Wspieranie dzieci i młodzieży w rozwoju kluczowych kompetencji kariery

Transkrypt

1 Wspieranie dzieci i młodzieży w rozwoju kluczowych kompetencji kariery dr Joanna Minta, Dolnośląska Szkoła Wyższa Wrocław, 5 grudnia 2017 roku

2 Procesy zmieniające świat długowieczność nowe środowiska komunikacji inteligentna automatyzacja superstruktury organizacyjne płynna rzeczywistość (Z. Bauman) przegrzany (overheating) świat (T. H. Eriksen)

3 Kluczowe umiejętności 2020 nadawanie znaczeń inteligencja emocjonalna sprawność adaptacyjna kompetencje międzykulturowe projektowanie pracy praca z nowymi mediami interdyscyplinarność praca w szumie współpraca w przestrzeni wirtualnej Raport "Future Work Skills 2020" Institute for the Future, Kalifornia dla Instytutu Badawczego Uniwersytetu w Phoenix, 2011

4 Wyzwania dla doradców/edukatorów Radzenie sobie z przejściem od pomocy ludziom w rozwijaniu ich karier do wsparcia w konstruowaniu życia poprzez eduację, pracę i relacje, uwzględniając je jako główne konteksty społeczne (Richardson, 2012).

5 Wyzwania dla radzących się Radzenie sobie z rosnącą liczbą tranzycji w życiu zawodowym i osobistym (M. Savickas, 2011) Zainteresowania, wartości i cele, jako fundamentalne aspekty kariery (A-M. DiFabio 2011) Uczenie się (w tym uczestnictwo w kształceniu ustawicznym J.M.) jako swoisty program istnienia w świecie, w którym wiedza, kwalifikacje, umiejętności stają się najważniejszym zasobem rozwojowym. (M. Malewski, 2010)

6 Konstruowanie kariery we współczesnym świecie Tworzenie własnej kariery to coraz bardziej, nie tyle kluczowe zadanie, ale warunek przetrwania we współczesnym świecie. Nieustająco wzrasta zapotrzebowanie na specjalistów, którzy będą gotowi wspierać ludzi w procesie planowania, konstruowania i przekształcania kariery: dostarczając radzącym się, na różnych etapach ich życia, informacji o nich samych (o ich dyspozycjach - możliwościach, predyspozycjach i ograniczeniach), towarzysząc radzącym się w procesie interpretacji samych siebie, stając się ważnym źródłem wiedzy o kontekście, w którym dana kariera jest konstruowana, ze szczególnym uwzględnieniem świata edukacji i świata pracy oraz reguł, jakie w nich obowiązują.

7 Cechy współczesnych karier Kariery zawodowe cechuje dziś przede wszystkim: różnorodność kształtu oraz form zatrudnienia, duża mobilność, częste przejścia międzyorganizacyjne, ciągłe doskonalenie się w ramach jednej branży lub okresowe zmiany specjalności, a nie rzadko całkowite przekwalifikowywanie się, zanik przynależności organizacyjnej, jednostkowe zindywidualizowanie.

8 Umiejętności konstruowania kariery refleksyjność (Giddens 2001, Beck 2002) umiejętność opanowania lęków i niepewności (Beck 2002) umiejętność podejmowania decyzji z uwzględnieniem perspektywy czasowej (Nota, Soresi 2010) umiejętność tworzenia mentalnego obrazu przeszłości, teraźniejszości i przyszłości (Savickas 1991) gotowość do radzenia sobie z przewidywalnymi zadaniami oraz z nieprzewidywalnymi sytuacjami (Savickas 1991) otwartość na niespodziewane zdarzenia (Krumboltz 2009)

9 Wskaźnik Kompetencji Kariery (Haase, Francis-Smythe 2005) umiejętność wyznaczania celów i planowania kariery zawodowej, umiejętność samopoznania, umiejętności związane z osiąganiem wydajności i efektywności w wykonywanych zadaniach, umiejętności związane z karierą (np., praca w zespole, rozwiązywanie problemów, zarządzanie czasem, dostosowywanie się do zmian lub nieprzewidzianych sytuacji itp.) umiejętność poznania polityki organizacji (struktur, formalnych i nieformalnych relacji, itp.), umiejętność budowania relacji w ramach sieci kontaktów oraz mentoringu, umiejętność autoprezentacji i zdobywania informacji zwrotnych.

10 Kompetencje związane z konstruowaniem kariery - holenderski Kompas Kariery (Career Compass) Co potrafię? - refleksyjna ocena własnych zdolności w odniesieniu do własnej kariery - POTENCJAŁ Co chcę osiągnąć? Dlaczego działam? refleksyjne określenie własnej motywacji, przyglądanie się swoim pragnieniom, potrzebom i wartości w kontekście własnej kariery - MOTYWACJA Gdzie mogę robić to co chcę? poszukiwanie swojej przestrzeni zawodowej uwzględniającej potencjał i motywację jednostki- PRACA Jak mogę to zrobić? refleksyjne projektowanie i tworzenie własnej kariery, świadome podejmowanie decyzji KONSTRUOWANIE KARIERY Kto może mi w tym pomóc? określanie i budowanie sieci kontaktów - NETWORKING Career Compass. A toolkit for career professionals, 2011, Euroguidance, The Netherlands

11 W jakich obszarach warto wspierać młodych ludzi, aby stawali się autorami własnej kariery? mocne strony ograniczenia zdolność do refleksji nadawanie znaczeń i sensów poczucie szczęścia poczucie własnej wartości wsparcie śmiałość i odwaga Rozumienie samego siebie Pozytywne nastawienie umiejętności informacje Wiedza zainteresowania opcje Savickas, 2011

12 Cele doradztwa edukacyjno-zawodowego w szkole podstawowej rozwijanie umiejętności samooceny adekwatne do wieku i etapu edukacji poszerzanie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych uczniów; kształtowanie umiejętności pomagających w tranzycjach edukacyjnych i zawodowych; rozwijanie umiejętności uczenia się przez całe życie. analiza informacji na temat systemu edukacji i rynku pracy;

13 Propozycje zagadnień w szkole podstawowej Zasoby osobiste, rodzinne i środowiskowe Poznanie siebie zainteresowania, hobby, spędzanie czasu wolnego, zdolności, motywacja, plany, marzenia Co potrafią moi bliscy? Zawody w moim otoczeniu Ścieżki edukacyjne i zawodowe predyspozycje zawodowe świat pracy jaki jest i co warto o nim wiedzieć? Kompetencje kariery, np.: radzenie sobie ze zmianą praca w grupie i w zespole rozwiązywanie problemów

14 Jak wspierać uczniów w rozwijaniu kluczowych kariery? Propozycje działań Przykład: Kalejdoskop kariery - jakościowe narzędzie diagnostyczne z zakresu poradnictwa kariery

15 KALEJDOSKOP KARIERY Grupa ekspertek ds. narzędzia mgr Monika Siurdyban Koordynator Grupy Ekspertów dr Joanna Minta Ekspert ds. informacji zawodowej dr Daria Zielińska-Pękał Ekspert ds. metodyki grupowej dr Agnieszka Zembrzuska Ekspert ds. wywiadu mgr Anna Szczepińska Ekspert ds. adaptacji narzędzia dla osób z niepełnosprawnością intelektualną

16 Kalejdoskop Kariery Próba stworzenia jakościowego narzędzia diagnostycznego, które odnosi się: Dziedziczenia jako elementu składowego potencjału jednostki, uczenia się z doświadczenia, wzmacniania samooceny, otwartości na niespodziewane możliwości oraz rozwijanie umiejętności włączania ich w swoje plany (koncepcja społecznego uczenia się J. Krumboltza). Składowych potencjału jednostki, procesu dociekania i akceptacji wiedzy o sobie, poszukiwania pracy marzeń, pracy z emocjami, opracowywania celu oraz rozwijania twórczości (koncepcja antykariery R. Jarowa). Korzystania z biografii jako źródła wiedzy o osobie, rozwijania umiejętności analizy doświadczeń oraz nadawania znaczeń (F. Schütze, P. Alheit).

17 Narzędzie odnosi się do trzech obszarów: I. Obszaru zasobów osobistych, rodzinnych i środowiskowych II. Obszaru ścieżek edukacyjnych i zawodowych III. Obszaru strategii wobec zmiany

18 Kalejdoskop Kariery to narzędzie, na które składają się, przede wszystkim: Dwuczęściowy poradnik zawierający: - dyspozycje do wywiadów indywidualnych (cz. I), - scenariusze zajęć grupowych wraz propozycjami wykorzystania w pracy z młodzieżą 13+ i osobami dorosłymi materiałów multimedialnych (cz. II). Narzędzie główne uzupełniły: - Karty dyskusyjne JobBox - Gra multimedialna Klocki wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych

19 STRUKTURA NARZĘDZIA I. Materiały metodyczne 1. Scenariusze zajęć przygotowane wg trzech obszarów tematycznych w 4 rodzajach szkół: szkoła gimnazjalna (młodzież 13+) szkoła ponadgimnazjalna, szkoła dla dorosłych szkoła dla uczniów z niepełnosprawnością 2. Karty pracy II. Materiały diagnostyczne 1. Pytania do ucznia (tzw. funkcja diagnostyczna ćwiczenia) 2. Karty do autodiagnozy

20 Pomocne strony doradztwo edukacyjno- zawodowe zasoby ORE narzędzi doradczych: informacje o zawodach, rankingi szkół informacje o zawodach, filmy zawodoznawcze Informacje o prognozowanym zapotrzebowaniu na poszczególne zawody Katalog zawodów, testy, uczelnie

21 dr Joanna Minta Katedra Andragogiki i Poradoznawstwa Dolnośląska Szkoła Wyższa joanna.minta@dsw.edu.pl