Na egzamin! i POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE. w pigułce. 2. wydanie. szybko zwięźle i na temat. Wydawnictwo C.H.Beck

Transkrypt

1 Na egzamin! PRAWO i POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE w pigułce 2. wydanie szybko zwięźle i na temat Wydawnictwo C.H.Beck

2 PRAWO i POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE w pigułce

3 Inne w tej serii: Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych w pigułce Prawo cywilne w pigułce Postępowanie cywilne w pigułce Prawo karne w pigułce Postępowanie karne w pigułce Prawo handlowe w pigułce Prawo gospodarcze publiczne w pigułce Prawo finansowe w pigułce Prawo rodzinne i nieletnich w pigułce Prawo konstytucyjne w pigułce Prawo rzymskie w pigułce Logika w pigułce Historia ustroju i prawa Polski w pigułce Powszechna historia państwa i prawa w pigułce Prawo Unii Europejskiej w pigułce Polecamy inne nasze publikacje: W. Federczyk, M. Klimaszewski, B. Majchrzak POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE Wykłady Becka B. Szmulik, S. Serafin, K. Miaskowska ZARYS PRAWA ADMINISTRACYJNEGO, wyd. 2 Skrypty Becka

4 PRAWO i POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE w pigułce 2. wydanie WYDAWNICTWO C.H.BECK WARSZAWA 2014

5 Stan prawny: maj 2014 Darmowe aktualizacje dostępne na Redaktor prowadzący: Aneta Gacka-Asiewicz Wydawnictwo C.H.Beck 2014 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: IDENTIA Druk i oprawa: Drukarnia Perfekt S.A. ISBN ISBN e-book

6 Spis treści Wstęp... Wykaz skrótów... IX XI DZIAŁ PIERWSZY. PRAWO ADMINISTRACYJNE... 1 Rozdział I. Uwagi ogólne o prawie administracyjnym... 3 Część I. Definicja prawa administracyjnego... 3 Część II. Kontrola i nadzór... 3 Rozdział II. Źródła prawa administracyjnego... 5 Część I. Uwagi ogólne... 5 Część II. Źródła konstytucyjne... 5 Część III. Źródła europejskie... 9 Część IV. Akty prawa miejscowego... 9 Rozdział III. Administracja publiczna uwagi ogólne Część I. Definicja administracji publicznej Część II. Podział, funkcje i cechy administracji publicznej Część III. Organy administracji publicznej Część IV. Centralizacja i decentralizacja administracji publicznej Rozdział IV. Administracja rządowa Część I. Prezydent RP Część II. Prezes Rady Ministrów Część III. Rada Ministrów Część IV. Ministrowie Część V. Administracja rządowa w województwie Rozdział V. Administracja samorządowa Część I. Samorząd terytorialny zagadnienia ogólne Część II. Samorząd gminny Część III. Samorząd powiatowy Część IV. Samorząd wojewódzki Część V. Dochody jednostek samorządu terytorialnego... 45

7 VI Spis treści Rozdział VI. Administracja publiczna formy działania Część I. Podział form działania administracji publicznej Część II. Akt administracyjny Część III. Uznanie administracyjne Część IV. Umowa cywilnoprawna Część V. Ugoda administracyjna Rozdział VII. Stosunek administracyjnoprawny Część I. Uwagi ogólne Część II. Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych Część III. Cechy stosunku administracyjnoprawnego Rozdział VIII. Plan zagospodarowania przestrzennego Część I. Uwagi ogólne Część II. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Część III. Wojewódzki plan zagospodarowania przestrzennego Rozdział IX. Prawo budowlane Część I. Podstawowe zagadnienia prawa budowlanego Część II. Drogi publiczne Rozdział X. Prawo geodezyjne i kartograficzne Część I. Zagadnienia ogólne Część II. Rozgraniczenie nieruchomości Rozdział XI. Gospodarka nieruchomościami Część I. Zagadnienia ogólne Część II. Sprzedaż i oddawanie w użytkowanie wieczyste Część III. Trwały zarząd Część IV. Podział nieruchomości Część V. Prawo pierwokupu Część VI. Wywłaszczenie Rozdział XII. Scalanie i wymiana gruntów oraz nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców Część I. Scalanie i wymiana gruntów Część II. Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców Rozdział XIII. Gospodarowanie nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz kształtowanie ustroju rolnego Część I. Gospodarowanie nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa Część II. Kształtowanie ustroju rolnego

8 Spis treści VII Rozdział XIV. Prawo zamówień publicznych Część I. Uwagi ogólne Część II. Zakres podmiotowy Część III. Definicje Część IV. Wyłączenia przedmiotowe Część V. Udzielanie zamówienia Rozdział XV. Prawo o zgromadzeniach Część I. Zagadnienia ogólne Część II. Postępowanie w sprawach zgromadzeń Rozdział XVI. Informacja publiczna Część I. Uwagi wprowadzające Część II. Rodzaje i sposób udostępniania informacji publicznej DZIAŁ DRUGI. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE Rozdział I. Uwagi ogólne Część I. Zakres obowiązywania KPA Część II. Zasady postępowania administracyjnego Część III. Właściwość organów Część IV. Wyłączenie pracownika oraz organu Część V. Strony i ich pełnomocnicy Część VI. Załatwianie spraw Część VII. Doręczenia i wezwania Część VIII. Terminy Rozdział II. Postępowanie Część I. Wszczęcie postępowania Część II. Metryki, protokoły i adnotacje Część III. Dowody Część IV. Rozprawa Część V. Zawieszenie postępowania Część VI. Decyzja administracyjna Część VII. Ugoda Część VIII. Odwołania Część IX. Zażalenia Część X. Wznowienie postępowania Część XI. Uchylenie, zmiana i stwierdzenie nieważności decyzji Część XII. Udział prokuratora Część XIII. Wydawanie zaświadczeń

9 VIII Spis treści Rozdział III. Ustrój sądów administracyjnych Część I. Właściwość i zagadnienia ogólne Część II. Sędziowie Część III. Wojewódzkie sądy administracyjne Część IV. Naczelny Sąd Administracyjny Rozdział IV. Postępowanie przed sądami administracyjnymi Część I. Zagadnienia ogólne Część II. Strony Część III. Pełnomocnicy Część IV. Pisma procesowe zagadnienia ogólne Część V. Skarga Część VI. Wszczęcie postępowania Część VII. Doręczenia Część VIII. Terminy Część IX. Posiedzenie sądowe Część X. Postępowanie mediacyjne i uproszczone Część XI. Zawieszenie postępowania Część XII. Orzeczenia sądowe Część XIII. Środki odwoławcze Rozdział V. Postępowanie egzekucyjne w administracji Część I. Egzekucja administracyjna zagadnienia ogólne Część II. Organy egzekucyjne Część III. Tytuł egzekucyjny Część IV. Zbieg egzekucji

10 Wstęp Zapewne czujesz presję przed zbliżającym się egzaminem i zastanawiasz się jak przebrnąć przez setki stron tekstu tak, aby wiadomości zostały w Twojej głowie. Konieczne są notatki, zakreślacze itp., których zadaniem jest pomóc Ci w uporządkowaniu wiedzy. Co jednak jeśli czasu jest coraz mniej, a po przeczytaniu tych setek stron nie starczyło go już na notatki i rysowanie tabel? Rozwiązanie stanowi właśnie ta publikacja. To kompaktowe opracowanie wszystkich najważniejszych zagadnień, których znajomość pomoże w zdaniu egzaminu. Przedstawiamy Ci idealne narzędzie zarówno do nauki, jak i do powtórki przed egzaminem. Dzięki zwięzłemu ujęciu tematu, tabelom, wykresom i wyróżnieniom szybko przyswoisz i powtórzysz wiedzę, a podejście do egzaminu stanie się mniej stresującym przeżyciem. Korzystaj także z testów, do których odeśle Cię QR Code z okładki. Powodzenia! Redakcja

11

12 Wykaz skrótów 1. Akty prawne AdmRządWojU... ustawa z r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz.U. Nr 31, poz. 206 ze zm.) DrogPublU... ustawa z r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 260 ze zm.) EgzAdmU... ustawa z r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz ze zm.) GospNierU... ustawa z r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 518) InforPublU... ustawa z r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. Nr 112, poz ze zm.) KC... ustawa z r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121) Konstytucja RP... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. i sprost.) KPA... ustawa z r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 267 ze zm.) KPC... ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101) PrBud... ustawa z r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1409) PrGeod... ustawa z r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287) PrPostSądAdm... ustawa z r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) PrUSA... ustawa z r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz ze zm.) PrZamPubl... ustawa z r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 907 ze zm.) PrZgrom... ustawa z r. Prawo o zgromadzeniach (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 397) RadaMinU... ustawa z r. o Radzie Ministrów (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 392 ze zm.) SamGminU... ustawa z r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.)

13 XII Wykaz skrótów SamPowU... ustawa z z r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 595 ze zm.) SamWojU... ustawa z r. o samorządzie województwa (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 596 ze zm.) ScalWymGrU... ustawa z r. o scalaniu i wymianie gruntów (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 178, poz ze zm.) SwobDziałGospU... ustawa z r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.) ZagospPrzestrzU... ustawa z r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 647 ze zm.) 2. Publikatory ONSA... Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego OSPiKA... Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych 3. Inne skróty n.... następny (-e, -a) NSA... Naczelny Sąd Administracyjny orz.... orzeczenie post.... postanowienie r.... rok RM... Rada Ministrów RP... Rzeczpospolita Polska t.j.... tekst jednolity tj.... to jest wyr.... wyrok

14 DZIAŁ PIERWSZY. PRAWO ADMINISTRACYJNE

15

16 Rozdział I. Uwagi ogólne o prawie administracyjnym Część I. Definicja prawa administracyjnego Prawo administracyjne to bardzo obszerny zespół norm zróżnicowanych pod względem ich przedmiotu i budowy, regulujący organizację i działanie administracji publicznej w sposób swoisty, tzn. nieodnoszący się zarazem do innych dziedzin życia społecznego. W prawie administracyjnym rozróżnia się: normy ustanawiające bezpośrednio uprawnienia lub obowiązki adresata, który znajdzie się w sytuacji określonej przez prawo, wraz z normami ustanawiającymi kompetencje organów administracji do kontroli przestrzegania prawa i orzekania o skutkach jego naruszenia; normy, których realizacja następuje w formie decyzji administracyjnych, wydawanych przez właściwe organy administracyjne i ustalających prawa i obowiązki adresatów normy; normy prawa procesowego regulujące tok podejmowanych przez organy administra cyjne czynności procesowych mających na celu wydawanie decyzji administracyjnych i kontrolowanie ich prawidłowości, a także czynności mających na celu przymusowe wy konanie decyzji administracyjnych. Należy podkreślić, że pomimo iż pojęcie administracji publicznej występuje w wielu aktach prawnych, jest ono pojęciem doktrynalnym. Część II. Kontrola i nadzór 1. Kontrola. Pojęcie to używane jest dla określenia funkcji organu polegającej wyłącznie na sprawdzeniu działalności innych jednostek, bez stałych możliwości wpływania na działalność jednostek kontrolowanych poprzez wydawanie wiążących nakazów lub poleceń (M. Wierzbowski (red.), Prawo administracyjne, Warszawa 2007, s. 103).

17 4 Rozdział I. Uwagi ogólne o prawie administracyjnym Kontrola nie obejmuje egzekwowania udzielonych zaleceń oraz wyciągania konsekwencji stwierdzonych naruszeń (Leksykon prawa administracyjnego, E. Bojanowski, K. Żukowski (red.), Warszawa 2009, s. 128). Najczęstsze kryteria kontroli to kryteria: legalności zgodności z prawem, celowości zgodności działalności z przypisanymi zadaniami, rzetelności uczciwości, staranności, gospodarności optymalnego wykorzystania zasobów, przejrzystości dostępu do procedur, jawności podawania do publicznej wiadomości sprawozdań, bilansów. Z przeprowadzonej kontroli sporządzane jest sprawozdanie, przedstawiane następnie wraz z wnioskami wynikającymi z kontroli organowi wyższego stopnia. W ramach kontroli możemy wyróżnić: inspekcję będącą kontrolą wykonywaną poprzez bezpośrednią obserwację danej jednostki i porównanie jej do pewnego wzorca poprawnego zachowania/działania; lustrację nakierowaną nie na zachowanie podmiotu, a na określony przedmiot. 2. Nadzór. Jest to pojęcie szersze od pojęcia kontroli, gdyż polega na stałym i bieżącym kontrolowaniu danej jednostki. Organ nadzorujący wyposażony jest w środki oddziaływania na postępowanie organów nadzorowanych, czyli podległych lub podporządkowanych (M. Wierzbowski (red.), Prawo administracyjne, s. 103). W przeciwieństwie do kontroli nadzór wiąże się z możliwością wpływania na nadzorowane organy. Nadzór dozwolony jest tylko w przypadkach prawem przewidzianych. Środki nadzoru mogą być następujące: merytoryczne, np. stwierdzenie nieważności aktu, zawieszenie rozstrzygnięcia, personalne, np. zawieszenie w czynnościach członka organu, prewencyjne, np. wcześniejsze zatwierdzanie aktu przez organ nadzorujący, represyjne, np. uchylenie aktu prawnego naruszającego prawo.

18 Rozdział II. Źródła prawa administracyjnego Część I. Uwagi ogólne Charakterystyczne dla źródeł prawa administracyjnego są następujące cechy: źródłami prawa administracyjnego materialnego mogą być wyłącznie akty normatywne o mocy powszechnie obowiązującej; liczba źródeł prawa administracyjnego jest większa niż w innych gałęziach prawa, ponieważ przedmiot regulacji jest rozległy i zmienny, a prawo musi dostosowywać się do zmieniających się warunków społecznych, ekonomicznych, politycznych itp.; prawo administracyjne powstaje w wielu ośrodkach prawotwórczych nie tylko w centralnych organach państwowych, ale i terenowych organach administracji publicznej; niekiedy generuje to problemy prawne wyłaniające się na tle relacji hierarchicznych pomiędzy poszczególnymi źródłami prawa administracyjnego; źródła prawa administracyjnego są co do zasady nieskodyfikowane wyjątki stanowią regulacje KPA; ciężar regulacji prawnej w zakresie prawa administracyjnego spoczywa na aktach rangi podustawowej (Leksykon prawa administracyjnego, s. 577). Część II. Źródła konstytucyjne 1. Konstytucja. Zgodnie z art. 87 Konstytucji RP źródłami prawa powszechnie obowiązującego w Rzeczpospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Dodatkowo, źródła prawa na obszarze działania organów, które je ustanowiły, stanowią akty prawa miejscowego.

19 6 Rozdział II. Źródła prawa administracyjnego W Konstytucji RP zostały określone: zasada, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji RP), zasada trójpodziału władz (art. 10 Konstytucji RP), tryb rozpoznawania petycji, skarg i wniosków (art. 63 Konstytucji RP), określenie innych niż gmina jednostek samorządu terytorialnego (art. 164 ust. 2 Konstytucji RP), kompetencje Rady Ministrów (art. 146 Konstytucji RP), skład oraz organy Rady Ministrów (art. 147 Konstytucji RP), kompetencje Prezesa Rady Ministrów (art. 148 Konstytucji RP), uprawnienia kierownicze ministrów (art. 149 Konstytucji RP), tryby powoływania i odwoływania wymienionych podmiotów, odpowiedzialność związana z wykonywaniem władzy, kwestie związane z samorządem terytorialnym. 2. Umowy międzynarodowe. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy: pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych, wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji, członkostwa Rzeczpospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej, znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym, spraw uregulowanych w ustawie, lub w których Konstytucja wymaga ustawy. O zamiarze przedłożenia Prezydentowi RP do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm. Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację takiej umowy międzynarodowej jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów

20 Część II. Źródła konstytucyjne 7 w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być także uchwalone w referendum ogólnokrajowym. 3. Ustawy. W Rzeczpospolitej Polskiej inicjatywa ustawodawcza przysługuje: posłom, Senatowi, Prezydentowi RP, Radzie Ministrów, grupie co najmniej obywateli mających prawo wybierania do Sejmu. Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach. Prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm przysługuje wnioskodawcy projektu, posłom i Radzie Ministrów. Marszałek Sejmu może odmówić poddania pod głosowanie poprawki, która uprzednio nie była przedłożona komisji. Wnioskodawca może wycofać projekt ustawy w toku postępowania ustawodawczego w Sejmie do czasu zakończenia drugiego czytania projektu. Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja RP przewiduje inną większość. W tym samym trybie Sejm podejmuje uchwały, jeżeli ustawa lub uchwała Sejmu nie stanowi inaczej. Ustawę uchwaloną przez Sejm Marszałek Sejmu przekazuje Senatowi. Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy może ją przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki albo uchwalić odrzucenie jej w całości. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm. Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę zaproponowaną w uchwale Senatu uważa się za przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Następnie Marszałek Sejmu przedstawia uchwaloną ustawę do podpisu Prezydentowi RP, który podpisuje ją w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP. Przed podpisaniem ustawy Prezydent może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją RP. Prezydent RP nie może odmówić podpisania ustawy, którą TK uznał za zgodną z Konstytucją RP, natomiast jeśli zostanie uznana za niezgodną z Konstytucją RP, Prezydent odmawia jej podpisania. Jeżeli jednak niezgodność z Konstytucją RP dotyczy poszczególnych przepisów ustawy, a TK nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent, po za-