związany z zadrzewieniami śródpolnymi.

9 Istotną grupę zwierząt występującą w zadrzewieniach śródpolnych stanowią także owady zapylające rośliny. Samych tylko przedstawicieli dziko żyjących pszczół (Apoidea) stwierdzono ponad 400. Obecność odpowiedniej liczby zapylaczy może zwiększyć plonowanie nawet o 50%. Oprócz owadów pożytecznych w zadrzewieniach występują liczne gatunki rzadkie i chronione (np. paź żeglarz, pachnica dębowa). Zadrzewienia śródpolne są również siedliskiem dla wielu gatunków ptaków, w tym również gatunków owadożernych i drapieżnych. Te ostatnie w znaczący sposób ograniczają rozmnażanie się gryzoni, głównie myszy i nornic.

10 Zadrzewienia są miejscem występowania także wielu zwierząt kręgowych

11 trznadel zwyczajny Wybrane gatunki zwierząt spotykane w zadrzewieniach śródpolnych kos dzięcioł zielony Kos syczek

12 Ważny składnik flory zamieszkujący zadrzewienia - porosty

13 trznadel zwyczajny Wybrane gatunki zwierząt spotykane w zadrzewieniach śródpolnych kos dzięcioł zielony Kos syczek

14 Pomimo wielu korzystnych funkcji jakie pełnią aleje oraz zadrzewienia śródpolne do tej pory na terenie województwa dolnośląskiego, zarówno wiedza na ten temat, jak również podejmowane działania praktyczne mające na celu zwiększenie ilości drzew w krajobrazie wiejskim były niewystarczające. W wyniku prowadzonych badań inwentaryzacyjnych na obszarze części województwa lubuskiego i dolnośląskiego obserwowany jest stopniowy zanik cennych zadrzewień. Na obszarze Wzgórz Dalkowskich 75% alei drzew owocowych wymaga odtworzenia.

15 Fot. 1 Owocniki grzybów (aleja koło miejscowości Śrem). Fot. 4 Dewastacja korony na skutek zrywania owoców ( Dalków). Fot. 2 Zwęglona szyja korzeniowa (aleja w Dalkowie). Fot. 3 Pień po wyciętej jabłoni (aleja w Dalkowie). Główne przyczyny zaniku alei: wycinanie drzew ze względu na potrzeby komunikacyjne, naturalne starzenie się drzew oraz choroby drzew, brak nasadzeń uzupełniających, wycinanie drzew ze względu na ich zły stan zdrowotny, wypalanie miedzy, umyślna dewastacja drzew, niedostateczna wiedza o funkcjach zadrzewień wśród mieszkańców.

16 Kontakt: Jakub Józefczuk kom Fundacja Ekologiczna Zielona Akcja ul. Wrocławska Legnica tel w. 24 fax Literatura: 1. SENETA W., DOLATOWSKI J Dendrologia, wyd. nauk. PWN. 2. BAŁAZY S., ZIOMEK K., WEYSSENHOFF H., WÓJCIK A Zasady kształtowania zadrzewień śródpolnych. W: Kształtowanie środowiska przyrodniczego na przykładzie Parku Krajobrazowego im. Gen. D. Chłapowskiego. Red. L. Ryszkowski, S. Bałazy. Zakład Badań Środowiska Rolniczego Leśnego PAN. Poznań: BANASZAK J Ecology of bees (Apoidea) in agricultural landscape. Pol. Ecol. Stud. 9: JANKOWSKI W Funkcja i znaczenie korytarzy ekologicznych. [w:] Korytarz ekologiczny doliny Odry. Stan - Funkcjonowanie - Zagrożenia. Praca zbiorowa (red.: W. Jankowski, K. Świerkosz), Fundacja IUCN Poland, Warszawa, 1995, s LIRO A. SZACKI J Korytarz ekologiczny: przegląd problematyki. [w:] Człowiek i środowisko. Nr 17, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa, s RICHLING A., SOLON J Ekologia krajobrazu. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. 7. RYSZKOWSKI L., BARTOSZEWICZ A., MARCINEK J Bariery biogeochemiczne. W: Obieg wody i bariery biogeochemiczne w krajobrazie rolniczym. Red. L. Ryszkowski,J. Marcinek, A. Kędziora. Wyd. UAM, Poznań: TAŁAŁAJ Z Wpływ zadrzewień na plonowanie roślin rolniczych. W: Znaczenie zadrzewień w krajobrazie rolniczym oraz aktualne problemy ich rozwoju w przyrodniczo-gospodarczych warunkach Polski. Materiały konferencyjne. Płock: WOLSKI P Projektowanie połączeń krajobrazowych o funkcjach biologicznych. W: Płaty i korytarze jako elementy struktury krajobrazu - możliwości i ograniczenia koncepcji. Problemy Ekologii Krajobrazu Vol. XIV, Wydz. SGGW, Warszawa, str ZAJĄCZKOWSKI K Zadrzewienia drogowe. W: Zasady projektowania, zakładania i prowadzenia zadrzewień. Materiały szkoleniowe. Wyd. IBL. Warszawa ZAJĄCZKOWSKI K Stan zadrzewień w Polsce oraz problemy i możliwości ich rozwoju. Instytut Badawczy Leśnictwa. Warszawa. 116 ss. 12. ZAJĄCZKOWSKI K., TAŁAŁAJ Z., WĘGOREK T., ZAJĄCZKOWSKA B Dobór drzew i krzewów do zadrzewień na obszarach wiejskich. Red. K. Zajączkowski. Wyd. IBL. Warszawa. 78 ss. 13. CIESIELSKI H., WRABEC H. 1997, Katalog zabytkowych ogrodów i parków województwa legnickiego,