PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW

Transkrypt

1 PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU: MIKROBIOLOGIA 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot: Katedra i Zakład Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę: Adres: ul. Wieniawskiego 3 Tel. /Fax: Tel ; fax: Strona www: mikromed@ump.edu.pl 4. Kierownik jednostki: Prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz 5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS Prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz 6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do platformy WISUS ( listy studentów) ( koordynator przedmiotu) : Nazwisko imię: Prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz Tel. kontaktowy: Możliwość kontaktu - konsultacje (dni, godz., miejsce): mikromed@ump.edu.pl Osoba zastępująca: dr Izabela Chudzicka-Strugała Kontakt: Osoba odpowiedzialna za rezerwację sal: Nazwisko imię: Alicja Łeszyk Tel. kontaktowy: mikromed@ump.edu.pl

2 8. Miejsce przedmiotu w programie studiów: Rok: II Semestr: III 9. Liczba godzin ogółem : 60 liczba pkt. ECTS: 5 Jednostki uczestniczące w nauczaniu przedmiotu Semestr zimowy/letni liczba godzin W Ć Ćwiczenia kategoria Katedra i Zakład UMP B 12 Razem: B 12 S 10.Tematyka poszczególnych ćwiczeń Wykłady - Semestr zimowy Wykład 1. Wykład 2. Wykład 3. Wykład 4. Wykład 5. Wykład 6. Wykład 7. Wykład 8. Wykład 9. Tematyka wykładów Wprowadzenie do przedmiotu. Charakterystyka biologiczna drobnoustrojów i ich systematyka. Struktura i metabolizm bakterii. Genetyka bakterii. Sporulacja i germinacja. Kolonizacja, zakażenie i choroba zakaźna. Antybiotyki, chemioterapeutyki i ich zastosowanie w leczeniu zakażeń. Odporność przeciwdrobnoustrojowa człowieka: wrodzona i nabyta. Szczepionki i surowice lecznicze. Chorobotwórczość drobnoustrojów i ich czynniki zjadliwości. Zakażenia szpitalne. Charakterystyka biologiczna wirusów i prionów. Wirusy człowieka - replikacja i taksonomia wirusów. Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz Prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz Prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz Prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz Prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz Prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz Prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz Prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz Prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz Ćwiczenia - Semestr zimowy Tematyka ćwiczeń Osoba odpowiedzialna SALA

3 Ćwiczenie 1. Bakterie w otoczeniu człowieka. Diagnostyka bakteriologiczna. Techniki wykonywania preparatów mikrobiologicznych. Metody hodowli bakterii. Sterylizacja i dezynfekcja. Antybiotyki - metody badania lekooporności. Ćwiczenie 2. Ziarenkowce Gram dodatnie Staphylococcus. Ziarenkowce Gram dodatnie Streptococcus. Ziarenkowce Gram ujemne Neisseria, Moraxella, Acinetobacter. Ćwiczenie 3. Pałeczki Gram dodatnie - rodzaje: Corynebacterium, Listeria, Lactobacillus. Bakterie kwasooporne: Mycobacterium tuberculosis, Mycobacterium leprae. Promieniowce Nocardia, Actinomyces. Ćwiczenie 4. Pałeczki Gram ujemne: Haemophilus, Bordetella, Pseudomonas, Brucella, Franciscella, Pasteurella, Legionella, Bartonella. Pałeczki Gram ujemne: rodzina Enterobacteriaceae, Escherichia, Salmonella, Shigella, Klebsiella, Proteus, Serratia, Yersinia. Ćwiczenie 5. Bakterie przetrwalnikujące tlenowe: Bacillus; beztlenowe: Clostridium. Nieprzetrwalnikujące bakterie beztlenowe: Bacteroides, Fusobacterium, Prevotella, Peptococcus, Peptostreptococcus, Veillonella, Propionibacterium. Ćwiczenie 6. Bakterie spiralne: rząd Spirochaetales - rodzaje: Treponema, Leptospira, Borrelia. Pałeczki: Campylobacter, Helicobacter, Vibrio. Rodzaje: Mycoplasma, Chlamydia, Rickettsia, Coxiella. Ćwiczenie 7. Diagnostyka mikologiczna. Grzyby chorobotwórcze z rodzaju: Aspergillus, Candida, Cryptococcus. Dermatofity. Ćwiczenie 8. Etiologia i diagnostyka wirusowych zakażeń układu oddechowego. Wybrane wirusy zakażeń układu oddechowego: Orthomyxoviridae (IAV, IBV, ICV); Paramyxoviridae (HPIV1/3, MuV, MeV, HRSV); Picornaviridae (HRV, CV); Adenoviridae (HAdV);

4 Ćwiczenie 9. Ćwiczenie 10. Herpesviridae (VZV, CMV, EBV); Parvoviridae (HPV-B19); Togaviridae (RV). Zasady pobierania materiału biologicznego, charakterystyka i budowa wirusów, podstawowa diagnostyka wirusologiczna, rekomendowane leczenie. Etiologia i diagnostyka wirusowych zakażeń układu nerwowego, pokarmowego i wirusowe zapalenia wątroby. - Wybrane wirusy zakażeń układu nerwowego: Picornaviridae (PV, ECHOV); Flaviviridae (TBEV); Rhabdoviridae (RABV); Herpesviridae (HSV). - Wybrane wirusy zakażeń układu pokarmowego: Reoviridae (RVA, RVB, RVC). - Wirusy zapalenia wątroby (WZW): Picornaviridae (HAV); Hepadnaviridae (HBV); Flaviviridae (HCV); Hepeviridae (HEV). Zasady pobierania materiału biologicznego, charakterystyka i budowa wirusów, podstawowa diagnostyka wirusologiczna, rekomendowane leczenie. Etiologia i diagnostyka wirusowych zakażeń układu moczowo-płciowego, AIDS. Wybrane patogeny zakażeń układu moczowopłciowego, AIDS: Retroviridae (HIV); Papillomaviridae (HPV); Herpesviridae (HSV); Poxviridae (MOCV); Zasady pobierania materiału biologicznego, charakterystyka i budowa wirusów, podstawowa diagnostyka wirusologiczna, rekomendowane leczenie. Seminaria - Semestr zimowy Seminarium 1. Seminarium 2. Tematyka seminariów Etiologia i diagnostyka zakażeń układu oddechowego Przegląd najważniejszych patogenów w wybranych jednostkach chorobowych: - zapalenia zatok przynosowych - anginy - zapalenia płuc Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej, rekomendowane leczenie. Etiologia i diagnostyka zakażeń układu moczowo-płciowego Przegląd najważniejszych patogenów urogenitalnych w wybranych jednostkach chorobowych: - zapalenia dróg moczowych (ZUM) Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia SALA

5 Seminarium 3. Seminarium 4. - choroby przenoszone drogą płciową (STD) Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej, rekomendowane leczenie. Zakażenia układu nerwowego i zakażenia krwi. a) Etiologia i diagnostyka zakażeń układu nerwowego Przegląd najważniejszych patogenów w wybranych jednostkach chorobowych: - zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej, rekomendowane leczenie. b) Zakażenia krwi - posocznica Przegląd najważniejszych patogenów. Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej znaczenie automatycznych systemów identyfikacji drobnoustrojów, rekomendowane leczenie. Etiologia i diagnostyka zakażeń układu pokarmowego Przegląd najważniejszych patogenów w wybranych jednostkach chorobowych: - zatrucia pokarmowe i biegunki zakaźne - czerwonka bakteryjna - dur brzuszny - cholera Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej, rekomendowane leczenie.

6 REGULAMIN ZAJĘĆ: REGULAMIN ZAJĘĆ Z MIKROBIOLOGII DLA STUDENTÓW II ROKU MEDYCYNY WYDZIAŁU LEKARSKIEGO I UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO IM. K. MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU 1. Zajęcia z Mikrobiologii dla studentów II roku medycyny obejmują wykłady, seminaria i ćwiczenia (wykłady: 18 godz., ćwiczenia: 30 godz. i seminaria: 12 godz.) Obecność na ćwiczeniach, seminariach i wykładach jest obowiązkowa. Ćwiczenia i seminaria w semestrze zimowym odbywają się jeden raz w tygodniu. 2. Student jest zobowiązany do prowadzenia zeszytu ćwiczeniowego w celu uzyskania zaliczenia z każdego ćwiczenia. Zaliczenie potwierdzone wpisem do zeszytu jest konieczne przed przystąpieniem do następnego ćwiczenia. 3. Student może opuścić dwa zajęcia bez obowiązku usprawiedliwiania tych nieobecności. Spóźnienie przekraczające 15 minut traktuje się jako nieobecność. Opuszczenie 3 ćwiczeń lub ich nie zaliczenie jest jednoznaczne z niezaliczeniem zajęć z Mikrobiologii. Nie jest możliwe odrabiania opuszczonych zajęć w danym roku akademickim. 4. Zajęcia nr są seminariami z mikrobiologii klinicznej. Obecność na tych zajęciach jest bezwzględnie obowiązkowa. 5. W przypadku pojedynczej usprawiedliwionej nieobecności, możliwość odrobienia zajęć będzie rozważana indywidualnie po złożeniu pisemnego wniosku przez studenta w Sekretariacie Katedry i Zakładu. KRYTERIA ZALICZENIA ZAJĘĆ Z MIKROBIOLOGII Wyjaśnia się, iż w stosowanym w Katedrze i Zakładzie systemie ocen, ten sam zakres materiału sprawdzany jest kilkukrotnie: na ćwiczeniach, seminariach i sprawdzianach wiadomości z bloków tematycznych. Kryterium zaliczenia stanowi średnia wszystkich ocen, wyrażona w punktach. Punktowane są następujące elementy procesu dydaktycznego: 1. W ciągu całego cyklu ćwiczeń obowiązuje 6 cząstkowych sprawdzianów testowoopisowych z bloków tematycznych (każdy punktowany 0-20 pkt.). Nie jest możliwe poprawianie w/w sprawdzianów testowo-opisowych oraz przystępowanie do nich w innym terminie. 2. Student może dodatkowo otrzymać od 1 do 2 punktów za współudział w realizacji ćwiczeń i/lub seminarium. 3. Zajęcia z Mikrobiologii zaliczane są na podstawie uzyskania łącznie min. 80 pkt. 4. Student, który nie uzyskał min. 80 pkt., w celu uzyskania zaliczenia z Mikrobiologii może przystąpić do Sprawdzianu Poprawkowego testowo-opisowego. 5. Sprawdzian Poprawkowy obejmuje pytania testowo-opisowe z całości materiału ćwiczeniowego i punktowany jest od 0 do 40pkt.; do zaliczenia Sprawdzianu poprawkowego konieczne jest uzyskanie min. 26 pkt. 6. Student ma prawo do 1-krotnego poprawiania Sprawdzianu Poprawkowego.

7 7. Student, który nie uzyskał zaliczenia z Mikrobiologii może przystąpić do Komisyjnego Zaliczenia, po uprzednim złożeniu wniosku do Kierownika Katedry. Wynik Komisyjnego Zaliczenia jest ostateczny. 8. Do Egzaminu z Mikrobiologii mogą przystąpić jedynie studenci, którzy uzyskali zaliczenie z Mikrobiologii. 9. W przypadku oceny negatywnej z Egzaminu, student może przystąpić dwukrotnie do egzaminu poprawkowego, który zobowiązany jest zdać do 15 września 2018r. 10. Termin Egzaminu wybiera student, zapisując się na jeden z proponowanych terminów. Nieusprawiedliwienie nieobecności na Egzaminie w ciągu 7 dni jest jednoznaczne z oceną niedostateczną. Cześć I-Testowa, zawiera 80 pytań jednokrotnego wyboru; Część II-Opisowa, zawiera 5 pytań opisowych i odpowiedzi dotyczące tych pytań powinny koncentrować się jedynie na istocie problemu. Pytania testowe punktowane są następująco: 0 (odpowiedź nie prawidłowa) 1 (odpowiedź prawidłowa) Pytania problemowe punktowane są następująco: 0 (odpowiedź nie prawidłowa) 1 (odpowiedź prawidłowa niepełna - częściowa) 2 ( odpowiedź prawidłowa pełna) Maksymalnie można uzyskać 90 pkt. Warunkiem oceny pozytywnej z egzaminu jest uzyskanie min. 56 pkt. 12. Studenta obowiązuje ponadto: - przestrzeganie ogólnie przyjętych norm zachowania - uporządkowanie stołu laboratoryjnego po zakończeniu ćwiczeń - poszanowanie aparatury, sprzętu i wyposażenia sal dydaktycznych - przestrzeganie bieżących zarządzeń Kierownika Katedry i prowadzących zajęcia. PROGRAM ZAJĘĆ: Tematy wykładów w semestrze zimowym dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego I Rok akademicki 2017/ Wprowadzenie do przedmiotu. Charakterystyka biologiczna drobnoustrojów i ich systematyka. 2. Struktura i metabolizm bakterii. Genetyka bakterii. 3. Sporulacja i germinacja. Kolonizacja, zakażenie i choroba zakaźna. 4. Chorobotwórczość drobnoustrojów i ich czynniki zjadliwości. 5. Odporność przeciwdrobnoustrojowa: wrodzona i nabyta. Szczepionki i surowice lecznicze. 6. Antybiotyki, chemioterapeutyki i ich zastosowanie w leczeniu zakażeń. 7. Charakterystyka biologiczna wirusów i prionów. 8. Wirusy chorobotwórcze dla człowieka. 9. Zakażenia szpitalne. Tematy ćwiczeń i seminariów dla studentów II roku Wydziału Lekarskiego I

8 ĆWICZENIA: 1. Bakterie w otoczeniu człowieka. Diagnostyka bakteriologiczna. Techniki wykonywania preparatów mikrobiologicznych. Metody hodowli bakterii. Sterylizacja i dezynfekcja. Antybiotyki - metody badania lekooporności. 2. Ziarenkowce Gram dodatnie Staphylococcus. Ziarenkowce Gram dodatnie Streptococcus. Ziarenkowce Gram ujemne Neisseria, Moraxella, Acinetobacter. 3. SPRAWDZIAN NR 1 (z ćw. 1, 2) Pałeczki Gram dodatnie - rodzaje: Corynebacterium, Listeria, Lactobacillus. Bakterie kwasooporne: Mycobacterium tuberculosis, Mycobacterium leprae. Promieniowce Nocardia, Actinomyces. 4. SPRAWDZIAN NR 2 (z ćw. 3) Pałeczki Gram ujemne: Haemophilus, Bordetella, Pseudomonas, Brucella, Franciscella, Pasteurella, Legionella, Bartonella. Pałeczki Gram ujemne: rodzina Enterobacteriaceae, Escherichia, Salmonella, Shigella, Klebsiella, Proteus, Serratia, Yersinia. 5. Bakterie przetrwalnikujące tlenowe: Bacillus; beztlenowe: Clostridium. Nieprzetrwalnikujące bakterie beztlenowe: Bacteroides, Fusobacterium, Prevotella, Peptococcus, Peptostreptococcus, Veillonella, Propionibacterium. 6. SPRAWDZIAN NR 3 (z ćw. 4, 5) Bakterie spiralne: rząd Spirochaetales - rodzaje: Treponema, Leptospira, Borrelia. Pałeczki: Campylobacter, Helicobacter, Vibrio. Rodzaje: Mycoplasma, Chlamydia, Rickettsia, Coxiella. 7. Diagnostyka mikologiczna. Grzyby chorobotwórcze z rodzaju: Aspergillus, Candida, Cryptococcus. Dermatofity. 8. SPRAWDZIAN NR 4 (z ćw. 6, 7) Etiologia i diagnostyka wirusowych zakażeń układu oddechowego. Wybrane wirusy zakażeń układu oddechowego: Orthomyxoviridae (IAV, IBV, ICV); Paramyxoviridae (HPIV1/3, MuV, MeV, HRSV); Picornaviridae (HRV, CV); Adenoviridae (HAdV); Herpesviridae (VZV, CMV, EBV); Parvoviridae (HPV-B19); Togaviridae (RV). Zasady pobierania materiału biologicznego, charakterystyka i budowa wirusów, podstawowa diagnostyka wirusologiczna, rekomendowane leczenie. 9. Etiologia i diagnostyka wirusowych zakażeń układu nerwowego, pokarmowego i wirusowe zapalenia wątroby. - Wybrane wirusy zakażeń układu nerwowego: Picornaviridae (PV, ECHOV); Flaviviridae (TBEV); Rhabdoviridae (RABV); Herpesviridae (HSV). - Wybrane wirusy zakażeń układu pokarmowego: Reoviridae (RVA, RVB, RVC). - Wirusy zapalenia wątroby (WZW): Picornaviridae (HAV); Hepadnaviridae (HBV); Flaviviridae (HCV); Hepeviridae (HEV). Zasady pobierania materiału biologicznego, charakterystyka i budowa wirusów, podstawowa diagnostyka wirusologiczna, rekomendowane leczenie.

9 10. Etiologia i diagnostyka wirusowych zakażeń układu moczowo-płciowego, AIDS. Wybrane patogeny zakażeń układu moczowo-płciowego, AIDS: Retroviridae (HIV); Papillomaviridae (HPV); Herpesviridae (HSV); Poxviridae (MOCV); Zasady pobierania materiału biologicznego, charakterystyka i budowa wirusów, podstawowa diagnostyka wirusologiczna, rekomendowane leczenie. SEMINARIA: 11.SPRAWDZIAN NR 5 (z ćw. 9, 10, 11) Etiologia i diagnostyka zakażeń układu oddechowego Przegląd najważniejszych patogenów w wybranych jednostkach chorobowych: - zapalenia zatok przynosowych - anginy - zapalenia płuc Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej, rekomendowane leczenie. 12. Etiologia i diagnostyka zakażeń układu moczowo-płciowego Przegląd najważniejszych patogenów urogenitalnych w wybranych jednostkach chorobowych: - zapalenia dróg moczowych (ZUM) - choroby przenoszone drogą płciową (STD) Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej, rekomendowane leczenie. 13. Zakażenia układu nerwowego i zakażenia krwi. a) Etiologia i diagnostyka zakażeń układu nerwowego Przegląd najważniejszych patogenów w wybranych jednostkach chorobowych: - zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej, rekomendowane leczenie. b) Zakażenia krwi - posocznica Przegląd najważniejszych patogenów. Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej znaczenie automatycznych systemów identyfikacji drobnoustrojów, rekomendowane leczenie. 14. Etiologia i diagnostyka zakażeń układu pokarmowego Przegląd najważniejszych patogenów w wybranych jednostkach chorobowych: - zatrucia pokarmowe i biegunki zakaźne - czerwonka bakteryjna - dur brzuszny - cholera Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej, rekomendowane leczenie. SPRAWDZIAN NR 6 (z ćw. 11, 12, 13, 14)

10 PROGRAM NAUCZANIA: Wymagania wstępne: podstawowa wiedza z zakresu biologii, histologii, biochemii i anatomii człowieka Przygotowanie do zajęć: teoretyczne przygotowanie do bieżącego ćwiczenia Wymagania końcowe: opanowanie materiału objętego programem nauczania mikrobiologii i nabycie umiejętności. 11. Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny Zaliczenie kryterium zaliczenia KRYTERIA ZALICZENIA ZAJĘĆ Z MIKROBIOLOGII Wyjaśnia się, iż w stosowanym w Katedrze i Zakładzie systemie ocen, ten sam zakres materiału sprawdzany jest kilkukrotnie: na ćwiczeniach, seminariach i sprawdzianach wiadomości z bloków tematycznych. Kryterium zaliczenia stanowi średnia wszystkich ocen, wyrażona w punktach. Punktowane są następujące elementy procesu dydaktycznego: 1. W ciągu całego cyklu ćwiczeń obowiązuje 6 cząstkowych sprawdzianów testowo-opisowych z bloków tematycznych (każdy punktowany 0-20 pkt.). Nie jest możliwe poprawianie w/w sprawdzianów testowo-opisowych oraz przystępowanie do nich w innym terminie. 2. Student może dodatkowo otrzymać od 1 do 2 punktów za współudział w realizacji ćwiczeń i/lub seminarium. 3. Zajęcia z Mikrobiologii zaliczane są na podstawie uzyskania łącznie min. 80 pkt. 4. Student, który nie uzyskał min. 80 pkt., w celu uzyskania zaliczenia z Mikrobiologii może przystąpić do Sprawdzianu Poprawkowego testowo-opisowego. 5. Sprawdzian Poprawkowy obejmuje pytania testowo-opisowe z całości materiału ćwiczeniowego i punktowany jest od 0 do 40pkt.; do zaliczenia Sprawdzianu poprawkowego konieczne jest uzyskanie min. 26 pkt. 6. Student ma prawo do 1-krotnego poprawiania Sprawdzianu Poprawkowego. 7. Student, który nie uzyskał zaliczenia z Mikrobiologii może przystąpić do Komisyjnego Zaliczenia, po uprzednim złożeniu wniosku do Kierownika Katedry. Wynik Komisyjnego Zaliczenia jest ostateczny. Egzamin teoretyczny kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny, testowy) 1. Do Egzaminu z Mikrobiologii mogą przystąpić jedynie studenci, którzy uzyskali zaliczenie z Mikrobiologii. 2. W przypadku oceny negatywnej z Egzaminu, student może przystąpić dwukrotnie do egzaminu poprawkowego, który zobowiązany jest zdać do 15 września 2018r. 3. Termin Egzaminu wybiera student, zapisując się na jeden z proponowanych terminów.

11 Nieusprawiedliwienie nieobecności na Egzaminie w ciągu 7 dni jest jednoznaczne z oceną niedostateczną. 4. Egzamin jest testowo-opisowy i obejmuje 85 pytań w dwóch częściach: Cześć I-Testowa, zawiera 80 pytań jednokrotnego wyboru; Część II-Opisowa, zawiera 5 pytań opisowych i odpowiedzi dotyczące tych pytań powinny koncentrować się jedynie na istocie problemu. Pytania testowe punktowane są następująco: 0 (odpowiedź nie prawidłowa) 1 (odpowiedź prawidłowa) Pytania problemowe punktowane są następująco: 0 (odpowiedź nie prawidłowa) 1 (odpowiedź prawidłowa niepełna - częściowa) 2 ( odpowiedź prawidłowa pełna) Maksymalnie można uzyskać 90 pkt. Warunkiem oceny pozytywnej z egzaminu jest uzyskanie min. 56 pkt. Egzamin praktyczny kryterium zaliczenia: 12. Literatura: Zalecana literatura: 1. Szkaradkiewicz A.: Mikrobiologia Lekarska. Repetytorium z Wirusologii. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Szkaradkiewicz A.: Mikrobiologia Lekarska. Repetytorium z Bakteriologii. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Przondo-Mordarska A., Martirosian G., Szkaradkiewicz A.: Mikrobiologia. Elsevier Urban&Partner, Wrocław, Virella G.: Mikrobiologia i choroby zakaźne. Wydawnictwo Elsevier Urban &Partner, Wrocław Studenckie koło naukowe Opiekun koła Prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz Tematyka Mikrobiologia Lekarska Miejsce spotkań Katedra i Zakład 14. SYLABUS ( proszę wypełnić wszystkie pola w tabeli)

12 WYDZIAŁ LEKARSKI I Nazwa kierunku Lekarski Poziom i tryb studiów jednolite studia magisterskie Nazwa przedmiotu MIKROBIOLOGIA Punkty ECTS 5 Jednostka Katedra i Zakład realizująca, wydział Uniwersytetu Medycznego im Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Koordynator przedmiotu Prof. dr hab. Andrzej SZKARADKIEWICZ Osoba zaliczająca Prof. dr hab. Andrzej SZKARADKIEWICZ Rodzaj przedmiotu obowiązkowy Semestr III Rodzaj zajęć i liczba godzin Wykłady 18 Seminaria 12 Obszar nauczania stacjonarne Mikrobiologia jest nauką o drobnoustrojach. Obejmuje wiedzę z zakresu bakteriologii, mikologii, wirusologii oraz parazytologii. W naukach medycznych mikrobiologia stanowi szczególną dziedzinę, koncentrując się głównie na drobnoustrojach chorobotwórczych dla człowieka. Nauczanie przedmiotu obejmuje zatem właściwości biologiczne, chorobotwórczość, epidemiologię, oraz diagnostykę bakterii, grzybów, wirusów oraz chorobotwórczych pierwotniaków a także znaczenie wrodzonej i nabytej odporności przeciwdrobnoustrojowej. Mikrobiologia uczy więc o etiopatogenezie chorób zakaźnych i inwazyjnych, pozostając w ścisłym związku z medycyną kliniczną, terapią oraz profilaktyką Ćwicze nia: 30 Cel kształcenia Treści programowe 1. Posiadać podstawową wiedzę z zakresu bakteriologii, wirusologii, mikologii i parazytologii. 2. Znać podstawy diagnostyki mikrobiologicznej. 3. Posiadać ogólną wiedzę o własnościach biologicznych i chorobotwórczości drobnoustrojów oraz zagadnieniach epidemiologicznych. 4. Znać podstawy przeciwdrobnoustrojowej terapii empirycznej i celowanej. 5. Znać zasady sterylizacji, dezynfekcji i aseptyki. Wykłady 1. Wprowadzenie do przedmiotu. Charakterystyka biologiczna drobnoustrojów i ich systematyka. 2. Struktura i metabolizm bakterii. Genetyka bakterii. 3. Sporulacja i germinacja. Kolonizacja, zakażenie i choroba zakaźna. 4. Chorobotwórczość drobnoustrojów i ich czynniki zjadliwości. 5. Odporność przeciwdrobnoustrojowa: wrodzona i nabyta. Szczepionki i surowice lecznicze. 6. Antybiotyki, chemioterapeutyki i ich zastosowanie w leczeniu zakażeń. 7. Charakterystyka biologiczna wirusów i prionów. 8. Wirusy chorobotwórcze dla człowieka. 9. Zakażenia szpitalne. Seminaria 1. Etiologia i diagnostyka zakażeń układu oddechowego Przegląd najważniejszych patogenów w wybranych jednostkach chorobowych:

13 - zapalenia zatok przynosowych - anginy - zapalenia płuc Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej, rekomendowane leczenie. 2. Etiologia i diagnostyka zakażeń układu moczowo-płciowego Przegląd najważniejszych patogenów urogenitalnych w wybranych jednostkach chorobowych: - zapalenia dróg moczowych (ZUM) - choroby przenoszone drogą płciową (STD) Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej, rekomendowane leczenie. 3. Zakażenia układu nerwowego i zakażenia krwi. a) Etiologia i diagnostyka zakażeń układu nerwowego Przegląd najważniejszych patogenów w wybranych jednostkach chorobowych: - zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej, rekomendowane leczenie. b) Zakażenia krwi - posocznica Przegląd najważniejszych patogenów. Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej znaczenie automatycznych systemów identyfikacji drobnoustrojów, rekomendowane leczenie. 4. Etiologia i diagnostyka zakażeń układu pokarmowego Przegląd najważniejszych patogenów w wybranych jednostkach chorobowych: - zatrucia pokarmowe i biegunki zakaźne - czerwonka bakteryjna - dur brzuszny - cholera Zasady pobierania materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych, podstawy diagnostyki mikrobiologicznej, rekomendowane leczenie. Ćwiczenia 1. Bakterie w otoczeniu człowieka. Diagnostyka bakteriologiczna. Techniki wykonywania preparatów mikrobiologicznych. Metody hodowli bakterii. Sterylizacja i dezynfekcja. Antybiotyki - metody badania lekooporności. 2. Ziarenkowce Gram dodatnie Staphylococcus. Ziarenkowce Gram dodatnie Streptococcus. Ziarenkowce Gram ujemne Neisseria, Moraxella, Acinetobacter. 3. SPRAWDZIAN NR 1 (z ćw. 1, 2) Pałeczki Gram dodatnie - rodzaje: Corynebacterium, Listeria, Lactobacillus. Bakterie kwasooporne: Mycobacterium tuberculosis, Mycobacterium leprae. Promieniowce Nocardia, Actinomyces.

14 4. SPRAWDZIAN NR 2 (z ćw. 3) Pałeczki Gram ujemne: Haemophilus, Bordetella, Pseudomonas, Brucella, Franciscella, Pasteurella, Legionella, Bartonella. Pałeczki Gram ujemne: rodzina Enterobacteriaceae, Escherichia, Salmonella, Shigella, Klebsiella, Proteus, Serratia, Yersinia. 5. Bakterie przetrwalnikujące tlenowe: Bacillus; beztlenowe: Clostridium. Nieprzetrwalnikujące bakterie beztlenowe: Bacteroides, Fusobacterium, Prevotella, Peptococcus, Peptostreptococcus, Veillonella, Propionibacterium. 6. SPRAWDZIAN NR 3 (z ćw. 4, 5) Bakterie spiralne: rząd Spirochaetales - rodzaje: Treponema, Leptospira, Borrelia. Pałeczki: Campylobacter, Helicobacter, Vibrio. Rodzaje: Mycoplasma, Chlamydia, Rickettsia, Coxiella. 7. Diagnostyka mikologiczna. Grzyby chorobotwórcze z rodzaju: Aspergillus, Candida, Cryptococcus. Dermatofity. 8. SPRAWDZIAN NR 4 (z ćw. 6, 7) Etiologia i diagnostyka wirusowych zakażeń układu oddechowego. Wybrane wirusy zakażeń układu oddechowego: Orthomyxoviridae (IAV, IBV, ICV); Paramyxoviridae (HPIV1/3, MuV, MeV, HRSV); Picornaviridae (HRV, CV); Adenoviridae (HAdV); Herpesviridae (VZV, CMV, EBV); Parvoviridae (HPV-B19); Togaviridae (RV). Zasady pobierania materiału biologicznego, charakterystyka i budowa wirusów, podstawowa diagnostyka wirusologiczna, rekomendowane leczenie. 9. Etiologia i diagnostyka wirusowych zakażeń układu nerwowego, pokarmowego i wirusowe zapalenia wątroby. - Wybrane wirusy zakażeń układu nerwowego: Picornaviridae (PV, ECHOV); Flaviviridae (TBEV); Rhabdoviridae (RABV); Herpesviridae (HSV). - Wybrane wirusy zakażeń układu pokarmowego: Reoviridae (RVA, RVB, RVC). - Wirusy zapalenia wątroby (WZW): Picornaviridae (HAV); Hepadnaviridae (HBV); Flaviviridae (HCV); Hepeviridae (HEV). Zasady pobierania materiału biologicznego, charakterystyka i budowa wirusów, podstawowa diagnostyka wirusologiczna, rekomendowane leczenie. 10. Etiologia i diagnostyka wirusowych zakażeń układu moczowo-płciowego, AIDS. Wybrane patogeny zakażeń układu moczowo-płciowego, AIDS: Retroviridae (HIV); Papillomaviridae (HPV); Herpesviridae (HSV); Poxviridae (MOCV); Zasady pobierania materiału biologicznego, charakterystyka i budowa wirusów, podstawowa diagnostyka wirusologiczna, rekomendowane leczenie. Inne Formy Nauka podstawowych technik laboratoryjnych stosowanych w diagnostyce

15 i metody dydaktyczne Forma i warunki zaliczenia mikrobiologicznej, testy diagnostyczne, podłoża mikrobiologiczne, prezentacje multimedialne, książki, rzutniki multimedialne, laptopy, mikroskopy, wyposażenie laboratoryjne, REGULAMIN ZAJĘĆ Z MIKROBIOLOGII DLA STUDENTÓW II ROKU MEDYCYNY WYDZIAŁU LEKARSKIEGO I UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO IM. K. MARCINKOWSKIEGO W POZNANIU 1. Zajęcia z Mikrobiologii dla studentów II roku medycyny obejmują wykłady, seminaria i ćwiczenia (wykłady: 18 godz., ćwiczenia: 30 godz. i seminaria: 12 godz.) Obecność na ćwiczeniach, seminariach i wykładach jest obowiązkowa. Ćwiczenia i seminaria w semestrze zimowym odbywają się jeden raz w tygodniu. 2. Student jest zobowiązany do prowadzenia zeszytu ćwiczeniowego w celu uzyskania zaliczenia z każdego ćwiczenia. Zaliczenie potwierdzone wpisem do zeszytu jest konieczne przed przystąpieniem do następnego ćwiczenia. 3. Student może opuścić dwa zajęcia bez obowiązku usprawiedliwiania tych nieobecności. Spóźnienie przekraczające 15 minut traktuje się jako nieobecność. Opuszczenie 3 ćwiczeń lub ich nie zaliczenie jest jednoznaczne z niezaliczeniem zajęć z Mikrobiologii. Nie jest możliwe odrabiania opuszczonych zajęć w danym roku akademickim. 4. Zajęcia nr są seminariami z mikrobiologii klinicznej. Obecność na tych zajęciach jest bezwzględnie obowiązkowa. 5. W przypadku pojedynczej usprawiedliwionej nieobecności, możliwość odrobienia zajęć będzie rozważana indywidualnie po złożeniu pisemnego wniosku przez studenta w Sekretariacie Katedry i Zakładu Mikrobiologii. KRYTERIA ZALICZENIA ZAJĘĆ Z MIKROBIOLOGII Wyjaśnia się, iż w stosowanym w Katedrze i Zakładzie systemie ocen, ten sam zakres materiału sprawdzany jest kilkukrotnie: na ćwiczeniach, seminariach i sprawdzianach wiadomości z bloków tematycznych. Kryterium zaliczenia stanowi średnia wszystkich ocen, wyrażona w punktach. Punktowane są następujące elementy procesu dydaktycznego: 1. W ciągu całego cyklu ćwiczeń obowiązuje 6 cząstkowych sprawdzianów testowo-opisowych z bloków tematycznych (każdy punktowany 0-20 pkt.). Nie jest możliwe poprawianie w/w sprawdzianów testowo-opisowych oraz przystępowanie do nich w innym terminie. 2. Student może dodatkowo otrzymać od 1 do 2 punktów za współudział w realizacji ćwiczeń i/lub seminarium. 3. Zajęcia z Mikrobiologii zaliczane są na podstawie uzyskania łącznie min. 80 pkt. 4. Student, który nie uzyskał min. 80 pkt., w celu uzyskania zaliczenia z Mikrobiologii może przystąpić do Sprawdzianu Poprawkowego testowoopisowego.

16 Literatura podstawowa Literatura uzupełniająca 5. Sprawdzian Poprawkowy obejmuje pytania testowo-opisowe z całości materiału ćwiczeniowego i punktowany jest od 0 do 40pkt.; do zaliczenia Sprawdzianu poprawkowego konieczne jest uzyskanie min. 26 pkt. 6. Student ma prawo do 1-krotnego poprawiania Sprawdzianu Poprawkowego. 7. Student, który nie uzyskał zaliczenia z Mikrobiologii może przystąpić do Komisyjnego Zaliczenia, po uprzednim złożeniu wniosku do Kierownika Katedry. Wynik Komisyjnego Zaliczenia jest ostateczny. 8. Do Egzaminu z Mikrobiologii mogą przystąpić jedynie studenci, którzy uzyskali zaliczenie z Mikrobiologii. 9. W przypadku oceny negatywnej z Egzaminu, student może przystąpić dwukrotnie do egzaminu poprawkowego, który zobowiązany jest zdać do 15 września 2018r. 10. Termin Egzaminu wybiera student, zapisując się na jeden z proponowanych terminów. Nieusprawiedliwienie nieobecności na Egzaminie w ciągu 7 dni jest jednoznaczne z oceną niedostateczną. 11. Egzamin jest testowo-opisowy i obejmuje 85 pytań w dwóch częściach: Cześć I-Testowa, zawiera 80 pytań jednokrotnego wyboru; Część II-Opisowa, zawiera 5 pytań opisowych i odpowiedzi dotyczące tych pytań powinny koncentrować się jedynie na istocie problemu. Pytania testowe punktowane są następująco: 0 (odpowiedź nie prawidłowa) 1 (odpowiedź prawidłowa) Pytania problemowe punktowane są następująco: 0 (odpowiedź nie prawidłowa) 1 (odpowiedź prawidłowa niepełna - częściowa) 2 ( odpowiedź prawidłowa pełna) Maksymalnie można uzyskać 90 pkt. Warunkiem oceny pozytywnej z egzaminu jest uzyskanie min. 56 pkt. Szkaradkiewicz A.: Mikrobiologia Lekarska. Repetytorium z Bakteriologii. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Szkaradkiewicz A.: Mikrobiologia Lekarska. Repetytorium z Wirusologii. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, 2014 Przondo-Mordarska A., Martirosian G., Szkaradkiewicz A.: Mikrobiologia. Elsevier Urban&Partner, Wrocław, Virella G.: Mikrobiologia i choroby zakaźne. Wydawnictwo Elsevier Urban &Partner, Wrocław Numer efektu kształcenia Efekty kształcenia WIEDZA (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia

17 EW01 zna podstawowe pojęcia z zakresu genetyki C.W01 EW02 zna genetyczne mechanizmy nabywania lekooporności przez drobnoustroje i komórki nowotworowe C.W11 EW03 klasyfikuje drobnoustroje, z uwzględnieniem chorobotwórczych i obecnych we florze fizjologicznej C.W12 EW04 zna epidemiologię zarażeń wirusami, bakteriami oraz zakażeń grzybami i pasożytami, z uwzględnieniem geograficznego zasięgu ich C.W13 występowania EW05 zna wpływ abiotycznych i biotycznych (wirusy, bakterie) czynników środowiska na organizm człowieka i popu lację ludzi oraz drogi ich wnikania do organizmu człowieka; opisuje konsekwencje narażenia C.W14 organizmu czło wieka na różne czynniki chemiczne i biologiczne oraz zasady profilaktyki EW06 zna inwazyjne dla człowieka formy lub stadia rozwojowe wybranych pasożytniczych grzybów, pierwotniaków, helmintów i stawonogów, C.W15 z uwzględnieniem geograficznego zasięgu ich występowania EW07 omawia zasadę funkcjonowania układu pasożyt - żywiciel oraz zna podstawowe objawy chorobowe wywoływane przez pasożyty C.W16 EW08 zna objawy zakażeń jatrogennych, drogi ich rozprzestrzeniania się oraz patogeny wywołujące zmiany w poszczególnych narządach C.W17 EW09 zna i rozumie podstawy diagnostyki mikrobiologicznej i parazytologicznej C.W18 EW10 zna podstawy dezynfekcji, sterylizacji i postępowania aseptycznego C.W19 EW11 zna podstawy rozwoju oraz mechanizmy działania układu odpornościowego, w tym swoiste i nieswoiste mecha nizmy C.W20 odporności humoralnej i komórkowej EW12 zna podstawowe mechanizmy uszkodzenia komórek i tkanek C.W26 EW13 określa przebieg kliniczny zapaleń swoistych i nieswoistych oraz opisuje procesy regeneracji tkanek i narządów C.W27 EW14 charakteryzuje poszczególne grupy środków leczniczych C.W34 EW15 rozumie problem lekooporności, w tym lekooporności wielolekowej C.W39 UMIEJĘTNOŚCI (ZGODNIE ZE SZCZEGÓŁOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) EU01 rozpoznaje najczęściej spotykane pasożyty człowieka na podstawie ich budowy, cykli życiowych oraz objawów C.U07 chorobowych EU02 posługuje się reakcją antygen - przeciwciało w aktualnych modyfikacjach i technikach dla diagnostyki chorób zakaźnych, C.U08 alergicznych, autoimmunizacyjnych, chorób krwi i nowotworowych; EU03 przygotowuje preparat i rozpoznaje patogeny pod C.U09 mikroskopem EU04 interpretuje wyniki badań mikrobiologicznych C.U10 EU05 projektuje schemat racjonalnej chemioterapii zakażeń, C.U15 empirycznej i celowanej EK01 EK02 KOMPETENCJE SPOŁECZNE (ZGODNIE Z OGÓLNYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA) Opisu właściwości biologicznych i klasyfikacji drobnoustrojów. Rozpoznawania czynników etiologicznych i mechanizmów

18 patogenezy zakażeń wywoływanych przez drobnoustroje. EK03 Doboru badań diagnostycznych w zależności od rodzaju schorzenia i przesyłanie materiału do badań. EK04 Interpretacja wyników badań mikrobiologicznych i serologicznych. EK05 Prognozowanie racjonalnej antybiotykoterapii. EK06 Przeprowadzania dezynsekcji i sterylizacji w oparciu o znajomość podstaw epidemiologii chorób zakaźnych szczególnie w sytuacji zakażeń wewnątrzszpitalnych. Nakład pracy studenta Data opracowania sylabusa: Osoba przygotowująca sylabus: Liczba godzin czerwca 2017 Prof. dr hab. Andrzej Szkaradkiewicz 15. Szczegółowa organizacja zajęć: Zajęcia na II roku odbywają się zgodnie z planem zajęć z Dziekanatu.Ramy czasowe zajęć zblokowanych: Proszę podać dokładny podział godzin zajęć dydaktycznych zgodny z Ramowym Programem Studiów na rok akademicki 2017/18. WYKŁADY Dzień tygodnia Daty w których odbywają się wykłady Godzina Piątek Sala Zeylanda, Przybyszewskiego 49 Piątek Sala Zeylanda, Przybyszewskiego 49 Piątek Sala Zeylanda, Przybyszewskiego 49 Piątek Sala Zeylanda, Przybyszewskiego 49 Piątek Sala Zeylanda, Przybyszewskiego 49 Piątek Sala Zeylanda, Przybyszewskiego 49 Piątek Sala Zeylanda, Przybyszewskiego 49 Piątek Sala Zeylanda, Przybyszewskiego 49 Piątek Sala Zeylanda, Przybyszewskiego 49 Sala SEMINARIA Grupa Dni tygodnia Daty Godziny w których odbywają się Nr Sali Jednostka przeprowadzająca zajęcia zajęcia seminaryjne

19 GRUPA 1 GRUPA 2 GRUPA 3 GRUPA 4 GRUPA 5 GRUPA 6 GRUPA 7 GRUPA 8 GRUPA 9 GRUPA 10 GRUPA 11 GRUPA 12 Środa 10.01; 17.01; 24.01; Środa 10.01; 17.01; 24.01; Poniedziałek 08.01; 15.01; 22.01; Poniedziałek 08.01; 15.01; 22.01; Poniedziałek 08.01; 15.01; 22.01; Poniedziałek 08.01; 15.01; 22.01; Środa 10.01; 17.01; 24.01; Środa 10.01; 17.01; 24.01; Wtorek 09.01; 16.01; 23.01; Wtorek 09.01; 16.01; 23.01; Wtorek 09.01; 16.01; 23.01; Wtorek 09.01; 16.01; 23.01; Katedra i Zakłada Mikrobiologii Katedra i Zakłada Mikrobiologii Katedra i Zakłada Mikrobiologii Katedra i Zakłada Mikrobiologii Katedra i Zakłada Mikrobiologii Katedra i Zakłada Mikrobiologii Katedra i Zakłada Mikrobiologii Katedra i Zakłada Mikrobiologii Katedra i Zakłada Mikrobiologii Katedra i Zakłada Mikrobiologii Katedra i Zakłada Mikrobiologii Katedra i Zakłada Mikrobiologii Grupa Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3 Grupa 4 Grupa 5 Grupa 6 Grupa 7 Grupa 8 ĆWICZENIA Podgr upy Dni tygodnia Daty Środa 27.09; 11.10; 18.10; 25.10; 08.11; 15.11; 22.11; 29.11; 06.12; 13.12; Środa 27.09; 11.10; 18.10; 25.10; 08.11; 15.11; 22.11; 29.11; 06.12; 13.12; Poniedzi ałek Poniedzi ałek Poniedzi ałek Poniedzi ałek 25.09; 09.10; 16.10; 23.10; 06.11; 13.11; 20.11; 27.11; 04.12; 11.12; 25.09; 09.10; 16.10; 23.10; 06.11; 13.11; 20.11; 27.11; 04.12; 11.12; 25.09; 09.10; 16.10; 23.10; 06.11; 13.11; 20.11; 27.11; 04.12; 11.12; 25.09; 09.10; 16.10; 23.10; 06.11; 13.11; 20.11; 27.11; 04.12; 11.12; Środa 27.09; 11.10; 18.10; 25.10; 08.11; 15.11; 22.11; 29.11; 06.12; 13.12; Środa 27.09; 11.10; 18.10; 25.10; 08.11; 15.11; 22.11; 29.11; 06.12; 13.12; Godziny w których odbywają się ćwiczenia Nazwa, nr sali Jednostka przeprowadzająca zajęcia Katedra i Zakłada Katedra i Zakłada Katedra i Zakłada Katedra i Zakłada Katedra i Zakłada Katedra i Zakłada Katedra i Zakłada Katedra i Zakłada Wtorek 26.09; 10.10; 17.10; 24.10; Katedra i Zakłada

20 Grupa ; 14.11; 21.11; 28.11; 05.12; 12.12; Wtorek 26.09; 10.10; 17.10; 24.10; 07.11; 14.11; 21.11; 28.11; Grupa ; 12.12; Wtorek 26.09; 10.10; 17.10; 24.10; 07.11; 14.11; 21.11; 28.11; Grupa ; 12.12; Wtorek 26.09; 10.10; 17.10; 24.10; 07.11; 14.11; 21.11; 28.11; Grupa ; 12.12; Katedra i Zakłada Katedra i Zakłada Katedra i Zakłada 16. Podpis osoby odpowiedzialnej za nauczanie przedmiotu lub koordynatora 17. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku przedmiotów koordynowanych) UWAGA: wszystkie tabele i ramki można powiększyć w zależności od potrzeb.