Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Opatowie

Transkrypt

1 2017 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Opatowie RAPORT O STANIE SANITARNYM POWIATU OPATOWSKIEGO 2017 Opatów dn

2 2

3 Spis treści WSTĘP... 7 I. OCENA ZAGROŻENIA EPIDEMIOLOGICZNEGO I.1 OSPA WIETRZNA I.2 RÓŻYCZKA I.3 NAGMINNE ZAPALENIE PRZYUSZNIC (ŚWINKA) I.4 KRZTUSIEC I.5 PŁONICA I.6 BORELIOZA I.7 ZAPALENIE OPON MÓZGOWYCH I/LUB MÓZGU I.8 BIEGUNKI U DZIECI DO LAT I.9 SALMONELLOZY ZATRUCIA POKARMOWE I.10 OGNISKA CHORÓB PRZENOSZONYCH DROGĄ POKARMOWĄ I.11 ZATRUCIE JADEM KIEŁBASIANYM I.12 WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU B I.13 WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C I.14 AIDS - ZESPÓŁ NABYTEGO UPOŚLEDZENIA ODPORNOŚCI I.15 GRYPA I.16 GRUŹLICA I.17 PRZYPADKI POKĄSANIA OSÓB PRZEZ ZWIERZĘTA PODEJRZANE O WŚCIEKLIZNĘ LUB ZANIECZYSZCZENIE ŚLINĄ TYCH ZWIERZĄT, PO KTÓRYCH PODJĘTO SZCZEPIENIA PRZECIW WŚCIEKLIŹNIE I.18 WSPÓŁPRACA Z WETERYNARIĄ I.19 REALIZACJA PROGRAMU SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH I.20 PODSUMOWANIE: II. JAKOŚĆ WODY DO SPOŻYCIA I CIEPŁEJ WODY UŻYTKOWEJ II.1 WYMAGANIA, JAKIM POWINNA ODPOWIADAĆ JAKOŚĆ WODY II.2 CHARAKTERYSTYKA POSZCZEGÓLNYCH GRUP URZĄDZEŃ ZAOPATRZENIA LUDNOŚCI W WODĘ II.2.1 Wodociągi o produkcji wody <100m 3/ dobę II.2.2 Wodociągi o produkcji wody m3/ dobę II.2.3 Wodociągi o produkcji wody m3/ dobę II.2.4 Inne podmioty zaopatrujące w wodę II.2.5 Ujęcia powierzchniowe II.3 PRZYZNANE ODSTĘPSTWA DLA WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA PRZEZ LUDZI II.4 BADANIA CIEPŁEJ WODY W SZPITALACH I W BUDYNKACH ZAMIESZKANIA ZBIOROWEGO NA OBECNOŚĆ PAŁECZEK LEGIONELLA SP II.4.1 Badania ciepłej wody użytkowej w podmiotach leczniczych wykonujących stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne II.4.2 Badania ciepłej wody użytkowej w budynkach zamieszkania zbiorowego II.5 WNIOSKI III. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY III.1 STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO III.2 OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO III.3 DOKUMENTACJA PROJEKTOWA (OCENIA ROZWIĄZAŃ W ZAKRESIE WYMAGAŃ HIGIENICZNYCH I ZDROWOTNYCH) III.4 ODBIORY OBIEKTÓW. UCZESTNICZENIE W DOPUSZCZENIE DO UŻYTKOWANIA OBIEKTÓW BUDOWLANYCH III.5 ZGODA NA ODSTĘPSTWO OD PRZEPISÓW TECHNICZNO BUDOWLANYCH I BHP III.6 INNE OPINIE SANITARNE

4 III.7 DECYZJE O SPEŁNIENIU WYMAGAŃ DLA PODMIOTÓW LECZNICZYCH III.8 KONTROLE (WIZJE LOKALNE, KONTROLE W TRAKCIE REALIZACJI) III.9 WSPÓŁPRACA Z INNYMI ORGANAMI III.10 PODSUMOWANIE IV. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ I KĄPIELISK IV.1 WPROWADZENIE IV.2 STAN SANITARNY WYBRANYCH OBIEKTÓW I URZĄDZEŃ IV.2.1 Ustępy IV.2.2 Obiekty Pomocy Społecznej IV.2.3 Obiekty hotelarskie IV.2.4 Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i odnowy biologicznej IV.2.5 Obiekty komunikacji publicznej IV.2.6 Cmentarze IV.2.7 Domy przedpogrzebowe IV.2.8 Inne obiekty użyteczności publicznej IV.2.9 Kąpieliska, miejsca wykorzystywane do kąpieli i baseny kąpielowe IV.3 WNIOSKI V. STAN SANITARNY ZAKŁADÓW OCHRONY ZDROWIA V.1 DZIAŁALNOŚĆ LECZNICZA WYKONYWANA PRZEZ PODMIOTY LECZNICZE V.1.1 Szpital z przychodnią przyszpitalną V.1.2 Podmioty lecznicze realizujące ambulatoryjne świadczenia zdrowotne STAN SANITARNO TECHNICZNY OŚRODKÓW ZDROWIA, PORADNI, AMBULATORIUM V.1.3 Medyczne Laboratoria Diagnostyczne V.1.4 Zakłady rehabilitacji leczniczej V.1.5 Inne podmioty lecznicze wykonujące ambulatoryjne świadczenia zdrowotne V.2 DZIAŁALNOŚĆ LECZNICZA WYKONYWANA PRZEZ PRAKTYKĘ ZAWODOWĄ V.2.1 Indywidualna Praktyka Lekarska V.2.2 Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska V.2.3 Grupowa Praktyka Dentystyczna V.2.4 Indywidualna Praktyka Pielęgniarek i Położnych V.2.5 Inne medyczne praktyki zawodowe V.3 WNIOSKI VI. SEKCJA NADZORU ŚRODOWISKA PRACY VI.1 PROWADZENIE NADZORU VI.1.1 Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami oraz detergentami i prekursorami VI.1.2 Nadzór nad czynnikami biobójczymi VI.1.3 Nadzór nad czynnikami biologicznymi w miejscu pracy VI.1.4 Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi VI.2 POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNO-EGZEKUCYJNE VI.3 PRZEKROCZENIA NDS I NDN VI.4 CHOROBY ZAWODOWE VI.5 PROMOCJA ZDROWIA W ŚRODOWISKU PRACY VI.6 INNE DZIAŁANIA VI.7 PODSUMOWANIE VII. NADZÓR NAD PLACOWKAMI NAUCZANIA I WYCHOWANIA ORAZ PLACÓWKAMI WYPOCZYNKU DZIECI I MŁODZIEŻY

5 VII.1 POMIARY MEBLI SZKOLNYCH VII.2 OCENA ROZKŁADU ZAJĘĆ LEKCYJNYCH VII.3 OCENA STANU SANITARNO-TECHNICZNEGO W PLACÓWKACH VII.4 DOŻYWIANIE W PLACÓWKACH SZKOLNYCH: VII.5 OPIEKA MEDYCZNA W SZKOŁACH VII.6 INFRASTRUKTURA DO PROWADZENIA ZAJĘĆ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W SZKOŁACH VII.7 PODSUMOWANIE VIII. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU VIII.1 OCENA STANU SANITARNO HIGIENICZNEGO WYBRANYCH GRUP NADZOROWANYCH OBIEKTÓW VIII.1.1 Sklepy spożywcze VIII.1.2 Hurtownie środków spożywczych VIII.1.3 Zakłady żywienia zbiorowego otwarte VIII.1.4 Zakłady małej gastronomii VIII.1.5 Ciastkarnie VIII.1.6 Piekarnie VIII.2 ANALIZA PORÓWNAWCZA STANU SANITARNO HIGIENICZNEGO OBIEKTÓW VIII.3 JAKOŚĆ ZDROWOTNA ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH, MATERIAŁÓW I WYROBÓW PRZEZNACZONYCH DO KONTAKTU Z ŻYWNOŚCIĄ ORAZ KOSMETYKÓW W 2017R VIII.4 NADZÓR NAD OBIEKTAMI ŻYWNOŚCIOWO ŻYWIENIOWYMI VIII.4.1 Zakłady żywienia zbiorowego otwarte VIII.4.2 Punkty Małej Gastronomii VIII.4.3 Automaty do lodów VIII.4.4 Ciastkarnie VIII.4.5 Piekarnie VIII.4.6 Sklepy spożywcze VIII.5 NADZÓR NAD OBIEKTAMI ŻYWIENIOWYMI W MIEJSCACH WYPOCZYNKU ZIMOWEGO I LETNIEGO DZIECI I MŁODZIEŻY ORAZ OCENA ICH FUNKCJONOWANIA VIII.6 NADZÓR NAD PRAWIDŁOWOŚCIĄ ZNAKOWANIA WOŁOWINY I PRZETWORÓW Z MIĘSA WOŁOWEGO W OBROCIE VIII.7 NADZÓR NAD NOWĄ ŻYWNOŚCIĄ ORAZ ŻYWNOŚCIĄ GENETYCZNIE MODYFIKOWANĄ (GMO) VIII.8 DZIAŁANIA PODEJMOWANE W ZWIĄZKU Z POWIADOMIENIAMI W SYSTEMIE RASFF (SYSTEM WCZESNEGO OSTRZEGANIA O NIEBEZPIECZNYCH PRODUKTACH ŻYWNOŚCIOWYCH I MATERIAŁACH DO KONTAKTU Z ŻYWNOŚCIĄ) VIII.9 NADZÓR NAD SUPLEMENTAMI DIETY, ŚRODKAMI SPOŻYWCZYMI SPECJALNEGO PRZEZNACZENIA ŻYWIENIOWEGO, ŚRODKAMI SPOŻYWCZYMI WZBOGACONYMI WITAMINAMI LUB SKŁADNIKAMI MINERALNYMI VIII.10 PODEJMOWANIE INTERWENCJI NA WNIOSEK KONSUMENTÓW LUB INNYCH INSTYTUCJI VIII.11 POSTĘPOWANIE Z ŚRODKAMI SPOŻYWCZYMI O NIEWŁAŚCIWEJ JAKOŚCI ZDROWOTNEJ. ZAKWESTIONOWANE I WYCOFANE PODCZAS KONTROLI ŚRODKI SPOŻYWCZE W POSZCZEGÓLNYCH RODZAJACH OBIEKTÓW VIII.12 NADZÓR NAD BEZPIECZNYM UŻYWANIEM KOSMETYKÓW. DZIAŁANIA PODEJMOWANE W ZWIĄZKU Z NADZOREM NAD KOSMETYKAMI ZGŁOSZONYMI W SYSTEMIE RAPEX (POWIADAMIANIE O NIEBEZPIECZNYCH KOSMETYKACH) VIII.13 NADZÓR NAD MATERIAŁAMI I WYROBAMI PRZEZNACZONYMI DO KONTAKTU Z ŻYWNOŚCIĄ W ZAKRESIE WDRAŻANIA I PRZESTRZEGANIA PRZEZ PRZEDSIĘBIORCÓW WYMAGAŃ OKREŚLONYCH W PRZEPISACH ROZPORZĄDZEŃ KOMISJI (WE) 1935/2004, Z UWZGLĘDNIENIEM ART. 15 I 16 (ZNAKOWANIE I DEKLARACJA ZGODNOŚCI) ORAZ NR 2023/ VIII.14 PODSUMOWANIE IX. PROMOCJA ZDROWIA I OŚWIATA ZDROWOTNA IX.1 PROGRAM EDUKACYJNY: TRZYMAJ FORMĘ IX.2 ZAPOBIEGANIE ORAZ OGRANICZANIE PALENIA TYTONIU KRAJOWY PROGRAM OGRANICZANIA ZDROWOTNYCH NASTĘPSTW PALENIA TYTONIU W POLSCE IX.2.1 Czyste powietrze wokół nas IX.2.2 Nie pal przy mnie, proszę

6 IX.2.3 Znajdź właściwe rozwiązanie IX.2.4 Bieg po zdrowie IX.2.5 Światowy Dzień bez Tytoniu ph. Tytoń zagrożenie dla rozwoju IX.2.6 Światowy Dzień Rzucania Palenia IX.3 KRAJOWY PROGRAM ZWALCZANIA HIV I ZAPOBIEGANIA AIDS IX.4 PROFILAKTYCZNY PROGRAM W ZAKRESIE PRZECIWDZIAŁANIA UZALEŻNIENIU OD ALKOHOLU, TYTONIU I INNYCH ŚRODKÓW PSYCHOAKTYWNYCH (KIK/68) IX.4.1 ARS, czyli jak dbać o miłość IX.5 PODSTĘPNE WZW IX.6 ZNAMIĘ! ZNAM JE? IX.7 INTERWENCJE NIEPROGRAMOWE: IX.7.1 Obchody Światowego Dnia Zdrowia IX.7.2 Świętokrzyskie Dni Profilaktyki IX.7.3 Profilaktyka nowych narkotyków dopalaczy IX.7.4 Akcja Letnia Zdrowe Wakacje IX.7.5 Profilaktyka grypy IX.8 WNIOSKI: X. NADZÓR NAD ŚRODKAMI ZASTĘPCZYMI X.1 WNIOSKI XI. PODSUMOWANIE SPIS TABEL SPIS WYKRESÓW SPIS FOTOGRAFII

7 WSTĘP Państwowa Inspekcja Sanitarna działając na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jednolity Dz. U. z 2017r poz z późniejszymi zmianami) realizuje zadania z zakresu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym zakaźnych i zawodowych. Głównym celem działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest promowanie zdrowego stylu życia, nadzór nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz bezpieczeństwem zdrowotnym wody, przeciwdziałanie zagrożeniom stwarzanym przez nowe narkotyki, zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego w zakresie zdrowia publicznego. Główne kierunki działania Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Opatowie wyznaczone do realizacji w 2017 r.: 1. Aktualizacja struktur i działalności jednostek PIS stosownie do wprowadzanych zmian ustawowych. 2. Inicjowanie, organizowanie, koordynowanie i nadzorowanie działalności w zakresie promocji zdrowia i profilaktyki chorób. 3. Realizacja zadań wynikających z aktualnej sytuacji epidemiologicznej. 4. Monitorowanie zagrożeń zdrowotnych występujących w innych krajach. 5. Kontynuacja bieżącej działalności przeciwepidemicznej poprzez: nadzór w zakresie zapobiegania i zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, nadzór nad realizacją Programu Szczepień Ochronnych w Polsce i procesem dystrybucji szczepionek do przeprowadzenia obowiązkowych szczepień ochronnych z wykorzystaniem Elektronicznego Systemu Nadzoru nad Dystrybucją Szczepionek (ESNDS), nadzór merytoryczny nad egzekucją administracyjną obowiązku poddawania się szczepieniom ochronnym przez osoby zobowiązane, nadzór nad podległymi podmiotami leczniczymi w celu zapewnienia właściwych warunków sanitarno-higienicznych w zakresie prowadzonej działalności. 6. Sprawowanie nadzoru nad bezpieczeństwem żywności i żywienia zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego. 7. Współpraca ze Świętokrzyskim Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym oraz innymi jednostkami w ramach funkcjonowania systemu RASFF, doskonalenie i koordynowanie tego systemu. 8. Nadzór nad bezpieczeństwem produktów kosmetycznych. 9. Monitoring suplementów diety, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środków spożywczych wzbogaconych wprowadzanych po raz pierwszy 7

8 do obrotu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. 10. Sprawowanie nadzoru nad: warunkami higieniczno-sanitarnymi w obiektach użyteczności publicznej oraz środkach transportu, warunkami higieniczno-sanitarnymi w obszarze postępowania ze zwłokami i szczątkami, warunkami higieniczno-sanitarnymi w obszarze postępowania z odpadami medycznymi, warunkami sanitarnymi miejscowości, obiektów i tras turystycznych, bezpieczeństwem zdrowotnym wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi oraz wody w kąpieliskach, miejscach wykorzystywanych do kąpieli i na pływalniach, 11. Doskonalenie systemu zarządzania jakością w komórkach nadzorowych PSSE. 12. Nadzór nad warunkami nauczania, wychowania, opieki oraz wypoczynku i rekreacji dzieci i młodzieży. 13. Ochrona zdrowia pracowników przed niekorzystnym oddziaływaniem szkodliwych i uciążliwych czynników występujących w miejscu pracy poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami zdrowotnymi środowiska pracy. 14. Sprawowanie nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami, produktami biobójczymi, detergentami i prekursorami narkotyków. 15. Sprawowanie nadzoru nad ustawowym zakazem wytwarzania lub wprowadzania do obrotu produktów stwarzających zagrożenie życia lub zdrowia ludzi. 16. Minimalizacja zagrożeń zdrowia publicznego stwarzanych przez środki zastępcze lub nowe substancje psychoaktywne. 17. Uczestnictwo w upowszechnianiu materiałów informacyjnych z zakresu wpływu środków zastępczych na zdrowie ludzi, w tym prowadzenie edukacyjnych kampanii społecznych, podnoszenie wiedzy i świadomości społeczeństwa na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych oraz zasad przeciwdziałania ich nabywania i spożywania. 18. Sprawowanie nadzoru pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych, w szczególności nad warunkami higieny środowiska oraz wypoczynku i rekreacji przy zajmowaniu stanowisk dotyczących projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego, projektów planów remediacji, warunków przeprowadzania działań naprawczych w odniesieniu do oceny występowania znaczącego zagrożenia dla zdrowia ludzi na danym terenie, programów i innych dokumentów, na podstawie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 19. Sprawowanie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego nad warunkami higieny: środowiska pracy, procesów nauczania i wychowania, wypoczynku i rekreacji, warunkami zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, warunkami higieniczno-sanitarnymi, jakie powinny spełniać pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne i inne obiekty budowlane - przy wydawaniu opinii, postanowień i decyzji na wniosek organu administracji lub zainteresowanego podmiotu, na poszczególnych etapach realizacji inwestycji, w szczególności objętych nadzorem bieżącym przez Państwową Inspekcję 8

9 Sanitarną. 20. Racjonalne gospodarowanie środkami finansowymi otrzymanymi z budżetu państwa na realizację zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej powiatu, realizacja wydatków w sposób oszczędny i celowy z zachowaniem obowiązujących procedur i przepisów ustawy o finansach publicznych oraz ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, jak również aktów wykonawczych do tych ustaw. 21. W przypadku zaistnienia zdarzeń kryzysowych, informowanie ŚPWIS o sytuacji na terenie działania PSSE w Opatowie o podjętych działaniach, użytych środkach i przewidywanych następstwach lub zagrożeniach. 22. Podnoszenie kwalifikacji pracowników Państwowej Inspekcji Sanitarnej. 23. Racjonalizowanie procesu zatrudnienia i wynagradzania pracowników. 24. Realizacja niezbędnych czynności zapobiegawczych lub kontrolnych w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa sanitarnego i niezwłoczne przekazywanie informacji w tym zakresie do organów wyższego stopnia. 25. Rozwijanie działań zapobiegających występowaniu zdarzeń korupcyjnych. 26. Dostosowanie i ujednolicenie informacji ujmowanych na stronach internetowych wszystkich jednostek PIS. W roku 2017 realizowano zadania w zakresie zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie: bieżącego nadzoru sanitarnego, zapobiegawczego nadzoru sanitarnego, działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych powodowanych warunkami środowiska, działalności oświatowo-zdrowotnej. Przedstawiony stan sanitarno - higieniczny powiatu opatowskiego za 2017 r. opracowany został na podstawie informacji i materiałów przedstawionych przez poszczególne komórki organizacyjne PSSE w Opatowie. Działalność kontrolna PIS w 2017 roku na terenie powiatu opatowskiego przedstawiała się następująco: kontrole/wizytacje 1680, liczba pobranych próbek 330, przeprowadzonych badań 1095, wykonanych oznaczeń chemicznych 26, wykonanych oznaczeń fizycznych - 903, wydano decyzji merytorycznych 251, decyzji płatniczych 258, wydano 11 postanowień i 1 tytuł wykonawczy, nałożono 46 mandatów karnych na kwotę 7350 zł. Niniejsze opracowanie przedstawia stan sanitarny powiatu na dzień r. 9

10 I. OCENA ZAGROŻENIA EPIDEMIOLOGICZNEGO I.1 Ospa wietrzna W 2017r. w powiecie opatowskim zarejestrowano 134 przypadki ospy wietrznej. Zapadalność wyniosła 252,14/100 tys. mieszkańców. Jest to dużo mniej niż rok czy dwa lata temu, bowiem w 2016 roku odnotowano 252 przypadki tej choroby (zapadalność 470,32/100 tys.), a w 2015r zachorowania (zapadalność - 687,58/100 tys.) I.2 Różyczka W 2017r. zarejestrowano 2 przypadki różyczki (zapadalność - 3,76/100 tys. mieszkańców), rok wcześniej 1 przypadek (zap.1.87/100tys.), natomiast w roku przypadków tej choroby (zapadalność 25,81/100tys.mieszkańców) Spadek liczby zachorowań jest wynikiem uodpornienia dzieci szkolnych szczepionką skojarzoną. I.3 Nagminne zapalenie przyusznic (świnka) W roku 2017 liczba przypadków świnki wyniosła 4 w porównaniu do 7 przypadków w roku Zapadalność zmniejszyła się z 13,06/100 tys. mieszkańców do 7,52/100 tys. mieszk. W 2015 roku odnotowano 9 przypadków (zapadalność 16,59/100tys.mieszkańców). I.4 Krztusiec W 2017r.podobnie jak w roku 2015 nie zarejestrowano zachorowania na krztusiec. Natomiast w 2016 roku w naszym powiecie odnotowano 3 przypadki krztuśca (zapadalność 5,60/100tys. mieszkańców). I.5 Płonica W 2017 roku odnotowano spadek zachorowań zgłoszono 1 przypadek szkarlatyny, podczas gdy w 2016 r. było ich 13, a w 2015r. -9. Zapadalność w 2017 r. wyniosła 1.88 na mieszkańców, w 2016r. -16,59/100tys. I.6 Borelioza W powiecie opatowskim w ostatnich latach odnotowano wzrost zachorowań na tę jednostkę chorobową. W 2017r. zarejestrowano 32 przypadki, u wszystkich chorych wystąpił rumień wędrujący, dodatkowo u jednej osoby wystąpiły objawy neurologiczne i neuropsychiczne. Zapadalność wyniosła 62,18/100 tys. mieszkańców. Jest to dużo więcej niż rok czy dwa lata temu, kiedy: w 2016 roku zarejestrowano 20 borelioz (wszystkie z rumieniem wędrującym), zapadalność 37,33/100 tys. mieszkańców, 10

11 w 2015r. odnotowano 11 przypadków, w tym 11 z rumieniem wędrującym (u 1 osoby dodatkowo objawy neurologiczne i ze strony układu kostnego), zapadalność - 20,28 /100 tys. mieszkańców Ospa wietrzna Borelioza Krztusiec Świnka Różyczka Wykres 1. Choroby wieku dziecięcego i borelioza I.7 Zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu. W 2017r. zarejestrowano 2 zachorowania: 1 przypadek wirusowego zapalenia opon mózgowych i/lub mózgu - limfocytarnego i 1 - nie określonego. Zapadalność wyniosła 3,76/100tys. mieszkańców. W 2016r. odnotowano 1 przypadek, a w 2015r. zarejestrowano 2 zachorowania- podobnie jak w roku 2017: wirusowe zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu - limfocytarne i nie określone (zapadalność 3,74/100tys.mieszkańców) I.8 Biegunki u dzieci do lat 2 W 2017r. odnotowano 54 przypadki biegunek, w tym : 13 przypadków bakteryjnych zakażeń jelitowych, 12 wywołanych przez rotawirusy, 3 - przez norowirusy, 9 o etiologii wirusowej nieustalonej, 17 przypadków biegunki i zapalenia żołądkowo-jelitowego o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu. Zapadalność wyniosła łącznie 101,61/100tys.mieszkańców. Jest to znacząco więcej w porównaniu do roku ubiegłego. W 2016 r. zarejestrowano bowiem 39 biegunek u dzieci do lat 2, w tym 16 przypadków bakteryjnych zakażeń jelitowych, 7 przypadków wirusowego zakażenia jelitowego wywołanego przez rotawirusy, 1 przypadek przez adenowirusy oraz 15 przypadków biegunki i zapalenia żołądkowo-jelitowego o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu. Zapadalność wyniosła łącznie 72,79/100tys.mieszkańców. W 2015r. odnotowano 53 przypadki biegunek, w tym : 11 przypadków bakteryjnych zakażeń jelitowych, 24 wywołanych przez rotawirusy, 1 - przez norowirusy, 5 o etiologii wirusowej 11

12 nieustalonej, 12 przypadków biegunki i zapalenia żołądkowo-jelitowego o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu. Zapadalność wyniosła łącznie 97,70/100 tys. mieszkańców bakteryjne zakażenia jelitowe wirusowe zakażenia jelitowe 12 biegunki i zapalenia żołądkowo-jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu Wykres 2. Biegunki u dzieci do lat 2 I.9 Salmonellozy zatrucia pokarmowe W 2017r. odnotowano znaczący spadek zachorowań na salmonellozę w stosunku do roku ubiegłego tj. z 53 przypadków (zapadalność 98,92/100tys.) w 2016r. na 15 przypadków (zapadalność 28,22/100tys.) Duża liczba zachorowań w 2016r. spowodowana była wystąpieniem zbiorowego zatrucia pokarmowego na przyjęciu weselnym, gdzie zachorowało 41 osób. W 2015r. zarejestrowano 12 przypadków salmonellozy, zapadalność wyniosła 22,12 na mieszkańców. Na przestrzeni kilku lat w powiecie opatowskim nie odnotowano salmonelloz pozajelitowych zakażeń. I.10 Ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową W 2017r. nie odnotowano zbiorowych zatruć pokarmowych. Natomiast w roku poprzednim zarejestrowano 5 zbiorowych zatruć pokarmowych: 2 wywołane zakażeniem pałeczkami Salmonella Enteritidis, 1 o etiologii rotawirusowej oraz 2 o etiologii nieustalonej. Podobnie w roku 2015 zarejestrowano 5 zbiorowych zatruć pokarmowych: 1 wywołane zakażeniem pałeczkami Salmonella Enteritidis, 3 o etiologii rotawirusowej oraz 1 o etiologii nieustalonej. I.11 Zatrucie jadem kiełbasianym W bieżącym roku, podobnie jak w poprzednim nie odnotowano zatrucia jadem kiełbasianym, zaś w 2015r. zarejestrowano 1 przypadek. U 28 letniego mężczyzny w surowicy krwi potwierdzono obecność toksyny botulinowej A/B. 12

13 I.12 Wirusowe zapalenie wątroby typu B W ciągu kilku lat odnotowano spadek zachorowań: w 2017 roku nie zarejestrowano zachorowań, podczas gdy w 2016 r. odnotowano 1 przypadek zachorowania na przewlekłe wzw typu B (zapadalność 1,87/100tys.), a w 2015r. zarejestrowano 3 przypadki przewlekłego wzw typu B (zapadalność 5,53/100tys.), w tym 1 bezobjawowe - u kandydata na dawcę krwi. I.13 Wirusowe zapalenie wątroby typu C W 2017r. zarejestrowano 3 zachorowania na wzw C, zapadalność wyniosła 5,64 na mieszkańców. Spośród nich 1 osoba miała tylko objawy dyspeptyczne, a 2 osoby bezobjawowe. Okoliczności wykrycia choroby - badania zlecone przez lekarza. W 2016 r. odnotowano 2 przypadki zachorowania na przewlekłe wzw typu C zapadalność 3,74/ mieszkańców. Były to przypadki bezobjawowe, które wykryto podczas wykonywania badań kontrolnych. W 2015r. zarejestrowano 6 zachorowań na wzw C, (zapadalność 11,06/100tys. mieszkańców). Spośród nich 5 osób bezobjawowych oraz 1 osoba tylko z objawami dyspeptyczymi. Okoliczności wykrycia choroby - badania wykonane w związku ze zleceniem lekarza (4 osoby), badania wykonane w związku z planowanym zabiegiem (1 osoba), 1 kandydat na dawcę krwi wzw typu B wzw typu C Wykres 3. Wirusowe zapalenia wątroby I.14 AIDS - Zespół nabytego upośledzenia odporności W roku 2017r. na terenie powiatu opatowskiego nie odnotowano zachorowania na AIDS ani zakażenia wirusem HIV. W 2016 r. nie zarejestrowano zachorowania na AIDS, odnotowano natomiast 1 nowe zakażenie wirusem HIV. W 2015r. podobnie jak w latach poprzednich nie odnotowano zachorowania na AIDS na terenie naszego powiatu. 13

14 I.15 Grypa W 2017r odnotowano wzrost zachorowań grypopodobnych i ostrych zakażeń oddechowych w stosunku do ubiegłych lat, bowiem zarejestrowano przypadków, podczas gdy w 2016r. zarejestrowano 9422 zachorowań, a w 2015r takich przypadków. Tabela 1. Liczba przypadków grypy i zachorowań grypopodobnych zarejestrowanych w powiecie opatowskim w przeciągu 3 ostatnich lat. Rok Liczba przypadków ogółem w tym dzieci (0-14) Zapadalność( na 100 tys.) ogółem w tym dzieci (0-14) Liczba skierowanych do szpitala ogółem w tym dzieci (0-14) I.16 Gruźlica W 2017r. zarejestrowano 16 przypadków gruźlicy płuc. Zachorowania dotyczyły 9 mężczyzn i 7 kobiet w przedziale wiekowym lat. Średnia wieku : mężczyzn 56 lat, kobiet- 74 lata. Nie odnotowano zachorowań wśród dzieci i młodzieży. Wszyscy chorzy to mieszkańcy wsi. Odnotowano zachorowania na terenie gminy: Tarłów (2 osoby), Opatów (2 osoby), Ożarów (5 osób), Iwaniska (5 osób), Baćkowice (1 osoba), Wojciechowice (1 osoba). Zapadalność wyniosła 30,11 na 100 tys.mieszkańców. W 2016r. zarejestrowano 17 przypadków gruźlicy płuc, w tym zachorowały 3 kobiety. Zachorowania dotyczyły osób w przedziale wiekowym lat, nie odnotowano zachorowań wśród dzieci i młodzieży. Mieszkańcy wsi stanowią 94% ogółu (16 osób). Zapadalność wyniosła 31,79 na 100 tys.mieszkańców.. W 2015r. zarejestrowano 16 przypadków gruźlicy płuc. Zachorowania dotyczyły 12 mężczyzn i 4 kobiet w przedziale wiekowym lat, nie odnotowano zachorowań wśród dzieci i młodzieży. 14

15 mężczyźni kobiety Wykres 4. Gruźlica płuc. Iwaniska; 5; 31% 2017 r. Lipnik; 0; 0% Opatów; 2; 13% Baćkowice; 1; 6% Wojciechowice; 1; 6% Tarłów; 2; 13% Sadowie; 0; 0% Ożarów; 5; 31% Opatów Baćkowice Tarłów Sadowie Ożarów Wojciechowice Iwaniska Lipnik Wykres 5. Zachorowania na gruźlicę w poszczególnych gminach powiatu opatowskiego. 15

16 I.17 Przypadki pokąsania osób przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę lub zanieczyszczenie śliną tych zwierząt, po których podjęto szczepienia przeciw wściekliźnie. W 2017r. zarejestrowano 9 przypadków pokąsań przez nieznane zwierzę : 7- przez nieznanego psa (2 gm.opatów, 2 gm.ożarów, 1 gm.iwaniska, 1 gm.sadowie, 1 gm.tarłów) i 2 - przez nieznanego kota (gm. Opatów i gm.baćkowice). U 3 osób podjęto szczepienie p/ko wściekliźnie. Zapadalność wyniosła 15,05 na 100tys.mieszkańców. W 2016r. zarejestrowano 10 przypadków pokąsań przez nieznanego psa. U 6 osób podjęto szczepienie p/ko wściekliźnie - dotyczyły one osób dorosłych. Zapadalność wyniosła 11,14/100tys.mieszkańców. Natomiast w 2015r. zarejestrowano 5 przypadków pokąsań przez nieznane zwierzę, u których podjęto szczepienie p/ko wściekliźnie. Zapadalność wyniosła 9,22/100tys.mieszkańców. I.18 Współpraca z weterynarią W ramach monitoringu chorób odzwierzęcych PSSE współpracuje z Powiatowym Lekarzem Weterynarii. W przypadku zachorowań co najmniej 2 osób, gdzie zachodzi podejrzenie, że źródłem zachorowania lub zakażenia pokarmowego są zwierzęta lub środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego, PPIS zgłasza ten fakt Powiatowemu Lekarzowi Weterynarii oraz w razie potrzeby współpracuje z nim w celu zwalczenia tych zachorowań lub zakażeń. Podobnie między organami są przekazywane informacje w przypadku powzięcia podejrzenia albo rozpoznania gruźlicy. PPIS informuje o zachorowaniach u ludzi mających kontakt z bydłem, natomiast PLW o wystąpieniu gruźlicy u bydła. Również w przypadku pokąsań przez zwierzęta na terenie powiatu opatowskiego PPIS ściśle współpracuje z Inspekcją Weterynaryjną przekazując poszczególne sprawy dotyczące pokąsań do dalszego prowadzenia. W 2017r. przekazano 80 przypadków pokąsań, w tym : 72 pokąsania przez psy, 6 przez koty, po 1 przez knura i bobra. W 2016r. przekazano 115 przypadków pokąsań, a w 2015r.- 96 przypadków. I.19 Realizacja programu szczepień ochronnych Na terenie powiatu opatowskiego w 2017 r. szczepieniom w ramach realizacji Programu Szczepień Ochronnych podlegała populacja 8252 dzieci i młodzieży do lat 19. W 2017r. na terenie powiatu opatowskiego zidentyfikowano 2 środowiska obejmujące 3 dzieci, w których opiekun prawny nie wypełniał obowiązku poddania dzieci obowiązkowym szczepieniom ochronnym. W związku z tym pracownicy PIS prowadzili korespondencję z rodzicami oraz osobiście z nimi rozmawiali nt. korzyści wynikających ze szczepień. Pomimo działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej szczepień nie uzupełniono (stan na dzień r.). W 2017r. na terenie naszego powiatu zarejestrowano 1 niepożądany odczyn poszczepienny po podaniu preparatu szczepionkowego w ramach szczepień obowiązkowych. NOP odnotowano na terenie gminy Baćkowice. Podobna sytuacja miała miejsce w 2016 roku - NOP zarejestrowano także na terenie gminy Baćkowice, z tym, że dotyczył szczepienia zalecanego. W 2015r. nie zarejestrowano odczynów poszczepiennych na terenie naszego powiatu. 16

17 Tabela 2. Wykonawstwo szczepień w rocznikach podlegających szczepieniom w 2017 i 2016 roku zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych w powiecie opatowskim Szczepienie Rocznik Rodzaj szczepienia Wykona wstwo w 2016 r Wykonawstwo w 2017 r. BCG - szczepionka przeciwgruźlicza szczepionka p/ wzw B dla dzieci szczepionka p/ Haemophilus Influenzae typu B DTP szczepionka błoniczotężcowo- krztuścowa szczepionka p/ odrze, śwince, różyczce szczepionka p/ poliomyelitis szczepionka p/ Streptococcus Pneumoniae DtaP- szczepionka błoniczotężcowo- krztuścowa + szczepionka p /poliomyelitis szczepionka p/ odrze, śwince, różyczce (10 rok życia) Td szczepionka p/błonicy, tężcowi ( 14 rok życia) Td szczepionka p/błonicy, tężcowi (19 rok życia) szczepienie noworodkowe 100 % 100% szczepienie pierwotne + uzupełniające 91% 87,7% szczepienie pierwotne + uzupełniające 99,3% 99,0% 2017 szczepienie pierwotne - 49,3% 2016 szczepienie pierwotne + uzupełniające - 99,7% 2017 szczepienie pierwotne 55% 49,3% szczepienie pierwotne uzupełniające 99,7% 99,7% 2016 szczepienie pierwotne 92% 88,6% szczepienie 2015 pierwotne 100% 99,0% + uzupełniające 2017 szczepienie pierwotne 55% 49,3% szczepienie pierwotne + uzupełniające szczepienie pierwotne 99,7% 99,7% - 50,0% szczepienie przypominające 93% 92,5% szczepienie przypominające 100% 94,0% szczepienie przypominające 100% 100% szczepienie II przypominające 98,3% 97,0% szczepienie III przypominające 96% 97,0% 17

18 Tabela 3. Zachorowania i zapadalność na wybrane choroby zakaźne i zatrucia w powiecie opatowskim w latach 2017 i 2016 Zapadalność Liczba zachorowań Jednostka chorobowa (na mieszkańców) Salmonellozy- zatrucia pokarmowe ,92 28,12 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe określone ogółem (A04.0-A04.9), w tym dzieci do lat ,69 24,46 85,85 29,86 Wirusowe zakażenia jelitowe - ogółem(a08.0-4), w tym dzieci do lat ,96 45,16 106,38 14,93 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu -ogółem w tym dzieci do lat ,21 31,99 214,63 27,99 Krztusiec ,60 Płonica ,88 24,26 Zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu bakteryjne określone i nie określone wirusowe określone i nie określone inne i nie określone , , ,88 1,87 Borelioza z Lyme ,21 37,33 Ospa wietrzna ,14 470,32 Różyczka ogółem 2 1 3,76 1,87 Świnka 4 7 7,52 13,06 Wirusowe zapalenie wątroby A B przewlekłe ,87 C przewlekłe 3 2 5,64 3,74 18

19 I.20 Podsumowanie: W 2017 r. działalność przeciwepidemiczna w PSSE w Opatowie była skoncentrowana podobnie jak w latach ubiegłych na: realizacji zadań związanych z nadzorem nad zakażeniami i chorobami zakaźnymi, nadzorem nad placówkami ochrony zdrowia w celu poprawy ich stanu sanitarnohigienicznego, kontynuacji nadzoru nad uodpornieniem populacji w ramach obowiązkowych szczepień ochronnych. Na bieżąco monitorowano sytuację epidemiologiczną powiatu opatowskiego. Sytuacja epidemiologiczna większości chorób zakaźnych rejestrowanych w powiecie opatowskim jest korzystna, co nie zwalnia inspekcji sanitarnej od gotowości podjęcia działań przeciwepidemicznych w każdym przypadku epidemicznego wzrostu zachorowań i w przypadku wystąpienia chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych. Wszystkie placówki ochrony zdrowia zgłaszają choroby zakaźne zgodnie z ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w większości w odpowiednim terminie, w związku z tym pracownicy PSSE bez zbędnej zwłoki mogą przeprowadzić dochodzenie epidemiologiczne Jest to niezbędne do ustalenia źródła zakażenia i przecięcia dróg szerzenia się danej choroby zakaźnej. W ciągu całego roku podejmowane były działania na wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowych: uaktualniono Plan działania Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Opatowie w sytuacjach kryzysowych, podczas kontroli sanitarnych przeprowadzanych w podmiotach leczniczych przypominano zasady postępowania w przypadku podejrzenia lub stwierdzenia zachorowań na choroby mogące szerzyć się epidemicznie, przekazywano materiały edukacyjne dla pacjentów dot. profilaktyki zachorowań, (ulotki, broszury) do podmiotów leczniczych funkcjonujących na terenie powiatu opatowskiego. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Opatowie posiada czynny telefon alarmowy udostępniony placówkom służby zdrowia i organom współpracującym ze służbami sanitarnymi. W 2018 roku pracownicy Sekcji Nadzoru Przeciwepidemicznego kontynuować będą działania z poprzednich lat w zakresie: monitorowania sytuacji epidemiologicznej w powiecie opatowskim, dalszej poprawy stanu sanitarno technicznego obiektów wykonujących działalność leczniczą, nadzoru nad realizacją obowiązkowych szczepień ochronnych. 19

20 II. JAKOŚĆ WODY DO SPOŻYCIA I CIEPŁEJ WODY UŻYTKOWEJ II.1 Wymagania, jakim powinna odpowiadać jakość wody. Wymagania, jakim powinna odpowiadać jakość wody, sposób oceny jej przydatności do spożycia oraz sprawowania nad nią nadzoru określało do końca 2017r. rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015r. (Dz. U. z 2015r. poz. 1989). Woda przeznaczona do zbiorowego zaopatrzenia w wodę ludności w powiecie opatowskim pochodzi jedynie z ujęć podziemnych. W 2017r.nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Opatowie objęte były 23 urządzenia wodociągowe, co stanowi 100% obiektów znajdujących się w ewidencji tj: 9 urządzeń o produkcji wody < 100m 3 /dobę, zaopatrujących w sumie 3885 tyś. osób, 11 urządzeń o produkcji wody m 3 /dobę, zaopatrujących tyś. osób, 2 urządzenia o produkcji wody ponad 1000m 3 /dobę zaopatrujące łącznie tyś. osób, 1 indywidualne ujęcie wody na potrzeby szkoły w Ciszycy Górnej w gm. Tarłów, zakwalifikowane do innych podmiotów zaopatrujących w wodę. Powiat opatowski, według najświeższych danych zamieszkały przez tyś. osób jest niemal w 100% zaopatrzony w wodę z nadzorowanych urządzeń zbiorowego zaopatrzenia w wodę i korzysta z niej ok tyś. odbiorców liczba ludności w powiecie w tym korzystającej z wody wodociągowej liczba ludności korzystającej z wody o jakości nieodpowiadającej wymogom Wykres 6. Zaopatrzenie w wodę ludności powiatu opatowskiego Wszystkie urządzenia podawały wodę przydatną do spożycia przez ludzi, w rocznej ocenie dokonanej na podstawie wyników wykonywanych badań laboratoryjnych jakości wody zarówno w ramach monitoringu jakości wody prowadzonego przez inspekcję sanitarną jak i kontroli wewnętrznej administratorów urządzeń oraz oszacowanego ryzyka zdrowotnego. 20

21 II.2 Charakterystyka poszczególnych grup urządzeń zaopatrzenia ludności w wodę II.2.1 Wodociągi o produkcji wody <100m 3/ dobę W powiecie funkcjonowało w ciągu 2017 roku 9 urządzeń z tej grupy, co stanowiło 39,13 % wszystkich nadzorowanych wodociągów. Zaopatrywały one ok osób tj. 7,31 % ludności powiatu. Wszystkie urządzenia w tej grupie zostały skontrolowane. Przeprowadzono 11 kontroli sanitarnych, wydano 5 decyzji w tym: 2 oceny j.w.,1 z art. 162 KPA, 2 płatnicze. Zaplanowano do badania 23 próbki wody, w tym 5 w zakresie monitoringu przeglądowego, pobrano 26 próbek. Ponadplanowe próbki mikrobiologiczne (3) pobrano z wodociągu Nowe, ze względu na zaistniałe zanieczyszczenie wody bakteriami grupy Coli w punkcie pobrania. Jakość wody we wszystkich 9 nadzorowanych wodociągach została pomimo to oceniona w skali roku jako przydatna do spożycia przez ludzi. Z nieewidencjonowanego już od 2 lat wodociągu Potok jakość wody w podstawowym zakresie kontroluje administrator urządzenia - ZGKiM w Ożarowie. Jakość wody według przedłożonych przez zarządcę sprawozdań w badanym w zakresie odpowiada wymogom sanitarnym. W wysiedlanej systematycznie miejscowości pozostały jedynie 3 zamieszkałe posesje, teren docelowo przejmuje Grupa Ożarów S.A Ilość pobranych próbek wody - ogółem Ilość próbek w kier. badań mikrobiologicznych - ogółem w tym złych Ilość próbek w kier. badań chemicznych - ogółem w tym złych Wykres 7. Porównanie ilości pobranych próbek wody, w tym nieodpowiadających wymogom sanitarnym w latach Jak widać na powyższym wykresie jakość wody z roku na rok jest coraz rzadziej kwestionowana, w wodociągach zaopatrywanych z ujęć głębinowych woda sporadycznie ulega zanieczyszczeniu, a zanieczyszczenie najczęściej ma charakter lokalny i nie dotyczy całej sieci. W związku z nowelizacjami przepisów prawnych coraz większa odpowiedzialność za systematyczne monitorowanie jakości wody dostarczanej odbiorcom spoczywa na producentach wody, czyli zakładach wodociągowych. Stąd też inspekcja sanitarna nie jest 21

22 Ilość pobranych próbek wody zobligowana do wykonywania tak dużej jak dotychczas ilości badań próbek wody. Obowiązek wykonywania kontroli wewnętrznej z częstotliwością określoną w rozporządzeniu Ministra Zdrowia (Dz. U. z 2015r. poz. 1989) realizują zarządcy urządzeń wodociągowych Wykres 8. Zestawienie ilości próbek pobieranych przez PPIS w ramach monitoringu jakości wody przeznaczonej do spożycia w latach Pod względem stanu sanitarno-technicznego w jednym z urządzeń z tej grupy (wodociąg Sulejów) kwestionowany był stanu techniczny pomieszczenia hydroforni. Z uwagi na niezwłoczne usunięcie przez zarządcę uchybień nie wydano decyzji administracyjnej, jedynie decyzję płatniczą za przeprowadzone czynności kontrolne. W tej grupie urządzeń wydano w ciągu roku łącznie 5 decyzji administracyjnych, w tym: 1 ocena braku przydatności wody do spożycia w pkt. pobrania (wodociąg Nowe), 1 ocena przydatności wody do dezynfekcji, 1 z art. 162 KPA i 2 decyzje płatnicze. Tabela 4. Wykaz wydanych w 2017r. decyzji administracyjnych dotyczących stanu sanitarnotechnicznego urządzeń produkujących > 100m 3 wody/dobę. l.p. Obiekt Stwierdzone nieprawidłowości 1. Wodociąg Sulejów gm. Tarłów 2. Wodociąg Nowe zawilgocona, ściana w hydroforni, z odpadającym tynkiem, złuszczona, z ubytkami brak instrukcji bhp i szczegółowej instrukcji prowadzenia chlorowania wody Zanieczyszczeni mikrobiologiczne( obecne >10 bakterii grupy coli ) Termin wykonania zaleceń wydano tylko decyzję płatniczą z uwagi na niezwłoczne usunięcie uchybień przed wydaniem decyzji merytorycznej tryb natychmiastowy art. 108 KPA 22

23 Zdjęcie 1. Stacja uzdatniania wody w Czekarzewicach II gm. Tarłów II.2.2 Wodociągi o produkcji wody m3/ dobę W ewidencji znajdowało się 11 urządzeń - w 2017r. skontrolowano wszystkie. Urządzenia z tej grupy stanowiły 47,82% wszystkich nadzorowanych i skontrolowanych urządzeń, zaopatrując osoby, co stanowi 63,90% ludności powiatu. Zaplanowano 11 kontroli, przeprowadzono 18, w tym: 11 kontroli wynikających z harmonogramu i 7 kontroli sprawdzających, wynikających z prowadzonego postępowania administracyjnego: wodociągi: Gierczyce, Modliborzyce, Wszechświęte, Julianów gm. Tarłów, Ożarów. Decyzje wykonano w wyznaczonych terminach. Z uwagi na stwierdzone podczas kontroli uchybienia sanitarno-techniczne dotyczące wodociągów Tarłów i Kobylany wydano decyzje płatnicze (usterki usunięte w ciągu kilku dni od kontroli, przed wydaniem decyzji administracyjnej). Wydano 11 decyzji administracyjnych, w tym: 2 oceny jakości wody, 5 dotyczących stanu technicznego urządzeń, 2 płatnicze, 2 z art.162 KPA. Zdjęcie 2. Stacja uzdatniania wody w Baćkowicach 23

24 Tabela 5. Wykaz wydanych w 2017r. decyzji administracyjnych dotyczących stanu sanitarnotechnicznego urządzeń produkujących m 3 wody/dobę l.p. Obiekt Stwierdzone nieprawidłowości Termin wykonania zaleceń 1 Wodociąg Ożarów gm. Iwaniska ubytki w ziemnej osypce zbiornika zasobowego, braki w zapisach w rejestrze czynności naprawczych, nieprawidłowości techniczne w pomieszczeniach stacji uzdatniania wody (brak kratki wentylacyjnej, zabezpieczenia ścian, brak instrukcji bhp w pomieszczeniu warsztatowym, brak wykazu wyposażenia apteczki I pomocy medycznej Wodociąg Julianów gm. Tarłów Wodociąg Gierczyce gm. Wojciechowice Wodociąg Wszechświęte gm. Sadowie Wodociąg Modliborzyce gm. Baćkowice wodociąg Kobylany gm. Opatów 7 wodociąg Tarłów 8 Wodociąg Zawada brak zabezpieczenia pojemnika ze środkiem dezynfekcyjnym przed nasłonecznieniem brak zabezpieczenia przed korozją drabinek w komorach zbiornika zasobowego uszkodzona spłuczka w sanitariacie w budynku SUW -zabrudzone, zawilgocone powierzchnie sufitów w sanitariacie. zawilgocone, zabrudzone ściany w szachcie awaryjnego zaopatrzenia w wodę łuszcząca się warstwa ochronna farby na pokrywach włazów do szachtów studziennych, niekompletne wyposażenie ochronne pracownika (brak okularów ochronnych) nieczytelne oznakowanie stref ochronnych ujęć wody we Wszechświętem - uszkodzenia, pęknięcia, ubytki w podmurówce budynku przepompowni w Obręcznej. na ścianach i dnie komory zbiornika zasobowego w Gołoszycach z geomembraną widoczny osad, wymagający usunięcia zniszczone, pokruszone stopnie schodów do budynku SUW w Modliborzycach spękane poruszone obudowy betonowe przy włazach do komór zbiornika zasobowego oraz do szachtu jednej ze studni, brak wykazu wyposażenia apteczki I pomocy, brak instrukcji udzielania I pomocy, brak instrukcji stanowiskowej przy chloratorze brak okularów ochronnych uszkodzona deska sedesowa w sanitariacie budynku SUW. (łącznie brak instrukcji stanowiskowych bhp brak szczegółowej instrukcji wykonywania dezynfekcji wody, brak wykazu wyposażenia apteczki I pomocy. zanieczyszczenie mikrobiologiczne obecne nieliczne bakterie grupy coli r r r wydano tylko decyzję płatniczą z uwagi na niezwłoczne usunięcie uchybień przed wydaniem decyzji merytorycznej wydano tylko decyzje płatniczą z uwagi na niezwłoczne usunięcie uchybień przed wydaniem decyzji merytorycznej Tryb natychmiastowy art. 108 KPA Łącznie w tej grupie pobrano 48 próbek wody (zaplanowano 44). Dodatkowe próbki pobrano z wodociągu Zawada w celu sprawdzenia skuteczności prowadzonych czynności naprawczych. Jakość wody ze wszystkich nadzorowanych urządzeń o tej wielkości produkcji oceniono jako przydatną do spożycia w skali roku. Badania fizykochemiczne i bakteriologiczne wody z tych 24

25 urządzeń potwierdzały w 2017r. jej przydatność do spożycia przez ludzi. Zanieczyszczenie mikrobiologiczne stwierdzono w jednym z wodociągów (Zawada w gm. Ożarów). W próbkach pobranych w ramach monitoringu jakości wody w sierpniu 2017r. stwierdzono obecność bakterii grupy Coli. Wydano decyzję o braku przydatności wody do spożycia, dopuszczając ją do stosowania m.in. do spłukiwania toalet itp. Czynności naprawcze podjęte natychmiast przez zarządcę wodociągu były skuteczne, kolejne próbki wody ( 4 ) pobrane po 4 dniach od wykrycia zanieczyszczenia, potwierdziły czystość mikrobiologiczną wody w sieci wodociągu. Woda została ponownie dopuszczona do spożycia przez ludzi. II.2.3 Wodociągi o produkcji wody m3/ dobę Nadzorem sanitarnym objęto 2 urządzenia z tej grupy: wodociąg Opatów o produkcji wody ok m 3 wody/dobę i wodociąg Włostów podający ok m 3 wody/dobę. Woda z tych urządzeń dociera do tys. odbiorców z tereny powiatu, co stanowi 28,69% wszystkich mieszkańców. Wodociąg Opatów zaopatruje ok osób mieszkańców Opatowa i 17 innych miejscowości w gminie. Urządzenie skontrolowano dwukrotnie, kontrola sanitarna z udziałem Sekcji Nadzoru Środowiska Pracy wykazała uchybienia natury sanitarno-technicznej. Zarządca niezwłocznie usunął uchybienia, dlatego wydana została jedynie decyzja opłatowa za przeprowadzone czynności kontrolne. Kontrola sprawdzająca potwierdziła usunięcie uchybień. Jakość wody z największego w naszym powiecie wodociągu Opatów nie odbiega w zakresie monitoringu kontrolnego od określonych w/w rozporządzeniu wymagań poza jednym parametrem tj. twardość ogólna, która oznaczana w kolejnych próbkach w ciągu roku zbliża się do wartości granicznej (500 mg CaCO3/l). Wpływa to w znaczący sposób na stopień jej akceptacji wśród odbiorców wody jej konsumentów, z uwagi na uciążliwości, jakie sprawia korzystanie z tak twardej wody. Administrator urządzenia ani Gmina Opatów - właściciel ujęcia odpowiedzialny za zaopatrzenie ludności w wodę- nie przedstawili dotychczas, tutejszemu Inspektorowi Sanitarnemu koncepcji poprawy jakości wody, ani też nie przedstawili realnych możliwości czy planów dotyczących utworzenia nowego ujęcia wody dla tego obszaru - pomimo wielokrotnego zwracania uwagi na ten problem. Jakość wody systematycznie monitorowano, wykonano 11 badań próbek wody pobieranej z sieci wodociągu Opatów w ciągu roku, w zakresie monitoringu kontrolnego (10) i monitoringu przeglądowego (1). Administrator urządzenia wykonał 12 badań jakości wody w ramach kontroli wewnętrznej. Jakość wody odpowiadała wymogom rozporządzenia w badanym zakresie jednak wartość twardości ogólnej jest bliska wartości granicznej, obserwuje się wahania zawartości tego parametru w wodzie. PPIS w Opatowie zwracał się z pismem interwencyjnym do zarządcy sieci wodociągowej i władz miasta w sprawie zaplanowania i przedstawienia działań, zapewniających odbiorcom wodę o jakości odpowiadającej wymogom rozporządzenia Ministra Zdrowia. Kolejne urządzenie w tej grupie - wodociąg Włostów zaopatruje w wodę 5347 osób z powiatu opatowskiego oraz mieszkańców gmin sąsiednich tj. Wilczyce, Obrazów, Klimontów w powiecie sandomierskim. Potrzeby wodociągu zaspokaja dotychczas istniejące i eksploatowane ujęcie wody (studnia S-3), woda z ujęcia poddawana jest uzdatnianiu w celu redukcji twardości ogólnej i zawartości manganu. W ramach nadzoru sanitarnego PIS pobrano 25

26 łącznie 5 próbek wody, w tym 1 w zakresie monitoringu przeglądowego. Zarządca wodociągu Zakład Gospodarki Komunalnej w Lipniku wykonał łącznie 16 badań próbek wody, w tym 2 badania w zakresie monitoringu przeglądowego w ramach kontroli wewnętrznej oraz przeprowadził badanie zawartości substancji promieniotwórczych w wodzie z ujęcia. Nie stwierdzono przekroczeń w tym zakresie. Z uwagi na podwyższoną zawartość manganu w próbce z kontroli wewnętrznej latem 2017r. wydano decyzję o warunkowej przydatności wody do spożycia w punkcie pobrania. W ciągu wymaganych 30 dni zarządca doprowadził jakość wody do warunków odpowiadających wymogom sanitarnym. Na urządzenia w tej grupie wydano łącznie 8 decyzji administracyjnych (w tym: 1 dotycząca stanu sanitarno-technicznego, 4 oceny jakości wody, 2 decyzje z art. 162 KPA i 1decyzja płatnicza). Zaplanowano do pobrania 11 próbek wody, w tym 2 w zakresie monitoringu przeglądowego, pobrano 16 próbek wody. Ponadplanowe próbki wody (5) pobrano z wodociągu Opatów w związku z rozpatrywaną interwencją. Tabela 6. Wykaz wydanych decyzji administracyjnych dotyczących stanu sanitarno-technicznego urządzeń produkujących wody/dobę lp. Obiekt Stwierdzone nieprawidłowości Wodociąg Opatów 3. Wodociąg Włostów zanieczyszczenia mechaniczne widoczne na powierzchni wody w zbiorniku zasobowym w Okalinie wskazujące na potrzebę oczyszczenia komory brak instrukcji stanowiskowej w pomieszczeniu chlorowni w Leszczkowie brak wykazu wyposażenia apteczki I pomocy. zabrudzone, z zaciekami ściany w szachcie studni głębinowej, ubytki płytek, nierówności i spękania na powierzchni posadzki ubytki płytek na ścianie hali filtrów niedostosowana do ilości pracowników ilość szafek bhp. Termin wykonania zaleceń wydano jedynie decyzję płatniczą z uwagi a to, że zarządca niezwłocznie usunął uchybienia przed wydaniem decyzji administracyjnej r. wykonano Nie nadzorowano wodociągów produkujących wodę w ilości powyżej m 3 /dobę. Urządzenia takie nie funkcjonują w powiecie opatowskim. 26

27 Ilość pobranych próbek wody Wykres 9. Zestawienie ilości próbek pobranych do badania w ramach kontroli wewnętrznej dostawców wody w latach Coraz większą rolę w monitorowaniu jakości wody w urządzeniach zbiorowego zaopatrzenia w wodę odgrywają badania kontroli wewnętrznej prowadzone przez dostawców wody. To na zarządzających urządzeniami zbiorowego zaopatrzenia w wodę spoczywa odpowiedzialność monitorowania jakości wody oraz niezwłocznego powiadamiania organów nadzorczych o pogorszeniu jej jakości, jak również ustalania z właściwym powiatowym inspektorem sanitarnym niezbędnych czynności naprawczych w celu doprowadzenia jakości wody do wymogów obowiązującego rozporządzenia. II.2.4 Inne podmioty zaopatrujące w wodę Do tej grupy kwalifikowane są według zapisów obowiązującego do końca 2017r. rozporządzenia Ministra Zdrowia (Dz. U. z 2015r. poz, 1989) wody pochodzące z indywidualnych ujęć wody zaopatrujących mniej niż 50 osób lub dostarczających mniej niż 10m 3 wody na dobę, jeżeli woda jest dostarczana jako część działalności handlowej lub do budynków użyteczności publicznej. W ewidencji PPIS w Opatowie za rok 2017 było tylko jedno urządzenie spełniające te kryteria: Stowarzyszeniowa Publiczna Szkoła Podstawowa w Ciszycy Górnej w gm. Tarłów. Wodociąg kontrolowano w ciągu roku, przeprowadzając 1 kontrolę sanitarną, pobrano 2 próbki wody w ramach nadzoru sanitarnego, a zarządca wodociągu - Stowarzyszenie Na Rzecz Wspierania Inicjatyw Lokalnych Ciszycy Górnej i Okolic - w ciągu roku wykonywał badania kontrolne zgodnie z harmonogramem kontroli wewnętrznej (w zakresie monitoringu kontrolnego i przeglądowego oraz badania zawartości substancji promieniotwórczych). Z uwagi na stwierdzone zanieczyszczenie mikrobiologiczne wody z budynku szkoły w próbce pobranej w sierpniu 2017r. (ogólna liczba bakterii w temp C) PPIS w Opatowie wystosował pismo interwencyjne zalecając niezwłoczne przystąpienie do dezynfekcji wody i płukania sieci w budynku szkoły, wprowadzenie zakazu spożywania 27

28 wody w stanie surowym do czasu jej uzdatnienia. Zarządca wykonał zalecenia, informacje o zakazie picia surowej wody z kranu były umieszczone przy każdym kranie w budynku szkoły. Kontrola sanitarna jakości wody po przeprowadzonych czynnościach naprawczych wykazała, że jakość wody odpowiada wymogom sanitarnym pod względem mikrobiologicznym i fizykochemicznym. Nie wydawano decyzji administracyjnych. Pod koniec grudnia 2017r. budynek szkoły w Ciszycy Górnej został podłączony do sieci wodociągu gminnego z Ciszycy Kolonii. Administrator szkoły przedłożył do PPIS w Opatowie wyniki badania wody z budynku szkoły po przeprowadzeniu zmiany zaopatrzenia w wodę. W roku 2017 skontrolowano wszystkie funkcjonujące urządzenia wodociągowe (23), przeprowadzając 35 kontroli sanitarnych, w tym: 23 zgodnie z harmonogramem, 10 kontroli sanitarnych sprawdzających, 2 kontrole urządzeń poza ewidencją PPIS. Wydano 6 decyzji nakazujących usunięcie uchybień sanitarno-technicznych, 24 decyzje merytoryczne i 4 płatnicze, dotyczące jakości wody do spożycia, co obrazuje poniższa tabela: Tabela 7. Decyzje administracyjne dot. urządzeń wodociągowych wydane w 2017 r. Wielkość produkcji wody w m 3 /dobę Ilość urządzeń w ewidencji w roku 2017 Skontrolowanych Przeprowadzonych kontroli Decyzje admin. dot. stanu technicznego urządzeń Ogółem w tym unierucho mienia Decyzje admin. dot. uzdatnienia jakości wody Wydane oceny jakości wody do spożycia w formie decyzji Decyzje Art. 162 KPA Decyzje płatnicze < Inne Łącznie

29 ogółem dot. jakości wody dot. stanu technicznego Wykres 10. Zestawienie ilości wydawanych decyzji administracyjnych dot. urządzeń wodociągowych w latach II.2.5 Ujęcia powierzchniowe W powiecie opatowskim nie funkcjonują żadne urządzenia wodociągowe oparte na ujęciach powierzchniowych. II.3 Przyznane odstępstwa dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi W 2017 r. nie przyznawano zgody na odstępstwo dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na podstawie 17 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2015 r., poz. 1989), nie spełniającej wymagań określonych w załączniku nr 2 w/w rozporządzenia. II.4 Badania ciepłej wody w szpitalach i w budynkach zamieszkania zbiorowego na obecność pałeczek Legionella sp. Zgodnie z obowiązkiem kontroli obecności pałeczek Legionella sp. w ciepłej wodzie użytkowej w przedsiębiorstwach podmiotu wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, PPIS w Opatowie pobrał do badania 2 próbki wody ciepłej z budynku Centrum Dializa w Sosnowcu - Szpital w Opatowie z oddziału dziecięcego i wewnętrznego. W badaniach nie stwierdzono obecności bakterii Legionella. Zarządca szpitala wykonał też badania w ramach kontroli wewnętrznej, zgodnie z wewnętrzną procedurą postępowania. Przedłożył PPIS wyniki badania 2 próbek wody z oddziału położniczego i wewnętrznego. W próbkach kontroli wewnętrznej również nie stwierdzono obecności pałeczek Legionella. 29

30 II.4.1 Badania ciepłej wody użytkowej w podmiotach leczniczych wykonujących stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne. Poza szpitalem w powiecie opatowskim żaden podmiot leczniczy nie wykonuje stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych. II.4.2 Badania ciepłej wody użytkowej w budynkach zamieszkania zbiorowego. W 2017r. przeprowadzono badania wody z obiektów noclegowych w powiecie tj. Hotel Miodowy Młyn w Opatowie (2) Kamienica przy Bramie (1) Zajazd Okalina w Okalinie Kolonii (1) Wszystkie skontrolowane próbki wody były czyste, nie stwierdzono obecności pałeczek Legionella w sieci żadnego z kontrolowanych obiektów. W roku 2017 ewidencjonowane obiekty noclegowe/użyteczności publicznej prowadziły zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia (Dz. U. z 2015r. poz. 1989) kontrolę jakości wody ciepłej użytkowej w ramach kontroli wewnętrznej zgodnie z harmonogramem uzgodnionym z PPIS w Opatowie. Zarządcy obiektów : Hotel Magnat w Jacentowie Hotel Miodowy Młyn w Opatowie Pensjonat Cyrkon w Kopcu, PUH Patraś Pokoje Noclegowe w Opatowie PPM Taurus Pokoje Noclegowe w Wyszmontowie przedkładali ponadto PPIS w Opatowie sprawozdania z badań wykonywanych w ramach kontroli wewnętrznej. Jakość wody ciepłej użytkowej w 2017 r. nie była kwestionowana w żadnym z tych obiektów ilość próbek ogółem ilość badań nadzór sanitarny ilość badań kontrola wewnetrzna zarządcy obiektu Wykres 11. Zestawienie ilości badań ciepłej wody użytkowej w budynkach podmiotów leczniczych i zamieszkania zbiorowego 30

31 II.5 Wnioski. W 2017r. nie zmieniła się infrastruktura urządzeń zbiorowego zaopatrzenia w wodę w powiecie. Ujęcia poddawane były jedynie koniecznym konserwacjom i remontom, nie prowadzone były inwestycje związane z modernizacją ujęć w strefie ochronnej czy urządzeń w strefach zaopatrzenia. Awarie sieci wodociągowych z reguły nie są zgłaszane do PPIS, choć mają miejsce nierzadko w codziennej praktyce zakładów wodociągowych. Usuwane są szybko i coraz sprawniej, tak by odbiorcy w jak najmniejszym stopniu odczuwali trudności związane z czasowym brakiem wody w sieci. Na terenie powiatu nie powstały w 2017r. żadne nowe ujęcia wody. Na etapie projektowania jest budowa nowego ujęcia we Włostowie. Większość wodociągów oparta jest na jednej studni, lub na dwóch odwiertach w obrębie tego samego ujęcia wody. Problem ten dotyczy również największego w powiecie wodociągu Opatów z ujęciem w Leszczkowie. Aktualnie zaopatrzenie w wodę dla ok mieszkańców zapewnia jedyna czynna studnia głębinowa. Nie wykonano dotychczas planowanego odwiertu kolejnej studni, w celu zapewnienia ciągłości dostaw wody w przypadku takiej konieczności, o czym od kilku lat zarządca wspominał podczas prowadzonych kontroli sanitarnych. Rokrocznie powtarzają się problemy z prawidłowym zabezpieczeniem awaryjnych dostaw wody do spożycia w sytuacji zanieczyszczenia wody w sieci wodociągu. Poszczególne zakłady wodociągowe dysponują mobilnymi pojemnikami z polietylenu, z zaworem czerpalnym, które po napełnieniu mogą być dostarczone pojazdem do miejsca, gdzie zaistnieje tego potrzeba. Nie stanowi to jednak wystarczającego zabezpieczenia awaryjnych dostaw wody przydatnej do spożycia przez ludzi, na wypadek skażenia wody w sieci. 31

32 III. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny wykonuje zadania o charakterze profilaktycznym na różnych etapach procesu inwestycyjnego, zmierzających do szeroko pojętej ochrony zdrowia ludzi. Zadania te polegają na przestrzeganiu wymagań higienicznych i zdrowotnych w procesie planowania i zagospodarowania przestrzennego lokalizacji inwestycji oraz jej realizacji do zakończenia i odbioru. Przedmiotem działalności zapobiegawczego nadzoru sanitarnego w 2017 r. było w szczególności uzgadnianie i opiniowanie pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych: projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz projektów studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, dokumentacji projektowych dotyczących budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, warunków realizacji przedsięwzięć na etapie przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, wniosków co do potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby określenie zakresu raportu, uczestnictwo w dopuszczeniu do użytkowania obiektu budowlanego. Dokonywano również uzgodnień dotyczących: zgodności z warunkami sanitarnymi określonymi przepisami Unii Europejskiej, przedsięwzięć i zrealizowanych inwestycji, których realizacja jest wspomagana przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ze środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej, wydawane na wniosek podmiotu ubiegającego się o pomoc finansową, spełnienia wymagań sanitarnych dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą. W przedmiotowym zakresie w roku 2017 r. wydano 129 opinii i wszystkim opiniom nadano charakter pozytywny. Można uznać, iż w porównaniu do lat ubiegłych ilość wydanych opinii utrzymuje się na podobnym poziomie (2013 r. 157 opinii; 2014 r. 141 opinii; 2015 r. 139 opinii, 2016 r. 146 opinii, 2017 r. 129 opinii) Wykres 12. Liczba wydanych opinii sanitarnych w latach

33 Tabela 8. Dane liczbowe dotyczące działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru w 2017 r. Lp. Wyszczególnienie Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko 1. Uzgodnienia dotyczące odstąpienia od przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko 2. Uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko 3. Opiniowanie projektu dokumentu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko Liczba wydanych opinii 4. Opinie o projektach miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego - 5. Opinie dotyczące studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Ocena oddziaływania na środowisko 6. Opinie co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby co do zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko 7. Wydawanie opinii w sprawie zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko 8. Wydawanie opinii w sprawie uzgadniania warunków realizacji przedsięwzięcia przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach 9. Wydawanie opinii przed wydaniem postanowienia przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska w sprawie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia w ramach ponownej oceny oddziaływania na środowisko Opinie dotyczące innych spraw 10. Uzgadnianie dokumentacji projektowej, pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych 11. Zastosowanie rozwiązań innych niż określone w obowiązujących przepisach prawnych, w tym w zakresie warunków technicznych 12. Opinie o spełnieniu wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą 13. Uczestnictwo w dopuszczeniu do użytkowania obiektu budowlanego w trybie art. 56 ustawy Prawo budowlane 14. Sprzeciw na użytkowanie obiektu budowlanego Inne sprawy 68 Razem: Kontrole wizje lokalne 16. Wizje lokalne Odbiory obiektów 14 Razem:

34 Tabela 9. Dane liczbowe dotyczące formy wydawanych opinii Lp. Forma opinii sanitarnej Liczba wydanych opinii 1. Forma opinia sanitarna Forma decyzja rachunkowa Forma decyzja merytoryczna - 4. Forma postanowienie - Razem: III.1 Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko. W 2017 roku w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko opiniowano projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin w trybie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. W trybie powyższych regulacji wydano 12 opinii. Z ogólnej liczby wydanych opinii (12), 6 opinii dotyczyło określenia zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko, w tym 4 opinie dotyczące zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i 2 opinie do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. W ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko uzgodniono zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko do sporządzanych planów i studium uwarunkowań dla: miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Sadowie, gminy Iwaniska, miasta Ożarów, w związku z poszerzeniem istniejących i wyznaczeniem nowych terenów pod lokalizację obszarów produkcyjno usługowych z uwzględnieniem przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i zagrodowej, miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru górniczego w m. Wojnowice i Tęcza gm. Iwaniska, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Iwaniska w związku z poszerzeniem terenu wydobycia kopaliny w m. Dziewiątle i lokalizacją elektrowni wiatrowych oraz studium uwarunkowań gminy Baćkowice na potrzeby realizacji infrastruktury rekreacyjnej i terenów inwestycyjnych związanych z działalnością wydobywczą. W 1 przypadku tut. Inspektor Sanitarny odstąpił od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko i w tym zakresie wydał stosowną opinię. Postępowanie dotyczyło zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Ożarów. 34

35 Z analizy przedmiotowego projektu wynikało, że wprowadzona zmiana stanowi niewielką modyfikację istniejącego dokumentu i dotyczy jednej gminy. Z uwagi na skalę i charakter wprowadzonych zmian w ocenie tut. Inspektora Sanitarnego, ustalenia studium nie będą mieć negatywnego wpływu na zdrowie i życie ludzi. W trybie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko uzgodniono 5 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które dotyczyły: projektu planu zagospodarowania gminy Iwaniska w granicach udokumentowanego złoża kopaliny Wymysłów poprzez poszerzenie zasięgu przestrzennej zabudowy produkcyjno-składowo-usługowej, projektu zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego m. Ożarowa w granicach administracyjnych w związku z koniecznością poszerzenia terenów inwestycyjnych (4 opinie). Powyższe może świadczyć o zwiększeniu zainteresowania władz samorządowych regulacją zagadnień zagospodarowania przestrzennego gminy według nowych regulacji prawnych. Przy rozpatrywaniu spraw zwracano szczególną uwagę na: właściwe przestrzenne rozplanowanie terenów o różnych funkcjach (mieszkalnictwo, przemysł, rekreacja itp.), konieczność przewidywania intensyfikacji gospodarki ściekowej na terenie gminy (kanalizacja, oczyszczalnie ścieków), w kontekście rozwoju gospodarki wodociągowej, konieczność zachowania oraz właściwego zagospodarowania terenu strefy ochronnej wokół cmentarzy, terenu ochrony ujęć wody (strefy ochrony bezpośredniej i pośredniej). Rozpatrując projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, szczególnej analizie i ocenie poddano te elementy środowiska, na które ustalenia planu mogą mieć ujemny wpływ we wzajemnym ich powiązaniu z uwzględnieniem stanu środowiska, wynikające z przeznaczenia terenów na określone rodzaje użytkowania, warunki zagospodarowania tych obszarów, szczególnie w odniesieniu do przedsięwzięć związanych z produkcją i usługami. Podstawą do wyrażania opinii w tym zakresie były prognozy oddziaływania na środowisko. III.2 Oceny oddziaływania na środowisko. Podstawowe zasady przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko wynikają z ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko prowadzone było na etapie przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Stosownie do w/w regulacji jej przeprowadzenia wymagają planowane przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko, które podzielono na: planowane przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, 35

36 planowane przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli właściwy organ stwierdził obowiązek przeprowadzenia oceny. W ramach prowadzonego postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, w 2017 roku wydano 29 opinii, co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby, co do zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko. Na 29 przeanalizowanych wniosków, po kompleksowej ocenie stopnia i zasięgu oddziaływania, w przypadku 26 przedsięwzięć nie stwierdzono potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko uznając, że realizacja przedsięwzięcia nie spowoduje przekroczenia standardów jakości środowiska, a tym samym nie wpłynie negatywnie na zdrowie i życie ludzi. Wydane opinie dotyczyły: 7 opinii dotyczących infrastruktury drogowej (budowa i przebudowa mostów, przebudowa dróg gminnych, modernizacja linii kolejowej Skarżysko-Kamienna Sandomierz), 3 opinie dotyczące instalacji i obiektów przemysłowych (wytwórnia betonu, tłocznia olejów jadalnych, stacja paliw), 8 opinii dotyczących gospodarki wodno-ściekowej (sieci kanalizacyjne, sieci wodociągowe, oczyszczalnia ścieków), 6 opinii dotyczących przedsięwzięć polegających na pozyskiwaniu energii ze źródeł odnawialnych (instalacja fotowoltaiczna), 2 opinie dotyczące zbierania i przetwarzania odpadów. Natomiast w przypadku 3 przedsięwzięć nałożono na inwestora obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko i określono zakres raportu. Wnioski dotyczyły takich przedsięwzięć, które według oceny tut. Inspektora Sanitarnego wymagały przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko ze względu na skalę przedsięwzięcia, oddziaływanie na wiele elementów środowiska i konieczności kompleksowej oceny stopnia i zasięgu oddziaływania. Były to przedsięwzięcia polegające na: budowie obiektu hodowlanego tuczu brojlera w m. Sobótka gm. Ożarów, budowie punktu skupu zbóż wraz z suszarnią i infrastrukturą techniczną w m. Kunice, gm. Wojciechowice, budowie linii do produkcji spoiwa hydraulicznego o nazwie handlowej REYMIX w m. Gliniany, gm. Ożarów. Stanowisko w sprawie potrzeby, bądź też braku potrzeby przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko było zajmowane z uwzględnieniem skali planowanej inwestycji, jej usytuowania, wielkości zajmowanego terenu oraz funkcji i potencjalnego szkodliwego oddziaływania na zdrowie i życie ludzi. Potrzebę przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko orzekano dla tych przedsięwzięć, których podstawowe dane charakteryzujące inwestycję wskazywały na duże prawdopodobieństwo wystąpienia uciążliwego lub szkodliwego oddziaływania. Analizy powyższe przeprowadzano na podstawie dokumentów tj.: wniosek inwestora o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, opis planowanego przedsięwzięcia, mapa ewidencyjna terenu, wypis z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. 36

37 W 2017 roku w ramach prowadzonych postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko rozpatrzono 3 wnioski o zaopiniowanie, przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W dwóch przypadkach postępowanie prowadzone było dla przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko tj.: chlewnia w m. Ciszyca Górna gm. Tarłów i stacja tankowania pojazdów wraz z infrastrukturą techniczną w m. Maruszów, gm. Ożarów. Natomiast w jednym przypadku, dla przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, jakim jest instalacja demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji, zlokalizowana w m. Stodoły gm. Wojciechowice. Dla w/w przedsięwzięć wydano opinie pozytywne uznając, że po uwzględnieniu warunków realizacji określonych w opinii, przedsięwzięcie nie będzie mieć niekorzystnego wpływu na życie i zdrowie ludzi. W wydanych opiniach stanowisko wyrażano w formie postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie. Uzasadnienie zajętego stanowiska w postanowieniach, poprzedzone było analizą przedłożonych materiałów w aspekcie przewidzianych zabezpieczeń, projektowanych urządzeń technicznych i rozwiązań technologicznych, mających na względzie zachowanie standardów jakości środowiska, a tym samym ograniczenie negatywnego oddziaływania na zdrowie i życie ludzi. Analiza dotyczyła również lokalizacji przedsięwzięcia w odniesieniu do zabudowy mieszkaniowej, zgodności usytuowania przedsięwzięcia z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Stwierdza się, że większość wniosków na tym etapie była opracowana prawidłowo. Ze względu na strategiczne znaczenie dla powiatu na uwagę zasługują przedsięwzięcia tj.: modernizacja linii kolejowej Skarżysko-Kamienna Sandomierz, budowa instalacji fotowoltaicznej w m. Smugi gm. Wojciechowice jako inwestycja związana z zaopatrzeniem w energię odnawialną, instalacje zaopatrzenia w wodę i odprowadzenia ścieków polegające na budowie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie gminy Sadowie i Opatów oraz przebudowa i rozbudowa oczyszczalni ścieków w Opatowie. III.3 Dokumentacja projektowa (ocenia rozwiązań w zakresie wymagań higienicznych i zdrowotnych). W roku 2017 przedmiotem analizy było 9 dokumentacji projektowych dotyczących obiektów nowoprojektowanych, jak również dokumentacji opracowanych w związku ze zmianą sposobu użytkowania lub rozbudową obiektów istniejących. Z analizy wydanych opinii wynika, że opinie dla obiektów nowoprojektowanych dotyczyły inwestycji związanych z infrastrukturą techniczną tj.: budowa sieci wodociągowych, przebudowa stacji uzdatniania wody, dla których wydano 2 opinie. Pozostałe opinie dotyczyły uzgodnienia zmiany sposobu użytkowania budynku na potrzeby funkcjonowania zakładu produkcji wina, tłoczni olejów jadalnych, paczkarni kasz, przetwórni owocowo-warzywnej, małej gastronomii, gabinetów lekarskich, zlokalizowanych w istniejących budynkach. Wszystkie dokumentacje projektowe zostały uzgodnione pozytywnie. 37

38 Opinie sanitarne o projektach dotyczyły: obiektów produkujących i wprowadzających do obrotu żywność 5 opinii (przetwórnia owocowo-warzywna, zakład produkcji wina, paczkarnia kasz, tłocznia olejów jadalnych, zakład małej gastronomii), obiektów z zakresu zaopatrzenia w wodę 2 opinie (sieć wodociągowa rozdzielcza, rozbudowa ujęcia wody o wykonanie studni głębinowej wraz z montażem rurociągów miedzyobiektowych, instalacji uzdatniania wody), obiektów usługowych 2 opinie (bawialnia, gabinety prywatnej praktyki lekarskiej). Opiniując dokumentację projektową szczególną uwagę zwracano na prawidłowy układ funkcjonalny, właściwą technologię, warunki środowiska pracy, zastosowane materiały i sposób wykończenia wnętrz, wyposażenie, prawidłową wentylację, oświetlenie i ogrzewanie pomieszczeń oraz sposób rozwiązania instalacji wodno-kanalizacyjnej, w kontekście zapewnienia właściwych warunków higienicznych i zdrowotnych w miejscach pobytu ludzi, w celu zapewnienia właściwych warunków pracy oraz zminimalizowanie negatywnych czynników wpływających na zdrowie i życie ludzi. Analiza opiniowanych dokumentacji projektowych wskazuje, że przedłożone do uzgodnienia projekty zmiany sposobu użytkowania posiadały właściwe rozwiązania projektowe i uwzględniały wymogi higieniczne i zdrowotne, wynikające z obowiązujących przepisów prawnych. III.4 Odbiory obiektów. Uczestniczenie w dopuszczenie do użytkowania obiektów budowlanych. W 2017 roku przy współudziale w odbiorze przedstawiciela Inspektora Sanitarnego przekazano do użytkowania 14 obiektów, z tego w trybie art. 56 ustawy Prawo budowlane przekazano 6 obiektów, dla których proces inwestycyjny zakończono wydaniem opinii sanitarnej o braku sprzeciwu na użytkowanie. Przedmiotem odbioru było 6 obiektów budowlanych, dla których nałożono obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowane. Były to inwestycje takie jak: obiekty mieszkaniowo usługowe, w tym: budynek mieszkalno-usługowy wraz z instalacjami wewnętrznymi, zlokalizowany w Opatowie przy ul. Kilińskiego, budynek mieszkalny wielorodzinny z częścią usługową, zlokalizowany w Opatowie przy ul. Partyzantów ( 2 obiekty), obiekty usługowe i handlowe branży przemysłowej, w tym: budynek handlowy ze stoiskami sprzedaży środków ochrony roślin i artykułów do produkcji rolnej, zlokalizowany w Opatowie ul. Sienkiewicza, budynek usługowo-magazynowy, zlokalizowany w Tarłowie ul. Czekarzewska, budynek magazynowy zlokalizowany w m. Karsy gm. Ożarów (3 obiekty), obiekty opiekuńczo-wychowawcze, w tym: przebudowa wraz ze zmianą sposobu użytkowania budynku warsztatów szkolnych na żłobek w Ożarowie, Os. Wzgórze (1 obiekt). 38

39 Ponadto wydano 7 opinii sanitarnych dla inwestycji, które uzyskały wcześniej pozwolenie na użytkowanie lub nie wymagały uzyskania pozwolenia na użytkowanie, a zrealizowane zostały w oparciu o zgłoszenie. Dotyczyły one obiektów remontowanych i modernizowanych w ramach zmiany sposobu użytkowania, a mianowicie: obiekty usługowo-handlowe, w tym: sklepy środków ochrony roślin, przechowalnia i sortownia warzyw, bawialnia, gabinety kosmetyczne (łącznie 4 opinie), obiekty ochrony zdrowia, w tym: gabinety rehabilitacji leczniczej (łącznie 2 opinie), obiekty opiekuńczo-wychowacze, w tym: żłobek (1 opinia). Dla 1 obiektu z zakresu żywienia i żywności (mała gastronomia), który nie wymagał uzyskania pozwolenia na użytkowanie, została wydana decyzja o zatwierdzeniu i wpisie do rejestru zakładów - na podstawie art. 63 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia - przez Sekcję Higieny Żywności, Żywienia i PU. Wśród obiektów zgłoszonych do odbioru, na szczególną uwagę ze względu na znaczenie dla regionu, zasługują inwestycje: przebudowa wraz ze zmianą sposobu użytkowania istniejącego budynku warsztatów szkolnych Zespołu Szkół w Ożarowie na żłobek dla 25 dzieci wraz z infrastrukturą techniczną, budowa zespołu mieszkaniowo-usługowego (wielorodzinnego) w Opatowie wraz z niezbędną infrastrukturą i miejscami parkingowymi. Łącznie w roku 2017 wyrażono 13 opinii dotyczących możliwości użytkowania obiektów i wszystkie opinie miały charakter pozytywny. Odbiory obiektów, wzorem lat ubiegłych, dokonywane były z udziałem właściwych komórek nadzoru bieżącego. Praktykowany wspólny odbiór przez nadzór zapobiegawczy i nadzór sanitarny bieżący, sprawdza się w praktyce, bowiem prowadzi do wypracowania wspólnego stanowiska Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Podczas odbiorów, spotykano się w większości z inwestycjami dobrze przygotowanymi do czynności odbiorowych pod względem wykonawczym (prace zakończone, zgodność z dokumentacją projektową, uzgodnienia projektu w wymaganym zakresie) oraz formalno prawnym (wpis do dziennika budowy, odbiory techniczne wewnętrzne, badania i pomiary, dokumenty potwierdzające dopuszczenie do obrotu i stosowania materiałów budowlanych). Ze względu na potrzebę likwidacji barier architektonicznych, zwracano uwagę na dostosowanie obiektów dla potrzeb osób niepełnosprawnych (ustępy, szerokość drzwi, pochwyty, podjazdy itp.). W roku 2017 nie wniesiono sprzeciwu na użytkowanie obiektów w trybie art. 28 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. 39

40 III.5 Zgoda na odstępstwo od przepisów techniczno budowlanych i bhp. W roku 2017 nie wpłynął żaden wniosek o odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych. III.6 Inne opinie sanitarne. W 2017 roku zajęto łącznie 68 innych stanowisk na pozostałych etapach procesu inwestycyjnego tj.: koncepcje projektowe, zakres uzupełnienia dokumentacji, zmiana sposobu użytkowania obiektów itp. Ponadto w 2017 roku wydano 13 decyzji dotyczących wymierzenia opłaty za wykonywanie czynności w ramach nadzoru zapobiegawczego. III.7 Decyzje o spełnieniu wymagań dla podmiotów leczniczych. Zmiana w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, wprowadzona od 15 lipca 2016 r. zniosła obowiązek uzyskiwania decyzji o spełnieniu wymagań w podmiotach leczniczych na etapie rejestracji jednostki, zastępując ją oświadczeniem kierownika placówki. Dlatego też, dla podmiotów leczniczych w trybie cytowanej ustawy nie są wydawane opinie w formie decyzji administracyjnej. Wydano natomiast 2 opinie o spełnieniu wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą, określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. z 2012 r. poz. 739). Były to opinie dotyczące: Gabinetu Rehabilitacji OLMEDI Opatowie ul. Wąska 27 i Gabinetu Rehabilitacji Medycznej w Lipniku. III.8 Kontrole (wizje lokalne, kontrole w trakcie realizacji). W roku 2017 przeprowadzono 14 kontroli. Na ogólną ilość kontroli składają się: kontrole przeprowadzane w związku ze zgłoszeniem obiektu do użytkowania w trybie art. 56 ust. 1 ustawy Prawo budowlane (łącznie 6 kontroli), kontrole w aspekcie spełnienia wymagań higienicznych i zdrowotnych w obiektach modernizowanych i adaptowanych na zamierzony cel, realizowanych na zgłoszenie itp. (łącznie 8 kontroli). W roku sprawozdawczym nie planowano kontroli w trakcie budowy obiektów. Podobnie jak w latach ubiegłych, nadal podczas kontroli inwestycji zwracano szczególną uwagę na: uzyskanie wszystkich wymaganych opinii i uzgodnień, w tym w zakresie sanitarnohigienicznym, rodzaj stosowanych materiałów budowlanych, zgodność realizacji inwestycji z dokumentacją projektową (w kontekście rodzaju i charakteru ewentualnych odstępstw). Ze względu na potrzebę likwidacji barier architektonicznych, zwracano uwagę na dostosowanie obiektów dla potrzeb osób niepełnosprawnych (ustępy, drzwi, pochwyty, podjazdy itp.). 40

41 III.9 Współpraca z innymi organami. W 2017 roku kontynuowana była współpraca z organami administracji terenowej w zakresie problematyki, związanej z przestrzennym planowaniem na etapie opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. III.10 Podsumowanie Działalność zapobiegawczego nadzoru sanitarnego dotyczyła kontroli pod kątem zapewnienia właściwego stanu sanitarno-zdrowotnego w nowo realizowanych obiektach, takich jak: obiekty żywieniowo-żywnościowe, obiekty użyteczności publicznej, obiekty ochrony zdrowia, obiekty oświaty, zakłady pracy, obiekty typu komunalnego. Oceniając stan sanitarny obiektów na różnych etapach ich realizacji, należy zauważyć, że ich standardy stale wzrastają. Inwestorzy pozyskują fundusze unijne, wzrasta świadomość inwestorów w zakresie dostosowania obiektów do obowiązujących wymogów. Mając na uwadze ochronę zdrowia publicznego w ramach prowadzonych postępowań oraz uzgodnień w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego, zwracano szczególną uwagę na następujące zagadnienia: właściwe projektowanie i wykonywanie instalacji wodociągowych (m.in. sposób zabezpieczenia przewodów wodociągowych, przebiegających w pobliżu sieci kanalizacyjnych oraz zbiorników na nieczystości płynne i gnojowników, wyposażenie przyłączy wodociągowych w zawory antyskażeniowe, dezynfekcja uruchamianych sieci wodociągowych, wyniki badania wody), właściwe projektowanie i wykonywanie pod kątem sanitarno-higienicznym instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych (m.in. na podstawie protokołów sprawności instalacji), prawidłowe usuwanie, gromadzenie i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych w tym pochodzenia medycznego, w sposób niezagrażający zdrowiu i życiu ludzi, zabezpieczenie środowiska wodnego i gleby przed wodami, potencjalnie zanieczyszczonymi substancjami ropopochodnymi (urządzenia oczyszczające), zapewnienie właściwych warunków sanitarno-zdrowotnych w miejscach pobytu ludzi (zamieszkania i przebywania), a także odpowiednich warunków pracy osobom zatrudnionym w zakładach pracy, ochronę ludzi przed nadmiernym oddziaływaniem czynników środowiska pracy (hałas, zanieczyszczenie powietrza) przez egzekwowanie normatywnych wartości dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników dla zdrowia w środowisku pracy, właściwą gospodarkę wodno-ściekową (zaopatrzenie ludności w wodę do picia), ochronę ludzi przed uciążliwościami środowiskowymi poprzez oddzielenie obszarów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe od obszarów przemysłowych, egzekwowanie skutecznych rozwiązań z zakresu ochrony środowiska w tym: zabezpieczenie ludności przed uciążliwością związaną z hałasem poprzez egzekwowanie standardów akustycznych w środowisku, zabezpieczenie ludności przed promieniowaniem elektromagnetycznym (np. zachowanie odpowiednich odległości) i przed wpływem zanieczyszczenia powietrza 41

42 (prawidłowe parametry emitorów, urządzenia oczyszczające). W ramach profilaktyki inwestycyjnej podejmowane będą działania w zakresie: opiniowania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz planów zagospodarowania przestrzennego, inspirując działania organów administracji samorządowej do uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej oraz właściwego zagospodarowanie terenów z punktu widzenia ochrony zdrowia, opiniowanie przedsięwzięć na etapie przed wydaniem decyzji środowiskowych, przyczyniając się do zabezpieczenia zdrowia i życia ludzi przed ewentualnym negatywnym oddziaływaniem tych inwestycji, uzgadniania dokumentacji projektowych, zapewniając właściwe warunki sanitarnozdrowotne w miejscach pobytu ludzi (zamieszkania i przebywania), a także odpowiednie warunki pracy osobom zatrudnionym w zakładach pracy, kontroli obiektów w trakcie realizacji i na etapie odbioru inwestycji, przyczyniając się do eliminowania nieprawidłowości w zakresie sanitarno-higienicznym, jak również zapewnienia pełnej dostępności obiektów użyteczności publicznej dla osób niepełnosprawnych. 42

43 IV. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ I KĄPIELISK IV.1 Wprowadzenie Sekcja Nadzoru Higieny Środowiska w powiecie opatowskim - na 210 obiektów użyteczności publicznej znajdujące się w ewidencji - skontrolowała 146, co stanowiło 69,5 % wszystkich obiektów użyteczności publicznej i kąpielisk. Powyższa liczba kontroli nie obejmuje urządzeń wodnych oraz podmiotów leczniczych. Na koniec 2017 r. jako złe pod względem technicznym oceniono 3 obiekty użyteczności publicznej (cmentarz parafialny, ośrodek kultury i urząd miasta i gminy), co stanowi 2,05 % wszystkich skontrolowanych obiektów. W porównaniu z 2016 r. zwiększyła się liczba zewidencjonowanych obiektów użyteczności publicznej o 5 (2016 r. 205, 2017 r. 210). W 2016 r. oraz w 2017 r. w kontrolowanych obiektach nie stwierdzono nieprawidłowości sanitarnych. Obiekty użyteczności publicznej stanowią bardzo zróżnicowaną grupę pod względem ich przeznaczenia jak i wymagań sanitarnych. IV.2 Stan sanitarny wybranych obiektów i urządzeń IV.2.1 Ustępy Ustępy publiczne: w ewidencji 5, skontrolowano 4 (80 %), przeprowadzono 4 kontrole (jeden ustęp typu box był nieczynny w 2017 r.). Wszystkie ustępy publiczne są skanalizowane. Podczas przeprowadzanych kontroli nie kwestionowano stanu sanitarno-technicznego. Łącznie przeprowadzono 4 kontrole sanitarne ustępów. Zwracano szczególną uwagę na stan sanitarno-higieniczny kabin ustępowych, dostępność do wody ciepłej oraz do środków higienicznych. Wszystkie kontrolowane ustępy są przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. W dalszym ciągu w powiecie opatowskim stwierdza się niewystarczającą ilość ustępów publicznych, których brak w dostatecznej ilości można zauważyć szczególnie w sezonie turystycznym w miejscach atrakcyjnych turystycznie. Ustępy ogólnodostępne: w ewidencji 2, skontrolowano 2 (100 %), przeprowadzono 2 kontrole. Są to ustępy ogólnodostępne na targowicy miejskiej. Stan sanitarno-techniczny nie był kwestionowany. IV.2.2 Obiekty Pomocy Społecznej Inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej: w ewidencji 5, skontrolowano 2, przeprowadzono 2 kontrole. 43

44 Do tej grupy obiektów zaliczono 3 środowiskowe domy samopomocy oraz 2 warsztaty terapii zajęciowej. Są to placówki pobytu dziennego, przeznaczone dla osób niepełnosprawnych intelektualnie i po trudnych doświadczeniach życiowych. W 2017 r. środowiskowe domy samopomocy nie były ujęte w planach do kontroli. Przeprowadzono w tej grupie 2 kontrole sanitarne, nie kwestionowano stanu sanitarnotechnicznego. Placówki zapewniające całodobową opiekę: w ewidencji 3, skontrolowano 3, przeprowadzono 3 kontrole. Do tej grupy obiektów zaliczono 3 schroniska dla bezdomnych. W 2017 r. przeprowadzone kontrole sanitarne nie kwestionowały stanu sanitarno-technicznego obiektów. IV.2.3 Obiekty hotelarskie W ewidencji 10 obiektów hotelarskich świadczących usługi noclegowe, skontrolowano 9 (90 %), przeprowadzono 10 kontroli sanitarnych. Do tej grupy obiektów należą: 2 hotele, 1 motel, 2 pensjonaty, 5 innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie. Hotele: w ewidencji 2, skontrolowano 2, przeprowadzono 2 kontrole. Hotel Miodowy Młyn *** w Opatowie posiada 26 pokoi na 61 miejsc noclegowych. Są to pokoje 2 os. (w tym 2 apartamenty) i 3 os. z pełnymi węzłami sanitarnymi. Do dyspozycji gości hotelowych udostępniona sauna parowa, pomieszczenie siłowni, wypożyczalnia rowerów oraz parking samochodowy. Hotel oferuje również salę przeznaczoną na konferencje i spotkania biznesowe, restaurację oraz salę do organizowania dużych imprez. Przeprowadzono 1 kontrolę sanitarną, nie kwestionowano stanu sanitarno-technicznego. Hotel Magnat ** w Jacentowie obiekt o dobrym stanie sanitarno-technicznym, do dyspozycji 124 miejsca noclegowe w 69 pokojach 1-, 2-, 3-, 4- osobowych oraz apartamentach. Hotel oferuje pokoje noclegowe z pełnymi węzłami sanitarnymi, zabezpieczonymi miejscami parkingowymi, posiada także salę przeznaczoną do organizacji konferencji, balów i innych uroczystości biznesowych i prywatnych oraz restaurację. Przeprowadzono 1 kontrolę sanitarną, nie kwestionowano stanu sanitarno-technicznego. Motele w ewidencji 1, skontrolowano 0, przeprowadzono kontroli 0. Od 2016r. zawieszona działalność. Pensjonaty (2) skontrolowano 2, przeprowadzono kontroli 2. Pensjonat Kamienica przy Bramie *** w Opatowie posiada 7 pokoi 2 os. i jeden 3 os. na 17 miejsc noclegowych z pełnymi węzłami sanitarnymi oraz gastronomią. Kamienica przy Bramie to obiekt położony w otoczeniu najcenniejszych zabytków Opatowa, Kolegiaty Św. Marcina oraz Bramy Warszawskiej. Na parterze znajduje się lokal gastronomiczny. W 2017 r. przeprowadzono 1 kontrolę sanitarną, nie kwestionowano stanu sanitarno-technicznego. 44

45 Pensjonat Cyrkon *** w Kopcu oferuje gościom noclegi w pokojach 2 os. i 3 os. Posiada 18 pokoi na 50 miejsc noclegowych z pełnymi węzłami sanitarnymi. Obiekt położony 800 m od zamku Krzyżtopór w Ujeździe. Do dyspozycji gości pozostają także: parking znajdujący się bezpośrednio przy budynku, przestronna restauracja i sala bankietowa przeznaczona na konferencje, szkolenia, imprezy integracyjne, imprezy okolicznościowe. Przeprowadzono 1 kontrolę sanitarną, nie kwestionowano stanu sanitarno-technicznego. Inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie (5): skontrolowano 5, przeprowadzono 6 kontroli, nałożono 1 mandat karny na kwotę 100 zł. Stan sanitarny był kwestionowany w otoczeniu jednego z obiektów noclegowych. Kontrole w pozostałych obiektach noclegowych nie były kwestionowane. Tabela 10. Stwierdzone nieprawidłowości w innych obiektach, w których świadczone są usługi hotelarskie l.p. Obiekt Stwierdzone nieprawidłowości 1. Pokoje noclegowe w Okalinie Kol. niewłaściwy stan sanitarny w otoczeniu obiektu: przepełnione pojemniki na odpady komunalne, zaśmiecone obok pojemników. Termin wykonania zaleceń mandat karny 1/100 Otoczenie w pozostałych obiektach noclegowych utrzymywane było czysto. Wyposażenie pokoi noclegowych typowe dla obiektów noclegowych, w sanitariatach zapewniono środki higieniczne (mydło w płynie, ręczniki jednorazowego użytku, papier toaletowy). Część obiektów noclegowych posiada podpisane umowy na pranie bielizny pościelowej z pralniami zewnętrznymi, a część pierze środkami dezynfekcyjno-piorącymi we własnych pralniach. Dezynfekcje koców, kołder, poduszek, materaców przeprowadzane są okresowo w dezynfektorniach zewnętrznych. Obiekty służące jako baza noclegowa na terenie powiatu podlegają wzmożonym kontrolom sanitarnym przede wszystkim w trakcie trwania sezonu turystycznego. Przeprowadzone kontrole w 2017 r. wykazały, że obiekty świadczące usługi w okresie wakacyjnym, były dobrze przygotowane na przyjęcie gości. 45

46 20% 50% 10% 20% Hotele Motele Pensjonaty Inne obiekty, w których są świadczone usługi hotelarskie Wykres 13. Obiekty hotelarskie w 2017 r. W 2016 r. wydano 1 decyzję administracyjną dot. odnowienia pokoi noclegowych i klatki schodowej, natomiast w 2017 r. stan sanitarny kwestionowano w otoczeniu w jednym z obiektów noclegowych. IV.2.4 Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i odnowy biologicznej W ewidencji 43, skontrolowano 41 (95,34 %), przeprowadzono 46 kontroli sanitarnych, wydano 8 decyzji administracyjnych, nałożono mandat karny 1/100 zł. 19% 21% 60% Zakłady fryzjerskie Zakłady kosmetyczne Inne zakłady, w których są świadczone łącznie więcej niż jedna z usług fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej Wykres 14. Struktura zakładów usługowych w 2017 r. 46

47 Zakłady fryzjerskie (26): skontrolowanych 25, przeprowadzono 29 kontroli, wydano 5 decyzji merytorycznych, nałożono mandat karny 1/100 zł. W roku 2017 przybył 1 zakład fryzjerski. Nie skontrolowano 1 zakładu fryzjerskiego, ponieważ właścicielka zakładu przebywała na urlopie macierzyńskim (zakład 1 osobowy). W kontrolowanej grupie zakładów fryzjerskich w 2017 r. na niewłaściwy stan techniczny wydano 5 decyzji administracyjnych dot. odnowienia zniszczonych, zabrudzonych ścian i sufitów w pomieszczeniach zakładów, wymiany uszkodzonej powierzchni tapicerki na fotelach, zapewnienia aktualnej dokumentacji z okresowej kontroli przewodów kominowych i wentylacyjnych, wdrożenia i stosowania procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi w zakładzie oraz zapewnienia ciepłej wody przy punktach wodnych w pomieszczeniach: socjalnym, sanitariacie, pomieszczeniu porządkowym. Nakazy decyzji zostały wykonane, co potwierdziły kontrole sprawdzające. Natomiast na stwierdzony podczas kontroli w salonie fryzjerskim w Opatowie, niewłaściwy stan sanitarny: brak opisanego pojemnika z roztworem środka dezynfekcyjnego (środek niewiadomego pochodzenia, brak nazwy, daty sporządzenia, stężenia, czasu działania, podpisu osoby sporządzającej roztwór), osoba winna nieprawidłowości została ukarana mandatem karnym w wysokości 100 zł. W pozostałych zakładach nie kwestionowano stanu sanitarno-technicznego. W roku 2017 przybył 1 zakład tj. salon fryzjerski w Lasocinie. Zdjęcie 3. Nowy salon fryzjerski w Lasocinie Zakłady kosmetyczne (9): skontrolowano 8, przeprowadzono 8 kontroli, nie wydawano decyzji administracyjnych. 1 zakład zawiesił działalność gospodarczą, dlatego nie był planowany do kontroli. W kontrolowanych gabinetach kosmetycznych nie kwestionowano stanu sanitarnotechnicznego. Właścicielki stosowały się do obowiązujących wymogów sanitarnohigienicznych. W roku 2017 przybył 1 gabinet kosmetyczny: 47

48 Gabinet kosmetyczny Beauty w Opatowie. Zdjęcie 4. Nowy gabinet kosmetyczny w Opatowie Inne zakłady, w których są świadczone łącznie więcej niż jedna z usług fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej, tatuażu (8): skontrolowano 8, przeprowadzono 9 kontroli, wydano 3 decyzje administracyjne (w tym 1 z art. 105 KPA). Są to zakłady, które prowadzą działalność w zakresie kosmetycznym, fryzjerskim oraz odnowy biologicznej opalania ciała. W kontrolowanej grupie zakładów fryzjerskich w 2017 r. na niewłaściwy stan techniczny wydano 2 decyzje administracyjne dot. doprowadzenia do właściwego stanu sanitarnotechnicznego pomieszczeń i wyposażenia zakładu, uwzględnienia zmian nowo wprowadzonych środków dezynfekcyjnych w procedurach zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi i zapewnienia aktualnej dokumentacji z okresowej kontroli przewodów kominowych i wentylacyjnych. W związku z przeniesieniem zakładu pod inny adres, wydano decyzję umarzającą z art. 105 KPA. W pozostałych obiektach z tej grupy, kontrole sanitarne nie kwestionowały stanu sanitarnohigienicznego. Głównym celem kontroli zakładów usługowych było sprawdzenie stanu sanitarno technicznego obiektów oraz stopnia wdrożenia i stosowania procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi. Podczas kontroli zwracano uwagę na postępowanie z bielizną zarówno w aspekcie prania i dezynfekcji oraz prawidłowego przechowywania bielizny czystej i brudnej. Bieliznę wielokrotnego użytku prano poza zakładami. Powszechne staje się stosowanie bielizny fryzjerskiej i kosmetycznej jednorazowego użytku. Większość zakładów utrzymywano w należytym stanie sanitarno-higienicznym. Odpady komunalne gromadzono w specjalnie przeznaczonych do tego celu pojemnikach lub kontenerach. 48

49 Tabela 11. Stwierdzone nieprawidłowości w zakładach usługowych. l.p. Obiekt Stwierdzone nieprawidłowości Salon fryzjerski ul. Szeroka w Opatowie Salon fryzjerski ul. Kilińskiego w Opatowie Salon fryzjerski ul. Sienkiewicza w Opatowie Zakład fryzjerski we Włostowie Salon fryzjerski ul. 16 Stycznia w Opatowie Salonie fryzjerski/solarium Oś. Wzgórze w Ożarowie Salon fryzjerskokosmetycznym w Lipniku - nie wdrożono do stosowania procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi w zakładzie oraz zapewnienia aktualnego wyposażenia w apteczce p. pomocy - brak opisanego pojemnika z roztworem środka dezynfekcyjnego (środek niewiadomego pochodzenia, brak nazwy, daty sporządzenia, stężenia, czasu działania, podpisu osoby sporządzającej roztwór) nie uwzględniono w procedurach zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi w zakładzie nowo wprowadzonych środków dezynfekcyjnych - uszkodzona powierzchnia tapicerki na fotelu dla klientek w pomieszczeniu świadczenia usług fryzjerskich oraz na krzesłach przy stoliku w pomieszczeniu socjalnym brak ciepłej wody przy punktach wodnych w pomieszczeniach: socjalnym, sanitariacie oraz w pomieszczeniu porządkowym zniszczone, zabrudzone ściany i sufity we wszystkich pomieszczeniach salonu, brak aktualnej dokumentacji z okresowej kontroli przewodów kominowych i wentylacyjnych zniszczona szafka do przechowywania środków dezynfekcyjnych i czystościowych w pomieszczeniu porządkowym, nie uwzględniono zmian nowo wprowadzonych środków dezynfekcyjnych w procedurach zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi, zapewnienia aktualnej dokumentacji z okresowej kontroli przewodów kominowych i wentylacyjnych w zakładzie zaciek na suficie przy kratce wentylacyjnej w pomieszczeniu świadczenia usług fryzjerskich, brak osłony na punkcie świetlnym w pomieszczeniu socjalnym, brak gładkiej powierzchni szafki w pomieszczeniu socjalnym brak aktualnej dokumentacji z okresowej kontroli przewodów kominowych i wentylacyjnych w zakładzie. Termin wykonania zaleceń r. nakazy decyzji zostały wykonane mandat karny 1/ r. nakazy decyzji zostały wykonane r. nakazy decyzji zostały wykonane r. nakazy decyzji zostały wykonane r r. nakazy decyzji zostały wykonane r. wł. zakładu pismem z dnia r. poinformowała tut. Inspektora o przeniesieniu zakładu pod inny adres. Wydano decyzje umarzająca z art. 105 KPA. 49

50 W porównaniu do roku ubiegłego stan sanitarno-techniczny kontrolowanych obiektów uległ nieznacznej zmianie. W 2016 r. wydano 4 decyzje administracyjne dot. stanu technicznego pomieszczeń oraz wyposażenia zakładu. Natomiast w 2017 r. wydano 7 decyzji administracyjnych dot. stanu technicznego pomieszczeń i wyposażenia zakładu, uwzględnienia zmian nowo wprowadzonych środków dezynfekcyjnych w procedurach zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi w zakładzie, wydano 1 decyzję umarzającą z art. 105 KPA. Stan sanitarno-higieniczny uległ też nieznacznej zmianie: za niewłaściwy stan sanitarny w 2016 r. nie nakładano mandatów karnych, natomiast w 2017 r. nałożono 1 mandat karny na kwotę 100 zł. IV.2.5 Obiekty komunikacji publicznej W ewidencji 2, skontrolowano 2 (100%), przeprowadzono 3 kontrole, wydano 2 decyzje administracyjne (w tym 1 z art. 155 KPA). Dworce autobusowe (2)- skontrolowano 2, przeprowadzono 3 kontrole. Dworzec Autobusowy w Opatowie W skład pomieszczeń wchodzą: poczekalnia dla podróżnych, kasa/biuro, sanitariaty dla podróżnych również dla osób niepełnosprawnych, sanitariaty dla personelu, pomieszczenie socjalne i pomieszczenie porządkowe. Przeprowadzono 1 kontrolę sanitarną, nie kwestionowano stanu sanitarno-technicznego. Dworzec Autobusowy w Ożarowie Dworzec służy komunikacji lokalnej (BUS) oraz autobusowej przelotowej. Na parterze budynku zlokalizowano poczekalnię dla podróżnych wyposażoną w ławki oraz ubikacje: dla kobiet i osób niepełnosprawnych oraz dla mężczyzn, pomieszczenie socjalne dla pracownika oraz schowek porządkowy. Woda ciepła podgrzewana elektrycznie. W trakcie roku przeprowadzono 1 kontrolę sanitarną oraz 1 sprawdzającą. Podczas przeprowadzonej kontroli sanitarnej stwierdzono niewłaściwy stan sanitarnotechniczny dot. zniszczonych, zabrudzonych ścian i sufitów w poczekalni dla podróżnych oraz w korytarzu prowadzącym do sanitariatów. Na stwierdzone nieprawidłowości wydano decyzję administracyjną. Na prośbę zobowiązanego przedłużono termin wykonania, wydano decyzję prolongującą z art. 155 KPA. Kontrola sprawdzająca potwierdziła wykonanie nakazów decyzji. Tabela 12. Stwierdzone nieprawidłowości na dworcu autobusowym l.p. Obiekt Stwierdzone nieprawidłowości Termin wykonania zaleceń 1. Dworzec autobusowy w Ożarowie zniszczone, zabrudzone ściany i sufity w poczekalni dla podróżnych oraz w korytarzu prowadzącym do sanitariatów r. na prośbę zobowiązanego przedłużono termin wykonania do r. wydano decyzję prolongującą z art. 155 KPA nakazy decyzji zostały wykonane 50

51 W roku 2017 kontrolowano również środki transportu publicznego w ewidencji 0, skontrolowano 24 (autobusów/busów 18, taksówek 6), przeprowadzono 5 kontroli. W opisywanym okresie skontrolowano 14 autobusów oraz 4 busy firmy przewozów pasażerskich Olmas, przeprowadzając 5 kontroli sanitarnych. Stan sanitarno-techniczny pojazdów nie budził zastrzeżeń. Autobusy są także wykorzystywane do przewozu turystycznego. Skontrolowano również 6 taksówek osobowych, przeprowadzając 5 kontroli sanitarnych. Nie kwestionowano stanu higieniczno-sanitarnego. IV.2.6 Cmentarze Skontrolowanych 1, przeprowadzono 1 kontrolę sprawdzającą, wydanych decyzji administracyjnych 1 (w tym 1 z art. 155 KPA) Na cmentarzu parafialnym w Ptkanowie przeprowadzono kontrolę sprawdzającą wykonania nakazów decyzji wydanej w roku 2016 z terminem wykonania do r. dot. doprowadzenia do właściwego stanu technicznego niekompletne ogrodzenie cmentarza. Nakazy decyzji nie zostały wykonane w całości. Proboszcz parafii zwrócił się z pismem do tut. Inspektora Sanitarnego o przedłużenie terminu do r. Wobec powyższego wydano decyzję prolongującą z art. 155 KPA, przedłużając termin decyzji. Oceniono negatywnie pod względem technicznym 1 cmentarz parafialny: za uszkodzony mur cmentarny (decyzja wydana w 2013 r. z terminem wykonania do r.). W 2017 r. cmentarze nie były planowane do kontroli, przeprowadzono tylko 1 kontrolę sprawdzającą, natomiast w roku 2016 cmentarze były planowane do kontroli, przeprowadzono 33 kontrole sanitarne, dlatego tej grupy obiektów nie można porównać. IV.2.7 Domy przedpogrzebowe W ewidencji 4, skontrolowano 4 (100%), przeprowadzono 4 kontrole, wydano 1 decyzję administracyjną. Zakłady pogrzebowe świadczą kompleksowe usługi pogrzebowe w zakresie: sprzedaży trumien, transportu, przygotowywania i przechowywania zwłok oraz obsługi ceremonii pogrzebowych. Dla uczestników ceremonii pogrzebowych zapewniono toalety. W jednym z zakładów kwestionowano stan sanitarno-techniczny: Dom pogrzebowy Uniwersum w Tarłowie - podczas kontroli sanitarnej stwierdzono nieprawidłowości dot. zniszczonych zabrudzonych ścian i sufitów w pomieszczeniach domu pogrzebowego, na powyższe usterki wydano decyzję administracyjną. Ponadto skontrolowano 8 samochodów do przewozu zwłok i szczątków ludzkich, przeprowadzono 7 kontroli sanitarnych. Stan sanitarno-techniczny nie był kwestionowany. 51

52 Tabela 13. Stwierdzone nieprawidłowości podczas kontroli domów przedpogrzebowych L.p. Obiekt Stwierdzone nieprawidłowości 1. Dom pogrzebowy Uniwersum w Tarłowie zniszczone zabrudzone ściany i sufity w pomieszczeniach domu pogrzebowego Termin wykonania zaleceń r. W roku 2016 r. nie kwestionowano stanu sanitarno-technicznego, natomiast w 2017 r. wydana została 1 decyzja administracyjna na stan sanitarno-techniczny pomieszczeń. IV.2.8 Inne obiekty użyteczności publicznej W ewidencji 66, skontrolowano 40 (60,60 %), przeprowadzono 54 kontroli, wydano 12 decyzji administracyjnych, nałożono 3 mandaty karne na kwotę 300 zł. W roku 2017 ubyła 1 apteka. Jest to bardzo zróżnicowana grupa obiektów, zaliczono tu m.in. apteki, punkty apteczne, parkingi, stacje paliw, obiekty kultury, obiekty sportowe, kluby dyskotekowe Ośrodki Kultury Apteki/punkty apteczne Sklepy zielarskie Stadiony sportowe Parkingi Stacje paliw Urzędy Miast i Gmin Kluby/dyskoteki Wykres 15. Struktura innych obiektów użyteczności publicznej w 2017 r. Na niewłaściwy stan techniczny kontrolowanych obiektów w 2017 r. wydano 12 decyzji administracyjnych oraz 1 płatniczą. Szczegóły w tabeli poniżej. 52

53 Tabela 14. Stwierdzone nieprawidłowości w grupie inne obiekty użyteczności publicznych L.p. Obiekt Stwierdzone nieprawidłowości Apteka PZF Cefarm w Opatowie Apteka Dla Ciebie w Baćkowicach 3. Apteka M. Lenart w Tarłowie zniszczona ściana i sufit w pomieszczeniu ekspedycji zniszczone, zabrudzone ściany i sufity w pomieszczeniach apteki zniszczone, zabrudzone ściany i sufity w pomieszczeniach apteki, zniszczone o złuszczonej farbie drzwi wejściowe, częściowo uszkodzona wykładzina podłogowa, brak żarówek i osłon na punktach świetlnych, brak oświetlenia w sanitariacie, brak aktualnej dokumentacji z okresowej kontroli przewodów kominowych i wentylacyjnych, brak podjazdu dla niepełnosprawnych Termin wykonania zaleceń r r r r Stacja paliw Orlen w Opatowie Stacja paliw ArcES s.p. z o.o. w Opatowie Stacja paliw Valdi sp. z o.o. w Opatowie Stacji paliw SPARKEL Sp. z o.o. w Wyszmontowie zniszczone, brudne ściany i sufity we wszystkich pomieszczeniach stacji paliw zniszczone, brudne ściany i sufity we wszystkich pomieszczeniach stacji paliw, - brak zamontowanych kratek wentylacyjnych na kanałach wentylacyjnych zniszczone, zabrudzone ściany i sufity w pomieszczeniach stacji paliw, brak żarówek, świetlówek oraz osłon na punktach świetnych, uszkodzone płytek na schodach wejściowych do budynku, niewłaściwy stan sanitarnohigieniczny: zapajęczone ściany, brudne szafki w pomieszczeniu socjalnym, brudne posadzki, płytki ścienne, urządzenia sanitarne oraz kratki wentylacyjne w sanitariacie. brak wydzielanego miejsca do przechowywania sprzętu porządkowego, niesprawna suszarki do rąk w sanitariacie dla klientów, brak aktualnego wyposażenia apteczki p. pomocy, brak równej nawierzchni na placu manewrowym, zanieczyszczona kostka brukowa olejami i środkami ropopochodnymi wokół dystrybutorów, niewłaściwy stan sanitarnohigieniczny: zapajęczone ściany, r. nakazy decyzji zostały wykonane r. nakazy decyzji zostały wykonane r. nakazy decyzji zostały wykonane mandat karny 1/100 zł r. nakazy decyzji zostały wykonane mandat karny 1/100 zł. 53

54 Stacji paliw CIRCLE K we Włostowie Stadion Sportowy OKS w Opatowie gm. Opatów Stadion Sportowy Alit w Ożarowie Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Sadowiu Gminny Ośrodek Kultury we Włostowie Obiekt Sportowy w Wojciechowicach brudne posadzki, płytki ścienne i kratki wentylacyjne, brudne urządzenia sanitarne w sanitariacie. zniszczone, brudne ściany i sufity we wszystkich pomieszczeniach stacji paliw zniszczone, zabrudzone ściany i sufity w sali do tenisa oraz korytarzu w nowej części budynku, zniszczone, zbrudzone ściany w pokoju biurowym oraz korytarzu prowadzącym do świetlicy uszkodzone płytki na schodach wejściowych do budynku, zniszczone elementy drewniane przy urządzeniach do zabaw dla dzieci na placu zabaw przy stadionie brak ciepłej wody przy umywalkach w sanitariacie i w pomieszczeniu gospodarczym zniszczone ściany i sufity w pomieszczeniach budynku kultury w Lipniku brak aktualnego wyposażenia w apteczce p. pomocy w Ośrodkach Kultury we Włostowie i Lipniku niewłaściwy stan sanitarnohigieniczny w pomieszczeniach kontenerowych obiektu: zabrudzone, niesprzątane posadzki, brudne urządzenia sanitarne, teren przy trybunach zaśmiecony r. zgłoszono wykonanie (pismo z dn r). nakazy decyzji zostały wykonane r. nakazy decyzji zostały wykonane r. nakazy decyzji zostały wykonane r. nakazy decyzji zostały wykonane r. mandat karny 1/100 zł. W roku 2017 sprawdzono wykonanie nakazów 2 decyzji wydanych w 2016 r. na punkty apteczne: 1. Punkt apteczny w Iwaniskach, na niewłaściwy stan techniczny (zniszczone, brudne ściany i sufity w pomieszczeniach punktu aptecznego) - nakazy decyzji zostały wykonane, co potwierdziła kontrola sprawdzająca. 2. Punkt apteczny w Lipniku, na niewłaściwy stan techniczny (przeciek z dachu przez kanał wentylacyjny w pomieszczeniu sanitariatu) - nakazy decyzji zostały wykonane, co potwierdziła kontrola sprawdzająca. Punkty apteczne i sklep zielarski nie były planowane do kontroli na rok Skontrolowano 16 stacji paliw, przeprowadzono 28 kontroli sanitarnych, w tym 13 kontroli dot. gospodarki odpadami w związku z zagrożeniem afrykańskim pomorem świń (ASF). W dwóch stacjach paliw: Stacji paliw Valdi sp. z o.o. w Opatowie oraz Stacji paliw SPARKEL Sp. z o.o. w Wyszmontowie za niewłaściwy stan sanitarno-higieniczny nałożono 2 mandaty karne na kwotę 200 zł. 54

55 Podczas kontroli sanitarnej przeprowadzonej w obiekcie sportowym w Wojciechowicach stwierdzono nieprawidłowości natury sanitarnej - za niewłaściwy stan sanitarny nałożono mandat karny w wysokości 100 zł. W pozostałych obiektach z tej grupy w 2017 roku, nie kwestionowano stanu sanitarnotechnicznego były to: Parkingi w ewidencji 5, skontrolowano 5, przeprowadzono 5 kontroli (w tym 2 kontrole interwencyjne dot. gospodarki odpadami). Oceniono jako złe pod względem technicznym 2 obiekty: Urząd Miasta i Gminy w Opatowie (zniszczone ściany i sufity w pomieszczeniach urzędu) decyzja wydana w 2015 r. z terminem wykonania do r. Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Ożarowie (zniszczone płytki PCV na posadzce w sali kameralnej oraz zacieki na suficie w sali widowiskowej) decyzja administracyjna wydana w 2014r. z terminem wykonania do r. W tej grupie obiektów przeprowadzono łącznie 54 kontroli sanitarnych. W 2016 r. na obiekty w tej grupie wydano 6 decyzji administracyjnych, w roku 2017 wydano 12 decyzji. Nie jest możliwe porównanie tych obiektów, ponieważ inna grupa obiektów była planowana do kontroli. W roku 2016 niewłaściwy stan sanitarno-techniczny stwierdzono w punktach aptecznych i stacjach paliw, natomiast w roku 2017 w aptekach, stacjach paliw, stadionach i ośrodkach kultury. IV.2.9 Kąpieliska, miejsca wykorzystywane do kąpieli i baseny kąpielowe W ewidencji 4, skontrolowano 4 (100%), przeprowadzono 7 kontroli. Miejsca wykorzystywane do kąpieli w ewidencji 2, skontrolowano 2, przeprowadzono 4 kontrole sanitarne, wydano 1 decyzję płatniczą. W roku 2017 funkcjonowały 2 miejsca wykorzystywane do kąpieli wyznaczone przez Miasto i Gminę Opatów jako organizatora miejsca wykorzystywanego do kąpieli w Zochcinku k/opatowa oraz przez Gminę Baćkowice miejsce wykorzystywane do kąpieli w Nieskurzowie Starym. W Zochcinku przeprowadzono 2 kontrole sanitarne, przed sezonem oraz w trakcie trwania sezonu czyli przez okres wakacji szkolnych. W tym sezonie funkcjonowały kabiny sanitarne w budynku murowanym, wyposażonym w sanitariaty, również dla osób niepełnosprawnych oraz pomieszczenie dla ratowników. Do pomieszczeń doprowadzono bieżącą wodę zimną i ciepłą (ogrzewaną elektrycznie). Ich stan sanitarno-techniczny, tak jak i całego terenu rekreacyjnego, nie budził zastrzeżeń. Plaża zorganizowana była na wysepce, na którą wysypano i utwardzono świeży piasek, wyposażona w kosze na odpady komunalne. Zbiorczy kontener na odpady komunalne był opróżniany przez firmę Remondis sp. z o.o. Ostrowiec Św. W Nieskurzowie Starym przeprowadzono 2 kontrole sanitarne, 1 w trakcie trwania sezonu kąpieliskowego oraz 1 sprawdzającą. Miejsce wykorzystywane do kąpieli wyposażone w kabiny toi toi, pojemniki na odpady komunalne. Na terenie obiektu wydzielono plażę piaskową, boisko do gry w plażową piłkę 55

56 siatkową i plac zabaw dla dzieci. Wokół zbiornika biegnie wyznaczona i oznakowana ścieżka rowerowa. Podczas kontroli sanitarnej zakwestionowano zniszczony, uszkodzony kosz na odpady komunalne. Przed wydaniem decyzji administracyjnej Gmina Baćkowice poinformowała o wykonaniu nieprawidłowości, wydano decyzję płatniczą, a kontrola sprawdzająca potwierdziła wykonanie usterek. W obydwu zbiornikach jakość wody na podstawie przedłożonych przez organizatorów sprawozdań z badania próbek została oceniona jako przydatna do kąpieli odpowiadała wymogom sanitarnym w zakresie określonym w aktualnym rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1602) w ciągu całego sezonu. Wydano 4 decyzje oceniające jakość wody jako przydatną do kąpieli, 2 przed rozpoczęciem sezonu kąpieliskowego i 2 w trakcie trwania sezonu, na podstawie przedłożonych przez organizatorów sprawozdań z badań próbek wody. Organizatorzy pobrali w sumie po 4 próbki wody - razem 8 próbek do badania w zakresie zgodnym z obowiązującymi wymogami (mikrobiologia). PPIS w Opatowie wydał 2 komunikaty, informujące o rozpoczętym sezonie kapieliskowym oraz o jakości wody w nadzorowanych miejscach, przeznaczonych do kąpieli w powiecie. Pływalnie kryte w ewidencji 2, skontrolowano 2, przeprowadzono 3 kontrole, w tym 1 kontrolę sprawdzającą wykonanie decyzji wydanej w 2016 r. W roku 2017 z sekcji Nadzoru Higieny Środowiska nie wydawano decyzji administracyjnych na te obiekty. Zaplanowano do pobrania 14 próbek wody z pływalni 1 raz w roku przed wydaniem oceny jakości wody na pływalni, zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem (Dz. U r. poz. 2016). Pobrano łącznie 13 próbek wody z pływalni (7 próbek w Ożarowie i 6 próbek w Baćkowicach), wykonano 10 oznaczeń zawartości wolnego chloru w pobieranych próbkach. Nie pobrano 1 próbki wody z systemu cyrkulacji do wanny hydromasażu w pływalni w Baćkowicach, z uwagi na brak możliwości technicznych, by taki zawór zamontować. Stąd wynika różnica w ilości planowanych i pobranych próbek wody do badania, także i w kontroli wewnętrznej administratora obiektu. Kryta Pływalnia Neptun w Ożarowie Zaopatrzenie w wodę z sieci wodociągu Ożarów. Obiekt skontrolowano w ciągu roku, przeprowadzając 1 kontrolę sanitarną (z udziałem Sekcji Nadzoru Środowiska Pracy), kontrola nie wykazała uchybień sanitarno-technicznych. Nie wydawano w 2017 r. decyzji administracyjnych. Jakość wody w pływalni W roku 2017 w ramach nadzoru sanitarnego wykonywane były badania jakości wody w pływalni zgodnie z harmonogramem tj. 1 x w roku - zgodnie z rozporządzeniem (Dz. U. z 2015 r. poz. 2016) Zaplanowano do pobrania 7 próbek wody z pływalni, w tym próbki wody z niecek basenowych, z systemu cyrkulacji, woda z natryskowni (w zakresie Legionella). W ramach nadzoru sanitarnego pobrano wszystkie zaplanowane próbki. W próbkach wody z niecek basenowych nie stwierdzono przekroczeń zawartości parametrów fizykochemicznych ani bakteriologicznych. Zarówno wyniki badania z nadzoru, jak i analiza całorocznych sprawozdań z badań kontroli wewnętrznej przedkładanych terminowo przez zarządzającego 56

57 pływalnią, pozwoliły na wydanie pozytywnej, zbiorczej oceny jakości wody na pływalni, z zastrzeżeniem jednak, co do zawartości chloru związanego w wodzie. Wynikało to z faktu, że zawartość tego parametru w ciągu roku niekiedy przekraczała dopuszczalną wartość (0,3mg/l), zwłaszcza w niecce basenu rekreacji, z wyższą temperaturą wody. Podejmowane przez zarządcę ustawicznie próby zmniejszenia i ustabilizowania na odpowiednim poziomie zawartości tego parametru metody były zawodne. Pływalnia istnieje już od 14 lat i zastosowana technologia uzdatniania wody utrudnia osiągnięcie lepszych rezultatów, przy równoczesnym zapewnieniu wartości chloru wolnego w granicach 0,7-1,0 mg/l, jaka obowiązuje w niecce basenu rekreacyjnego. W ramach nadzoru sanitarnego wykonano 4 oznaczenia zawartości wolnego chloru, nie stwierdzając przekroczeń zawartości tego parametru. Administrator pływalni pobierał próbki zgodnie z częstotliwością określoną w rozporządzeniu, zgodnie z harmonogramem, a wyniki przedkładał do wglądu inspektorowi sanitarnemu, zachowując obowiązujące terminy. Badania kontroli wewnętrznej nie wykazywały w ciągu roku zanieczyszczenia mikrobiologicznego wody w nieckach basenowych. Dwukrotnie w ciągu roku, zarządca informował PPIS o stwierdzonej w badaniach ponadnormatywnej ilości ogólnej liczby bakterii w 36 0 C w wodzie z systemu cyrkulacji basenu sportowego (zawór czerpalny w podbaseniu). Z uwagi na to, że równocześnie pobrane próbki wody z niecki tego basenu nie były zanieczyszczone, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Opatowie nie wydawał decyzji unieruchamiającej nieckę basenową. Pismami interwencyjnymi zalecał niezwłoczne prowadzenie/ kontynuowanie czynności naprawczych. Kolejne wyniki badania próbek wody z tego punktu pobrania oraz z niecki basenowej, potwierdzały zgodność z wymogami sanitarnymi. Jakość wody odpowiadała wymogom sanitarnym. Administrator pływalni prowadzi rejestr ilości stosowanych środków dezynfekcyjnych oraz uzdatniających. Automatyczna stacja pomiarowa pozwala monitorować na bieżąco zawartość chloru wolnego w wodzie, odczyn ph wody oraz potencjał Redox i temperaturę. W sposób zgodny z wymogami, rejestrowane są codzienne odczyty wskazań stacji pomiarowej oraz pomiarów ręcznych zawartości chloru wolnego i związanego w wodzie oraz poziomu ph, prowadzone przez wyznaczonych pracowników. Laboratorium wykonujące badania kontroli wewnętrznej, posiada akredytację i wymagane zatwierdzenie właściwego inspektora sanitarnego oznaczało w ciągu roku zawartość wolnego i związanego chloru w miejscu pobrania. Opracowane procedury mycia i dezynfekcji pomieszczeń pływalni są stosowane w codziennej eksploatacji obiektu, co pozwala utrzymywać go w dobrym stanie sanitarnohigienicznym. Ilość wody świeżej dopuszczanej każdego dnia - odpowiednia do liczby kąpiących, ponadto zwiększona dodatkowo, ze względu na potrzebę utrzymania prawidłowej zawartości chloru związanego. Woda w nieckach jest przejrzysta i czysta. Kryta Pływalnia w Baćkowicach. Zaopatrzenie w wodę pochodzi z sieci wodociągu Modliborzyce. Pomieszczenia i wyposażenie basenu pozwala na bezpieczne prowadzenie zajęć rekreacji ruchowej. Obiekt skontrolowano w ciągu roku przeprowadzając 2 kontrole sanitarne, w tym 1 kontrolę sprawdzającą wykonanie nakazów decyzji z roku poprzedniego (dot. prowadzenia rzetelnych zapisów kontroli wewnętrznej, wykonania zaworów do pobierania wody z systemu cyrkulacji). Kontrola 57

58 kompleksowa przeprowadzona z Sekcją Nadzoru Środowiska Pracy w 2017 r. nie kwestionowała stanu sanitarno-technicznego pływalni. Pływalnia w Baćkowicach jest niewielka, posiada jedną niecką basenową z wydzielonym aneksem rekreacyjnym, w którym funkcjonuje tzw. kurtyna wodna i masaż wodny oraz wannę hydromasażu. Pływalnia jest utrzymywana w sposób należyty pod względem higienicznosanitarnym. Opracowane procedury porządkowe są stosowane w codziennej eksploatacji obiektu. Jakość wody w pływalni Pobrano do badań fizykochemicznych i bakteriologicznych 6 próbek wody z pływalni Baćkowice w tym: woda z niecki basenowej i aneksu rekreacyjnego (2), z wanny hydromasażu (1), z systemu cyrkulacji (1) i natryskowni (1), woda doprowadzona do pływalni (1). Jakość wody na pływalni odpowiadała wymogom sanitarnym. W próbkach pobieranej wody przedstawiciel inspekcji sanitarnej oznaczał zawartość wolnego chloru pozostałego w wodzie. Wykonano 4 oznaczenia tego parametru. Zawartość chloru w wodzie z niecek basenowych odpowiadała wymogom rozporządzenia. Badania kontroli wewnętrznej administrator obiektu wykonywał według zatwierdzonego harmonogramu, z częstotliwością określoną w rozporządzeniu, a wyniki przedkładał terminowo tutejszemu inspektorowi sanitarnemu. Automatyczna stacja pomiarowa pozwala monitorować na bieżąco zawartość chloru w wodzie, odczyn ph wody oraz potencjał Redox i temperaturę wody. Prowadzone są zapisy odczytów oraz wyniki pomiarów manualnych zawartości chloru wolnego i związanego prowadzonych ciągu doby. W ciągu roku odnotowano pojedyncze przekroczenia zawartości ogólnej liczby bakterii w 36 0 C i Pseudomonas aeruginosa w punkcie poboru wody z systemu cyrkulacji do niecki basenowej (lipiec 2017) oraz w wannie hydromasażu ogólnej liczby bakterii w 36 0 C (sierpień 2017r). Przekroczenia były niewielkie, a zarządca pływalni natychmiast podejmował czynności naprawcze tj. wyłączał nieckę z użytkowania i podejmował intensywną dezynfekcję wody. Z uwagi na odrębne obiegi wody, wystarczającym zabiegiem było wyłączenie z użytkowania jednej niecki, w takim przypadku bez konieczności unieruchamiania pływalni w całości. Zanieczyszczenie wody nie powtórzyło się w pobieranych kolejnych próbkach. Jakość wody w nieckach basenowych nie była w ciągu roku kwestionowana pod względem mikrobiologicznym. Ustabilizowała się zawartość chloru związanego w wodzie w stosunku do ubiegłorocznych wyników. Administrator znacznie zwiększył ilość wody świeżej dopuszczanej dobowo do basenu, w celu utrzymania wymaganej wartości tego parametru w wodzie z niecki basenu. Nie wydawano decyzji dotyczącej zawartości chloru związanego w wodzie, nie orzekano braku przydatności do kąpieli wody ze względu na zmienną jego zawartość w kolejnych próbkach. W rocznej ocenie jakości wody przeprowadzonej na podstawie: parametrów jakości wody na pływalni, wyników badań wody na pływalni wykonanych przez zarządzającego pływalnią, zakresu i częstotliwości wykonywanych badań wody, wyników badań wody na pływalni wykonywanych przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego przed wydaniem oceny Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Opatowie uznał, że jakość wody na Pływalni Baćkowice spełnia wymagania określone w rozporządzeniu. 58

59 Ilość pobranych próbek wody Administratorzy obydwu pływalni wykonywali systematyczne badania próbek wody z niecek basenowych w ramach kontroli wewnętrznej (zgodnie z wymogami rozporządzenia). Harmonogramy kontroli wewnętrznej zostały zrealizowane. Oceniając obydwie pływalnie należy stwierdzić, że są to obiekty zadbane, zarządzane prawidłowo pod względem sanitarnohigienicznym i technicznym. Tabela 15. Stwierdzone nieprawidłowości w grupie kąpieliska, miejsca wykorzystywane do kąpieli i baseny kąpielowe L.p. Obiekt Stwierdzone nieprawidłowości 1. Miejsce wykorzystywane do kąpieli w Nieskurzowie Starym zniszczony, uszkodzony kosz na odpady komunalne Termin wykonania zaleceń przed wydaniem decyzji zgłoszono wykonanie, sprawdzono wykonanie nieprawidłowości Wykres 16. Badania kontroli wewnętrznej jakości wody wykonywane przez administratorów krytych pływalni w latach Ponadto w 2017 r. kontrolowano również ogólnodostępne gminne i należące do spółdzielni mieszkaniowych obiekty małej infrastruktury. Skontrolowano 33 place zabaw przeprowadzając 15 kontroli sanitarnych, wydano 4 decyzje administracyjne, 3 decyzje płatnicze, nałożono 1 mandat karny na 100 zł. Place zabaw dla dzieci wyposażone w huśtawki, zjeżdżalnie, ławeczki, karuzele, drabinki, elementy do ćwiczeń gimnastycznych, większość z nich posiada piaskownice. Podczas kontroli sanitarnych stwierdzono nieprawidłowości na 6 placach zabaw. W 5 przypadkach kwestionowano stan sanitarno-techniczny, natomiast na 1 z placów zabaw kwestionowano stan sanitarny. Razem z placami zabaw kontrolowano również piaskownice. 59

60 Zdjęcie 5. Place zabaw Tabela 16. Stwierdzone nieprawidłowości w grupie obiekty małej infrastruktury L.p. Obiekt Stwierdzone nieprawidłowości Place zabaw dla dzieci SM w Opatowie Plac zabaw dla dzieci Gminy Opatów Place zabaw dla dzieci Gminy Ożarów Plac zabaw dla dzieci Gmin Wojciechowice Plac zabaw dla dzieci Gminy Tarłów Place zabaw dla dzieci Gminy Lipnik zniszczone elementy metalowe urządzeń do zabawy, braki w elementach drewnianych, zniszczony, skorodowany kosz na odpady komunalne, uszkodzone elementy drewniane i skorodowane części metalowe urządzeń do zabaw, brak oparcia przy jednej z ławek na placu, skorodowane części metalowe oraz drewniane przy urządzeniach do zabaw, brak kosza na odpady, uszkodzone elementy drewniane i skorodowane metalowe urządzeń do zabaw, uszkodzone elementy drewniane i skorodowane części metalowe urządzeń do zabaw. niewłaściwy stan sanitarno-higieniczny: teren placów zabaw zaśmiecony, przepełnione kosze na odpady. Termin wykonania zaleceń r. nakazy decyzji zostały wykonane r. nakazy decyzji zostały wykonane r. nakazy decyzji zostały wykonane r. nakazy decyzji zostały wykonane przed wydaniem decyzji zgłoszono wykonanie, sprawdzono wykonanie nieprawidłowości mandat karny 1/100 zł. Tabela 17. Ogólna liczba obiektów użyteczności publicznej skontrolowanych przez Sekcję Nadzoru Higieny Środowiska w Opatowie w latach Rok Liczba skontrolowanych obiektów % obiektów złych , , ,05 W obiektach użyteczności publicznej skontrolowanych w 2016 r. negatywnie oceniono 3 obiekty, co stanowi 1,96 % wszystkich skontrolowanych obiektów. W 2017 r. negatywnie oceniono również 3 obiekty. 60

61 IV.3 Wnioski Analizując wyniki kontroli przeprowadzonych w 2017 r. w zakresie higieny środowiska należy stwierdzić, że w opisanych wyżej obiektach użyteczności publicznej nie stwierdzono rażących uchybień stanowiących zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Władze Powiatu i Gmin kontynuowały wiele projektów współfinansowanych przez Unię Europejską. Wykazywano duży postęp w trosce o infrastrukturę drogową, zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom. Modernizowano również budynki użyteczności publicznej, co wydatnie wpływa na poprawę warunków życia mieszkańców. W dalszym ciągu niepokoi zbyt mała ilość i standard ustępów publicznych oraz parkingów. 61

62 V. STAN SANITARNY ZAKŁADÓW OCHRONY ZDROWIA Ocenę opracowano na podstawie wyników kontroli przeprowadzonych przez pracowników Sekcji Nadzoru Przeciwepidemicznego w placówkach świadczących usługi medyczne na terenie działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Opatowie, za rok 2017 w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego. W 2017r. na terenie powiatu opatowskiego funkcjonowało (stan na r.): 1 szpital z przychodnią specjalistyczną, 1 pogotowie ratunkowe, 4 publiczne placówki opieki zdrowotnej, 13 niepublicznych placówek opieki zdrowotnej, 2 laboratoria diagnostyczne, 47 gabinetów lekarskich, w tym 19 gabinetów stomatologicznych, 8 gabinetów rehabilitacji leczniczej, 4 pracownie protetyki dentystycznej, 4 gabinety pielęgniarskie, 1 podmiot leczniczy udzielający świadczeń przez pielęgniarską opiekę długoterminową domową, 2 nzoz-y- punkty poboru materiału. W trakcie roku ubyły 2 gabinety lekarskie specjalistyczne, a objęto nadzorem 2 gabinety lekarskie specjalistyczne, 2 gabinety rehabilitacji ruchowej i 1 NZOZ- Punkt Poboru Materiału. Na zaplanowanych 127 kontroli sanitarnych, nie wykonano 3 (2 obiekty wyrejestrowano, 1- zaplanowany na m-c grudzień, nieczynny). W trakcie przeprowadzanych kontroli zwracano szczególną uwagę na stan techniczny i sanitarny pomieszczeń obiektów, prawidłowe postępowanie z odpadami medycznymi w miejscu ich wytwarzania, dezynfekcję, sterylizację, zgłaszalność chorób zakaźnych, wykonawstwo szczepień ochronnych zgodnie z PSO, kontrolowano prawidłowość przeprowadzania i skuteczność procesów sterylizacji. Wydano łącznie 29 decyzji, w tym 15 decyzji płatniczych i 14 administracyjnych. Nałożono 8 mandatów karnych na kwotę 850zł. W ramach nadzoru nad skutecznością procesów sterylizacji założono 46 sporali A w 23 autoklawach pracujących na terenie powiatu opatowskiego. V.1 Działalność lecznicza wykonywana przez podmioty lecznicze V.1.1 Szpital z przychodnią przyszpitalną W 2017r. pracownicy PSSE w Opatowie przeprowadzili w szpitalu 4 kontrole sanitarne, w tym: 3 kontrole planowe w oddziałach szpitalnych, 1 biologiczną kontrolę skuteczności procesu sterylizacji, 1 kontrolę tematyczną z Sekcji Higieny Żywienia, Żywności i P.U. W przyszpitalnej przychodni specjalistycznej przeprowadzono 1 kontrolę kompleksową, podczas której stwierdzono nieprawidłowości sanitarne. W związku z tym z Sekcji Nadzoru Przeciwepidemicznego wydano 1 decyzję płatniczą i nałożono 2 mandaty karne w wysokości 200zł. 62

63 Główne usterki sanitarne: twarde pojemniki na odpady medyczne przetrzymywane w miejscu wytwarzania odpadów niezgodnie z procedurą ( tj. dłużej niż 72h), wc dla personelu i w składziku porządkowym brak mydła i ręczników jednorazowego użycia, brudne podłogi, brudne kratki wentylacyjne, zakurzone osłony świetlne i parapety, zły stan techniczny fotela do pobierania badań laboratoryjnych, nieprawidłowo przechowywany sterylny sprzęt medyczny w pracowni Tomografii Komputerowej, brak ciepłej wody w gabinecie zabiegowym i łazience dla pacjentek w poradni K. Dezynfekcja i sterylizacja Dezynfekcja przeprowadzana jest zgodnie z obowiązującymi procedurami. Preparaty dezynfekcyjne dobierane są właściwie (szerokie spektrum działania, właściwy czas, zastosowanie). Na stanie szpitala 1 komora dezynfekcyjna. Sprzęt sprawny technicznie, obecnie nie jest używany. Dezynfekcja koców, materaców i poduszek odbywa się w pralni przyszpitalnej w Leżajsku ( podpisana umowa ze szpitalem). Szpital w Opatowie na stanie posiada dwa autoklawy. Jeden zlokalizowany na bloku operacyjnym, obsługuje wszystkie oddziały szpitalne oraz poradnie specjalistyczne w przychodni przyszpitalnej. Drugi w 2017r. nie był używany. Zakażenia szpitalne W szpitalu działa Zespół Kontroli Zakażeń Szpitalnych, prowadzone są indywidualne karty rejestracji zakażenia szpitalnego oraz rejestracji drobnoustroju alarmowego. W 2017r. włączono do rejestrów 22 karty zakażenia szpitalnego (najwięcej w oddziale chorób wewnętrznych - 8) oraz 44 karty drobnoustroju alarmowego (najwięcej w oddziale chorób wewnętrznych - 16 oraz w oddziale pediatrycznym - 17). Do PSSE w Opatowie w roku 2017r. nie wpłynęła informacja o wystąpieniu ogniska zakażenia szpitalnego. Działania w zakresie zapobiegania zakażeniom szpitalnym w 2017r. podjęte przez Zespół Kontroli Zakażeń Zakładowych: na bieżąco prowadzono monitorowanie i nadzór nad zakażeniami, zaktualizowano procedury, m.in.: stosowania i rodzajów środków dezynfekcyjnych postępowania z odpadami medycznymi przyjęcia pacjenta do szpitala opieki nad noworodkiem zasady bezpiecznego żywienia działalność szkoleniowa prowadzona zgodnie z harmonogramem, opracowanym w komórkach organizacyjnych. Szkolenia stanowiskowe prowadzone w każdym oddziale przed przystąpieniem pracownika do pracy. Laboratorium mikrobiologiczne Usługę zewnętrzną świadczy w pełnym zakresie na potrzeby Szpitala - laboratorium Diagnostyka w Kielcach. 63

64 Zaopatrzenie szpitala w wodę: Szpital w Opatowie podłączony jest gminnego wodociągu z ujęciem w Leszczkowie. Jakość wody w 2017r. oceniona została jako przydatna do spożycia przez ludzi. Rezerwowym źródłem zaopatrzenia w wodę dla szpitala jest 1 zbiornik dwukomorowy o pojemności 2 x 313 m 3, co stanowi 12 godzinny zapas wody na jego potrzeby. Podczas kontroli sanitarnej w stacji uzdatniania wody nie kwestionowano stanu sanitarno-technicznego. Jakość wody ciepłej użytkowej. Zarządca szpitala - zgodnie z wewnętrznymi procedurami - w maju 2017r. wykonał w ramach kontroli wewnętrznej badania próbek wody ciepłej z sieci budynku szpitala. W ramach nadzoru sanitarnego przedstawiciele PPIS w Opatowie pobrali również 2 próbki wody ciepłej użytkowej do badania mikrobiologicznego z oddziału wewnętrznego i dziecięcego. W żadnej z pobranych próbek nie stwierdzono obecności pąłeczek Legionella. Jakość wody ciepłej użytkowej odpowiada wymogom rozporządzenia Ministra Zdrowia (Dz. U. z 2015 poz. 1989). Postępowanie z odpadami Szpitalny magazyn odpadów medycznych stanowi zespół pomieszczeń: przedsionek ( śluza ), pomieszczenie mycia i dezynfekcji wózków przeznaczonych do transportu odpadów oraz właściwe pomieszczenie przeznaczone do przechowywania odpadów niebezpiecznych. Posiada niezależne wejście, a ściany i podłogi wykonane są z materiałów gładkich, łatwo zmywalnych i umożliwiających dezynfekcję. Worki z odpadami medycznymi przechowywane w magazynie posiadają opisy zamknięcia worka. Odpady medyczne odbiera firma TPO Spółka z o.o. w Łodzi. Odpady medyczne o kodzie odbierane były co 72 godz., a o kodzie jeden raz w tygodniu. Podczas kontroli sanitarnych nie kwestionowano stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń magazynu jak również pomieszczeń do mycia i dezynfekcji wózka do transportu odpadów medycznych. Odpady komunalne Gromadzone w 1 dużym pojemniku kontenerowym oraz 6 małych pojemnikach w altance. Na odbiór odpadów podpisana jest umowa z firmą Remondis sp. z o.o. z Ostrowca Św., odbiór z częstotliwością 2 razy w tygodniu. Po każdorazowym odbiorze odpadów, altanka jest dezynfekowana wapnem chlorowanym. Gospodarka nieczystościami płynnymi Z uwagi na to, iż szpital nie posiada oddziału zakaźnego wszystkie nieczystości płynne odprowadzane są do istniejącej kanalizacji miejskiej. Na terenie przyszpitalnym istnieją studzienki rewizyjne, w których w razie potrzeby można przeprowadzić dezynfekcję wytwarzanych nieczystości płynnych. Wszystkie nieczystości płynne są odprowadzane do miejskiej oczyszczalni ścieków. 64

65 Usługi pralnicze Usługi pralnicze zostały zlecone firmie zewnętrznej: Pralni ECO-STYL RENTAL w Leżajsku. Transport bielizny dla szpitala odbywa się środkami transportu w/w pralni. Szpital w Opatowie przechowuje bieliznę szpitalną w specjalnie przystosowanych magazynach na czystą i brudną bieliznę szpitalną. Bielizna czysta i brudna w oddziałach przechowywana jest w specjalnie wydzielonych szafach lub wyznaczonych magazynkach. Dodatkowo na stanie znajduje się bielizna jednorazowego użytku. Podczas kontroli sanitarnej nie kwestionowano stanu sanitarno-technicznego w magazynie bielizny czystej i brudnej. Prosektorium Pomieszczenia chłodni szpitalnej do przechowywania zwłok osób zmarłych w szpitalu zlokalizowane są na poziomie - 1 w nowej części szpitala. W skład chłodni wchodzą: kancelaria, sanitariat dla osób odbierających zwłoki, poczekalnia, pomieszczenie przygotowania zwłok z chłodnią 6-miejscową, pomieszczenie wydawania zwłok. Wszystkie pomieszczenia poza kancelarią i poczekalnią posiadają ściany i podłogi wykonane z materiałów umożliwiających mycie i dezynfekcję. Zapewniona jest prawidłowa wentylacja. W pomieszczeniu przygotowania zwłok zapewniono automatyczne urządzenie do mycia i dezynfekcji powierzchni oraz lampę bakteriologiczną. Po każdym przygotowywaniu zwłok wykonywane jest mycie i dezynfekcja powierzchni oraz włączana jest lampa bakteriologiczna, prowadzone są zapisy czasu pracy w/w lampy. Podczas kontroli sanitarnej nie kwestionowano stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń. V.1.2 Podmioty lecznicze realizujące ambulatoryjne świadczenia zdrowotne Na terenie powiatu opatowskiego funkcjonuje 26 podmiotów leczniczych realizujących ambulatoryjne świadczenia zdrowotne, w tym: ośrodki zdrowia, poradnie, ambulatorium (18 tj. 4 spzoz, 13 nzoz, 1 pogotowie ratunkowe) medyczne laboratoria diagnostyczne (2) zakłady rehabilitacji leczniczej (3) pielęgniarska opieka długoterminowa domowa (1) punkt pobrań materiału (2) Stan sanitarno techniczny ośrodków zdrowia, poradni, ambulatorium Na zaplanowanych 41 kontroli w ośrodkach zdrowia, wykonano 48, z czego 36 kontroli kompleksowych, 5 biologicznych kontroli skuteczności sterylizacji, 6 kontroli sprawdzających, 1 kontrolę tematyczną. Za zły stan sanitarny w placówkach tych nałożono 3 mandaty karne na kwotę 350 zł. Ze względu na zły stan sanitarny i techniczny łącznie w ośrodkach zdrowia wydano 6 decyzji administracyjnych i 9 decyzji płatniczych. Stwierdzone uchybienia to: 65

66 brak ciepłej wody, mydła i środka do dezynfekcji rąk, odpady medyczne przetrzymywane w miejscu wytwarzania ponad 72 h., co jest niezgodne z obowiązującą procedurą, brak raportu o bezpieczeństwie i higienie pracy w podmiocie leczniczym w zakresie zranień ostrymi narzędziami przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, nieaktualne procedury medyczne zapobiegające zakażeniom i chorobom zakaźnym związanym z udzielanymi świadczeniami zdrowotnymi. Kontrole sprawdzające potwierdziły wykonanie wszystkich usterek. Poradnie i ośrodki zdrowia w naszym powiecie zaopatrywane są w wodę wodociągową o dobrej jakości, pochodzącej z wodociągów sieciowych. Jakość wody z wodociągów zaopatrujących w/w obiekty jest pod stałym nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Woda we wszystkich placówkach w 2017r. odpowiadała wymogom sanitarnym. Według rocznej oceny Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Opatowie woda z urządzeń wodociągowych zaopatrujących podmioty lecznicze w powiecie jest przydatna do spożycia przez ludzi. Jakość wody jest systematycznie monitorowana zarówno przez zarządców, jak i w ramach nadzoru sanitarnego PPIS. Usługi pralnicze z zakładów lecznictwa otwartego zostały zlecone firmom zewnętrznym (szpital w Sandomierzu i w Lipsku oraz pralnia Unipral w Kielcach) lub we własnych pralniach. Ośrodki zdrowia transportują bieliznę własnymi środkami transportu z zachowaniem reżimu sanitarnego. Dodatkowo w każdym obiekcie znajduje się na stanie bielizna jednorazowego użytku. Bielizna czysta i brudna przechowywana jest w specjalnie wydzielonych szafach lub wyznaczonych magazynkach. Na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych wszystkie poradnie i ośrodki zdrowia w powiecie opatowskim posiadają stosowne zezwolenia oraz zawarte umowy ze specjalistycznymi firmami, uprawnionymi do odbioru i utylizacji odpadów medycznych. W placówkach ochrony zdrowia lecznictwa otwartego segregowane są odpady z podziałem na komunalne oraz niebezpieczne - pochodzenia medycznego. Segregacja odpadów odbywa się w miejscu ich powstawania. Postępowanie z odpadami medycznymi w większości placówek odbywa się zgodnie z przygotowanymi i wdrożonymi procedurami i instrukcjami. Odpady wewnątrz placówek transportowane są zgodnie z obowiązującymi procedurami przez personel wyposażony w odzież ochronną. Do czasu odbioru przez wyspecjalizowane firmy utylizacyjne odpady przetrzymywane są w przeznaczonych do tego celu urządzeniach chłodniczych. Dezynfekcja i sterylizacja Dezynfekcja w placówkach opieki zdrowotnej przeprowadzana jest zgodnie z obowiązującymi procedurami. Preparaty dezynfekcyjne dobierane są właściwie (szerokie spektrum działania, właściwy czas, zastosowanie). Większość ośrodków zdrowia (12 na 18) korzysta wyłącznie ze sprzętu jednorazowego użytku. W pozostałych placówkach w 2017r. procesy sterylizacji narzędzi i sprzętu medycznego przeprowadzano w 5 autoklawach. W autoklawach tych założono z nadzoru 10 66

67 sporali A (niekwestionowane). Jeden obiekt Pogotowie ratunkowe przeprowadza sterylizację narzędzi w Samodzielnym Publicznym Zespole Zakładów Opieki Zdrowotnej w Sandomierzu (podpisana umowa). Placówki ochrony zdrowia przeprowadzające procesy sterylizacji narzędzi i sprzętu medycznego kontrolują skuteczność przebiegu tych procesów testami biologicznymi w ramach kontroli wewnętrznej z częstotliwością 1 raz w miesiącu. Nadzór nad szczepieniami Szczepienia dzieci i młodzieży na terenie powiatu opatowskiego wykonywane są w punktach szczepień w przychodniach, poradniach i ośrodkach zdrowia, nadzorowanych przez pracowników Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Opatowie. W 2017r. w zakresie szczepień ochronnych przeprowadzono 34 kontroli sanitarnych w 16 nadzorowanych placówkach. W 3 podmiotach leczniczych w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano 1 decyzję administracyjną, 3 decyzje płatnicze i nałożono 2 mandaty karne w wysokości 250zł. Nieprawidłowości dotyczyły: przetrzymywania odpadów medycznych w gabinecie szczepień niezgodnie z procedurą ( tj. dłużej niż 72h) oraz nieaktualizowanej procedury postępowania w przypadku braku dopływu energii elektrycznej. Szczepienia ochronne wykonują pielęgniarki i położne, które ukończyły kurs immunoprofilaktyki. Punkty szczepień spełniają wymogi gabinetu zabiegowego i zapewniają prawidłowe warunki chłodnicze do przechowywania preparatów szczepionkowych. V.1.3 Medyczne Laboratoria Diagnostyczne W ewidencji znajdują się 2 laboratoria funkcjonujące w Opatowie. Na zaplanowane 4 kontrole wykonano 4, bez uchybień. V.1.4 Zakłady rehabilitacji leczniczej W tej grupie znajdują się 3 zakłady rehabilitacji leczniczej. Zaplanowano 3 kontrole, wykonano 3, bez uchybień. V.1.5 Inne podmioty lecznicze wykonujące ambulatoryjne świadczenia zdrowotne W tej grupie znajduje się: 1 niepubliczny zakład opieki medycznej- opieka pielęgniarska długoterminowa, 2 niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej - punkty pobrań materiału do badań. Zaplanowano 2 kontrole, wykonano 4: 3 kompleksowe, 1 sprawdzającą. W związku ze stwierdzoną nieprawidłowością tj. brakiem raportu o bezpieczeństwie i higienie pracy w podmiocie leczniczym w zakresie zranień ostrymi narzędziami przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, wydano 2 decyzje: płatniczą i administracyjną. Kontrola sprawdzająca potwierdziła wykonanie uchybienia. V.2 Działalność lecznicza wykonywana przez praktykę zawodową Na terenie powiatu opatowskiego w tej grupie obiektów (58) funkcjonują: gabinety lekarskie, gabinety stomatologiczne, praktyki pielęgniarek i położnych, pracownie protetyki dentystycznej oraz gabinet rehabilitacji leczniczej. 67

68 Łącznie zły stan sanitarny stwierdzono w 1 gabinecie stomatologicznym, 1 gabinecie lekarskim, 1 gabinecie pielęgniarskim, 1 pracowni protetyki. W związku z tym wydano 1 decyzję administracyjną, 4 decyzje płatnicze i nałożono 3 mandaty karne na 300 zł. Stwierdzone uchybienia to: odpady przetrzymywane w miejscu wytwarzania ponad 72 h.tj. niezgodnie z obowiązującą procedurą, na rękach pielęgniarki pomalowane, przedłużane paznokcie i biżuteria (pierścionek, obrączka, zegarek) personel średni (asystentka stomatologiczna) nie przestrzega zasad reżimu sanitarnego, nie zna procedur medycznych obowiązujących w gabinecie, działania środków dezynfekcyjnych, ich stężeń i czasu działania itp; brak dokumentacji poświadczającej przeprowadzanie wewnętrznej biologicznej kontroli skuteczności procesu sterylizacji, co jest niezgodne z zapisami procedury medycznej dot. sterylizacji i obowiązującej w placówce; brak aktualnego znaku zakazu palenia. W grupie 58 obiektów 37 placówek korzysta wyłącznie z jednorazowego sprzętu, pozostali (21 podmiotów) używają narzędzi wielokrotnego użycia. Do sterylizacji narzędzi wykorzystuje się w tej grupie obiektów 17 autoklawów. W ramach nadzoru prowadzonego przez Państwową Inspekcję Sanitarną w 17 gabinetach stomatologicznych założono 34 sporale A - nie zakwestionowano żadnego. Użytkownicy prowadzą kontrolę wewnętrzną wskaźnikami chemicznymi oraz testami biologicznymi (najczęściej z częstotliwością 1 raz w miesiącu). V.2.1 Indywidualna Praktyka Lekarska W 2017r. w ewidencji znajdowało się 18 gabinetów indywidualnej praktyki lekarzy dentystów. Łącznie zaplanowano 32 kontrole, wykonano 32, w tym 18 kontroli kompleksowych, 14 biologicznych kontroli skuteczności sterylizacji. Dla 18 gabinetów stomatologicznych sterylizacja przeprowadzana jest w 15 autoklawach. W autoklawach tych założono z nadzoru 30 sporali A (niekwestionowane). W 1 gabinecie stomatologicznym w Ożarowie prowadzona jest sterylizacja narzędzi dla dwóch gabinetów (jeden właściciel). Dla dwóch gabinetów stomatologicznych sterylizacja prowadzona jest w innych gabinetach tego samego właściciela ( nadzór innych PSSE). W związku ze stwierdzonym złym stanem sanitarnym wydano 1 decyzję płatniczą, nałożono 1 mandat karny na kwotę 100zł. V.2.2 Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska W 2017r. w ewidencji znajdowało się 28 obiektów (2 ubyły, a przybyły 2 inne), w tym: 27 gabinetów indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej, 1 gabinet indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarzy dentystów. Łącznie na zaplanowanych 29 kontroli kompleksowych, wykonano 26. Nie wykonano 3 zaplanowanych kontroli (2 obiekty wyrejestrowano, 1- zaplanowany na m-c grudzień, nieczynny). Wydano 1 decyzję płatniczą, nałożono 1 mandat karny na kwotę 100zł. za stwierdzony zły stan sanitarny. 68

69 V.2.3 Grupowa Praktyka Dentystyczna Na zaplanowane 2 kontrole, wykonano 2: 1 kontrolę kompleksową, 1 biologiczną kontrolę skuteczności sterylizacji, podczas której założono 2 sporale A (niekwestionowane). V.2.4 Indywidualna Praktyka Pielęgniarek i Położnych Na zaplanowane 4 kontrole sanitarne wykonano 4. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami sanitarnymi wydano 1 decyzję płatniczą i nałożono 1 mandat karny na kwotę 100zł. V.2.5 Inne medyczne praktyki zawodowe Według ewidencji to pracownie protetyki (4) i gabinet rehabilitacji leczniczej (5). Na zaplanowanych 7 kontroli, wykonano 8, bowiem w 2017r. doszły do ewidencji 2 gabinety rehabilitacji leczniczej, z czego 1 został skontrolowany. W związku ze stwierdzonymi usterkami wydano 2 decyzje: 1 administracyjną i 1 płatniczą. Ponadto wydano 6 decyzji administracyjnych w związku z prowadzonymi dochodzeniami epidemiologicznymi, w tym: 3 decyzje odsuwające od pracy tzw. branżowców i 3 decyzje przywracające do zajęć zarobkowych. W tej grupie obiektów z Nadzoru Zapobiegawczego wydano 2 opinie sanitarne dotyczące spełnienia wymagań higieniczno-sanitarnych pomieszczeń dla 2 gabinetów rehabilitacji. V.3 Wnioski W powiecie opatowskim działalność lecznicza wykonywana jest przez podmioty lecznicze i praktykę zawodową w pomieszczeniach o dobrym standardzie sanitarno-technicznym. Kierujący tymi placówkami dostosowują obiekty do aktualnych wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i będące na stanie urządzenia. Do rejestru podmiotów leczniczych wpisano w 2017r.: 2 specjalistyczne gabinety lekarskie, 1 punkt pobrań materiału i 2 gabinety rehabilitacji ruchowej, a wyrejestrowano 2 specjalistyczne gabinety lekarskie. 69

70 VI. SEKCJA NADZORU ŚRODOWISKA PRACY W 2017r głównym kierunkiem działania było prowadzenie nadzoru nad warunkami zdrowotnymi środowiska pracy celem wzmocnienia ochrony zdrowia pracowników przed negatywnym działaniem szkodliwych i uciążliwych czynników występujących w miejscu pracy, sprawowanie nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami, produktami biobójczymi, detergentami i prekursorami narkotyków. W planach pracy na rok 2017 do realizacji przyjęto następujące zamierzenia: prowadzenie nadzoru w zakresie warunków zdrowotnych środowiska pracy, prowadzenie postępowań administracyjnych w zakresie chorób zawodowych, prowadzenie nadzoru nad warunkami pracy i wypełnianiem przez pracodawców obowiązków wynikających z oceny narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych w zakładach przemysłu tworzyw sztucznych, prowadzenie nadzoru nad warunkami pracy i wypełnianiem przez pracodawców obowiązków wynikających z oceny narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych w zakładach sektora gospodarki odpadami i ściekami, prowadzenie nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami, w ramach prowadzenia nadzoru nad prekursorami narkotyków w zakładach pracy, opracowanie informacji na formularzach INCB dotyczących legalnego użycia i zapotrzebowania prekursorów narkotykowych, prowadzenie nadzoru nad produktami biobójczymi, prowadzenie nadzoru nad detergentami, prowadzenie działań wynikających z ustaleń FORUM dotyczących wymiany informacji o egzekwowaniu przepisów działającego przy Europejskiej Agencji Chemikaliów, prowadzenie nadzoru nad przygotowaniem pracodawców pod kątem przestrzegania przepisów i zasad bhp podczas prac związanych z usuwaniem bądź zabezpieczeniem wyrobów zawierających azbest w ramach realizacji rządowego ''Programu oczyszczania kraju z azbestu na lata '', współuczestnictwo w rozpowszechnianiu informacji nt. Bezpiecznych warunków pracy prowadzonych przez Krajowy Punkt Centralny (CIOP - PIB) w ramach kampanii Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy z siedzibą w Bilbao, prowadzenie nadzoru w ramach realizacji obowiązków wynikających z rozporządzenia w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy, udział w opracowaniu raportu o stanie sanitarnym powiatu w zakresie higieny środowiska pracy, organizowanie i uczestnictwo w naradach i szkoleniach. W 2017 r. w ewidencji sekcji było 255 zakładów pracy, które ogółem zatrudniały 3282 osób, w porównaniu do ubiegłego roku, gdzie zatrudnionych było 3230 w 251 zakładach, czyli o 52 osoby mniej niż obecnie. 70

71 W 2017r. w planie pracy do kontroli ujęto 190 zakładów pracy, w których łącznie zaplanowano 196 kontroli. Nie skontrolowano 1 zakładu pracy z uwagi na to, że obiekt ten w 2017r nie funkcjonował. Bieżącym nadzorem w 2017 r objęto 194 zakłady pracy (tj.76,1% zakładów skontrolowanych do ilości zakładów znajdujących się w ewidencji), które zatrudniały ogółem w 2017r osób - % osób objętych nadzorem sanitarnym do ilości wszystkich pracowników znajdujących się w ewidencji w roku 2017 wynosi 92,7. W 2017 r. dokonano 1 odbioru nowego zakładu w zakresie środków ochrony roślin, skontrolowano również 4 nowe zakłady zajmujące się skupem i sprzedażą zbóż. Jak wynika z prowadzonej przez sekcję ewidencji na przestrzeni roku 2017 nastąpiło zwiększenie zatrudnienia o 52 osoby. Liczba zakładów i liczba osób zatrudnionych zmienia się z uwagi na to, że nie wszystkie zakłady są poddawane kontroli w każdym roku, a zatrudnienie w tych zakładach jest zmienne z uwagi na zmiany w funkcjonowaniu zakładów, wprowadzanie nowych technologii i urządzeń oraz zmian w profilu produkcji. 3,90% 0,40% do 9 22,80% od 10 do 49 72,90% od 50 do 249 od 250 i więcej Wykres 17. Struktura zakładów pracy w 2017 r. znajdujących się w ewidencji sekcji pod kątem ilości zatrudnionych osób. Z przedstawionego wykresu struktury zakładów pracy pod kątem ilości zatrudnionych osób wynika, że na terenie powiatu opatowskiego funkcjonują: zakłady małe, zatrudniające do 9 osób i jest to 72,9 % wszystkich zakładów, 22,8 % zakładów to te, które zatrudniają od 10 do 49 pracowników, zakłady zatrudniające od 50 do 249 osób to 3,9%, zakłady zatrudniające od 250 i więcej osób stanowią tylko 0,4% wszystkich zakładów. Jak pokazuje struktura zakładów pracy, które znajdują się w ewidencji na terenie działania PSSE w Opatowie funkcjonują przeważnie zakłady małe. W porównaniu do roku ubiegłego zatrudnienie w zakładach do 9 osób uległo zwiększeniu o 4 zakłady. W zakładach zatrudniających od 10 do 49 osób jest 58 zakładów, w zakładach zatrudniających od 50 do 249 o 1 zakład więcej, natomiast w zakładach powyżej 250 osób liczba zakładów utrzymuje się na 71

72 stałym poziomie. Dane powyższe świadczą o tym, że w zakładach znajdujących się w ewidencji liczba zatrudnionych jest ruchoma. Analizując ewidencję obiektów stwierdzono, że najwięcej zakładów (33) znajduje się w PKD 46 i PKD 47- są to obiekty prowadzące handel hurtowy i detaliczny. W PKD 10, PKD 36 i PKD 86 znajduje się po 23 zakłady zajmujące się obsługą i dostarczaniem ciepła oraz wody, zakłady produkujące żywność i zakłady ochrony zdrowia. Natomiast w PKD 45 znajduje się 22 zakłady prowadzące naprawę pojazdów samochodowych. Z analizy ewidencji prowadzonej przez Sekcję Nadzoru Środowiska Pracy wynika, że zatrudnienie pracowników zwiększyło się w PKD 14 o 17 osób, a w PKD 46 o 29 osób Produkcja Usługi Handel Działalność zdrowotna i edukacja Wykres 18. Struktura zakładów pracy w 2017 r. z podziałem na produkcję, usługi, handel oraz obiekty zdrowotne i edukacja. Przeanalizowano również strukturę zakładów z podziałem na produkcję, usługi, handel oraz edukację i opiekę zdrowotną. Pokazuje ona, że liczba zakładów na terenie powiatu opatowskiego utrzymuje się na przestrzeni ostatnich lat mniej więcej na stałym poziomie. Od kilku lat widoczny jest wzrost liczby zakładów w zakresie produkcji. W zakresie usług odnotowano natomiast nieznaczny spadek. Zakłady w zakresie handlu znajdują się praktycznie na tym samym poziomie, natomiast liczba zakładów w zakresie edukacji i ochrony zdrowia nieznacznie się większyła. I tak kolejno można to zaobserwować na podstawie PKD: zakłady, które prowadzą produkcję w zakresie produkcji rolnej PKD 01; wydobycia, przerobu kamienia PKD 08; zakładów, które prowadzą produkcję żywności PKD 10; produkcji odzieży PKD 14; obróbki drewna PKD 16; produkcję wyrobów niemetalicznych PKD 23; produkcję wyrobów z metalu PKD 25; produkcję wyrobów oświetleniowych PKD 27; produkcji maszyn PKD 28 i PKD 29; budowy i remontów dróg oraz remontów w zakresie budownictwa PKD 42 i PKD 43 łącznie w grupie prowadzącej produkcję znajduje się 73 zakłady to jest o 6 zakładów więcej na przestrzeni trzech poprzednich lat. Procentowo ilość w/w zakładów do zakładów znajdujących się w ewidencji wynosi 28,62%; 72

73 w zakresie prowadzenia usług w leśnictwie i pozyskiwaniu drewna PKD 02; naprawy maszyn PKD 32 i 33; w zakresie zaopatrzenia w energię i parę wodną oraz dostawę wody, gospodarowania ściekami i odpadami PKD od 35 38; w zakresie budownictwa PKD 41; w PKD 45 zakłady prowadzące naprawę pojazdów samochodowych; w zakresie transportu PKD 49 oraz PKD 71 ; łącznie znajduje się 75, stanowi to 29,41% wszystkich zakładów; w zakresie prowadzenia handlu detalicznego i hurtowego w PKD 46 i PKD 47, łącznie 69 obiektów i wzrosła ta liczba o trzy w stosunku do roku ubiegłego. Procentowy udział w tym dziale w stosunku do wszystkich zakładów znajdujących się w ewidencji wynosi 25,88%; pozostałe obiekty przyporządkowano do ostatniej grupy tj. związanej z edukacją, opieką zdrowotną i działalnością kulturalno oświatową. Łącznie zakwalifikowano 38 obiektów, co stanowi 14, 90% zakładów znajdujących się w ewidencji. VI.1 Prowadzenie nadzoru Zgodnie z zamierzeniami na rok 2017 dokonano identyfikacji zagrożeń zawodowych występujących w zakładach pracy, przeprowadzając łącznie 249 kontroli. Bieżący nadzór sanitarny sprawowano uwzględniając zagrożenia występujące w zakładach pracy, jak również wytyczne przyjęte w planach pracy na rok Plany pracy opracowano w oparciu o wytyczne Głównego Inspektora Sanitarnego, jak również występujące w zakładach zagrożenia: występowanie czynników szkodliwych w środowisku pracy, przekroczeń najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS) i najwyższych dopuszczalnych natężeń (NDN) w/w czynników, stosowanie substancji i preparatów chemicznych, wprowadzanie do obrotu substancji chemicznych i ich mieszanin, stosowanie prekursorów narkotyków, stosowanie produktów biobójczych, występowanie w środowisku pracy szkodliwych czynników biologicznych, zapadalność na choroby zawodowe. Tabela 18. Kontrole sanitarne (podział ze względu na tematykę) Zakres kontroli Liczba kontroli % wszystkich przeprowadzonych kontroli Nadzór nad warunkami pracy ,9 % Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami oraz detergentami w tym nad prekursorami 32 12,9 % Nadzór nad czynnikami biobójczymi 12 4,8 % Nadzór nad czynnikami biologicznymi w miejscu pracy 17 6,8 % Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi 4 1,6 % Ogółem % 73

74 VI.1.1 Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami oraz detergentami i prekursorami Nadzór nad chemikaliami sprawowany był w odniesieniu do wszystkich uczestników łańcucha dostaw czyli odpowiednio od producenta poprzez importera, dystrybutora do dalszego użytkownika. W ewidencji obiektów znajduje się łącznie 65 takich zakładów w tym: 1 producent substancji, 1 importer biżuterii, 1 dalszy użytkownik formulator, 41 dystrybutorów substancji chemicznych i ich mieszanin oraz 21 zakładów stosujących substancje chemiczne i ich mieszaniny. Kontrole przeprowadzane w 2017 r dotyczyły realizacji ustaleń zawartych w rozporządzeniu REACH w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów oraz w rozporządzeniu w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin (CLP) przez podmioty gospodarcze. W roku 2017 realizowano również projekt REF-5 w 2 zakładach pracy. W zakresie nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami przeprowadzono ogółem 32 kontrole w tym: 1 kontrolę u producenta, 2 u dalszego użytkownika formulatora, 16 kontroli u dystrybutorów substancji chemicznych i ich mieszanin oraz 13 kontroli u stosujących. Podczas kontroli sprawdzano magazynowanie, karty charakterystyk, oznakowanie opakowań oraz zabezpieczenie pracowników. W 1 przypadku wydano decyzję na oznakowanie substancji, na kartę charakterystyki i sporządzenie klasyfikacji. Ponadto kontrolowano w zakładach legalny obrót stosowanych prekursorów narkotykowych, przeprowadzono w tym zakresie 3 kontrole, uchybień nie stwierdzono. Na podstawie przeprowadzonych kontroli opracowano informacje na formularzach INCB dotyczące legalnego użycia i zapotrzebowania prekursorów narkotykowych.w nadzorowanych zakładach stosowane są prekursory narkotykowe kategorii 2 tzn.: bezwodnik kwasu octowego i nadmanganian potasu oraz kategorii 3: kwas solny, kwas siarkowy, aceton. Podczas kontroli nie stwierdzono nietypowych transakcji, zamawiane ilości odpowiadają zwykłemu zużyciu w stosowanym procesie pracy. Przeprowadzono również 2 kontrole w zakresie detergentów, zaleceń nie wydawano. VI.1.2 Nadzór nad czynnikami biobójczymi W 2017 r. przeprowadzono 12 kontroli sanitarnych tematycznych. Objęto kontrolą 5 zakładów stosujących produkty biobójcze oraz 7 obiektów, mających w swej ofercie sprzedaży produkty biobójcze i środki ochrony roślin. Podczas kontroli zwracano szczególną uwagę na występowanie w obrocie produktów, które były wycofane z obrotu decyzjami właściwych PPIS oraz na to, czy obiekty posiadały ważne pozwolenia na obrót i prawidłowe oznakowanie. W tym zakresie decyzji nie wydawano. VI.1.3 Nadzór nad czynnikami biologicznymi w miejscu pracy W ewidencji sekcji znajdują się 93 zakłady, w których występują szkodliwe czynniki biologiczne. W ramach prowadzonego nadzoru nad czynnikami biologicznymi przeprowadzono łącznie 17 kontroli w 16 obiektach, gdzie narażonych na szkodliwe czynniki biologiczne grupy 2 i 3 zagrożenia było 145 osób. W ewidencji sekcji znajdują się zakłady służb leśnych oraz prowadzących prace w zakresie rolnictwa, zakłady produkujące artykuły 74

75 spożywcze, zakłady prowadzące obróbkę drewna, laboratoria diagnostyczne, zakłady opieki zdrowotnej, zakłady gospodarki odpadami, zakłady wodociągów i kanalizacji, oczyszczalnie ścieków, pływalnie oraz biblioteki. W 2017 roku w zakresie czynników biologicznych wydano 1 decyzję na sporządzenie oceny narażenia zawodowego. VI.1.4 Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi W ewidencji stacji w 2017 r. było 6 zakładów pracy, w których występują czynniki rakotwórcze. Corocznie poddawane są weryfikacji ankiety przesyłane przez pracodawców dot. czynników rakotwórczych, sporządzane wg. obowiązującego wzoru. Na ich podstawie sekcja opracowuje sprawozdanie i przesyła je do Centralnego Rejestru Czynników Rakotwórczych w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi. W 2017r skontrolowano w tym zakresie 4 zakłady pracy, zaleceń nie wydawano. VI.2 Postępowanie administracyjno-egzekucyjne W wyniku prowadzonych postępowań wydano ogółem 32 decyzje administracyjne na stwierdzone podczas kontroli usterki oraz 4 decyzje z art. 155, 1 decyzję z art. 162 i 1 upomnienie. Podczas przeprowadzonych kontroli nałożono 1 mandat karny na kwotę 100 zł. Nie wydawano decyzji unieruchamiających zakłady, wydziały bądź stanowiska pracy. Nie wydawano również postanowień o nałożeniu grzywny i tytułów wykonawczych, a tym samym nie prowadzono postępowania egzekucyjnego. Wszystkie pozostałe zalecenia decyzji, zakłady pracy realizowały na bieżąco, zgodnie z wyznaczonymi przez Inspektora Sanitarnego terminami. Wydane decyzje najczęściej zawierały następujące nakazy: przeprowadzenia pomiarów w środowisku pracy, poprawy warunków pracy i warunków sanitarnohigienicznych, przeprowadzenia bądź zaktualizowania oceny ryzyka zawodowego, również związanych z zagrożeniami biologicznymi, założenia rejestrów badań i pomiarów, założenia rejestru w sprawie chorób zawodowych i podejrzeń o choroby zawodowe. Zalecenia wydawane decyzjami realizowane są przez pracodawców na drodze administracyjnej, w związku z czym sekcja w 2017r nie prowadziła w stosunku do zakładów pracy postępowania na drodze egzekucji. VI.3 Przekroczenia NDS i NDN W 2017 r. w przekroczeniach NDS i NDN pracowało ogółem 41 osób w 5 zakładach pracy, w tym najwięcej pracowników narażonych było na działanie ponadnormatywnego hałasu (powyżej 85 db A) - 22 osoby w zakładzie znajdującym się w PKD 10. Decyzji na obniżenie przekroczeń nie wydawano. W przypadkach, gdzie występują przekroczenia, a nie jest możliwe osiągnięcie odpowiednich NDS i NDN w związku ze stosowaną technologią, wprowadzono w latach poprzednich rozwiązania organizacyjne, które mają na celu zmniejszenie narażenia. 75

76 Zakłady w celu ochrony przed hałasem sporządziły plany zmian organizacyjno technicznych, wykonują systematycznie pomiary, by monitorować występujący hałas oraz zabezpieczają pracowników w odpowiednie ochrony słuchu, dobierane na podstawie przeprowadzonych badań. Wszystkie działania naszej sekcji są skierowane na ochronę zdrowia pracowników, nie tylko w przypadku występowania hałasu, ale też innych czynników szkodliwych fizycznych, chemicznych i biologicznych, występujących w nadzorowanych zakładach, bowiem działania te mają na celu wyeliminowanie chorób zawodowych i innych chorób związanych z wykonywaną pracą. Tabela 19. Wykaz zakładów pracy i osób pracujących w przekroczeniach NDS i NDN w 2017 r. Dział PKD Rodzaj działalności PKD Liczba zakładów pracy, w których stwierdzono przekroczenia NDS/NDN Liczba osób pracujących w przekroczeniach NDS / NDN % osób pracujących w przekroczeniach NDS / NDN do osób skontrolowanych wg PKD Liczba osób którym poprawiono warunki pracy w zakresie przekroczeń NDS/NDN (w poprzednim roku) 10 Produkcja artykułów spożywczych ,30% 16 Produkcja wyrobów z drewna ,5% 23 Produkcja masy betonowej prefabrykowanej 1 4 0,60% 29 Produkcja maszyn ,27% 38 Przetwarzanie i unieszkodliwianie odpadów 1 6 4,96% VI.4 Choroby zawodowe W 2017 r. wpłynęło do stacji 1 zgłoszenie w sprawie podejrzenia o chorobę zawodową. W ramach prowadzonych postępowań w sprawach chorób zawodowych sporządzono 1 kartę oceny narażenia zawodowego. Wydano 1 decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej z poz. 3 wykazu chorób zawodowych. Od kilu lat zaobserwowano spadek zgłaszanych chorób zawodowych, widoczne jest to również w poniżej tabeli, gdzie od 2013 roku nie odnotowano żadnej choroby stwierdzonej, która zgodna byłaby z wykazem chorób zawartych w rozporządzeniu w sprawie chorób zawodowych. W latach poprzednich - przed 2013r., odnotowane były choroby narządu głosu, choroby skóry oraz choroby zakaźne i pasożytnicze. Ostatnio stwierdzono chorobę zawodową w 2012 roku w poz. 26 wykazu chorób zawodowych i dotyczyła pracownika z grupy zawodowej w branży opieka zdrowotna. 76

77 Tabela 20. Liczba chorób zawodowych stwierdzonych od brak przypadków chorób stwierdzonych Lp. Nazwa jednostki poz. z wykazu Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat 15 2 Choroby skóry 18 3 Choroby zakaźne lub pasożytnicze 26 RAZEM ( w latach) VI.5 Promocja zdrowia w środowisku pracy. Sekcja Nadzoru Środowiska Pracy oprócz zamierzeń zawartych w planach pracy, realizowała także działania o charakterze informacyjnym i oświatowym z zakresu higieny i medycyny pracy oraz promocji zdrowia w środowisku pracy. W 2017 r. podczas kontroli sanitarnych w zakładach pracy pracownicy Sekcji Nadzoru Środowiska Pracy PSSE Opatów: 1. jak od wielu lat, we współpracy z pracownikiem Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej w ramach programu ograniczenia zdrowotnych następstw palenia tytoniu, w związku ze światowym dniem palenia tytoniu w miesiącu listopadzie - w 5 zakładach pracy rozdysponowali ulotki informacyjne i plakaty dotyczące profilaktyki antytytoniowej. Z tych spotkań sporządzono adnotacje urzędowe. 2. w dalszym ciągu, w ramach kampanii Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy z siedzibą w Bilbao współuczestniczono w rozpowszechnianiu informacji nt. bezpiecznych warunków pracy prowadzonych przez Krajowy Punkt Centralny (CIOP-PIB). Podczas prowadzonych kontroli w podległych zakładach przedstawiciele PPIS informowali także, że na stronie internetowej stacji znajdują się materiały dotyczące w/w kampanii. 3. kontynuowano w dalszym ciągu współpracę z Wojewódzkim Ośrodkiem Medycyny Pracy w Kielcach i jednostkami orzeczniczymi II stopnia w zakresie chorób zawodowych. VI.6 Inne działania W ramach współpracy z WOMP w Kielcach tut. sekcja przesyła Karty oceny narażenia zawodowego na stanowiskach pracy dotyczące badanych pacjentów oraz decyzje chorób zawodowych. W ramach współpracy z PIP w Kielcach PPIS w Opatowie przesyła do wiadomości decyzje w sprawie chorób zawodowych. VI.7 Podsumowanie W 2017 r. bieżącym nadzorem objęto 194 zakłady pracy, które zatrudniały ogółem 3282 osoby. Głównym założeniem w planach pracy była kontynuacja nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami, produktami biobójczymi, detergentami, prekursorami narkotyków oraz czynnikami biologicznymi. Prowadzony systematyczny nadzór nad 77

78 zakładami pracy powoduje, że warunki z roku na rok ulegają poprawie, ponieważ zakłady sukcesywnie są modernizowane, stosują nowe maszyny i urządzenia. Liczba osób pracujących w narażeniu na ponadnormatywny hałas znajduje się praktycznie na tym samym poziomie. Pracodawcy w zakładach pracy, gdzie występuje ponadnormatywny hałas starają się ograniczyć narażenie poprzez stosowanie planów poprawy oraz wprowadzanie zmian organizacyjno technicznych. W 2018 roku sekcja nadal będzie realizowała zamierzenia w zakresie ochrony zdrowia przed narażeniem zawodowym występującym w środowisku pracy, czyli przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, włączając w to działania profilaktyczne, które zapobiegają chorobom zawodowym. Poniżej przedstawiono zdjęcia zmodernizowanych zakładów pracy w 2017 r. Zdjęcie 6. Zakład Omya Sp. z o.o. Zakład Jasice 78

79 Zdjęcie 7. Zakład Pit Stop J. Zimnicki w Lipniku 79

80 Zdjęcie 8. Zakład Luxiona Poland S.A. Jacentów 80

81 VII. NADZÓR NAD PLACOWKAMI NAUCZANIA I WYCHOWANIA ORAZ PLACÓWKAMI WYPOCZYNKU DZIECI I MŁODZIEŻY W 2017 roku skontrolowano 56 placówek nauczania i wychowania oraz 7 placówek wypoczynku dzieci i młodzieży. Łącznie przeprowadzono 148 kontroli, w tym 58 kontroli sanitarnych kompleksowych, 29 kontroli tematycznych związanych z przeglądem placówek do rozpoczęcia roku szkolnego 2017/2018, 21 kontroli tematycznych dotyczących oceny dostosowania mebli edukacyjnych do zasad ergonomii oraz 2 kontrole tematyczne dotyczących stanu sanitarnego. W ogólnej liczbie kontroli znajdują się również: 2 kontrole interwencyjne, 6 kontroli obiektów wypoczynku letniego i 1 kontrola wypoczynku zimowego oraz 29 kontroli sprawdzających wykonanie nakazów decyzji administracyjnych. Skutkiem w/w kontroli było wydanie 20 decyzji merytorycznych, 31 decyzji płatniczych, 2 upomnień, 1 decyzji z art.155 kpa, 1 decyzji z art.162 kpa oraz nałożenie 10 mandatów na kwotę 1000 zł. VII.1 Pomiary mebli szkolnych W 2017 roku pomiary wykonano w 21 obiektach i przebadano 903 stanowiska pracy uczniów, w tym 100 uczniów korzystało z mebli niedostosowanych. W 2016 r. pomiary wykonano w 22 obiektach i przebadano 534 stanowisk pracy uczniów w tym 101 uczniów korzystało z mebli niedostosowanych r. pomiar mebli wykonano w 15 obiektach, przebadano 735 uczniów r. pomiar mebli wykonano w 22 obiektach, przebadano 534 uczniów Wykres 19. Zestawienie pomiarów dot. stanowisk pracy uczniów w latach

82 VII.2 Ocena rozkładu zajęć lekcyjnych W 2017r. dokonano oceny w 32 obiektach, w 192 oddziałach, natomiast w 2016 roku dokonano oceny w 34 obiektach i w 223 oddziałach r. ocena rozkładu zajęć lekcyjnych w 37 obiektach, w 227 oddziałach 2016 r. ocena rozkładu zajęć lekcyjnych w 34 obiektach, w 223 oddziałach Wykres 20. Zestawienie oceny rozkładu zajęć lekcyjnych w latach VII.3 Ocena stanu sanitarno-technicznego w placówkach. W 2017 roku w 53 placówkach stwierdzono: 20 z nich mieściło się w budynkach technicznie złych, 10 miało zły stan higieniczno-sanitarny, 5 posiadało ponadnormatywną ilość uczniów na urządzenia ustępowe. W 2016 roku w 59 placówkach stwierdzono: 3 z nich mieściły się w budynkach technicznie złych, 1 miała zły stan higieniczno-sanitarny oraz techniczny, 7 miało zły stan higieniczno-sanitarny, 8 posiadało ponadnormatywną ilość uczniów na urządzenia ustępowe Poprawa warunków sanitarno-technicznych w latach W 2017 roku: wyposażenie w meble szkolne 7 placówek, remonty kompleksowe 1 placówka, remonty częściowe 6 placówek, malowanie 13 placówek, warunki higieny osobistej 17 placówek, 82

83 inne ogrodzenie działki, placu, boiska itp.) - 5 placówek. W 2016 roku: wyposażenie w meble szkolne - 5 placówek, remonty kompleksowe 0 placówek, remonty częściowe 8 placówek, malowanie 18 placówek, warunki higieny osobistej 4 placówki, inne ogrodzenie działki, placu, boiska itp.) - 7 placówek r r. 0 wyposażenie w meble szkolne remonty częściowe warunki higieny osobistej remonty kompleksowe malowanie inne ogrodzenie działki, plac, boiska itp.) Wykres 21. Poprawa warunków sanitarno-technicznych w latach VII.4 Dożywianie w placówkach szkolnych: W 2017 roku: w 30 placówkach wydawano ciepły posiłek, z którego korzystało 2553 uczniów, w tym z dofinansowania uczniów, w 2 placówkach podawano napój, z którego korzystało 216 uczniów. W 2016 roku: w 33 placówkach wydawano ciepły posiłek, z którego korzystało 2977 uczniów, w tym z dofinansowania uczniów, w 1 placówce zorganizowano śniadania szkolne, z których korzystało 58 uczniów, w tym z dofinansowania - 58 uczniów, w 14 placówkach podawano napój, z której korzystało 2685 uczniów. 83

84 2017 r Ilość placówek Ilość korzystających uczniów Ilość uczniów korzystających z dofinansowania placówek wydaje ciepły posiłek placówki wydaje napój 2016 r Ilość placówek Ilość korzystających uczniów Ilość uczniów korzystających z dofinansowania 0 placówek wydaje ciepły posiłek placówki zorganizowały śniadania placówki wydaje napój Wykres 22. Ocena stanu dożywiania uczniów w szkołach w latach VII.5 Opieka medyczna w szkołach W 21 szkołach podstawowych, w 1 liceum ogólnokształcącym, w 1 szkole ponadgimnazjalnej i w 1 szkole policealnej stwierdzono brak opieki lekarskiej i pielęgniarskiej. W 4 zespołach szkół stwierdzono: w 1 brak opieki pielęgniarskiej, w 3 brak opieki stomatologicznej, a we wszystkich - brak opieki lekarskiej. W 3 gimnazjach stwierdzono: w 2 brak opieki pielęgniarskiej, a we wszystkich - brak opieki lekarskiej. 84

85 VII.6 Infrastruktura do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego w szkołach. sale gimnastyczne posiadało: 12 szkół podstawowych, 2 gimnazja, 1 liceum ogólnokształcące, 1 szkoła policealna oraz 3 zespoły szkół. sale rekreacyjno-zastępcze posiadało: 11 szkół podstawowych i 1 zespołów szkół. brak sal gimnastycznych oraz rekreacyjno-zastępczych (uczniowie ćwiczą na korytarzu i na holu) wystąpił w 2 szkołach podstawowych i 1 gimnazjum. uczniowie 1 szkoły zawodowej korzystają z sali gimnastycznej poza placówką. VII.7 Podsumowanie Stan techniczny placówek z roku na rok ulega poprawie. Samorządy lokalne pozyskują środki finansowe na rozpoczęcie długo oczekiwanych remontów. Dlatego w ostatnim okresie obserwujemy dużo inicjatyw remontowych w szkołach, jak również poprawę infrastruktury. Nadal aktualnym problem jest brak opieki zdrowotnej w większości placówek oświatowowychowawczych. Zastrzeżenia budzi niedostateczna liczba typowych sal gimnastycznych w szkołach, zwłaszcza, że dzieci i młodzież w wieku rozwojowym potrzebują zwiększonej aktywności fizycznej, która wpływa na wydolność fizyczną organizmu, w tym prawidłowe kształtowanie postawy, jak również sprawności psychicznej dziecka. Na terenie powiatu opatowskiego w roku 2017 powstał jeden żłobek. Zdjęcie 9. Żłobek Ożarów. 85

86 VIII. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU Na terenie powiatu opatowskiego w 2017r. w rejestrze zakładów nadzorowanych przez Sekcję Higieny Żywności, Żywienia i PU wpisanych było 1112 obiektów żywności, żywienia, obrotu kosmetykami oraz materiałami i wyrobami do kontaktu z żywnością (w 2016r obiektów). Przeprowadzono kontrole w 377 obiektach. Obiekty, które nie zostały skontrolowane, to w dużym procencie środki transportu żywności (30 na 99 zarejestrowanych), ponieważ są to obiekty ruchome, często przebywające poza terenem powiatu. Drugą grupę obiektów nieskontrolowanych stanowią producenci pierwotni. W 2017r skontrolowano 23 producentów z 586 zarejestrowanych. W nadzorowanych zakładach przeprowadzono 572 kontrole sanitarne (w 2016r kontroli). Po przeprowadzonych kontrolach wydano 107 decyzji merytoryczne i 118 płatniczych, w tym 33 o naruszeniu przepisów prawa. Za stwierdzone uchybienia sanitarne na osoby winne zaniedbań nałożono 21 mandatów karnych na kwotę 4800 zł (w 2016 r. 32/72000 zł). Stan sanitarny nadzorowanych obiektów oceniany był zgodnie z jednolitymi procedurami urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, uwzględniającymi przepisy w zakresie wymagań higieniczno-sanitarnych (obowiązują arkusze ocen stanu sanitarnego jednolite w całym kraju). Spośród 377 obiektów skontrolowanych w 2017r., sklasyfikowano 309 obiektów. W wyniku przeprowadzonych ocen stanu sanitarnego, zdecydowana większość sklasyfikowanych w 2017r. zakładów oceniona została pozytywnie, poza czterema. W wyniku podjętych działań przez pracowników tutejszej Inspekcji zakłady usunęły liczne usterki. VIII.1 Ocena stanu sanitarno higienicznego wybranych grup nadzorowanych obiektów VIII.1.1 Sklepy spożywcze W 2017r. skontrolowano 177 sklepy spożywcze (zarejestrowanych było 206), w których przeprowadzono 300 kontroli. Stan sanitarny sklepów w porównaniu do lat ubiegłych utrzymuje się na porównywalnym poziomie, dzięki realizacji wydanych zaleceń i sprawowaniu nadzoru. Spotykane podczas kontroli usterki sanitarno-techniczne wynikają z zaniedbań właścicieli, minimalnego ich zaangażowania oraz braku znajomości obowiązujących przepisów prawa, zwłaszcza dotyczących obowiązku wdrażania kontroli wewnętrznej opartej na systemie HACCP. Na stwierdzone podczas kontroli usterki techniczne wydano 25 decyzji administracyjnych (w 2016 r. - 14). Najczęściej spotykane usterki dotyczyły: 86

87 złego stanu technicznego pomieszczeń (ściany, sufity, drzwi), braku ciepłej wody w obiektach, braku wdrożenia i przestrzegania instrukcji dobrej praktyki higienicznej, zniszczonych urządzeń, sprzętu, wyposażenia stykającego się z żywnością. Obowiązki wynikające z wydanych decyzji administracyjnych zostały wykonane w 18 obiektach. W 2 obiektach decyzje zostały umorzone, ze względu na likwidacje sklepu. W 5 obiektach termin wykonania zaleceń przypada na 2018r. Najczęściej stwierdzane podczas kontroli usterki sanitarne to: brak odzieży ochronnej, brak aktualnych orzeczeń do celów sanitarno- epidemiologicznych, w sprzedaży artykuły spożywcze przeterminowane, brak czystości i porządku w obiekcie, przepełnione kosze. Za stwierdzone podczas kontroli usterki sanitarne nałożono 16 mandatów karnych na sumę 3500 zł (2016 r. 17/3550 zł.) Ponadto wydano sześć upomnień. VIII.1.2 Hurtownie środków spożywczych W 2017r. na naszym terenie prowadziło działalność 4 hurtownie środków spożywczych. Stan sanitarny i techniczny nadzorowanych obiektów dobry. W hurtowniach przeprowadzono 2 kontrole sanitarne (2016 r. 5). VIII.1.3 Zakłady żywienia zbiorowego otwarte W 2017r na terenie powiatu prowadziło działalność 23 zakłady żywienia zbiorowego otwartego (2016r. 24). Skontrolowano 23 obiekty. Stan sanitarno-techniczny zakładów dobry. W zakładach tych przeprowadzono 44 kontrole (2016r. 57). Na stwierdzone podczas kontroli usterki techniczne wydano 4 decyzje administracyjne (2016r. - 4). Za stwierdzone podczas kontroli usterki sanitarne nałożono 2 mandaty karne na sumę 700 zł. Wszystkie obowiązki wynikające z wydanych decyzji administracyjnych zostały wykonane, a usterki sanitarne usunięte. Ponadto wydano dwa upomnienia, trzy postanowienia, jeden tytuł wykonawczy. VIII.1.4 Zakłady małej gastronomii W 2017r zarejestrowano 28 zakładów małej gastronomii (2016 r. 28). Skontrolowano 22 zakłady. Stan sanitarno-techniczny zakładów dobry. W zakładach tych przeprowadzono 36 kontroli sanitarnych (2016r. 57). Nałożono jeden mandat karny za stan sanitarny na kwotę 300zł, a także wydano 1 decyzję administracyjną na usterki techniczne. Obowiązki wynikające z wydanej decyzji administracyjnej zostały wykonane, a usterki sanitarne usunięte. Ponadto wydano jedno upomnienie. VIII.1.5 Ciastkarnie W 2017r. zarejestrowano 4 ciastkarnie (2016r. 4).Wszystkie ciastkarnie otrzymały ocenę pozytywną wg arkuszy ocen stanu sanitarnego. W zakładach tych przeprowadzono 7 kontroli sanitarnych (2016 r.- 7). Wydano 1 decyzję administracyjną na usterki techniczne. Obowiązki wynikające z wydanej decyzji administracyjnej zostały wykonane w terminie. 87

88 We wszystkich zakładach w ramach dbałości o bezpieczeństwo produkowanych wyrobów wprowadzono zakładowe programy GHP/GMP oparte na zasadach HACCP. VIII.1.6 Piekarnie W 2017r. prowadziło działalność 9 piekarni (2016r.- 9). Wszystkie piekarnie zostały skontrolowane i otrzymały pozytywną ocenę wg arkuszy ocen stanu sanitarnego. W zakładach tych przeprowadzono 18 kontroli (2016 r.- 15). Po przeprowadzonych kontrolach wydano 3 decyzje administracyjne na usunięcie usterek technicznych (2016r.-1). Obowiązek wynikający z wydanej decyzji został wykonany w terminie. Ponadto nałożono 2 mandaty za nie zachowany stan sanitarny na kwotę 300zł (m.in.. brudne: posadzki, ściany, sprzęt produkcyjny). Stan techniczny nadzorowanych obiektów w porównaniu do lat ubiegłych uległ poprawie. Właściciele wdrażają w swoich zakładach system jakości oparty na zasadach HACCP, który wpływa na bezpieczeństwo produkowanych w piekarniach środków spożywczych. Zdjęcie 10. Piekarnia w Lipniku VIII.2 Analiza porównawcza stanu sanitarno higienicznego obiektów. W 2017r. za stwierdzone podczas kontroli usterki sanitarne w: sklepach spożywczych nałożono 16 mandatów karnych na sumę 3500 zł (2016r. 17/3550 zł) zakładach żywienia zbiorowego otwartego nałożono 3 mandatów karnych na sumę 1000 zł (2016r- 6/1750zł) zakładach produkcji żywności nałożono 2 mandaty karne na sumę 300 zł (2016r.- 4/800zł) Najczęściej stwierdzane podczas kontroli usterki to: brak czystości i porządku w pomieszczeniach sklepu oraz zakładach żywienia zbiorowego otwartego, brak środków myjąco- dezynfekcyjnych, wprowadzanie do obrotu środków spożywczych po upływie terminu ważności, niewłaściwa odzież ochronna, brak segregacji asortymentu, brak aktualnych orzeczeń do celów sanitarno- epidemiologicznych. 88

89 Zdecydowaną większość nadzorowanych sklepów spożywczych stanowią sklepy małe, zlokalizowane na terenach wiejskich. W nich też stwierdza się najwięcej uchybień. Usterki sanitarno-techniczne wynikają z zaniedbań właścicieli, minimalnego ich zaangażowania oraz braku znajomości obowiązujących przepisów prawa, zwłaszcza dotyczących obowiązku wdrażania kontroli wewnętrznej opartej na systemie HACCP. VIII.3 Jakość zdrowotna środków spożywczych, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków w 2017r. Jakość zdrowotna środków spożywczych produkowanych i wprowadzanych do obrotu w nadzorowanych obiektach kontrolowana jest poprzez działania podejmowane w zintegrowanym systemie badań żywności. Tabela 21. Kierunki badań/ liczba pobranych próbek Kierunek badania Liczba próbek pobranych Próbki kwestionowane MIKROBIOLOGIA 76 METALE 11 SUBSTANCJE DODATKOWE 7 MATRIAŁY I WYROBY PRZEZNACZONE DO KONTAKTU Z ŻYWNOŚCIĄ 3 WWA 3 ZAWARTOŚĆ GLUTENU 0 PARAMETRY JEŁCZENIA 0 PESTYCYDY 9 AZOTANY 2 GMO 3 1 NAPROMIENIANIE 1 ANALIZA JODU W SOLI 0 ŻYWNOŚĆ WZBOGACONA 2 ZNAKOWANIE ( W TYM 5 PRÓBEK NA WYBRANE PARAMETRY W SUPLEMENTACH DIETY) 7 FORMALDEHYD W KOSMETYKACH 1 MYKOTOKSYNY 3 89

90 FURAN 1 3MCPD 1 SKAŻENIE PROMIENIOTWÓRCZE 2 RAZEM 132 W nadzorowanych obiektach w ramach urzędowej kontroli i monitoringu pobrano do badania laboratoryjnego 132 próbki środków spożywczych, kosmetyków i materiałów do kontaktu z żywnością. Jakość zdrowotna środków spożywczych wprowadzanych do obrotu jest dobra. Ponadto pobrano 41 próbki żywności spoza planu. Pobór wynikał z polecenia ŚPWIS. Z otrzymanych sprawozdań z badań wynika, iż 1 próbka uległa zakwestionowaniu z powodu stwierdzenia obecność DNA soi RR (40-3-2) oraz soi MON Na etykiecie produktu brak było informacji o modyfikacji genetycznej. VIII.4 Nadzór nad obiektami żywnościowo żywieniowymi Obiekty podlegające nadzorowi zlokalizowane są w miejscowościach turystycznych i wypoczynkowych, głównych szlakach komunikacyjnych, parkingach, dworcach PKS, stacjach paliw. Obiekty te podlegają także ocenie zgodności z wymaganiami zdrowotnymi żywności i żywienia w tych obiektach w letnim sezonie turystycznym. Na terenie powiatu opatowskiego nie ma miejscowości wypoczynkowych. Istnieją tylko miejscowości turystyczne, które w okresie letnim odwiedzane są przez turystów. Nadzorem zostały objęte wszystkie obiekty, zlokalizowane na szlakach przemieszczania się turystów. Do obsługi ruchu turystycznego na terenie tych miejscowości, na dworcach PKS, przy głównych drogach krajowych, parkingach, stacjach paliw nadzorem zostały objęte: VIII.4.1 Zakłady żywienia zbiorowego otwarte. Na terenie naszego powiatu zarejestrowanych było 21 zakładów żywienia zbiorowego otwartego. Skontrolowane zostały wszystkie zakłady. W zakładach tych przeprowadzono w okresie trwania sezonu turystycznego 26 kontroli. Podczas kontroli zwrócono szczególną uwagę na: zaopatrzenie w wodę, bezpieczne usuwanie odpadów, zagospodarowanie zużytych tłuszczy smażalniczych, zachowanie łańcucha chłodniczego, przestrzeganie parametrów obróbki termicznej, przestrzeganie czystości i porządku w obiekcie i jego otoczeniu, higienę pracowników, stan zaplecza sanitarnego dla personelu i konsumentów. Stan techniczny i sanitarny zakładów dobry. Wszystkie zakłady są zgodne z wymaganiami. W 2 obiektach stwierdzono nieprawidłowości dotyczące braku utrzymania kontroli wewnętrznej opartej na zasadach HACCP tj.: brak czystości i porządku w pomieszczeniach zakładu, sprzęt i urządzenia brudne, środki spożywcze bez oznaczeń, brak prowadzenia 90

91 dokumentacji GHP i GMP. Za stwierdzone nieprawidłowości nałożono 2 mandaty karne w wysokości 700zł. Po przeprowadzonych kontrolach sprawdzających stwierdzono usunięcie nieprawidłowości. Wydano 3 decyzje administracyjne na usterki techniczne (odnowa pomieszczeń, sprzętu produkcyjnego, itp.). Zalecenia zostały wykonane. VIII.4.2 Punkty Małej Gastronomii Na naszym terenie zarejestrowanych było w 2017r. 16 obiektów małej gastronomii. Skontrolowane zostały wszystkie obiekty. W zakładach tych przeprowadzono 22 kontrole. Stan sanitarny i techniczny zakładów dobry. Wszystkie zakłady są zgodne z wymaganiami wg arkusza oceny stanu sanitarnego i mają wdrożone zasady GHP i GMP. Podczas kontroli zwrócono szczególną uwagę na: zaopatrzenie w wodę, bezpieczne usuwanie odpadów, zagospodarowanie zużytych tłuszczy smażalniczych, zachowanie łańcucha chłodniczego, przestrzeganie parametrów obróbki termicznej, przestrzeganie czystości i porządku w obiekcie i jego otoczeniu, higienę pracowników, stan zaplecza sanitarnego dla personelu i konsumentów. W 2 obiektach stwierdzono nieprawidłowości: w jednym obiekcie nałożono mandat karny na kwotę 300 zł za usterki sanitarne (usunięte w trybie niezwłocznym), z kolei w drugim obiekcie wydano decyzje administracyjną na usterki techniczne. Decyzja wykonana w terminie. VIII.4.3 Automaty do lodów Na terenie powiatu w miejscowościach turystycznych zlokalizowanych było w 2017 r. 3 automaty do lodów. Wszystkie obiekty zostały skontrolowane. W zakładach tych przeprowadzono 5 kontroli. Stan techniczny i sanitarny obiektów dobry. Wszystkie zakłady są zgodne z wymaganiami. Kontrola wewnętrzna pełniona jest zgodnie z opracowanymi instrukcjami GHP i GMP. Są to obiekty stosunkowo nowe i należące do prywatnych właścicieli. VIII.4.4 Ciastkarnie Na terenie powiatu w miejscowościach turystycznych zlokalizowane były w 2017 r 2 ciastkarnie. Obiekty zostały skontrolowane. W zakładach tych przeprowadzono 3 kontrole. Stan techniczny i sanitarny jednego obiektu dobry. W jednym obiekcie wydano decyzję administracyjną na usterki techniczne (malowanie ścian, odnowienie sprzętu produkcyjnego). Decyzja została wykonana. Wszystkie zakłady są zgodne z wymaganiami wg arkuszy oceny stanu sanitarnego. Kontrola wewnętrzna pełniona jest prawidłowo, dostosowana do charakteru działalności. VIII.4.5 Piekarnie Na terenie powiatu zarejestrowanych było w 2017r. 9 piekarni. Skontrolowane zostały wszystkie obiekty. W zakładach tych przeprowadzono 12 kontroli. Wszystkie zakłady są zgodne z wymaganiami wg arkusza oceny stanu sanitarnego i mają wdrożone zasady GHP i GMP. Po przeprowadzonych kontrolach za stwierdzone usterki techniczne (odnowienie 91

92 pomieszczeń, urządzeń, sprzętu) w skontrolowanych obiektach wydano 3 decyzje administracyjne i nałożono 2 mandaty karne w wysokości 300zł za niezachowany stan sanitarny. Usterki natury sanitarnej usunięto niezwłocznie. Decyzje pozostają w trakcie realizacji. Podczas kontroli zwrócono szczególną uwagę na: zaopatrzenie w wodę, bezpieczne usuwanie odpadów, zagospodarowanie zużytych tłuszczy smażalniczych, zachowanie łańcucha chłodniczego, przestrzeganie parametrów obróbki termicznej, przestrzeganie czystości i porządku w obiekcie i jego otoczeniu, higienę pracowników, stan zaplecza sanitarnego dla personelu. VIII.4.6 Sklepy spożywcze W okolicach obiektów turystycznych i przy głównych drogach krajowych, stacjach paliw zlokalizowanych było 62 sklepy spożywcze. Wszystkie obiekty zostały skontrolowane. W obiektach tych przeprowadzono 70 kontroli. Podczas kontroli zwrócono szczególną uwagę na: zaopatrzenie w wodę, bezpieczne usuwanie odpadów, zachowanie łańcucha chłodniczego, przestrzeganie czystości i porządku w obiekcie i jego otoczeniu, higienę pracowników, stan zaplecza sanitarnego dla personelu. Stan techniczny większości skontrolowanych obiektów dobry. Wszystkie sklepy są zgodne z wymaganiami wg arkuszy oceny stanu sanitarnego. Kontrola wewnętrzna pełniona jest zgodnie z opracowanymi instrukcjami GHP. Po przeprowadzonych kontrolach na stwierdzone usterki techniczne (odnowienie pomieszczeń, urządzeń, sprzętu, właściwe wyposażenie stoisk sprzedaży) w skontrolowanych obiektach wydano 8 decyzji administracyjnych. Wszystkie zostały wykonane. Za stwierdzone usterki sanitarne nałożono 7 mandatów karnych na sumę 1300 zł. Mandaty karne nałożono za: wprowadzanie do sprzedaży artykułów spożywczych po upływie terminu ważności, nieprawidłowe przechowywanie środków spożywczych wymagających chłodzenia, zły stan sanitarny pomieszczeń, brak środków myjąco-dezynfekcyjnych. Podczas kontroli sprawdzających stwierdzono usunięcie nieprawidłowości i doprowadzenie zakładów do odpowiedniego stanu. VIII.5 Nadzór nad obiektami żywieniowymi w miejscach wypoczynku zimowego i letniego dzieci i młodzieży oraz ocena ich funkcjonowania. W sezonie zimowym w 2017r. zgłoszono 1 zimowisko zlokalizowane w obiekcie na terenie powiatu opatowskiego. Wypoczynek zorganizowany w Samorządowym Zespole Szkół Nr 2 ul. Kopernika 30, Opatów, w terminie r r. dla 40 uczestników (19 chłopców i 21 dziewczynek) w wieku lat. Uczestnicy korzystali z jednego posiłku: obiad jednodaniowy- zupa z pieczywem i kompotem, podawana w naczyniach wielokrotnego użytku (będących na wyposażeniu stołówki). Posiłki przygotowywane były przez personel kuchni 92

93 i spożywane przez uczestników w stołówce szkolnej. Zupy (przygotowywane na wywarach mięsno- warzywnych) były urozmaicone i nie powtarzały się przez okres trwania turnusu. W stołówce podczas trwania turnusu przeprowadzono jedną kontrolę tematyczną dotycząca oceny organizacji żywienia i warunków higieniczno- sanitarnych w stołówce. Podczas kontroli stwierdzono, że produkcja i wydawanie posiłków odbywa się z uwzględnieniem zasad GHP i GMP. Nie stwierdzono uchybień sanitarno higienicznych. W miesiącu lipcu i sierpniu 2017r. na terenie powiatu opatowskiego zorganizowano 6 wypoczynków letnich dla dzieci i młodzieży 1. Wypoczynek zlokalizowany w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym Niemienice 95, Sadowie, w terminie r r. dla 44 uczestników (21 chłopców i 23 dziewczynek) w wieku lat. Organizatorem była Fundacja Światło-Życie, Ośrodek w Sandomierzu, ul. Mariacka 8, Sandomierz. Uczestnicy korzystali z wyżywienia całodobowego posiłków przygotowywanych w Ośrodku Szkolno- Wychowawczym w Niemienicach, będącego pod bezpośrednim nadzorem ŚPWIS. Posiłki serwowane przez pracowników ośrodka, spożywane były w stołówce Ośrodka Szkolno- Wychowawczego. Składały się z I i II śniadania, dwudaniowego obiadu oraz kolacji podawanych w naczyniach wielokrotnego użytku. Posiłki urozmaicone, nie powtarzały się przez okres trwania turnusu. 2. Wypoczynek zlokalizowany w Publicznej Szkole Podstawowej Wszachów 49A Baćkowice, w terminie r r. dla 24 uczestników (14 chłopców i 10 dziewczynek) w wieku 6-13 lat. Organizatorem było Europejskie Centrum Integracji i Współpracy Samorządowej Dom Europy, ul. Marii Curie- Skłodowskiej 32/9, Lublin. Posiłki dostarczane były przez firmę cateringową Bar u Reni, będącą pod nadzorem PIS, następnie serwowane przez pracowników szkoły i spożywane w stołówce Publicznej Szkoły Podstawowej. Składały się ze śniadania i jednodaniowego obiadu (podawanych w naczyniach jednorazowego użytku) oraz owoców sezonowych. Posiłki urozmaicone, nie powtarzały się przez okres trwania turnusu. Podczas trwania półkolonii przeprowadzono jedną kontrolę w dniu r. Była to kontrola tematyczna dotycząca oceny organizacji żywienia oraz warunków higienicznosanitarnych. Podczas kontroli stwierdzono, że czynności związane z organizacją żywienia zostały dostosowane do warunków sanitarno-higienicznych. W dniu kontroli czystość bieżąca części żywieniowej bez zastrzeżeń. Nie stwierdzono uchybień natury sanitarno higienicznej. 3. Wypoczynek zlokalizowany w Publicznej Szkole Podstawowej Modliborzyce Baćkowice, w terminie r r. dla 37 uczestników (19 chłopców i 18 dziewczynek) w wieku 3,5-16 lat. Organizatorem było Europejskie Centrum Integracji i Współpracy Samorządowej Dom Europy, ul. Marii Curie- Skłodowskiej32/9, Lublin. Posiłki dostarczane były przez firmę cateringową Bar u Reni, będącą pod nadzorem PIS, następnie serwowane przez pracowników szkoły i spożywane w stołówce Publicznej Szkoły Podstawowej. Składały się ze śniadania i jednodaniowego obiadu (podawanych w naczyniach jednorazowego użytku) oraz owoców sezonowych. Posiłki urozmaicone, nie powtarzały się przez okres trwania turnusu. Podczas trwania półkolonii przeprowadzono jedną kontrolę w dniu 93

94 r. Była to kontrola tematyczna dotycząca oceny organizacji żywienia oraz warunków higieniczno- sanitarnych. Podczas kontroli stwierdzono, że czynności związane z organizacją żywienia zostały dostosowane do warunków sanitarnohigienicznych. W dniu kontroli czystość bieżąca części żywieniowej bez zastrzeżeń. Nie stwierdzono uchybień sanitarno higienicznych. 4. Wypoczynek zlokalizowany w Publicznej Szkole Podstawowej Stodołach- Kolonia 55, Wojciechowice, w terminie r r. dla 41 uczestników (14 chłopców i 27 dziewczynek) w wieku 6-14 lat. Organizatorem była Publiczna Szkoła Podstawowa w Stodołach, Stodoły- Kolonie 55, Wojciechowice. Posiłki dostarczane były przez firmę cateringową Elmar, będącą pod nadzorem PIS, następnie serwowane przez pracowników firmy cateringowej i spożywane w stołówce Publicznej Szkoły Podstawowej. Składały się ze śniadania, dwudaniowego obiadu i podwieczorku, podawanych w naczyniach jednorazowego użytku. Zupy przygotowywane na wywarach warzywnych, warzywno- mięsnych. Pieczywo mieszane. Posiłki urozmaicone, nie powtarzały się przez okres trwania turnusu. Podczas trwania półkolonii przeprowadzono jedną kontrolę w dniu r. Była to kontrola tematyczna dotycząca oceny organizacji żywienia oraz warunków higienicznosanitarnych. Podczas kontroli stwierdzono, że czynności związane z organizacją żywienia zostały dostosowane do warunków sanitarno-higienicznych. W dniu kontroli czystość bieżąca części żywieniowej bez zastrzeżeń. Nie stwierdzono uchybień sanitarno higienicznych. 5. Wypoczynek zlokalizowany w Publicznej Szkole Podstawowej Piórków 9, Baćkowice, w terminie r r. dla 20 uczestników (8 chłopców i 12 dziewczynek) w wieku 8-14 lat. Organizatorem było Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Wczoraj, Dziś, Jutro ul. Klasztorna 3A, Opatów. Posiłki dostarczane były przez firmę cateringową Bar u Reni, będącą pod nadzorem PIS, następnie serwowane przez pracowników szkoły i spożywane w stołówce Publicznej Szkoły Podstawowej. Składały się ze śniadania i jednodaniowego obiadu (podawanych w naczyniach jednorazowego użytku) oraz owoców sezonowych. Posiłki urozmaicone, nie powtarzały się przez okres trwania turnusu. Podczas trwania półkolonii przeprowadzono jedną kontrolę w dniu r. Była to kontrola tematyczna dotycząca oceny organizacji żywienia oraz warunków higieniczno- sanitarnych. Podczas kontroli stwierdzono, że czynności związane z organizacją żywienia zostały dostosowane do warunków sanitarno-higienicznych. W dniu kontroli czystość bieżąca części żywieniowej bez zastrzeżeń. Nie stwierdzono uchybień sanitarno higienicznych. 6. Półkolonia zlokalizowana w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym imienia Mieczysława Jopka w Dębnie, Dębno 69, Ożarów. Organizatorem był Urząd Gminy w Tarłowie, ul. Rynek 2, Tarłów. Wypoczynek zorganizowano dla 46 uczestników (20 dziewczynek i 26 chłopców) w wieku lat, w terminie r r. Uczestnicy korzystali z jednego posiłku śniadania, sporządzanego przez pracowników Ośrodka. Obiady i kolacje spożywane podczas wycieczek w trakcie trwania wypoczynku. Śniadania urozmaicone, nie powtarzały się przez okres trwania turnusu. 94

95 We wszystkich w/w przypadkach jadłospisy były wywieszone na tablicy ogłoszeń w korytarzach komunikacyjnych i w stołówkach. Wszystkie kontrole przeprowadzono wspólnie z pracownikiem pionu Higieny Dzieci i Młodzieży. VIII.6 Nadzór nad prawidłowością znakowania wołowiny i przetworów z mięsa wołowego w obrocie. W zakresie pochodzenia oraz znakowania wołowiny w miejscach obrotu mięsem przeprowadzono 15 kontroli sanitarnych w tym: 7 w sklepach mięsno-wędliniarskich, 8 w sklepach spożywczych ze stoiskiem mięsnym. W 4 skontrolowanych sklepach mięso wołowe pochodziło od producentów z terenu powiatu opatowskiego (nadzorowane przez IW ubojnie). Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie śledzenia oraz znakowania wołowiny. Mięso do sklepów dostarczane jest przez producentów lub hurtowników ich środkami transportu. Mięso jest rozbierane przez producentów w zakładzie i jest dostarczane do sklepu już w elementach. W skontrolowanych sklepach na dostarczone elementy mięsa wołowego przedstawiono faktury, które zawierały wszystkie wymagane informacje, oraz posiadały adnotację, że faktura stanowi równocześnie handlowy dokument identyfikacyjny. VIII.7 Nadzór nad nową żywnością oraz żywnością genetycznie modyfikowaną (GMO). W czasie przeprowadzanych kontroli sanitarnych w obiektach obrotu żywnością sprawdzano prawidłowość znakowania produktów GMO i potencjalnie GMO. W 2017r. skontrolowano 188 obiektów obrotu żywnością, zaś 176 oceniano na podstawie arkuszy oceny stanu sanitarnego - nie spotkano żywności zawierającej produkty GMO. Stwierdzane były tylko środki spożywcze potencjalnie GMO. Na spotykanych w obiektach obrotu wyrobach z soi, producenci deklarowali napis, że produkty te są wyprodukowane z soi nie modyfikowanej genetycznie. Natomiast na wyrobach z kukurydzy brak takich napisów. W zakładach produkujących żywność sprawdzany jest sposób dodawania substancji dodatkowych, które mogą być potencjalnie GMO. Dodawanie substancji dodatkowych, potencjalnie genetycznie modyfikowanych, stwierdzono w Zakładzie cukierniczym w Prusach. W zakładzie tym dodawana jest lecytyna sojowa do produkowanych mas do wafelków. Na etykietach tych wyrobów, w składzie surowcowym podana jest informacja o dodawaniu lecytyny sojowej. Zakład posiada świadectwo jakości od producenta, iż soja nie jest genetycznie modyfikowana. 95

96 VIII.8 Działania podejmowane w związku z powiadomieniami w systemie RASFF (system wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i materiałach do kontaktu z żywnością) W 2017r. do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Opatowie wpłynęły 2 powiadomienia alarmowe i 2 powiadomienia informacyjne, dotyczące produktów znajdujących się w obrocie w obiektach nadzorowanych przez tutejszą Inspekcję. W związku z otrzymanymi powiadomieniami przeprowadzono 12 kontroli interwencyjnych. Kontrole przeprowadzono w sklepach spożywczych- 9, aptece- 1, zakładach żywienia zbiorowego otwartego-1, kiosku spożywczym-1. Podczas przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono w obrocie, umieszczonych w systemie RASFF środków spożywczych i materiałów do kontaktu z żywnością. VIII.9 Nadzór nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego, środkami spożywczymi wzbogaconymi witaminami lub składnikami mineralnymi W 2017r. w ramach nadzoru nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego, środkami spożywczymi wzbogaconymi witaminami lub składnikami mineralnymi podjęto działania. Ilość przeprowadzonych kontroli 12 Ilość i rodzaj skontrolowanych obiektów 11, w tym: apteki 5 punkt apteczny-1 sklep zielarsko- medyczny 1 sklep spożywczy- 4 Ilość ocenionych produktów 12 Podczas przeprowadzania kontroli sanitarnych, w skontrolowanych zakładach obrotu żywnością nie stwierdzono nieprawidłowości we wprowadzaniu w/w produktów do obrotu. Stosowane przez producentów oświadczenia żywieniowe i zdrowotne były prawidłowe. Do badania pobrano 5 próbek suplementów diety. Próbki zbadano w kierunku: znakowanie i analityka- 5 próbek W zakresie zbadanych parametrów i znakowania nie stwierdzono nieprawidłowości. Ponadto pobrano: 1. W kierunku znakowania: 1 próbka środków spożywczych stosowanych w dietach o ograniczonej zawartości energii w celu redukcji masy ciała, 1 próbkę środków spożywczych uzupełniających obejmujących produkty zbożowe przetworzone i inne środki spożywcze dla niemowląt i małych dzieci w wieku od roku do trzech lat. 2. W kierunku mikotoksyn: środki spożywcze uzupełniające obejmujące produkty zbożowe przetworzone i inne środki spożywcze dla niemowląt i małych dzieci, z wyjątkiem ryżowych i kukurydzianych. W zakresie zbadanych parametrów nie stwierdzono nieprawidłowości. 96

97 VIII.10 Podejmowanie interwencji na wniosek konsumentów lub innych instytucji W 2017 roku otrzymano i rozpatrzono 5 interwencji: 2 anonimowe telefoniczne, 3 z podanymi danymi osoby składającej interwencję. Przeprowadzono 4 kontrole interwencyjne we wskazanych obiektach: w 2 obiektach zarzuty nie potwierdziły się, w 2 obiektach zarzuty częściowo potwierdziły się, a za zaistniały zły stan sanitarny nałożono dwa mandaty karne na sumę 300 złotych, w przypadku 1 interwencji, przekazano ją do właściwej PSSE (ze względu na położenie zakładu produkcyjnego). VIII.11 Postępowanie z środkami spożywczymi o niewłaściwej jakości zdrowotnej. Zakwestionowane i wycofane podczas kontroli środki spożywcze w poszczególnych rodzajach obiektów W czasie przeprowadzanych kontroli sanitarnych stwierdzano środki spożywcze nieprawidłowej jakości, które były wycofywane w trakcie kontroli. Wartość zakwestionowanych i wycofanych środków spożywczych to 451,85 zł. Środki spożywcze kwestionowane i wycofywane podczas kontroli to: środki spożywcze bez oznakowania: drób, podroby i produkty drobiarskie, jaja i produkty jajeczne; ryby owoce morza i ich przetwory (109,90 zł) środki spożywcze przeterminowane: mleko i przetwory mleczne; wyroby cukiernicze i ciastkarskie; tłuszcze roślinne; koncentraty spożywcze; majonezy, musztardy i sosy; zioła i przyprawy (122,00 zł), środki spożywcze o niewłaściwej jakości: mleko i przetwory mleczne; wyroby cukiernicze i ciastkarskie (219,95 zł). VIII.12 Nadzór nad bezpiecznym używaniem kosmetyków. Działania podejmowane w związku z nadzorem nad kosmetykami zgłoszonymi w systemie RAPEX (powiadamianie o niebezpiecznych kosmetykach). W 2017r. pod nadzorem Państwowej Powiatowej Inspekcji Sanitarnej w Opatowie znajdowało się 7 obiektów obrotu kosmetykami. W obiektach tych przeprowadzono 8 kontroli, oceniając łącznie 7 produktów kosmetycznych, znajdujących się w obrocie pod względem zgodności znakowania. Kontrole dotyczyły wyrobów dla osób dorosłych, farby do włosów i pasty do zębów produkcji krajowej oraz z krajów Unii Europejskiej. Podczas przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono niezgodności oświadczeń stosowanych w odniesieniu do ocenianych produktów kosmetycznych. 97

98 Do badania w ramach urzędowej kontroli w 2017r. pobrano 1 próbkę kosmetyku: Skoncentrowana odżywka utwardzająca w kierunku badania na zawartość formaldehydu. Próbka odpowiadała wymaganiom w zakresie badanych parametrów. VIII.13 Nadzór nad materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością w zakresie wdrażania i przestrzegania przez przedsiębiorców wymagań określonych w przepisach rozporządzeń Komisji (WE) 1935/2004, z uwzględnieniem art. 15 i 16 (znakowanie i deklaracja zgodności) oraz nr 2023/2006. Na terenie powiatu opatowskiego nie ma zarejestrowanych zakładów produkujących i importujących materiały i wyroby do kontaktu z żywnością. W trakcie przeprowadzania kontroli sanitarnych w zakładach produkcyjnych i żywieniowych oraz obiektach obrotu środkami spożywczymi sprawdzany jest sposób znakowania i jakość zdrowotna używanych materiałów i wyrobów kontaktujących się z żywnością. W trakcie kontroli nie stwierdzono stosowania nieprawidłowych materiałów i wyrobów. Wszystkie używane w zakładach materiały i wyroby były prawidłowo znakowane i były dopuszczone do kontaktu z żywnością. W 2017r. pobrano 3 próbki materiałów do kontaktu z żywnością: 1 próbka (Pojemnik Venecia 1l cytrynowy )- w ramach urzędowej kontroli w kierunku migracji globalnej, 1 próbka (Literatki Grecja )- w ramach monitoringu w kierunku migracji ołowiu i kadmu, 1 próbka (Butelka ze smoczkiem Canpol babies )- w ramach urzędowej kontroli w kierunku oceny organoleptycznej. Próbki nie były kwestionowane. VIII.14 Podsumowanie Stan sanitarno-higieniczny obiektów żywieniowo żywnościowych w porównaniu do lat ubiegłych uległ polepszeniu. Jest to wynikiem nadzoru i wykonania przez przedsiębiorców zaleceń wydanych przez PPIS w Opatowie. Właściciele obiektów dostosowują swoje zakłady do obowiązujących nowych przepisów, które są spójne z przepisami Unii Europejskiej. Dzięki sukcesywnie wprowadzanej przez przedsiębiorców samokontroli (kontroli wewnętrznej opartej na zasadach GHP/GMP oraz zasad systemu HACCP), jak również systemów kontroli jakości, jakość zdrowotna produkowanych i wprowadzanych do obrotu środków spożywczych poprawia się z każdym rokiem. W celu zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego żywności w dalszym ciągu będzie kontynuowany nadzór sanitarny szczególnie w zakresie: wdrażania i skutecznego stosowania systemów kontroli wewnętrznej w obiektach żywności i żywienia zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP), dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) oraz zasad systemu HACCP wraz z niezbędną dokumentacją, poprawy funkcjonalności zakładów, 98

99 stosowania prawidłowych procesów mycia i dezynfekcji, prawidłowego znakowania wyrobów, właściwego stosowania substancji dodatkowych, zachowania higieny osobistej i higieny miejsca pracy, identyfikowalności surowców i produktu gotowego, zachowania łańcucha chłodniczego na całej drodze od surowca do gotowego wyrobu zwłaszcza środków spożywczych łatwo psujących się, obrotu środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i suplementów diety szczególnie w aspekcie ich prawidłowego znakowania, oceny jakości stosowanych przedmiotów użytku, prowadzenia kontroli akcyjnych nad produktami stwarzającymi ryzyko w ich spożyciu. Tabela 22. Stan wdrożenia systemu zapewnienia bezpieczeństwa żywności w oparciu o GHP, GMP i zasady systemu HACCP w zakładach żywnościowo żywieniowych w 2017 r. Rodzaj obiektu Obiekty produkcji żywności Zakłady żywienia zbiorowego zamknięte Zakłady żywienia zbiorowego otwarte Punkty małej gastronomii Obiekty obrotu (bez środków transportu) Środki transportu Liczba obiektów objętych nadzore m PIS System zapewnie nia jakości MIKRO przedsiębiorstwa (od 1 do 9 pracowników) GHP 64 4 GMP 64 4 Zasady systemu HACCP GHP Liczba obiektów posiadających opracowany, wdrożony i dokumentowany system MAŁE ŚREDNIE przedsiębiorstwa przedsiębiorstwa (od 10 do 49 (od 50 do 249 pracowników) pracowników) GMP 35 1 Zasady systemu HACCP GHP 22 GMP 22 Zasady systemu HACCP GHP 28 GMP 28 Zasady systemu HACCP 28 GHP GMP Zasady systemu HACCP 99 GHP 40 GMP Zasady systemu HACCP DUŻE przedsiębiorstwa (250 i więcej pracowników) 99

100 IX. PROMOCJA ZDROWIA I OŚWIATA ZDROWOTNA Działalność w zakresie promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej realizowana przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Opatowie w 2017 roku była zgodna z celami Narodowego Programu Zdrowia na lata Realizowano ogólnopolskie programy edukacyjne, programy wojewódzkie, interwencje nieprogramowe oraz prowadzono kampanie informacyjne. Podejmowano także działania wynikające z aktualnej sytuacji epidemiologicznej oraz potrzeb środowiska lokalnego. Działania programowe były skierowane przede wszystkim do dzieci i młodzieży, natomiast interwencje nieprogramowe do ogółu społeczeństwa. IX.1 Program edukacyjny: Trzymaj formę Celem Ogólnopolskiego Programu Edukacyjnego Trzymaj Formę! jest edukacja w zakresie trwałego kształtowania prozdrowotnych nawyków wśród młodzieży szkolnej i ich rodzin, poprzez promocję zasad aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety. Program adresowany jest do uczniów szkół gimnazjalnych, uczniów klas V i VI szkół podstawowych oraz ich rodziców. W XI edycji programu uczestniczyło 26 szkół (17 podstawowych oraz 9 gimnazjów). Edukacją objęto 1490 uczniów, 331 rodziców. Zdjęcie 11. Program Trzymaj formę w SZS Nr 2 w Opatowie W ramach programu, w szkołach odbywały się prelekcje, pogadanki z udziałem pracowników służby zdrowia. Przygotowywano także sałatki, surówki, soki, układano jadłospisy zgodnie z zasadami zbilansowanej diety oraz obliczano wskaźnik BMI. Realizujący program, oprócz materiałów programowych wykorzystali film pt. Z grubego na zdrowego Nie zamykaj oczu. 100

101 IX.2 Zapobieganie oraz ograniczanie palenia tytoniu Krajowy Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce Celem Programu jest ograniczenie narażenia na dym papierosowy (w odniesieniu do czynnego i biernego palenia tytoniu) wśród Polaków. W ramach zapobiegania paleniu tytoniu przez dzieci i młodzież oraz propagowaniu mody na niepalenie, zrealizowano kolejne edycje programów edukacji antytytoniowej. IX.2.1 Czyste powietrze wokół nas Pierwszym ogniwem edukacji antytytoniowej jest program Przedszkolnej Edukacji Antytytoniowej pt. Czyste powietrze wokół nas, który jest skierowany do dzieci w wieku 5-6 lat w przedszkolach i oddziałach zerowych, w szkołach podstawowych oraz ich rodziców i opiekunów. Głównym celem programu jest wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy oraz wykształcenie u dzieci świadomej umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, w których inne osoby palą przy nich papierosy. Do realizacji IX edycji programu przystąpiło 22 placówki z terenu powiatu opatowskiego. Koordynatorzy przedszkolni i szkolni zostali przygotowani do realizacji programu Czyste Powietrze Wokół Nas przez pracownika Sekcji Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej PSSE Opatów, podczas narad wdrożeniowych przeprowadzonych w przedszkolach i szkołach podstawowych. W wyniku realizacji działań programowych edukacją objęto 696 dzieci oraz 308 rodziców. W ramach podsumowania, realizowanego przez Przedszkole programu edukacji antytytoniowej Czyste powietrze wokół nas, zostały zorganizowane happeningi ulicami miast. W ramach monitoringu realizacji programu edukacyjnego przeprowadzono 4 wizytacje. W porównaniu do roku ubiegłego, liczba placówek biorących udział w programie nie uległa zmianie, natomiast liczba uczniów oraz rodziców realizujących program zmniejszyła się. Zdjęcie 12. Program Czyste powietrze wokół nas w Przedszkolu Publicznym w Ożarowie IX.2.2 Nie pal przy mnie, proszę. Adresatami programu Nie pal przy mnie, proszę są uczniowie klas I-III szkoły podstawowej. Program stanowi drugie ogniwo w cyklu programów z zakresu profilaktyki antytytoniowej, 101

102 adresowanych do dzieci i młodzieży szkolnej. Celem głównym programu jest zmniejszenie narażenia dzieci na bierne palenie tytoniu. Zdjęcie 13. Program Nie pal przy mnie, proszę w SZS Nr 2 w Opatowie Realizacja programu odbywa się w formie zajęć warsztatowych. Program proponuje realizację zajęć metodami aktywizującymi, dostosowanymi do wieku dzieci, takimi jak m.in. burza mózgów, mini wykład, wierszyk, krzyżówka czy też układanka o wiewiórce. W celu wdrożenia programu do szkoły pracownik PZiOZ przeprowadził z koordynatorami szkolnymi programu narady wdrożeniowe podczas, których przypomniano cele główne, szczegółowe oraz przedstawiono ramowe założenia realizacji programu. W realizacji VII edycji programu Nie pal przy mnie, proszę uczestniczyło 1134 uczniów oraz 881 rodziców w 25 szkołach. Analizując liczbę uczestników programu tej edycji do poprzedniej, liczba ta się zmniejszyła. W ramach monitoringu realizacji programu edukacyjnego przeprowadzono 5 wizytacji. IX.2.3 Znajdź właściwe rozwiązanie W roku szkolnym 2016/2017 do realizacji VII edycji programu przystąpiło 18 szkół podstawowych oraz 9 gimnazjów z terenu powiatu opatowskiego. W wyniku podjętych działań programowych edukacją objęto 982 uczniów. Ponadto w program zaangażowano 488 rodziców, którzy aktywnie uczestniczyli w wybranych zadaniach programowych. W ramach monitoringu realizacji programu edukacyjnego przeprowadzono 4 wizytacje. Dodatkowo w celu wsparcia działań szkół z zakresu profilaktyki antytytoniowej zorganizowano prelekcję dla młodzieży gimnazjalnej uczestniczących w programie. Przeprowadzono prelekcje dot. zagrożeń związanych z paleniem tytoniu dla uczniów szkoły podstawowej. Celem prelekcji było zachęcenie dzieci i młodzieży do wybrania życia wolnego od nałogu nikotynowego. 102

103 IX.2.4 Bieg po zdrowie Jest to nowy program antytytoniowej edukacji zdrowotnej opracowany w Głównym Inspektoracie Sanitarnym we współpracy z ekspertami. W roku szkolnym 2016/2017 ruszyła I edycja programu Bieg po zdrowie. Głównym celem programu jest opóźnienie lub zapobiegnięcie inicjacji tytoniowej wśród dzieci i młodzieży. Grupa, do której skierowany jest program, to dzieci w IV klasie szkoły podstawowej. Zajęcia w programie Bieg po zdrowie realizowane były za pomocą bardzo zróżnicowanych metod aktywizujących. Do programu przygotowano atrakcyjne, bogato ilustrowane materiały: podręcznik dla nauczyciela, zeszyt ćwiczeń dla ucznia, plakaty, oraz ulotkę informacyjną dla rodziców. Do realizacji I edycji programu przystąpiło 8 szkół podstawowych z powiatu opatowskiego. W realizacji programu Bieg po zdrowie uczestniczyło 169 uczniów oraz 171 rodziców. W ramach monitoringu realizacji programu przeprowadzono 4 wizytacje. W celu wzmocnienia działań zorganizowano i przeprowadzono 5 spotkań edukacyjnych dot. profilaktyki antytytoniowej. Podczas spotkań omówiono prezentację multimedialną oraz zwrócono uwagę na skutki zdrowotne zarówno czynnego jak i biernego palenia tytoniu, koszty palenia. W spotkaniach uczestniczyło 140 osób. Profilaktyka antytytoniowa realizowana była również podczas realizacji interwencji nieprogramowych takich jak: IX.2.5 Światowy Dzień bez Tytoniu ph. Tytoń zagrożenie dla rozwoju Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stara się w tym dniu zwrócić uwagę ludzi na kwestię zdrowotnych, społecznych i ekonomicznych skutków palenia tytoniu. Tegoroczne hasło obchodów brzmiało: Tytoń zagrożenie dla rozwoju. Celem podejmowanych działań w ramach obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu było wykazanie zagrożeń, jakie przemysł tytoniowy stwarza dla rozwoju wszystkich krajów, w tym zdrowia i dobrego samopoczucia obywateli oraz zaproponowanie środków, które rządy i społeczeństwo powinny podjąć w celu promowania zdrowia i rozwoju. W ramach obchodów Światowego Dnia bez Papierosa Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Opatowie organizowała oraz uczestniczyła w następujących przedsięwzięciach: Ulicami miasta przeszedł happening pod hasłami Nie palimy i sobie nie szkodzimy oraz Nie pal przy mnie proszę w wykonaniu dzieci z Przedszkola Publicznego w Opatowie. Podczas korowodu dzieci prezentowały hasła przeciwko paleniu tytoniu. 103

104 We współpracy z Komendą Powiatową Policji w Opatowie odbyła się akcja w ruchu drogowym ph. Nie pal kieruj się własnym rozsądkiem, skierowana do kierowców i pasażerów, popularyzująca bezpieczeństwo w ruchu drogowym oraz profilaktykę antytytoniową. Zdjęcie 14. Happening antynikotynowy w Przedszkolu Publicznym w Opatowie IX.2.6 Światowy Dzień Rzucania Palenia 2017 W trzeci czwartek listopada obchodzony jest Światowy Dzień Rzucania Palenia. Przy współpracy z pedagogiem w tym dniu w szkołach zorganizowano spotkania edukacyjne z uczniami szkół podstawowych oraz gimnazjalnych dot. szkodliwego wpływu palenia czynnego i biernego na zdrowie człowieka. Zwrócono uwagę na kształtowanie odpowiedzialności za własne zdrowie i innych ludzi oraz za skutki zachowań związanych z paleniem tytoniu w postaci e-papierosów. Zdjęcie 15. Światowy Dzień Rzucania Palenia 2017 w SP w Ożarowie W ramach obchodów Światowego Dzień Rzucania Palenia we współpracy z pedagogiem szkolnym został zorganizowany oraz rozstrzygnięty konkurs plastyczny pod hasłem "PAPIEROS TWÓJ WRÓG". 104

105 Dodatkowo Państwowa Inspekcja Sanitarna realizuje zadanie Nr 8 POZNPT Wyeliminowanie ekspozycji na dym tytoniowy w miejscach pracy i innych miejscach użyteczności publicznej. Pracownicy Oddziału Nadzoru Sanitarnego PSSE przeprowadzili monitoring przestrzegania zapisów Ustawy z dn. 9 listopada 1995 r. O ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych dot. prawidłowego oznakowania stref bezdymnych oraz zakazu palenia tytoniu w tych strefach. Podczas 547 kontroli przeprowadzonych w placówkach nauczania i wychowania, zakładach opieki zdrowotnej, zakładach pracy oraz zakładach gastronomicznych i innych obiektach użyteczności publicznej stwierdzono, iż zapisy Ustawy są przestrzegane. IX.3 Krajowy Program Zwalczania HIV i Zapobiegania AIDS Głównym celem programu jest wzrost wiedzy na temat HIV i AIDS oraz zmniejszenie liczby zakażeń HIV w drodze ryzykownych zachowań. Program realizowany jest w różnych formach, między innymi: poprzez kampanie medialne, realizowane z udziałem Krajowego Centrum ds. AIDS; obchody Światowego Dnia Walki AIDS 1 grudnia; systematyczne działania edukacyjne w zakresie zapobiegania zakażeniom HIV. Działania profilaktyczne z zakresu HIV/AIDS prowadzone były cały rok, ze szczególnym uwzględnieniem obchodów Światowego Dnia Walki z AIDS. Zdjęcie 16. Stoisko edukacyjne w ZS Nr 1 w Opatowie 105 Zdjęcie 17. Światowego Dnia Walki z AIDS w ZSO w Ożarowie W dniu 6 grudnia w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Ożarowie odbyło się spotkanie edukacyjne ph. Porozmawiajmy o AIDS, którego gościem specjalnym był konsultant i edukator w zakresie HIV/AIDS, pracownik Punktu Testującego Polskiej Fundacji Pomocy Humanitarnej Res Humanae z Warszawy. Podczas wykładu pt. Bądź bezpieczny w dobie HIV i AIDS omówił czym jest wirus HIV oraz choroba AIDS, przedstawił drogi zakażenia się wirusem HIV, a także jak zapobiegać i zmniejszać ryzyko zakażenia oraz jak wygląda terapia osoby chorej. Adresatami byli uczniowie klas gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.

106 IX.4 Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych (KIK/68) Program jest współfinansowany przez Szwajcarię w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Projekt adresowany jest do kadry medycznej, kobiet w ciąży, uczniów szkół ponadgimnazjalnych, pracowników zakładów pracy oraz całego społeczeństwa. Program oraz towarzysząca kampania trwała do końca marca 2017 r. Wzmocnieniem Projektu KIK/68 była ogólnopolska kampania pt. Melanż. Oczekiwania vs. rzeczywistość, realizowana przez Główny Inspektorat Sanitarny w ramach Projektu KIK/68. Jej głównym celem było zwrócenie uwagi młodzieży na negatywne skutki korzystania z używek. W celu utrzymania rezultatów Projektu KIK/68 do roku 2022 prowadzone będą dodatkowe działania z wykorzystaniem materiałów kampanijnych, smokolyzera oraz alkogogli. Dotychczas w ramach działań utrzymujących efekty Projektu, w szkołach organizowano prelekcje, spotkania edukacyjne, stoisko edukacyjne oraz prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych. Działaniami łącznie objęto 7242 odbiorców. IX.4.1 ARS, czyli jak dbać o miłość W ramach programu realizowany jest program edukacyjny: ARS, czyli jak dbać o miłość skierowany do młodzieży szkół ponadgimnazjalnych. Program kompleksowo podchodzi do profilaktyki uzależnień w kontekście wartości wyznawanych przez młodych ludzi. Celem programu jest edukacja w zakresie skutków zdrowotnych i społecznych używania substancji psychoaktywnych (alkohol, tytoń, narkotyki, środki zastępcze). W roku szkolnym 2016/2017 program realizowało 8 szkół ponadgimnazjalnych (2 technika, 4 licea ogólnokształcące i 2 szkoły zawodowe) w Zespołach Szkół, wskutek czego edukacją objęto 404 uczniów i 221 rodziców. IX.5 Podstępne WZW Na terenie powiatu opatowskiego w 6 szkołach ponadgimnazjalnych realizowano program edukacyjny Podstępne WZW. Organizatorami programu są: Fundacja Gwiazda Nadziei oraz Państwowa Inspekcja Sanitarna. Program jest adresowany do uczniów klas II szkół ponadgimnazjalnych. Główny cel programu to upowszechnienie wśród młodzieży szkół ponadgimnazjalnych wiedzy na temat wirusowego zapalenia wątroby typu B i C. W roku szkolnym 2016/2017 edukacją objęto 305 uczniów. IX.6 Znamię! Znam je? W szkołach na terenie powiatu opatowskiego realizowano również wojewódzki program Znamię! Znam je? Program edukacyjny dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Celem programu jest zwiększenie świadomości na temat czerniaka jednego z najbardziej agresywnych nowotworów skóry i zachęcenie do regularnego badania skóry oraz 106

107 przestrzegania podstawowych zasad ochrony przez czerniakiem. Na terenie powiatu opatowskiego w roku szkolnym 2016/2017 do realizacji programu Znamię! Znam je? przystąpiło 5 szkół ponadgimnazjalnych w Zespołach Szkół. Działaniami programu objęto 287 uczniów. IX.7 Interwencje nieprogramowe: Poza programami edukacyjnymi realizowano również interwencje nieprogramowe: IX.7.1 Obchody Światowego Dnia Zdrowia Światowy Dzień Zdrowia obchodzony jest co roku 7 kwietnia w rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia. Celem obchodów jest zwrócenie szczególnej uwagi na najbardziej palące i zaniedbane problemy zdrowotne społeczeństw na świecie. Światowy Dzień Zdrowia co roku odbywa się pod innym hasłem. Tegorocznym tematem przewodnim obchodów była depresja. Hasło kampanii brzmiało DEPRESJA Porozmawiajmy o niej. W ramach obchodów Światowego Dnia Zdrowia na teranie powiatu opatowskiego organizowane były: formy wizualne, spotkania edukacyjne w szkołach, Uniwersytecie Trzeciego Wieku, Dziennym Domu "Senior - WIGOR". W celu zwiększenia zasięgu kampanii podjęto współpracę z lokalnym Radiem Opatów, gdzie nagrano audycję radiową dot. Hasła Roku IX.7.2 Świętokrzyskie Dni Profilaktyki Na terenie województwa świętokrzyskie w miesiącu maju obchodzone są Świętokrzyskie Dni Profilaktyki. Hasłem przewodnim tegorocznych obchodów była Rodzina Twój Bezpieczny Świat. Na terenie powiatu opatowskiego zorganizowano szereg spotkań edukacyjnych, prelekcji i imprez prozdrowotnych, a także stoiska edukacyjne. W ramach obchodów Świętokrzyskich Dni Profilaktyki- we współpracy z Komendą Powiatową Policji w Opatowieprzeprowadzono prelekcje i spotkania edukacyjne podsumowujące Tydzień Profilaktyki w szkołach. Tematyką przeprowadzonych spotkań były zagadnienia z zakresu profilaktyki antytytoniowej oraz zażywania dopalaczy przez dzieci i młodzież. Nawiązując współpracę z Radiem Opatów, nagrano audycję radiową, w której poruszono problem uzależnień oraz przemocy w rodzinie. Współpracując z Opatowskim Ośrodkiem Kultury zorganizowano prelekcje o tematyce antynikotynowej oraz ekspozycję pt. Plakat w Promocji Zdrowia. Nawiązując do hasła przewodniego wraz z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie zorganizowano spotkanie edukacyjne dot. znaczenia zdrowego stylu życia, w tym aspekty: zdrowego odżywiania, aktywności fizycznej, higieny osobistej oraz zachowań niosących ryzyko dla zdrowego trybu życia (uzależnienia). Dodatkowo współpracując z poradnią TOP MEDICUS Sp. z o.o. zorganizowano stoisko edukacyjne dot. szkodliwości palenia tytoniu. Na stoisku dla zainteresowanych dostępne były materiały informacyjno edukacyjne oraz istniała możliwość przeprowadzenia wśród chętnych badania smokolyzerem. Na podsumowanie Świętokrzyskich Dni Profilaktyki, młodzież SZS nr 2 w Opatowie wraz z wychowawcami przygotowała spektakl pt. "JESTEŚMY WOLNI OD NAŁOGÓW", ukazujący problematykę, z jaką spotyka się dzisiejsza młodzież. Warsztat miał na celu kształtowanie wśród uczniów postaw, sprzyjających życiu bez uzależnień i nabywania umiejętności rodzenia sobie z problemami życiowymi. Działania w ramach Świętokrzyskich Dni Profilaktyki na terenie powiatu objęły zasięgiem 3130 odbiorców. 107

108 Zdjęcie 18. Świetokrzyskie Dni Profilaktyki w TOP Medicus i OOK w Opatowie IX.7.3 Profilaktyka nowych narkotyków dopalaczy. W ramach działań dotyczących Profilaktyki nowych narkotyków dopalaczy przy współpracy ze Starostwem Powiatowym w Opatowie, został zorganizowany cykl spotkań edukacyjnych o tematyce dopalaczy ph. Nowe narkotyki dopalacze. Spotkania te zostały poprowadzone przez gościa specjalnego, Kierownika Poradni MONAR w Warszawie, specjalistę terapii uzależnień. Adresatami spotkań edukacyjnych byli nauczyciele oraz uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, znajdujących się na terenie powiatu opatowskiego. Łącznie w spotkaniach uczestniczyło 212 słuchaczy. Wspólnie z przedstawicielami Komendy Powiatowej Policji w Opatowie przeprowadzono również spotkania edukacyjne, warsztaty oraz prelekcje o tematyce profilaktyki środków zastępczych, skierowanych zarówno do uczniów jaki i ich rodziców. W ramach działań profilaktycznych przeprowadzono również dystrybucję materiałów edukacyjnych, rozdano 140 ulotek dot. dopalaczy. Wszystkie działania z zakresu Profilaktyki nowych narkotyków dopalaczy zostały skierowane do 2371 odbiorców. Zdjęcie 19 Profilaktyka nowych narkotyków dopalaczy SP w Bidzinach i SZS Nr 2 w Opatowie IX.7.4 Akcja Letnia Zdrowe Wakacje Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Opatowie, jak co roku realizowała akcję profilaktyczną Zdrowe Wakacje

109 Zdjęcie 20 Piknik integracyjny Bezpieczne Wakacje w Zochcinku W związku z organizacją działań w ramach Akcji Letniej Zdrowe wakacje 2017, pracownik PZiOZ PSSE Opatów na zaproszenie dyrekcji szkół przed zakończeniem roku szkolnego przeprowadził prelekcje dla uczniów dot. bezpiecznych zachowań na wakacjach. Podczas pogadanek przeprowadzonych przy współpracy z Komendą Powiatową Policji w Opatowie, zwracano uwagę na zagrożenia płynące z zażywania środków psychoaktywnych tzw. dopalaczy, po które sięgają szczególnie młodzi ludzie. Podczas wakacji działaniem objęto dzieci przebywające na 6 turnusach wypoczynku letniego, w tym: 2 kolonie oraz 4 półkolonie. Organizatorom oraz uczestnikom wypoczynku przekazano poradniki Przeżyj zdrowo i bezpiecznie swoje wakacje, ulotkę Patent na Bezpieczne Wakacje, a także ulotki o tematyce: tytoniowej, promieniowanie UV oraz broszurki dot. profilaktyki HIV/AIDS. Wśród uczestników półkolonii przeprowadzono pogadanki, dotyczące profilaktyki zażywania środków zastępczych tzw. dopalaczy. IX.7.5 Profilaktyka grypy. W ramach profilaktyki grypy zorganizowano prelekcję dla pracowników oraz seniorów przebywający w placówce Dziennego Domu Senior WIGOR. Podejmując współpracę z Radiem Opatów, nagrano 2 audycje dot. grypy. W PSSE Opatów oraz w Opatowski Ośrodku Kultury zorganizowano dwie formy wizualne, przeprowadzono dystrybucję materiałów informacyjno edukacyjnych. Dodatkowo w ramach Europejskiego Tygodnia Wiedzy o Antybiotykach przeprowadzono w zakładach opieki zdrowotnej dystrybucję 664 materiałów edukacyjnych, dotyczących leczenia antybiotykami. Partnerzy, którzy wspierali PSSE w realizacji powyższych zadań to: Starostwo Powiatowe Powiatowa Komenda Policji w Opatowie Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Miejskie i gminne samorządy lokalne Poradnię Psychologiczno Pedagogiczną w Opatowie Opatowski Ośrodek Kultury 109